Kur Europa u çlirua
dhe krematorët s’do villnin më tymin e zi
askush nuk e dinte se ku ndodhej profeti i surrealizmit,
poeti i Rezistencës, Robert Desnos,
as Youki, dashuria fatale e tij,
askush nuk e dinte se ai ishte në Terezina,
në kampin e shfarosjes të çliruar tashmë,
me portat hapur nga dielli,
ku të internuarit vdisnin ende
nga cfilitja e madhe dhe mungesa e dashurisë.
Robert Desnos priste t’i rishfaqej dielli i tij
nën harkun e Pont-au-Change,
t’i rivinte jeta me dy buzë të pulpta
dhe një qafë të gjatë rozë
duart e Youki-t me gishtërinj mjalti,
gjinjtë e saj – aromë jasmini,
dhe bashkë me të poezia,
dielli i njëqind diejve të tjerë,
Desnos priste agun e vërshimit të dritës së bardhë
me erën dehëse të barit dhe afshit tokësor,
priste dy sy të shkruar në horizontin e pritjes,
në urën që hidhej përtej…
Robert Desnos donte të jetonte ende
që të shkruante këngët e tjera të luftës e dashurisë.
Më 6 qershor,
kur dora e tij lëvizte në agoni dhe s’mund të shkruante më,
kur fryma i luhatej si një flakëz qiriri,
dhe trupi i tretej e shuhej në fllad,
kur bluja e syve më kot në mjegull kërkonte
dritën e konstelacionit të tij,
ai dëgjoi veç zërin e tij të mbytur që mërmëriste nën zë,
vargjet e shkruara në Buchenvald:
“…Kam ëndërruar aq shumë për ty, kam folur e ecur aq shumë
kam fjetur aq shumë me hijen tënde
sa ndoshta s’më mbetet gjë tjetër,
veç të jem hije mes hijeve
njëqind herë më shumë hije
që endet e do rivijë gëzueshëm
në sferën diellore të jetës tënde”.

Le dernier chant de Robert Desnos

Quand l’Europe c’est libéré
et les fours crématoires n’allait plus vomir la fumée noir
personne ne savait pas où se trouvait le prophète du surréalisme
le poète de la Resistance Robert Desnos
ni Youki, son amie fatale
personne ne savait qu’il était à Terezina
le camp d’extermination déjà libéré quelques jours auparavant,
avec ses porte ouvertes vers le soleil
où les internés mouraient encore
de la grande épuisement et de l’absence de l’amour
Robert Desnos attendait l’apparition de son soleil
sous l’arche du Pont-au-Change
que la vie lui revient avec une bouche pulpeuse
et un long cou rose
ses seins – arôme de jasmin
et avec elle, la poésie
le soleil d’une centaines d’autres soleils
Desnons attendait l’aube, le débordement de la lumière blanche
avec l’odeur de l’herbe et la terre en chaleur
avec deux grands yeux à l’horizon de leur rencontre
sur le pont qu’il a jeté au-delà
écrire d’autres chants d’amour.
Le 6 juin,
quand sa main agonisant ne pouvait plus écrire
quand son souffle vacillait comme la flamme de la bougie
et son cœur s’éteignait doucement dans la brise,
quand le bleu de ses yeux cherchait en vain dans la brume
la lumière de sa constellation appelé Youki
il n’entendait  que sa voix étouffé,
murmurant les vers écrit à Buchenwald :
«… J’ai tant rêvé de toi, tant marché, parlé,
Couché avec ton fantôme
Qu’il ne me reste plus peut-être,
Et pourtant, qu’a être fantôme
Parmi les fantômes et plus ombre
Cent fois que l’ombre qui se promène
Et se promènera allègrement
Sur le cadran solaire de ta vie.»