VOAL- Deklaratat e Presidentit të zgjedhur të Shteteve të Bashkuara të Amerikës Donald Trump,po bëjnë përshtypje të fortë, sipas të cilave vendit të tij “i duhet Groenlanda për arsye të sigurisë kombëtare” dhe, prandaj, duhet të bëhet shtet amerikan. Trumpi gjithashtu theksoi shqetësimet e tij për situatën politike në ishullin e Atlantikut: “Nuk dihet as nëse Danimarka ka vërtet sovranitet mbi Groenlandën, por nëse e kanë, duhet të heqin dorë nga ai”. Prandaj, territori është tërheqës për kreun e ardhshëm të Shtëpisë së Bardhë, por kryeministrja daneze, Mette Frederiksen, nuk hezitoi të përgjigjet, duke nënvizuar se “Groenlanda është e groenlandasve”.

Pse Groenlanda, aktualisht një territor autonom danez, është kaq tërheqës në sytë e të fuqishmëve të botës? Përgjigjja qëndron në disponueshmërinë e gjerë të burimeve natyrore, por edhe në rrugët e reja që po hapen drejt Polit të Veriut për shkak të ngrohjes globale, shpjeguan tre analistë të intervistuar të enjten nga Modem, revista e thelluar e radios RSI.

Pesha e së kaluarës koloniale

“Groenlanda është një shtet autonom i vendosur në veriun e largët të Oqeanit Atlantik, i cili administron lirisht shumicën e nevojave të tij, me përjashtim të disa nevojave themelore, si mbrojtja dhe siguria. Ishulli ka një projektkushtetutë dhe prej rreth dy vitesh ka edhe një kryeministër shumë të ri dhe me iniciativë, i cili udhëhoqi Groenlandën të nënshkruante marrëveshjet e Parisit, duke e shndërruar shtetin në një emblemë të ndryshimeve klimatike”, nënvizoi Leonardo Parigi, drejtor i faqes së internetit të Observatorit Arktik.

Pavarësisht kësaj, ishulli nuk është ende plotësisht i pavarur, kjo për shkak se banorët “marrin çdo vit 600 milionë euro jetike nga Mbretëria e Danimarkës. Për më tepër, Groenlanda është thelbësore për Danimarkën, pasi e bën vendin skandinav një gjigant politik falë shtrirjes dhe qendrës së ishullit në Oqeanin Atlantik”, kujton Marzio Mian, gazetar dhe themelues i “Artic Times Project”.

“Kjo situatë e bashkëvarësisë i mban rreth 60 000 groenlandasit të lidhur me Danimarkën, megjithëse ndjenja e secesionizmit është shumë e përhapur mes qytetarëve, veçanërisht në lidhje me të kaluarën e dhunshme koloniale që i shihte ata si humbës tragjikë”. Groenlandasit, kujton gazetari, në fakt, “ishin viktima të kolonizimit të rëndë danez dhe pasojat kanë dalë në dritë vitet e fundit, kur janë zbuluar raste të sterilizimit masiv. Kjo, së bashku me shumë veçori të tjera të pushtimit danez, i pengoi inuitët të zhvillonin gjuhën, fenë dhe zakonet e tyre kulturore. E gjithë kjo ka minuar narrativën e kolonizimit të Groenlandës nga Danimarka në shkallë ndërkombëtare, por ka intensifikuar edhe dëshirën për pavarësi të Inuitëve, të cilët për një periudhë vendosën të shkojnë drejt bashkëpunimit me Kinën”.

Qëllimet e fuqive të mëdha

Vendi aziatik në fakt ka qenë shumë i pranishëm në ishull, “duke nënshkruar marrëveshje për ndërtimin e disa aeroporteve dhe duke marrë të drejtat për disa miniera, disa edhe në jug, në veçanti një të uraniumit”, thotë Mian, dhe ka vepruar si ” Zëdhënësi i “kërkesës së Groenlandës për Pavarësi” nënvizon Mian dhe kujton se ishte administrata e Bidenit me një “veprim politik mjaft muskulor” që e largoi Kinën dhe për rrjedhojë hapi një zyrë diplomatike në Nuuk (kryeqyteti i Groenlandës).

Kjo është dëshmi se synimet ekspansioniste amerikane ndaj ishullit vijnë shumë përpara deklaratave të Trumpit në ditët e fundit. Merrni parasysh inaugurimin e linjës ajrore midis Nju Jorkut dhe Nuuk, e cila sugjeron një “bum në turizmin amerikan në Groenlandë”. Shtetet e Bashkuara ishin të interesuara për shtetin autonom danez qysh në vitet 1800, dhe përsëri në vitin 1947, kur “Danimarka mori një ofertë monetare, e cila u refuzua menjëherë”.

Interesi i amerikanëve duket se është politiko-strategjik, por edhe ekonomik, duke pasur parasysh praninë në ishull të shumë burimeve, si hidrokarburet, tokat e rralla dhe lëndët e para. Ky mund të jetë një rrezik në një nivel ndërkombëtar gjeopolitik dhe “do ta bënte ishullin një fushë beteje shumë të vështirë për Evropën, ku Kina dhe Shtetet e Bashkuara po luftojnë”, thotë Angela Stefania Bergantino, profesore e ekonomisë në Universitetin e Barit. Profesorja shton se “Groenlanda përfaqëson një pikë strategjike shumë të rëndësishme ushtarake për SHBA-në, një element që nuk duhet nënvlerësuar, i cili mund të ketë një ndikim të konsiderueshëm në kontekstin gjeopolitik, edhe në atë që do të ndodhë në vitet e ardhshme”. Në fakt, një nga bazat më të rëndësishme ushtarake të NATO-s është në Groenlandë dhe menaxhohet nga amerikanët.

Rëndësia e rrugëve detare dhe roli i Rusisë

“Nga rrugët më të rëndësishme të tregtisë detare, tri kalojnë përmes Groenlandës dhe me ndryshimin e klimës dhe rritjen e nivelit të detit, këto rrugë do të bëhen edhe më të lundrueshme,” thotë profesorja Bergantino. Për momentin, rrugët janë të qeta, por ato mbeten “të rëndësishme nga pikëpamja strategjike, pasi ato janë një aset i rëndësishëm për Rusinë”. Menaxhimi i Arktikut është në duart e një organizate ndërkombëtare, por është gjithmonë Rusia ajo që menaxhon trafikun dhe përgatit akullthyesit, të cilët e lejojnë atë të përfitojë ekonomikisht nga detyrimet e tranzitit”, thekson profesorja nga Bari.

Instituti Arktik

“52% e brigjeve të Arktikut janë ruse dhe përfaqësojnë qendrën e gravitetit energjetik, ekonomik, politik dhe ushtarak të Putinit”, shton gazetari Marzio Mian, “Arktiku është vendi nga i cili ai merr burime për të financuar luftën dhe për të zbatuar politikën e tij neo-perandorake”. Konflikti midis Rusisë dhe Ukrainës sigurisht që nuk e ka ndihmuar çështjen e Arktikut, pasi ka munguar “bashkëpunimi midis vendeve të Këshillit të Arktikut, një organ ndërqeveritar që merret me çështje të ndryshme që lidhen me zonën”. Me hyrjen e Suedisë dhe Finlandës në NATO (të votuar në të dyja vendet me mbi 60% të votave), pothuajse të gjitha vendet e Arktikut janë pjesë e NATO-s, besimi ndaj Rusisë është zhdukur dhe mbi 4000 projekte bashkëpunimi midis SHBA-së dhe Rusisë për çështje vendimtare si p.sh. pasi ndryshimet klimatike, ngricat e përhershme dhe siguria detare kanë rënë.

Në këtë situatë konfliktesh ndërkombëtare dhe vështirësish gjeopolitike, kush do ta lejojë Groenlandën të zhvillohet në një mënyrë eko-qëndrueshme? Do ta zbulojmë në të ardhmen e afërt. RSI