Sot Ismail Kadareja, në orët e para të mëngjesit nuk u zgjua nga gjumi të shkruante letërsi por kaloi në botën e amshuar duke u ndarë nga kombi që e deshi dhe e nderoi në pediastin botërorë duke e renditur letërsinë shqipe në elitën e letërsisë botërore. Ky shqiptar i madh nuk do të jetë fizikisht pranë nesh miqëve, kundërshtarve, elitës së fjetur shqiptare, ai shkoi tek Nënë Tereza, tek At Gjergj Fishta, tek Havzi Nela, tek At Zef Pllumi e Vilson Blloshmi. Kombin e tije e la të pasur me letërsinë e tijë që ka një emër botëror :Letërsia Kadare! Letërsia shqipe do të nderohet në botë siç është nderuar me emrin tend të pavdekshëm, mijëra të persekutuar politikë në kohën e diktaturës merni frymzim për të jetuar e përballuar vuatjet më letërsinë tënde, ti fizikisht ike, por ti je pranë nesh çdo ditë se veprat e tua letrare janë të pavdekshme.
Të shprehesh për Ju Kadarea i madh është shum e vështirë,por njohja me ju në vitet e pluralizmit ma bëjnë të lehtë ti shkruaja këto fjalë zemre nga një antikomunistë që pati fatin të ju takoi dhe të bisedoi me ju, dhe të ju kishte në krah për denimin e krimeve të komunizmit. Je i vetmi intelektual shqiptar, që nuk ishe traumatizuar nga komunizmi, por nuk u pajtova gjatë tre dekadave me politikën anti shqiptare që nuk i denoi krimet e komunizmit, përshëndetja e juaj në 20 vjetorin e Havzi Nelës, kur denonit me forcën e argumentit se “Poeti është i qetë në botën e amshuar por a është e qetë shoqëria shqiptare mbas varjes tuaj poet.” Apo kur denonit politikanët postkomunistë në at përshendetje “Kështu ishte koha” dhe kërkonit me çdo kusht të jepnin llogari xhelatët që i kryen ato krime.
Ti miku im u trondite kur u njohje me statistikën e krimeve të komunizmit me vrasjet, burgimet, internimet, zhdukjen e kufomave dhe më shkruanit “Shqipëria nuk mund të shkoj në Europë pa i denuar krimet e komunizmit. “
Ishe i vetmi që deklarove publikisht mbështetjen tuaj për denimin e krimeve të komunizmit, dhe nuk ju bashkove korit të “ashtuquajtur intelektual e akademik” që ju bashkuan gjatë këtyre 34 vitet heshtjes dhe përçmimit anti shqiptar të pushtetit dhe forcave politike që sundojnë Shqipërinë dhe nuk flasin apo të denojnë krimet ekomunizmit, sot e le Shqipërinë në një agoni trishtuese komuniste.
Do ti mungojsh elitës së kombit, shqiptarëve , nuk do të kenë fizikisht mendjen tënde të ndritur, letërsia botërore do të ketë një mangësi të madhe pa Ju.
Atdheu humbi gjeniu e mendjendriturin e letërsisë shqipe.Sot Kosova, Shkupi ,Ulqini,Presheva, Camëria, janë ne ditë zie për ty o korifeu gjenial i shqiptarisë.
Por siç nderohet Homeri në shekuj, ashtu do të nderohet vepra e jote o Shqiptari i pavdekshëm Ismail Kadare.
Atdheu vajton për birin e saj, por vepra e tijë ndriçon për jetë në tokën Skënderbeut.
Ngushllimi im për Helenën bashkëshorten, dhe bashkëluftëtaren e denjë për Ju, për vajzat dhe nipërit e mbesat është që ti paraqes publikut dy përshendetje e Isamil Kadaresë drejtuar antikomunistëve dhe ish të burgosurve dhe të përndjekurve politikë :

Nga Ismail Kadare
Po ju dërgoj mesazhin tim të solidaritetit, për përkujtimin e poetit martir Havzi Nela. U mbushën njëzet vite që iu mor jeta, me një nga format më të vjetra e më barbare të dënimit që ka njohur njerëzimi: me varje. Vetë kjo formë e sidomos ky afat njëzetvjeçar, tingëllojnë të pabesueshme. Prej kohësh nuk ka patur vrasje poetësh në kontinentin europian. E aq më pak prej kohësh nuk ka patur varje, por Shqipëria nuk bënte pjesë as në Europë as në kontinentin e qytetëruar të popujve. Shqipëria në vitin 1988, në prag të rënies së komunizmit, ishte ende një njollë e zezë në hartën e kontinentit, një njollë e turpit dhe e krimit në shkallë planetare.

Rendi komunist i egërsuar nga shenjat e para të lirisë, ashtu si bisha që egërsohet prej sinjaleve të dritës, donte të jepte një mesazh të kundërt me shpresën. Një mesazh frikësimi dhe tmerri. Dhe, për të qenë i besueshëm se ende nuk do të bënte asnjë lëshim, për të bindur të tjerët dhe veten e vet se ende ishte i aftë të vriste, zgjodhi formën më barbare të marrjes së jetës: varjen me litar.

Një poet u lëkund në trikëmbësh, në qytetin verior të Kukësit. Kjo tregonte se programi themelor i stalinizmit shqiptar, vazhdonte të mbetej i pandryshuar. Ashtu si në vitet 1945-1947, kur rrëzoi me plumb e me litar elitën kulturore, fetare e politike shqiptare, ashtu si më pas kur rrëzoi mijëra të tjerë, ky program vazhdoi të mbështetej mbi krimin dhe kryesisht mbi krimin. Krimi i jepte kurajo në orët e panikut, krimi i qetësonte në orët e ligështimit. Pa krim shefat komunistë ndiheshin të dobët e të squllët. Me krimin ndiheshin trima, si githë fikacakët.

Poeti Havzi Nela, që po të ishte gjallë do të festonte së shpejti 75-vjetorin e lindjes së tij është një këmbanë që ende bije për shoqërinë shqiptare. Të mos e dëgjosh këtë këmbanë do të thotë të vazhdosh të shkelësh me këmbë lirinë e Shqipërisë.

Krahas hezitimit për të dënuar krimet e komunizmit, një dukuri tepër e shqetësuar për të mos thënë monstruoze, vazhdon në Shqipëri. Pasioni i habitshëm për t’u dhënë tituj e nderime njerëzve që jo vetëm nuk bënë asgjë për lirinë, por që bënë gjithçka për ta shtypur atë.

Shoqëria shqiptare ka nevojë të shkundet e të mbrojë liritë demokratike kundër çdo lloj kërcënimi që i vjen nga çdol loj drejtimi e i fshehur pas çdo lloj maske. Vetëm kështu ajo do të jetë në gjendje të fitojë drejtpeshimin e munguar. Martirët e kanë qetësinë e tyre atje ku pushojnë. Është shoqëria shqiptare ajo, që nuk e ka. Dhe për këtë duhet të luftojnë të gjithë.
Me nderime
Ismail Kadare
Tiranë 10 gusht 2008

Ismail Kadare : “Denimi i krimeve të Komunizmit” lidhet më fatin e Shqipërisë dhe të ardhmes së saj europjane!
Përshendetja e Kadares drejtuar Unionit Mbarkomtar të Burgosurve dhe të Përndjekurve Politikë dhe Presidentit të Unionit Besim Ndregjoni më rastin e 25 vjetorit të themelimit të Shoqatës!
Të nderuar miq të Unionit Mbarkombëtar të të Burgosurve dhe të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë.
Zoti President i Unionit, Besim Ndregjoni!
Më një tronditje të thellë lexova letrën tuaj. Ku ju parashtroni shqetsimin tuaj të drejtë për mosdenimin e mjaftueshëm të krimeve të komunizmit në Shqipëri, për zvarritjen e rehabilitimit të të dënuarve dhe të gjithë personave që lidhen me to.
Fakti se nuk është hera e parë që ju ngrini probleme të tilla, shton edhe më shumë dramacitetin e tyre dhe e bën edhe më të pafalshme vonesën e përgjigjes.
Ju përmendni shifra ngjethëse për terrorin e regjimit komunist, për të dënuarit më burgje e tortura, për të internuarit, të pushkatuarit me gjyq e pa gjyq, për gra e klerikë të gjithë besimeve, që nuk u gjendën ende varret, për kampe të shfarosjes e gjithfarë tmerreve që mendja njerzore e ka të vështirë t’i përfytyrojë.
Ndërsa hezitimin për zbulimin e këtyre krimeve bëhet përherë e më i dukshëm , zelli për rikthimin e pamjeve të tiranisë së përmbysur e të personazheve të saj të egër, në një ngjyrim të zbutur e gati gati normal, sa vete e bie në sy më fort. Kjo shoqërohet me kujtime e ditëve nostalgjikë, më shprehje tinzare në trajtë maksimash “Kështu ka qënë ajo kohë ‘’. Ka pasur edhe gjëra të mira” etj,,, etj.
Koha normale e një populli përfshin faza të ndryshme, herë më të mbara e herë më të vështira. Por një periudhë terrori si ajo që u përmënd më lart, është e padurushme. Një kohë e tillë dhe një histori e tillë, nuk janë kohë dhe histori e ekzistencës së një populli, por ato të shuarjes së tij. Ndaj mohimi i tyre është i domosdoshëm, një orë e më parë.
Unë ju kuptoj dhe ju mbështes plotësisht në aksionin tuaj, i cili nuk ju perket vetëm juve, por drejtpërdrejt lidhet me fatin e Shqipërisë dhe të ardhmes së saj europiane.
Me nderime
ISMAIL KADARE