Burrë shteti i Luftës së Ftohtë flet për Putinin, Kinën dhe momentin e ri të rrezikut
Intervistoi Niall Ferguson/ The Times
Henry Kissinger mbushi 99 vjeç më 27 maj. I lindur në Gjermani në kulmin e hiperinflacionit të Vajmarit, ai nuk ishte ende dhjetë vjeç kur Hitleri erdhi në pushtet dhe ishte vetëm 15 vjeç kur ai dhe familja e tij zbarkuan si refugjatë në qytetin e Nju Jorkut. Është disi pothuajse po aq e habitshme që ky ish-sekretar i shtetit i SHBA-së dhe gjigant i gjeopolitikës u largua nga posti 45 vjet më parë.
Ndërsa shkon drejt shekullit të tij, Kissinger nuk ka humbur asgjë nga fuqia intelektuale që e dallonte nga profesorët dhe praktikuesit e tjerë të politikës së jashtme të brezave të tij dhe të brezave të mëpasshëm. Gjatë kohës që kam kaluar duke shkruar vëllimin e dytë të biografisë së tij, Kissinger ka botuar jo një, por dy libra – i pari, bashkëautor me ish-CEO-n e Google Eric Schmidt dhe shkencëtarin kompjuterik Daniel Huttenlocher, mbi inteligjencën artificiale, i dyti një përmbledhjea e gjashtë rasteve studimore biografike në udhëheqje.
Ne takohemi në vendstrehimin e tij rural, thellë në pyllin e Konektikatit, ku ai dhe gruaja e tij, Nancy, kanë kaluar pjesën më të madhe të kohës që nga fillimi i Covid. Pandemia kishte anën e saj pozitive për ta. Ishte hera e parë në 48 vjet martesë që Dr Kissinger-i, u ndal me forcë. I shkëputur nga tundimet e restoranteve të Manhatanit dhe banketeve të Pekinit, ai ka humbur kilogramë. Edhe pse ai ecën me shkop, varet nga një aparat dëgjimi dhe flet më ngadalë se sa më parë në atë baritonin e pagabueshëm të bretkosës së demave, mendja e tij është aq e mprehtë si kurrë më parë.
Kissinger nuk e ka humbur aftësinë e tij as për të zemëruar profesorët liberalë dhe progresivë ose “zgjuar” studentët që dominojnë Harvardin, universitetin ku ai ndërtoi reputacionin e tij si studiues dhe intelektual publik në vitet 1950 dhe 1960.
Çdo sekretar shteti dhe këshilltar për sigurinë kombëtare (posti i parë që mbajti në qeveri) i është dashur të bëjë zgjedhje midis opsioneve të këqija dhe atyre më të këqija. Antony Blinken dhe Jake Sullivan, të cilët aktualisht mbajnë ato pozicione, vitin e kaluar braktisën popullin e Afganistanit te talebanët dhe këtë vit po derdhin armë në vlerë prej dhjetëra miliarda dollarësh në zonën e luftës që është Ukraina. Në një farë mënyre, këto veprime nuk ngjallin sulmin që i është drejtuar Kissinger-it ndër vite për rolin e tij në ngjarje të tilla si Lufta e Vietnamit (një sasi e konsiderueshme kritikash kanë ardhur edhe nga e djathta, megjithëse për arsye shumë të ndryshme).
Asgjë nuk mund të ilustrojë më mirë aftësinë e tij për të tërbuar majtas dhe djathtas sesa polemika e ndezur nga fjalimi i tij i shkurtër në Forumin Ekonomik Botëror në Davos më 23 maj. “Henry Kissinger: Ukraina duhet t’i japë Rusisë territor” ishte titulli i The Telegraph, duke ngjallur numra pothuajse të barabartë të cicërimave të tërbuara nga progresistët që kanë shtuar ngjyrat blu dhe të verdha të Ukrainës në versionin më të fundit të flamurit të krenarisë dhe neokonservatorët që po përpiqen për një fitore të Ukrainës dhe ndryshimin e regjimit në Moskë. Në një përgjigje të ashpër, presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, akuzoi Kissingerin se po favorizonte zbutjen e Rusisë fashiste në stilin e vitit 1938.
Gjëja më e çuditshme rreth zemërimit ishte se Kissinger nuk tha asgjë të tillë. Duke argumentuar se një lloj paqeje duhet të negociohet përfundimisht, ai thjesht deklaroi se “vija ndarëse [midis Ukrainës dhe Rusisë] duhet të jetë një kthim në status quo ante” – që do të thotë situatën përpara 24 shkurtit, kur pjesë të Donetsk dhe Luhansk ishin nën kontrollin e separatistëve pro-Moskë dhe Krimea ishte pjesë e Rusisë, siç ka ndodhur që nga viti 2014. Kjo është ajo që vetë Zelensky e ka thënë në më shumë se një rast, megjithëse disa zëdhënës ukrainas kanë argumentuar kohët e fundit për një rikthim në kufijtë e para 2014.
Methode Sundaytimes Prod Web Bin 72e66204 E27e 11ec A6dd 97fa9f1901cf
Keqinterpretime të tilla nuk janë asgjë e re për Kissinger. Kur ai po përpiqej të bindte Barack Obamën të tërhiqej nga Afganistani, zëvendëspresidenti, Joe Biden, tërhoqi një analogji fatkeqe me ish-presidentin e turpëruar të SHBA Richard Nixon. “Ne duhet të jemi në rrugën tonë për të dalë”, i tha ai diplomatit veteran Richard Holbrooke, “për të bërë atë që bëmë në Vietnam”. Holbrooke, përfaqësuesi special i Obamës për Afganistanin dhe Pakistanin, u përgjigj se ai “mendonte se kishim një detyrim ndaj njerëzve që na kishin besuar”. Përgjigja e Biden ishte zbuluese: “Në djall ajo”, thuhet se i tha ai Holbrooke. “Nuk duhet të shqetësohemi për këtë. Ne e bëmë atë në Vietnam. Nixon dhe Kissinger ia dolën mbanë.”
Megjithatë, realiteti ishte, përsëri, krejt ndryshe. Nixon dhe Kissinger e hodhën poshtë tërësisht idenë e braktisjes së Vietnamit të Jugut në fatin e tij, siç i kërkuan protestuesit kundër luftës në vitin 1969. Në vend që të iknin, ata kërkuan të arrinin “paqe me nder”. Strategjia e tyre e “Vietnamizimit” ishte në fakt një version i asaj që SHBA po bën sot në Ukrainë: sigurimin e armëve në mënyrë që vendi të mund të luftojë për të mbështetur pavarësinë e tij, në vend që të mbështetet në çizmet e SHBA në terren.
Tipat e Harvardit dhe Yale do të përçarten edhe më shumë kur e shohin Nixon si një nga gjashtë ekzemplarët në Lidershipin e Kissingerit, duke u përplasur me Konrad Adenauer, Charles de Gaulle, ish-presidentin egjiptian Anwar Sadat, kryeministrin e parë të Singaporit, Lee Kuan Yew dhe Margaret Thatcher (përfshirja e së cilës do të bëjë që edhe tipat e Oksfordit dhe Kembrixhit të belbëzojnë).
E pyes Kissingerin se si Nixon – i vetmi president i detyruar të japë dorëheqjen – meriton një kapitull për veten e tij në një libër mbi udhëheqjen. A nuk është ai një rast studimor se si të mos drejtosh? Kissinger fillon me verdiktin e përmbledhur për Watergate të dhënë nga Bryce Harlow, operatori me përvojë në Uashington, i cili kishte qenë ndërlidhësi i Nixon me Kongresin: “Një budalla i mallkuar hyri në Zyrën Ovale dhe bëri siç i thanë” – që do të thotë se dikush në Shtëpinë e Bardhë e kishte marrë Nixon shumë literalisht.
“Si një propozim i përgjithshëm,” thotë Kissinger, “asistentët u detyrohen drejtuesve të tyre në politikë që të mos mbahen pas deklaratave emocionale [për] gjëra që ju e dini se nuk do t’i bënin, pas reflektimit të mëtejshëm.” Kishte shumë raste kur, në gjaknxehtësinë e momenit, ose për t’i bërë përshtypje shoqërisë prezente, Nikson jepte urdhra verbale të papërmbajtura. Kissinger mësoi shpejt të mos vepronte sa herë që Nixon e urdhëronte të “bombardonte ferrin” nga dikush.
“Nëse shikoni Watergate,” argumenton ai, “ishte me të vërtetë një varg shkeljesh” – duke filluar me thyerjet në selinë e Komitetit Kombëtar të Partisë Demokratike rivale, të cilat u urdhëruan nga fushata për të rizgjedhur Nixon në 1972. Ato shkelje më pas “u bashkuan në një hetim. Mendova atëherë dhe mendoj tani se ata e meritonin censurën; ata nuk kërkonin largimin nga detyra.”
Nga këndvështrimi i Kissinger-it, Watergate ishte një katastrofë sepse shkatërroi strategjinë e zgjuar të politikës së jashtme që ai dhe Nixon kishin hartuar për të forcuar pozicionin e Shteteve të Bashkuara, të cilat në fakt kishin humbur Luftën e Ftohtë kur erdhën në detyrë në janar 1969.
“Ne kishim një dizajn madhështor,” kujton ai. “[Nixon] donte t’i jepte fund Luftës së Vietnamit me kushte të nderuara… Ai donte t’i jepte aleancës Atlantike një drejtim të ri strategjik. Dhe mbi të gjitha ai donte të shmangte një konflikt [bërthamor] [me Bashkimin Sovjetik] përmes politikës së kontrollit të armëve.
“Dhe më pas ishte misteri i paeksploruar i Kinës. [Nixon] shpalli që në ditën e tij të parë se donte të hapej në Kinë. Ai e kuptoi se kjo ishte një mundësi strategjike, se dy kundërshtarë të Shteteve të Bashkuara ishin në konflikt me njëri-tjetrin”, një referencë për luftën kufitare që shpërtheu midis Bashkimit Sovjetik dhe Kinës në vitin 1969, pasi dy fuqitë më të mëdha komuniste ishin ndarë mbi çështje ideologjike tetë vjet më parë. “Në emër të tij dhashë një udhëzim që të përpiqemi të vendosim veten më afër Kinës dhe Rusisë sesa ata me njëri-tjetrin.” Këto tendenca, thotë ai, po bashkoheshin në vitin para se të shpërthente skandali Watergate.
“Në fund të presidencës së Niksonit, kishte një paqe në Vietnam, e cila në kushtet e saj ishte e nderuar dhe e qëndrueshme nga një president që kishte mbështetjen e brendshme. Ne kishim ribërë politikën e Lindjes së Mesme”, duke dëbuar efektivisht sovjetikët nga rajoni dhe duke vendosur SHBA-në si ndërmjetësues të paqes midis arabëve dhe izraelitëve. “Dhe ne ishim hapur ndaj Kinës dhe [negociuam kufizimin e armëve strategjike] me Rusinë. Fatkeqësisht, mbështetja e brendshme u shpërbë. Në vend që t’i shfrytëzonim ato mundësi, ne u detyruam nga debakli i brendshëm i Nixon-it që thjesht të mbaheshim.
Nixoni që del nga Udhëheqja e Kissinger-it është një figurë tragjike – një strateg mjeshtër, mbulimi i paskrupullt i krimit të ekipit të tij të fushatës së rizgjedhjes shkatërroi jo vetëm presidencën e tij, por gjithashtu dënoi Vietnamin e Jugut me shkatërrim. As kjo nuk ishte e gjitha. Ishte disfata në Vietnam, sugjeron Kissinger, ajo që e vendosi SHBA-në në një spirale në rënie të polarizimit politik.
“Konflikti”, shkruan ai, “prezantoi një stil debati publik të zhvilluar gjithnjë e më pak mbi thelbin sesa për motivet dhe identitetet politike. Zemërimi ka zëvendësuar dialogun si një mënyrë për të kryer mosmarrëveshjet dhe mosmarrëveshja është bërë një përplasje kulturash.”
Unë pyes nëse SHBA është më e ndarë sot se në kohën e Vietnamit.
“Po, pafundësisht më shumë,” përgjigjet ai.
I befasuar, i kërkoj të shtjellojë. Në fillim të viteve 1970, thotë ai, ekzistonte ende mundësia e dypartiakes. “Interesi kombëtar ishte një term kuptimplotë, nuk ishte në vetvete objekt debati. Kjo ka marrë fund. Çdo administratë tani përballet me armiqësinë e pandërprerë të opozitës dhe në një mënyrë që është ndërtuar mbi premisa të ndryshme… Debati i padeklaruar, por shumë real në Amerikë tani për tani është nëse vlerat themelore të Amerikës kanë qenë të vlefshme,” me të cilën ai nënkupton të shenjtën, statusi i Kushtetutës dhe përparësia e lirisë individuale dhe barazisë para ligjit.
Një republikan që nga vitet 1950, Kissinger shmang të deklarojë në mënyrë eksplicite se ka elementë në të djathtën amerikane që tani duket se i vënë në dyshim ato vlera. Por padyshim që ai nuk është më i entuziazmuar nga tipa të tillë populistë sesa ishte në kohën e Barry Goldwater, kandidati për president të viteve 1960, i cili ishte një mbrojtës i madh i individualizmit dhe një antikomunist i ashpër. Në të majtën progresive, thotë ai, njerëzit tani argumentojnë se “nëse këto vlera bazë nuk përmbysen dhe nuk ndryshohen parimet e ekzekutimit [të tyre], ne nuk kemi të drejtë morale as të zbatojmë politikën tonë të brendshme, aq më pak politikën tonë të jashtme”. Kjo “nuk është ende një pikëpamje e zakonshme, por është mjaft e fortë për të çuar çdo gjë tjetër në drejtimin e saj dhe për të parandaluar politikat unifikuese… [Ajo] është [një pikëpamje e mbajtur] nga një grup i madh i komunitetit intelektual, që ndoshta dominon të gjitha universitetet dhe universitetet dhe shumë media.”
Unë pyes: “A mund ta rregullojë ndonjë udhëheqës këtë?”
“Ajo që ndodh nëse keni ndarje të pakalueshme është një nga dy gjërat. Ose shoqëria shembet dhe nuk është më e aftë të kryejë misionet e saj nën udhëheqjen, ose i kapërcen ato…”
“A ka nevojë për një goditje të jashtme apo një armik të jashtëm?”
“Kjo është një mënyrë për ta bërë atë. Ose mund të keni një krizë të pakontrollueshme të brendshme.”
E kthej te lideri më i vjetër i profilizuar në librin e tij, Konrad Adenauer, i cili në vitin 1949 u bë kancelari i parë i Gjermanisë Perëndimore. Në takimin e tyre të fundit – pasi sigurisht Kissinger i njihte të gjashtë personalisht – Adenauer pyeti: “A është ende në gjendje ndonjë lider të zhvillojë një politikë të vërtetë afatgjatë? A është ende i mundur lidershipi i vërtetë sot?” Kjo është me siguri pyetja që po bën vetë Kissinger, gati gjashtë dekada më vonë.
Lidershipi është bërë më i vështirë, thotë ai, “për shkak të kombinimit të rrjeteve sociale, stileve të reja të gazetarisë, internetit dhe televizionit, të cilat të gjitha fokusojnë vëmendjen në afat të shkurtër”.
Kjo na sjell në pikëpamjen e tij shumë të veçantë për lidershipin. Ajo që kishte të përbashkët gjashtëshja e tij e liderëve ishin pesë cilësi: ata ishin tregues të të vërtetave të vështira, kishin vizion dhe ishin të guximshëm. Por ata ishin gjithashtu të aftë të kalonin kohën vetëm, në vetmi. Dhe ata nuk kishin frikë nga përçarja.
“Duhet të ketë një moment reflektimi në jetën e liderit”, thotë ai, duke treguar kohën e mërgimit të brendshëm të Adenauer-it në Gjermaninë naziste; Koha e de Golit si i burgosur gjerman në Luftën e Parë Botërore; Vitet e shkretëtirës së Niksonit në mesin e viteve 1960 pasi ai kishte humbur ofertat si për presidencën ashtu edhe për guvernatorin e Kalifornisë; Koha e burgut të Sadatit kur Egjipti ishte ende nën kontrollin britanik. Disa nga pasazhet më të habitshme të librit kanë të bëjnë me këto periudha izolimi. “Dominimi i vetvetes duhet të bëhet një lloj zakoni,” shkroi de Gaulle si një i burgosur, “një refleks moral i fituar nga një gjimnastikë e vazhdueshme e vullnetit, veçanërisht në gjërat më të vogla: veshjen, bisedën, mënyrën se si mendon”.
Në vitin 1932, presidenti i ardhshëm francez e quajti “vetëdisiplinën e pandërprerë” çmimin e udhëheqjes – “marrja e vazhdueshme e rreziqeve dhe një luftë e brendshme e vazhdueshme. Shkalla e vuajtjes së përfshirë ndryshon sipas temperamentit të individit; por nuk do të jetë më pak torturuese se këmisha e flokëve të të penduarit.” De Gaulle i brendshëm ishte thellësisht i dhembshur, siç zbuloi dashuria e tij për vajzën e tij Anne, e cila kishte sindromën Down. Por njeriu i jashtëm ishte i ashpër, i përmbajtur, antagonist edhe me aleatët.
Ne kthehemi te Margaret Thatcher, për të cilën Kissinger me sa duket zhvilloi dashuri dhe respekt. Në një fazë të hershme të Luftës së Falklands, sapo u informua nga sekretari i jashtëm i Britanisë, Francis Pym, Kissinger e pyeti atë se cilën formë të zgjidhjes diplomatike ajo favorizonte. “Nuk do të kem asnjë kompromis!” gjëmonte ajo. “Si mundesh, miku im i vjetër? Si mund t’i thuash këto gjëra?”
“Ajo ishte kaq e inatosur”, kujton Kissinger. “Nuk kisha zemër t’i shpjegoja se ideja nuk ishte e imja, por e kryediplomatit të saj.”
Unë sugjeroj që kryeministri aktual, Boris Johnson, është pothuajse e kundërta e një lideri siç e përkufizon Kissinger. Sigurisht që kohët e fundit nuk ka pasur shumë nga vetëdisiplina e pandërprerë e De Gaulle në Downing Street. Përsëri, përgjigjja e Kissinger më befason: “Për sa i përket historisë britanike, ai ka pasur një karrierë mahnitëse – për të ndryshuar drejtimin e Britanisë në Evropë, e cila sigurisht do të renditet si një nga tranzicionet e rëndësishme në histori.
“Por shpesh ndodh që njerëzit që kryejnë një detyrë të madhe nuk mund të zbatojnë cilësitë e tyre në ekzekutimin e saj, gjë që është mënyra se si ta institucionalizojnë atë.” Duke kaluar me kujdes për të diskutuar për udhëheqësit e sotëm në përgjithësi, ai shton: “Unë nuk do të thosha të vërtetën nëse do të thosha se niveli [i udhëheqjes] është i përshtatshëm për sfidën.”
Unë kundërshtoj se me siguri po na jepet një masterklasë në udhëheqje nga presidenti i Ukrainës, figura e pamundur e humoristit të kthyer në hero lufte.
“Nuk ka dyshim se Zelensky ka kryer një mision historik,” pranon Kissinger. “Ai vjen nga një prejardhje që nuk u shfaq kurrë në lidershipin ukrainas në asnjë periudhë të historisë” – një referencë e qenit e Zelenskyt hebre, si Kissinger. “Ai ishte një president i rastësishëm për shkak të zhgënjimit me politikën e brendshme. Dhe më pas ai u përball me përpjekjen e Rusisë për ta rikthyer Ukrainën në një pozicion krejtësisht të varur. Dhe ai ka mbledhur vendin e tij dhe opinionin botëror pas tij në një mënyrë historike. Kjo është arritja e tij e madhe.”
Pyetja mbetet sidoqoftë: “A mund ta mbështesë ai këtë duke bërë paqe, veçanërisht një paqe që nënkupton një sakrificë të kufizuar?”
Kërkoj mendimet e tij për kundërshtarin e Zelenskit, presidentin rus, Vladimir Putin, të cilin ai e ka takuar në shumë raste, që datojnë që nga një takim i çuditshëm në fillim të viteve 1990, kur Putin ishte nënkryetar i bashkisë së Shën Petersburgut.
“Mendova se ai ishte një analist i zhytur në mendime,” thotë Kissinger, “bazuar në një pikëpamje të Rusisë si një lloj entiteti mistik që e ka mbajtur veten të bashkuar në 11 zona kohore me një lloj përpjekjeje shpirtërore. Dhe në këtë vizion Ukraina ka luajtur një rol të veçantë. Suedezët, francezët dhe gjermanët erdhën përmes atij territori [kur pushtuan Rusinë] dhe pjesërisht u mundën sepse kjo i lodhi ata. Ky është këndvështrimi i tij [Putinit].”
Megjithatë, kjo pikëpamje është në kundërshtim me ato periudha të historisë së Ukrainës që e diferencuan atë nga perandoria ruse. Problemi i Putinit, thotë Kissinger, është se “ai është kreu i një vendi në rënie” dhe “ai ka humbur sensin e masës në këtë krizë”. Nuk ka “asnjë justifikim” për atë që ai ka bërë këtë vit.
Kissinger më kujton artikullin që shkroi në vitin 2014, në kohën e aneksimit rus të Krimesë, në të cilin ai argumentoi kundër idesë së anëtarësimit të Ukrainës në NATO, duke propozuar në vend të kësaj një status neutral si ai i Finlandës dhe duke paralajmëruar se që të vazhdonin të bisedonin në kushtet e anëtarësimit në NATO rrezikonin luftë. Tani, sigurisht, është Finlanda ajo që po propozon të bashkohet me NATO-n, së bashku me Suedinë. A është kjo NATO gjithnjë në zgjerim tani shumë e madhe?
“NATO ishte aleanca e duhur për t’u përballur me një Rusi agresive, kur kjo ishte kërcënimi kryesor për paqen botërore,” përgjigjet ai. “Dhe NATO është rritur në një institucion që pasqyron bashkëpunimin evropian dhe amerikan në një mënyrë pothuajse unike. Kështu që është e rëndësishme ta ruani atë. Por është e rëndësishme të pranohet se çështjet e mëdha do të ndodhin në marrëdhëniet e Lindjes së Mesme dhe Azisë me Evropën dhe Amerikën. Dhe NATO në lidhje me këtë është një institucion, përbërësit e të cilit nuk kanë domosdoshmërisht pikëpamje të përputhshme. Ata u bashkuan për Ukrainën sepse kjo të kujtonte kërcënimet [më të vjetra] dhe ata bënë shumë mirë, dhe unë e mbështes atë që ata bënë.
“Pyetja tani do të jetë se si t’i jepet fund asaj lufte. Në fund të saj duhet të gjendet një vend për Ukrainën dhe një vend për Rusinë – nëse nuk duam që Rusia të bëhet një Kinë në Evropë.”
I kujtoj atij një bisedë që patëm në Pekin në fund të vitit 2019, kur e pyeta nëse ishim tashmë në “Luftën e Ftohtë II”, por me Kinën që luan tani rolin e Bashkimit Sovjetik. Ai u përgjigj, në mënyrë të paharrueshme, “Ne jemi në rrëzë të një lufte të ftohtë”. Një vit më vonë ai e përmirësoi atë në “kalimet malore të një lufte të ftohtë”. Ku jemi tani?
“Dy vende me kapacitetin për të dominuar botën” – SHBA dhe Kina – “janë përballë njëri-tjetrit si konkurrentët përfundimtarë. Ato qeverisen nga sisteme të papajtueshme të brendshme. Dhe kjo ndodh kur teknologjia thotë se një luftë do ta frenonte civilizimin, nëse jo do ta shkatërronte atë.”
Me fjalë të tjera, Lufta e Ftohtë II është potencialisht edhe më e rrezikshme se Lufta e Parë e Ftohtë? Përgjigja e Kissinger-it është po, sepse të dyja superfuqitë tani kanë burime të krahasueshme ekonomike (gjë që nuk ishte rasti në Luftën e Parë të Ftohtë) dhe teknologjitë e shkatërrimit janë edhe më të frikshme, veçanërisht me ardhjen e inteligjencës artificiale. Ai nuk ka dyshim se Kina dhe Amerika tani janë kundërshtarë. “Pritja që Kina të bëhet perëndimore” nuk është më një strategji e besueshme. “Nuk besoj se dominimi i botës është një koncept kinez, por mund të ndodhë që ata të bëhen kaq të fuqishëm. Dhe kjo nuk është në interesin tonë.” Megjithatë, thotë ai, dy superfuqitë “kanë një detyrim minimal të përbashkët për të parandaluar [një përplasje katastrofike] që të ndodhë”. Kjo ishte në fakt pika e tij kryesore në Davos, megjithëse kaloi kryesisht pa u vënë re.
“Ne në Perëndim kemi detyra në dukje të papajtueshme. Keni nevojë për institucione mbrojtëse të afta për t’u përballur me sfidat moderne. Në të njëjtën kohë keni nevojë për një lloj shprehjeje pozitive të shoqërisë suaj në mënyrë që këto përpjekje të jenë në emër të diçkaje, sepse përndryshe nuk do të mbahen. Së dyti, ju duhet një koncept i bashkëpunimit me shoqërinë tjetër, sepse tani nuk mund të krijoni asnjë koncept për t’i shkatërruar ato. Pra një dialog është i nevojshëm.”
“Por ai dialog ka ndaluar,” vërej.
“Përveç transmetimit të ankesave. Kjo është ajo që më shqetëson thellë se ku po shkojmë. Dhe vendet e tjera do të duan ta shfrytëzojnë këtë rivalitet, pa i kuptuar aspektet e tij unike.” Unë supozoj, një dremitje për numrin në rritje të vendeve që kërkojnë ndihmë ekonomike dhe ushtarake nga një ose një superfuqi tjetër. “Pra, ne po shkojmë në një periudhë shumë të vështirë.”
E pyes nëse Kissingeri e mendon veten si lider. “Kur fillova, ndoshta nuk e bëra,” përgjigjet ai. “Por unë e bëj tani. Jo në një kuptim total… [por] përpiqem të jem një udhëheqës. Të gjithë librat që kam shkruar kanë një element të “Si arrini në të ardhmen?”
Theksoj se kjo është modesti e tepruar. Pasi ka udhëhequr Këshillin e Sigurisë Kombëtare, Departamentin e Shtetit dhe, nganjëherë gjatë Watergate, praktikisht qeverinë amerikane, ai është një udhëheqës plotësisht i kualifikuar, edhe pse asnjëherë i zgjedhur.
Është koha për t’u larguar. 99-vjeçair mund të jetë ende duke gjuajtur në të gjithë cilindrat, por unë po venitem dhe kam një aeroplan për të kapur. Një frymëzim i fundit më shtyn të pyes për pasojat e nevojshme të udhëheqjes. “Po në lidhje me ndjekësit?” Unë pyes. “A ka rënë edhe kjo? A janë njerëzit më pak të gatshëm për t’u udhëhequr?”
“Po,” tund me kokë. “Paradoksi është se nevoja për lidership është aq e madhe sa kurrë.”
Ka nga ata që pa dyshim do të vazhdojnë të demonizojnë Henri Kisingerin dhe të shpërfillin ose përçmojnë atë që ai thotë. Megjithatë, në moshën 99-vjeçare, ai mund të përballojë të injorojë urrejtësit. Megjithatë ai nuk e ka humbur impulsin e tij për të udhëhequr. “Udhëheqja,” shkruan ai, “është e nevojshme për t’i ndihmuar njerëzit të arrijnë nga vendi ku janë atje ku nuk kanë qenë kurrë dhe, ndonjëherë, vështirë se mund ta imagjinojnë të shkojnë. Pa udhëheqje, institucionet lëvizin dhe kombet u gjykojnë gjithnjë e më të parëndësishme dhe, në fund të fundit, katastrofë.”
Ju nuk keni asnjë detyrim për të ndjekur. Por të shkosh drejt katastrofës pa ndonjë udhëheqje – ose, më keq, me udhëheqje të rreme pa vetëdisiplinë – duket si ideja më e keqe.
* Niall Ferguson është anëtar i lartë i familjes Milbank në Institutin Hoover. Ai është autor i Kissinger, 1923-1968: The Idealist. Vëllimi i dytë do të përfundojë në vitin 2023
Pas tragjedisë në stacionin e trenit në Novi Sad më 1 nëntor, ku humbën jetën 15 persona, është e sigurt se Serbia, me gjithë përpjekjet e qeverisë për të mohuar përgjegjësinë për aksidentin dhe për temat e imponuara ekonomike, rritjen e pagave, pensionet apo investimet e huaja, të hyjë në vitin e ardhshëm me barrën e krizave të rënda sociale dhe politike, shkruan media kroate Index.
Vdekje nën një grumbull hekuri dhe korrupsioni
Kur 15 njerëz u vranë në një moment nën një grumbull hekuri, betoni dhe xhami në stacionin hekurudhor të rindërtuar së fundmi në Novi Sad, dhe dy u plagosën rëndë me pasoja të përhershme, zemërimi u derdh në rrugët drejtuar qeverisë. të cilin aktivistët e shoqërisë civile dhe opozita e mbajnë si fajtorin kryesor.
Ata e shohin aksidentin si një krim të shtetit si pasojë e neglizhencës, pakujdesisë, papërgjegjshmërisë, korrupsionit dhe mënyrave për të bërë marrëveshje korruptive.
Autoritetet nuk i perceptojnë protestat si një rebelim qytetar, por i shohin si “shkaba” të opozitës dhe përpjekje për të rrëzuar qeverinë dhe presidentin. Megjithatë, kur studentët iu bashkuan protestave duke bllokuar të paktën 40 fakultete dhe rektorë në të katër qendrat universitare, duke marrë gjithnjë e më shumë mbështetje dita-ditës, u paralajmërua një atmosferë krejtësisht tjetër në shoqëri, por edhe presionet ndaj qeverisë dhe krizës. , do të jetë krejtësisht ndryshe. me sa duket, ato kalojnë në vitin 2025.
Aq më tepër që studentët filluan të marrin mbështetjen e sindikatave, dhe Shoqata e Artistëve Dramatikë qëndroi pranë tyre, duke u bërë thirrje aktorëve të nderojnë viktimat e Novi Sadit me 15 minuta heshtje para çdo shfaqjeje në teatrot e tyre, gjë që do të ndihmonte. rebelimi i studentëve në luftën për shoqëri më të mirë dhe më të drejtë mund të japë një vrull shtesë.
Ndërkohë që protestat vazhdojnë, në javën e dytë të dhjetorit, një nga dy tragjeditë e majit të vitit të kaluar – dy vrasjet masive në shkollën “Ribnikar” dhe fshatrat përreth Beogradit – mori epilog gjyqësor.
Vrasësi masiv Uroš Blažić u dënua në shkallën e parë me dënim maksimal prej 20 vitesh burgim dhe për shkak të peshës së krimit, ka pak mundësi që ai të rrëzohet në gjykatën e apelit.
Asnjë hap përpara në integrimin evropian
Serbia as vitin e fundit nuk ka lëvizur drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian.
Presidentja e KE-së Ursula von der Leyen vizitoi Beogradin në tetor dhe, ndonëse foli pozitivisht për rrugën e Serbisë drejt integrimit evropian, ajo tha se anëtarësimi në Union mbetet një “proces i bazuar në merita” dhe se secili vend zgjedh shpejtësinë dhe cilësinë e rrugës.
Më vonë doli se në raportin e tij të rregullt vjetor, Komisioni Evropian nuk kishte deklaruar progres, përkundrazi. Ajo veçanërisht nuk e ka parë në politikën e jashtme dhe të sigurisë, me vlerësimin se shkalla e përputhshmërisë me BE-në ka mbetur e pandryshuar.
Marrëdhëniet me Kinën dhe Rusinë
Marrëdhëniet me Kinën dhe Rusinë janë një shqetësim i veçantë për KE-në, kryesisht në shmangien e Serbisë që t’i bashkohet sanksioneve ndërkombëtare kundër Rusisë për shkak të pushtimit të Ukrainës dhe afërsisë me Kinën. Kritikat janë gjithashtu të forta në vend, sepse opozita dhe ekspertët tregojnë për favorizimin e Kinës në shumë projekte infrastrukturore jotransparente në Serbi.
Ndërkohë, Beogradi i dërgon mesazhe publikut vendas dhe ndërkombëtar për politikën e pavarur dhe pavarësinë e vazhdueshme, duke këmbëngulur se ulet “vetëm në një karrige serbe” dhe se nuk heq dorë nga miqtë e tij tradicionalë Rusia dhe Kina në angazhimin e saj strategjik. për anëtarësimin në BE.
Klasteri 3 nuk është hapur ndërkohë për shkak se ambasadorët e vendeve të BE-së nuk janë pajtuar as në seancën e fillim dhjetorit. Kundër saj ishin tetë anëtarë – Holanda, Suedia, Finlanda, Bullgaria, Kroacia dhe shtetet baltike.
Komisioni Evropian në raportin e tij thekson se nuk ka parë përparim në sundimin e ligjit dhe lirinë e mediave, por është vënë në dukje se kriminelët e dënuar të luftës ende shikohen pozitivisht në Serbi.
Nuk ka progres për çështjen e Kosovës
Dialogu me Kosovën, një nga pikat kyçe të agjendës së progresit të Serbisë drejt Bashkimit, është ende në bllokim dhe pa rezultatet e pritura, por me tensione shtesë.
I fundit në seri është shpërthimi në kanalin ujor Ibër-Lepenac, të cilin Prishtina e konsideron si “akt terrorist” për të cilin është përgjegjës Beogradi zyrtar. Autoritetet serbe mohojnë çdo përfshirje dhe kërkojnë një hetim të pavarur ndërkombëtar.
Përveç kësaj, Beogradi nuk ka ngritur ende akuza kundër Milan Radojicic, i cili mori përgjegjësinë për konfliktin e vitit të kaluar midis një grupi paraushtarak serb dhe policisë së Kosovës, kur u vranë një polic i Kosovës dhe tre serbë nga veriu i Kosovës.
Ambiciet në rajon
Marrëdhëniet e Serbisë në rajon, veçanërisht me Bosnjë-Hercegovinën dhe Kroacinë fqinje, karakterizohen nga një retorikë politike reciproke e ashpër, herë pas here incidente, por pa pasoja dramatike për marrëdhëniet dypalëshe, të cilat nuk mund të thuhet se janë përmirësuar efektivisht, por edhe kanë mbetur prapa.
Kështu, në Beograd vendimi për emërimin e eurodeputetit kroat Tonin Pucula si raportues i PE për Serbinë u prit keq.
Kreu i shtetit serb ndër të tjera tha se Picula para se të vijë në Beograd duhet të kërkojë falje për atë që ka thënë për Serbinë dhe se për të duhet folur me shumë më shumë respekt sepse ai udhëheq politikë antiserbe.
Picula u përgjigj se qeveria në Serbi shpesh shfaq tendenca autoritare dhe anti-evropiane dhe se negociatat e pranimit nuk do të përfundojnë derisa marrëdhëniet të ndryshojnë, duke përfshirë skenën mediatike që kontrollohet kryesisht nga partia në pushtet.
Marrëdhëniet serbo-kroate u pasuan edhe me një aferë të supozuar spiunësh, pasi mediat e Beogradit në fund të gushtit njoftuan se “është arrestuar një spiun kroat”, dhe këtë e ka konfirmuar edhe ministri i Brendshëm, Ivica Daçiq.
Ministria kroate e Punëve të Jashtme dhe Evropiane njoftoi se nuk kishte asnjë informacion në lidhje me rastin apo konfirmim se “ka ndodhur me të vërtetë”.
Në qershor, Parlamenti Gjithëserb u mbajt si një shoqatë institucionale e përfaqësuesve politikë të popullit serb në Serbi, Republika Srpska, Federata e Bosnje dhe Hercegovinës, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Kroacia, si dhe përfaqësues të tjerë në botë me synimi i “krijimit të përbashkët të politikës kombëtare”.
Një nga mesazhet ishte se populli serb përfaqëson një entitet të vetëm dhe në Deklaratën e miratuar thuhet se ky parlament nuk e përkrah Rezolutën për gjenocidin në Srebrenicë, e cila u votua në Kombet e Bashkuara në fund të majit.
Parlamenti shkaktoi reagime dhe zemërim të përzier në rajon, me BE-në dhe SHBA-në që tërhoqën dënime të heshtura dhe Departamenti i Shtetit u bëri thirrje udhëheqësve politikë në rajon që “të përdorin më mirë takimet e tyre për të promovuar stabilitetin dhe pajtimin rajonal”. bw
Jetojmjë në një kohë kur shumë njerëz të liqë kan arritur në majat e pushtetit të shume shtetëve .Për fat të keq nuk po mungojnë narcisoidet dhe të qmendurit politikë.Rusët dhe serbet dhëmbje të mëdha ju kan shkaktuar historikisht popujve fqinj. Marshimi makabër pas “botës ruse” dhe pas “ botës serbe” kan lënë vetëm varre!Ideologjia Serbomadhe –e riemërtur “bota serbe” , është e gjallë dhe në luftë kunder popullit shqiptarë dhe të tjerëve në rajon.Kjo ideoloogji është instaluar në nivelin kulturor , akademik , mediatik dhe ekonomik.180 vite nga Naçertania në botën serbe, serbët nuk hoqën dorë nga skllavërimi i popullit shqiptarë .Për të gjitha viktimat e luftës fajin e mbartë vetëm Serbia.Fatkëqësisht ky shtet më Vuqiqin në krye një terrorist i thekur,nuk ka shënja të marrjës së përgjegjësisë dhe pranimit të fajit për të gjithë viktimat e një lufte të pakuptimit e shumë agresive e kriminale më shpërbërjën e ish-Jugosllavisë.Duke mos e pranuar fajin dhe pa marrë përgjëgjësinë , nuk ka vazhdim të dialogut si qasje për normalizim dhe pajtim midis shqiptarëve dhe serbëve siq po kërkojnë ndërkombëtaret.Serbët kan bërë shumë gjëra të liga , dhe po vazhdojnë edhe sot duke nxitur luftë në Kosovë, Mal të Zi, Bosnje dhe në Maqedoninë e veriut.
Kjo po bëhët në mënyrë shumë tinzare dhe hipokrite nga pushteti i Vuqiqit, i cili po përdorë rrenën historike serbe karshi faktorit ndërkombëtar, gjoja për kooperim, e më gjithë forcën po punon për Rusinë e Vuqiqit, aleatin e saj natyror.Shqiptarët kurrë nuk hartuan elaborate të formës qfarosese ndaj serbëve si Naqertanije as memorandum të SANU, as botën shqiptare , e cila në fakt edhe na takon ta kërkojmë , për faktin madhor së shqiptarët janë të lidhur në mënyrë natyrore, pa asnjë pretendim territorial ndaj askujt.Territorët shqiptare u ndanë padrejtësishtë në 5 shtete nga Fuqite e Mëdha të kohës, dhe këto pjesë të ndara të trungut të lashtë ilirik duhet të bashkohën për ekzistencën e shqiptarëve si entiteti më i lashtë në Ballkan dhe më gjerë.Serbët duke u bazuar në elaboratet fashiste kan vrarë , masakruar dhe djegur çdo gjë të shqiptarëve, të cilët i kan pasur vendbanimet e tyre deri në Nish.Serbia e Vuqiqit, nuk është për dialog për normalizim të marrdhwnjve së nuk po e pranon realitetin së Kosova është shtet sovran dhe i pavaruar.Dhe, këtë e ka arritur pas një lufte titanike më shumë viktima njerëzore e materjale në luftën e fundit çlirimtare.Dhe, dialogu është i pakuptueshem të vazhdohet më Serbinë e cila nuk është në rrugën e Zotit.
Serbët po tregohen majmun dykëmbësh, bisha, e jo njerëz.Sikur të ishin njerwz nuk do të kërkon prapw luftë më shqiptarët, nuk do të kërkonin territore që nuk i kan pasur kurrë të vetat.Dwklarata e fundit e Vuqiqit është së dialogu nuk mund të zhvillohet, se gjoja serbët po largohen më dhunë nga Kosova dhe rrena të tjera, që nuk i han as qeni.Ky vetë i ka nxjerrw serbët nga institucionet e Kosovës,ka kërkuar bojktim të zgjedhjeve më motivacion të formon Asociacion famoz, e pastaj të formon organet ekzekutive serbe në lidhje direct më Beogradin zyrtar.Dhe, veq budallënjët mund të mos e dinw, se Serbia po dëshiron shkëputjen e veriut duke e vendosur nën juridisionin serb, e asnjë asociacion që nënkupton kontrollin e Prishtinës zyrtare .Ky riaktualizim nga BE-ja i temës së asociacionit është fund e krye tendencioz dhe në dëm të madh të Kosovës.As që duhet diskutuar pos asociacionit kulturor, ndonjë formë tjetër.Plani I Ahtisarit ishte kompromisi më i madh, dhe qdo kompromis tjetër, është në kundërshtim të madh më shtetësinë e Kosovës dhe integritetin e saj territorial.Serbia as që preferon rrugën evripiane , që BE-ja po vrapon pas Serbisë të Vuqiqit.Kujt ti beson sot BE-a? Një ish krimineli të luftës dhe tash një terroristi serbomadh, i cili është protagonisti kryesor e dy akteve të fundit terroriste në veri të vendit.Evropa duhet të largohet nga hilet e moqme nese mendon më i pwrtrijë, se nuk përkojnë as në kohë dhe as më realitetin , dhe as që ka qenë Kosova kurrë pjesë e Serbisë.Me duket së nuk duhet vazhduar procesi i dialogut më një armik të përbertuar.Pse të vazhdohet të bisedohet më grupin e kriminelëve tw luftës?Këta nuk janë për paqe dhe për prosperitet të rajonit, nuk janë as për normalizim të marrdhënjwve më Kosovën, janë për luftë,se nuk kan mundësi kriminelwt e luftës të shkëputen nga etja për gjak të ri.Këta janë njerëz të rrezikshem, që duhet ndalur më qdo kusht, se çdo veprim tjetër Ballkanin e dërgon në luftëra të përgjakshme.Me përsonat e dhunshem të cilët trurin e kan jashtë kontrollit, nuk ke qka pret ndonjë të mirë.Njeriu i retarduar si Vuqiqi nuk o duhet në proceseve tw BE-së.Vuqiqi është pengesa më e madhe sot e paqws.Është një kukull i Putinit që po i zbaton urdhërat e tij për luftë në Ballkan…
Ditët e fundit u hap një diskutim shumë i rëndësishëm për ndërkombëtarizimin e arsimit të lartë shqiptar. E konsideroj të rëndësishëm këtë hap, sepse ai është një reflektim ndaj një realiteti të hidhur demografik të dekadës së fundit, i cili ka cuar në pakësimin drastik të grupmoshës 15-35 vjeç. Për rrjedhojë po zbrazen me shpejtësi shkollat dhe universitetet e vendit, jo vetëm në rrethe, por edhe në Tiranë.
Përvec largimit nga vendi, në këto 12 vite është ulur me 8% (nga 94% në vitin 2013 sot është 84-85%) përqindja e nxënësve që vijojnë arsimin e mesëm, një regres ky për një vend që synon të pranohet në familjen e vendeve të BE. Kjo ulje lidhet me rritjen e varfërisë dhe ka prekur shtresën më të varfër dhe zonat më të varfëra të vendit. Për një vend si Shqipëria që synon të antarësohet sa më shpejt në BE dhe familjen e vendeve të zhvilluara cdo i ri dhe e re në moshën 18-19 vjec duhet të këtë përfunduar arsimin e mesëm ose atë profesional, pra arsimi i mesëm duhet të jetë i detyrueshëm.
Ky diskutim publik është i rëndësishëm për shfrytëzimin e kapaciteteve të konsiderueshme njerëzore dhe infrastrukturore të krijuara në sistemin e arsimit të lartë, të cilët përbëjnë një pasuri të madhe kombëtare e kërcënuar nga nënshfrytëzimi i saj në dobi të zhvillimit të vendit, cka do të ishte një humbje e madhe për vendin.
Qasja e këtij diskutimi mendoj se është e jo e plotë, sepse i mëshon vetëm anës së dobisë që i sjell vendit tërheqja e studentëve të huaj, dhe shumë më pak anës tjetër, madje më të rëndësishme, si dhe kur bëhet tërheqës një universitet shqiptar për studentët, më së pari shqiptarë, pastaj për ata të huaj.
Unë po japë disa mendime modeste pikërisht për këtë aspekt, pra cfarë ndryshimesh duhet të ndodhin në universitete, në mënyrë që ato të bëhen tërheqëse për studentët tanë dhe të huaj.
Megjithëse prirjet e studentëve në përzgjedhjen e universiteve dhe programeve janë ende jo aq të konsoliduara, mund të vecojmë disa prej tyre. Vihet re se maturantët tanë më të mirë kërkojnë universitete dhe programe me cilësi të nivelit internacional. Prandaj shumica e tyre zgjedhin universitetet prestigjioze në vendet e tjera. Grupi tjetër i maturantëve të mirë ose mbimesatar orientohen në programe studimi për profesione që i kërkon edhe tregu internacional i punës (profesionet e shëndetësisë, IT dhe ato inxhinierike). Grupi i tretë i maturantëve me rezultate afër mesatares dhe nënmesatare janë të zhgënjyer me veten, pa besim në vetvete, pa ambicie për formim solid universitar, dhe, për rrjedhojë, më pak të orientuar në përzgjedhjen e programeve. Shpesh maturantët e këtij grupi përzgjedhjen e programeve të studimit ia besojnë shokëve të tyre të klasës me rezultate të larta, prindërve ose mësuesve. Ndërsa maturantët me rezultate të ulta përgjithësisht vijojnë studimet e larta pa ambicie, pa orientim për tu punësuar në atë fushë, madje, fatkeqësisht, edhe për status social (“të kem shkollë të lartë”) në familje dhe rrethin e tyre shoqëror. Ndërsa dy grupet e para të maturantëve kërkojnë cilësi dhe nxitin rritjen e nivelit të universitetit, këto dy grupet e fundit të studentëve nuk e nxitin rritjen e cilësisë së universitetit. Me këtë risk ballafaqohen sot jo vetëm programet jo universitare profesionale 2 vjecare, por edhe shumë programe Bachelor dhe Master që kanë studentë të nivelit nënmesatar.
Por universiteti zhvillohet dhe është konkurues edhe në Hapësirën Europiane të Arsimit të Lartë kur ka si objektiv madhor ofrimin e programeve dhe diplomave cilësore që kërkojnë studentët e interesuar për formim solid universitar, i cili i përgatitë/armatos ata me dije, kompetenca dhe aftësi për jetën dhe për garën e fortë në tregun e punës, të vendit dhe atë internacional. Ky është objektivi madhor i një universiteti. Këtë nivel internacional të universitetit e kërkojnë studentët cilësorë, shqiptarë dhe të huaj.
Studentët e huaj kur zgjedhin një universitet të huaj për të studjuar, nisen, më së pari, nga fakti nëse universiteti dhe programi kanë akreditim internacional ose të njohur në shkallë internacionale; nga vendi ku është rankuar universiteti në rankimet e njohura internacionale të universiteteve, njohja internacionale e programit në fjalë, cilësia, si dhe kompetencat/aftësitë që fiton studenti. Sigurisht, për të rinjtë studentë ka rëndësi edhe cilësia e jetës studentore që afron vendi ku ata do të studjojnë, si dhe mundësitë e punësimit pas përfundimit të studimeve universitare. Shqipëria është në Europë, ka një pozicion të mirë gjeografik (brenda 3-4 orëve arrin me avion në cdo kryeqytet të Europës), klimë shumë të mirë, mundësi të mira punësimi për studentët gjatë kohës së studimeve, por, fatkeqësisht, është bërë një vend me kosto të lartë të jetesës për studentët.
Pyetja është shumë e thjesht, pse një student i huaj duhet të zgjedhë të studjojë në një universitet shqiptar dhe jo në universitetet e Zagrebit, Ljubljanës, Beogradit apo Novisadit, kur këto universitete janë brenda 1000 universiteteve më të mira të botës, ndërkohë që akoma asnjë universitet shqiptar nuk klasifikohet brenda 1000 universiteteve më të mira të botës?
Pa hyrë në kritere dhe standarte të tjera, mjaftojnë këto që përmendëm me lart për të kuptuar se pse universitetet tona kanë shumë për të bërë/përmirësuar, për të arritur standarte ndërkombëtare të cilësisë, në mënyrë që ato të bëhen tërheqëse për studentët cilësorë shqiptarë dhe sidomos ata të huaj. Por ky ndryshim nuk mund të bëhet vetëm nga universitetet. Duhet një politikë qeveritare e arsimit të lartë, përmes së cilës universitetet mbështeten fuqimisht për të bërë një hop cilësor për ndërkombëtarizimin e diplomave dhe të veprimtarisë së kërkimit shkencor.
Për të përbushur këtë objektiv, është e domosdoshme një reformë e vërtetë dhe tërësore e sistemit të arsimit të lartë. Kjo reformë kërkon të paktën dyfishimim e investimit buxhetor dhe privat dhe duhet të ketë objektiva e prioritete të vecanta/diferencuara sipas statusit të institucioneve të arsimit të lartë (IAL), do të thotë të universiteteve, kolegjeve universitare, akademive dhe kolegjeve të larta profesionale.
Prioriteti kyc për IAL me status “universitet” duhet të jetë transformimi i tyre real në “Research-based university”, cka kërkon jo vetëm një mbështetje të madhe financiare, por edhe një reformim të thellë të brendshëm të universitetit në të tre shtyllat e misionit të tyre, mësimi, kërkimi, transferimi i njohurive e inovacionit, si dhe në modelin e vetqeverisjes e të manaxhimit të tyre. Për IAL me statusin e kolegjeve universitare dhe akademive duhen përcaktuar prioritete të tjera që synojnë kryesisht internacionalizimin e programeve të studimeve.
Kjo iniciativë duhet mbështetur përmes një politike qeveritare të mirëstudjuar, investimeve të rritura si dhe me asistencë internacionale. Mendoj se gatishmëria e Bankës Botërore (BB) për të afruar asistencë për reformimin e sistemit të arsimit të lartë për dekadën tjetër duhet shfrytëzuar, pasi BB zotëron një expertizë të nivelit shumë të lartë në reformimin e arsimit të lartë dhe shkencës.
Kuadri ligjor dhe nënligjor aktual për sistemin e arsimit të lartë nuk krijon hapësirë të plotë për një reformë të tillë. Ai duhet ndryshuar dhe modernizuar, sipas përvojës së vendit tonë por edhe asaj të vendeve të zhvilluara.
Por detyra më e parë i takon qeverisë, për të rritur me shpejtësi investimin për kërkimin shkencor, në mënyrë që të intensifikohet dhe të rritet cilësia e kërkimit shkencor, si rruga kryesore për të rritur cilësinë e programeve të studimeve e të diplomave. Vetëm universitetet me një kërkim shkencor të fuqishëm mund të tërheqin studentët shqiptarë dhe të huaj dhe të rinj të talentuar për karrierë akademike si pedagogë dhe kërkues, si dhe mund të bindin për t‘u kthyer dhe punësuar në universitetet tona të rinj të talentuar shqiptarë, të cilët kanë kryer studimet e masterit e të doktoratës në universitetet e huaja. Në këtë kontekst, rritja e pagave të pedagogëve dhe kërkuesve në sistemin e arsimit të lartë është parakusht kryesor. Me pedagogë dhe kërkues që detyrohen të bëjnë dy ose tre punë, për të mbajtur familjet e tyre, nuk mund të pretendohet as për cilësi të lartë të mësimit e të kërkimit shkencor, as për ndërkombëtarizim të universiteteve dhe as për t’u bërë tërheqës për studentët cilësorë, shqiptarë ose të huaj.
Universitetet jo publike, që synojnë vërtetë të bëhen të suksesshëm në rrugën e ndërkombëtarizimit, i kanë të gjitha hapësirat ligjore për të ndërmarrë hapa të shpejta dhe investime reale për të rekrutuar mendjet më të mira akademike shqiptare, për të reformuar ofertën akademike sipas standarteve internacionale, si dhe për të intensifikuar kërkimin shkencor, cka do t‘i ndihmonte ato për të hyrë në akreditimet dhe rankimet internacionale, si rruga me efikase për të tërhequr studentë të huaj cilësorë. Sigurisht, është e domosdoshme edhe për universitetet jo publike mbështetja buxhetore për projekte kërkimore të pedagogëve të tyre mbi bazën e garës me projekte kërkimore. Kjo është alpha e lirisë së kërkimit shkencor për cdo pedagog dhe kërkues shqiptar pavarësisht se ku është i punësuar. Ato pengesa burokratike që hasen në mobilitetin e studentëve të huaj janë të kapërcyeshme me ndryshime në kuadrin regullator, sipas përvojës së vendeve të tjera edhe të rajonit tonë.
Gazeta gjermane BILD raporton se shoferi që u fut me makinë në mesin e një tregu të Krishtlindjeve në Magdeburg, ishte nën efektin e drogës.
Gazeta shkruan se testi i parë i drogës ka rezultuar pozitiv.
Mjeku, me origjinë nga Arabia Saudite, vrau të paktën 4 persona kur u fut në treg me mjetin BMW X3.
Ndërkohë raportohet se numri i të plagosurve është shumë i lartë.
Zona përreth makinës ishte e rrethuar më parë për shkak të dyshimit se një pajisje shpërthyese mund të ishte brenda saj, por policia më vonë nuk gjeti një pajisje të tillë.
Kancelari gjerman Olaf Scholz, shkroi në rrjetet sociale se mendimet e tij ishin me familjet e viktimat e sulmit.
“Ne jemi në krah të tyre dhe në krah të njerëzve të Magdeburgut. Falënderimet e mia shkojnë për punonjësit e përkushtuar të shpëtimit në këto orë ankthi”, tha ai. sn
Do të ketë me gjasë mbledhje mes parlamenteve të Kosovës e Shqipërisë në të ardhmen, dhe takimi i ardhshëm do të duhej të mbahej në Tiranë. Ndoshta do të ishte mirë që nga tani të vendosej një standard i ri këmbimi mendimesh dhe që fjalimi i ardhshëm i kryeministrit të Kosovës të MOS i përmbajë pikat e poshtëshënuara. Po të lexoheshin, do të kuptoheshin me të drejtë nga vendi nikoqir si tejkalim i tonit miqësor, të sovranitetit të vendit e të respektit të ndërsjellë që duhet të ekzistojë mes dy vendeve.
Kosova është në vendin e parë të rritës ekonomike, avancimit të demokracisë, luftës kundër korrupsionit e krimit të organizuar krahasuar me të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor. Përderisa fqinjët tanë shënojnë prapakthim e disa janë nisur në drejtim të autokracive zgjedhore – madje me ndihmë të madhe edhe të krimit të organizuar e narkotrafikut – Kosova po ecën përpara në konsolidimin e vet demokratik.
• Në Kosovë kemi ndjeshmëri të veçantë ndaj Shqipërisë, që shumë prej nesh e kemi quajtur “shteti amë”. Ndonëse realiteti i sotëm është i dy shteteve, dashuria amtare do të jetojë, së paku për gjeneratën tonë.
• Mu për këtë dhe nga përkrahja historike që ndiejmë për procesin e anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian, nuk kemi si të mos i ndajmë këtu vëllazërisht me ju brengat tona për gjendjen e Shqipërisë dhe të ofrojnë ndihmën tonë të pakursyer kurdo që të na kërkohet.
Përpjekja monumentale e miqve tanë për të vendosur sundimin e ligjit në Shqipëri ka dhënë dhe po jep rezultate të dukshme. Kosova po kalon nëpër një proces të mundimshëm të zhvillimit të pavarësisë së sistemit prokurorial e gjyqësor dhe andaj dimë se sa janë të ndjeshme këto për Republikën e Shqipërisë. Megjithatë, shohim me brengosje mundësinë që drejtësia të përdoret si mjet politik. Në këtë drejtim e shoh si brengosëse që Kuvendi i Shqipërisë deri më sot nuk ka bërë një rezolutë, të arritur me konsensusin e të gjitha partive politike, që do të vlerësonte standardet etike e profesionale të sistemit të drejtësisë. Në rast se arrini një konsensus për rezolutë, ta keni të sigurt përkrahjen tonë në Kuvendin e Kosovës.
• Të jem krejtësisht i qartë, ne përkrahim plotësisht punën e SPAK-ut, të themeluar me ndihmën e drejtpërdrejtë të miqve tanë ndërkombëtarë, në radhë të parë SHBA-së. Dhe, nuk do të përkrahnim kurrfarë përpjekjeje për ta zhbërë këtë institucion sepse, siç ka thënë moti presidenti ynë historik I. Rugova, “shtëpia mbahet me miq”.
• Por, vendi ynë, Kosova, ka ndjeshmëri të veçantë ndaj çfarëdo që i përngjet përndjekjes politike. Dhe, ndonëse përkrahim plotësisht pavarësinë e SPAK-ut dhe të gjykatave, nuk kemi si të mos pyetemi për fatin e liderëve të opozitës që po kalojnë nëpër procese juridike, që dikush mund t’i vlerësojë si selektive.
• Andaj, nuk ka si të mos e përsërisë ngërçin që e kam këtu në foltore e të cilin po e ndaj me ju, rreth unitetit historik ndër ne shqiptarët. Përderisa po zhvillohen këto procese gjyqësore, nuk duhet harruar se Shqipëria e sotme demokratike nuk do të kishte arritur në këtë pikë pa kontributin parësor të liderit të parë opozitar kundër komunizmit, Sali Berisha, dhe liderit të parë ndër socialistët e rinj që i kaloi të gjitha postet me përgjegjësi të lartë në vend, Ilir Meta. Sidoqoftë, është gjithashtu e rëndësishme të theksojmë një aspekt tjetër shumë të rëndësishëm në këtë debat. Pa angazhimin dhe përkushtimin e Sali Berishës dhe Ilir Metës në momentet kyç të historisë së Shqipërisë, shumë nga arritjet që kemi sot mund të kishin mbetur të papërfunduara.
• Dhe, dua të ndaj me ju në fund, edhe një preokupim për të cilin jemi të gatshëm të ndihmojmë. Kosova, si një shtet që ka kaluar një periudhë të vështirë të ndarjes dhe sfidave të brendshme, ka një angazhim të thellë për mbështetje dhe ndihmë në ruajtjen e të drejtave të pakicave. Kjo është arsyeja pse, si Qeveri e Kosovës, ne ofrojmë një bashkëpunim të ngushtë për hartimin e një Statuti të Bashkësisë së Territoreve Grekofone të Shqipërisë. Ky është një hap i rëndësishëm për të forcuar identitetin kulturor dhe gjuhësor të kësaj pakice dhe për të siguruar që ata të gëzojnë të drejtat e plota, ashtu siç duhet të jetë për çdo komunitet në Shqipëri. Ne jemi të gatshëm të kontribuojmë me eksperiencën dhe njohuritë tona për të ndihmuar në krijimin e një baze ligjore dhe institucionale që do të mbrojë këto të drejta dhe do të mundësojë një integrim të plotë të grekofonëve në shoqërinë shqiptare.
Meqë në emisionin e mëngjezit “Koha për t’u zgjuar”, dikush fyeu dhe shahu me urrejtje “Martirin e Demokracisë”, Havzi Nelen, po hedh ne statusin tim, nje artikull timin botuar në disa gazeta të viteve të mëparshëm :
Shqipëria, në mëshirë të sindromës komuniste…
Çfarë entuziazmi, me tituj të mëdhenj nëpër gazetat e majta, sa herë që ndërkombëtarët shprehin nota jo optimiste, apo vërejtje për ecurinë e Shqipërisë në kapjen e standardëve evropiane… Thua se gazetat nuk janë shqiptarët ata që i shkruajnë me kaq bujë, ndërkohë që dhe armiqtë tradicionalë të Shqipërisë, të cilët, gjithsesi, përpiqen në një farë mënyre ta fshehin vrerin e tyre, ndërsa kënaqësinë hapur fare, e paskan disa, shqiptarët, për të cilët veç nesh, askush tjetër në botë nuk mund të flasë si lindën dhe u edukuan në diktaturën e proletariatit, pikërisht këta “Njerëz të Rinj”, me pikëpamje të majta antikombëtare.
Përveç atyre që lindën pas vdekjes së diktatorit më 1985, të tjerët, besoj, edhe pse në moshë të vogël i kanë patjetër të skalitura metodat e edukimit komunist në shkollë, familje e në shoqëri. Madje që në Kopshtin e Fëmijëve praktikohej edukimi revolucionar i luftës së klasës, urrejtja për të gjithë shqiptarët që nuk e donin xhaxhin Enver dhe regjimin e tij gjakatar, urrejtja për shtetet perëndimore kapitaliste, që shfrytëzonin popujt e botës, mbi të gjitha urrejtja ndaj Amerikës, si xhandar numër një i lirisë dhe pavarësisë së popujve (kujtoni pikturat nëpër muret e kopshteve të fëmijëve, me njerëz të shëmtuar e të deformuar, mu si djaj, që personifikonin armiqtë e popullit, këtu, në Shqipëri, imperialistët dhe revizionistët e vendeve armike nëpër botë) …
Për gjendjen politike sot në Shqipëri, një përkufizim kuptimplotë për këtë rast e ka dhënë edhe ish kryetari i Akademisë së Shkencave, zoti Ylli Popa, në një intervistë me Blendi Fevziun, kur iu përgjigj pyetjes këmbëngulëse të tij se: “Si e shikonte profesori gjendjen politike të Shqipërisë, sot…?”
Ish – kryetari i Akademisë, kundrejt përgjigjes, i rrëfeu gazetarit një ngjarje domethënëse për politikën dhe politikanët e sotshëm.
“Një ditë të bukur vere, vazhdoi Akademiku, partia më caktoi mua për të shoqëruar disa miq nga Holanda në qytetin piktoresk të Sarandës. Fjetëm në Hotelin e bukur të Turizmit dhe në mëngjes dolëm në bregdet për shëtitje. Aty pari, si për koincidence, kalojnë fëmijët e kopshtit në rresht, duke kënduar për partinë dhe shokun Enver. Njëri nga miqtë holandez, kureshtar, më pyeti se çfarë kuptimi shprehnin fjalët e këngës që po këndonin fëmijët. Dhe unë i tregova të vërtetën.
– Ç’fatkeqësi! – ia bëri holandezi me keqardhje, pasi mësoi përmbajtjen e këngës së fëmijëve të Kopshtit – Këta fëmijë, gjithë jetën do të jenë besnikë të partisë e të Enver Hoxhës…”
Më vonë këta fëmijë, duke u rritur mësuan se lufta e klasës që zhvillonte partia dhe shoku Enver, kishte pikësynim të krijonte klasën e vet, besnike të partisë e të shokut Enver, e cila duhet të ishte e lumtur sepse si e tillë, ajo do të gëzonte të gjitha privilegjet e kohës. Ndryshe nga fati i armiqve të brendshëm, të cilësuar me “biografi të keqe”, që, sipas ideologjisë marksiste-leniniste, u mohoheshin në mënyrën çnjerëzore të mirat materiale dhe ato morale në Shqipërinë e tyre, jo vetëm për të mos pasur të drejtën e të qenit studentë në Universitetin e vetëm të Shqipërisë, me emrin e diktatorit “Enver Hoxha”, apo kuadro në administratën e shtetit, por u mohoheshin edhe të drejtat më natyrale të njeriut, si ajo e ripërtëritjes së racës apo e të qenit i lirë në tokën e vet. Ndërsa, për ata me “biografi të mirë” , ishte krejt ndryshe. Ata do t’i kishin dyert të hapura në “parajsën komuniste”, edhe pse fëmija i besnikut të partisë dhe i shokut Enver, apo vetë “besniku i partisë…” do të ishin idiotë, apo mediokër. Gjithsesi, për të ruajtur këtë shtresë debilësh që nuk viheshin kurrë në “garë” për të fituar të drejtën e studimit apo vendin e punës, sipas aftësive, por vetëm sipas kriterit të “besnikërisë ndaj partisë e shokut Enver”, shoqëria jonë, e terrorizuar përballë frikës të kampeve të internimit dhe të burgjeve, të plumbit kokës apo të trekëmbshit me litar, u shndërrua përherë e më tepër në një shoqëri servile, injorante dhe e indoktrinuar deri në palcë. Përherë e më tepër, drejt një degradimi moral e intelektual..
Moshatarëve të mi, padyshim atyre që dje ishin me “biografi të mirë”, duhet t’iu vijë turp sot nga vetja për sa ndodhte dje me moshatarët e tyre me “biografi të keqe”, mu tamam siç u thoshte partia dhe shoku Enver, që ishin gjoja “armiq të popullit” dhe si të tillë, nuk kishin të drejta të barabarta me ata që partia i quante me “biografi të mirë”. T’u vijë turp nga vetja që dje i pranonin si të drejta këto teori çnjerëzore dhe antikombëtare, duke e ditur se asnjeri nga moshatarët e tyre, lindur e rritur, po si ata, në epokën e diktaturës, nuk ishin fajtorë për “njollën biografike” që ua ngarkonin me detyrim në kurriz. Mirëpo, atëherë, mund të justifikohet dikush, i detyronte “Forca maxhore”, por sot në demokraci, vallë kush i pengon të shprehin me indinjatë dhe ndershmëri ligësitë dhe krimet e asaj kohe?
Sindroma komuniste!
Çfarë skandali moral dhe politik njëkohësisht, ndodh sot në Shqipërinë pluraliste! Janë ngritur në revoltë fëmijët e besnikëve të partisë e të shokut Enver për të vendosur demokracinë e zgjedhjeve të lira në Shqipëri…(!!!) Pikërisht ata që janë edukuar që në bankat e shkollës për demokracinë e vërtetë, e cila ekziston vetëm në sistemin komunist; se socializmi dhe shoku Enver janë binjakë që i lindi historia; se partizanët janë heronjtë e kombit që çliruan vendin nga okupatorët fashistë e nazistë, të tjerët janë armiq, me devizën staliniste: Kush ka qenë kundra luftës partizane të udhëhequr nga serbët dhe komunistët e tyre, është armik i përjetshëm i popullit shqiptar; se komunistët ishin të vetmit që mundën të ndërtonin shoqërinë komuniste, pse jo, bijtë e tyre të mos jenë të vetmit për të ndërtuar, sot, edhe shoqërinë kapitaliste?
Sepse, thonë ata, ne, bijtë e bijat e ish partisanëve jemi më të ndershmit, më të diturit, më atdhetarët nga cilido tjetër në këtë tokë, që quhet Shqipëri. Sepse u kemi ngjarë etërve tanë…
Ata thonë: Shqipërinë e çliruan etërit tanë nga okupatorët dhe kjo tokë na takon neve.
Thonë: Vetëm ne, bijtë e bijat e komunistëve dimë të qeverisim, të bëjmë demokraci apo të zhvillojmë zgjedhje të lira e demokratike. Çdo grup tjetër që s’i takon tarikatit tonë nuk ka të drejtë të qeverisë vendin. Nuk ka të drejtë të gjykojë paraardhësit tanë. Nuk ka të drejtë të quhet demokrat, as i aftë për të çuar Shqipërinë në Evropën e Bashkuar…
Ne dhe vetëm ne jemi ata, që mund të vendosim demokracinë e vërtetë në Shqipëri. Ne dhe vetëm ne e dimë më mirë , qoftë edhe nga çdo ndërkombëtarë ç’duhet të bëjmë me popullin tone dhe Shqipërinë. Këtë vend e këtë popull e trashëgojmë nga etërit tanë të nderuar e të respektuar, për të cilët ne jemi gati ta djegim e ta shkatërrojmë sa herë na jepet kjo mundësi: O ne në Shqipëri, ndryshe, askush tjetër s’ka për ta gëzuar Evropën e lirë dhe Shtetin e së Drejtës që po përpiqemi ta ndërtojnë në Shqipëri!
O me ne, o kundra nesh! O hapni kutitë, ose ikni nga pushteti! O vdekje, o liri! Rrugë të mesme nuk ka…
A nuk jemi edukuar kështu nga prindërit tanë që ta djegim vendin sa here të rrezikohet pushteti ynë, pasuria dhe e ardhmja e fëmijëve tanë?
Demokraci në Shqipëri ka vetëm kur jemi ne në pushtet, kur drejtojmë ne, bijtë e bijat e atyre që sunduan vendin gjysmë shekulli, me forcën e dhunës e terrorit…
Vetëm dinastia jonë ka të drejtën morale për të ndërtuar të ardhmen e Shqipërisë demokratike, ndryshe këtë vend, ne, bijtë e bijat e Bllokut të Udhëheqjes Komuniste, nuk do ta lemë të qetë asnjë çast : Shqiptarët, o do të gëzojnë ato që dëshirojmë ne t’u falim atyre, lirinë dhe demokracinë që ëndërrojmë ne, ose ata do të vithisen në humnerë së bashku me evropianët dhe imperializmin amerikan!
A nuk janë të gjitha këto simptomat e një të kaluare të hidhur për popullin shqiptar? Sindroma e “Njeriut të ri” që krijoi Enver Hoxha?
Prandaj është bërë problem serioz e ardhmja e demokracisë në Shqipëri. Por është edhe përgjegjësia e shumicës sot në pushtet, e cila me veprimet dhe mos veprimet e saj për dënimin e krimeve të sistemit komunist e ka katandisur Shqipërinë në mëshirën e sindromës komuniste…
Skandali i frikshëm është se Biden nuk ishte kurrë president. E vërteta e plotë për mbulimin, ‘Doktoresha e Keqe’ Jill dhe tërë armiqtë e brendshëm duhet të zbulohen
Thikat janë nxjerrë, po ashtu edhe e vërteta.
Pasi janë mashtruar për vite të tëra nga makina e Partisë Demokratike dhe shumica e mediave tradicionale, që ngulmuan se Joe Biden nuk ishte i dobësuar nga mosha, por i energjizuar prej saj, tani rezulton se ne skeptikët kishim të drejtë gjatë gjithë kohës.
Dhe ajo që po mësojmë është e tmerrshme. Skandaloze. Një abuzim i papranueshëm me pushtetin, një uzurpim i vetë presidencës nga një grup anonim dhe i pa fytyrë.
A do t’i dimë ndonjëherë se kush janë këta konspiratorë?
Dy raporte bombë këtë javë, në New York Times dhe Wall Street Journal, përshkruajnë një president plotësisht të shkëputur nga realiteti gjatë gjithë mandatit të tij: Anëtarë të lartë të kabinetit të paaftë për të kontaktuar me të. Stafi që rregullisht e zëvendësonte atë në ngjarje zyrtare. Biden duke refuzuar të mbajë takime në mëngjes, por duke përfunduar punën në orën 4 pasdite, edhe pse ai fle çdo ditë dhe, në korrik, shpalli se nuk do të mbajë më aktivitete pas orës 8 të mbrëmjes.
Sa orë ka punuar realisht Joe Biden? Si nuk u zbatua amendamenti i 25-të? A ishte rreziku i një presidenteje Kamala Harris, të cilën media liberale gjithashtu u përpoq ta paraqiste si të vlefshme, me të vërtetë kaq i paimagjinueshëm?
“Bëni një spastrim” rezonon për një arsye.
Ndërkohë, zëdhënësi i fushatës së Biden, Kevin Munoz, kërkoi të largonte vëmendjen nga dështimi i shefit të tij, duke sulmuar, siç mund ta prisnit, Trump-in.
“Presidentët normalë gjejnë një ekuilibër, dhe po ashtu edhe Joe Biden. Aspak me të njëjtin rigorozitet si Donald Trump, i cili kalon gjysmën e ditës duke shpërthyer në Truth Social […] dhe gjysmën tjetër duke luajtur golf,” tha Munoz në korrik, disa ditë pas asaj debati katastrofik televiziv dhe disa ditë para se Times të raportonte se një ekspert për Parkinsonin kishte vizituar Shtëpinë e Bardhë tetë herë gjatë po aq muajve.
Manipulimi nuk ka funksionuar. Sikur mediat tradicionale ta kishin ndjekur këtë linjë të re raportimi që në vitin 2019. Kur kishte rëndësi.
Tani që këto organe mediatike po humbin shikues dhe abonentë, po marrim disa raportime investigative të vërteta, ndonëse mbi atë që është e dukshme.
Zyrtarë të lartë të sigurisë kombëtare i thanë Journal se takimet me Biden mund të anuloheshin papritur, pavarësisht urgjencës. Një këshilltar sigurie kishte një takim të planifikuar që u anulua sepse presidenti po kishte “një ditë të keqe”, ditë të këqija që ishin një dukuri e zakonshme.
Kjo, ndërsa Rusia pushtoi Ukrainën, Hamasi sulmoi Izraelin dhe Kina dërgoi balona spiunazhi mbi Shtetet e Bashkuara. Siria ka rënë.
Përballë këtij sfondi gjeopolitik shpërthyes, demokratët, duke e ditur shumë mirë se sa i paaftë ishte Biden, planifikuan ta instalonin sërish.
Kjo është sindroma e urrejtjes ndaj Trump-it. Kaq shumë kishin frikë se zv/presidentja Harris, punësimi i fundit i llojit “diversitet, barazi dhe përfshirje”, nuk kishte atë që duhej.
Ndaj tani, zemërimi. Tani, e vërteta. Biden është një president në fund të karrierës së tij, dhe demokratët do ta përdorin “kufomën” e tij politike të konsumuar për të vazhduar agjendën e tyre, nëse Joe nuk shkatërron gjithçka më parë, siç thuhet se e ka këshilluar gruaja e tij Jill-i.
Në të vërtetë: A ka një metaforë më të madhe për vdekjen e presidencës së Biden-it sesa shpërfillja e dronëve të përmasave të një SUV-i që fluturojnë mbi verilindje? Një shembull më të madh të një presidenti që fle në plazhin Rehoboth?
Kujto: Joe Scarborough nga MSNBC, që në mars, e quajti këtë president kukull “Biden-i më i mirë nga ana inteligjente dhe analitike.”
Gjithmonë kemi ditur që trashëgimia e Biden-it do të ishte një prej degjenerimit, mashtrimit dhe aferave të pista. Por, në fundin e tij të turpshëm, Biden ka zbuluar veten e tij të vërtetë: Përherë i hidhëruar.
Një narcisist i lig që vendosi etjen e tij për pushtet mbi partinë dhe vendin.
Një humbës aq i keq sa fali djalin e tij Hunter-in, duke sfiduar një premtim që kurrë nuk do ta bënte, një premtim që e përsëriti shpesh, dhe mbi 1500 të tjerë, duke përfshirë: Dy spiunë kinezë që vodhën informacion të klasifikuar amerikan dhe një të afërm të një anëtari të Partisë Komuniste Kineze që posedonte mijëra imazhe pornografike fëmijësh.
Ky është Biden-i për ju, njeriu që Barack Obama tha se kishte një aftësi të veçantë për të “dhj*rë gjithçka”.
Poshtërimi më i madh: tani duket e qartë që Joe Biden, i cili gjithmonë donte të ishte president, kurrë nuk po drejtonte botën. Ai kurrë nuk ishte presidenti i vërtetë amerikan. Përgjithmonë do të ketë një yllth pranë emrit të tij.
Pra, pyesim përsëri: Kush e ka drejtuar vendin gjatë katër viteve të fundit? Siç dëshmoi ai debat i drejtpërdrejtë televiziv, nuk ka qenë Joe.
Ka qenë aq e qartë jo vetëm për ne, por për të gjithë botën, që presidenti i zgjedhur Trump, që nga fitorja e tij në zgjedhje, është trajtuar si presidenti aktual amerikan.
Është Trump ai që po flet me Netanyahu-n. Është Trump ai që e ka vënë Hamasin në defensivë. Është Trump ai që ndërmjetëson fundin e luftës Rusi-Ukrainë, takohet me presidentin Macron në hapjen e Notre Dame, i ulur në qendër, dhe mban një takim privat me Princin William.
Dhe është Trump ai që po pranon Jeff Bezosin, Mark Zuckerbergun dhe Elon Musk-un në Mar-a-Lago.
Tani, a do të marrim një hetim zyrtar dhe publik për kapjen e presidencës amerikane siç bëmë për 6 janarin? Do të argumentoja që ky, mashtrimi përfundimtar i familjes Biden, është skandali më i madh politik që nga Watergate.
Konsideroni që as anëtarët më të lartë të kabinetit të Biden-it, që nga fillimi, nuk kishin akses tek ai për çështje të sigurisë kombëtare, ekonomisë apo krizave ndërkombëtare.
Në prag të tërheqjes nga Afganistani në vitin 2021, të cilën Biden ishte i vendosur ta ekzekutonte, pavarësisht nga çdo këshillë më e mirë për të mos e bërë, atëherë kryetari i Komitetit të Shërbimeve të Armatosura të Dhomës së Përfaqësuesve, Adam Smith, u përpoq kot ta kontaktonte presidentin.
Smith i tha Journal-it se dëshironte dëshpërimisht të përcillte njohuritë dhe shqetësimet e tij të mëdha për rajonin. Por Smith u refuzua, dhe trembëdhjetë anëtarë të shërbimit amerikan vdiqën në atë katastrofë plotësisht të shmangshme.
Ndërkohë, Lloyd Austin, Sekretari i Mbrojtjes i Biden-it, thuhet se ka pasur kontakte “gjithnjë e më të rralla” të drejtpërdrejta me Biden-in gjatë dy viteve të fundit. Sekretarja e Thesarit Janet Yellen gjithashtu kishte një “marrëdhënie të largët” me Biden-in gjatë gjithë mandatit të tij.
Megjithatë, sekretarja për shtyp e Shtëpisë së Bardhë, Karine Jean-Pierre, në korrik, menjëherë pas atij debati, tha këtë gënjeshtër: “[Biden] është më mendjemprehtë se kurrë …. Kur hyj në Zyrën Ovale […] duhet të jem në kulmin tim.”
Thirreni për të dëshmuar. Seriozisht. Thirreni, dhe të gjithë rrethin e ngushtë të Biden-it, ata që e mbajtën atë “të mbrojtur”, siç tha një burim, në një shkallë të paprecedentë për çdo president në detyrë: Ron Klain (ish-shefi i stafit të Shtëpisë së Bardhë), Mike Donilon (këshilltar i lartë) dhe Jennifer O’Malley Dillon (menaxher e fushatës), për të përmendur disa.
Për këtë çështje, thirrni Nancy Pelosi-n, Chuck Schumer-in, Kamala Harris-in dhe Barack Obama-n, i cili raportohet se po orkestronte mandatin e tij të tretë nga prapaskena, me Biden-in që shërbente si figurant i përshtatshëm i tij.
Dhe, së fundi, por sigurisht jo më pak e rëndësishme, zonja MekBiden vetë, e cila e dinte gjendjen e sëmurë të burrit të saj më mirë se kushdo, por përpiqej t’ia impononte atë përsëri vendit.
Nëse ka drejtësi, kontratat e librave pas Shtëpisë së Bardhë dhe takimet e bordit do të zhduken aq shpejt sa trashëgimia e Biden-it. / Daily Mail – Syri.net/
Pas parimeve te sovranizmit dhe anti- sorosizmit, ajo qe vihet ne diskutim janë liria dhe demokracia. Qe ne momentin kur bëmat e drejtësisë dhe korrupsionit te rrëgjimit te Edi Rames u drejtuan drejt e ne themelet e tyre, shumë pak atëherë besonin se e gjitha kjo akuze nuk qëndronte ose me e pakta ishte e pavërtete. Mirëpo erdhën zgjedhjet ne Amerike, dhe ne shume diskurse te konservatoreve amerikane, liria dhe demokracia viheshin ne prioritet dhe ne diskutim. Imagjinoni kur rrjeta sorosiane kishte arritur deri këtu ne shtetin me te forte dhe me traditën me demokratike ne bote, ne Amerike, se çfarë ajo rrjetë mund të bnte ne Shqipërinë e brishte e te vogël. E kemi thëne qe ne fillim, po e themi edhe tani, janë ne lufte dy sisteme, dy ideologji krejt te kundërta ne Amerikën e konservatoreve dhe progresisteve te majte, dhe kjo lufte do te shtrihet edhe ne Evrope, ne parlament e ne çdo shtet, si lufte midis parimeve te patrioteve dhe sorosianeve.
E njëjta gjë duhet bere sot edhe brenda Shqipërisë, ne mënyre qe rrjeti i ndikimit sorosian te çrrënjoset nga çdo fushë, duke filluar nga drejtësia dhe politika, por duke mos harruar edhe sistemin shkollor dhe familjar.
Le te fillojme ta përdorim frymen e Amerikës tjetër, Amerikës konservatore ne fuqi, për ta bere se pari drejtësinë shqiptare te barabarte për të gjithë, jo me dy standardë si deri tani: drejtësi qe te godasë njelloj si qeverinë e zhytur ne korrupsion sistemik ashtu dhe opozitën ketu e 12 vjet pa gram pushteti.
Fushata e zgjedhjeve presidenciale ne SHBA ishte një ballafaqim epokash. Një epokë në mbyllje me zhvillime të frikshme në shumë dimensione, por kryesisht ato të degradimit të familjes dhe vlerave themelore morale, degradimit të parimeve themelore të të drejtave të njeriut dhe demokracisë, instalime këto të departamentit të shtetit edhe në vendin e lirisë, rrënimit ekonomik të shtresës së varfër dhe të mesme, zgjerimit të frikshëm të “woke culture” dhe shumë aspekteve të tjera shpesh të maskuara me globalizmin.
Por shoqëria amerikane tregoi se nuk mposhtet lehtë. Ajo në shumicë e kuptoi ku po shkonte SHBA. Në fakt jo vetëm SHBA por edhe Evropa. Më interesante është se ndjeshmërinë dhe gatishmërinë më të madhe e treguan shtresat e shoqërisë më të prekura nga gjithë ato zhvillime sidomos të këtyre dy dekadave të fundit.
Trump dhe Partia Republikane arritën të sensibilizojnë shoqërinë amerikane për nevojën e një ndryshimi epokal, dhënien fund të kësaj epoke dhe fillimin e një epoke të re, e cila ka në bazë jo vetëm konservatorizmin, por edhe Dijen dhe Teknologjinë.
Kjo e duk qartë, kur Trump pas zgjedhjes së një talenti si zëvendëspresident ,thirri në skenë gjeniu Elon Musk dhe i afroi atij postin e Sekretarit për Eficiencën e Qeverisjes, ose e thënë ndryshe një zv.president tjetër. Këtë strategji të përzgjedhjes së Elitës së mendjes po ndjek Trump në ngritjen e administratës së tij. Kjo strategji e Trump gjeti mbështetje të madhe tek votuesit dhe tani pas fitores ka sjell një optimizëm të jashtëzakonshëm në shoqërinë amerikane për fillimin e një epoke të re zhvillimi të mbështetur jo vetëm në parimet konservatore por më shumë se kurrë në Dije dhe Teknologji. Jo më kot Trump e përshkroi si hap gjigant të njerëzimit arritjen më të re të Musk në zbritjen e raketës në platformë.
Strategjia Trump për rikthimin e tij epokal në Shtëpinë e Bardhë mund të shërbej si model për shumë vende të tjera për nga parimet e saj, sidomos të sjelljes së Elitës në qeverisje, pra në shërbim të qytetarëve. Kjo strategji mund ti shërbej edhe PD dhe opozitës shqiptare.
Është koha që edhe PD ti afroj qytetarëve jo vetëm politikanë të talentuar dhe me integritet, por edhe përfaqësues të elitës intelektuale shqiptare dhe asaj sipërmarrëse, me karriera shumë të suksesshme profesionale apo në sipërmarrje, të cilët janë të gatshëm t’i shërbejnë qytetarëve dhe zhvillimit më të shpejt të vendit tonë, një zhvillim të shoqërisë dhe ekonomisë të mbështetur në Dije.
Vetëm kështu vendi ynë mund të integrohet në BE dhe të transformohet në një vend i zhvilluar.
Është koha për ti dhënë fund ofrimit të figurave pa një kontribut të njohur publikisht. Njerëz anonimë nuk bindin qytetarët dhe nuk ngjallin besim në publik.
Kjo strategji mund të fitoj edhe mbështetjen e të rinjve dhe të shtresës gri. Këto shtresa janë më të ndjeshmet ndaj mungesës së thellë të perspektivës në vendin tonë dhe të parët që zgjedhin emigrimin.
Mbledhja e deputetëve të dy gjysmave shqiptare në Prishtinë në mbledhje të përbashkët nuk është bashkim, është trishtim.
Prania e Edi Ramës njeriut që nuk e mbrojti asnjë ditë e asnjëherë Dardaninë përballë Serbisë e Vuçiçit nuk është as bashkim e as mbrojtje për Kosovën por është poshtërim i saj!
Edi Rama nuk i dënoi siç duhet asnjërin nga sulmet terroriste shtetërore serbe ndaj Kosovës por përkundrazi në çdo forum ndërkombëtar ku ka përfaqësuar qeverinë shqiptare ka mbrojtur e justifikuar Vuçiçin e Serbinë sa herë i është dhënë rasti dhe asnjëhere Kosovën!
Gjatë pushtetit dhe sundimit 12 vjeçar të klanit soro-rilindas të Edi Ramës nuk kemi patur asnjë njohje të shtetit të Kosovës si rezultat i diplomacisë së shtetit shqiptar!
Edi Rama edhe kur Shqipërisë ju dha mundësia të drejtonte Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara nuk e mbrojti në asnjë rast Kosovën dhe të bëhej avokat i saj por ja la fushën e lirë të shpifjeve Aleksandar Vuçiçit e Serbisë.
Shqipëria e Edi Ramës ishte ajo që nën sundimin e tij refuzoi të miratojë qoftë edhe një rezolutë që dënonte genocidin serb mbi Kosovën!
Kurrë në historinë e saj edhe kur nuk ishte shtet Kosova nuk ka qenë më e rrezikuar nga Shqipëria se sa nga Shqiperia Zyrtare e Edi Ramës!
Shqipëria duke qenë shtet eksperimental sorosian në funksion të hegjemonisë ekonomiko-politike serbe dhe interesit serb gjithçka brenda dhe jashtë saj e bëri kundër Kosovës!
Shqipëria ishte e para që në terma praktikë i vuri sanksione Kosovës para atyre të Bashkimit Europian në vend që të ishte ZËRI i saj kudo ku ajo kishte zë e kudo ku kishte fjalën.
Shqipëria e Edi Ramës i mëshon të ashtquajturit dialog shqiptaro-serb dhe krijimit të Asociacionit serb brenda Kosovës më shumë se sa vetë Serbia dhe negociatorët pro-serbë të Brukselit.
E këtë e bën duke e qenë e vetëdijshme për efektin shkatërrues të këtij asociacioni brenda Kosovës që jo vetëm nuk ju shërben serbëve të Kosovës por shkatërron në themel të ardhmen dhe shtetësinë e shtetit më të ri në Ballkan.
Ky kuvend i përbashkët butaforik dhe pa asnjë esencë kombëtare e kombëtariste dëshmoi se Kosova dhe Shqipëria janë afër dhe të afrueshëm politikisht aq sa magneti tërheq një copë dërrasë.
Shqipëria gjatë sundimit të Edi Ramës jo vetëm nuk e hoqi kufirin administrativ me Kosovën por përkundrazi ju vendosi edhe nja dy kufij të tjërë gjobëvënës shqiptarëve të Kosovës që duan të vizitojnë Shqipërinë dhe dhe atyre të Shqipërisë që duan të vizitojnë Kosovën, një në Thirrë e një në Thumanë!
Edi Rama gjatë 12 viteve të sundimit të tij bëri që “të huajt, ata kosovarët”* ta braktisin bregdetin shqiptar e të shkonin në vende tē tjera të rajonit!
Mesazhet e dhëna sot nga drejtuesit politikë të Kosovës dhe atyre të Shqipërisë Soro-Rilindase ishin si dy drejtëza të mythëta e kishin të përbashkët vetëm gjuhën shqipe e asgjë tjetër!
Kosova kërkonte mbrojtje nga Shqipëria për kauzat e saj e të kombit shqiptar e Shqipëria fliste me gjuhën e Brukselit e “vendeve të paangazhuara”!
Kryeministri i Kosovës kërkoi veprimtari aresimore e sportive të përbashkëta me Shqipërinë kur kjo e fundit e injoron jo vetëm interesin por edhe ekzistencën e Kosovës e ato që ajo kërkon në fakt i organizon me Serbinë!
Sot nga foltorja e Kuvendit të Kosovës u çorrën gjoja për shqiptarizëm ata që shqiptarizmit në këto 12 vjet i kanë bërë dëmin më të madh!
Sot foli për heqje sanksionesh ndaj Kosovës ai që me veprime e mosveprime e me mbrojtjen që i ka bërë Serbisë deri më sot vetë Edi Rama ka kontrubuar më shumë se kushdo në vendosjen e këtyre sanksioneve tmerrësisht të padrejta!
Në se ka hipokrizi në politikë sot ajo ishte ulur këmbëkryq në mes të Prishtinës!
Edi Rama sot nuk harroi ti jepte Serbisë edhe një shërbim të fundit para zgjedhjeve të 9 shkurtit duke i kërkuar Kosovës ti bindet unilateralisht të gjitha kërkesave të Serbisë për hatër të Europës.
Ai shfaqi dëshpërimin e tij për mbajtjen e disa anëtarëve të ‘klanit të Rognerit’ në Hagë e kërkoi edhe njëherë lirimin e tyre se pa ata duket që ai nuk e rikthen dot ndarjen e veriut të Kosovës!
Ai shkoi deri atje sa kërkoi rezolutë nga Kuvendi i Kosovës për lirimin e tyre. Ai foli në favor të kësaj rezolute tashmë jo si kryeministër i Shqipërisë por si kryetar i partisë qê krijoi Dushani e Miladini në vitin 1941!.
Albin Kurti nga ana e tij në tërësi foli si shtetar i përgjegjshëm duke prekur pikat delikate e duke dhënë mesazhet e duhura në mbrojtje jo vetëm të shtetit të tij por edhe interesit dhe të të drejtave të shqiptarëve në përgjithësi gjë që Edvin Ramës as nuk i shkoi nëpër mend!
Shqiptarët këtej e andej kufirit të heqin dorë nga fasadat e shpifura si kjo e sotmja e të sillen si shtetarë të përgjegjshëm duke punuar pa fasada si kjo e sotmja.
Por duke thënë këtë asgjë nuk do të ndodhê nëse shqiptarët e Shqipërise Londineze nuk do ta shkulin një minutë e më parë kancerin ‘soro-rilindas që ka pushtuar Shqipërinë!
—–
* frazën në thojëza e kam huazuar nga miku im Arbër Ahmetaj më saktë nga titulli i librit të tij; ‘I HUAJI, AI KOSOVARI’!
Kuvendet e Kosovës dhe Shqipërisë e mbajtën të premten një seancë të përbashkët parlamentare në Prishtinë, ku u zotuan përmes një deklarate përfundimtare se do ta ndihmojnë njëra-tjetrën në arenën ndërkombëtare dhe do ta thellojnë bashkëpunimin mes vete.
Gjatë seancës që zgjati tri orë, liderët e të dyja vendeve mbajtën fjalime para deputetëve të pranishëm nga të dyjave vendet, ku mbështetjen e ndërsjellë për njëra-tjetrën dhe lartësuan lidhjet historike mes dy vendeve.
Deklarata e tyre e përbashkët, e cila u lexua nga kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, thekson se qëllimi i mbledhjes ishte që Kosova dhe Shqipëria ta bashkërendonin “agjendën kombëtare” për arritjen e synimeve të përbashkëta strategjike.
“Anëtarësimi i Shqipërisë në Bashkim Evropian brenda kësaj dekade, integrimi euroatlantik i Kosovës, pra në NATO dhe BE, dhe njohjet përfundimtare të Kosovës si realitet i pakthyeshëm gjeopolitik, mbrojtja e të drejtave të shqiptarëve”, thuhet në deklaratë.
Deklarata shprehu shqetësimin pse BE-ja nuk e ka marrë parasysh ende kandidaturën e Kosovës për anëtarësim në BE, si dhe u bën thirrje pesë vendeve të BE-së që ende nuk e kanë njohur Kosovën, ta bëjnë këtë.
“Dy kuvendet mbështesin dhe kërkojnë angazhim serioz për ta çuar përpara procesin e dialogut për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi në bashkëpunim të ngushtë me BE-së dhe Shtetet e Bashkuara, për ta finalizuar një marrëveshje për njohje të ndërsjellë”, thuhet në deklaratë.
Deklarata gjithashtu i dënoi sulmet e 24 shtatorit 2023 në Banjskë në veri të Kosovës, dhe shpërthimin në kanalin e ujit të Ibër-Lepencit në veri. Ajo i bëri thirrje Serbisë të ekstradojë në Kosovë Millan Radoiçiqin, i cili mori përgjegjësinë për sulmin në Banjskë ku mbeti i vrarë një rreshter policor.
Kjo ishte mbledhja e parë mes këtyre dy kuvendeve në Prishtinë, ndërsa e dyta në përgjithësi asaj që mbajt dy vjet më parë në Tiranë, me rastrin e shënimit të 110-vjetorit të Pavarësisë.
Çfarë u tha në seancën e përbashkët?
Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, i lartësoi lidhjet mes popujve të Shqipërisë dhe Kosovës e kritikoi Bashkimin Evropian për qëndrimet e tij ndaj Prishtinës.
“Jemi i vetmi komb që flet një gjuhë po aq të vjetër sa vetë gjeneza e Perëndimit. Dëshira ime është që të mos jemi njëri në tryezën e bisedimeve për anëtarësim në Bashkim Evropian, ndërsa tjetri nën sanksione të BE-së, të cilat, meqë ra fjala, sot janë një absurditet absolut”, tha Rama.
Derisa Shqipëria i hapi kapitujt e parë në negociatat për anëtarësim në BE në tetor, Kosova vazhdon të mbetet vendi i vetëm në Ballkanin Perëndimor që nuk e ka ende statusin e vendit kandidat për anëtarësim në bllok.
Rama tha se ai dhe presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, kërkuan heqjen e masave ndëshkuese të BE-së ndaj Kosovës gjatë njësamiti BE-Ballkani Perëndimor të mërkurën në Bruksel.
Blloku evropian vendosi masa ndëshkuese ndaj Kosovës më 2023, pas rritjes së tensioneve në veri të vendit. BE-ja pati vlerësuar se Qeveria e Kosovës nuk ka bërë mjaftueshëm për shtensionim.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani tha se lidhjet e thella mes Kosovës dhe Shqipërisë janë të “rrënjosura në histori, në sakrifica dhe në një vizion të përbashkët për të ardhmen”.
Sipas regjistrimit të fundit të popullsisë më 2024, shqiptarët e përbëjnë shumicën dërrmuese të popullsisë në Kosovë, me 92.72 për qind.
Ajo bëri thirrje që dy vendet t’i shfrytëzojnë lidhjet e tyre historike për ta forcuar bashkëpunimin dhe bashkërendimin.
Për t’i tejkaluar sfidat dhe pengesat, Kosovës i nevojitet ndihma e Shqipërisë, theksoi ajo.
“Kjo seancë e përbashkët parlamentare duhet të shërbejë si një thirrje për veprim. Një kujtesë se qëllimi ynë i përbashkët kërkon ambicie edhe më të madhe dhe përpjekje më të palodhshme Ne po jetojmë në një kohë të trazuar, e cila tregon bashkëpunim dhe qëllim. Për Kosovën dhe Shqipërinë kjo nuk është një zgjedhje, por një domosdoshmëri”, theksoi Osmani.
Ndërkohë, Rama sugjeroi që Kosova t’i dëshmojë bashkësisë ndërkombëtare që është e gatshme për integrime euroatlantike duke i zbatuar të gjitha marrëveshjet për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë në mënyrë të njëanshme, “jo për hir të Serbisë, po për hir të martirëve dhe të fëmijëve të vet dhe për hir të bashkimit tonë kombëtar në familjen e kombeve evropiane me kryeqytet të përbashkët Brukselin”.
Kosova dhe Serbia arritën marrëveshje për rrugën drejt normalizimit të marrëdhënieve në fillimit të vitit 2023 në dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja. Por, marrëveshja nuk është zbatuar deri tani.
“Kosova duhet ta ngrijë, ta ftohë, pa afat dialogun bilateral me Serbinë dhe normalizimin e marrëdhënieve me fqinjin verior, duhet ta synojë përmes dialogut bilateral me Bashkimin Evropian, duke e këputur kërthizën e reciprocitetit nacionalist me Serbinë dhe duke lidhur kërthizën e reciprocitetit evropianist me BE-në”, tha Rama.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se Shqipëria është “krahu mbështetës” i Kosovës për tejkalimin e sfidave për anëtarësim në organizatat ndërkombëtar.
“Ne na gëzon fakti që Shqipëria është vend i NATO-s dhe kandidate e BE. Kosova ka dorëzuar aplikimin për në NATO. Shqipërinë e kemi në krahun tonë për të tejkaluar pengesat politike për anëtarësimin e Kosovës në këtë organizatë. Tejkalojmë kriterin prej 2% të produktit bruto vendor që kur është përcaktuar si kriter në samitin e Uellsit”, tha ai.
Ndërkohë, kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, tha në hapje të seancës se Kosova dhe Shqipëria janë me njëra tjetrën “në çdo rrethanë dhe pa asnjë kusht, duke qenë se ne nuk mund të përfaqësojmë tjetër gjë përveç se interesin kombëtar të kombit që për ne është i përbashkët”.
Ai e falënderoi Qeverinë e Shqipërisë për mbrojtjen e interesave të Kosovës dhe mbrojtjen e shtetësisë së Kosovës në arenën ndërkombëtare.
“E drejta e Kosovës për mbrojtjen e sovranitetit dhe integriteti, forcimit ligjit, nuk mund të konsiderohen cenim i fqinjësisë së mirë dhe as përshkallëzim i raporteve me fqinjët. Është Serbia që nuk na e pranon as statusin e fqinjit por ambiciet e aj hegjemoniste vazhdon t’i ketë të kodifikuara në Kushtetutë”, tha Konjufca.
Kryetarja e Kuvendit të Shqipërisë, Elisa Spiropali, tha se Tirana dhe Prishtina ndajnë synimet dhe vizionet e njëjta drejt integrimeve evropiane.
“Realizimi i objektivit tonë anëtarësimi në BE, integrimi euroatlantik i Kosovës dhe njohja përfundimtare e saj si realitet i pakthyeshëm, rritja e rolit të faktorit shqiptar, stabiliteti për paqe dhe siguri, janë detyrat tona, themeli i të ardhmes sonë”, tha Spirapoli. REL
GJKKO ka rrëzuar kërkesën e Ajola Xoxës dhe Arbër Veliajt për kthimin e sendeve personale të sekuestuara.
Arbër Veliaj dhe Ajola Xoxa, vëllai dhe gruaja e Kryetarit të Bashkisë Tiranë, Erion Veliaj kërkuan në GJKKO kthimin e sendeve të sekuestruara me datën 5 dhejtor.
Kujtojmë se ndaj kryetarit të bashkisë Tiranë, Erion Veliaj dhe familjarëve të tij ka nisur një hetim pasuror nga ana e SPAK.
Pak ditë më parë, agjentë të BKH ushtruan kontroll në shtëpinë e Veliajt ku sekuestruan edhe telefonin e gruas së kryebashkiakut, Ajola Xoxa.
Agjentët e BKH-së pritën rreth një orë pasi Ajola Xoxa, gruaja e kryebashkiakut Veliaj refuzoi ti hapte derën.
Kontrolle u zhvilluan edhe në biznesin ”Harabeli” të Ajola Xoxës ku sipas denoncimeve të kryetarit të PD-së, Sali Berisha janë gjetur mbi 200 mijë euro cash.
Agjentët e BKH kanë ushtruar kontroll edhe në shtëpinë e vëllait të Veliajt. sn
Diversifikimi ( diversiteti), unifikimi ( unilateraliteti), multifikimi ( multilateraliteti) dhe globalizimi ( globaliteti) i marëdhëniëve ose raporteve të gjithëmbarshme shtetërore, nacionale, politike, ushtarake, monetare, tregtare, financiare, ekonomike dhe të tjera brenda vendëve të ndryshme anëtare të BE-së, siç dihet, i kanë sjellur, avansuar, afirmuar, rafinuar, ravijezuar, konturuar, eksploruar, performuar, harmonizuar dhe konvencionalizuar edhe realizimet praktike dhe teorike të aspiratave dhe interesave të njohura shtetërore, nacionale, politike, ushtarake,finansiare, ekonomike, industriale, teknologjike, shkencore, kulturore dhe të tjera të popujve dhe shtetëve të ndryshme- nën çatinë ose ambrelën e përbashkët të BE-së… Të gjitha këto së bashku e përbejnë të të ashtuquajturin ‘mozaikun’ ose ‘panoramën e përgjithshme të BE-s: “fotosintezën” e të cilës, e përbënin dikur (para Brexitit ose largimit britanik) 28 shtete të pavarura dhe sovrane të përfshiera dhe inkorporuara brenda “modeleve” ose konceptëve të larmishme industriale dhe ekonomike si “Modeli i Rajnës” i përbërë nga Gjermania, Franca, Belgjika dhe Luksemburgu, “Modeli Skandinavë” i përbërë nga Holanda, Austria, Danimarka, Finlanda dhe Suedia, “Modeli Anglo-Sakson” i përbërë nga Britania e Madhe, Irlanda dhe Portugalia, “Modeli Jugor ose Mesdhetar” i përbërë nga Spanja, Italia, Qiproja dhe Greqia, “Modeli i Vishegradit”,”Modeli Baltikë” dhe kështu me radhë.
S’do mend se edhe ‘politika globale’ e UE-s, apo ‘tregu i përbashkët'(global ose universal) i vlerave, resursëve dhe kapitalit , pos tjerash, ka për qëllim idetë, teoritë, studimet, analizat, formulat, konceptët dhe definicionet e njohura shkencore dhe humaniste, gjegjësisht, multilateralizmin (multilateralitetin), globalizimin (globalitetin) dhe universalizimin (universalitetin) e substancës ose strukturës monetare, finansiare, tregtare dhe ekonomike së bashku me interpolarizimin dhe globalizimin (universalizimin) e valutës se forte ose konvertibile si Euroja. E tërë kjo me qëllim të fuqizimit ose përforcimit të ‘tregut global ose interaktiv’ të mallërave, vlerave dhe kapitalit. brendapërbrenda BE-së.
Siç dihet, ngritja dhe themelimi i Unionit Europian (lëxo: me rastin e nënshkrimt të “Traktatit të Brukselit” mes B.Madhe, Francës dhe Shtetëve të Beneluksit) në vitin 1948 dhe Paktit të Natos (pas aprovimit të Doktrinës, respektivisht Rezolutës së njohur të Wandbergut) me 1949: Edhe përkundër pëngesave dhe vështirësive të ndryshme fillestare ose nismetare, me kalimin e kohës do i dëshmojnë dhe konfirmojnë përparësitë dhe benificionet e shumëta politike, ushtarake, sociale, ekonomike, industriale, teknologjike etj…Nga të cilat dikur me vonë do të lindin dhe shohin dritë edhe favoret dhe përparësitë tjera shtetërore, nacionale, politike, historike, industriale, ekonomike dhe të tjera të vendëve dhe popujve të ndryshëm gjithandej globit dhe kintinentit tonë. Kjo në radhë të parë për faktin se platforma dhe “vizioni i ri” në raportët ose mrëdhëniët e gjithëmbarshme botërore ose ndërkombtare: popujve dhe venëve të ndryshm të kontinentit të vjetër evropian etj….Do iu hapin (çelin) shtigje dhe horizonte të reja të zhvllimit dhe përparimit të gjithëmbashëm shtetërorë, nacional dhe ekonomik.
Edhe e ashtuquajtura “status quo-ja” e atëhershme nukleare ose atomike në të “dyja anët” e konfrontuara rivale dhe antagoniste me njëra tjetrën (lëxo:Paktin e Natos dhe ish “Traktatin e Varshavës”.): Falë arritjeve dhe zhvillimëve të fuqishme industriale dhe ekonomike të Natos dhe Përendimit, dikur me vonë i lkishin njohu nuansat dhe karakteristikat e veçanta ose specifike…Duke i determinuar dhe “detantizuar” kështu pikëpamjet dhe qëndrimet e konfrontuara në mes Lindjes dhe Përendimit, sii dhe duke i eksploruar, ravijezuar, konturuar dhe konvencionalizuar( unifikuar) në këtë sfond edhe konceptët dhe vizionet e larmishme të vendëve të ndryshme anëtare të Natos dhe BE-së..të ngritura dhe projektuara mbi idealet dhe vizionet e njohura epokale dhe historike të SHBA-së dhe Perëndimit mbi sigurimin dhe garantimin e të të drejtave dhe lirive të njohura globale ose universale të popujve dhe vendëve të ndryshme me të vogla gjithandej kontinentit të vjetër europian dhe me largë.
Thonë se Revolucionet e njohura industriale dhe politike në Angli, Francë dhe SHBA-s, asokohe u kishin dhënë fund formave ose metovave të egra skllavopronare, borxheze, fedualiste, absolutiste, kolonialiste, imperialiste, hegjemoniste, ekspanzioniste etj.
Edukata, kultura, arsimimi, emancipimi ose zhvillimi i përgjitshëm shkencor, industrial dhe ekonomik, pos tjerash i mundësuan njeriut të jetë ai që është: qenie që mendon, rezonon që flet dhe komunikon me të tjerët.
E gjitha kjo në një mjedis ku dhuna refuzohet si një mjet për të arritur qëllimet, dhe ku kërkohen dialogu dhe diskutimi si burime të vetme për arritjen e qëllimëve individuale dhe kolektive, përmes të cilit arrihet deri tek vendimet e përbashkëta dhe racionale.
Është diskutimi ai që përbën unitetin dhe jetën e shtetëve dhe popujve të ndryshëm brendapërbrenda UE-s etj. Janë gjuha, stili ose forma e debatit, dialogut, konsenzusit ose kompromisit, ato që krijojnë imazhin e tyre.
U mor vesh se boshti i secilës etikë intelektuale dhe profesionale është aftësia për universalizimin e vlerave dhe koncepteve, si dhe postulimin e parimeve.
Ndërsa, për të pasur një shtrirje të përgjithshme ose masive, etika duhet të jetë universale. Ngritja ose ndërtimi i një etike universale dhe humaniste. Domethënë, një gjakim për virtytin përmes një shtegtimi përmasash globale ose universale.
Ndaj, sa më të qarta, precize ose konçize të jenë prononcimet, deklaratat ose premtimet e një lideri shtetror, nacional, qeveritarë ose politikë, aq më të prirura do jenë ato të definojnë në mënyrë pozitiviste se çfarë do të duhej të ishte rregullimi i gjithëmbarëshem i UE-së në morinë e disonancave ose diversitetëve të njohura kognitive, shtetrore, nacionale, qeveritare, politike, konceptuale, ideoligjike, konjukturale, ekonomike, manufakturale, nomenklaturale dhe të tjera.
Ndonëse, janë disa çështje dhe aspekte të njohura determinante dhe paradigmatike të cilat vazhdojnë t’i sfidojnë, eklipsojnë, dominojnë ose ambivalojnë politikën dhe diplomacinë evropiane që nga koha e revolucionëve të njohura industriale dhe politike në Angli dhe Francë e deri me sot: Luftërat ose interesat e njohura tregtare ose ekonomike në mes popujve (kombëve) dhe shtetëve të mëdha industriale dhe ekonomike së bashku me ideologjinë e njohur shtetrore, nacionale, kulturore, politike, historike, ekonomike, shkencore, imdustriale, teknologjike etj.Aty janë edhe tendencat ose pretëndimet e ndryshme dominante dhe eksluziviste të çdo shekulli ose epoke së bashku me dy luftërat e mëdha botërore si dhe luftërat ose konfliktët e ndryshme kontinentale, lokale, rajonale dhe kështu me radhë, që jo rrallë e kanë dominuar, ricikluar ose rikonfiguruar historinë dhe gjeografinë politike të kontinentit plak.
Për me tepër ndërkaq, pas firmosjëve të njohura të “Paqes së Vestfalisë” me 1648, “Paqes së Pirinejeve” me 1659 , “Marrëveshes së Utrehtit” me 1713 dhe vendosjes se të të ashtuquajturit “Sistemit të Balansës” ( “Balance of Powers” ) në mes fuqive të atëhershme tregtare, industriale dhe ekonomike të kontinentit të vjetër europian: Etapat ose periudhat e ndryshme të luftërave dhe konfliktëve të mesipërme fetare ose kolonialiste në Evropë, do i zëvëndesonin të të ashtuquajturat “luftërat” ose “konfiktet kabinetike” së bashku me luftërat ose konfliktët e njohura tregtare dhe ekonomike në mes vendëve ose fuqive të ndryshme industriale dhe ekonomike. Duke e përfshirë dhe nënkuptuar këtu edhe të të ashtuquajturin “liberalizmin kapitalist” , gjegjësisht, “anarkoliberalizmin kapitalist” si stadin me të lartë të imperializmit të mevonshëm kolonial ose gjysëmkolonialist nga i cili dikur me vonë do të lindnin dhe gjeneronin edhe luftërat ose konfliktët e njohura botërore, llokale, rajonale, regjionale etj
Edhe largimi (brexitii) i Britanisë së Madhe nga UE-së ose nga ‘Eurozona’ si duket u bë si të thuash për shkak të “luftërave të pashpallura” industriale dhe ekonomike në mes Britanisë së Madhe, Gjermanisë, Francës dhe Italisë që paraqisnin dikur “katërshen e madhe” ose centrifugën kryesore të UE-s ose BE-s.
Kështu që pas 47 ose 48 vitësh, Britania e Madhe u largua nga UE-s!
Britania e Madhe, është edhe fuqi e njohur nukleare ose atomke, fuqia e pëstë industriale dhe ekonomike në botë, si dhe partnerja me e rëndësishme tregtare dhe ekonomike e Gjermanisè.
Largimi i Britanisè sè Madhe nga UE-s, asokohei kushtoi hiq mè pak se mbi 15O.OOO vende pune-Republikës Federale të Gjermanisë si Fuqia ose Lokomotiva kryesore e UE-s ose BE-s.
Në Britani të Madhe, gjithashtu jetonin, punonin,krijonin dhe fitonin me miliona francez dhe qytetar të tjerë nga BE-së .
BE- s dhe zgjedhjet e përgjitshme në Gjermani:
Duke filluar që nga Konrad Adenaueri dhe deri tek Dr. Angela Merkel ose Kancelari i ri (aktual)-Olaf Scholz, liderët e zgjuar dhe kompetent të Gjermanisë; vazhdimisht i kanë kombinuar, balancuar, ravijeziar, konturuar, eksploruar dhe avansuar lirinë me sigurinë, pasurinë me solidaritetin social, si dhe patriotizmin e tyre me edukatën, kulturën dhe mentalitetin e shkëlqyer industrial dhe ekonomik.
Ndaj, nëse kriza qeveritare ose politike mbërriti edhe në Gjermani, kjo erdhi për shkak të bankierëve lakmitarë, si dhe për shkak të krizave të ndryshme koniukturale, manufakturale ose nomenklaturale të shkaktura nga kostoja e lartë e luftës në Ukrainë, ku Gjermania është kampione europiane e ndihmave të përgjithshme ndaj Ukrainës.
Kancelari dhe idershipi i ri qeveritar ose politik në Gjermani, sipas të gjitha gjasave me tepër do fokusohen tek menaxhimi i krizës si dhe tek strategjia dhe planifikimi i së ardhmes.
Ndërkohë që kriza koniukturale, qeveritare, paralementare ose politike ne Gjermani, nxorri në pah urgjencën e ngritjes së disa pyetjeve kardinale dhe ekzistencialiste si për shembull: A është “modeli europian” i bazuar ne kufijtë e hapur, tregtinë e lirë, sistemin zemërgjerë si dhe në një mirëqenie për të gjithë në një botë të globalizuar? Si mund të përqasej ose ravijezohej dhe adaptohej tregu i përbashkët i finansave dhe kapitalit me tregtinë ose realitetin, sipas të cilit vetëm qeveritë shtetrore ose nacionale, mund të vendosin se kur do të ndërhyjnë nëse gjërat shkojnë keq?
Në këtë kontekst, gjermanët sikur nuk kishin kushte dhe motive të mjaftueshme për të besuar se qeveria e tyre po i mbronte nga kriza. Skemat e punës me afat të shkurtër dhe afatgjatgjatë, shkaktuan humbjen e shumë vendëve te punes etj.
Megjithatë, ekzistonte frika latente dhe permanente sipas të së cilës, problemet e mëdha ose kardinale, sikurb jane lënë ose shtyrë për më vonë .
Në Moskë, London, Pekin, Bruksel ose Uashington, zyrtarët e lartë, gjithëmonë i kanë ndjekur ose pèrcjellut me vemendje dhe interesim të shtuar ngjarjet dhe zhvillimët e përgjithshme në Gjermani.
Gjermania është edhe kandidate potenciale për të qenë anëtare e re e rregullt dhe e jashtëzakonshme ose fuqiplote e Këshillit të Sigurimit të OKB-së së bashku me SHBA-së, Rusinë , Kinën, Britaninë e Madhe dhe Francën.Psikologjia politike, pos tjerash na ndihmon për ta kuptuar se gjermanët e disiplinuar, gjithëmonë me qetësi dhe maturi të pashoqe i kanë tejkaluar krizat e ndryshme në planin e brendshëm dhe në atë të jashtëm.
Ndonëse, askush nuk e dinte me saktësi të plotë, nëse Evropa dhe vet Gjermania, janë larguar përfundimisht nga kriza ?
Presidenti Trump si për shëmbull vazhdimisht është ankuar për një stagnim ose staniacion transatlantik ose interkontinental ku modeli social, politik dhe ushtarak i tregut të lirë akoma përballet me prova ose sfida të vështira. Pa i harruar këtu edhe ‘luftërat tregtare’, ekonomike ose kabinetike në mes SHBA-së dhe UE-së etj.
Ndërkohë që industria, teknologjia dhe ekonomia e fuqishme gjermane, gjatë shumë vitëve ose dekadavetë fundit, kishin përjetuar, njohur dhe shënuar rritje dhe lulëzim të përgjithshëm në të gjitha fushat dhe segmentët e mundshme. Duke e bërë Gjermaninë njerën prej vendëve me të fuqishme industriale dhe konomike në të gjithë globin.
Në këtë sfond edhe ndihmat dhe kontributët e lartëpërmendura finansiare dhe ekonomike të Bankës së Bashkuar Europiane dhe bankave të tjera nacionale ose internaionale për Ukrainën, Poloninë, Francën dhe vendët tjera të ´eurozonës” që ndodhën në kriza të ndryshme ose në recesion, në të shumtën e rastëve jane të garantuara dhe sigurura nga taksapaguesit (tatimpaguesit) gjerman.Në këtë drejtim njohësit dhe studiuesit (ekspertët) e ndryshëm të rrjedhave dhe zhvillimëve të përgjithshme politike, finansiare, industriale, tregtare dhe ekonomike brendapërbrenda “tregut të përbashkët” europian, duke i analizuar dhe komentuar trendët ose standardet e ndryshme (dominante dhe eksluziviste) të vendëve ose fuqive të ndryshme të BE-së: Ka kohë që kanë berë fjalë për ndarje ose “forma të reja” suksesive, secesive, buxhetore ose merkantaliste të valutës (euros) dhe “kapitalit të përbashkët” europian në të ardhmen.
Ndërkaq, largimi i Britanisë së Madhe (Brexit) nga BE-së, asokohe sikur u hapi rrugë edhe procesëve tjera të dezintegrimit ose dekompozimit (dekompozicionit) të mundshëm të ” kompozicionit të përbashkët evropian” në të ardhmën.
Polonia, Sllovakia dhe Hungaria sikur paraqesin një “thembër Akili” ose një “mision Herkulesi” për UE-së dhe vet Gjermaninë si tërheqëse, pilotuese ose komanduese kryesore të kompozicionit të përbashkë të UE-së.Ndonëse, edhe me Francën, Gjermania gjithëmonë ka çështje ose probleme të hapura.
Franca, jashta rregullave të lojës ose “rregullave të përbashkëta” të UE-së, zhvillon bisnese ose tregti ushtarake ose luftarake me Greqinë, Australinë, Zelanden e Re, si dhe me shtetët e ndryshme afrikane ose euro-aziatike që kapin shifrën e qindra miliarda ose bilarda eurosh ose dollarësh amerikan.
Ndërkaq, shpesh aplikon politikë bojkotuese ose sabotuse brenda BE-së, e sidomos ndaj Gjermanisë, kur janë në pyetje liberializimi i vizave ose integrimët eventuale të Kosovës dhe vendëve të tjera të Ballkanit Perëndimor në UE-së.
Ndërkohë që si pasojë e luftës ne Ukrainë etj, thuhet se borxhi i brendshëm në Gjermani, e ka tejkaluar shifrën e 49O miliard eurove!
Shtoja këtu edhe dhjetëra ose qindra miliarda për zonat e demtuara nga përmbytjet ose vërshimet e dikurshme të ujit madh në Gjermani, indeksi relativisht i lartë i çmimëve të energjisë elektrike, të ngrohjes, artikujve ushqimor dhe sanitar etj.
Plus ndihmat milionëshe ose qindra milionëshe, të pagara dhe siguruara për Poloninë, Francën dhe shtetët tjera nga buxheti i përbashkët i UE-së, si masa ndihmëse ose preventive ndaj Covid 19 etj.
Të gjitha këto së bashku i bëjnë të rëndësishme ose historike zgjedhjet e ardshme në Gjermani, frorin ose shkurtin e vitit të ardhshem (2O25).
Komentet