(Ngjarje që vjen nga vitet ’70, periudhë e cila në romanin tim të ri bën pjesë te “Koha në mes”)

– Ka ardhur shoku Ismail Kadare – njoftoi polici dezhurn.

Redaktori uli receptorin dhe me një frymë u gjend te holli i Radio Tiranës. Procedurat zgjatën pak. Aq kohë sa i duhej të ftuarit të linte mbi tavolinë letërnjoftimin me kapak vishnjë, ndërkohë që redaktori plotësoi leje – hyrjen.

– Shkojmë – tha ai.

Mikpritësi udhëhoqi rrugën deri te salla e madhe e orkestrës ku po zhvillohej prej disa ditësh “Konkursi Kombëtar i Fjalës Artistike për Pionierë”. Në paradhomë shkrimtari hoqi pardesynë dhe hyri në mjedisin plot dritë, ku shkëlqimi i parketit të dyshemesë dhe i mureve të veshura rezononin ëmbël ngjyrën e mjaltit. Çastet e para të shfaqjes së shkrimtarit patën efektin që pritej. Pionierët konkurrues e kthyen vështrimin në një kohë drejt tij. Xhaxhi Ismail Kadare, që kishte shkruar “Kronikë në gur”, kishte ardhur vërtet aty. Ata ishin të zgjedhur si përfaqësuesit më të mirë prej shkollave të vendit dhe qasja e tyre ndaj letërsisë në përgjithësi dhe poezisë në veçanti përfshinte dhe pyetjen të ngjizur prej imagjinatës: “Ishte vërtet shkrimtari, njeri si të tjerët?”. Brezi i fëmijëve që Perëndinë e barazonte vetëm me Zeusin e Mitologjisë, deri aty e shpinte përfytyrimin. Por dhe kaq mjaftonte. Një prej Zotave kishte zbritur në tokë dhe ndodhej me ta. Anëtarët e jurisë, patën privilegjin t’i japin dorën. Shkëmbyen edhe dy-tri fjalë me të. Ata i thoshin “shoku Ismail”, njësoj si polici i katit të parë. Vetëm drejtuesja e konkursit, një 20-vjeçare, studente e degës së gazetarisë iu drejtua të pranishmëve duke kumtuar në mikrofon se shkrimtari Ismail Kadare ndodhej mes tyre për të përshëndetur atë veprimtari kombëtare të fjalës artistike, që po numëronte ditën e fundit të saj. Në fakt kjo ishte një provë. Siç ndodhte gjithmonë para regjistrimit. Drejtuesja i zgjati fletën e pyetjeve dhe Kadareja u hodhi një vështrim të shpejtë.

– Gati aty?

Ky ishte zëri i regjisorit, që fliste nga pulti një kat më sipër. Vajza vështroi shkrimtarin dhe pyetjen e kishte në sy.

– Fillojmë?

Kadareja tundi kokën, duke pohuar. Kameramanët zunë vendet. “Kamera dy të fokusojë Kadarenë” – zëri kumbues i regjisorit mbushte sallën. “Konkurrentët t’u hedhin një sy uniformave, kontrolloni shallet e pionierit…” Kjo ishte e rëndësishme. Se mund të ndodhte që pak prej lodhjes dhe pak prej rrëshqitjes së mëndafshit të kuq, shallin mund ta shihje me lidhjen pas kokës. Që do të thoshte ndërprerje të regjistrimit dhe rifillim.

– Qetësi salla! – Fillojmë!

U ndez kamera që nxirrte në plan të afërt drejtuesen. Kameramani uli dorën. Regjistrimi kishte filluar.

– Sikurse ju bëmë me dije të dashur pjesëmarrës të konkursit të parë kombëtar të fjalës artistike…
– Stooop!

Regjistrimi ndali. Ajo që fliste rrudhi ballin. Shkrimtarit s’i lëvizi asnjë muskul. Dukej sikur ndodhej në një tjetër dimension. Mbase po projektonte një subjekt të ri dhe ishte në tundimin e krijimit. E kishte ndarë mendjen që të “kthehej” në sallë kur t’i përmendej emri. Deri atëherë fjalën e kishte kjo vajza drejtuese që i kishte thënë se studionte për gazetari. Ç’pati që heshti? Ajo po bilbiloste si rrallëkush. Shkrimtari u “kthye” para kohe para mikrofonit. Në veshë i mbërriti emri i tij. Por jo me zërin e drejtueses. Jehona vinte nga paneli i jurisë. Diçka po ndodhte…

– Ka ngjarë diçka, apo jo?

Kjo pyetje ishte për atë që i rrinte në krah.

Me sa duket…- vajza nuk ia ndante sytë tavolinës ku rrinin tri gra dhe dy burra, të zgjedhur për të gjykuar dhe vlerësuar recitimet e fëmijëve. Ata flisnin dhe shikonin nga mikrofoni. Domethënë nga drejtuesja edhe shkrimtari. Vajza deshi të lëvizte drejt tyre, por ndërroi mendje. Nuk ishte mirë ta linte vetëm të ftuarin. Misteri do të zgjidhej se s’bën. Punë minutash. Dhe nuk vonoi. Dera e rëndë e sallës së pultit u hap dhe prej andej zbritën regjisori dhe redaktori. Disi në siklet, por plot mirësjellje i erdhën pranë Kadaresë. Regjisori i zgjodhi me kujdes fjalët. Ai sidoqoftë nuk mbajti barrën e vërejtjes mbi vete. Nuk kishte pse. Tha se dikujt nga juria i kishte vrarë sytë golfi i shkrimtarit. Vajza e mbërtheu vështrimin mbi pulovrin ngjyrë bezhë. Veshje e zakonshme. Tamam për stinën e vjeshtës. Po, por jo për një ngjarje kombëtare. Shkrimtari i veprave që mund t’i siguroje vetëm po të kishe mik shitësin e librarisë, nuk mund të shfaqej në publik me një golf. Edhe po të thoshte se nuk e kishte blerë jashtë shtetit. Edhe po ta vërtetonte se ishte prodhim i trikotazhit të Tiranës, kot e kishte. Tashmë juria kishte arritur në një mendje. Ismail Kadare duhet të ndërronte veshjen. Shkrimtari rrinte në mëdyshje. Opsionet aq ishin. O të lejonte të ndëshkohej golfi, ose të refuzonte dhe t’u linte shëndenë të gjithëve sa ishin në sallë. Duke pranuar si rrjedhojë ndëshkimin e tij. Zgjodhi të parën. Drejtuesja e konkursit i dha zemër. “ Mos kini merak! Në gardërobën e televizionit do të gjeni këmisha të lara dhe të hekurosura. Edhe veshja ime nuk është e imja.” Shkrimtari e la sallën me një lloj hutimi. I shoqëruar nga redaktori dhe regjisori. Ata po shkonin me të për mirësjellje. Ndërkohë që shkrimtari në fantazinë e tij të gjallë e pa kufij mund ta vështronte si frikë. Dhe mund të shkruante më vonë: “Ata ecnin pranë tij, si të ishin me misionin e gardianëve. I druheshin trillit të beftë të shkrimtarit, që mund t’i shkrepte në mendje t’u ikte. Të linte gjithë marrëzinë e tyre mes mureve të asaj ndërtese hijerëndë, të bënte kurban edhe letërnjoftimin dhe të vraponte e vraponte me të vetmin qëllim, të shpëtonte dinjitetin e golfit të pafajshëm”…

Kur u rikthye në sallë, shkrimtari ngjasonte me një dhëndër. Këmisha hijeshohej nga kravata dhe xhaketa nuk mund të thoshe se i rrinte keq. Vajza që studionte për gazetari përfytyroi golfin bezhë të ndëshkuar, të varur në gardërobë, që do t’i duhej të rrinte në dënim aq kohë sa do të zgjaste regjistrimi.

– Gati, fillojmë !

Në pult vezullonin monitorët. Jurisë i vezullonte kënaqësia që kishin shmangur një shfaqje me karakter ideologjik, pionierëve u vezullonin sytë që patën rastin ta shihnin nga afër shkrimtarin e famshëm. Sa për Kadarenë, vështrimi i tij mbeti i ftohtë deri sa ajo vajza që aspironte të bëhej gazetare i dha të kuptonte se i kishte ardhur radha. Në më pak se dhjetë sekonda, një vezullim tjetër e përfshiu sallën. Fjala e tij.

Raimonda Belli Gjençaj

21 Nëntor 2022