Nëse kriza globale mbërriti në Gjermani, kjo erdhi për shkak të bankierëve lakmitarë. Europa u detyrua të kërkojë rregulla të reja në tregjet financiare dhe ekonomike. Por, Gjermania ishte dhe mbeti një lidere ose kampione e eksportëve të vlerave, mallërave dhe kapitalit.

Ndërkaq, Dr. Friedrich Merz ( nga fraksioni i madh CDU- CSU) si duhet është kandidati me serioz dhe kryesorë për Kanzelar të ri të Gjeermanisë, i pasuar nga figura te njohura dhe karismatike siç janë Dr. Alice Weidel (AfD), Kanzelari aktual, Olaf Scholz, Robert Heabeck (Grüne) dhe të tjerë.  Ndryshe nga kjo, Dr. Merkel (CDU)- është konsideruar si Ikonë ose Patriarke e CDU-së në veçanti, si dhe e politikës gjermane në përgjithësi. Ndaj, zeri, sugjerimet dhe rekomandimet e saj, edhe sot e kesaj dite kane peshe dhe ndikim te madh ne politiken dhe politikeberjen gjermane. Absolutisht po.

Ç’është e vërteta, Dr. Angela Meekel, nuk i sulmoi as qortoi kurrë as rivalët ose oponentët e saj kryesor siç ishin Kancelari i ri, Olaf Scholz ose Presidenti i Gjermanisë, Frank-Walter Steinmeier (SPD) etj.

Se këndejmi, nëse votuesit gjerman asokohe ishin të frustruar ose inatosur politikisht, në radhë të parë ishin të frustruar ose inatosur me bankat ose corona virusin (covid 19) dhe jo me politikanët ose politikat e znj. Merkel.

 E gjithë ajo situatë i bën zgjedhjet e ardhshme parlamentare gjermane me të çuditshme, me misterioze dhe enigmatike, por nga ana tjetër me ndikim për fatin ose ardhmerinë e UE-së (BE-së) të lëkundur ose trazuar seriozisht pas ‘brexitit britanik’ si dhe nga pandemia globale (Covid 19), lufta e Ukrainës etj.

Ndonëse, tani pasiqë kriza e kredive dhe lufta e Ukraines, e kanë pushtuar Europën dhe gjithë globin, vëmendja e lidershpit gjerman, sikur është zhvendosur nga menaxhimi i krizës, tek planifikimi i së ardhmes.

Gjithashtu kriza ka ngritur edhe disa pyetje të reja si për shembull…:Si mund të përqaset tregu i përbashkët i vlerave, financave ose kapitalit të njohur gjerman me “realitetin e brendshëm”të UE-së, sipas të cilit vetëm qeveritë kombëtare vendosin se kur do të ndërhyjnë nëse gjërat nuk shkojnë si duhet.?

Europa ose vet UE-së, sikur ndodhën në një çast ose moment të pazakontë dhe tepër sfidues ose enigmatik.

U mor vesh se zgjedhjet e ardhshme në Gjermani, pos tjerash, do sjellin turbulenca, sfida, disonanca, mëdyshje, dilema, kolizione ose përplasje ideshe, konceptësh, narrativavash, vizionesh, teorish, idealesh.., si dhe ngritjen e akuzave mes partive dhe lidershipëve të tyre.

Dorën në zemër, ka edhe pak komente, studime, analiza ose shpjegime konkrete që mund të mirëpriten nga analist ose politolog vendor e ndërkombtar, lidhur me zgjedhjet e ardshme parlamentare ose qeveritare në Gjermani. E sidomos mbi fundin e koalicionit qeveritar (SPD-FDP-Ekologjistët) në Gjermani. Të ngjajnë në futurizëm ose kalkulim politik etj.

Ndërkohë që dy partitë më të mëdha (CDU-SPD) edhe pse dikur kanë qenë në koalicion për katër vite radhazi, ato mezi presin të ia dalin dhe të shpëtojnë imazhin ose rejtingun e tyre politik. AfD ndodhet ne rritje enorme ose masive tek populli ose elektorati gjerman.

Edhe rivalët ose kundërkandidatët e njohur për postin e Kancelarit të ri të Gjermanisë, nuk po ia dalin qëllimit  të portretizojnë ose prezantojnë si duhet vetvetën dhe njëri-tjetrin para popullit ose elektoratit gjerman. Në Gjermani, populli ose elektorati janë të kualifikuar, auditorial ose audicional, dhe jo si në disa vende ose shtete tjera.

U mor vesh se ekziston friika latente ose permanente se problemët e mëdha janë shtyrë me vonë.

 Në Bruksel, zyrtarë të lartë të BE-së kanë frikë se ka probleme në shumë segmente të sistemit bankar ose finansiar europian. Ndaj, askush nuk e di nëse Brukseli zyrtar e ka mbajtur të fshehtë situatën reale.

Politologjia dhe psikologjia politike na ndihmojnë për të zbërthyer, detektuar (deshifruar) dhe kuptuar me mirë situatën. Është paksa me e lehtë për votuesit ose elektoratin gjerman të dëgjojnë se si krizat ose trazirat financiare kanë ardhur nga “lakmia” jo-gjermane.

 Një dozë e vogël lehtësimi kjo që i bën gjermanët dhe të tjerët të besojnë se me qetësinë dhe urtësinën e tyre tradicionale ose platonike, do e teklalojnë “krizën e përbashkët”. Ndonëse, askush nuk e di me saktësi, nëse Europa (UE) është larguar përfundimisht kriza?  Madje, as frikërat e ndryshme, dilemat dhe dyshimet, akoma nuk janë heçur dhe vërtetuar sa duhet.

Gjermanët do të duhej të ishin të lumtur , gëzuar ose inkurajuar me faktin se kriza dhe recesioni, nuk i kanë kapur ose kapluar si anglezët (britanikët), francezët etj.

 Modeli social i tregut të lirë ende përballet me sfida dhe prova të vështira. Por, gjithashtu duhet njohur, kuptuar dhe pranuar faktet dhe realitetet e njohura në terren.

Shteti dhe kombi i madh gjerman, në saje të shkëlqimit (brilancës) dhe fuqisë së tyre ekonomike, politike, ushtarake, finansiare, industriale dhe teknologjike, sikur kanë edhe përgjithësi ose obligime të shumëta kontinentale dhe interkontinentale ndaj të tjerëve.

Anglezët (britanikët), francezët, italianët, holandezët, kroatët, austriakët dhe të tjerët gjithashtu.

Ndaj, edhe Presidenti amerikan, Donald Trump, e dine forte mire se duhet koperuar dhe suportuar me çfarëdo pushteti ose qeverie të re gjermane për të mirën e paqës dhe sigurisë së brendshme dhe asaj të jashtme. Gjermanët janë shteti  dhe populli (kombi) me i madh dhe me i fuqishëm në Europë. Ndërkaq, numri i banorë ose qytetarëveamerikan me origjinë gjermane e tajkolaon shifren e 85 milionëve.

E tërë kjo me qëllim të moralizimit dhe edukimit të shoqërisë së lartë europerëndimore ose kapitaliste në frymën e njohur protestante ose kristianiste, ku njerëzit me veprat, shëmbëlltyren, humanizmin dhe karitativitetin e tyre, gjithëmonë janë pranë Hyjit (Zotit).

P.S.

Dialektik der Auklärung

Edukata, kultura, morali, karakteri, disiplina, akribiteti, luciditeti, subtiliteti dhe testamenti i njohur intelektual, profesional ose multidimenzional i shtetit dhe kombit te madh gjerman,, burojnë nga edukimi familjar ose strukturalgjenetik, i marrur ose mësuar që në fëmijëri nga mësimet ose leksionet që i marrin gjermanë nepër shkolla, kolegje, univerzitete ose akademi shkencash dhe deri tek mentaliteti shkëlyer industrial dhe ekonomik, si nga filozofia e politikës autoktone ose tipike gjermane nga serializmi i njohur akademiko- iluminist etj. Mbase, në mënyrën me sublime dhe relevante për t’ua bashkëngjitur kërkesave sociale edhe aspiratat  dhe vlerat e njohura e shkencore dhe humaniste.

Në këtë rrafsh gjithashtu duhet të kemi parasysh aspektin determinant dhe paradigmatk së bashku me frymën e njohur akademike, mondane, metropolitane, kosmopolitike ose multikulturore të Gjermanisë ku lindën edhe shumë filozof, shkenctarë, shkrimtar, kompozitor ose dietarë të tjerë me famë botërore.

Se këndejmi, ” Ne ketu ne Gjermani nuk mund te jemi te lire kur atje dikund large ne Turqi, Ballkan ose dikund tjeter, njerezit ose popujt e ndryshem vriten dhe nuk jane te lire. ” Do nenvizonte dikur Göetheja ne kuader te “Faustit I”.

Gjithashtu nuk duhet harruar fyaktin se vetëm pak para vdekjës së Hegelit të Madh…në Gjermani, Angli ,Francë etj., do fillohej me botimin ( editimin) e gazetave dhe revistave të ndryshme mujore javore dhe ditore ose perioike… Në Londër do fillonte së botuari “”Daily Courant” në vitin 1712, në Lepzig, gjegjësisht,në Berlin, do themelohën gazetat e njohura si “Teutscher Merkur” dhe “Wohssicher Zeitung”, në Paris “Journal de Paris” dhe kështu me radhë.

 Ndonëse, pa i harruar këtu ndikimët e fuqishme të Akademive të njohura të shkencave dhe artëve të Londrës (1662), Parisit (1666) dhe Berlinit (1700) në ngritjen dhe formimin e mendimit, edukates, kultures, arsimimit dhe vizionëve të njohura shkencore dhe humaniste mbi njeriun, shtetin dhe shoqërinë e përgjithshme njerëzore dhe qytetare pa dallim.