Teksti i Gjeografisë që mësojnë sot nxënësit e klasës së nëntë është plot me gabime, mangësi e pasaktësi shkencore. Këtë e denoncon profesori i Gjeografisë, Gjovalin Gruda.
Në një analizë të detajuar kritike të tekstit, gabimet nisin që në hyrje: me ndarjen e kapitujve, duke i dhënë shumë pak peshë rajoneve shqiptare në dallim me ato më gjerë si dhe raporte të padrejta ndërmjet Rajoneve, në përmbajtjen e secilit prej tyre e deri te pasaktësitë e shumta në emërtime, sipas këndvështrimit të profesorit.
Gruda fakton gabime të rëndomta në përbërje të tekstit, të cilat kanë pasoja fatale për brezin e ri, që do të duhet t’i mësojë gjërat ashtu siç i serviren. Për të mos folur pastaj për njohuritë e dhëna në formë të cunguar, fjalitë pa kuptim dhe varfërinë gjuhësore (vetëm në katër mësime, termi rajon përsëritet 71 herë).
Për të gjitha këto, profesor Gruda kërkon që Ministria e Arsimit të heqë këtë tekst nga qarkullimi dhe të ribëjë një të ri.
PROF. DR. GJOVALIN GRUDA
Me kënaqësinë e kolegut lexova librin “Gjeografia 9” të autorëve Perikli Qiriazi e Dhimitër Doka, i cili i shërben mësuesve dhe nxënësve në procesin e edukimit të tyre mbi njohuritë natyrore dhe ato social-ekonomike të Shqipërisë dhe trevave shqiptare jashtë vendit në kuadrin ballkanik dhe atë europian. Nga njohja me përmbajtjen e këtij libri të befasojnë mangësitë e pasaktësitë shkencore të shumta, veçanërisht në trajtimin e elementëve fiziko-gjeografik.
Drejtimi fiziko-gjeografik si një nga m të rëndësishmit e Gjeografisë, formon te nxënësit njohuritë bazë të pasurive natyrore dhe rëndësinë e tyre në zhvillimin social-ekonomik të vendit sot dhe në perspektivë. Konfuzioni i këtij libri fillon menjëherë te përmbajtja e tij (Pasqyra e Lëndës), e cila është renditur në numra (në kapitullin e parë) dhe më pas vijon me shkronja.
Natyrisht, gjatë një teksti mësimor renditja e përmbajtjes duhet të jetë e njësuar pra me vlera numerike, ose me germa për të mënjanuar konfuzionin te nxënësit. Vazhdon me titujt e dyzuar si: klima dhe pasuritë klimatike, zonat klimatike dhe pasuritë klimatike, larmia dhe pasuria e madhe hidrografike, larmi dhe pasuri hidrografike, larmi e madhe e florës dhe faunës, pasuritë floristike dhe faunistike. Gjithashtu nga kapitulli I, me përjashtim të pozitës gjeografike dhe hartës politike të trevave shqiptare, të gjitha të tjerat e kanë vendin në fund të kapitullit të III.
Në gabimet e këtij libri spikat menjëherë raporti i papranueshëm midis kap.II, në të cilin trajtohet “Vështrimi i Përgjithshëm Gjeografik” dhe kap.III, ku analizohen rajonet e Shqipërisë dhe trevat jashtë vendit. Vëllimi i secilit prej tyre zë përkatësisht rreth 65% dhe 35% të vëllimit të përgjithshëm të këtyre kapitujve, ndërsa duhet të ishte e kundërta. Literatura gjeografike e sotme, këtë raport në përgjithësi e jep së paku 1:2 për llogari të Gjeografisë Rajonale. Raporte të tilla të papranueshme janë të pranishme gjithashtu brenda të njëjtit kapitull gjatë trajtimit të përbërësve natyrorë, duke filluar nga ndërtimi gjeologjik deri te flora dhe fauna. Raporte të padrejta në këtë kapitull karakterizojnë njëkohësisht pjesën humane midis vendbanimeve dhe popullimit (duhet popullsia dhe vendbanimet-shënimi ynë) me 13 faqe dhe ekonomisë me 8 faqe.
Në kapitullin e III analizohen Rajonet e Shqipërisë dhe të trojeve jashtë vendit, takohen gjithashtu raporte të padrejta jo vetëm ndërmjet Rajoneve, por edhe në përmbajtjen e secilit prej tyre. Kështu Rajoni Perëndimor trajtohet me të njëjtin vëllim (me 8 faqe) si ai i Rajonit Verior e VL, pavarësisht se është më i madhi i vendit tonë. Në vazhdimësinë e këtyre gabimeve spikat menjëherë emërtimi i pjesës më të madhe të titujve të mësimeve, sidomos për elementët natyrorë, të cilët nuk kanë lidhje me përmbajtjen ose ngjasojnë me ato të botimeve publicistike, duke mënjanuar tërësisht ato gjeografike të mirëfillta. Midis këtyre titujve të çuditshëm spikat “Natyrë e larmishme-muze i madh në natyrë” (pra, natyra si muze i vetvetes-shënimi ynë). Larmi dhe rezerva shumë të mëdha të pasurive nëntokësore (duhej pasuritë minerale – shënimi ynë), pozicioni gjeologjik, evolucioni dhe ndërtimi gjeologjik (duhej të ishte ndërtimi gjeologjik – shënimi ynë) etj.
Në përgjithësi, teksti është i mbushur me abuzimet e termit larmi, peizazh, rajon, mjedis etj., tepër të përgjithshme dhe të vështira për konceptimin e tyre nga nxënësit, ku vetëm emërtimi rajon te “Rajoni Perëndimor” me katër mësime përmendet 71 herë, pra, mesatarisht 18 herë për çdo mësim. Mendojmë se përsëritje të tilla janë tregues i një varfërie të theksuar mendimi e të përgjegjësisë profesionale, duke krijuar konfuzion te mësuesit dhe nxënësit. Midis gabimeve shkencore më befasuese të këtij teksti veçohen ato te ndërtimi gjeologjik me moshën e truallit të trojeve shqiptare, për të cilën autorët shprehen se: Trualli i Shqipërisë bën pjesë në territoret më të reja të Europës, kurse në vazhdim del nga më të vjetrat.
Kështu, “Gjendja e sotme e natyrës (duhet e truallit-shënimi ynë) shqiptare është rezultat i proceseve gjeologjike të zhvilluara gjatë evolucionit (sinonim i zhvillimit-shënimi ynë) gjeologjik të gjatë (rreth 600 milionë vjet)”. Nga të dhënat shkencore të sotme të gjeologjisë del se 250 milionë vjet më parë është formuar megakontinenti (një kontinent i vetëm) me emrin Pangea. Gjatë periudhës së copëtimit të Pangeas deri në Miocen, pra, rreth 10 milionë vjet më parë u krijuan kontinentet dhe oqeanet e ngjashme me ato të sotmet. Kështu, gabimi i autorëve të tekstit është rreth 60 herë, i cili po të krahasohet me jetën e njeriut për të krijuar një ide të këtij gabimi, do të thotë se një fëmijë 1-vjeçar të konsiderohet si një 60-vjeçar.
Në këtë kapitull, mangësitë dhe paktësitë shkencore gjatë trajtimit të relievit nisin me konceptimin e pasaktë të faktorëve të formimit të tij. Autorët veçojnë gabimisht lëvizjet e formimit të maleve nga lëvizjet diferencuese tektonike. Shkenca e gjeologjisë provon se lëvizja është unike, por ajo ndryshon drejtimin dhe intensitetin (shpejtësinë) në periudha dhe zona të ndryshme të deformimit të litosferës, duke marrë gjithashtu një karakter diferencues. Relievi këtu është dhënë si një inventar tejet i varfër me emra formash si: male, kodra, fusha, lugina, pllaja, malësi, gropa, fushëgropa (emërtim i gabuar ku përfshin dy forma krejt të ndryshme-shënimi ynë), kurse emra konkretë të këtyre formave janë tepër të rrallë.
Trajtimi i klimës është bërë gjithashtu me mangësi dhe pasaktësi të shumta, të cilat shprehen te renditja e gabuar, ku faktorët e formimit të klimës duhen trajtuar para tipareve të përgjithshme të saj. Këtu gjenden fjali pa kuptim dhe njëherazi të gabuara si: dëbora e shumtë në male e në lindje (?!) ose në brendësi dhe në lindje shfaqen dukuri kontinentale të klimës. Vlen për t’u theksuar se dukuria konti nentale e klimës është një mendim i sajuar i autorëve, pasi në studimet e kryera nga specialistët klimatologë, të cilat janë botuar në veprat “Klima e Shqipërisë” dhe “Atlasi Klimatik i Shqipërisë” nuk ekziston një dukuri klimatike e tillë. Në vazhdim, i njëjti trajtim skematik, me mangësi e pasaktësi të shumta shoqëron njëkohësisht pasuritë ujore (hidrografinë), ku faktorët e formimit të këtyre pasurive jepen me një fjali (?).
Trajtimi i brigjeve detare të Adriatikut dhe Jonit trajtohet si reliev dhe jo si hidrografi, ku kjo e fundit mungon pothuajse tërësisht. Autorët ngatërrojnë këto dy elementë natyrorë krejtësisht të ndryshëm midis tyre. Këto dete janë të ndryshëm, prandaj edhe rëndësia gjeografike dhe ekonomike e tyre duhet të jepet veçmas dhe jo me tre rreshta (?).
Në trajtimin skematik veçohen liqenet, ku nga tre liqenet kryesore jepet pothuajse vetëm sipërfaqja dhe thellësia, pra, asgjë për regjimin ujor të tyre, nga varen edhe vlerat ekonomike, ekologjike e turistike të tyre. Në tekst thuhet se 3 liqenet e mëdha të vendit tonë kanë origjinë tektonike, ndërkohë, ato kanë origjinë tektonikokarstike. Një dukuri e tillë vlen edhe për liqenet karstike, të cilët nuk formohen vetëm nga tretja e gipseve, por edhe e gëlqerorëve të ndihmuar nga shkëputjet tektonike.
Të habit fakti i përdorimit të termit “graben” për herë të parë dhe të fundit te liqenet, ndërkohë që nuk përmendet te ndërtimi gjeologjik ku e ka vendin dhe aq më pak te fushat e gropat ndërmalore të vendit tonë të modeluar në këtë strukturë. Vlerë të gabuar ka gjithashtu sipërfaqja tërësore e liqeneve artificiale me 40 km², ndërkohë që vetëm ajo e Fierzës është 72.6 km², si dhe ajo e lagunës së Nartës me 42 km², kundrejt 45 km².
Faksimile e tekstit ku flitet mbi vjetërsinë e truallit të trojeve shqiptare
Trajtimi i rrjetit lumor, krahas një paraqitjeje skematike të rëndomtë shoqërohet njëherazi me gabime e mangësi mbresëlënëse. Kështu, burimi i Drinit të Bardhë nga malet e Zhlebit (Kosovë) është një absurd, sepse nuk ekzistojnë male të tillë, por vetëm një majë në VL të bllokut malor të Rusulisë. Ndërkohë që fillimi i këtij lumi shtrihet në rrëzën e shpatit JL të këtij blloku malor, ku dalin burimet e Radavcit. Në vazhdim të këtij paradoksi është njëkohësisht lugu i Rrafshit të Dukagjinit ku kalon lumi i Drinit të Bardhë, i cili ka një sipërfaqe rreth 3000 km².
Natyrshëm lind pyetja: si ka mundësi të quhet lug (nocion zvogëlimi i luginës – shënimi ynë) një formë e tillë në këto përmasa, i cili është 2.3 herë më i madh se Fusha e Kosovës (1300 km²), e cila quhet fushëgropë (prapë nocion i gabuar – shënimi ynë). Një nga gabimet më flagrante në tekst është vendi ku bashkohet lumi i Osumit me atë të Devollit, në dalje të Beratit (?!), i cili në realitet bëhet te fshati Arrëz, rreth 14 km në VP të këtij qyteti. Gabime të tilla të rëndomta dëshmojnë se përgjegjësia profesionale e këtyre autorëve lë për të dëshiruar. Njohuri në formë të cunguar jepen gjithashtu te tokat, flora dhe fauna. Natyrisht një nga gabimet flagrante në këtë organizim gjatë Mesjetës së hershme (shek.XII-XIII), pra, në periudhën e principatave të Arbrit, Topiajve, Muzakajve etj., është se përfshihen edhe Bushatllinjtë (?!), të cilët i përkasin Pashallëkut të Shkodrës në shek.XVIII (1769- 1771).
Treguesit e dinamikës së shpërndarjes së popullsisë në tekst nuk janë të përditësuara, pasi ato jepen mbi bazën e të dhënave të vitit 2011. Midis këtyre treguesve veçohen të dhënat statistikore për numrin e shqiptarëve në botë të larguar gjatë emigracionit pas vitit 1990 deri sot, të cilat janë të pasakta. Një mendim tejet të çuditshëm autorët e japin tek emigrimet e popullsisë, ku në hyrje thuhet: Edhe ti (pra, nxënësi – shënimi ynë) mund të jesh rishtazi njëri prej tyre në qytetin/fshatin tënd aktual, duke i dhënë idenë e emigrimit gjeneratave të reja (?!) (faqe. 72).
Transmetimi i këtij mesazhi nëpërmjet këtij teksti krijon indinjatë te çdo shqiptar, i cili e sheh të ardhmen në atdheun e vet. Gabimet vazhdojnë natyrshëm te raporti i popullsisë qytetare me atë fshatare, i cili në tekst jepet përkatësisht 53.7% dhe 46.3%, kurse De Agostini e jep 58% dhe 42%. Vlera të pasakta jepen gjithashtu në treguesit statistikorë të zhvillimit ekonomik, të cilët nuk janë përditësuar me të dhënat e viteve të fundit. Paradoks tjetër i tekstit i përket kap.III, ku trajtohen katër rajonet gjeografike të Shqipërisë, të cilin autorët e kanë kristalizuar prej vitesh te “Gjeografia 12”, bot.2011 dhe “Gjeografia 11”, bot.2017.
Megjithatë, kriteret shkencore për ndarjen e këtyre rajoneve nuk janë dhënë asnjëherë nga këto autorë. Në këto kushte, autorët e kanë parë më të arsyeshme të shtrembërojnë rajonizimin fizikogjeografik të mirënjohur dhe në përgjithësi të argumentuar shkencërisht. Kështu, katër rajonet e dhëna prej tyre, të tillë si: Rajoni Perëndimor, ai Verior e VL, ai JL dhe Jugor janë përkatësisht Ultësira Perëndimore, krahina malore Veriore me pjesën veriore të krahinës Qendrore, pjesa jugore e kësaj të fundit dhe krahina malore Jugore. Kështu, Rajonet gjeografike të Shqipërisë në këtë tekst janë një përzierje e gabuar e dy krahinave fiziko-gjeografike, duke spekuluar me emërtime të ndryshme.
Gabimi thellohet akoma më shumë kur fillohet menjëherë me Rajonin Perëndimor, duke shmangur tërësisht paraqitjen e katër rajoneve, kur dihet se ato jepen për herë të parë në këtë tekst. Autorët janë mjaftuar me paraqitjen e këtyre rajoneve në një hartë skematike me ngjyra, së cilës nuk i bëhet asnjë analizë apo shpjegim. Nuk mjafton kjo mangësi, por paradoksi më i madh është kur autorët i drejtohen nxënësit me pyetjen se “pse Shqipëria ndahet në katër rajone?”. Kështu, autorët kërkojnë nga nxënësit njohuri, të cilat vetë ato nuk i kanë dhënë gjëkundi. Në këtë vëllim përfshihen gjithashtu kufijtë natyrorë ndërmjet rajoneve, të cilët dallohen njëherazi për mangësi e pasaktësi të theksuara.
Kulmi i këtij skematizmi arrin te Rajoni Perëndimor, në të cilin nënnjësitë përbërëse jepen vetëm me emra dhe nuk trajtohen fare, pavarësisht se jepen me titull kryesor. Natyrisht, tejet i çuditshëm për mënyrën e konceptimit, të trajtimit, mangësive e pasaktësive paraqitet Rajoni Verior e Verilindor, veçanërisht nënrajoni i Alpeve me 2200 km², kurse lartësia mesatare është 1140 m dhe jo 1500 m siç jepet në tekst (?!). Alpet (thuhet në tekst) përbëjnë grumbullin (term vulgar, aspak gjeografik) malor më të lartë, më të ashpër dhe më të copëtuar të vendit, kurse ndarja e tyre në Alpet Perëndimore dhe ato Lindore është mënjanuar tërësisht.
Përmendet blloku i Jezercës me një rresht: ka reliev më të thepisur e më të lartë dhe nuk përmendet fare pjesa tjetër e blloqeve malore të Alpeve (Blloku i Grykave të Hapta, Maja e Hekurave, Blloku i Kollatës, Bjeshkët e Nemuna etj.). Përbërësit e tjerë si: klima, hidrografia, tokat e bimësia pothuajse pa asnjë të dhënë. Klima këtu nuk është malore (alpine) si e paraqesin, por mesdhetare malore veriore, kurse tokat i jep sipas pjellorisë, pra, pjellore në lugina e të varfra në shpatet e maleve, duke mënjanuar zonalitetin vertikal të tyre. Në këtë tekst nuk lexon pothuajse asgjë nga madhështia marramendëse e Alpeve të Shqipërisë kaq të mirënjohura brenda dhe jashtë vendit, pra. si një ndër viset më të bukura në Europë (Prof. Rexhep Qosja). Në tërësi, i njëjti trajtim është bërë edhe për nënrajonin Verilindor, por me mangësi e pasaktësi shkencore në konceptimin, terminologjinë e përdorur dhe renditje.
Përmbajtja e këtij teksti është pothuajse e njëjtë në strukturë, konceptim dhe trajtim me “Gjeografia 11” (botim IDEART, 2017) e këtyre autorëve, i cili paraqitet si një shkurtim mekanik i tij, pra, nga 191 faqe në 144 faqe, duke ruajtur në tërësi të njëjtat mangësi dhe pasaktësi shkencore. Nxënësit dhe mësuesit gjejnë në këtë tekst një kalvar të vërtetë, edhe për faktin se ai paraqitet gjithashtu me probleme gjuhësore, kurse redaktimi shkencor mungon pothuajse tërësisht. Theksojmë se paraqitja e të gjitha mangësive dhe pasaktësive shkencore të këtij teksti është e pamundur të jepen vetëm me një shkrim kritik. Në këto kushte, mendojmë se Ministria e Arsimit dhe Shkencës nuk duhet të lejojë qarkullimin e këtij teksti kaq problematik dhe çorientues në procesin e edukimit të dhjetëra mijëra nxënësve në shkencën e Gjeografisë. Në kuadrin e përgjegjësive profesionale dhe qytetare jam i hapur për ballafaqim me autorët për të gjitha mendimet e paraqitura në këtë shkrim kritik.
Gjeografia IX dhe kritika dashakeqe e një “profesori” dështak
Ditët e fundit ka qarkulluar në medien e shkruar një i ashtuquajtur “artikull kritik” rreth teksitit Gjeografia IX, shkruar nga Gjovalin Gruda.
Duke u nisur nga titujt bombastik të këtij shkrimi, ne si autorë të tekstit patëm natyrshëm kureshtjen dhe pse jo edhe merakun pët të ditur se ku kishim gabuar kaq shumë, ndonëse kemi një jetë të tërë që merremi me Gjeografinë e Shqipërisë si në universitet, ashtu edhe si autorë tekstesh parauniversitare. Edhe pse artikullshkruesin e njohim prej kohësh vetëm si keqbërës e dështak që gjithë jetën e tij s’ka bërë asgjë me vlerë, po nisur nga cmira e keqe është marrë vetëm me përfoljen e kolegëve të tij me vlerë, përsëri jemi nga ata që i besojmë megjithatë shprehjes se kush punon edhe gabon. Mirpo, sapo filluam të lexojmë artikullin “kritik”, e kuptuam menjëhërë që e gjithë kjo s’kishte të bënte aspak me gabime dhe skandale shkencore, por thjesht me keqdashësinë dhe gjendjen e trishtueshme të profesorit dështak, tashmë në pension, i cili nuk arriti kurrë që të shkruajë qoftë edhe një tekst as për klasat më të ulta të shkollës.
Në këto kushte do ishte kohë e humbur për ne dhe gjithë ata që e njohin që të merreshim me një njeri të tillë dhe të ashtuquajturat shkrime të tij.
Megjithatë, në respekt të lexuesve të medies së shkruar dhe të mësuesve e nxënësve që nuk e njohin artikullshkruesin, por që përdorin tekstet tona e që prej shumë e shumë vitesh na kanë përgëzuar në të katër anët e vendit, po rendisim më poshtë disa sqarime për të shmangur çdo keqkuptim, pa hyrë dhe pa ju lodhur në cikërima kukuvajkash që merret artikullshkruesi.
1. Lidhur me përmbajtjen dhe strukturën e tekstit, artikullshkruesi nuk ka nga ta dijë se nuk ka shkruar ndonjëherë tekst, por për të gjithë autorët dhe mësuesit është e qartë se teksti hartohet mbi bazën e programit që harton dhe miraton Ministria e Arsimit, të cilit secili autor duhet t’i përmbahet dhe ta respektojë patjetër. Këtë kemi bërë edhe ne me tekstin në fjalë dhe po kështu janë të konceptuar edhe dy tekste të tjera të njëjta të autorëve të tjerë, që janë njëkohësisht në përdorim në shkollë. Do ishte mirë që artikullshkruesi t’i kishte shikuar edhe ato, apo nuk i intereson??? Madje në këtë pikë do t’i sygjeronim artikullshkruasit që si “luftarak” që është t’i japi mend edhe Ministrisë së Arsimit.
2. Artikullshkruasi nuk e njeh aspak kurrikulën shkollore dhe s’ka si ta dijë se si vijnë duke u zgjeruar informacionet nga klasat arsimit 9-vjeçar në atë të mesëm, prandaj edhe bën kot rrëmujë edhe gafa elemntare kur shkruan për raportet midis kapitujve e pjesëve të tyre, apo kur krahason tekste të niveleve të ndryshme.
3. Termat e përdorura në tekst janë konformë përmbajtjesë së mësimeve dhe sipas përdorimit të sotëm në gjeografinë perëndimore, e cila ka kohë që i ka lënë termat e vjetra dhe përdor konceptet e reja, që synojnë të evidentojnë vlerat dhe pasuritë natyrore, të cilat janë më të prekshme dhe më të nevojshme për t’i kuptuar nxënësit. Ndërsa termat pasuri minerare dhe ndërtim gjeologjik nuk japin ndonjë gjë të re në krahasim me termat e përdorura në tekst. Përkundrazi evolucioni i truallit e kufizon këtë evolucion vetëm në këtë truall, duke përjashtuar faktin se njëherazi kanë evoluar dhe ndryshuar klima, hidrografia, bota e gjallë etj. Ndaj është përdorur termi “natyra”, që i përfshin të gjitha këto. Po kështu termat gjeografikë “larmi, peizazh, rajon” janë të njohura nga nxënësit, nga programet e gjeografisë të zhvilluara në klasat paraardhëse. Ato përdoren nga gjeografia moderne shkollore dhe nuk janë të vështira për nxënësit.
4. Në lidhje me konceptin “rajon”, ai është i njohur nga nxënësit jo vetëm nga mësimet e para të këtij teksti, por edhe nga gjeografitë e zhvilluara në klasat paraardhëse. I kujtojmë artikullshkruesit se Gjeografia e Shqipërisë dhe e trevave shqiptare zhvillohet si gjeografi rajonale, njësoj si e zhvillojnë gjeografinë e vendit të tyre të gjitha shtetet e zhvilluara në botë. Në këtë kuadër është më se e kuptueshme përdorimi i termit “rajon”. Kjo, jo thjesht për të familjarizuar nxënësin me këtë termë gjeografik, por edhe për të kuptuar të përbashkëtat dhe ndryshimet midis rajoneve gjeografikë. Me sa duket, këtë risi të gjeografisë së sotme, artikullshkruesi nuk e kupton, sepse është ende me konceptin e gjeografisë së Shqipërisë të para viteve ’90, ku zhvilloheshin të ndara gjeografia fizike nga ajo humane. Moskuptimi i kësaj specifike të veçantë të rajoneve të integruar, e çon Grudën të bëjë një “vërëjtje” absurde mbi ndarjen e vendit tonë në katër rajone gjeografike, të cilët kanë mbi 25 vjet që jepen në të gjitha programet dhe tekstet e gjeografisë të botura në keto vite në vendin tonë. Gjatë gjithë kësaj kohe, nuk ka pasur asnjë kontestim për këto rajone. Kur paprimtas, duke mos u mbështetur në asnjë studim, Gruda kujtohet se këto rajone “janë shtrembërim i rajonizimit fizikogjeografik, i krahinave fizikogjeografike”. Që këtej del qartë edhe qëllimi i mbrapshtë i tij.
5. Vërejtja lidhur me me moshën e truallit të trojeve shqiptare, është një shtrembërim dashkaqes i asaj që thuhet shprehimisht në tekst: gjatë evolucionit gjeologjik, pra këtu është fjala vetëm për këtë evolucion dhe jo për moshën e truallit tonë. Dihet se evolucioni gjeologjik i një territori fillon me kohën e dopozitimit të formacioneve më të vjetra, që gjenden në këtë territor. Në vendin tonë formacionet më të vjetra i takojnë paleozoit, i cili, sipas shumë autorëve, fillon rreth 600 milion vjet më parë, kur, në kushte detare, u depozituan terrigjenët që gjenden kryesisht në zonën tektonike të Korabit. Komentet e tjera të artikullshkruasit për këtë problem, ku vetë ai bie në gabime shkencore, janë vetëm fantazi, që tregojnë qëllimin e mbrapshtë të tij.
6. Lidhur me termin “fushëgropë”, që ai e quan të gabuar, duhet theksuar se ky term ka mbi 35 vjet që përdoret në gjeografinë tonë shkollore e shkencore dhe për të nuk ka asnjë diskutim shkencor për ta zëvëndësuar. Ai shpreh qartë dhe saktë morfologjinë e relievit, “një fushë krejt e rrafshtë e rrethuar me male”. Kjo e dallon fushëgropën e Korçës, nga fusha e Myzeqesë apo nga gropat e tjera (Kolonjës, Tropojës etj), fundi i të cilave është i copëtuar nga rrjeti hidrografik, që i përshkon.
7. Është e çudiçme dhe tërrësisht e gabuar vërejtja që kërkon të trajtohen brigjet detare si hidrografi. Dihet se plazhet apo falezat në këto brigje janë forma relievi dhe trajtohen në tipin e relievit bregdetar. E habitshme, si mund të gabojë “profesori” i gjeomorfologjisë për këto koncepte elementare. Për nivelin e nxënësve janë më se mjaftueshme informacionet e dhëna për pasuritë ujore, të vlefshme për të dy detet. Për më tepër nxënësi e siguron vetë informacionin.
8. Shifra prej 40 km2, i takon vetëm liqeneve artificialë të krijuara për ujitje, ndërsa sipërfaqia e liqeneve për hidroenergji është shumë më e madhe. Ndërsa sipërfaqia e lagunës së Nartës është dhënë sipas monografisë Gjeografia fizike e Shqipërisë, botimi i Akademisë së Shkencave (1990).
9. Vërejtja “skandal” mbi vendbashkimin e të Osumit me Devollit “në dalje të Beratit” është e shtrembëruar me qëllim pasi në tekst thuhet ..“në afërsi të Beratit”. Ky pohim synon ta lehtësojë mësimin nga emrat e vendeve të panjohura.
10. Lidhur me statistikat në mësimet rreth popullsisë dhe ekonomisë së Shqipërisë autorët i janë përmbajtur strikt vetëm burimeve zyrtare. N.q.s artikullshkruesi nuk e di, rregjistrimi i fundit i popullsisë është bërë në vitin 2011 dhe të dhënat e tij vlejnë zyrtarisht për treguesit e përgjthshëm demografikë deri në rregjistrimin e ardhshëm, kur do të rishikohen edhe në tekst. Gëzohem që artikullshkruesi paska mësur kohët e fundit italisht dhe shfrytëzoga De Agostini.
11. Artikullshkruesi bën plot formulime të përgjithshme, të pa adresuara dhe të thëna pa asnjë përgjegjesi intelektuale dhe shkencore etj. Janë të shumta përcaktimet kategorike dhe të papërgjegjëshme, si: “të befasojnë mangësitë e pasaktësitë shkencore të shumta”, gabime skandaloze etj, tekst kaq problematik dhe çorientues në procesin e edukimit të dhjetëra mijëra nxënësve në shkencën e gjeografisë”, ku në fakt asnjëra prej tyre nuk qëndron. Madje dashkeqsia e tij arrin kulmin sa merr përsipër që ti jap mend Ministrisë së Arsimit që të heqë tekstin nga qarkullimi…
Në mbyllje të këtij shkrimi do të theksonim se është vërtetë fatkeqësi që ekzistojnë akoma të ashtuquqjtur “profesorë” të tillë, pa anjë kontribut, por që i kanë marrë titujt akademikë me gënjeshtra dhe sot, kur koha i ka nxjerrë jashtë mode, ndotin mjedisin shkollor dhe mediatik. Janë pikërisht këta që i bëjnë studentët dhe në përgjithësi rininë pesimist për të qëndruar në këtë vend.
O Gjivalin shpelkari o monster prehistorike.je prof o zot ti je nje idjot.
Te kane bere padi koleget e tu se te vetem liber e ke plagjiature komplet. Libri gjeomorgologjia e ke vjedhur o hajdut nga 2 autore franceze.
Max derruau Les firmes du reliev terrester.
Dhe nje autor tjeter.
Keto dite une bashke me nje koleg te gjeografisr Andri Hoxha po njoftojme shtepine botuse ne Paris duke i cuar librin qe eshte nje kopje e gjalle e autorit te mesiperm
Gjon do paditesh ne gjykate ske ku vete.
U bie ne qafe kujdo qe te del oara pa te drejte.
Po tani te erdhi dita te japesh llogari o gomar…
Në një artikull të fundit të medias amerikane, NewsNation, Alex Soros dhe Edi Rama janë vënë nën kritika të ashpra për lidhjet e tyre me korrupsionin dhe pasigurinë e Shqipërisë.
Artikulli thekson investimet e Soros në Shqipëri, duke e përshkruar vendin si një qendër të trafikut dhe pastrimit të parave, ndërsa shprehet dyshimi në lidhje me suksesin e reformave gjyqësore, që janë mbështetur nga Fondacioni i Sorosit.
Rama gjithashtu është përmendur si një faktor që ka përfituar nga këto investime, ndërkohë që korrupsioni mbetet një problem i madh.
Pjesë nga artikulli:
Sorosi, i cili ka prejardhje hungareze, raportohet se udhëton aq shpesh në kryeqytetin e Shqipërisë, Tiranë, saqë e ka quajtur “shtëpia ime e dytë,” megjithëse vendi është një qendër për trafikun e drogës, trafikun e qenieve njerëzore dhe pastrimin e parave.
Për të qenë të drejtë, Fondacioni Shoqëria e Hapur i Sorosit pretendon se po punon me kryeministrin e Shqipërisë, Edi Rama, për “reformën në drejtësi” — edhe pse vendasit janë skeptikë për këtë. Mes viteve 1992 dhe 2020, Fondacioni Shoqëria e Hapur investoi mbi 131 milionë dollarë në Shqipëri, duke mbështetur ngritjen në pushtet të Ramës dhe më pas qeverinë e tij. (Rama ka qenë pothuajse i pakontestueshëm në pushtet që nga viti 2013.)
Shoqëria e Hapur pretendon se mbështet 120 vende në mbarë botën, duke lënë shumë njerëz të pyesin pse harxhon kaq shumë para dhe kohë në Shqipëri, kur sipas disa raporteve, korrupsioni ka rënë vetëm pak gjatë regjimit të Ramës.
Sipas indeksit të korrupsionit të Transparency International, Shqipëria renditet si “shumë e korruptuar”, me të paktën 25% të zyrtarëve publikë që kanë marrë ryshfet gjatë vitit të fundit. Sipas indeksit të krimit të organizuar, “Shqipëria është një vend burim, tranzit dhe destinacion për trafikimin e qenieve njerëzore. Aktorët kriminalë shqiptarë dyshohen se janë përgjegjës për një numër të madh të viktimave të trafikimit në Europën Perëndimore, veçanërisht në Mbretërinë e Bashkuar, ku shumica e grave dhe fëmijëve vijnë nga Shqipëria. Shfrytëzimi seksual i viktimave shqiptare në vendet e Europës Perëndimore mbetet forma më e përhapur e këtij krimi.”
Vendi gjithashtu shërben si “një vend tranzit për heroinën e trafikuar nga Turqia, Irani, Afganistani dhe Pakistani nëpërmjet rrugës Ballkanike drejt Europës. … Shumica e heroinës trafikohet në Shqipëri me tokë nëpërmjet Maqedonisë së Veriut, por laboratorët për përpunimin e heroinës janë zbuluar brenda vendit nga policia shqiptare. … Shqipëria është një vend tranzit për kokainën e trafikuar nga Amerika Latine në Europë.”
Paga mesatare vjetore në Shqipëri vlerësohet të jetë rreth 8000 dollarë, ndërsa kryeministri Edi Rama, megjithëse i favorizuar nga Perëndimi, është akuzuar për transformimin e vendit në një “narkoshtet autokratik.” Ndërsa Sekretari i Shtetit, Antony Blinken, e ka lavdëruar publikisht Ramën për “reformën në drejtësi,” një raport i Departamentit të Shtetit për Shqipërinë, një anëtare e NATO-s, pohon: “Korrupsioni ekzistonte në të gjitha degët dhe nivelet e qeverisë.”
Burime nga Shqipëria kanë treguar se Alex Sorosi, gjatë udhëtimeve të tij të shumta në Tiranë, shpesh preferon të qëndrojë në shtëpinë personale të ish-diktatorit Enver Hoxha, në vend që të zgjedhë një hotel.
“Kjo është e pabesueshme,” tha një burim. “Për shqiptarët, kjo është sikur të shkosh në Gjermani dhe të qëndrosh në strehën e Hitlerit.”
Hoxha, një stalinist i njohur, sundoi me dorë të hekurt për 41 vjet deri në vdekjen e tij në vitin 1985. Gjatë sundimit të tij, e gjithë prona private, përfshirë kafshët shtëpiake dhe tokën, u shtetëzua, dhe ai shkoi deri në heqjen e motorëve nga makinat dhe varkat për të parandaluar largimin e njerëzve nga vendi.
Shqipëria, e quajtur shpesh “Koreja e Veriut e Europës,” përjetoi burgosje masive në kampe pune të vështira dhe tortura gjatë sundimit të Hoxhës, ndërsa mijëra të tjerë vdiqën nga uria. Ekonomia u përkeqësua aq shumë sa deri në fillim të viteve 2000, Shqipëria ishte vendi i dytë më i varfër në botë, pas Somalisë.
“Pse (Alex Sorosi) pëlqen të qëndrojë (në shtëpinë e Hoxhës) — kush e di. Por nuk është e drejtë,” tha një tjetër shqiptar. Shtëpia e madhe, e vendosur në mes të Tiranës, është si një kapsulë kohe, e lënë në të njëjtën gjendje që ishte kur Hoxha vdiq, dhe ende ruhet fort — pavarësisht “planeve” për ta kthyer në një muze.
Michael Vachon, një përfaqësues i Sorosit, tha përmes një emaili se Rama ka qenë një lider në përpjekjet për të ndërtuar bashkëpunimin rajonal, duke përmirësuar lirinë e lëvizjes dhe mallrave midis vendeve të Ballkanit Perëndimor. Rama ishte një nga themeluesit e “Ballkanit të Hapur” dhe nismave të tjera si Plani i Rritjes, që synonte rritjen e bashkëpunimit ekonomik në rajon – një objektiv i mbështetur nga Fondacionet e Shoqërisë së Hapur.
“Fondacioni në Tiranë, i cili ka një trashëgimi krenare prej tre dekadash me kontribute në arsim, demokraci dhe liri të medias, është… Në luftën kundër korrupsionit, Shqipëria ka realizuar reformën më të ashpër në drejtësi në bashkëpunim me departamentet e drejtësisë së SHBA dhe Europës.”
Le të shpresojmë që “reforma në drejtësi” në Shqipëri të mos jetë si ajo që Sorosi mbështeti në Shtetet e Bashkuara, kur prokurorët ultra-liberalë u treguan të butë me kriminelët — dhe krimi u rrit. Në këtë cikël zgjedhor, shumë prej tyre u larguan nga detyra nga amerikanët të lodhur nga përkeqësimi i cilësisë së jetës së tyre.
Vachon tha se nuk “mendonte” se Sorosi kishte qëndruar në shtëpinë e Hoxhës, por nuk mund ta konfirmonte. sn
Në emisionin Vetting në News24 janë trajtuar aktivitetet e guroreve, që duket se janë biznese fitimprurëse për ata që i zotërojnë, por në anën tjetër shkatërrojnë pronat dhe jetët e qytetarëve të zonave ku ushtrohen këto aktivitete.
Dimali është zona më e prekur, pasi atje ushtrojnë aktivitetin e vazhdueshëm 22 gurore. Kamerat e emisionit Vetting faktojnë se si retë e mëdha të tymit mbulojnë të gjithë hapësirën e Bashkisë Dimal, ndërsa ndotja është në nivele alarmante.
Dhe sipas ekpertëve të mjedisit, guroret jo thjesht kanë impakt te bimësia, por po dëmtojnë seriozisht jetën e qytetarëve.
Dimali, dikur i njohur si Ura-Vajgurore, është një nga zonat më të prekura nga shfrytëzimi pa kriter i burimeve natyrore. Ky qytet ka 22 gurore në territorin e tij, duke mbajtur rekord me numrin më të lartë në Shqipëri. Kur e viziton këtë qytet, ajo që të bie në sy është jo vetëm shtrirja e guroreve përreth, por një shkatërrim total i kodrinave, ku nuk ka më thjesht shenja të shfrytëzimit, por shihet qartë dëmtimi i parikuperueshëm që i është bërë natyrës.
Në këtë zonë, aktiviteti i guroreve është zhvilluar për vite me radhë, pa u ndalur, dhe gjatë filmimeve nga ekipi i “Vetting”, një re e madhe tymi mbulonte të gjithë territorin e Dimalit, duke mbuluar edhe fshatrat e Pashallisë, Guri i Bardhë dhe Konezbaltë. Kjo ndotje ka marrë përmasa alarmante, duke krijuar një situatë dramatike për banorët e zonës. Shtëpitë që ndodhen ngjitur me guroret janë të mbuluara nga pluhuri, si pasojë e drejtpërdrejtë e aktivitetit industrial. Ky peisazh i shkatërruar është dëshmi e papërgjegjshmërisë së institucioneve ndër vite.
Pluhuri, jo vetëm që ndikon në cilësinë e ajrit, por gjithashtu ndalon plotësisht aktivitetet bujqësore në tokat e zones mbuluar me një shtresë të dendur që ju ndalon bimëve proceset organike natyrore.
Sipas ekspertit të mjedisit Abdulla Diku përveç shëndetit të njeriut, guroret kanë impakt dhe te bimësia.
Abdullah
“Besoj kushdo e ka vënë re që në afërsi të tyre, të karrierave të gurit, pothuajse gjethet e bimësisë janë kthyer jo të gjelbra por kanë marrë ngjyrën e pluhurit të bardhë”, u shpreh për “Vetting” Abdulla Diku.
Një nga banoret e prekura nga kjo situatë tregon për “Vetting” situatën dramatike, që e përndjek për shkak të guroreve.
“Unë jam e tmerruar, e kam vënë urdhëro shikoje, e kam vënë shtëpinë në shitje se nuk duroj dot më, jam e sëmurë, jam me mushkëri të copëtuara, jam me, më është mbushur veshka, po ta shohësh, kam fletën e analizave, më është mbushur veshka plot me kiste e kam veshkën? Pse? Nga ky tym!”, tha për “Vetting”, Shkenca Hyka.
Shkenca
Ajo është banore e lagjes Pashalli në Dimal. Shtëpia e saj mbulohet e para nga tymi dhe ndjen më fort tronditjet nga eksplozivi dhe zhurma që vjen nga guroret.
E prekur nga drama sociale që i kanë shkaktuar guroret, Shkenca rrëfen për “Vetting” se ka ardhur herët në këtë qytet për të krijuar kushte më të mira, por hapja e guroreve i ka sjellë pasoja të rënda shëndetësore dhe ekonomike për të dhe familjen e saj.
Edhe pse shpreson të riparojë shkatërrimet e shtëpisë nga shpërthimet me eksploziv, Shkenca kërkon nga bizneset e guroreve që të respektojnë ligjin, pasi përpunimi i gureve duhet të bëhet nëpërmjet ujit për të shmangur ndotjen.
“Po bëhemi problematikë, unë javën e parë, dy herë në polici, as që u ndjenë fare, puna vazhdoi normalisht, që nuk dilja dot”, shprehet e zhgënjyer Shkenca,e cila priste ndihmë nga Policia e Shtetit.
Duke folur për problemet me ndotjen nga guroret, Shkenca kujtohet që kishte nxjerrë për t’u tharë rrobat e lara të nipit të vogël dhe me nxitim tenton t’i heqi pasi pluhuri ka pushtuar komplet zonën.
Në oborrin e kësaj shtëpie ka disa hardhi që kanë prodhuar rrush, por sipas banores nuk mund të konsumohen.
Sipas biologut dhe drejtuesit të “EcoAlbania” Olsi Nika, tymi i guroreve ka pasoja serioze mbi florën dhe faunën, ashtu edhe për njeriun.
“E gjitha ajo grimca e ngelur pezull hyn në mushkëritë tona dhe patjetër ndikojnë te bimët duke i veshur, duke pamundësuar ose duke mininimizuar ritmin e frymëkëmbimit, të fotosintezës, të frymëmarrjes së bimëve. Ka një ndikim të jashtëzakonshëm”, tha për “Vetting” drejtuesi i “EcoAlbania”.
Në momentin që largohemi nga Shkenca për të intervistuar një banor aty pranë që është duke punuar tokën, guroret ndërpresin veprimtarinë, pasi janë sinjalizuar nga kamionat për prezencën e gazetarëve tanë në terren.
Një nga banorët që ka tokën aty afër, Sotir Pilua tregon se ka probleme me tokën bujqësore pasi ujërat e gurores kullojnë te kanali ngjitur me tokën e tij.
“Edhe bimësia, ja e mbjell, do ta mbjell grurë, nuk bën përpjetë, do ta mbjellë hasëll për dhëntë, kam nja dy tre dhënë, i bie këtu nuk kullosin. Vetëm tym do hanë ato, ca do hanë ato, tymin e gurores ?!”, shprehet për “Vetting” Sotir Pilua.
Sotiri
Për “Vetting”, Pilo tregon se edhe ai nuk ka probleme vetëm me ndotjen nga guroret, por edhe me shtëpinë ku banon.
“Te shtëpia kam problem tymin. Na tymosin, na kanë bërë kështu blozë! Se kur kthen era që këtej, kur kthen për andej, këtej paradite na vjen këtej tymi (bën me shenjë për te toka bujqësore), mbasdite më vete në shtëpi”, tha Pilua, i cili nuk është optimist për reagimin e institucioneve shtetërore.
Problemi me ujin e kanalit që përmbytet nga ujërat e guroreve mund të ketë pasoja më të rënda për tokën pasi sipas ekspertëve këto ujëra tashmë kanë metale të rënda.
“Nëse shkëmbi përmban minerale, ka edhe metale të rëndë, që shkojnë në ujëra, përfundojnë në det, një pjesë e tyre janë edhe të dëmshme për shëndetin sepse përfundojnë në produktet bujqësore blegtorale dhe shumë nga metalet e rëndë janë kancerogjene”, tha për “Vetting” biologu Aleko Miho.
Aleko
Sipas të dhënave zyrtare nga Agjencia Kombëtare e Burimeve Natyrore, e vetmja kompani në zonën e Dimalit, që ka bërë rehabilitimin e zonës është “AGBES CONSTRUCTION”.
Nga informacionet e siguruara, kjo kompani me leje minerare të marrë që në vitin 2003 ka rehabilituar rrugën hyrëse për në shkallën e parë të lejes minerare. Sipas Ministrisë së Mjedisit, në 15 maj 2018 po në këtë zonë janë marrë masa me pezullim aktiviteti deri në korrigjimin e shkeljeve të evidentuara ndaj kompanive “Shpiragu B” sh.p.k, “AKS” shpk, “2 Po 6” shpk, “Klisal” shpk, “Mustafai” shpk, “Vëllezërit Llupo” shpk, “Agbes Construksion” shpk, “Zhopi” shpk, “Admir” shpk, “Guri i Bardhë” shpk, “Beta” shpk, ndërkohë që është gjobitur kompania “Salillari” shpk.
Emisioni Vetting në News24 ka sjellë në vëmendje një problem të hershëm, që vit pas viti agravohet, jo thjesht duke shkatërruar mjedisin, por duke prodhuar dhunë, shqetësime, dëmtime e shkatërrime banesash e deri në rrezikun e jetës për qytetarët për shkak të ndotjes. Bëhet fjalë për guroret, ndoshta ndër bizneset më fitimprurëse.
Vitin e kaluar banorët e fshatit Borizanë në Krujë protestuan kundra guroreve që me anë të përdorimit të eksplozivit denonconin përdorimin e tij pa kriter dhe në distancë të afërt me shtëpinë
Banorët ankoheshin për shkatërrimin e shtëpive, për faktin që kishin bërë denoncime në polici dhe prokurori, por kompania vazhdonte aktivitetin e pashqetësuar.
Më 7 korrik 2023, deputetja e Partisë Demokratike Merita Bakiu do të ngrinte shqetësimin e banorëve të Borizanit dhe mungesën e masave nga Prokuroria dhe Policia, por përsëri asnjë masë nuk do të merrej për problemin e banorëve.
Madje gjërat do të merrnin një kthesë akoma më dramatike, për banorët që ishin në krye të protestës për të mbrojtur shtëpitë e veta nga shkatërrimi.
Disa ditë më pas, në korrik 2023, disa nga banorët që protestuan, do të sulmoheshin dhe do të dhunoheshin në brendësi të një lokali në Thumanë nga vëllezërit e ish deputetit të Partisë Socialiste, Rrahman Rraja. Bëhet fjalë për vëllezërit e fisit Maja, që në atë kohë kishin kërkuar ndërhyrjen e shtetit për të ndalur punën në një gurore, shpërthimet e pakontrolluara që aplikoheshin aty, po i shembnin banesat.
Pamjet se si u masakruan vëllezërit Maja nga pjesëtarë të fisit Rraja dolën në rrjetet sociale dhe u shpërndanë në media duke tronditur opinionin publik duke sjellë largimin e deputetit Rrahman Rraja nga Parlamenti me dorëzimin e mandatit, si edhe shkarkimin nga detyra të ish ministrit të Brendshëm Bledi Çuçi.
Në atë kohë, Policia e Shtetit doli me një deklaratë për shtyp, ku shpjegoi se ishte bllokuar gurorja “Delia Group”, e cila ishte në pronësi të Viktor Deliut dhe së bashku me institucionet e tjera kryen kontrolle për të matur dëmtimet në disa shtëpi, duke ia referuar rastin Prokurorisë së Tiranës.
Por edhe sot e kësaj dite, aktiviteti i guroreve në fshatin Borizanë të Krujës vazhdon dhe kjo verifikohet nga pamjet ekskluzive që sjell “Vetting” nga terreni. Banorët ankohen se guroret kanë ndikuar negativisht në jetën e tyre, duke sjellë pasoja ekonomike dhe sociale.
Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit” – Prishtinë, Familja Merlika
Ftesë
Ftoheni të merrni pjesë në ceremoninë e vendosjës së bustit në sheshin e qytetit të Krujës të atdhetarit Mustafa Merlika – Kruja, nënshkrues për Krujën i Dokumentit të Shpalljes së Pavarësisë në Vlorë më, 28 nëndor 1912, shtetar, historian, gjuhëtar dhe publicist.
Ceremonia do të zhvillohet në sallën e Pallatit të kulturës “Ibrahim Berdaku”të qytetit Krujë, me ligjërimet e disa studiuesve nga Shqipëria e trojet e saj jashtë kufijve dhe nga mërgata shqiptare në botë, sipas programit të përcaktuar nga organizatorët e veprimtarisë.
Veprimtaria do të zhvillohet në orët 10.00 – 12.00 të datës 24 /11/ 2024.
Zbulimi i bustit do të kryhet në orën 12.30.
Nisja do të bëhet e organizuar nga salla e Pallatit të kulturës.
Pas përfundimit të asaj ceremonie jeni të ftuar të merrni pjesë në koktejlin e përgatitur nga Hotel – Restorant ”Panorama” në afërsi të bustit.
Ju mirëpresim Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit dhe Familja Merlika!
Ukraina mund të prodhojë një bombë bërthamore brenda pak muajsh nëse presidenti i sapozgjedhur i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump, refuzon të japë ndihmë ushtarake në Kiev, shkruan britanikja “Times”.
“The Times” i është referuar “një dokumenti të përgatitur për Ministrinë e Mbrojtjes së Ukrainës ”, sipas të cilit vendi do të ishte në gjendje të ndërtonte me shpejtësi një pajisje bazë plutoniumi duke përdorur teknologji të ngjashme me bombën e hedhur në Nagasaki në vitin 1945.
“Krijimi i një bombe të thjeshtë atomike, siç bënë Shtetet e Bashkuara me Projektin Manhattan, nuk do të ishte një detyrë e vështirë 80 vjet më vonë”, thuhet në dokument.
The Times shtoi se pa kohë për të ndërtuar dhe operuar objektet e mëdha të nevojshme për pasurimin e uraniumit, Ukraina gjatë kohës së luftës do të duhej të mbështetej në përdorimin e plutoniumit të nxjerrë nga shufrat e karburantit të shpenzuar të hequra nga reaktorët bërthamorë ukrainas.
Ukraina ende kontrollon nëntë reaktorë operacionalë dhe ka përvojë të konsiderueshme bërthamore, pavarësisht se hoqi dorë nga arsenali i tretë më i madh bërthamor në botë në vitin 1996.
“Pesha e plutoniumit të reaktorit të disponueshëm në Ukrainë mund të vlerësohet në shtatë tonë… Për të krijuar një arsenal të konsiderueshëm armësh bërthamore, nevojitet shumë më pak material… Sasia e materialit është e mjaftueshme për qindra koka luftarake të fuqisë taktike të disa kilotone”, thuhet në dokument.
Një bombë e tillë do të ketë përafërsisht një të dhjetën e fuqisë së bombës “Fat Man” që SHBA shpërtheu mbi Nagasaki, përfundojnë autorët e dokumentit.
“Kjo do të mjaftonte për të shkatërruar një bazë ajrore të tërë ruse ose objekte të përqendruara ushtarake, industriale ose logjistike. Fuqia e saktë e një ngarkese bërthamore do të jetë e paparashikueshme, pasi do të përdorë izotopë të ndryshëm të plutoniumit,” tha autori i raportit, Alexey Yizhak, kreu i Institutit Kombëtar për Studime Strategjike të Ukrainës, një qendër kërkimore shtetërore që vepron si një organ këshillues për administratën presidenciale dhe Këshillin për Sigurinë Kombëtare dhe Mbrojtjen e Ukrainës.
Ekspertët perëndimorë besojnë se Ukrainës do t’i duhen të paktën pesë vjet që të zhvillojë armë bërthamore dhe një mjet transporti të përshtatshëm, ndërsa Valentin Badrak, drejtor i Qendrës së Ushtrisë, këmbëngul se Ukraina do të zhvillojë raketat e veta balistike në më pak se një vit.
“Ukraina do të tregojë brenda gjashtë muajve se ka aftësinë për të krijuar raketa balistike me rreze të gjatë: ne do të kemi raketa me rreze fluturimi prej 1000 km”, pohoi Badrak.
Analistët, të cituar nga Times, thonë se nëse SHBA largohet nga Ukraina, Britania e Madhe mund të përmbushë detyrimet e saj të sigurisë sipas Memorandumit të Budapestit duke ndihmuar Ukrainën të zhvillojë një parandalues bërthamor, duke qenë se Kievi nuk ka mjete konvencionale për të parandaluar Rusinë të pushtojë Ukrainën. Jižak deklaroi se ekziston rreziku që disa nga qytetet më të mëdha të Ukrainës, si Dnipro dhe Kharkiv, mund të bien përpara se të zhvillohen armët.
“Unë u befasova nga respekti që Shtetet e Bashkuara kanë për kërcënimin bërthamor rus. Ndoshta na kushtoi lufta. Ata i trajtojnë armët bërthamore si një lloj Zoti. Ndoshta është koha t’i lutemi edhe ne atij Zoti,” shtoi ai.
Më herët, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky deklaroi se Ukraina nuk ka thënë kurrë se dëshiron të krijojë armë bërthamore, shton “The Times”.
Ai kujtoi memorandumin e Budapestit në bazë të të cilit Ukraina hoqi dorë nga armët bërthamore, por në këmbim, siç tha ai, “nuk mori garancitë e premtuara të sigurisë”.bw
Edi Rama dhe Giorgia Meloni kanë tërhequr vëmendjen në Baku të Azerbajxhanit teksa kanë marrë pjesë në punimet e Konferencës së Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike.
Kreu i qeverisë shqiptare është takuar dhe me disa homologë të tij, ku mes tyre dhe me Georgia Melonin, kryeministren italiane, takim i cili ka qenë krejt ndryshe.
Rama kur ka parë Melonin t’i afrohej, është ulur në gjunjë me humor në shenjë përulje dhe më pas mes batutave dhe të qeshurave janë përqafuar të dy. Pamjet janë bërë virale në mediat azere.
Kryeministri ditën e sotme nga Samiti i Klimës kritikoi vendet e mëdha e të fuqishme, që nuk paraqiten në takim dhe nuk bëjnë sa duhet për ndryshimet klimatike.
Samiti i Klimës në Baku është një ngjarje ndërkombëtare e rëndësishme e cila mbledh së bashku liderë botërorë, ekspertë të klimës, përfaqësues të qeverive, organizata ndërkombëtare, dhe aktivistë mjedisorë për të diskutuar sfidat dhe zgjidhjet në lidhje me ndryshimet klimatike.
Ky Samit shërben si një platformë për dialog dhe bashkëpunim në fushën e mbrojtjes së mjedisit dhe zhvillimit të qëndrueshëm.bw
Anijet e Flotës së Kaspikut të Rusisë gjatë stërvitjeve në prill të vitit 2021.
Sergei Dobrynin, Andrei Besedin, Ray Furlong
Forcat ushtarake ruse në dhe përreth Detit Kaspik duket se po sulmojnë Ukrainën dhe ende nuk dihet ndikimi që kanë këto sulme në mjedisin lokal apo sa i përket numrit të viktimave, shkatërrimit të shkaktuar apo caqeve që po godasin.
Zyrtarët ukrainas raportuan se avionët luftarakë rusë gjuajtën raketa nga deti në ditët e para të pushtimit të Ukrainës, të nisur nga Moska më 2022, dhe vazhdimisht raportojnë për sulme të tilla.
Një plazh në Detin Kaspik.
Njerëzit që jetojnë pranë Kaspikut kanë raportuar po ashtu për lëshime raketash. Gjatë këtij viti, madje ata kanë publikuar një video që me sa duket shfaq lëshimin e një rakete lundruese të llojit, Kalibr.
Disa banorë lokalë kanë thënë se ky aktivitet ushtarak po shkakton ndotje, ndërkaq disa gazetarë kanë sugjeruar se ka një lidhje mes lëshimeve të raketave dhe ngordhjes së fokave të Kaspikut.
Rusia nuk ka konfirmuar se përdor Kaspikun për të kryer sulme ndaj Ukrainës, por jo gjithmonë ka qenë kështu. Në tetor të vitit 2015, media zyrtare citoi ministrin e atëhershëm rus të Mbrojtjes, Sergei Shoigu, të ketë thënë se Flota e Detit Kaspik kishte sulmuar caqe në Siri duke përdorur raketat Kalibr. Po ashtu, për një sulm nga Kaspiku kishte edhe një raportim një vit më pas.
Anija e Flotës së Kaspikut duke lëshuar një raketë drejt Sirisë.
Raportimet për sulme që nga viti 2022 kryesisht kanë qenë për bombarduesit që kanë fluturuar mbi Kaspik dhe që kanë gjuajtur raketa lundruese të llojit X-55.
Është e mundur që Flota e Kaspikut ka gjuajtur raketa Kalibr, por forcat e armatosura ukrainase kanë thënë se nuk ka dëshmi të qarta për këtë.
Një video e publikuar në qershor nga një peshkatar tregoi dy raketa. Lëvizja e bishtit të raketës ishte më e ngjashme me atë të një rakete Kalibr sesa të një rakete lundruese të lëshuar nga ajri.
Por, shqetësimet lokale për ndikimin në mjedis të Flotës Kaspik të Rusisë datojnë para nisjes së pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia. Moska veçse ishte duke ndërtuar një bazë të re për flotën në Kaspik, në Dagestan, dhe në qershor të vitit 2020 atje kishte mbajtur një paradë detare.
Një banor vendas i tha Radios Evropa e Lirë se ngjarja, e cila që atëherë është mbajtur në baza vjetore, e mbulon detin me naftë dhe pas kësaj parade, brigjet mbushen me peshq të ngordhur.
“Rreth 30 vjet më parë, deti ishte plot jetë. Nuk është më. Notova te anijet gjatë verës dhe pash se çfarë po ndodhte. Flota e Kaspikut është një nga faktorët”, tha ai.
Radio Evropa e Lirë është shpallur “organizatë e padëshirueshme” nga Moska, prandaj emri i këtij personi nuk mund të zbulohet. Nëse do të zbulohej emri i bashkëbiseduesit, ai do të përfundonte prapa grilave.
Një banore lokale, e cila po ashtu duhet të mbetet anonime, tha se është zhvendosur në Kaspik nga kryeqyteti rajonal, Makaçkala, nëntë vjet më parë, duke shpresuar se uji do të ishte më i pastër.
Ajo tha se situata kishte “ndryshuar shumë” në atë kohë dhe foli për ndikimin që kanë paradat vjetore detare.
“Anijet nuk janë në port, ato janë të ankoruara në det të hapur. Ato djegin karburante pandërprerë, gjithmonë dëgjohen motorët e tyre dhe sigurisht i gjithë ky emetim shkon në det”, tha ajo.
“Më pas anijet nisin të qëllojnë. Është një atmosferë e tmerrshme. Vjen era e djegies edhe nëse dritaret janë të mbyllura… është e pamundur të marrësh frymë”.
Flota po ashtu mban stërvitje çdo shtator. Këtë vit, mbi 30 anije ishin të përfshira në stërvitje.
Pavarësisht se stërvitjet mbahen më thellë në det, burimet e REL-it thanë se karburanti i derdhur dhe peshqit e ngordhur grumbullohen në breg.
Gazetarët i kanë lidhur stërvitjet dhe aktivitetet luftuese me nivelin e ndotjes dhe ngordhjen masive të fokave.
Foka në Kaspik.
Si Kalibr, ashtu edhe raketat lundruese X-55, përdorin karburante toksike që mund të derdhen në det.
Por asnjë e dhënë e pavarur shkencore nuk është mbledhur në Kaspik për të vlerësuar ndikimin e aktiviteteve ushtarake të Rusisë ndaj mjedisit atje.
Presidenti i sapozgjedhur i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump po vepron me shpejtësi për të plotësuar postet në administratën e tij të sapolindur me zyrtarë republikanë, të cilët kanë qenë më besnikët politikisht ndaj tij gjatë katër viteve që ai nuk ishte në detyrë.
Presidenti i zgjedhur Trump, sipas njoftimeve të ndryshme të mediave amerikane, synon të emërojë Senatorin e Floridas, Marco Rubio si sekretar të shtetit.
Të martën në mbrëmje, ai njoftoi se guvernatorja e Dakotës së Jugut, Kristi Noem, do të jetë drejtuesja e Departamentit të Sigurisë Kombëtare. Ndër të përzgjedhurit e tjerë për anëtarë të kabinetit qeveritar është edhe Pete Hegseth, i cili do të drejtojë Departamentin e Mbrojtjes. Zoti Hegseth është ish-ushtarak dhe ka drejtuar emisione në kanalin televiziv Fox News.
Zoti Rubio dhe zonja Noem radhiteshin në listën e kandidatëve të mundshëm për nënpresident disa muaj më parë. Ndërsa zoti Trump më vonë përzgjodhi senatorin e Ohajos JD Vance, tashmë nënpresidenti i zgjedhur, si zoti Rubio ashtu edhe zonja Noem vazhduan ta mbështesin zotin Trump, që fitoi bindshëm zgjedhjet javën e kaluar përballë Nënpresidentes demokrate Kamala Harris.
Presidenti i zgjedhur Trump njoftoi gjithashtu se do të emërojë ish-drejtorin e Zbulimit Kombëtar John Ratcliffe për të shërbyer si drejtor i CIA-s. Zoti Ratcliffe ishte drejtuesi i gjashtë i zbulimit kombëtar, që shërbeu gjatë tetë muajve të fundit të administratës së ish-Presidentit Trump. Zoti Trump njoftoi gjithashtu të martën se ka përzgjedhur zotin William McGinley si këshilltar ligjor të Shtëpisë së Bardhë.
Ndër njoftimet e tjera të bëra nga presidenti i zgjedhur, është se dy sipërmarrësit Elon Musk dhe Vivek Ramaswamy do të bashkëdrejtojnë Departamentin e ri të Efikasitetit të Qeverisë. Në njoftim thuhet se ata do të ofrojnë këshilla dhe udhëzime “për të drejtuar reformën strukturore në shkallë të gjerë” të qeverisë federale.
Presidenti i zgjedhur Trump gjithashtu vendosi të emërojë si këshilltar për sigurinë kombëtare ligjvënësin nga Florida, Michael Waltz. Zoti Waltz në fillim të këtij viti mbështeti një përpjekje të ligjvënësve republikanë për t’i vënë emrin e zotit Trump aeroportit ndërkombëtar të Uashingtonit.
Presidenti i zgjedhur Trump të hënën emëroi edhe Thomas Homanin, ish-drejtuesin për emigracionin, si “drejtuesin kombëtar për çështjet e kufirit”, për të drejtuar përpjekjet për të deportuar drejt vendeve të origjinës ndoshta miliona emigrantë pa dokumente që jetojnë në Shtetet e Bashkuara. Mediat njoftuan se Stephen Miller, një tjetër këshilltar i zëshëm kundër emigracionit, që shërbeu në mandatin e parë të ish-Presidentit Trump, do të emërohej si zëvendës shefi i kabinetit të presidentit të zgjedhur për politikat.
Presidenti i zgjedhur përzgjodhi një tjetër mbështetëse të vendosur, ligjvënësen nga Nju Jorku, Elise Stefanik, si ambasadoren e re amerikane në Kombet e Bashkuara. Ai emëroi ish-guvernatorin e Arkansasit, Mike Huckabee, si ambasador në Izrael.
Elise Stefanik
Pak përpara zgjedhjeve, zoti Trump, i cili rrallë pranon publikisht gabime, i tha drejtuesit të një emisioni podcast Joe Rogan se gabimi i tij më i madh gjatë mandatit të tij nga 2017 deri në 2021 ishte punësimi i “njerëzve të këqij, ose njerëz jo besnikë”.
“Përzgjodha disa njerëz që nuk duhej t’i kisha zgjedhur”, tha ai.
Disa nga zyrtarët e lartë që ish-Presidenti Trump zgjodhi në atë kohë, përfshirë ish-shefin e kabinetit John Kelly dhe këshilltarin e sigurisë kombëtare John Bolton, u bënë kritikë të ashpër publikë të zotit Trump, pasi ai i hoqi nga detyra. Zoti Kelly tha gjatë fushatës së këtij viti se ish-Presidenti Trump përmbushi përkufizimin e një sundimtari fashist. Ish-Presidenti Trump i sulmoi të dy ish-zyrtarët, duke e quajtur zotin Kelly “një ngacmues, por një person të dobët” dhe duke e nënçmuar zotin Bolton si “një idiot”.
Përpara zgjedhjeve, zoti Bolton tha se: “Ajo që Trump-i do të kërkojë nga kandidatët për postet e larta në një mandat të dytë është besnikëria. Ai dëshiron burra që thonë vetëm ‘po’ dhe gra që thonë vetëm ‘po’.”
Senatori Rubio u përplas ashpër me zotin Trump gjatë kandidimit të tyre në vitin 2016 për marrjen e kandidaturës zyrtare për president të Partisë Republikane, që u fitua nga zoti Trump. Zoti Rubio bëri shpoti ndaj zotit Trump duke i thënë se kishte duar të vogla dhe një nxirje të lëkurës ngjyrë portokalli, ndërsa zoti Trump e nënçmoi duke e quajtur “i vogli Marko”.
Por senatori Rubio, si shumë kritikë të tjerë të dikurshëm të zotit Trump, ishte një mbështetës i vendosur i tij gjatë fushatës së këtij viti. Vitet e fundit, zoti Rubio ka mbajtur haptazi një linjë të ashpër në politikën e jashtme, duke mbajtur qëndrime të ashpra për marrëdhëniet e Shteteve të Bashkuara me Kinën, Iranin, Venezuelën dhe Kubën.
Ai ka qenë ndonjëherë në mosmarrëveshje me republikanët që ishin skeptikë për përfshirjen e Shteteve të Bashkuara në konfliktet e largëta, si ndihmat për financimin e luftës së Ukrainës ndaj sulmit të Rusisë në vitin 2022. Por kohët e fundit, ai votoi kundër dërgimit të ndihmave të mëtejshme ushtarake amerikane në Ukrainë, ndërsa zoti Trump ka shprehur gjithashtu skepticizëm për vazhdimësinë e ndihmave amerikane për Kievin.
Zoti Rubio i tha kanalit NBC News në shtator se, “Mendoj se ukrainasit kanë qenë kaq të guximshëm dhe të fortë në përballjen me Rusinë. Por në fund të fundit, ajo që po financojmë këtu është një luftë në ngërç dhe duhet të arrihet në një përfundim, ose ai vend do të kthehet 100 vite prapa”.
“Unë nuk jam në anën e Rusisë – por për fat të keq, realiteti është se mënyra se si do të përfundojë lufta në Ukrainë është me një zgjidhje të negociuar”, tha zoti Rubio.
Zonja Noem mori vëmendje në nivel kombëtar dhe fitoi lëvdata nga konservatorët pasi refuzoi të miratonte një urdhëresë për mbajtje maskash gjatë pandemisë COVID-19 në vitin 2021.
Zonja Noem me Presidentin e zgjedhur Trump
Presidenti i zgjedhur Trump mendohet se po e shqyrtonte madje emrin e saj si kandidate për nënpresidente. Por ajo u përball me kritika të gjera, pasi shkruajti në një libër kujtimesh se pati vrarë me armë një qen “të patrajnueshëm” që ajo “e urrente”, në fermën e familjes së saj.
Zoti Waltz është një ish-ushtarak i njësive të forcave speciale të ushtrisë amerikane, i cili ndan pikëpamjet e Presidentit të zgjedhur Trump për emigracionin e paligjshëm dhe skepticizmin për mbështetjen e vazhdueshme të Amerikës për Ukrainën.
Zoti Waltz, i cili gjithashtu ka shërbyer në Gardën Kombëtare me gradën kolonel, ka kritikuar aktivitetin e Kinës në rajonin Azi-Paqësor dhe tha se Shtetet e Bashkuara duhet të jenë gati për një konflikt të mundshëm në rajon.
Po aq të rëndësishëm sa përzgjedhjet fillestare të Presidentit të zgjedhur Trump janë edhe emrat e dy ish-zyrtarëve që ai i ka refuzuar deri më tani për postet kryesore në administratën e tij të re: Nikki Haley, ish-ambasadorja e tij në Kombet e Bashkuara dhe ish-sekretari i Shtetit, Mike Pompeo. Zonja Haley kandidoi përballë zotit Trump për të marrë kandidimin zyrtar republikan për president në vitin 2024 dhe zoti Pompeo shqyrtoi mundësinë e kandidimit përballë zotit Trump, por më pas u tërhoq.
Presidenti i zgjedhur Donald Trump shkon në Uashington të mërkurën për t’u takuar me Presidentin Joe Biden, që fitoi përballë zotit Trump në zgjedhjet e vitit 2020. Bisedat pritet të përqëndrohen tek transferimi i pushtetit kur Presidenti i zgjedhur Trump të inaugurohet më 20 janar. Zoti Trump po planifikon të takohet edhe me ligjvënësit republikanë në Dhomën e Përfaqësuesve.
Klodiana Lala, e ftuar në emisionin “Të Paekspozuarit” në MCN TV, ka folur për zgjedhjen e drejtuesve të rinj të policisë në qarqe, për të cilët ka dyshime se kanë lidhje me krimin.
Lala tha se policia sot është “në pikë të hallit” dhe se shumë ngjarje fshihen, çka rrit problematikën për qytetarët.
“Mua nuk më shqetësojnë emrat sepse emrat ikin dhe vijnë. Më shqetëson procesi dhe sistemi.
Sot policia është në pikë të hallit. Ka punonjës të demotivuar, të frikësuar, i drejtojnë njerëz që kanë lidhje me krimin. Më shqetësojnë qytetarët e thjeshtë që përballen me këtë strukturë.
Nuk e keni idenë sa ngjarje mund të fshihen. Kemi raportuar lajm që vëllai i Rrahman Rrajës ishte në kërkim policor sepse dhunoi një familje në zonën e Niklës. Vetëm fakti që nuk pati video, nuk tërhoqi vëmendje, por policia nuk kishtë bërë transparencë.
Më shqetësojnë qytetarët që përballen me represion. Nëse nuk pastrohet policia, do të ketë problematika edhe në dhjetëvjeçarin e ardhshëm”, tha Lala.
Një shtet i përdorur për të ruajtur pushtetin dhe një pushtet i degjeneruar deri në atë farë feje, sa të mos ruajë dot as funksionet e veta më kryesore, nuk është shkak në vetvete, është vetëm pasojë e faktit që grushti i oligarkisë, çdo vit e më shumë, është bërë kaq i rëndë e goditës, sa ka arritur ta shkallmojë parzmoren e politikës shqiptare. Fuqisë ekonomike i është hapur rrugë të sundojë fuqinë politike.
Ushtrimi i fshehtë i fuqisë politike – e drejtuar drejt sekretësisë dhe gënjeshtrës – përforcon sot një problem të rangut më të lartë në qeverisjen e sotme të regjimit, që pret zgjidhje qoftë në nivelin e veprimit politik, ashtu dhe në një nivel më të përgjithshëm, në atë të aktivitetit shoqëror. E kjo për faktin se një aspekt i saj i rëndësishëm ka të bëjë drejtpërdrejt me vetë fatin e demokracisë së një vendi. Pushteti i padukshëm nuk konsiston thjesht në një pengesë për realizimin më të plotë apo më të mirë të një demokracie, por përbën faktorin bazë të degjenerimit të kësaj forme të qeverisjes. Transparenca e politikës dhe pushtetit është mënyra më qenësore e çdo modeli demokratik. Aty ku sfera e qeverisjes është e mbuluar nga errësira nuk mund të flitet më për menaxhim apo kontroll të pushtetit nga ana e qytetarëve.
Aty, ushtrimi i fshehtë i pushtetit i transformon njerëzit nga individë politikisht të lirë në individë të nënshtruar. E kjo për faktin se errësira, nga njëra anë, nevojitet të fshehë nga sytë e të qeverisurve veprimet e pushtetit që bien ndesh me parimet e legjitimitetit demokratik, dhe nga ana tjetër, kërkon të mbulojë strategjitë që pushteti përdor shpesh për të neutralizuar veprimet apo lëvizjet e “segmenteve të tjera të caktuara të klasave udhëheqëse”. Për rrjedhim, korrupsioni, menaxhimi instrumental i informacionit dhe i konflikteve sociale, përgjimi, shantazhimi (për të mos shkuar deri në mjete më të dhunshme si urrejtja apo si hakmarrja e kryeministrit të sotëm që është emblematike!), janë disa prej instrumenteve përmes të cilëve synohet të arrihet një neutralizim i tillë.
Duke sjellë ndërmend këto radhë të mësimeve politike, rrëqethesh me përpikërinë me të cilën puthitet ky shpjegim me gjendjen e sotme të qeverisjes shqiptare të bojaxhiut të shkarravinave. Sa herë me radhë këto 12 vjet qytetarët kanë qenë të fundit që janë informuar ose në shumicën e herës nuk janë informuar fare për ligje, norma, tenderë e trafiqe të kryera në errësirë nga shteti e qeverisja, e që kanë nxjerrë në dritë vetëm majën e tyre të ajsbergut, falë shpërthimit të vjedhjeve apo të një prej skandaleve fenomenale. Sa herë kemi dëgjuar për video që pritet të dalin, por nuk dalin kurrë, ose dalin vetëm ato video që i interesojnë pushtetit ose shtresave udhëheqëse të partive politike. Sa dosje skandaloze të korrupsionit qeveritar që disponon SPAKU dhe heziton t’i aktivizojë hetimet e tyre për shkak të presionit personal të kryeministrit të gjithëpushtetshëm?! Po skandalet e shpërthyera të përgjimit që si një flluskë fryhen dhe shfryhen dhe në fund shpesh dalin barazim si në ndeshje futbolli, ndoshta nga të dyja palët e politikës, a nuk janë shenja alarmante se pushteti i padukshëm në Shqipëri ka zënë rrënjë të forta, gati të pashkulshme, aq sa së fundi ai arrin të plekset me një masë të madhe njerëzish duke i orientuar ata me “forcën e parasë dhe të skamjes” drejt rrugës së kanabizimit.
Por ajo që e bën akoma dhe më të tmerrshëm kontrastin midis pushtetit të padukshëm dhe demokracisë sonë është se ky ka lindur dhe po vazhdon të zhvillohet si në planin e parimeve politike ashtu dhe në planin e konflikteve të interesit. Kjo e fundit është ajo që e bën kaq të rrezikshëm këtë fenomen, duke e shndërruar jo thjesht në një limit, siç përpiqet shumëkush ta thjeshtëzojë, por në një virus vdekjeprurës për demokracinë. Ky është skenari ku ka rrëshqitur shoqëria jonë, që bart mbi supe aq e aq konflikte të pazgjidhura pronash apo dhe interesash thjesht mbijetese apo të karakterit të padrejtësisë sociale.
Pushtetet e padukshme i kanë shtrirë metastazat në të gjithë sektorët e jetës, kryesisht ose tërësisht nëpërmjet oligarkisë kapilare në qeverisje. Mjafton të bëhen VKM (Vendimet e Këshillit të Ministrave) për ta bërë çdo tekë dhe fjalë të ligjshme, për ta dekretuar mendimin edhe për gjëra sipërfaqësore. Edhe vjedhjet gjigante këto vitet e fundit, nëpërmjet kësaj rruge kanë funksionuar. Kryeministrit tonë të paprekshëm nga ligji i kanë mjaftuar justifikimet – edhe absurde – për të ngritur kurthe, rrjetën e merimangës, për të tejshkuar deri në atrofizimin, ose edhe neutralizimin edhe të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese. Kjo tendencë (e kthyer në histori dramatike) është bërë gara e ethshme e kryeministrit, alias Djallit tonë, që po lë pas në rrugën e tij të moskthimit vetëm tym e flakë…
Forcat e armatosura amerikane “ndaluan nazizmin dhe komunizmin” dhe “të këqija të tjera, si spastrimi etnik serb”.
“Ato ndihmuan në lindjen e demokracive – nga Gjermania në Irak”.
Këto deklarata i bëri Marco Rubio, senator i Partisë Republikane në Shtetet e Bashkuara, gjatë një fjalimi për rolin e Amerikës në botë, në vitin 2011.
Trembëdhjetë vjet më vonë, emri i tij përflitet për pozitën e sekretarit amerikan të Shtetit.
Disa media amerikane raportuan se Rubio është në bisedime me ekipin e tranzicionit të presidentit të zgjedhur, Donald Trump, për pozitën e lartë.
Aktualisht, ai shërben si nënkryetar i Komitetit të Senatit për Inteligjencë dhe është anëtar i Komitetit për Marrëdhënieve me Jashtë.
Si përfaqësues nga Florida në Senat, 53-vjeçari u zgjodh për herë të parë në vitin 2010.
Përgjatë karrierës, rajonin e Ballkanit e kishte disa herë në fokus.
Në vitin 2022, ai iu bashkua një grupi senatorësh, i cili i dërgoi letër presidentit amerikan, Joe Biden, për ta inkurajuar që ta mbajë Ballkanin në vëmendjen e tij.
“Ballkani është një zonë e cenueshme e Evropës dhe, megjithëse Ukraina duhet ta ketë vëmendjen tonë të menjëhershme, ne nuk mund ta humbasim nga sytë këtë rajon, ku NATO-ja, prej kohësh, ka luajtur një rol të rëndësishëm në ruajtjen e paqes”, u tha në atë letër.
Aty po ashtu theksohej se Rusia, për kohë të gjatë, ka luajtur rol destabilizues në Ballkan, për t’i penguar vendet që aspirojnë NATO-n të anëtarësohen në këtë aleancë.
“Në veçanti, ne i bëjmë thirrje NATO-s që ta rrisë angazhimin e saj në rajon dhe t’i marrë parasysh masat emergjente, në rast se Rusia vë veto ndaj rinovimit të misionit të Forcave të Bashkimit Evropian në Bosnje dhe Hercegovinë, në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, më vonë këtë vit”, u tha në atë letër.
Në vitin 2021, Rubio mirëpriti lajmin për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike midis Izraelit dhe Kosovës.
“Ky është një hap i rëndësishëm për të dyja vendet, si dhe për paqen dhe sigurinë ndërkombëtare”, shkroi Rubio në X.
Vitin e kaluar, presidentja e Kosovës, Vjosa Osamni, gjatë një vizite në Uashington, u prit nga një grup senatorësh dhe kongresistësh amerikanë, në mesin e të cilëve ishte edhe Rubio.
Në atë takim, Osmani vlerësoi “kontributin e jashtëzakonshëm që Kongresi ka dhënë në forcimin e pozitës ndërkombëtare” të Kosovës.
Në vitin 2018, me Rubion u takua edhe presidenti i atëhershëm i Kosovës, Hashim Thaçi.
“Folëm për mundësitë për thellimin e bashkëpunimit dypalësh, për transformimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës, për mundësitë euroatlantike të Kosovës dhe për shfrytëzimin e momentumit për arritjen e një marrëveshjeje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, e cila siguron anëtarësimin e Kosovës në NATO, BE dhe OKB”, tha atëkohë Thaçi.
Rubio njihet për qasje të ashpër në politikën e jashtme, sidomos ndaj Kinës dhe Iranit.
Ndërsa shprehu vazhdimisht mbështetje për Ukrainën, në një rast më herët tha se konflikti i vazhdueshëm midis Rusisë dhe Ukrainës duhet “të arrijë në një përfundim”.
Rubio ishte në mesin e disa senatorëve që votuan kundër ndihmës ushtarake të SHBA-së për Ukrainën, e cila kaloi në muajin prill.
“Ajo që ne po financojmë, është një ngërç që duhet të marrë fund”, tha Rubio për televizionin NBC News, pas zgjedhjes së Trumpit, javën e kaluar.
“Kundërshtarët po bashkohen – Koreja e Veriut, Irani, Kina, Rusia po koordinohen gjithnjë e më shumë. Do të na duhet të jemi shumë pragmatikë dhe të zgjuar, në atë sesi investojmë jashtë shtetit dhe çfarë bëjmë”, tha Rubio.
Ai, po ashtu, shprehu vazhdimisht mbështetje për luftën e Izraelit në Gazë.
Në fund të vitit të kaluar, kur u pyet nga një aktiviste e paqes se çfarë mendon për vrasjen e civilëve palestinezë, Rubio tha se Hamasi – grup i shpallur terrorist nga SHBA-ja dhe fuqi të tjera – “është 100 për qind fajtor”.
“Hamasi duhet të ndalojë të fshihet pas civilëve. Hamasi duhet të ndalojë ngritjen e instalimeve ushtarake poshtë spitaleve”,tha Rubio.
Marrëdhëniet mes Rubios dhe Trumpit nuk ishin gjithmonë në harmoni.
Të dy garuan për president në vitin 2016 dhe zhvilluan një rivalitet të ashpër.
Ata u përplasën për një sërë çështjesh – sidomos për imigracionin – dhe mosmarrëveshjet i çuan edhe në fyerje të ndryshme.
Trump iu referua shpesh senatorit si “Marco i vogël”, ndërsa Rubio tallej me, siç thoshte, “duart e vogla” të Trumpit.
Por, pas fitores së Trumpit në zgjedhjet presidenciale në vitin 2016, Rubio nisi t’i rregullonte gjërat me të, duke shërbyer si këshilltar joformal i politikës së jashtme dhe duke e ndihmuar atë në përgatitjen e debatit të tij të parë me Bidenin në vitin 2020.
Ai shprehu mbështetje për Trumpin edhe në zgjedhjet e atij vitit, edhe në të fundit, që u mbajtën më 5 nëntor.
Si djalë i imigrantëve kubanezë, Rubio është i martuar dhe ka katër fëmijë.
“Nëse konfirmohet nga Senati si kryediplomat amerikan, Rubio do të bëhej fytyra e politikës së jashtme të Trumpit, duke përshkuar globin me një aeroplan qeveritar, për të artikuluar doktrinën e presidentit të zgjedhur ‘Amerika e para’”, shkroi gazeta Washington Post.
Një grup çeçenësh në pikëkalimin kufitar midis Bosnje e Hercegovinës dhe Kroacisë në Gradishkë, Bosnje e Hercegovinë, më 8 nëntor 2024.
Millorad Millojeviq, Goran Katiq
Është ora 6:00 e mëngjesit. Temperatura është pak mbi zero gradë celsius.
Nëpër mjegull duken rreth 15 persona – shtetas rusë nga Kaukazi i Veriut – mes të cilëve ka edhe fëmijë e të moshuar.
Vend i tubimit të tyre është një kafene në Gradishkë, pranë pikës kufitare nga Bosnje e Hercegovina në Kroaci, që i bie veriu i largët i Bosnje e Hercegovinës.
Ata presin për një kohë të shkurtër dhe më pas përqafohen. Njëri prej të rinjve çeçenë niset drejt Kroacisë, për të kaluar në Bashkimin Evropian.
Të tjerët e shikojnë me shpresën se do të lejohet të kalojë. Por, ai kthehet dhe grupi pret që dikush tjetër të provojë sërish.
Njëri thotë se ka ikur nga Rusia, për shkak të mobilizimit të detyruar ushtarak për luftën në Ukrainë.
Një grup çeçenësh përballë një kafeneje në Gradishkë, afër kufirit me Kroacinë, 8 nëntor 2024.
Të tjerë kanë ikur nga persekutimi politik, për arsye fetare apo shëndetësore.
Disa edhe për të ndihmuar familjen.
Në mesin e qytetarëve rusë që ekipi i REL-it i takoi pranë pikës kufitare në Gradishkë, më së shumti ka çeçenë.
Ata thonë se mblidhen aty çdo mëngjes, në përpjekje për të kaluar kufirin midis Bosnjës dhe Kroacisë dhe për të kaluar azil në ndonjërin nga vendet e BE-së.
Magomed ishte i vetmi çeçen që pranoi të fliste me gazetarët e REL-it.
Ai këmbëngul që të mos fotografohet askush, e nëse po, të turbullohen fytyrat e personazheve, nga frika e hakmarrjes ndaj tyre dhe familjeve të tyre në Rusi.
Thotë se në grupin e tij, rreth 80 për qind janë çeçenë, por se ata vijnë edhe nga republika të tjera ruse, si Ingushetia dhe Karaçajevo-Çerkesia, ndërsa disa janë edhe nga Tatarstani.
Sipas llogaritjeve të tij, rreth 170 njerëz nga Kaukazi i Veriut presin ta kalojnë kufirin në veriperëndim të Bosnjës.
Ikim nga “persekutimi i autoriteteve”
Magomed thotë se të gjithë ikin nga “persekutimi i autoriteteve”, kryesisht për arsye politike dhe fetare, ose nga mobilizimi për shkak të luftës në Ukrainë.
“Aktualisht, po bëhet mobilizim, mobilizim i detyruar. Thjesht, njerëzit blihen – deshe ti a po nuk deshe. I blejnë njerëzit dhe i dërgojnë me forcë”, thotë ai.
Magomedi nga Çeçenia (me shpinën e kthyer) gjatë bisedës me gazetarin e Radios Evropa e Lirë në Gradishkë, 8 nëntor 2024.
Për të riun çeçen që u përpoq ta kalonte kufirin atë mëngjes, por pa sukses, Magomed thotë se ishte në burg në Çeçeni, ku u mbijetoi rrahjeve dhe llojeve të tjera të abuzimit, për shkak të pikëpamjeve të tij politike.
Ai qëndroi pranë Magomedit ndërsa ai fliste për të, por vetë nuk donte të fliste, përveçse tundte kokën në shenjë miratimi.
Magomed thotë se të gjithë në Gradishkë kanë frikë nga paditë e mundshme kundër tyre në Rusi. Sipas tij, refugjatët nga Kaukazi i Veriut “jetojnë kudo me frikë”.
Shton se Rusia është duke i ndalur të gjitha proceset për marrjen e vizave, ndaj njerëzit përpiqen të arrijnë në BE përmes Bosnje e Hercegovinës, e cila ka ende në fuqi regjimin pa viza me Rusinë.
Nga të grumbulluarit aty, thotë se disa kanë punë, por shumica jo.
“Edhe nëse keni punë, paga për mundin që bëhet, është minimale. Shumica e njerëzve nuk shkojnë, për shkak të pagës”, thotë Magomed.
Çeçenët në Gradishkë presin të kalojnë në Kroaci, nga ku planifikojnë të shkojnë në një vend tjetër të Bashkimit Evropian. Fotografi e bërë më 8 nëntor 2024.
Ai tregon se edhe shëndetësia është në gjendje të keqe dhe drejton gishtin kah një i ri që ishte në karrocë, për shkak të, siç thotë, gabimit të mjekëve.
I riu në karrocë nuk pranoi të fliste.
Magomed thotë se të gjithë ata që janë atje, po përcjellin rastin e Selima Khadisovës, një grua çeçene, e cila është në paraburgim në qytetin e Tuzllës në Bosnje, duke pritur vendimin e autoriteteve për ta ekstraduar në Rusi ose për t’i dhënë azil.
Khadisova u arrestua në bazë të një urdhërarrestimi të INTERPOL-it, pasi ajo dhe tre fëmijët e saj fluturuan me avion nga Turqia në Sarajevë, në fund të shtatorit.
Rusia e akuzon atë për terrorizëm.
Ajo i mohon akuzat dhe aktualisht ndodhet në paraburgim, e ndarë nga fëmijët e saj.
“Kroacia nuk shpjegon asgjë”
Magomed është një nga disa dhjetëra shtetas rusë që qëndrojnë pranë kufirit çdo mëngjes nga ora gjashtë, duke pritur që të thirren.
Pasi kalojnë kontrollin e pasaportave në anën e Bosnjës, kalojnë tek ana kroate.
Çdo ditë kalojnë afërsisht nga dhjetë.
Nganjëherë, sikurse më 7 nëntor kur ekipi i REL-it ishte i pranishëm, kthehen mbrapa të gjithë.
“Kufitarët nuk na shpjegojnë asgjë, ndaj duhet të vijmë herët. Këtu ka shumë gra me fëmijë, me pesë-gjashtë fëmijë, asnjë burrë. Edhe ata vijnë këtu dhe presin kur mund të kalojnë, sepse nuk i lënë të kalojnë. Një ditë i lejojnë, të nesërmen i ndalojnë”, thotë Magomed.
Ai thotë se, më herët, linin nga 20-30 persona në të njëjtën kohë, por se, së voni, numri është kufizuar në dhjetë.
Shton se nuk marrin asnjë shpjegim nga Policia Kufitare e Kroacisë.
Kërkesës së REL-it për koment nuk iu përgjigj as Ministria e Punëve të Brendshme e Kroacisë.
“Disa njerëz janë këtu që dy javë”, thotë Magomed.
Ai shton se asnjëri prej tyre nuk qëndron në Kroaci, sepse atje njerëzit “i shikojnë me mosbesim”, dhe se synimet e tyre janë Franca, Gjermania, Belgjika dhe Holanda.
“Në ato vende, e dimë se do të kemi mbrojtje”, shprehet ai.
Një grup çeçenësh përballë një kafeneje në Gradishkë, afër kufirit me Kroacinë, më 8 nëntor 2024.
Njerëz të mirë dhe çmime të larta në Bosnje e Hercegovinë
Magomed thotë se në Bosnje, përveç çmimeve shumë të larta për xhepat e tyre, nuk kanë probleme. As me banorët vendas, as me policinë.
“Sipas të gjithë njerëzve tanë që janë këtu, në Bosnje, raportet janë të shkëlqyera. Njerëzit na trajtojnë mirë. Janë të këndshëm, na buzëqeshin, si në restorante, në taksi…”, tregon Magomed.
Disa jetojnë në bujtina, ndërsa të tjerët marrin me qira apartamente ose shtëpi, thotë ai. Megjithatë, financat mbeten problem.
“Është e vështirë, sidomos për gratë që janë këtu me fëmijë. Djemtë e rinj dhe të rriturit ia dalin disi. Por, nuk mund t’i shpjegosh një fëmije dhe një gruaje këtu se nuk do të mund të hanë dot, se është shtrenjtë në dyqan, se duhet të qëndrojmë ende këtu, se kufiri sot është i mbyllur, se sot është një lloj feste…”, thotë Magomed.
Çfarë thonë në polici?
Nga Drejtoria e Policisë së Gradishkës thonë se, në dy muajt e fundit, gjithnjë e më shumë shtetas rusë kanë filluar të shfaqen pranë kufirit dhe se “të gjithë kanë pasaporta të vlefshme, kanë hyrë legalisht në vend dhe u lejohet qëndrimi”.
Ata thonë se me marrëveshjen mes Bosnjës dhe Rusisë u lejohet qëndrimi pa viza për një periudhë deri në 30 ditë – pas së cilës ata nuk mund të jenë më në këtë vend dhe policia i kontrollon më shpesh.
Në këtë qytet në veriperëndim të Bosnje e Hercegovinës, policia sqaron se të huajt kanë kryer disa vjedhje gjatë këtij viti, ndërsa një prej tyre është arrestuar me urdhër të INTERPOL-it dhe i është dorëzuar Gjykatës së Bosnje e Hercegovinës.
Sipas policisë, liria e lëvizjes mund të kufizohet nëse është në interes të sigurisë publike.
Edhe më herët – prej se Rusia ka nisur pushtimin e Ukrainës në shkallë të plotë, në shkurt të vitit 2022 – në Bosnje e Hercegovinë kanë arritur çeçenë.
Çeçenët, qytetarë rusë, thonë se po ikin nga mobilizimi i detyrueshëm dhe persekutimi politik, Gradishkë, 8 nëntor 2024.
Disa prej tyre kërkohen përmes urdhërarrestimeve nga Rusia, si Selima Khadisova, ndërsa REL-i ka regjistruar edhe rastin e një tridhjetepesëvjeçari – banor i Groznit – i cili ka kërkuar mbrojtje në Bosnje që nga tetori, për shkak të persekutimit politik në Rusi.
Për të hyrë në Bosnje e Hercegovinë, qytetarët rusë nuk kanë nevojë për viza, duke qenë se Bosnje e Hercegovina zbaton një regjim pa viza me Rusinë, në bazë të një marrëveshjeje të arritur qysh në vitin 2013.
Për shkak të pushtimit të Ukrainës, Bashkimi Evropian ka rikthyer vizat për rusët në shtator të vitit 2022. Nga viti 2007 deri në atë kohë, ata e kanë pasur të lehtësuar hyrjen në BE.
BE-ja ka kërkuar disa herë nga autoritetet e Bosnjës që ta harmonizojnë politikën e tyre me politikën e vizave të BE-së.
Megjithatë, regjimi pa viza me Rusinë mbetet në fuqi, për shkak të kundërshtimit të përfaqësuesve të Republikës Sërpska të Bosnjës, të udhëhequr nga lideri prorus, Millorad Dodik.
Gjeografia IX dhe kritika dashakeqe e një “profesori” dështak
Ditët e fundit ka qarkulluar në medien e shkruar një i ashtuquajtur “artikull kritik” rreth teksitit Gjeografia IX, shkruar nga Gjovalin Gruda.
Duke u nisur nga titujt bombastik të këtij shkrimi, ne si autorë të tekstit patëm natyrshëm kureshtjen dhe pse jo edhe merakun pët të ditur se ku kishim gabuar kaq shumë, ndonëse kemi një jetë të tërë që merremi me Gjeografinë e Shqipërisë si në universitet, ashtu edhe si autorë tekstesh parauniversitare. Edhe pse artikullshkruesin e njohim prej kohësh vetëm si keqbërës e dështak që gjithë jetën e tij s’ka bërë asgjë me vlerë, po nisur nga cmira e keqe është marrë vetëm me përfoljen e kolegëve të tij me vlerë, përsëri jemi nga ata që i besojmë megjithatë shprehjes se kush punon edhe gabon. Mirpo, sapo filluam të lexojmë artikullin “kritik”, e kuptuam menjëhërë që e gjithë kjo s’kishte të bënte aspak me gabime dhe skandale shkencore, por thjesht me keqdashësinë dhe gjendjen e trishtueshme të profesorit dështak, tashmë në pension, i cili nuk arriti kurrë që të shkruajë qoftë edhe një tekst as për klasat më të ulta të shkollës.
Në këto kushte do ishte kohë e humbur për ne dhe gjithë ata që e njohin që të merreshim me një njeri të tillë dhe të ashtuquajturat shkrime të tij.
Megjithatë, në respekt të lexuesve të medies së shkruar dhe të mësuesve e nxënësve që nuk e njohin artikullshkruesin, por që përdorin tekstet tona e që prej shumë e shumë vitesh na kanë përgëzuar në të katër anët e vendit, po rendisim më poshtë disa sqarime për të shmangur çdo keqkuptim, pa hyrë dhe pa ju lodhur në cikërima kukuvajkash që merret artikullshkruesi.
1. Lidhur me përmbajtjen dhe strukturën e tekstit, artikullshkruesi nuk ka nga ta dijë se nuk ka shkruar ndonjëherë tekst, por për të gjithë autorët dhe mësuesit është e qartë se teksti hartohet mbi bazën e programit që harton dhe miraton Ministria e Arsimit, të cilit secili autor duhet t’i përmbahet dhe ta respektojë patjetër. Këtë kemi bërë edhe ne me tekstin në fjalë dhe po kështu janë të konceptuar edhe dy tekste të tjera të njëjta të autorëve të tjerë, që janë njëkohësisht në përdorim në shkollë. Do ishte mirë që artikullshkruesi t’i kishte shikuar edhe ato, apo nuk i intereson??? Madje në këtë pikë do t’i sygjeronim artikullshkruasit që si “luftarak” që është t’i japi mend edhe Ministrisë së Arsimit.
2. Artikullshkruasi nuk e njeh aspak kurrikulën shkollore dhe s’ka si ta dijë se si vijnë duke u zgjeruar informacionet nga klasat arsimit 9-vjeçar në atë të mesëm, prandaj edhe bën kot rrëmujë edhe gafa elemntare kur shkruan për raportet midis kapitujve e pjesëve të tyre, apo kur krahason tekste të niveleve të ndryshme.
3. Termat e përdorura në tekst janë konformë përmbajtjesë së mësimeve dhe sipas përdorimit të sotëm në gjeografinë perëndimore, e cila ka kohë që i ka lënë termat e vjetra dhe përdor konceptet e reja, që synojnë të evidentojnë vlerat dhe pasuritë natyrore, të cilat janë më të prekshme dhe më të nevojshme për t’i kuptuar nxënësit. Ndërsa termat pasuri minerare dhe ndërtim gjeologjik nuk japin ndonjë gjë të re në krahasim me termat e përdorura në tekst. Përkundrazi evolucioni i truallit e kufizon këtë evolucion vetëm në këtë truall, duke përjashtuar faktin se njëherazi kanë evoluar dhe ndryshuar klima, hidrografia, bota e gjallë etj. Ndaj është përdorur termi “natyra”, që i përfshin të gjitha këto. Po kështu termat gjeografikë “larmi, peizazh, rajon” janë të njohura nga nxënësit, nga programet e gjeografisë të zhvilluara në klasat paraardhëse. Ato përdoren nga gjeografia moderne shkollore dhe nuk janë të vështira për nxënësit.
4. Në lidhje me konceptin “rajon”, ai është i njohur nga nxënësit jo vetëm nga mësimet e para të këtij teksti, por edhe nga gjeografitë e zhvilluara në klasat paraardhëse. I kujtojmë artikullshkruesit se Gjeografia e Shqipërisë dhe e trevave shqiptare zhvillohet si gjeografi rajonale, njësoj si e zhvillojnë gjeografinë e vendit të tyre të gjitha shtetet e zhvilluara në botë. Në këtë kuadër është më se e kuptueshme përdorimi i termit “rajon”. Kjo, jo thjesht për të familjarizuar nxënësin me këtë termë gjeografik, por edhe për të kuptuar të përbashkëtat dhe ndryshimet midis rajoneve gjeografikë. Me sa duket, këtë risi të gjeografisë së sotme, artikullshkruesi nuk e kupton, sepse është ende me konceptin e gjeografisë së Shqipërisë të para viteve ’90, ku zhvilloheshin të ndara gjeografia fizike nga ajo humane. Moskuptimi i kësaj specifike të veçantë të rajoneve të integruar, e çon Grudën të bëjë një “vërëjtje” absurde mbi ndarjen e vendit tonë në katër rajone gjeografike, të cilët kanë mbi 25 vjet që jepen në të gjitha programet dhe tekstet e gjeografisë të botura në keto vite në vendin tonë. Gjatë gjithë kësaj kohe, nuk ka pasur asnjë kontestim për këto rajone. Kur paprimtas, duke mos u mbështetur në asnjë studim, Gruda kujtohet se këto rajone “janë shtrembërim i rajonizimit fizikogjeografik, i krahinave fizikogjeografike”. Që këtej del qartë edhe qëllimi i mbrapshtë i tij.
5. Vërejtja lidhur me me moshën e truallit të trojeve shqiptare, është një shtrembërim dashkaqes i asaj që thuhet shprehimisht në tekst: gjatë evolucionit gjeologjik, pra këtu është fjala vetëm për këtë evolucion dhe jo për moshën e truallit tonë. Dihet se evolucioni gjeologjik i një territori fillon me kohën e dopozitimit të formacioneve më të vjetra, që gjenden në këtë territor. Në vendin tonë formacionet më të vjetra i takojnë paleozoit, i cili, sipas shumë autorëve, fillon rreth 600 milion vjet më parë, kur, në kushte detare, u depozituan terrigjenët që gjenden kryesisht në zonën tektonike të Korabit. Komentet e tjera të artikullshkruasit për këtë problem, ku vetë ai bie në gabime shkencore, janë vetëm fantazi, që tregojnë qëllimin e mbrapshtë të tij.
6. Lidhur me termin “fushëgropë”, që ai e quan të gabuar, duhet theksuar se ky term ka mbi 35 vjet që përdoret në gjeografinë tonë shkollore e shkencore dhe për të nuk ka asnjë diskutim shkencor për ta zëvëndësuar. Ai shpreh qartë dhe saktë morfologjinë e relievit, “një fushë krejt e rrafshtë e rrethuar me male”. Kjo e dallon fushëgropën e Korçës, nga fusha e Myzeqesë apo nga gropat e tjera (Kolonjës, Tropojës etj), fundi i të cilave është i copëtuar nga rrjeti hidrografik, që i përshkon.
7. Është e çudiçme dhe tërrësisht e gabuar vërejtja që kërkon të trajtohen brigjet detare si hidrografi. Dihet se plazhet apo falezat në këto brigje janë forma relievi dhe trajtohen në tipin e relievit bregdetar. E habitshme, si mund të gabojë “profesori” i gjeomorfologjisë për këto koncepte elementare. Për nivelin e nxënësve janë më se mjaftueshme informacionet e dhëna për pasuritë ujore, të vlefshme për të dy detet. Për më tepër nxënësi e siguron vetë informacionin.
8. Shifra prej 40 km2, i takon vetëm liqeneve artificialë të krijuara për ujitje, ndërsa sipërfaqia e liqeneve për hidroenergji është shumë më e madhe. Ndërsa sipërfaqia e lagunës së Nartës është dhënë sipas monografisë Gjeografia fizike e Shqipërisë, botimi i Akademisë së Shkencave (1990).
9. Vërejtja “skandal” mbi vendbashkimin e të Osumit me Devollit “në dalje të Beratit” është e shtrembëruar me qëllim pasi në tekst thuhet ..“në afërsi të Beratit”. Ky pohim synon ta lehtësojë mësimin nga emrat e vendeve të panjohura.
10. Lidhur me statistikat në mësimet rreth popullsisë dhe ekonomisë së Shqipërisë autorët i janë përmbajtur strikt vetëm burimeve zyrtare. N.q.s artikullshkruesi nuk e di, rregjistrimi i fundit i popullsisë është bërë në vitin 2011 dhe të dhënat e tij vlejnë zyrtarisht për treguesit e përgjthshëm demografikë deri në rregjistrimin e ardhshëm, kur do të rishikohen edhe në tekst. Gëzohem që artikullshkruesi paska mësur kohët e fundit italisht dhe shfrytëzoga De Agostini.
11. Artikullshkruesi bën plot formulime të përgjithshme, të pa adresuara dhe të thëna pa asnjë përgjegjesi intelektuale dhe shkencore etj. Janë të shumta përcaktimet kategorike dhe të papërgjegjëshme, si: “të befasojnë mangësitë e pasaktësitë shkencore të shumta”, gabime skandaloze etj, tekst kaq problematik dhe çorientues në procesin e edukimit të dhjetëra mijëra nxënësve në shkencën e gjeografisë”, ku në fakt asnjëra prej tyre nuk qëndron. Madje dashkeqsia e tij arrin kulmin sa merr përsipër që ti jap mend Ministrisë së Arsimit që të heqë tekstin nga qarkullimi…
Në mbyllje të këtij shkrimi do të theksonim se është vërtetë fatkeqësi që ekzistojnë akoma të ashtuquqjtur “profesorë” të tillë, pa anjë kontribut, por që i kanë marrë titujt akademikë me gënjeshtra dhe sot, kur koha i ka nxjerrë jashtë mode, ndotin mjedisin shkollor dhe mediatik. Janë pikërisht këta që i bëjnë studentët dhe në përgjithësi rininë pesimist për të qëndruar në këtë vend.
O Gjivalin shpelkari o monster prehistorike.je prof o zot ti je nje idjot.
Te kane bere padi koleget e tu se te vetem liber e ke plagjiature komplet. Libri gjeomorgologjia e ke vjedhur o hajdut nga 2 autore franceze.
Max derruau Les firmes du reliev terrester.
Dhe nje autor tjeter.
Keto dite une bashke me nje koleg te gjeografisr Andri Hoxha po njoftojme shtepine botuse ne Paris duke i cuar librin qe eshte nje kopje e gjalle e autorit te mesiperm
Gjon do paditesh ne gjykate ske ku vete.
U bie ne qafe kujdo qe te del oara pa te drejte.
Po tani te erdhi dita te japesh llogari o gomar…