Kënga I

Këtu poeti i drejtohet muzës së poezisë, të këndojë mërinë e Akilit, të cilin e ka fyer Agamemnoni, duke i marrë me përdhunë skllaven Briseide.

Këndo, hyjneshë, mërin e Akil Pelidit
që shumë hidhërime e kobe akejve u solli…

Në vargjet mëposhtëm shohim grindjen midis dy prijësave;

Ia priti atij kryeprijsi Agamemnoni:
“më kot po rrekesh, o Akil hyjnori,
ndonëse dinak, të më mashtrosh me profka,
nuk ma hedh dot, dhe as që do me bindesh .
Sa mirë t’ka ënda të mbash plaçkën tënde,
por nuk ke gajle se mbes unë pa timen,
dhe me urdhëruake të heq dorë prej sajë.
Mirë pra, por danajt (2) zemërgjerë do m’japin
një tjetër vashë, pas qejfit do t’ma zgjedhin,
e asaj që kam të mos i lejë gjë mangut.
E po s’ma dhanë, do t’ia rrëmbej me dhunë
vashën Ajaksit ose Laertiadit,
ja madje tënden. Të pëlcasë nga inati
cilidoqoftë, kur në shtator t’i futem.
Mjaft kaq, për këtë tjetër herë do flasim.

Nga fjalët që akili i thotë më poshtë Agamemnonit, kuptohet qartë se lufta bëhet për plaçkë e grabitje:

Zymtë e shikoi Akil këmbëshpejti e i foli:
“o dhelpërak, me paturpësi i mbuluar,
po kush nga akejt është gati që t’u bindet
urdhërave të tu, e luan për ty nga vendi,
o rrëmben armët të luftojnë me burra?
Këtu s’kam ardhur të luftoj pse urreva
trimat trojanë, pse faj ata s’më kishin,
as kuaj, asgjë ata kurrë s’na grabitën,
e askurrë nga Ftia (3), me banorë e dendur
e tokë pjellore, drithë nuk na plaçkitën,
se ne me ta kemi ndërmjet shumë male
veshur me pyje e detin shungullues.
Por t’erdhëm pas, o faqezi pa cipë
për t’mirën tënde, që në vend të çonim
nderin e Atridit Menela ndër teukër,
gjithnjë për ty, o turiqen, por t’gjitha
këto ti i shkel dhe i përbuz me urrejtje,
dhe më kanosesh të më heqësh dore
frytin e djersës derdhur ndër beteja,
t’vetmin shërbim që më dhuruan akejt.
Sa herë që akej dërrmojnë qytete teukër (4),
unë kurrë nuk marr baras me ty fitime,
sido që barra e kësaj lufte t’egër
krahëve të mi më fort se askujt u bie.
E kur mes nesh ne bëjmë ndarjen e plaçkave,
ty të përket më e madhja e mua më e vogla,
po prapseprapë unë kthehem i kënaqur
tek anijet, i lodhur prej luftimit

Kënga II

Agamemnoni, para se të fillojë luftën kundër trojanëve, kërkon të njohë gjendjen shpirtërore të luftëtarëve:

Nëntë vjet të Zeusit (5) tani shkuan e vanë,
n’anije tona s’mbet dërrasë pa u kalbur,
litar pa u grirë, e ndërkaq nuset tona,
fëmijët e mitur, rrinë duke na pritur
në vatrat tona, e kurrë në krye s’po i dalim
synimit tonë që gjer këtu na solli.
Ngrehuni t’gjithë e fjalës sime bindjuni,
t’ikim me anije n’atdheun tonë të dashur,
trojën vigane kurrë nuk do ta mposhtim”.
Si foli ashtu, të gjithë u prekën n’zemër,
parzmat u rrëqethën, kur dëgjuan vendimin:
u lëkund mbledhja si të largtat dallgë
në det t’ikarjes, kur Veriu e Juga
me retë e Zeusit çohen peshë furishëm.
si atëherë kur rrëmbimthi suferina
fryn mbi arnajat mbjellur me të lashta,
kallinjtë e artë me kokë përposh rrëzohen,
ashtu në mbledhje u lëkund moria,
me ulërima u turrën drejt anijeve,
e nën këmbë pluhuri u ngrit mbi log si reja.
N’anije u kapnë duke nxituar shokët e fill u vunë në det për t’i lëshuar
pastruan shtrezet, e përposh anijeve
hoqën mbështetëset; gjer në qiell ushtonte
vigma e atyre që n’atdhe po ktheheshin.

Në këto e sipër ndërhyn hyjnesha Hera, armike e betuar e janëve.

Dhe ajo ditë – kundër vendimit t’afatit-
do t’kishte ardhur për danjatë të ktheheshin,
sikur Athinës mos t’i fliste Hera;
“bijtë e pamposhtëm e Zeusit të stuhishëm,
qysh drejt shtëpive e trojeve të tyre,
ikin akejt për shpinë të detit t’gjerë?
Si po ia lemë Priamit e trojëve
lavdinë e Helenës, për hir të së cilës
larg mëmëdheut mijëra të rinj argejas
në fushë të Trojës jetën dhanë? Cfarë pret,
zbrit fill te danajt me parzmake çeliku,
me fjalë lutuese zbute gjithsecilin,
dhe asnjë barkë me kiç e bash sqepkrrufe
mos e lejo të rrahë shtigjet e detit”
foli, e sykaltra fjalën dysh s’ia bëri,
vetimë u dergj prej kreshtave t’Olimpit (6)
ia behu vrik te anijet e vrullshme akeje.
Në këmbë të shtangur Odiseun e gjeti,
atë burrë dinak e t’urtë si Zeusi i egër.
Për varkë të tij të murme me shumë rrema
s’kish gajle fare, por ia ngrinte zemrën
një brengë e rëndë, e pranë duke iu qasur,
atij i foli Athina sykaltra;
“laertid hyjnori, Odise dinaku,
kështu pa nder n’atdheun tuaj po ktheheni?
Qysh po ia lini Piramit dhe trojëve
lavdinë e Helenës, për hir të së cilës
në fushë të Trojës mijëra akej dhanë jetën
larg mëmëdheut, e tash të shkojnë gjakhupës?
Pra, ngrehu e rend mes turmave akeje
as mos ngurro, me fjalë mikluese zbuti,
ushtarët ndali, e mos i lër të hedhin
asnjë anije përmbi valë të detit”.

Odiseu, me të dëgjuar këto fjalë, i sulmon luftëtarët me të shara e kërcënime, derisa i detyron të kthehen:

Kur shihte kënd nga turma e britur,
i vinte pas, me skepëter e godiste
rendte duke e sharë: – Mor torro, mshoji vendit,
dhe bindju verbtas urdhrave të të tjerëve
që ke mbi vete, o burracak i ndyrë,
që s’vlen për luftë as për këshill një pare.
Mos vallë secili kërkon mbret të bëhet?
Nuk venë mbarë punët me shumë sundimtarë;
sundues të jetë një, mbret një, veç ai, të cilit
skeptrin e ligjet ia dha Zeusi i mençur”.

Një skenë me shumë interes është ajo e luftëtarit Tersit, i cili ngre zërin e proteston kundër prijësave grekë që kërkojnë të grabitin e të pasurohen me anë të luftës.
……………………………..

Ndenjur të gjithë ndër vende t’veta u ulën,
e veç Tersiti llafazan gërthiste:
“përse ankohesh, o Atrid (7), na thuaj,
më tjetër ç’do? A si ke plot shatorret
me tunxh e vasha si perri të bukura,
që ne, akejt, më parë për ty i zgjdhim,
sa herë pushtojmë kështjella dhe qytete?
A mos lakmon edhe më ar, e mbase
pret këtu ndonjë teukër kuajshalues
të sjellë shpërblesë nga Ilioni (8) për të birin
zënë rob nga unë o nga një ake tjetër.
Apo lakmon grua të re prapë ndoshta
t’bësh dashuri me të në ndonjë qoshe,
qysh nuk ke turp si mbret me qafë të marrësh
për qejfin tënd djemat akej? Ju , o danaj,
qenki të ulët, të panderë, jo burra,
por gra të liga; drejt shtëpive tona
ti kthejmë anijet dhe këtë ta lëmë vetëm
këtu në Trojë të gëzojë pre e plaçka,
e ta provojë nëse atij armët tona
i vlejnë a jo. Tani ky edhe Akilit,
që është më trim, i bëri dhunë të poshtër,
i rrëmbeu vashën dhe e mban për vete.
…………………….
Kështu e shau Tersiti Agamemnonin.
fill para i doli Odise hyjnori,
zymtë e shikoi dhe fjalë të rënda i foli:
“tersit, mbyll gojën, llafazan i prapët,
ti i vetmi dashke të vesh në lojë mbretër.
E kush se, ti nga gjithë akejt që Atridëve
u erdhën pas te muret e Ilionit,
ti më frikaci. Ndaj, o gojëlëshuar,
ndyrë duke sharë mos u bjer ndesh sunduesve,
e mos fut spica për t’u ktyer n’atdhe.