Për Qeverinë e Kosovës, shkëmbimi i territoreve me Serbinë, si mundësi për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve, nuk duhet të vihet në diskutim.

Ajo thotë se ka qenë dhe është kundër idesë së tillë.

“Qeveria e Kosovës refuzon projekte e zgjidhje me karakter territorial”, thotë zëdhënësi Përparim Kryeziu për Radion Evropa e Lirë.

Ideja u riaktualizua javën e kaluar, kur kandidatja për komisionare të Zgjerimit të Bashkimit Evropian, Marta Kos, u deklarua kundër saj.

“Komisioni Evropian dhe unë, nëse konfirmohem, nuk do t’i ndjekim këto tendenca”, tha Kos në një seancë dëgjimore në Parlamentin Evropian.

Po atë javë, zgjedhjet presidenciale në SHBA i fitoi ish-presidenti republikan, Donald Trump, i cili do ta marrë mandatin nga janari i vitit të ardhshëm.

Në administratën e parë të Trumpit, nga viti 2017 deri më 2021, ka pasur disa zyrtarë, si këshilltari i atëhershëm për siguri kombëtare, John Bolton, që nuk e kanë përjashtuar opsionin e “korrigjimeve territoriale” mes Kosovës dhe Serbisë.

“Ne nuk do të jemi pengesë dhe nuk mendoj se dikush në Evropë do të qëndrojë në mes, nëse dy palët në konflikt arrijnë një marrëveshje të kënaqshme”, ka thënë Bolton në gusht të vitit 2018.

Po atë muaj, edhe vetë presidenti i atëhershëm i Kosovës, Hashim Thaçi, ka shpalosur në një forum në Austri idenë e tij për korrigjimin e kufijve me Serbinë.

Ngjashëm, edhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka folur për ndarje ndërmjet serbëve dhe shqiptarëve.

Ndonëse asnjëri nuk ka ofruar propozime konkrete, është përfolur që veriu i Kosovës, i banuar me shumicë serbe, të shkëmbehej me jugun e Serbisë, ku jeton popullatë shqiptare.

Këto ide, si në Kosovë, ashtu edhe në Serbi kanë hasur në reagime për dhe kundër.

Edhe aleatët kryesorë të Kosovës në Evropë, Britania dhe Gjermania, kanë thënë se thirrjet për ndryshim të kufijve të Ballkanit mund të sjellin destabilizim.

Këtë qëndrim ka sot Qeveria e Kosovës, e cila thotë se përpjekja eventuale për ndarje të Kosovës, nën petkun e shkëmbimit territorial, “nuk është projekt paqësor dhe ndez konflikt të gjerë e të gjatë në Ballkan”.

“Vetëm spekulime”

Për James Ker-Lindsayn, profesor në Shkollën Ekonomike të Londrës, përmendja e idesë për shkëmbimin e territoreve tani, bazohet vetëm në spekulime dhe asgjë konkrete.

“Kjo ishte në agjendë më herët [në administratën e parë të Trumpit]. Mendoj se nuk ka asnjë justifikim se po flitet diçka [rreth kësaj teme]”, thotë Ker-Lindsay për Radion Evropa e Lirë.

“Mendoj se shumëçka do të varet se kush do të jetë në krye të ekipit të tij për politikë të jashtme dhe nëse ata do të jenë të interesuar për Ballkanin”, shton ai.

Trump, sipas tij, është i interesuar “vetëm aty ku mendon se mund të arrijë marrëveshje që mund ta bëjnë të duket mirë”.

“Dhe, nëse mendon se Ballkani nuk i ofron diçka të tillë dhe nuk e ka askënd përreth që i thotë se mund të bëjmë diçka në Ballkan, ai nuk do të brengoset”, thotë Ker-Lindsay.

Aleksandar Popov, drejtues i Qendrës joqeveritare për Rajonalizëm në Novi Sad të Serbisë, thotë se nuk e di se kush është duke e iniciuar tashti idenë e shkëmbimit të territoreve.

Ai thotë se Vuçiqit do t’i konvenonte rikthimi i kësaj ideje në diskutim, por, sipas tij, ajo nuk përkon më me realitetin në terren.

“Shumëçka ka ndryshuar. Pushteti i Kosovës ka arritur që institucionet serbe që funksiononin atje – përveç shëndetësisë dhe arsimit – t’i shuajë tërësisht. Kështu që mendoj se kjo ide është e vdekur. Kushdo qoftë nga SHBA-ja, nga administrata e saj, që e analizon këtë situatë, do ta kuptojë që, para së gjithash, Prishtina nuk do ta pranojë”, thotë Popov.

Radio Evropa e Lirë kontaktoi Presidencën dhe Qeverinë e Serbisë për të kërkuar komente rreth këtyre ideve, por prej asnjërit institucion nuk mori përgjigje.

David Kanin, profesor i Studimeve Evropiane në Universitetin Johns Hopkins në Uashington, thotë se gjasat e rikthimit të idesë së shkëmbimit të territoreve në diçka konkrete, tash për tash, janë të vogla.

“Shkëmbimi i territoreve nuk do të rikthehet në të njëjtën mënyrë si përpara, sepse aktorët kanë ndryshuar – së paku njëri prej tyre. Marrëveshja është folur në kuadër të një pajtimi mes Thaçit dhe Vuçiqit, të cilët i kanë besuar njëri-tjetrit”, thotë Kanin, duke aluduar në deklaratat e Thaçit dhe Vuçiqit më 2018.

Sipas Kaninit, mes kryeministrit aktual të Kosovës, Albin Kurti, dhe Vuçiqit, nuk ka bashkëpunim të tillë.

Kosova dhe Serbia, me ndërmjetësimin e BE-së, janë në negociata për normalizimin e marrëdhënieve qysh në vitin 2011.

Ato kanë arritur dhjetëra marrëveshje, por shumë prej tyre mbeten pa u zbatuar dhe për këtë palët fajësojnë njëra-tjetrën për mungesë angazhimi.

Kurti dhe Vuçiq nuk janë takuar qysh në shtator të vitit 2023.

BE-ja, në anën tjetër, ua ka bërë me dije se rruga e tyre drejt integrimit evropian, varet ekskluzivisht nga normalizimi i marrëdhënieve.

Kandidatja për shefe të politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, tha të martën se “Ballkani Perëndimor është rajon shumë i rëndësishëm” dhe se do të punojë që zgjerimi i BE-së të bëhet realitet. REL

Donald Trump pritet të zgjedhë Senatorin amerikan Marco Rubio si sekretar të tij të shtetit, thanë burimet të hënën, duke e vënë politikanin e lindur në Florida në rrugën e duhur për të qenë latini i parë që do të shërbejë si Kryediplomati amerikan, sapo presidenti i zgjedhur republikan të marrë detyrën në janar.

Rubio ishte padyshim opsioni më i ashpër në listën e ngushtë të Trump për Sekretar Shteti, dhe ai në vitet e kaluara ka mbrojtur një politikë të jashtme muskulare, në lidhje me armiqtë gjeopolitikë të Amerikës, duke përfshirë Kinën, Iranin dhe Kubën.

Gjatë disa viteve të fundit ai ka zbutur disa nga qëndrimet e tij për t’u lidhur më ngushtë me pikëpamjet e Trump. Presidenti i zgjedhur akuzon presidentët e kaluar të SHBA-së, se e kanë çuar Amerikën në luftëra të kushtueshme dhe të kota dhe ka shtyrë për një politikë të jashtme më të përmbajtur.

Ndërsa Trumpi gjithmonë mund të ndryshonte mendje në minutën e fundit, ai dukej se ishte vendosur në zgjedhjen e tij që nga e hëna, sipas burimeve, të cilët kërkuan anonimitetin për të diskutuar bisedat private.

Përfaqësuesit e Trump dhe Rubio nuk iu përgjigjën menjëherë kërkesave për koment.

Administrata e re do të përballet me një botë më të paqëndrueshme dhe më të rrezikshme se sa ishte kur Trump mori detyrën në vitin 2017, me luftëra të ndezura në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme, dhe me Kinën duke u lidhur më ngushtë me armiqtë e SHBA-së, Rusinë dhe Iranin.

Kriza e Ukrainës do të jetë kryesore në agjendën e Rubios.

Rubio, 53 vjeç, ka thënë në intervistat e fundit se Ukraina duhet të kërkojë një zgjidhje të negociuar me Rusinë, në vend që të fokusohet në rifitimin e të gjithë territorit që Rusia ka marrë në dekadën e fundit. Ai ishte gjithashtu një nga 15 senatorët republikanë që votuan kundër një pakete ndihme ushtarake prej 95 miliardë dollarësh për Ukrainën, të miratuar në prill.

Ndërsa Rubio ishte larg nga opsioni më izolues, zgjedhja e tij e mundshme megjithatë nënvizon një ndryshim të gjerë në pikëpamjet e politikës së jashtme republikane nën Trump.

Dikur partia e skifterëve që përkrahnin ndërhyrjen ushtarake dhe një politikë të jashtme muskulare, shumica e aleatëve të Trump tani predikojnë përmbajtje, veçanërisht në Evropë, ku shumë republikanë ankohen se aleatët amerikanë nuk po paguajnë pjesën e tyre të drejtë në mbrojtje.

“Unë nuk jam në anën e Rusisë – por fatkeqësisht realiteti i tij është se mënyra se si do të përfundojë lufta në Ukrainë është me një zgjidhje të negociuar,” tha Rubio për NBC në shtator.

Përzgjedhja e Rubios ka rëndësi të brendshme dhe ndërkombëtare.

Trump mundi zëvendëspresidenten demokrate Kamala Harris në zgjedhjet e 5 nëntorit pjesërisht duke fituar mbi një numër të madh latinësh, të cilët kishin votuar me shumicë dërrmuese për demokratët në ciklet e mëparshme zgjedhore, por janë bërë një demografik gjithnjë e më i larmishëm në kuptimin politik, me gjithnjë e më shumë latino duke votuar republikane.

Duke zgjedhur Rubion për një rol kyç në politikë, Trump mund të ndihmojë në konsolidimin e fitimeve elektorale mes latinëve, dhe të bëjë të qartë se ata kanë një vend në nivelet më të larta të administratës së tij.

Nëse konfirmohet, Rubio ka të ngjarë t’i kushtojë një rëndësi shumë më të madhe Amerikës Latine se çdo sekretar i mëparshëm i shtetit, tha Mauricio Claver-Carone, një aleat i Rubio-s, ish-president i Bankës Ndër-Amerikane për Zhvillim dhe një ish-ndihmës i Këshillit të Sigurisë Kombëtare për Amerikën Latine në administratën e parë të Trump.

“Kjo është koha kur Amerika Latine do të jetë më së shumti në hartë në historinë e çdo presidence të SHBA. Është historike. Nuk ka asnjë mënyrë tjetër për ta thënë,” tha Claver-Carone./ Reuters. sn

Franca dhe Britania e Madhe do të mbështesin Ukrainën për aq kohë sa është e nevojshme “për të penguar luftën e agresionit të Rusisë”, kanë thënë presidenti francez Emmanuel Macron dhe Sir Keir Starmer.

Kryeministri shënoi Ditën e Armëpushimit në Varrin e Ushtarit të Panjohur në Paris si i ftuar i Macron të hënën dhe zhvilloi një takim me homologun e tij francez për të folur për pushtimin e Rusisë dhe ndalimin e migracionit të paligjshëm në Kanal.

Një deklaratë nga Pallati Elysee tha se të dy udhëheqësit kishin riafirmuar angazhimin e tyre për të “mbështetur Ukrainën në mënyrë të palëkundur”.

Takimi i tyre vjen pasi po bëhen pyetje në lidhje me mbështetjen e presidentit të zgjedhur të SHBA-së, Donald Trump për Ukrainën, pasi ai tha se mund t’i jepte fund luftës “brenda një dite”.

Macron e ftoi personalisht kryeministrin, për të shënuar 120-vjetorin e Antante Cordiale mes Francës dhe Britanisë së Madhe, e cila hapi rrugën për një bashkëpunim më të madh diplomatik mes dy vendeve.

Deklarata tha se të dy udhëheqësit kishin riafirmuar angazhimin e tyre për të “mbështetur Ukrainën në mënyrë të palëkundur dhe për aq kohë sa është e nevojshme për të penguar luftën e agresionit të Rusisë”.

Një deklaratë e mëtejshme nga Downing Street tha se dyshja diskutuan se si ta vendosnin Ukrainën në “pozitën më të fortë të mundshme fillimit të dimrit”.

Nuk kishte detaje nëse të dy udhëheqësit do të mbështesnin lejimin e Ukrainës për të përdorur raketa me rreze të gjatë “Storm Shadoë” thellë në territorin rus.

Vendimmarrësi kryesor përsa i përket Londrës dhe Parisit mbetet Presidenti Biden – i cili deri më tani nuk i ka dhënë leje Ukrainës të përdorë raketa me rreze të gjatë veprimi kundër objektivave brenda Rusisë, nga frika e përshkallëzimit.

Downing Street tha se “asnjë luftë nuk u fitua me një armë të vetme” kur u pyet nëse Mbretëria e Bashkuar po fliste me Presidentin Biden për përdorimin e mundshëm të raketave.

Një zëdhënëse e numrit tha: “Pozicioni ynë ndaj Storm Shadoë nuk ka ndryshuar.

“Ne gjithmonë kemi ndihmuar që aty ku diskutojmë mbështetjen tonë për Ukrainën, ta bëjmë këtë në drejtim të strategjisë më të gjerë për të siguruar që Ukraina të jetë në pozicionin më të fortë të mundshëm përpara, veçanërisht në dimër, dhe gjithashtu kemi qenë të qartë se lufta nuk është fituar ndonjëherë me një armë të vetme.”

Pyetjet janë ngritur pas fitores së Trump në zgjedhjet presidenciale rreth asaj se çfarë mund të thotë mandati i tij i dytë për mbështetjen e SHBA për Ukrainën dhe NATO-n.

Gjatë fundjavës, Washington Post raportoi se Trump ka folur tashmë me Vladimir Putin – duke i kërkuar udhëheqësit rus që të mos përshkallëzojë më tej luftën.

Kremlini mohoi të kishte pasur një telefonatë, duke pretenduar se artikulli i Ëashington Post “nuk korrespondon aspak me realitetin”.

Macron falënderoi Sir Keirin që ishte lideri i parë britanik në ceremoninë e Champs-Élysées që nga Ëinston Churchill në 1944.

Gjatë përkujtimeve të Ditës së Armëpushimit, Sir Keir u takua gjithashtu me kryeministrin francez Michel Barnier përpara se të mbajë një minutë heshtje.

Sir Keir dhe Macron vendosën një kurorë në statujën e Churchillit në Paris dhe udhëtuan me një makinë me çati të hapur për të shqyrtuar trupat përreth Harkut të Triumfit.

Gjatë takimit të tyre, Sir Keir dhe Macron u angazhuan gjithashtu për “bashkëpunim për migrimin në Kanal, veçanërisht përballë rrjeteve të trafikimit të qenieve njerëzore”, thuhet në një deklaratë.

Dyshja diskutuan sigurinë evropiane dhe “perspektivat për marrëdhëniet” midis BE dhe MB, së bashku me diskutimet mbi situatën humanitare në Gaza.

“Më në fund, të dy udhëheqësit përsëritën dëshirën e tyre për të thelluar marrëdhëniet dypalëshe, veçanërisht në fushat e sigurisë dhe mbrojtjes”, thuhet në deklaratë.

Më herët, Sekretari i Mbrojtjes i Mbretërisë së Bashkuar, John Healey tha se nëse raportet e thirrjes ishin të sakta “atëherë Presidenti Trump ka saktësisht të drejtë që paralajmëroi Putinin kundër përshkallëzimit në Ukrainë”.

Duke folur për BBC Breakfast, ai tha se priste që Shtetet e Bashkuara të “mbeteshin të palëkundura” në mbështetjen e saj ndaj Ukrainës për shkak të fuqisë së “mbështetjes dypartiake” në vend.

“Ne kemi rritur mbështetjen tonë për Ukrainën, ne po përshpejtojmë shpërndarjen e ndihmës dhe po shpenzojmë më shumë tani për Ukrainën dhe duke mbështetur Ukrainën sesa kemi bërë ndonjëherë më parë,” shtoi ai.

Mbretëria e Bashkuar dhe Franca kanë thënë se mbështetja e Ukrainës kundër Rusisë është thelbësore kur bëhet fjalë për mbrojtjen e kontinentit evropian në tërësi.

Trump u ka thënë më parë anëtarëve të NATO-s që të rrisin shpenzimet e mbrojtjes, duke thënë se ai do t’i linte agresorët si Rusia të bëjnë “çfarëdo dreqin dëshiron” për ata që nuk e bëjnë këtë.

Bryan Lanza, i cili ka punuar në fushatën presidenciale të Trump në vitin 2024, i tha BBC-së se presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky duhej të kishte një “vizion realist për paqen” , i cili nuk do të përfshinte përfundimin e aneksimit rus të Krimesë.

Megjithatë, një zëdhënës i Donald Trump e distancoi atë nga komentet, duke thënë se zoti Lanza “nuk flet në emër të tij”.

Takimi i Ditës së Armëpushimit midis Starmer dhe Macron vjen ndërsa luftimet midis Ukrainës dhe Rusisë intensifikohen.

Shkëmbimet në fundjavë panë sulmet më të mëdha me dronë nga të dyja palët kundër njëra-tjetrës që nga fillimi i luftës, dhe ministria e mbrojtjes e Rusisë tha se ka kapur 84 dronë ukrainas mbi gjashtë rajone, duke përfshirë disa që i afrohen Moskës.

Të dielën, ministri i Thesarit Darren Jones i tha BBC One’s Sunday me programin Laura Kuenssberg se qeveria donte të rriste shpenzimet e mbrojtjes nga 2.3% në 2.5% të të ardhurave kombëtare.

Megjithatë, ai nuk tha se kur do të arrihet objektivi apo nëse do të arrihet para zgjedhjeve të ardhshme, të cilat mund të mbahen më së voni në vitin 2029. sn

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se dëshiron që Marrëveshja e Brukselit e arritur vitin e kaluar me Serbinë, të zbatohet fillimisht, e më pas të trajtohet ajo e Uashingtonit.

I pyetur nëse është e pranueshme për të tani Marrëveshja e Uashingtonit – e arritur më 2020 në Shtëpinë e Bardhë –nëse administrata e re amerikane e Donald Trumpit, insiston në zbatimin e saj, Kurti tha se pret që marrëveshja tjetër, ajo e Brukselit, të nënshkruhet.

“Unë mund të jem përgjegjës për marrëveshjet në të cilat kam marrë pjesë dhe kam pranuar dhe pres të njëjtën gjë edhe nga Beogradi, edhe pse ata e shtypin dhe nuk e respektojnë këtë marrëveshje. Le të fillojmë me marrëveshjen e fundit, e cila është një marrëveshje gjithëpërfshirëse, sepse ajo normalizon marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë përmes njohjes de facto të njëra-tjetrës”, tha Kurti, pas pjesëmarrjes në një ngjarje në Prishtinë.

Kosova dhe Serbia u pajtuan për Marrëveshjen për rrugën drejt normalizimit të raporteve vitin e kaluar. Marrëveshja nuk është nënshkruar, por Bashkimi Evropian – që ndërmjetëson dialogun mes Kosovës dhe Serbisë – insiston se ajo është obligative për palët.

Marrëveshja prej 11 nenesh, ndër tjerash parasheh një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë, njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, që Serbia të mos bllokojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, dhe kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut.

Ndërkaq, Marrëveshja e Uashingtonit për normalizim ekonomik u arrit në shtator të vitit 2020 mes SHBA-së dhe Kosovës e Serbisë në Shtëpinë e Bardhë, në prani të presidentit Donald Trump. Kjo marrëveshje, që përfshiu edhe njohjen e pavarësisë së Kosovës nga Izraeli, nuk është zbatuar plotësisht. REL

Në Shqipëri komuniteti i gazetarëve dhe shoqëria civile po shtojnë presionin ndaj autoriteteve zyrtare me qëllim marrjen e masave të nevojshme bazuar në direktivën e BE mbi paditë strategjike kundër pjesmarrjes publike, ose siç quhen ndryshe SLAPP. Sipas njohësve të fushës juridike ato synojnë t’i frenojnë gazetarët në misionin e tyre, duke dëmtuar transparencën dhe llogaridhënien publike. Gjatë 3 viteve të fundit, paditë ndaj gazetarëve në gjykatë u rritën me afro dy herë. Kjo u vecua shqetësuese edhe në progress-raportin e fundit të BE-së për Shqipërinë. Nga ana tjetër zyrtarët thonë se janë vënë në lëvizje për ta vënë në zbatim direktivën anti-SLAPP të BE.

Në pranverë të këtij viti BE miratoi një direktivë kundër padive SLAPP, për të mbrojtur personat që angazhohen në pjesëmarrjen publike nga paditë keqdashëse.

Edhe Këshilli i Europës miratoi një rekomandim për këtë qëllim. Këto padi po përdoren gjithnjë e më shumë nga politikanë të lartë, zyrtarë përfaqësues të bizneseve apo dhe individë me lidhje kriminale si forma presioni ndaj gazetarëve, aktivistëve dhe përfaqëseuesve të shoqërisë civile me qëllim që ata të tërhiqen nga investigime të ndryshme të ngjarjeve me sfond korruptiv, të paligjshëm apo kriminal.

Në vitin 2023 në gjykatat e vendit ndaj gazetarëve u ngritën 73 padi nga 42 një vit më parë. Aktualisht qendra Respublica, që ofron ndihmë juridike falas për ta gjatë viteve të fundit, po ndjek rreth 50 raste të tilla në gjykata. Përveç një padie, kjo qendër i ka fituar të gjitha çështjet në shkallë të parë dhe proceset vijonë në apel. Por në mungesë të një kuadri ligjor gjyqtarët aktualisht e kanë të pamundur t’i konsiderojnë ose jo padi SLAPP. Avokati Dorian Matlija ka një qasje personale nisur nga përvoja.

“ Ato konsiderohen të tilla kur shihet që shanset që të fitohen në gjykatë janë thuajse zero, sepse janë absurde në vetvete për argumentat që ngrenë, por kanë efektin negativ që trembin gazetarët me shifra të larta që kërkohen për dëmshpërblime. Gjithashtu i deligjitimon ata duke vënë në pikëpyetje lajmin apo besueshmërinë e tyre dhe sigurisht u merr gazetarëve dhe kohën. Grupime të fuqishme politike apo biznese të fuqishme kanë të gjitha mundësitë t’i ndjekin këto çështje dhe të vazhdojnë t’i tërheqin “zvarrë” gazetarët nëpër gjyqe të gjata.”- thotë për Zërin e Amerikës Dorian Matlija, drejtor ekzekutiv i qendrës Respublica.

Zoti Matlija thotë se paditësit janë politikanë të lartë, shumica nga mazhoranca, përfaqësues të bizneseve dhe nëpunës zyrtarë. Ai argumenton se paditësit nuk tërhiqen edhe pse në mjaft raste prokuroria e posaçme zbulon afera korruptive për të cilat kanë shkruar gazetarët që ai mbron në gjykatë.

Në udhërrëfyesin e shtetit të së drejtës që u miratua nga qeveria shqiptare në muajin qershor të këtij viti, në kuadër të përgatitjes për negociatat me BE, është specifikuar se autoritetet zyrtare do të punojnë për të përafruar direktivën e BE-së anti-SLAPP me legjislacionin shqiptar.

Direktiva sugjeron disa masa si: përjashtimin e hershëm në gjykatë të padive të pabaza, mbulimin e shpenzimeve nga pala paditëse kur proçesi rezulton i pabazuar, detyrimin e paditësit për të provuar se padia është e justifikuar, vendosjen e penaliteteve nga gjykata ndaj atyre që iniciojnë padi keqdashëse, apo dhe ndihmë juridike falas për gazetarët.

Por përfaqësues të shoqërisë civile vërejnë se procesi në vend është kompleks, duke marrë në konsideratë dhe mangësitë në trupën e gjyqtarëve për shkak të procesit të vetting-ut.

“ Ekspertët tanë ligjorë që kanë bërë vlerësimin fillestar të hapësirave dhe mungesave që ne kemi aktualisht në këtë drejtim argumentojnë që procesi është shumë sfidues. Në këtë kuadër është shumë e nevojshme që të nisë herët dhe të jetë sa më gjithpërfshirës”- shprehet për Zërin e Amerikës Blerjana Bino, drejtuese e Qendrës për Shkencë dhe Inovacion për Zhvillim.

Edhe Kryetari i Unionit të Gazetarëve të Shqipërisë Aleksandër Çipa sugjeron një proces të shpejtë gjyqësor të gazetarëve në gjykata, pasi tejzgjatja e dëmton punën e tyre, argumenton ai.

“Gjykatat tona, proceset që kanë të bëjnë me gazetarët nuk mund t’i mbajnë në kalendat e tyre. Duhet të krijohet mundësia që këto procese në trancparencë të plotë të përfundohen konform legjislacionit shqiptar dhe të bëhen shembuj që reflektohen me qëndrime reaguese nga institucionet apo personat që ngrenë padi të pabazuara ndaj gazetarëve”- argumenton Z. Çipa.

Ministri i Drejtësisë Ulsi Manja i tha Zërit të Amerikës, se një grup i posaçëm pune, ka nisur analizën e rasteve konkrete të padive SLAPP në gjykata ndaj gazetarëve për të parë tipologjinë, nga vijnë dhe si janë vendimet e gjykatave për to.

Z. Manja konfirmoi se përafrimi i direktivës së BE me legjislacionin në vend ka nisur edhe pse afati final në udhërrëfyes është viti 2027. Sipas tij mendohet të ndërhyhet në dy aspekte.

“ Po t’i referohesh direktivës një nga masat anti – SLAPP është dhe mundësia që duhet t’i jepet gjyqësorit që t’i refuzojë këto padi që në momentin e parë. Kjo kërkon patjetër ndryshime në Kodin e Procedurës Civile. Gazetarët në rastin e padive strategjike kundër pjesmarrjes publike, ( SLAPP) konsiderohen viktima. Edhe në këtë rast do duhet të ketë një incentivë që ka të bëjë me mbrojtjen juridike, ndihmën juridike falas. Këtë e ofron ligji për ndihmën juridike falas. Do duhet të ndryshohet edhe ky ligj. Me këto kemi filluar nga puna që tani”- thotë Ministri i drejtësisë Ulsi Manja.

Por Zoti Matlija drejtor i qendrës Respublica, ndalet edhe në një tjetër moment që lidhet me dekriminalizimin e shpifjes pasi gjysma e padive që ai ndjek në gjykatë janë penale dhe jo civile. Kodi Penal parashikon gjobë deri në 3 milion lekë, për shpifje.

“ Një pjesë e mirë e padive SLAPP janë ato që gjykohen në gjykatat penale jo në gjykatat civile. Gazetarët nuk përballen me dëmshpërblime, por me dënime. Gjoba nuk është shumë e lartë, por problemi më i madh është që mbetet në dëshminë e penalitetit të gazetarit, si një person i dënuar. Kjo është kritikuar dhe nga Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut”- vijon Z. Matlija.

Ministri i Drejtësisë i tha Zërit të Amerikës se po punohet për një kod të ri penal që synon të reflektojë 61 direktiva të BE. Dekriminalizimi i shpifjes do marrë vëmendje të posaçme thotë Z. Manja.

“Qasja jonë është pozitive për ta përafruar Kodin Penal me standardet më të mira të BE. Pse jo Shqipëria, kur të miratohet kodi i ri penal ta ketë edhe shpifjen të dekriminalizuar. Ka instrumenta të tjerë juridikë për t’u mbrojtur ndaj shpifjes dhe cënimit të personalitetit. Një proces gjyqësor civil edhe në rastin e shpifjes, kur pretendohet për cënim të dinjitetit personal, familjar apo tregtar, ka mjete të tjera juridike për ta rivendosur të drejtën e shkelur edhe në rastin kur këto subjekte janë gazetarë.”- sqaron Ministri Manja.

Por një nga momentet kyçe kur bëhet fjalë për paditë strategjike kundër pjesmarrjes publike, lidhet me trajnimin e gjyqtarëve, që gjithashtu përfshihet në direktivën e BE. Komiteti shqiptar i Helsinkit e çmon të rëndësishëm këtë element.

“ Besoj që ka nevojë për trajnime të mirëfillëta të gjyqtarëve, nga ekspertë të cilët janë marrë me paditë SLAPP në vende të tjera, qoftë të rajonit, në Shqipëri apo dhe në vendet e BE, pasi ky nuk është një fenomen shqiptar por global.”- thotë Erida Skëndaj, drejtore ekzekutive e Komitetit Shqiptar të Helsinkit.

Në Shqipëri BE ka zhvilluar disa seanca të posaçme për trajnimin e gjyqtarëve në lidhje me lirinë e shprehjes. Ndërsa në mesin e nëntorit në Bruksel pritet një seancë trajnimi e posaçme në lidhje me paditë SLAPP, me pjesmarrjen edhe të përfaqësuesve të sistemit gjyqësor shqiptar. Ky moment shënon një hap të ri mbi përpjekjet europiane në këtë drejtim, çka pritet të reflektohet më pas edhe në Shqipëri.

Rusia është përballur me muajin më të rëndë në tetor sa i përket viktimave në fushëbetejë prej se nisi lufta në Ukrainë, tha të dielën shefi i Shtabit të Mbrojtjes i Britanisë së Madhe, Tony Radakin.

Forcat ruse pësuan mesatarisht rreth 1.500 të vrarë apo plagosur brenda ditës në Ukrainë gjatë muajit tetor, sipas Radakinit.

Rusia nuk e zbulon numrin e të vrarëve të vet në luftën në Ukrainë, por zyrtarët evropianë të Mbrojtjes kanë thënë se numri i përgjithshëm i viktimave në tetor është më i madhi deri më sot.

Radakin tha për BBC se populli rus po e “paguan një çmim shumë të shtrenjtë” për pushtimin e Ukrainës që presidenti i tij, Vladimir Putin, e nisi në shkurt 2022.

“Numri i të vrarëve apo plagosur është gati të arrijë në 700.000 për Rusinë. Kjo është dhimbja dhe vuajtja e madhe që kombi rus duhet ta durojë për shkak të ambicieve të Putinit”, tha ai.

Ai tha se, derisa Rusia po shënon përparime dhe po e vë nën trysni Ukrainën, humbjet po i pëson “për kapjen e pjesëve të vogla të territorit”.

Kostoja e luftës, e cila sipas tij është mbi 40 për qind e shpenzimeve publike në mbrojtje dhe siguri, është gjithashtu duke e “shteruar” Rusinë.

Radakin tha se aleatët perëndimorë do t’i qëndrojnë pranë Ukrainës “sa të jetë e nevojshme”, pavarësisht dyshimeve që kanë lindur për mbështetjen amerikane pasi Donald Trumpi i fitoi zgjedhjet presidenciale në fillim të javës.

Lufta në Ukrainë ka nisur më 24 shkurt të vitit 2022.

Presidenti rus, Vladimir Putin, e quan luftën “operacion special ushtarak” për të çmilitarizuar Ukrainën.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra.

Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre. REL