VOAL

VOAL

Copyright © 2022

VOAL

Enciklika e Papës “Lëvduar qofsh”: Planeti ka nevojë për një “ekologji të vërtetë”

June 19, 2015

Ky tekst ofron një ndihmë për një lexim të parë të Enciklikës ‘Lëvduar qofsh’, e përshkon zhvillimin e përgjithshëm dhe nënvizon disa linja të veçanta të këtij dokumenti papnor. Faqet e para paraqesin enciklikën “Lëvduar qofsh” (Laudato si’) në tërësi, pastaj përshkohen kapituj e veçantë, duke  theksuar objektivat e ofruar disa fragmente kyçe. Në fund botohet edhe përmbajtja apo treguesi i plotë i Enciklikës “Lëvduar qofsh”.

Vështrim i përgjithshëm

“Çfarë tip të botës dëshirojmë t’u lëmë atyre, që do të vijnë pas nesh, fëmijëve  në rritje?” (160). Kjo, pyetja në qendër të Lëvduar qofsh, Enciklikës (letër qarkore) së shumëpritur, që Papa Françesku ia kushton shtëpisë së përbashkët. “Pyetja nuk ka të bëjë  thjesht me ambientin, parë në mënyrë të izoluar, sepse problemi nuk mund të ngrihet vetëm pjesërisht”. E kjo të shtyn të bësh pyetje edhe për kuptimin e vetë qenies dhe të vlerave bazë të jetës shoqërore: “Për çfarë qëllimi erdhëm në jetë? Pse punojmë e luftojmë? Pse kjo tokë ka nevojë për ne?”. Nëse nuk do t’ia bëjmë vetes këto pyetje themelore, shkruan Papa, nuk e besoj se shqetësimet tona ekologjike do të mund të sjellin ndonjë rezultat të rëndësishëm”.

Enciklika e merr emrin nga lutja “Lëvduar qofsh, o Zoti im” e Shën Françeskut që, në Këngën e Krijesave, na kujton se toka, shtëpia jonë e përbashkët, “është edhe si motër, me të cilën jetojmë ditë për ditë, e edhe si nënë e bukur, që na shtrëngon ndër krahë”. (1). Ndërsa ne vetë “jemi toka (cfr Zan 2,7). Vetë trupi ynë gatuhet nga elementet e planetit; ajri i tij na jep frymën e uji na mban gjallë e na freskon” (2).

Tani, kjo tokë, e keqtrajtuar dhe e plaçkitur vajton, e dënesët e saj  bashkohen me ato të të gjithë njerëzve të braktisur udhëve të botës. Papa Françesku na fton t’i dëgjojmë, duke i nxitur të gjithë e secilin – individë, familje, fise, kombe e bashkësi ndërkombëtare – për të bërë “kthesë ekologjike”, sipas shprehjes së Shën Gjon Palit II. Fton, pra, për të  ndërruar rrugë, duke marrë mbi vete detyrën dhe angazhimin e fisëm të “kujdesit për shtëpinë e përbashkët”.

Njëkohësisht Papa Françesku pranon se “Vërehet një ndjeshmëri në rritje lidhur me ambientin dhe kujdesin ndaj natyrës e thellohet gjithnjë më shumë shqetësimi i dhimbshëm, për atë që po i ndodh planetit tonë” (19), duke e përligjur shikimin plot shpresë, që ndjehet fort në të gjithë Enciklikën, për t’u drejtuar, më pas, të gjithëve, një mesazh të qartë e plot besim: “Njerëzimi nuk e ka humbur ende aftësinë e bashkëpunimit për ndërtimin e shtëpisë sonë të përbashkët” (13). “Qenia njerëzore është ende e zonja të vërë dorë pozitivisht” (58), “nuk ka humbur gjithçka, sepse njerëzit, të aftë për të rënë poshtë e më poshtë, munden edhe të ngrihen lart e më lart, të bëjnë kthesë drejt rrugës të së mirës e të rilindur për një jetë të re” (205).

Natyrisht Papa u drejtohet besimtarëve katolikë, duke rimarrë (cituar bërë të vetat) fjalët e Gjon Palit II: “Të krishterët, në veçanti, vërejnë se detyrat ndaj gjithësisë, detyrat ndaj natyrës e Krijuesit, janë pjesë e pandarë e fesë së tyre” (64),  duke u propozuar “në mënyrë të posaçme të hyjnë në dialog me të gjithë për problemet e shtëpisë sonë të përbashkët”(3): dialogu përshkon gjithë tekstin e, në kapitullin e 5-të, bëhet mjet për t’i përballuar e për t’i zgjidhur problemet. Që në fillim Papa Françesku kujton se “edhe Kishat e bashkësitë e tjera të krishtera, ashtu si dhe fetë e tjera, e kanë  vënë theksin mbi këtë shqetësim të thellë e edhe kanë reflektuar” mbi temën e ekologjisë (7). Madje e mbështet shprehimisht kontributin e tyre, duke nisur nga ai “i Patrikut të dashur Ekumenik Bartolomeu” (7) cituar gjerësisht në numrat 8-9. Disa herë të tjera, pastaj, Papa i falënderon protagonistët e këtij angazhimi  – si njerëzit e veçantë, ashtu edhe shoqatat  ose institucionet. Duke pranuar se “reflektimi i një morie shkencëtarësh, filozofësh, teologësh e organizatash shoqërore, e pasuron mendimin e Kishës  për këto çështje” (7), Papa i fton të gjithë ta pranojnë  “ndihmesën  që mund të japin fetë për ekologjinë e dhe për zhvillimin e gjithanshëm të gjinisë njerëzore” (62).

Përmbajtja e  Enciklikës skicohet në n. 15, për t’u shtjelluar, më pas, në gjashtë kapituj. Niset nga paraqitja e situatës, duke filluar nga arritjet më të mira shkencore që kemi sot (kap.1), për të kaluar tek ballafaqimi me Biblën dhe me traditën judaiko-kristiane (kap.2), duke vënë në dukje se rrënjët e problemeve (kap. 3), duhen kërkuar tek teknokracia dhe vetëbesimi i tepruar i qenies njerëzore. Enciklika propozon (kap. 4) “ekologjinë e gjithanshme”, që përfshin qartë përmasat njerëzore e shoqërore”(137), të lidhura pazgjidhshmërisht me çështjen ambientale. Në këtë perspektivë, Papa Françesku propozon (kap. 5) të fillojë në çdo nivel të jetës shoqërore, ekonomike e politike, një dialog i ndershëm, që të krijojë e të realizojë procese transparente e, më pas, kujton (kap. 6) se asnjë projekt nuk mund të jetë i frytshëm, nëse nuk frymëzohet nga një ndërgjegje e formuar dhe e përgjegjshme. Jep edhe këshilla për t’u rritur në këtë drejtim në nivelin edukativ, shpirtëror, kishtar, politik e teologjik. Teksti përfundon me dy lutje, njëra kushtuar ndarjes së përbashkët të pasurive të universit me të gjithë ata që besojnë  “në një Zot të vetëm krijues e atë” (246) e tjetra, për ata që praktikojnë besimin në Jezu Krishtin, ritmuar me refrenin “Lëvduar qofsh!”, me të cilën Enciklika hapet e mbyllet.

Teksti përshkohet nga disa boshte tematike, të shtjelluara me një larmi perspektivash të ndryshme, që çojnë në një përfundim të vetëm: “lidhja e ngushtë ndërmjet të varfërve dhe brishtësisë së planetit; bindja se çdo gjë në botë është e lidhur pazgjidhshmërisht me tjetrën; kritika kundër paradigmës se re dhe formave të pushtetit, që rrjedhin nga teknologjia; ftesa për të kërkuar mënyra të tjera të kuptimit të ekonomisë e të progresit; vlera që ka në vetvete çdo krijesë; kuptimi njerëzor i ekologjisë; nevoja për diskutime të sinqerta e të ndershme; përgjegjësia e rëndë e politikës ndërkombëtare e lokale; kultura e hedhurinës dhe propozimi për një stil të ri të  jetës” (16).

Kapitulli I – Çfarë po ndodh në shtëpinë tonë

Në këtë kapitull përmblidhen arritjet shkencore më të freskëta në fushën ambientale, si mënyrë për ta dëgjuar britmën e gjithësisë, “për ta shndërruar në vuajtje vetjake, vuajtjen e botës e për të përcaktuar kontributin që mund të japë secili”(19). Shoshiten,  kështu, “aspektet e ndryshme të krizës së sotme ekologjike” (15).

Ndryshimet klimaterike: “Ndryshimet  klimaterike janë problem global me pasoja të rënda ambientale, shoqërore, ekonomike, distributive e politike dhe përbëjnë një nga sfidat kryesore  aktuale për njerëzimin”(25). Nëse “klima është pasuri e përbashkët, e të gjithëve e për të gjithë” (23), barra më e rëndë e ndryshimeve të saj bie mbi kurrizin e të varfërve, por shumë  nga ata, “që kanë më tepër pasuri e pushtet  ekonomik ose politik, duket se përqendrohen posaçërisht në maskimin e problemeve a në fshehjen e simptomave”(26): “mungesa e reagimeve përballë këtyre dramave të vëllezërve tanë, është shenjë e humbjes së asaj ndjenje të përgjegjësisë për njerëzit e tjerë, mbi të cilën bazohet çdo shoqëri civile”(25).

Çështja e ujit: Papa pohon fare qartë  se “shfrytëzimi i ujit të pijshëm e të sigurt është e drejtë njerëzore thelbësore, themelore e universale, sepse prej saj varet mbijetesa e njerëzve e, prej këndej, edhe kusht për ushtrimin e të drejtave të tjera  njerëzore”. T’i lësh të varfrit pa ujë, do të thotë t’ua mohosh të drejtën “për jetë, që lidhet ngushtë me dinjitetin e tyre të paprekshëm”(30).

Mbrojtja e biodiversitetit: “Çdo vit zhduken mijëra lloje bimësh e kafshësh, që nuk do të mund t’i njohim kurrë më e fëmijët tanë nuk do të mund t’i shohin, sepse të humbura përgjithmonë”(33). Nuk janë thjesht burime të rastit, që mund të shfrytëzohen ose jo, por kanë vlerë në vetvete. “Në këtë perspektivë janë të lavdërueshme, e nganjëherë edhe të admirueshme, përpjekjet e shkencëtarëve dhe të teknikëve, që përpiqen t’i zgjidhin problemet e krijuara nga vetë njeriu”, por ndërhyrja njerëzore, kur vihet në shërbim të financës e të konsumizmit “e bën tokën, në të cilën jetojmë, më pak të pasur, më pak të bukur, gjithnjë më të kufizuar e më ngjyrë hiri”.(34).

Borxhi ekologjik: në kuadrin e etikës së marrëdhënieve ndërkombëtare, Enciklika flet për ekzistencën e një “borxhi të vërtetë ekologjik”(51),  që i ka posaçërisht Veriu, Jugut të botës. Të gjithë kanë përgjegjësitë e veta për ndryshimet klimaterike, por përgjegjësia më e rëndë bie mbi vendet e zhvilluara.

I vetëdijshëm për mosmarrëveshjet lidhur me këto problematika, Papa Françesku preket thellë përballë “reagimeve të pafuqishme” e dramave që jetojnë një mori njerëzish. Megjithëse shembujt pozitivë nuk mungojnë (58), vërehet “një farë ngathtësie e, jo më pak, edhe një mungesë e çkujdesur përgjegjësie” (59). Mungon kultura e nevojshme (53) si dhe gatishmëria për të ndryshuar stilin e jetës, të prodhimit e të konsumit(59), ndërsa “duhet krijuar me urgjencë sistemi ligjor që […] siguron mbrojtjen e ekosistemeve”(53).

Kapitulli II – Ungjilli i krijimit

Për të përballuar problematikat e shpjeguara në kapitullin e mëparshëm, Papa Françesku rilexon rrëfimet e Biblës, jep një vizion të gjithmbarshëm, që buron nga tradita hebraiko-kristiane dhe nënvizon “përgjegjësinë e tmerrshme” (90) të qenies njerëzore ndaj gjithësisë, lidhjen e ngushtë ndërmjet gjithë krijesave dhe faktin se “ambienti është pasuri kolektive, trashëgimi e mbarë njerëzimit, për të cilën kanë përgjegjësi të gjithë”(95).

Në Bibël “Zoti, që çliron e shpëton, është po Ai, që krijoi gjithësinë […] në Të  shkrihen në një dashuria e forca”(73). Me rëndësi të dorës së parë, rrëfimi kushtuar krijimit, për të reflektuar mbi marrëdhëniet ndërmjet qenies njerëzore edhe krijesave të tjera e edhe për të treguar sesi mëkati e prish ekuilibrin e mbarë gjithësisë, në tërësinë e saj: “Këto rrëfime na kujtojnë se jeta njerëzore bazohet mbi tri marrëdhënie themelore, lidhur ngushtë njëra me tjetrën: marrëdhënia me Zotin, me të afërmin e ajo me tokën. Sipas Biblës, këto tri lidhje jetike u këputën, e jo vetëm jashtë nesh, por edhe në shpirtin tonë. E kjo këputje është mëkat”(66). Prej këndej, edhe pse “nganjëherë të krishterët i  shpjeguan Shkrimet Shenjte në mënyrë jo korrekte, sot duhet ta hedhim poshtë me forcë se nga fakti i krijimit tonë sipas shëmbëlltyrës së Zotit, e nga mandati që na dha për ta nënshtruar tokën, mund të arrihet në përfundimin e sundimit absolut mbi të gjitha krijesat e tjera(67). Qenies njerëzore i takon përgjegjësia për ta ‘kultivuar e për ta ruajtur’ kopshtin e botës (cfr Zan 2,15)” (67), duke e ditur  se “qëllimi përfundimtar i krijesave të tjera nuk jemi ne. Përkundrazi, të gjitha ecin së bashku me ne  e përmes nesh, drejt cakut të përbashkët, që është Zoti”(83).

Fakti që njeriu nuk është padron i universit, “nuk do të thotë se duhet vënë shenja e barazimit  ndërmjet të gjitha qenieve të gjalla e se  u duhet mohuar vlera  e tyre e veçantë, që i dallon; e aq më pak do të thotë se duhet hyjnizuar toka, gjë që do të na linte pa thirrjen për të bashkëpunuar me të e për ta mbrojtur në ligështinë e saj”(90). Në këtë perspektivë, “çdo keqtrajtim i secilës nga krijesat ‘është në kundërshtim me dinjitetin njerëzor’”(92), por “Nuk mund të jetë e vërtetë ndjesia e bashkimit të ngushtë me qeniet e tjera të natyrës, nëse ndërkohë ndër zemra nuk ka dhembshuri, mëshirë, shqetësim për njeriun”(91). Është e domosdoshme vetëdija e bashkimit universal: “të krijuar nga i njëjti Atë, ne, të gjitha qeniet e universit, lidhemi me hallka të padukshme, për të formuar kështu një lloj familjeje universale[…], që na shtyn ta respektojmë gjithçka, me një respekt të shenjtë, të përzemërt, të përvuajtur” (89).

Në përfundim të kapitullit, thelbi i zbulesës së krishterë: “Jezusi tokësor”, me “lidhjen e Tij tejet konkrete e plot me dashuri për botën”, është “i gjallë e i lavdishëm, i pranishëm në mbarë rruzullin me sundimin e tij universal”(100).

Kapitulli III  – Rrënjët njerëzore të krizës ekologjike

Në këtë kapitull analizohet gjendja aktuale, “në mënyrë që të kuptohen jo vetëm simptomat, por edhe shkaqet më të thella”(15), në dialog me filozofinë dhe me shkencat njerëzore.

Reflektimet e para të kapitullit janë ato mbi teknologjinë: pranohet me mirënjohje kontributi në përmirësimin e kushteve të jetesës (102-103). Por ajo u jep “atyre që kanë në dorë dijen, e posaçërisht pushtetin ekonomik, mundësinë për të ushtruar një sundim tronditës mbi gjininë njerëzore në tërësi e edhe mbi mbarë rruzullimin”(104). Janë pikërisht logjikat e sundimit teknokratik ato, që çojnë në shkatërrimin e natyrës dhe në shfrytëzimin e njerëzve e të popullsive më të ligshta. “Paradigma teknokratike priret ta ushtrojë sundimin edhe mbi ekonominë e mbi politikën”(109), duke e penguar të pranojë se “tregu, i vetëm, nuk mund ta sigurojë zhvillimin njerëzor të gjithanshëm dhe gjithë përfshirjen shoqërore”.

Në rrënjë të epokës moderne diagnostikohet teprimi i antropocentrizmit (116): njeriu nuk arrin më ta kuptojë cili është vendi i tij, në lidhje me botën, prej këndej, mban qëndrim vetëvlerësues, të përqendruar kryesisht mbi vetveten e mbi pushtetin e vet. Prej këndej pason logjika “përdor e flak”, që përligj çdo lloj hedhurine ambientale a njerëzore qoftë e që e trajton tjetrin e natyrën thjesht si objekt, duke krijuar, kështu, mijëra forma të sundimit. Jemi para logjikës, që çon në shfrytëzimin fëmijëve, në braktisjen e pleqve, në kthimin e të tjerëve në skllevër, në mbivlerësimin e aftësisë së tregut për t’u vetërregulluar, në praktikimin e trafikut të njerëzve, në tregtinë e lëkurave të kafshëve në zhdukje e sipër e të diamanteve, nga të cilat pikojnë pika gjaku. Është e njëjta logjikë e mafieve të shumta, e trafikantëve të organeve,  të drogës e të asgjësimit të fëmijëve të palindur, sepse nuk përkojnë me planet e prindërve (123).

Në këtë dritë, Enciklika përballon (trajton) dy probleme vendimtare për botën e sotme. Para së gjithash, atë të punës: “Në çdo bazë  të ekologjisë së gjithmbarshme, që nuk e përjashton qenien njerëzore, është e domosdoshme të përfshihet vlera e punës”(124), ashtu si “Të heqësh dorë nga investimi mbi njeriun, për të arritur fitimin e menjëhershëm, është gjëja më e keqe për shoqërinë” (128).

I dyti ka të bëjë me përparimin shkencor, duke kujtuar qartë OGJM (Organizmat gjenetikisht të modifikuara) (123-136), “problem me karakter të ndërlikuar” (135). Ndonëse “në disa zona përdorimi i tyre i ka dhënë shtytje përpara zhvillimit ekonomik, duke ndikuar për zgjidhjen e disa problemeve, hasen vështirësi të ndjeshme, që nuk duhen bërë në asgjë”(134). Duke nisur nga “përqendrimi i tokave prodhuese në pak duar”(134). Papa Françesku mendon posaçërisht për prodhuesit e vegjël e   bujqit në zonat fshatarake, për biolarmitë, për rrjetin e ekosistemeve. Prej këndej, është i nevojshëm “një diskutim shkencor e shoqëror i përgjithshëm e plot përgjegjësi, i aftë për ta shqyrtuar gjithë informacionin e mundshëm e për t’i thirrur sendet me emrin e vet”, duke nisur “nga  vijat e kërkimit të pavarur dhe ndërdisiplinor”(135).

Kapitulli IV- Ekologjia e gjithanshme

Thelbi i propozimit të Enciklikës është ekologjia e gjithanshme, si paradigmë e re e drejtësisë; ekologji “e cila lidh vendin e veçantë të njeriut në këtë botë dhe marrëdhëniet me realitetin, që e rrethon” (15). Vërtet, nuk mund “ta konsiderojmë natyrën si diçka të ndarë prej nesh, ose si një kornizë të thjeshtë të jetës sonë” (139). Kjo vlen për jetën tonë në fusha të ndryshme: në ekonomi e në politikë, në kulturat e larmishme, në veçanti në ato më të kërcënuarat e, madje, edhe në çdo çast të jetës sonë të përditshme.

Perspektiva gjithëpërfshirëse vë në lojë edhe ekologjinë e institucioneve: “Nëse gjithçka është e ndërlidhur, edhe shëndeti i institucioneve në një shoqëri sjell pasoja për ambientin e për cilësinë e jetës njerëzore: ‘Çdo lëndim i solidaritetit dhe i miqësisë shoqërore shkakton dëme ambientale’” (142).

Me shumë shembuj konkretë, Papa Françesku vijon të ritheksojë mendimin e tij: ndërmjet çështjeve ambientale dhe çështjeve shoqërore e njerëzore ekziston një lidhje, që nuk mund të këputet kurrë. Kështu, “analiza e problemeve ambientale është e pandashme nga analiza e rrethanave njerëzore, familjare, urbane e të punës, si edhe nga marrëdhëniet e secilit me vetveten”(141), pasi “Nuk ka dy kriza të ndara, njëra ambientale e tjetra shoqërore, por një krizë shoqëroro-ambientale e vetme dhe e ndërlikuar”(139).

Kjo ekologji e gjithanshme “është e pandarë nga nocioni i së mirës së përbashkët”(156), e cila duhet kuptuar konkretisht: në kontekstin e sotëm, ku “vërejmë shumë pabarazi e ku janë gjithnjë e më të shumtë njerëzit, që mënjanohen, privohen nga të drejtat themelore”, impenjimi për të mirën e përbashkët do të thotë të merren vendime solidare mbi bazën e një “opsioni preferencial për të varfrit” (158). E kjo është edhe mënyra më e mirë për të lënë një botë, që i ndjen detyrimet ndaj brezave të ardhshëm, jo me deklarata, por përmes impenjimit e kujdesit për të varfrit e sotëm, siç nënvizonte edhe Benedikti XVI: “përveç solidaritetit besnik ndërmjet brezave, duhet integruar nevoja urgjente morale për një solidaritet të përtërirë ndërmjet brezave”(162).

Ekologjia e gjithanshme është pjesë e jetës së përditshme, së cilës Enciklika i kushton vëmendje të veçantë, sidomos asaj në ambientin urban. Njeriu ka aftësi të mëdha përshtatjeje. “Janë për t’u admiruar krijimtaria e bujaria e njerëzve dhe e grupeve, të aftë t’i kapërcejnë kufizimet e ambientit, …duke mësuar ta orientojnë ekzistencën e tyre në mesin e çrregullimit e të pasigurisë”(148). Megjithatë, zhvillimi i vërtetë presupozon përmirësimin e përgjithshëm të cilësisë së jetës njerëzore: hapësira publike, banesa, transporte, etj.(150-154).

Edhe “trupi ynë na vë në marrëdhënie të drejtpërdrejta me ambientin e me qenie të tjera të gjalla. Pranimi i trupit si dhuratë e Zotit është i nevojshëm për të pranuar krejt botën si dhuratë të Atit Qiellor e si shtëpi të përbashkët; përkundrazi, logjika e sundimit të trupit shndërrohet në logjikën, shpesh të stërholluar, të mbizotërimit të përgjithshëm”(155).

Kapitulli V – Disa linja orientimi e veprimi

Ky kapitull i jep përgjigje pyetjes: çfarë mund e çfarë duhet të bëjmë? Analizat nuk mund të na mjaftojnë: duhen propozime “dialogu e veprimi, që të përfshijnë secilin prej nesh, por edhe politikën ndërkombëtare”(15) e “të na ndihmojnë të dalim nga spiralja e vetëshkatërrimit, në të cilën po thithemi”(163). Për Papën Françesku është e domosdoshme që ndërtimi i udhëve konkrete të mos bëhet në mënyrë ideologjike, sipërfaqësore, ose reduksioniste. Prandaj është i nevojshëm dialogu, term ky, i pranishëm në titullin e çdo seksioni të këtij kapitulli: “Ka diskutime për çështjet e ambientit, në të cilat është e vështirë të arrihet konsensusi.    …Kisha nuk pretendon të vendosë për çështje shkencore, as ta zëvendësojë politikën, por [unë] ftoj për një debat të ndershëm e transparent, që nevojat e veçanta, ose ideologjitë të mos e dëmtojnë të mirën e përbashkët”(188).

Mbi këtë bazë, Papa Françesku nuk ka frikë të japë një gjykim të ashpër për dinamikat ndërkombëtare të kohëve të sotme: “Mbledhjet botërore për ambientin, të viteve të fundit, nuk u janë përgjigjur aspiratave, sepse, për mungesë vendimi politik, nuk kanë arritur marrëveshje globale për ambientin, vërtet domethënëse dhe efikase”(166). E pyet “Pse dëshirojnë ta ruajnë sot, një pushtet që do të kujtohet për paaftësinë e ndërhyrjes, kur kjo ishte urgjente dhe e nevojshme?”(57). Siç kanë përsëritur shpesh Papët, duke u nisur nga Enciklika “Pacem in terris”, duhen forma e mjete të frytshme të qeverisjes globale(175): “kemi nevojë për një marrëveshje mbi regjimet e qeverisjes për krejt gamën e të ashtuquajturave pasuri të përbashkëta globale”(174), meqë “mbrojtja ambientale nuk mund të sigurohet vetëm mbi bazën e llogaritjeve financiare të kostos dhe të përfitimit. Ambienti është një nga pasuritë, që mekanizmat e tregut nuk janë në gjendje ta mbrojnë, ose ta promovojnë si duhet” (190, që citon fjalët e “Doracakut të doktrinës shoqërore të Kishës”).

Gjithnjë në këtë kapitull, Papa Françesku ngul këmbë në zhvillimin e proceseve vendimmarrëse të ndershme e transparente, për “të shoshitur” cilat prej politikave dhe nismave afariste mund të çojnë “në një zhvillim të vërtetë të gjithanshëm” (185). Në veçanti, studimi i ndikimit mbi ambientin për një projekt të ri “kërkon procese politike transparente, që i nënshtrohen dialogut, ndërsa korrupsioni, që e fsheh ndikimin e vërtetë ambiental të një projekti në këmbim të favoreve, shpesh, sjell marrëveshje të dyshimta, që i shmangen detyrës për informim dhe debatit të thelluar” (182).

Veçanërisht e fuqishme është thirrja drejtuar atyre që kanë detyra politike, që të largohet nga “logjika efiçentiste dhe ‘imediatiste’”, nga logjika me prodhimtari të menjëhershëm (181), mbizotëruese sot: “nëse do të ketë guxim ta bëjë këtë, mund ta kuptojë sërish dinjitetin, që Zoti i ka dhënë si njeri e, pas kalimit të tij në këtë histori, do të lerë dëshminë e përgjegjësisë së fisme” (181).

Kapitulli VI – Edukimi dhe përshpirtëria ekologjike

Kapitulli i fundit shkon drejt e në zemër të kthesës ekologjike, për të cilën fton Enciklika. Rrënjët e krizës kulturore veprojnë në thellësi e nuk është e lehtë të ripërcaktohen sjellje e zakone. Edukimi dhe formimi mbeten sfida qendrore: “çdo ndryshim ka nevojë për motivacion e për një udhë edukative”(15); përfshihen të gjitha fushat e edukimit, së pari “shkolla, familja, mjetet e komunikimit, katekizmi” (213).

Fillimisht, duhet “të synojmë një stil tjetër jetese” (203-208), që krijon edhe mundësinë “për të ushtruar presion të shëndoshë mbi ata, që kanë në dorë pushtetin politik, ekonomik e shoqëror” (206). Kjo ndodh kur vendimet e konsumatorëve arrijnë “ta ndryshojnë sjelljen e ndërmarrjeve, duke i detyruar ta mendojnë përsëri ndikimin mbi ambientin dhe modelin e prodhimit” (206).

Nuk mund të nënvlerësohet rëndësia e rrugëve të edukimit ambiental, të afta të ndikojnë mbi gjestet e sjelljet e përditshme, që nga ulja e konsumit të ujit, tek grumbullimi i diferencuar i mbeturinave e deri tek “fikja e dritave që s’përdoren” (211): “Një ekologji e gjithanshme përbëhet edhe nga gjeste të thjeshta të përditshme, me të cilat e thyejmë logjikën e dhunës, të shfrytëzimit, të egoizmit”(230). E gjithë kjo do të jetë më e thjeshtë, duke u nisur nga një këndvështrim kundrues, që vjen nga feja: “Për besimtarin, bota nuk kundrohet nga jashtë, por nga brenda, duke njohur lidhjet me të cilat Ati Qiellor na ka bashkuar me të gjitha qeniet e tjera. Përveç kësaj, duke përmirësuar aftësitë e veçanta, që Zoti i ka dhënë çdo besimtari, kthesa ekologjike e shtyn atë të zhvillojë krijimtarinë dhe entuziazmin” (220).

Kthehet linja e propozuar në “Evangelii Gaudium”: “Thjeshtësia, e jetuar me liri e vetëdije, është çliruese” (223), po ashtu si “Lumturia kërkon vetëdijen e kufizimit të disa nevojave, që na trullosin, duke mbetur kështu në dispozicion të mundësive të shumta, që na jep jeta”(223); në këtë mënyrë është e mundur “ta ndjejmë sërish se kemi nevojë për njëri-tjetrin, se kemi përgjegjësi ndaj të tjerëve e ndaj botës, se ia vlen të jemi të mirë e të ndershëm”(229).

Shenjtorët na shoqërojnë në këtë udhë. Shën Françesku, i cituar mëse një herë, është “shembull i shkëlqyer i kujdesit për çka është e brishtë, shembull i ekologjisë së gjithanshme, jetuar me gëzim”(10), model, që na tregon si “janë të pandashme shqetësimi për natyrën, drejtësia ndaj të varfërve, impenjimi në shoqëri e paqja e brendshme”(10). Por enciklika kujton edhe shën Benediktin, shën Terezën e Lisieux dhe të Lumin Charles de Foucauld.

Pas “Laudato sì”, rrëmimi i ndërgjegjes, mjeti që Kisha e këshillon gjithmonë për të orientuar jetën në dritën e marrëdhënieve me Zotin, duhet të përfshijë një përmasë të re, duke pasur parasysh jo vetëm si përjetohet bashkimi me Zotin, me të tjerët e me vetveten, por edhe me të gjitha krijesat e me natyrën.

TREGUESI

LËVDUAR QOFSH, O ZOTI IM [1-2]

Asgjë nga kjo botë nuk na lë indiferentë [3-6]

Të bashkuar nga i njëjti shqetësim [7-9]

Shën Françesku i Asizit [10-12]

Thirrja ime[13-16]

KAPITULLI I PARË

Ç’PO I NDODH SHTËPISË SONË [17-61]

NDOTJA E AMBIENTIT DHE NDRYSHIMET E KLIMËS [20-26]

Ndotja, mbeturinat dhe kultura e hedhurinave [20-26]

Klima si pasuri e përbashkët [23-26]

ÇËSHTJA E UJIT [27-31]
HUMBJA E BIODIVERSITETIT[32-42]
KEQËSIMI I CILËSISË SË JETËS NJERËZORE DHE DEKADENCA SHOQËRORE [43-47]
PABARAZI PLANETARE [48-52]
DOBËSIA E MARRËDHËNIEVE [53-59]
NDRYSHIM OPINIONESH [60-61]

KAPITULLI I DYTË

UNGJILLI I KRIJIMIT [62-100]

DRITA QË JEP FEJA[63-64]
URTIA E TREGIMEVE BIBLIKE[65-75]
MISTERI I GJITHËSISË[76-83]
MESAZHI I ÇDO KRIJESE NË HARMONINË E TË GJITHA KRIJESAVE[84-88]
NJË BASHKIM UNIVERSAL [89-92]
DESTINACIONI I PËRBASHKËT I PASURIVE[93-95]
VËSHTRIMI I JEZUSIT[96-100]

KAPITULLI I TRETË

RRËNJËT NJERËZORE TË KRIZËS EKOLOGJIKE [101-136]

TEKNOLOGJIA: KRIJIMTARI DHE PUSHTET [102-105]
GLOBALIZIMI I PARADIGMËS TEKNOKRATIKE [106-114]
KRIZA E PASOJA TË ANTROPOCENTRIZMIT MODERN [115-136]

Relativizmi praktik [122-123]

Nevoja për të mbrojtur punën [124-139]

Risitë biologjike, duke u nisur nga puna kërkimore [130-136]

KAPITULLI I KATËRT

NJË EKOLOGJI E GJITHANSHME [137-162]

EKOLOGJIA AMBIENTALE, EKONOMIKE, SHOQËRORE [138-142]
EKOLOGJIA KULTURORE [143-146]
EKOLOGJIA E JETËS SË PËRDITSHME [147-155]
PARIMI I SË MIRËS SË PËRBASHKËT [156-158]
DREJTËSIA NDËRMJET BREZAVE [159-162]

KAPITULLI I PESTË

DISA LINJA ORIENTIMI DHE VEPRIMI [163-201]

DIALOGU PËR AMBIENTIN NË POLITIKËN NDËRKOMBËTARE [164-175]
DIALOG, DREJT POLITIKAVE TË REJA KOMBËTARE E LOKALE [176-181]
DIALOG E TRANSPARENCË NË PROCESET VENDIMMARRËSE [182-188]
POLITIKA DHE EKONOMIA NË DIALOG PËR PËRPLOTËSIMIN E NJERIUT [189-198]
FETË NË DIALOG ME SHKENCAT [199-201]

KAPITULLI I GJASHTË

EDUKIMI DHE PËRSHPIRTËRIA EKOLOGJIKE [202-246]

TË SYNOJMË NJË STIL TJETËR JETESE [203-208]
TË EDUKOJMË PËR ALEANCËN NDËRMJET NJERËZIMIT DHE AMBIENTIT [209-215]
KTHESA EKOLOGJIKE [216-221]
GËZIM E PAQE [222-227]
DASHURI PËR SHOQËRINË E POLITIKËN [228-232]
SHENJAT SAKRAMENTORE DHE PUSHIMI FESTIV [233-237]
TRINIA SHENJTE DHE MARRËDHËNIET NDËRMJET KRIJESAVE [238-240]
MBRETËRESHA E GJITHË KRIJESAVE [241-242]
PËRTEJ DIELLIT [243-246]

Lutje për tokën tonë

Lutje e krishterë me gjithë krijesat

 

  • twitter
  • facebook
  • linkedin
Fjalë kyçe: , ,

Komentet

Lajme të ngjashëm

Volodymyr Zelenskyy: Garancitë e sigurisë pa SHBA-në nuk janë ‘të mjaftueshme’ për Ukrainën

Garancitë e sigurisë vetëm nga vendet europiane, pa përfshirjen e SHBA-së, nuk do të jenë “të mjaftueshme” për të siguruar mbrojtjen afatgjatë të Ukrainës ndaj ndonjë agresioni të mëtejshëm rus, ka paralajmëruar presidenti ukrainas.

Volodymyr Zelenskyy foli të enjten, pas një takimi me liderët e BE-së dhe NATO-s në Bruksel për të diskutuar mbështetjen e ardhshme për Kievin, duke pasur parasysh rikthimin e mundshëm të Donald Trump-it si president i SHBA-së dhe premtimet e tij për të ndaluar ndihmën ushtarake për Ukrainën dhe për të detyruar negociata të menjëhershme paqeje me Rusinë.

“Unë besoj se garancitë vetëm nga europianët nuk do të jenë të mjaftueshme për Ukrainën,” u tha Zelenskyy gazetarëve pas takimeve. “Është e pamundur të diskutohet vetëm me europianët, sepse e vetmja garanci, aktualisht ose në të ardhmen, është anëtarësimi në NATO.”

Zelenskyy ka bërë presion ndaj liderëve për t’i dhënë Ukrainës një ftesë zyrtare për t’u bashkuar me NATO-n, por SHBA dhe Gjermania kanë qenë shumë hezituese, ndërsa Hungaria është kategorikisht kundër.

“Është shumë e rëndësishme për ne që të kemi të dyja palët në bord, Shtetet e Bashkuara dhe europianët . . . një vendim të përbashkët,” shtoi ai. “Duhet të ketë një qëndrim shumë gjithëpërfshirës . . . duhet të jemi të sigurt në garancitë e sigurisë që do të na mbrojnë nesër.”

Zelenskyy tha se nuk do të bëjë publike asnjë detaj të diskutimeve me vendet perëndimore në lidhje me garancitë e mundshme të sigurisë.

Ai foli pas një takimi me presidentin francez Emmanuel Macron të mërkurën në mbrëmje, i ndjekur nga një mbledhje gjatë natës me liderë të lartë europianë, e organizuar nga sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, dhe një samit me të 27 liderët e BE-së të enjten në mëngjes.

Zyrtarët të cilët ishin informuar mbi bisedimet thanë se disa liderë përdorën diskutimet për të bërë propozime afatgjata mbështetjeje për Ukrainën, por kishte ndarje mendimesh mbi atë që Europa mund të vazhdojë të ofrojë pa mbështetjen e SHBA-së.

Garancitë e detyrueshme të sigurisë nga kryeqytetet europiane, të cilat potencialisht do t’i përfshinin ato në një luftë me Rusinë nëse Ukraina sulmohet përsëri, janë të pazbatueshme pa një garanci se SHBA do të mbështeste ato ushtri europiane, shtuan zyrtarët.

Macron ka sugjeruar idenë e dërgimit të trupave europiane në Ukrainë për të zbatuar një marrëveshje të mundshme paqeje, por shumë kryeqytete të tjera të BE-së janë shumë skeptike për këtë ide dhe nuk është e qartë nëse një forcë e tillë paqeruajtëse do të ishte shtesë apo zëvendësim i garancive të sigurisë.

Zelenskyy tha se ishte i gatshëm të zhvillojë bisedime të mëtejshme për luftën me Trump-in, për t’i shpjeguar disa aspekte kyçe të konfliktit.

“Ai nuk ishte në këtë luftë sepse nuk ishte president, kjo është e kuptueshme. Dua t’i ndaj me të më shumë detaje,” tha Zelenskyy. “Unë llogaris të kem kohën për të folur, për të menduar, për të dëgjuar dhe për të kuptuar pikëpamjen e tij dhe për t’i treguar pikëpamjen tonë. . . . Shpresoj që ai të më kuptojë.” / Financial Times – Syri.net

UGSHPD: DITA E EMIGRACIONIT DHE DYSHTETËSIA NJË KUJTESË PËR VOTËN E DIASPORËS

 
 
Kur presidenti i Republikës së Shqipërisë Bajram Begaj dhe Taulant Balla, drejtues politik i PS për Diasporën, e përkujtuan Ditën Ndërkombëtare të Emigracionit, 18 Dhjetorin me pritjet zyrtare apo dhe dërgesat e mesazheve, një karakteristikë thellësisht propagandistike dallohej qartë. 
Sukseset. 
Arritjet në formalitetet institucionale të politikës së majtë shqiptare që qeveris me konceptin mbi gjithëpërfshirjen duke i shtuar kësaj të fundit “natyrshëm” dhe interesimin për votën e diasporës. 
Nuk është më rastësi që heshtja prej vitesh premtohet tani. Por veç premtimit ka dalë në imazh edhe pretendimi se tashmë është meritë e mazhorancës socialiste afrimi i diasporës (kujtoni kuadratet gjithëpërfshirëse nga parakalimi i krye bashkiakut më 28 Nëntor, 2024), dhe vota e diasporës që do të mundësohet për herë të parë më 11 Maj, 2025. 
Ato pra gjithëpërfshirja dhe vota, përbëjnë tani dy fakte që përplasen me një situatë mjaft kritike në të cilën po kalon Shqipëria dhe që do të na shoqërojnë deri në mesin e vitit të ardhshëm. 
 

E nëse Kreu i Shtetit Begaj mendon se: –

“… vota e Diasporës është shumë domethënëse për Shqipërinë”

dhe kjo ka qenë detyrë e rëndësishme që me marrjen e detyrës, ose që në ditën e parë të betimit të tij, për Ballën, drejtues politik i PS për Diasporën, mesazhi vjen më “i plotë” dhe më “i gjatë” : – “Migracioni mbetet një sfidë e madhe globale dhe një realitet dinamik, i cili ndikon cilësinë e jetës dhe kërkon respektimin e të drejtave dhe lirive të qytetarëve. 33 vite më parë shqiptarët u nisën me anije apo përmes shtigjeve malore drejt vendeve fqinje Italisë dhe Greqisë si migrantë në kërkim të një jete dhe mundësive të reja”. Ndërsa komenti plotësues propagandistik i politikës zyrtare prej ATSH-s rrumbullakoset me përcaktime të tjera të paqarta si gjithëpërfshirja, me përmbajtjen se: –“Dita Ndërkombëtare e Migrantëve më 18 dhjetor shërben për të kujtuar diversitetin dhe rëndësinë e ruajtjes së të drejtave dhe dinjitetin e emigrantëve dhe refugjatëve në mbarë botën, pavarësisht sfondit dhe arsyeve që i shndërrojnë ata në migrantë”.

 
A mund të flasin këta shtetarë dhe politikanë dot për shqiptarët që largohen? 
A mund të shpjegohet se përse fuqia punëtore “importohet” dhe shihet si një zgjidhje në projektet vendore dhe globale të qeverisë së Rilindjes Socialiste ?
 
Janë zbuluar tashmë, por edhe kanë mbetur ende të pa zgjidhura çështjet më të dukshme si korrupsioni i partisë-shtet dhe përpjekja për të marrë edhe një mandat të katërt nga Rilindja Socialiste. Qëndrimi në pushtet dhe keq qeverisja janë mbuluar duke minuar opozitën politike dhe peshat mbi varfërinë, mbi krimin  si dhe largimi masiv i popullsisë shqiptare përpiqen të bëhen të sepse qeveria/ministrat transparencë quajnë daljen javore në shkallët e kryeministrisë për të treguar mbi VKM-t e firmosura. Asnjëri prej tyre nuk del në një konferencë shtypi, sepse ky është monopol i kryeministrit gjë të cilën ai e quan të kryer me pjesëmarrjen e rrallë në Kuvendin e Shqipërisë, por jo aq të rrallë në takimet ndërkombëtare.
 
Ky boshllëk dhe këto mungesa komunikimi nuk janë thjeshtë shprehje autoritarizmi, por janë rezultati i punëve të bëra vit pas viti dhe rritje e buxhetit si i tillë vit pas viti që nuk reflekton në hapjen e fronteve të reja të punës dhe kur në një periudhë prej dy-tre vitesh Leku është “çimentuar” i fortë kundrejt euros-€ dhe dollarit-$.
 
Mplakja e popullsisë gjithashtu dhe veçanërisht mosha e re  aktive po largohet dhe ky është fakt. Por fakt gjithashtu është se për të mos jetuar me pasojat e krijuara të rinjtë dhe forca aktive e punës është e detyruar të largohet për të siguruar një jetë më të mirë për vete si dhe për të ndihmuar mbijetesën e pjesës së mbetur të familjeve në Shqipëri. Kjo grup moshë është pika më nevralgjike për ekzistencën e atdheut, për fatin e demokracisë dhe të fatit të zgjedhjeve që duket se po e përsërit historinë e saj. Në qoftë se imazhet dhe fotografitë dokumentare të viteve ’90 përdoren edhe nga vetë ideologët e rilindësve socialistë si kontrasti krahasues se ku ishte Shqipëria që ju la në dorë demokratëve për ta qeverisur vendin dhe se ku është tani ajo që po gumëzhin prej turizmit, një fakt i përbashkët i që bashkon fillim-fundin e 35 viteve të tranzicionit deri në 11 Maj, 2025 nuk ka ndryshuar. Ai është hemorragjia e shqiptarëve largim që i imponohet popullsisë nga një parti-shtet i diktaturës (kujtoni dy zgjedhjet e para 1991 dhe 1992). Janë dy eksode të frikshme për t’i shpëtuar diktaturës dhe dhunës. I pari si një largim i shqiptarëve pa dokumente identiteti, ilegalë në Evropë, por si një krizë humanitare ajo u përballua sepse u njoh izolimi i një regjimi komunist 50 vjeçar. Mes të parit dhe të dytit, me hyrjen në vitet e tranzicionit ulje ngritjet e migracionit vazhduan. Ishin po shqiptarët që gjenin mënyrën me det, me tokë apo me ajër që të largoheshin pasi humbën shpresat tek ngritja e një sistemi demokratik bazuar në pronë, në mbrojtjen e lirive dhe të drejtave të individit dhe të barazisë përpara ligjit. Por edhe kjo goditje e dytë e viteve ’20 të shekullit të ri si vite të  hemorragjisë së kombit, kur shqiptarët edhe pse e gëzojnë lirinë e lëvizjes, edhe pse bëjnë pjesë në aleancën e NATO-s, edhe pse janë duke hedhur hapa drejt anëtarësimit evropian, statistika se 1/3 e popullsisë shqiptare gjendet në diasporë, mbetet një fakt ngre nevojën për një ndërgjegjësim të madh patriotik dhe atdhetar pa propagandë dhe pa ideologji partiake. 
Sepse për të parën herë shqiptarët po thirren të marrin pjesë në zgjedhje. Vota së diasporës më pak se gjashtë muaj larg. 
 
Ndaj Dita Ndërkombëtare e Emigracionit, 18 Dhjetori nuk mund të përdoret si propagandë partiake.
Këto janë edhe çështjet ku secila forcë politike me programet e veta duhet ta japë përgjigjen gjatë këtyre muajve të mbetur deri më 11 Maj, 2025 pa e joshur atë koncept për të drejtën e votës që e përçan diasporën ose që e largon  edhe më shumë nga Atdheu i keq qeverisur.
BE-ja pret. 
Ai aty është për popullin shqiptar. 
BE-ja nuk mund të jetë për këtë apo për atë forcë politike që me lehtësi kërkon zgjatje mandati pa ju përmbajtur sigurimit të zgjedhjeve të lira, të të drejtave dhe lirive themelore të individit, të pavarësisë së gjykatave në ushtrimin e ligjit veprimit të drejtësisë mbi korrupsionin dhe krimin. 

BE-ja është aty  për pluralizmin dhe shtetin ligjor, për mediat e lira dhe individin e lirë, për atë qeveri që i siguron punë dhe mirëqenien shtetasve të saj. Këto janë “detyrat e shtëpisë” ndër më kryesoret që i krijojnë hapësirë veprimtarisë ekonomike të tregut të lirë dhe konkurrencës përpara se sa çdo forcë politike që shpreson se do ta drejtojë vendin me një program të përpiktë përpara se të çojnë ndërmend dhe të marrin rrugën për qoftë edhe një tjetër tur të ri takimesh në diasporë.

E ndërsa opozita ofrohet dhe kërkon ndryshimin dhe rotacionin politik, për shkak të pamundësisë së ushtrimit të jetës parlamentare të mbështetur në kushtetutë, mazhoranca dhe qeverisja me institucionet e kapura dhe me influencën për një mandat të katërt, janë sot në një sulm frontal për pushtet dhe mënyra e afrimit me diasporën, listimin dhe marrjen e informacionit rreth saj po krijon një destabilizim dhe përçarje në diasporë. Dallohen afrime të natyrshme të vullnetshme nga diaspora me partitë politike, por asnjëherë shqiptarët e larguar që gëzojnë lejen e qëndrimit dhe dyshtetësinë  në shtete të ndryshme të botës nuk duhet të rrezikojnë arritjet personale dhe të familjeve të tyre dhe ato zhvillime integruese që ata i kanë realizuar.  Aty ku diaspora është e numerikisht më e madhe e përqendruar në numër sikurse edhe aty ku ata/ato janë si bashkësi më të vogla, një tipar dallues është e vërteta me edukimin e proceseve zgjedhore të lira. 
Në të dyja rastet zhvillimet politike shqiptare për të tërhequr interesimin dhe votën e diasporës duhet të jenë të matura dhe të kujdesshme pavarësisht etjes për fitore. Zgjedhjet dhe euforia e tyre, pavarësisht nga shpenzimi ekonomik duhet të ruajnë ndershmërinë dhe integritetin. Në të kundërt shprehja “ka gjasa” si shenjë kujdesi  do të thotë se zgjedhjet mund të realizojnë një efekt negativ për ta strukur dhe bërë indiferente atë pjesë bashkatdhetarësh aty ku ata ndodhen në përpjekje për të ndërtuar një jetë më të mirë. 
Në gjithë këtë panoramë mes propagandës, ideologjisë dhe imazhit partiak me turet në diasporë për të kërkuar votën ne e shohim edhe me interesimin në planin e brendshëm. KQZ  përforcoi kështu edhe disa qëllime pas disa vizitave që Këshilli Koordinues i Diasporës zhvilloi në Tiranë me rastin e 18 Dhjetorit, Ditës së Migracionit. Sipas ATSH, Komisioneri Shtetëror i Zgjedhjeve, Ilirjan Celibashi: –“ njohu me përgatitjet dhe masat e marra për mirë organizimin dhe mirë administrimin e procesit të votimit të diasporës për zgjedhjet për Kuvend, aktet rregullatore të miratuara, strategjinë e edukimit të zgjedhësve nga jashtë, ndërtimin e Platformës Elektronike të Regjistrimit (PER), siguritë dhe garancitë që do të ofrojë PER si dhe afatet zgjedhore për zgjedhësit nga jashtë”.
Këshilli Koordinues i Diasporës, a është ai gjithëpërfshirës? Pra a i përket ai gjithë diasporës si një institucion hershmërisë së emigrantëve shqiptarë dhe veçanërisht diasporës së se të viteve ’90-të?
Ky fakt duhet trajtuar me peshën e duhur sepse, çdo shqiptar në emigracion e ka një adresë, zotëron një banesë, pronë, biznes apo qoftë edhe ka kontratë pune dhe leje qëndrimi për studime kualifikime etj. Dhe më e rëndësishmja integrimi i tyre në vendet ku punojnë dhe jetojnë apo gëzojnë edhe nënshtetësinë i ka bërë ata jo vetë të integruar, por edhe kontribues financiarë, për ndihmën e familjarëve të tyre, për mirëmbajtjen e pronave, për dëshirën e zhvillimit të një aktiviteti ekonomik e deri tek e fundit ardhja si pushues dhe për t’u çmallur me atdheun.
E drejta e tyre për të votuar, nuk është thjeshtë pjesëmarrje e votës së diasporës, por është forcë ndryshuese nga 2025 e në vazhdim sepse jeta e gjithsecilit në emigracion është sfidë dhe sipërmarrje, është përgjegjësi për familjen dhe gjithashtu dashuri për familjen dhe për vendlindjen. Shqiptari i diasporës vjen i barabartë me votën dhe kjo garanci e integritetit nuk duhet të ketë diferencime dhe të përdoret për interesa propagande zgjedhore. Kjo më e fundit shënohet në një takim që kryeministri Rama ka zhvilluar më 19 Dhjetor me  Këshillin Koordinues të Diasporës, të cilësuar si takim vjetor ku janë hedhur dy ide lidhur me kontributet shoqërore me 8 shtete si dhe nënshtetësia shqiptare. Pavarësisht se propaganda e trajton si një rutinë kur theksohet takim vjetor me KKD-në, shumë kush që nuk e ka harruar di të thotë se tre samite të mëdha me diasporën janë zhvilluar.
Por edhe nëse po i marrim të përvitshme cili ishte rezultati i tyre në 12 vite ?
Pamundësia e përgjigjes është sërish propaganda tek e cila edhe 5-6 muaj para zgjedhjeve të 11 Majit, 2025 duket se nuk është fokusi tek zhvillimi i zgjedhjeve model ku diaspora merr pjesë, por numrat, turet në diasporë dhe premtimet. Ashtu siç u premton pensionistëve në Shqipëri bonusin, loja hapet tek kontributet shoqërore dhe nënshtetësia. Në rastin Gjerman kur njohja e dyshtetësisë në fund të Qershorit 2024 u bë realitet, koha e shkurtër me një qeveri që kujdeset për diasporën dhe jo për patronazhimin e saj duhet ta ketë vullnetin për ta kapur shpejtësinë e kohës pasi me të shprehet vullneti i procesit zgjedhor me pjesëmarrjen e diasporës. E nëse Gjermania përfaqëson një realitet të ri çfarë ndodh me shtetet e tjera ku përqendrimi është i madh dhe dyshtetësia po ashtu.  shprehje e Ramës me përfaqësuesit e KKD-s: –“… besoj se ministria e Jashtme do të ‘’lante shumë mëkate” të trashëguara nga koha e asaj hijes që më përndjek mua sa herë futem këtu. Me siguri ka anëtarë të Këshillit Kombëtar të Diasporës që nuk e kanë pasaportën shqiptare”. Kjo nuk tregon as shkallë të lartë përgjegjësie dhe as barazi procesi për pajisjen me dokumentacionin pasaportës shqiptare/nënshtetësinë të gjithë atyre që duan ta zotërojnë. E në këtë rast anëtarët e KKD nuk bëjnë përjashtim.
Format mund të plotësohen sepse shtetasit janë të barabartë pa i diktuar prioritetet si një arritje e qeverisë në xhiron e fundit të vitit elektoral pas disa mandateve në pushtet me detyra të pa realizuara për Ministrinë e Brendshme dhe Ministrinë e Jashtme trupën diplomatike apo trupën diplomatike.
Por si për ironi të fatit dhe të garës së imazhit në mes të rilindësve socialistë zgjedhjet dhe dy shtetësia kanë edhe konkurrencën brenda. Ajo nuk mund të nënvleftësohet. Në qoftë se kryeministri Rama doli në diasporë dhe tuboi emigrantët për votë, kryetari i bashkisë Veliaj ka punuar pak nga pak me dhënien e pasaportave shqiptare. Në muajt e fundit, diku me 15, herë me 6 apo edhe me 5 shtetas të rinj që do të jenë votues, Veliaj nuk e ndal interesin për votën brenda dhe jashtë jo vetëm në ditën e imazhit patriotik që kulmoi me paradën e kuadrateve të diasporës, por edhe në ditët më të vështira me drejtësinë të Bashkisë Tiranë, ai nuk mungon të sjellë pamje nga takime me shtetas të rinj shqiptarë.
18-19 Dhjetor, 2024

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë Profesionistë të Diasporës (UGSHPD)

Verband Albanischer Berufsjournalisten der Diaspora (VABD)

Union of Professional Albanian Journalists of Diaspora (UPAJD)

L’Union des journalistes professionnels albanais de la diaspora (UJPAD)

Unione dei Giornalisti Professionisti Albanesi della Diaspora (UGPAD)

Dronët godasin ndërtesa të larta në Kazan të Rusisë

Zjarr në një ndërtesë banimi pasi u godit nga një dron në qytetin rus Kazan, 21 dhjetor.

 

Dronët kanë goditur ndërtesa të larta banimi në Kazan, kryeqytetin e republikës Tatarstan të Rusisë, gjatë një vale sulmesh që e kanë detyruar aeroportin e qytetit t’i pezullojë fluturimet përkohësisht.

Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha se sulmet ndodhën në tri valë midis orës 7:40 dhe 9:20 të mëngjesit, sipas kohës lokale, më 21 dhjetor.

Shërbimi për shtyp i Rustam Minnikhanov, udhëheqësit të republikës autonome të Tataristanit, tha në një komunikatë se tetë dronë e sulmuan qytetin. Sipas komunikatës, gjashtë prej tyre i goditën ndërtesat e banimit, një e goditi një objekt industrial dhe një tjetër u rrëzua mbi një lumë.

Ministria ruse pretendoi se dronët ishin me origjinë ukrainase, ndërsa autoritetet ukrainase nuk kanë komentuar.

Sipas një komunikate në Telegram nga zyra e kryetarit të Kazanit, zona e banimit në tri qarqe të qytetit ishin në shënjestër të dronëve.

Pamjet në rrjetet sociale tregojnë disa raste ku dronët godasin ndërtesa shumëkatëshe dhe shpërthejnë në flakë.

Nxënësit evakuohen nga shkollat

Shërbimi Tatar-Bashkir i Radios Evropa e Lirë raportoi se nxënësit janë evakuuar nga shkollat në qarkun sovjetik të Kazanit dhe se sirenat mund të dëgjoheshin në qytet.

Nuk ka pasur ndonjë njoftim zyrtar mbi numrin e viktimave.

Sipas Interfax, kryetari i Kazanit, Ilsur Metshin, tha se njerëzit janë evakuuar nga ndërtesat e prekura dhe po u sigurohet strehim dhe ushqim.

Kazani ndodhet rreth 800 kilometra në lindje të Moskës.

Në një komunikatë, Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha se një “mjet ajror ukrainas, pa pilot, u shkatërrua mbi territorin e Republikës së Tataristanit nga forcat e mbrojtjes ajrore në detyrë”.

Agjencia Federale e Transportit Ajror të Rusisë tha në një komunikatë se “janë vendosur kufizime të përkohshme në Aeroportin e Kazanit në mëngjesin e 21 dhjetorit për të garantuar sigurinë e fluturimeve civile”.

Në të kaluarën, në shënjestër të sulmeve të dronëve ukrainas kanë qenë vendet ushtarake dhe industriale ruse në rajon. REL

Hovenier: Agjentë të FBI-së janë angazhuar në hetimet pas sulmit në kanalin e Ibër-Lepencit

Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier, ka thënë të premten se agjentë amerikanë të Byrosë Federale të Hetimeve (FBI) janë të angazhuar drejtpërdrejt në Kosovë, në hetimet për të gjetur fajtorët mbrapa sulmit në kanalin e Ibër-Lepencit.

Kanali i Ibër-Lepencit është sulmuar më 29 nëntor në fshatin Varragë të komunës së Zubin Potokut – komunë me shumicë serbe në veri të vendit.

Kanali Ibër-Lepenc furnizon me ujë nga Liqeni i Ujmanit gjithë veriun e Kosovës, rajonet e Mitrovicës, Prishtinën me rrethinë, si dhe Korporatën Energjetike të Kosovës për ftohjen e termoelektranave të saj.

Hovenier, ambasador në shkuarje, ka thënë në një intervistë për televizionin Klan Kosova, se hetimet për të gjetur përgjegjësit janë duke vazhduar dhe SHBA-ja po ndihmon në këtë proces.

“Kemi sjellë mbështetjen e FBI-së këtu në Kosovë për të punuar drejtpërdrejt me kohë të plotë me autoritetet për zbatim të ligjit, për të identifikuar përgjegjësit”, ka thënë Hovenier, i cili e ka dënuar edhe një herë sulmin.

Aktualisht, ai ka thënë se nuk mund të përcaktojë se kush është mbrapa sulmit.

Policia e Kosovës ka thënë se sulmi është kryer me lëndë shpërthyese deri në 20 kilogramë.

Kosova e ka fajësuar Serbinë për këtë sulm që e ka konsideruar terrorist, ndërsa Beogradi zyrtar ka mohuar gjithçka.

Për autoritetet e Kosovës ky ka qenë sulmi më i rëndë në infrastrukturën kritike të vendit që nga lufta e viteve 1998/99, dhe që dëmet shkojnë në rreth 400.000 euro.

Edhe i dërguari amerikan për Ballkanin, Alexander Kasanof, i ka thënë Zërit të Amerikës se SHBA-ja dënon sulmin në shkallën më të lartë.

“Ajo që mund të them është që akte të tilla janë jo vetëm të tmerrshme por janë ndërtuar qartësisht për të krijuar destabilitet dhe i refuzojmë në mënyrën më të forte”, ka thënë mes tjerash Kasanof.

Përveç SHBA-së, sulmin e ka dënuar ashpër edhe Bashkimi Evropian. REL

Trumpi trysni për një marrëveshje që i jep fund luftës Rusi-Ukrainë

VOA Anita Powell

Presidenti i zgjedhur i Shteteve të Bashkuara Donald Trump thotë se udhëheqësit e Ukrainës dhe Rusisë duhet të jenë “të gatshëm të arrijnë marrëveshje” për t’i dhënë fund konfliktit brutal që ka dërmuar Ukrainën. Lufta në Ukrainë filloi në shkurt të vitit 2022. Siç njofton korrespondentja e Zërit të Amerikës, Presidenti i zgjedhur Trump gjithashtu kritikoi vendimin e Presidentit Joe Biden për të lejuar Kievin të sulmojë Rusinë me armët e marrë nga Shtetet e Bashkuara, duke lënë të kuptohet se kur të marrë detyrën, ai mund ta anulojë vendimin.

Presidenti i zgjedhur Donald Trump thotë se do të bëj “përpjekje” për një marrëveshje paqeje mes Rusisë dhe Ukrainës në fillim të mandatit presidencial duke shtuar se të dyja palët duhet të bëjnë kompromis.

“Duhet të ketë një marrëveshje. Shumë njerëz po vriten në këtë luftë… Zelensky dhe Putini duhet të jenë të gatshëm për arritjen e një marrëveshjeje”, tha zoti Trump.

Ai gjithashtu e quajti vendimin e presidentit Joe Biden për të lejuar Ukrainën të sulmojë Rusinë me armë me rreze të gjatë një “marrëzi” dhe“një gabim të madh”.

Një ditë pas këtij reagimi, Kievi e çoi luftën në zemër të Moskës, pasi forcat ukrainase të sigurisë morën përgjegjësinë për vrasjen e një gjenerali rus, pak kilometra larg Sheshit të Kuq.

Analisti William Pomeranz thotë se nëse Presidenti i ardhshëm Trump heq dorë nga mbështetja për Ukrainën kjo do të kishte “pasoja të mëdha ushtarake” për Ukrainën dhe e vë zotin Trump kundër aleatëve të Shteteve të Bashkuara.

“Unë shoh një përplasje të mundshme mes aleatëve tanë të NATO-s dhe Presidentit Trump lidhur me luftën. Kur zoti Trump flet për negociata, kjo në të vërtetë do të thotë që Ukraina duhet të negociojë dhe të dorëzohet, ndërsa ai nuk i vë asnjë kusht Rusisë”, thotë zoti Pomeranz nga Qendra ‘Wilson’.

Administrata në largim e Presidentit Biden po përpiqet të “përdorë çdo qindarkë” të ndihmave tanimë të miratuara për Ukrainën, përpara se ai të largohet nga detyra. Një zyrtar i Këshillit të Sigurisë Kombëtare shpjegoi për Zërin e Amerikës arsyen për këtë.

“Lufta në Ukrainë ka të bëjë me themelin e sistemit ndërkombëtar mbi të cilin mbështetet gjithçka tjetër, sovraniteti, integriteti territorial, paprekshmëria e kufijve. Nëse këto nuk mbrohen në Ukrainë, nuk do të mbrohen askund tjetër”, thotë zoti Carpenter.

Kongresi është ai që përfundimisht vendos nëse do të ndahen fonde të tjera për Ukrainën.

“Unë mendoj se zgjedhja e Presidentit Trump tanimë e ka ndryshuar situatën atje. Ai mund ta zgjidhë konfliktin dhe ne po presim me padurim që ai të na udhëheq deri në atë pikë”, thotë për Zërin e Amerikës, Mike Johnson Kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve.

Ligjvënësja demokrate, Erica Lee Carter, u zgjodh së fundmi për të shërbyer në javët e fundit të mandatit të nënës së saj të ndjerë në Kongres. Ajo përdori kohën e kufizuar në detyrë për t’i bërë jehonë mbështetjes që nëna e saj Sheila Jackson Lee i dha Ukrainës.

“Unë nuk heq dorë nga Ukraina derisa të gjithë në Ukrainë të ndalojnë së luftuari dhe kjo nuk do të ndodhë derisa Ukraina të fitojë”, thotë për Zërin e Amerikës ligjvënësja demokrate Erica Lee Carter

Deklarata e saj nxjerr në pah një çështje të rëndësishme: nëse Ukraina është gati të bëj kompromis.

Anëtarët e qeverisë së Presidentit Volodymyr Zelensky kohët e fundit kërkuan mbështetje nga fqinjët si Polonia dhe nga vende të largëta si Franca dhe Australia.

Kur u pyet kohët e fundit nëse ai ishte gati të ndalonte luftën dhe të pranonte bisedimet, Presidenti Zelensky tha se së pari duhej të shihte garancitë e sigurisë dhe një plan për paqen.

1 milion shqiptarë vuajnë nga një formë e rëndë e varfërisë sipas INSTAT

Më shumë se 1 milion shqiptarë vuajnë nga një formë e rëndë e varfërisë, sipas të dhënave të fundit të INSTAT që matën të ardhurat dhe nivelin e jetesës në vitin 2023.

Që nga viti 2018, INSTAT e mat varfërinë në përputhje me metodologjinë e Eurostat nëpërmjet treguesit “Rreziku për të qenë i varfër ose përjashtimi social (AROPE) që u referohet individëve që janë në rrezik për të qenë të varfër, ose thellësisht të privuar nga ana materiale dhe sociale, ose që jetojnë në familje me intensitet shumë të ulët në punësim.

Sipas rezultateve të fundit, Shqipëria kishte 42.1% që vuajnë nga një formë e rëndë e varfërisë. Po të marrim në konsideratë se me të dhënat e Cens 2023, popullsia e vendit ishte 2.4 milionë banorë dhe mbi 1 milion shqiptarë po përjetojnë një nga format e rënda të varfërisë.

Të 1 milion shqiptarët jetojnë në familje që nuk mund të përballojnë të paktën shtatë nga trembëdhjetë kategoritë e privimit (6 kategori që lidhen me privimin në nivel individi dhe 7 kategori që lidhen me privimin në nivel familje).

Në nivel familje konsiderohen vështirësi:

Një individ mund të konsiderohet në vështirësi në rast se nuk ka:

Sipas Eurostat Shqipëria ka përqindjen më të lartë në Europë të popullsie në rrezik të varfërisë dhe privimit material.

Treguesit për Shqipërinë, sipas Eurostat, janë dukshëm më të lartë krahasuar me vendet e tjera fqinje të Ballkanit Perëndimor ku Mali i Zi ka 34.1% të popullsisë në rrezik varfërie, Maqedonia e Veriut 32.6%, Serbia 30% ndërsa për Bosnjë Herzegovinën dhe Kosovën nuk ka të dhëna.

Të dhënat e Eurostat për vendet e Bashkimit Europian flasin se në vitin 2023, rreth 21.4% e popullsisë europiane ose 94.6 milionë banorë ishin në rrezik të varfërisë ose përjashtimit social.

Kosova dhe Shqipëria mbajnë seancë të përbashkët parlamentare

Kuvendet e Kosovës dhe Shqipërisë kanë mbajtur të premten një seancë të përbashkët parlamentare në Prishtinë, ku liderët e të dyja vendeve theksuan mbështetjen e ndërsjellë për njëra-tjetrën.

Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, i lartësoi lidhjet mes popujve të Shqipërisë dhe e kritikoi Bashkimin Evropian për qëndrimet e tij ndaj Prishtinës.

“Jemi i vetmi komb që flet një gjuhë po aq të vjetër sa vetë gjeneza e Perëndimit. Dëshira ime është që të mos jemi njëri në tryezën e bisedimeve për anëtarësim në Bashkim Evropian, ndërsa tjetri nën sanksione të BE-së, të cilat, meqë ra fjala, sot janë një absurditet absolut”, tha Rama.

Derisa Shqipëria i hapi kapitujt e parë në negociatat për anëtarësim në BE në tetor, Kosova vazhdon të mbetet vendi i vetëm në Ballkanin Perëndimor që nuk e ka ende statusin e vendit kandidat për anëtarësim në bllok.

Rama tha se ai dhe presidentja e Kosovës, kërkuan heqjen e masave ndëshkuese të BE-së ndaj Kosovës gjatë një samiti BE-Ballkani Perëndimor të mërkurën në Bruksel.

Blloku evropian vendosi masa ndëshkuese ndaj Kosovës më 2023, pas rritjes së tensioneve në veri të vendit. BE-ja pati vlerësuar se Qeveria e Kosovës nuk ka bërë mjaftueshëm për shtensionim.

Ndërkohë, kryetari i Kuvendit të Kosovës, Glauk Konjufca, tha në hapje të seancës se Kosova dhe Shqipëria janë me njëra tjetrën “në çdo rrethanë dhe pa asnjë kusht, duke qenë se ne nuk mund të përfaqësojmë tjetër gjë përveç se interesin kombëtar të kombit që për ne është i përbashkët”.

Ai e falënderoi Qeverinë e Shqipërisë për mbrojtjen e interesave të Kosovës dhe mbrojtjen e shtetësisë së Kosovës në arenën ndërkombëtare.

“E drejta e Kosovës për mbrojtjen e sovranitetit dhe integriteti, forcimit ligjit, nuk mund të konsiderohen cenim i fqinjësisë së mirë dhe as përshkallëzim i raporteve me fqinjët. Është Serbia që nuk na e pranon as statusin e fqinjit por ambiciet e aj hegjemoniste vazhdon t’i ketë të kodifikuara në Kushtetutë”, tha Konjufca.

Kjo është mbledhja e parë mes këtyre dy kuvendeve në Prishtinë. Seanca e fundit e përbashkët mes tyre u mbajt dy vjet më parë në Tiranë, me rastrin e shënimit të 110-vjetorit të Pavarësisë.

Kryetarja e Kuvendit të Shqipërisë, Elisa Spiropali, tha se Tirana dhe Prishtina ndajnë synimet dhe vizionet e njëjta drejt integrimeve evropiane.

“Realizimi i objektivit tonë anëtarësimi në BE, integrimi euroatlantik i Kosovës dhe njohja përfundimtare e saj si realitet i pakthyeshëm, rritja e rolit të faktorit shqiptar, stabiliteti për paqe dhe siguri, janë detyrat tona, themeli i të ardhmes sonë”, tha Spirapoli. REL

Sot në Prishtinë mbledhje e përbashkët e parlamenteve të Kosovës e Shqipërisë

Sot do të mbahet mbledhja e përbashkët mes dy parlamenteve, të Shqipërisë dhe të Kosovës. Nga Shqipëria të pranishëm do të jenë 60 deputetë.

Në agjendë do të jetë fjalimi i dy kryetarëve të Kuvendeve gjithashtu fjalimi i dy kryeministrave dhe më pas i kryetarëve të grupeve parlamentare. Mbledhja e përbashkët mes dy qeverive do të mbahet në Prishtinë.

Në total pritet të mblidhen 130 deputetë, ku priten të jenë të pranishëm edhe 70 parlamentarë të Kosovës. Të pranishëm në takim do të jenë kryeministri i Shqipërisë Edi Rama dhe ai i Kosovës, Albin Kurti.

Në mbledhjen e përbashkët mes qeverive të dy vendeve është parashikuar që pas ekzekutimit të himneve përkatëse, të mbajë fjalën kryetari i parlamentit të Kosovës Glauk Konjufca dhe pas tij, kryetarja e parlamentit të Shqipërisë Elisa Spiropali. Takimi pritet të mbyllet me një fjalim nga Rama e Kurti.

Kryetarja e Kuvendit, Elisa Spiropali, tha se mbledhja e përbashkët të Kuvendit të Shqipërisë dhe Kuvendit të Kosovës, e cila mbahet në Prishtinë, më 20 dhjetor, është nevojë e koordinimit të agjendës tonë kombëtare. Mbledhja e fundit mes dy parlamenteve ka qenë më datë 27 nëntor 2022, kur shënohej 110-vjetori i Pavarësisë së Shqipërisë.

Tradita e mbledhjes së përbashkët mes qeverisë së Tiranës dhe të Prishtinës ka nisur që më 2014 kur dy qeveritë u takuan në Prizren. Në atë kohë, qeveria e Kosovës drejtohej nga Hashim Thaçi. Një tjetër mbledhje e përbashkët u mbajt pak më vonë në Tiranë, më datë 23 mars 2015 me moton “Një tokë, një popull, një ëndërr”.

Takimi i fundit mes qeverisë së Ramës dhe të Kurtit është mbajtur më 2022, ku ndër të tjera, u arrit që vendet të nënshkruajnë 19 marrëveshje të përbashkëta, që rregullonin sektorë të ndryshëm.

Agjenda

Arritja në Sallën e Seancave Plenare të Kuvendit të Kosovës

Hapja e aktivitetit  me ekzekutimin e Himneve Kombëtar

Fillon Seanca e përbashkët plenare në Kuvendin e Kosovës

Glauk Konjufca, Kryetar i Kuvendit të Republikës së Kosovës (10 min)

Elisa Spiropali, Kryetare e Kuvendit të Republikës së Shqipërisë (10 min)

Mesila Doda, Kryetare e Grupit Parlamentar Demokraci dhe Integrim, Kuvendi i Shqipërisë  (3 min)

  1. Besnik Tahiri, Kryetar i Grupit Parlamentar të Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, Kuvendi i Kosovës (3 min)
  2. Fatmir Mediu Anetar i Grupit Parlamentar Aleanca për Ndryshim, Kuvendi i Shqipërisë (3 min)
  3. Enis Kervan, Kryetar i Grupit Parlamentar Multietnik, Kuvendi i Kosovës
  4. Arben Gashi, Kryetar i i Grupit Parlamentar të Lidhjes Demokratike të Kosovës, Kuvendi i Kosovës (3 min)

Z.Gazment Bardhi, Kryetar i Grupit Parlamentar të Partisë Demokratike, Kuvendi i Shqipërisë (5 min)

  1. Abelard Tahiri, Kryetar i Grupit Parlamentar të Partisë Demokratike të Kosovës, Kuvendi i Kosovës
  2. Niko Peleshi, Kryetar i Grupit Parlamentar të Partisë Socialiste,

Kuvendi i Shqipërisë (5 min)

Znj. Mimoza Kusari-Lila, Kryetare e Grupit Parlamentar të Lëvizjes Vetëvendosje, Kuvendi i Kosovës (5 min)

Sh.T. Z. Edi Rama, Kryeministër i Republikës së Shqipërisë (10 min)

Sh.T. Z. Albin Kurti, Kryeministër i Republikës së Kosovës (10 min)

Mbyllja e Punimeve

(Balkanweb)

Sinani thotë se autoritetet serbe ia ndaluan ministrit Çeku vizitën në Preshevë

Kryetarja e Komunës së Preshevës, Ardita Sinani, ka thënë se Qeveria e Serbisë e ka refuzuar kërkesën për vizitën e planifikuar të Ministrit të Kulturës, Rinisë dhe Sportit të Kosovës, Hajrullah Çeku, vetëm një orë para realizimit.

“Qeveria e Serbisë refuzoi këtë vizitë vetëm një orë para kohës së planifikuar, duke shkelur afatin 48-orësh të përgjigjes, siç parashikohet në Marrëveshjen e Brukselit”, ka thënë Sinani përmes një postimi në Facebook.

Ajo e ka përshkruar këtë hap si dëshmi e tentimeve për izolim të shqiptarëve të komunës që ajo udhëheq.

Radio Evropa e Lirë e ka kontaktuar Zyrën për Kosovën në Qeverinë e Serbisë lidhur me vizitën e planifikuar të Çekut në Preshevë, por nuk ka marrë përgjigje.

Kjo Zyrë pati thënë më herët se Prishtina ua ka ndaluar vizitat përfaqësuesve të saj për të vizituar serbët e Kosovës në festën fetare të Shën Nikollës, që shënohet me 19 dhjetor.

Sipas saj, kjo përbën shkelje të marrëveshjes për lëvizje të lirë, të arritur mes dy vendeve më 2011.

Në Serbi jetojnë më shumë se 60.000 shqiptarë, të cilët përbëjnë pakicën e katërt më të madhe atje, sipas regjistrimit të fundit të popullsisë më 2022.

Në raportet ndërkombëtare, Lugina e Preshevës – term që përdoret për Preshevën, Medvegjën dhe Bujanocin, komuna të banuara me shumicë shqiptare në jug të Serbisë – konsiderohet tërësisht e izoluar dhe thuhet se merr vëmendje vetëm në kohë zgjedhjesh.

Në Kuvendin e Serbisë, shqiptarët kanë vetëm një zë: deputetin Shaip Kamberi.

Në muajt e fundit, qindra shqiptarë kanë protestuar kundër diskriminimit që kanë thënë se e përjetojnë në jug të Serbisë. Edhe autoritetet e Kosovës kanë qenë të zëshme në thirrjet për respektim të shqiptarëve të asaj zone.

Zyrtarët serbë, në anën tjetër, i kanë hedhur poshtë akuzat.

Shqiptarët në Serbi ankohen se autoritetet atje nuk ua njohin diplomat e Kosovës, kërkojnë integrim nëpër institucionet shtetërore të Serbisë, lejim të përdorimit të simboleve kombëtare shqiptare dhe për zgjidhjen e çështjes së pasivizimit të adresave.

Pasivizimi nënkupton fshirjen e qytetarëve prej adresave ku kanë qenë të regjistruar. Ky hap rezulton me humbjen e shtetësisë serbe, e rrjedhimisht të të gjitha të drejtave civile – përfshirë të drejtën për të votuar, për të pasur pronë, për të pasur sigurim shëndetësor e pension dhe për t’u punësuar.

Pasivizimi i adresës përcaktohet me ligj në Serbi prej vitit 2011. Ligji parasheh që institucionet të bëjnë kontrolle për të kuptuar nëse një banor jeton në adresën e regjistruar.

Nëse vërtetohet që një banor nuk jeton në atë adresë, merret vendimi për pasivizimin e saj, dhe banori obligohet që të regjistrojë adresën e re brenda tetë ditëve, pas pranimit të vendimit.

Ndonëse ligji parasheh të drejtën për apel, qytetarët kanë thënë se, në disa raste, as nuk kanë mundur të ankohen ndaj vendimit, pasi nuk janë informuar me kohë për pasivizimin.

Kjo çështje është përmendur edhe në raportin e Departamentit amerikan të Shtetit për të drejtat e njeriut në Serbi, për vitin 2023.

Në të është thënë se pasivizimi i adresave duket se është kryer në mënyrë joproporcionale ndaj shqiptarëve, sidomos në Medvegjë. REL

UGSHPD: 60 VJEÇ DHËNDËR

 
 
 
Nga takimi i 17 Dhjetorit, 2024 në Bruksel, kryeministri i RSH Rama me në krah përfaqësuesit e presidencës së radhës së palës Hungareze në BE-së Péter Szijjártó dhe Marta Kos, është shprehur ndër të tjera në një deklaratë të përbashkët për mediat se: – “Ne kemi bërë një zgjedhje të qartë si komb që duam të martohemi me BE dhe t’i harrojmë divorcet e vjetra të hidhur të së shkuarës”.
Është interesante ta marrësh më të gjatë përmbajtjen nga ekrani në raport me titujt që vendosen nga Agjencia Telegrafike Shqiptare e cila ende pa e shpjeguar arsyen e heq pjesën tjetër nga një fjali ku theksat diplomatikë dhe politikë merren si mesazhe të qarta nga një kryeministër shteti dhe jo kombi. 
Pjesa e munguar (e qethur) vazhdon me: – “… t’i harrojmë divorcet e vjetra të hidhur të së shkuarës”, sipas ngjyrimeve dhe mënyrës së propozimit për martesë me BE nga Rama. Ky aspekt nuk i ka shpëtuar skicës me titull “60 vjeç dhëndër” të autorit LD-NY24 e cila nënkupton auto censurën në fjalorin e diplomacisë së kryeministrit prej ATSH-s, por çuar më tej në vitet e tranzicionit shqiptar, “60 vjeç dhëndër” ka brenda disa dhjetëvjeçarë pushtetesh në politikën shqiptare që e kanë përdorur formulën e propozimit të lidhjeve sa herë që vijnë zgjedhjet parlamentare.
E ndërsa sot opozita proteston për keq qeverisjen dhe korrupsionin e administratës shtetërore në çdo nivel, qeveria e ka monopolizuar politikisht procesin e çeljes së grup kapitujve si të ishte pjesë e një programi të Rilindjes Socialiste që bëhen garanci jo thjeshtë për procesin, por edhe për marrjen e një mandati të katërt në një shtet ku transparenca, zbatimi i ligjit dhe drejtësia ende nuk kanë fituar epërsi si instrumenta të rëndësishme demokratike në mbrojtje të pluralizmit politik mbi frymën e arbitraritetit dhe autoritarizmit që po materializohet në një koncept qeverisës parti-shtet.
Sloganet Krenarë për Shqipërinë, Vetëm përpara dhe Shqipëria 2030 kërkojnë të përforcojë përçimin e mesazhit për votuesit brenda dhe jashtë nga e majta e politikës shqiptare në një kohë kur vota e diasporës me një proces zgjedhor të lirë, të ndershëm dhe të mbrojtur mendohet se do të sjellë ndryshimin.
Si mund të shkohet në BE kur në një kohë llogaritet se rreth 1/3 e popullsisë së vendit është larguar në dhjetëvjeçarin e fundit?
 
17 Dhjetor, 2024

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë Profesionistë të Diasporës (UGSHPD)

Verband Albanischer Berufsjournalisten der Diaspora (VABD)

Union of Professional Albanian Journalists of Diaspora (UPAJD)

L’Union des journalistes professionnels albanais de la diaspora (UJPAD)

Unione dei Giornalisti Professionisti Albanesi della Diaspora (UGPAD)

Zelensky: Uniteti SHBA-BE, i domosdoshëm për ta ndalur Putinin

Presidenti i Këshillit Evropian, Antonio Costa dhe Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky para takimit të Bashkimit Evropian, në Bruksel, më 19 dhjetor, 2024/AP

 

VOA Marrë nga Reuters dhe AP

Gjatë takimeve me udhëheqësit e Bashkimit Evropian sot në Bruksel, Presidenti i Ukrainës Volodymyr Zelensky i bëri thirrje Shteteve të Bashkuara dhe Evropës të bashkëpunojnë për të ndalur Rusinë mes shqetësimeve se tërheqja e mundshme e ndihmës amerikane për Kievin mund të minojë përpjekjet e ukrainasve në luftën kundër Rusisë. Udhëheqësit evropianë kërkuan që çfarëdo nisme për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë duhet të përfshijë Kievin dhe të respektojë integritetin territorial të Ukrainës.

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky tha të enjten se vetëm aleanca ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë mund ta ndalë Rusinë dhe ta shpëtojë vendin e tij, në një mesazh drejtuar Presidentit të zgjedhur amerikan Donald Trump, mes thirrjeve të tij për t’i dhënë fund luftës.

“Uniteti ndërmjet Shteteve të Bashkuara, Bashkimit Evropian dhe shteteve të Evropës është shumë i nevojshëm. Na nevojitet ky unitet për të arritur paqen dhe mendoj se vetëm së bashku Shtetet e Bashkuara dhe Evropa mund ta ndalin me të vërtetë Putinin dhe ta shpëtojnë Ukrainën”, deklaroi Presidenti Zelensky para se të mbante fjalimin para udhëheqësve të BE-së në fillim të takimit të BE-së, agjenda e të cilit po dominohet nga lufta në Ukrainë.

Diplomatët evropianë thonë se udhëheqësit e bllokut synojnë t’i dërgojnë një mesazh të qartë zotit Trump për përkrahjen e tyre të vazhdueshme ndaj Ukrainës. Ata do të theksojnë se Ukraina duhet të jetë e përfshirë në një marrëveshje të mundshme paqeje dhe se marrëveshja duhet të respektojë integritetin territorial të Ukrainës.

Presidenti i ri i Këshillit Evropian, Antonio Costa tha se lufta “nuk është vetëm për Ukrianën dhe për Bashkimin Evropian, por për ligjin ndërkombëtar”. Ai tha se BE-ja do të angazhohet për një paqe të drejtë dhe afatgjatë.

“Duhet të jemi shumë të qartë sa i përket Ukrainës. Ne do t’ju mbështesim plotësisht me të gjithshka kemi në dispozicion dhe për sa kohë që të duhet. Tani gjatë luftës dhe në të ardhmen, në paqe. Duam t’ju mirëpresim një ditë këtu si anëtar të Bashkimit Evropian”, deklaroi ai.

Presidenti i zgjedhur Trump vazhdimisht ka bërë thirrje për një përfundim të shpejtë të luftës. Në fillim të javës ai tha se Presidenti Zelensky duhet të jetë i gatshëm për një marrëveshje paqeje me Presidentin rus Putin, ndonëse nuk është deklaruar nëse kjo do të thoshte se Kievi duhet t’i japë territore Moskës si pjesë të zgjidhjes.

Forcat ruse aktualisht kanë pushtuar një të pestën e Ukrainës dhe po avancojnë në pjesën lindore të saj.

Projekt-deklarata e BE-së thekson se “Rusia nuk duhet të fitojë”, duke shtuar se asnjë nismë për Ukrainën nuk duhet të merret pa pjesëmarrjen e Kievit.

Pjesëmarrja e Presidentit Zelensky në takimin e BE-së vjen pas bisedimeve që ai zhvilloi me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Mark Rutte dhe udhëheqës të tjerë evropian të mërkurën, që synonin të siguronin ndihma të menjëhershme për Kievin dhe garanci afatgjata për sigurinë.

Ndonëse udhëheqësit evropianë thonë se po përqëndrohen në nevojat e momentit të Ukrainës, disa zyrtarë tashmë kanë filluar të diskutojnë se si do të duken masat e sigurisë për Ukrainën pas përfundimit të luftës.

Udhëheqësit e BE-së pritet të diskutojnë edhe për çështje tjera, të marrëdhënieve me Shtetet e Bashkuara, mes shqetësimeve për një luftë të mundshme tregtare mes tyre.

ASK: Kosova ka 1.586.659 banorë të regjistruar

Kosova i ka 1.586.659 banorë të regjistruar, sipas raportit përfundimtar të Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK) për regjistrimin e popullsisë për vitin 2024.

Ushtruesi i detyrës së drejtorit të ASK-së, Avni Kastrati, tha në një konferencë për media në Prishtinë se ASK-ja e ka bërë vlerësimin për komunat me shumicë serbe në veri të vendit, ku kryesisht u bojkotua procesi.

Ai tha se ASK-ja vlerëson se Kosova ka një popullsi të përgjithshme rezidente prej 1.602.515.

Regjistrimi i popullsisë, ekonomive familjare dhe banesave, u zhvillua në të gjitha komunat e Kosovës nga 5 prilli deri më 24 maj.

Në këto të dhënat nuk përfshihet numri i pjesëtarëve të diasporës, pasi procesi i regjistrimit të tyre ende po vazhdon. Aktualisht, sipas ASK-së, në diasporë janë regjistruar rreth 500.000.

Sipas të dhënave zyrtare nga regjistrimi i kaluar i popullsisë i realizuar më 2011, numri i përgjithshëm i banorëve në Kosovë ishte rreth 1.7 milion. Procesi ishte bojkotuar në masë të madhe nga serbët.

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

Kliko këtu për të parë arkivën e lajmeve

Send this to a friend