Diversifikimi ( diversiteti), unifikimi ( unilateraliteti), multifikimi ( multilateraliteti) dhe globalizimi ( globaliteti) i marëdhëniëve ose raporteve të gjithëmbarshme shtetërore, nacionale, politike, ushtarake, monetare, tregtare, financiare, ekonomike dhe të tjera brenda vendëve të ndryshme anëtare të BE-së, siç dihet, i kanë sjellur, avansuar, afirmuar, rafinuar, ravijezuar, konturuar, eksploruar, performuar, harmonizuar dhe konvencionalizuar edhe realizimet praktike dhe teorike të aspiratave dhe interesave të njohura shtetërore, nacionale, politike, ushtarake,finansiare, ekonomike, industriale, teknologjike, shkencore, kulturore dhe të tjera të popujve dhe shtetëve të ndryshme- nën çatinë ose ambrelën e përbashkët të BE-së… Të gjitha këto së bashku e përbejnë të të ashtuquajturin ‘mozaikun’ ose ‘panoramën e përgjithshme të BE-s: “fotosintezën” e të cilës, e përbënin dikur (para Brexitit ose largimit britanik) 28 shtete të pavarura dhe sovrane të përfshiera dhe inkorporuara brenda “modeleve” ose konceptëve të larmishme industriale dhe ekonomike si “Modeli i Rajnës” i përbërë nga Gjermania, Franca, Belgjika dhe Luksemburgu, “Modeli Skandinavë” i përbërë nga Holanda, Austria, Danimarka, Finlanda dhe Suedia, “Modeli Anglo-Sakson” i përbërë nga Britania e Madhe, Irlanda dhe Portugalia, “Modeli Jugor ose Mesdhetar” i përbërë nga Spanja, Italia, Qiproja dhe Greqia, “Modeli i Vishegradit”,”Modeli Baltikë” dhe kështu me radhë.
S’do mend se edhe ‘politika globale’ e UE-s, apo ‘tregu i përbashkët'(global ose universal) i vlerave, resursëve dhe kapitalit , pos tjerash, ka për qëllim idetë, teoritë, studimet, analizat, formulat, konceptët dhe definicionet e njohura shkencore dhe humaniste, gjegjësisht, multilateralizmin (multilateralitetin), globalizimin (globalitetin) dhe universalizimin (universalitetin) e substancës ose strukturës monetare, finansiare, tregtare dhe ekonomike së bashku me interpolarizimin dhe globalizimin (universalizimin) e valutës se forte ose konvertibile si Euroja. E tërë kjo me qëllim të fuqizimit ose përforcimit të ‘tregut global ose interaktiv’ të mallërave, vlerave dhe kapitalit. brendapërbrenda BE-së.
Siç dihet, ngritja dhe themelimi i Unionit Europian (lëxo: me rastin e nënshkrimt të “Traktatit të Brukselit” mes B.Madhe, Francës dhe Shtetëve të Beneluksit) në vitin 1948 dhe Paktit të Natos (pas aprovimit të Doktrinës, respektivisht Rezolutës së njohur të Wandbergut) me 1949: Edhe përkundër pëngesave dhe vështirësive të ndryshme fillestare ose nismetare, me kalimin e kohës do i dëshmojnë dhe konfirmojnë përparësitë dhe benificionet e shumëta politike, ushtarake, sociale, ekonomike, industriale, teknologjike etj…Nga të cilat dikur me vonë do të lindin dhe shohin dritë edhe favoret dhe përparësitë tjera shtetërore, nacionale, politike, historike, industriale, ekonomike dhe të tjera të vendëve dhe popujve të ndryshëm gjithandej globit dhe kintinentit tonë. Kjo në radhë të parë për faktin se platforma dhe “vizioni i ri” në raportët ose mrëdhëniët e gjithëmbarshme botërore ose ndërkombtare: popujve dhe venëve të ndryshm të kontinentit të vjetër evropian etj….Do iu hapin (çelin) shtigje dhe horizonte të reja të zhvllimit dhe përparimit të gjithëmbashëm shtetërorë, nacional dhe ekonomik.
Edhe e ashtuquajtura “status quo-ja” e atëhershme nukleare ose atomike në të “dyja anët” e konfrontuara rivale dhe antagoniste me njëra tjetrën (lëxo:Paktin e Natos dhe ish “Traktatin e Varshavës”.): Falë arritjeve dhe zhvillimëve të fuqishme industriale dhe ekonomike të Natos dhe Përendimit, dikur me vonë i lkishin njohu nuansat dhe karakteristikat e veçanta ose specifike…Duke i determinuar dhe “detantizuar” kështu pikëpamjet dhe qëndrimet e konfrontuara në mes Lindjes dhe Përendimit, sii dhe duke i eksploruar, ravijezuar, konturuar dhe konvencionalizuar( unifikuar) në këtë sfond edhe konceptët dhe vizionet e larmishme të vendëve të ndryshme anëtare të Natos dhe BE-së..të ngritura dhe projektuara mbi idealet dhe vizionet e njohura epokale dhe historike të SHBA-së dhe Perëndimit mbi sigurimin dhe garantimin e të të drejtave dhe lirive të njohura globale ose universale të popujve dhe vendëve të ndryshme me të vogla gjithandej kontinentit të vjetër europian dhe me largë.
Thonë se Revolucionet e njohura industriale dhe politike në Angli, Francë dhe SHBA-s, asokohe u kishin dhënë fund formave ose metovave të egra skllavopronare, borxheze, fedualiste, absolutiste, kolonialiste, imperialiste, hegjemoniste, ekspanzioniste etj.
Edukata, kultura, arsimimi, emancipimi ose zhvillimi i përgjitshëm shkencor, industrial dhe ekonomik, pos tjerash i mundësuan njeriut të jetë ai që është: qenie që mendon, rezonon që flet dhe komunikon me të tjerët.
E gjitha kjo në një mjedis ku dhuna refuzohet si një mjet për të arritur qëllimet, dhe ku kërkohen dialogu dhe diskutimi si burime të vetme për arritjen e qëllimëve individuale dhe kolektive, përmes të cilit arrihet deri tek vendimet e përbashkëta dhe racionale.
Është diskutimi ai që përbën unitetin dhe jetën e shtetëve dhe popujve të ndryshëm brendapërbrenda UE-s etj. Janë gjuha, stili ose forma e debatit, dialogut, konsenzusit ose kompromisit, ato që krijojnë imazhin e tyre.
U mor vesh se boshti i secilës etikë intelektuale dhe profesionale është aftësia për universalizimin e vlerave dhe koncepteve, si dhe postulimin e parimeve.
Ndërsa, për të pasur një shtrirje të përgjithshme ose masive, etika duhet të jetë universale. Ngritja ose ndërtimi i një etike universale dhe humaniste. Domethënë, një gjakim për virtytin përmes një shtegtimi përmasash globale ose universale.
Ndaj, sa më të qarta, precize ose konçize të jenë prononcimet, deklaratat ose premtimet e një lideri shtetror, nacional, qeveritarë ose politikë, aq më të prirura do jenë ato të definojnë në mënyrë pozitiviste se çfarë do të duhej të ishte rregullimi i gjithëmbarëshem i UE-së në morinë e disonancave ose diversitetëve të njohura kognitive, shtetrore, nacionale, qeveritare, politike, konceptuale, ideoligjike, konjukturale, ekonomike, manufakturale, nomenklaturale dhe të tjera.
Ndonëse, janë disa çështje dhe aspekte të njohura determinante dhe paradigmatike të cilat vazhdojnë t’i sfidojnë, eklipsojnë, dominojnë ose ambivalojnë politikën dhe diplomacinë evropiane që nga koha e revolucionëve të njohura industriale dhe politike në Angli dhe Francë e deri me sot: Luftërat ose interesat e njohura tregtare ose ekonomike në mes popujve (kombëve) dhe shtetëve të mëdha industriale dhe ekonomike së bashku me ideologjinë e njohur shtetrore, nacionale, kulturore, politike, historike, ekonomike, shkencore, imdustriale, teknologjike etj.Aty janë edhe tendencat ose pretëndimet e ndryshme dominante dhe eksluziviste të çdo shekulli ose epoke së bashku me dy luftërat e mëdha botërore si dhe luftërat ose konfliktët e ndryshme kontinentale, lokale, rajonale dhe kështu me radhë, që jo rrallë e kanë dominuar, ricikluar ose rikonfiguruar historinë dhe gjeografinë politike të kontinentit plak.
Për me tepër ndërkaq, pas firmosjëve të njohura të “Paqes së Vestfalisë” me 1648, “Paqes së Pirinejeve” me 1659 , “Marrëveshes së Utrehtit” me 1713 dhe vendosjes se të të ashtuquajturit “Sistemit të Balansës” ( “Balance of Powers” ) në mes fuqive të atëhershme tregtare, industriale dhe ekonomike të kontinentit të vjetër europian: Etapat ose periudhat e ndryshme të luftërave dhe konfliktëve të mesipërme fetare ose kolonialiste në Evropë, do i zëvëndesonin të të ashtuquajturat “luftërat” ose “konfiktet kabinetike” së bashku me luftërat ose konfliktët e njohura tregtare dhe ekonomike në mes vendëve ose fuqive të ndryshme industriale dhe ekonomike. Duke e përfshirë dhe nënkuptuar këtu edhe të të ashtuquajturin “liberalizmin kapitalist” , gjegjësisht, “anarkoliberalizmin kapitalist” si stadin me të lartë të imperializmit të mevonshëm kolonial ose gjysëmkolonialist nga i cili dikur me vonë do të lindnin dhe gjeneronin edhe luftërat ose konfliktët e njohura botërore, llokale, rajonale, regjionale etj
Edhe largimi (brexitii) i Britanisë së Madhe nga UE-së ose nga ‘Eurozona’ si duket u bë si të thuash për shkak të “luftërave të pashpallura” industriale dhe ekonomike në mes Britanisë së Madhe, Gjermanisë, Francës dhe Italisë që paraqisnin dikur “katërshen e madhe” ose centrifugën kryesore të UE-s ose BE-s.
Kështu që pas 47 ose 48 vitësh, Britania e Madhe u largua nga UE-s!
Britania e Madhe, është edhe fuqi e njohur nukleare ose atomke, fuqia e pëstë industriale dhe ekonomike në botë, si dhe partnerja me e rëndësishme tregtare dhe ekonomike e Gjermanisè.
Largimi i Britanisè sè Madhe nga UE-s, asokohei kushtoi hiq mè pak se mbi 15O.OOO vende pune-Republikës Federale të Gjermanisë si Fuqia ose Lokomotiva kryesore e UE-s ose BE-s.
Në Britani të Madhe, gjithashtu jetonin, punonin,krijonin dhe fitonin me miliona francez dhe qytetar të tjerë nga BE-së .
BE- s dhe zgjedhjet e përgjitshme në Gjermani:
Duke filluar që nga Konrad Adenaueri dhe deri tek Dr. Angela Merkel ose Kancelari i ri (aktual)-Olaf Scholz, liderët e zgjuar dhe kompetent të Gjermanisë; vazhdimisht i kanë kombinuar, balancuar, ravijeziar, konturuar, eksploruar dhe avansuar lirinë me sigurinë, pasurinë me solidaritetin social, si dhe patriotizmin e tyre me edukatën, kulturën dhe mentalitetin e shkëlqyer industrial dhe ekonomik.
Ndaj, nëse kriza qeveritare ose politike mbërriti edhe në Gjermani, kjo erdhi për shkak të bankierëve lakmitarë, si dhe për shkak të krizave të ndryshme koniukturale, manufakturale ose nomenklaturale të shkaktura nga kostoja e lartë e luftës në Ukrainë, ku Gjermania është kampione europiane e ndihmave të përgjithshme ndaj Ukrainës.
Kancelari dhe idershipi i ri qeveritar ose politik në Gjermani, sipas të gjitha gjasave me tepër do fokusohen tek menaxhimi i krizës si dhe tek strategjia dhe planifikimi i së ardhmes.
Ndërkohë që kriza koniukturale, qeveritare, paralementare ose politike ne Gjermani, nxorri në pah urgjencën e ngritjes së disa pyetjeve kardinale dhe ekzistencialiste si për shembull: A është “modeli europian” i bazuar ne kufijtë e hapur, tregtinë e lirë, sistemin zemërgjerë si dhe në një mirëqenie për të gjithë në një botë të globalizuar? Si mund të përqasej ose ravijezohej dhe adaptohej tregu i përbashkët i finansave dhe kapitalit me tregtinë ose realitetin, sipas të cilit vetëm qeveritë shtetrore ose nacionale, mund të vendosin se kur do të ndërhyjnë nëse gjërat shkojnë keq?
Në këtë kontekst, gjermanët sikur nuk kishin kushte dhe motive të mjaftueshme për të besuar se qeveria e tyre po i mbronte nga kriza. Skemat e punës me afat të shkurtër dhe afatgjatgjatë, shkaktuan humbjen e shumë vendëve te punes etj.
Megjithatë, ekzistonte frika latente dhe permanente sipas të së cilës, problemet e mëdha ose kardinale, sikurb jane lënë ose shtyrë për më vonë .
Në Moskë, London, Pekin, Bruksel ose Uashington, zyrtarët e lartë, gjithëmonë i kanë ndjekur ose pèrcjellut me vemendje dhe interesim të shtuar ngjarjet dhe zhvillimët e përgjithshme në Gjermani.
Gjermania është edhe kandidate potenciale për të qenë anëtare e re e rregullt dhe e jashtëzakonshme ose fuqiplote e Këshillit të Sigurimit të OKB-së së bashku me SHBA-së, Rusinë , Kinën, Britaninë e Madhe dhe Francën.Psikologjia politike, pos tjerash na ndihmon për ta kuptuar se gjermanët e disiplinuar, gjithëmonë me qetësi dhe maturi të pashoqe i kanë tejkaluar krizat e ndryshme në planin e brendshëm dhe në atë të jashtëm.
Ndonëse, askush nuk e dinte me saktësi të plotë, nëse Evropa dhe vet Gjermania, janë larguar përfundimisht nga kriza ?
Presidenti Trump si për shëmbull vazhdimisht është ankuar për një stagnim ose staniacion transatlantik ose interkontinental ku modeli social, politik dhe ushtarak i tregut të lirë akoma përballet me prova ose sfida të vështira. Pa i harruar këtu edhe ‘luftërat tregtare’, ekonomike ose kabinetike në mes SHBA-së dhe UE-së etj.
Ndërkohë që industria, teknologjia dhe ekonomia e fuqishme gjermane, gjatë shumë vitëve ose dekadavetë fundit, kishin përjetuar, njohur dhe shënuar rritje dhe lulëzim të përgjithshëm në të gjitha fushat dhe segmentët e mundshme. Duke e bërë Gjermaninë njerën prej vendëve me të fuqishme industriale dhe konomike në të gjithë globin.
Në këtë sfond edhe ndihmat dhe kontributët e lartëpërmendura finansiare dhe ekonomike të Bankës së Bashkuar Europiane dhe bankave të tjera nacionale ose internaionale për Ukrainën, Poloninë, Francën dhe vendët tjera të ´eurozonës” që ndodhën në kriza të ndryshme ose në recesion, në të shumtën e rastëve jane të garantuara dhe sigurura nga taksapaguesit (tatimpaguesit) gjerman.Në këtë drejtim njohësit dhe studiuesit (ekspertët) e ndryshëm të rrjedhave dhe zhvillimëve të përgjithshme politike, finansiare, industriale, tregtare dhe ekonomike brendapërbrenda “tregut të përbashkët” europian, duke i analizuar dhe komentuar trendët ose standardet e ndryshme (dominante dhe eksluziviste) të vendëve ose fuqive të ndryshme të BE-së: Ka kohë që kanë berë fjalë për ndarje ose “forma të reja” suksesive, secesive, buxhetore ose merkantaliste të valutës (euros) dhe “kapitalit të përbashkët” europian në të ardhmen.
Ndërkaq, largimi i Britanisë së Madhe (Brexit) nga BE-së, asokohe sikur u hapi rrugë edhe procesëve tjera të dezintegrimit ose dekompozimit (dekompozicionit) të mundshëm të ” kompozicionit të përbashkët evropian” në të ardhmën.
Polonia, Sllovakia dhe Hungaria sikur paraqesin një “thembër Akili” ose një “mision Herkulesi” për UE-së dhe vet Gjermaninë si tërheqëse, pilotuese ose komanduese kryesore të kompozicionit të përbashkë të UE-së.Ndonëse, edhe me Francën, Gjermania gjithëmonë ka çështje ose probleme të hapura.
Franca, jashta rregullave të lojës ose “rregullave të përbashkëta” të UE-së, zhvillon bisnese ose tregti ushtarake ose luftarake me Greqinë, Australinë, Zelanden e Re, si dhe me shtetët e ndryshme afrikane ose euro-aziatike që kapin shifrën e qindra miliarda ose bilarda eurosh ose dollarësh amerikan.
Ndërkaq, shpesh aplikon politikë bojkotuese ose sabotuse brenda BE-së, e sidomos ndaj Gjermanisë, kur janë në pyetje liberializimi i vizave ose integrimët eventuale të Kosovës dhe vendëve të tjera të Ballkanit Perëndimor në UE-së.
Ndërkohë që si pasojë e luftës ne Ukrainë etj, thuhet se borxhi i brendshëm në Gjermani, e ka tejkaluar shifrën e 49O miliard eurove!
Shtoja këtu edhe dhjetëra ose qindra miliarda për zonat e demtuara nga përmbytjet ose vërshimet e dikurshme të ujit madh në Gjermani, indeksi relativisht i lartë i çmimëve të energjisë elektrike, të ngrohjes, artikujve ushqimor dhe sanitar etj.
Plus ndihmat milionëshe ose qindra milionëshe, të pagara dhe siguruara për Poloninë, Francën dhe shtetët tjera nga buxheti i përbashkët i UE-së, si masa ndihmëse ose preventive ndaj Covid 19 etj.
Të gjitha këto së bashku i bëjnë të rëndësishme ose historike zgjedhjet e ardshme në Gjermani, frorin ose shkurtin e vitit të ardhshem (2O25).
E keshilloj Elena Kocaqin qe te lexoje e te studioje me shume, mundesisht te shohi shume muze dhe, vetem pas ketij udhetimi te gjate ne shkence, te guxoje te arrij ne konkluzione. Historia eshte mbi fakte. Historia e shqiptareve eshte shume e bukur dhe shume e dokumentuar. Historia shqiptare nuk ka nevoje per fantazi injorance.
Petro Luarasi
Eleni Kocaqi shkruan: ”Ne gusht ne Shkup, shqiptaret e kishin ne dore perandorin qe te shpallnin autonominë ose pavarësinë dhe nuk e bene, se pati mosmarrëveshje midis tyre pasi Buletini me grupin e tij donte te shkonte ne Selanik dhe te nxirrte Abdyl Hamitin nga burgu dhe ta vendoste ne pushtet atë ne Stamboll.” Perkunder kujtimeve te Hasan Prishtines, i cili i botoi pas vdekjes se I.Boletinit dhe I.Qemalit ASKUSH NUK E POHON KETE AKUZE. PERKUNDRAZI TRUPAT E ISA BOLETINIT U TERHOQEN TE FUNDIT NGA SHKUPI DHE KERKONIN NGRITJEN E FLAMURIT KOMBETAR SHQIPTAR. Elena Kocaqi si shume te tjere kujtimet e nje personi (A.Prishtines ) i quajne dokumenta dhe nuk sqarojne se kush e nenshkroi e imponoi marreveshjen me xhon turqit qe te mos ngrihej flamuri. Dikush mund te pyese, mire Boletini nuk donte, po Hasani me te tjeret perse nuk e ngriten?! Kush vendoste luftetari apo i derguari per marreveshje me xhonturqit!Zekeria Rexha
Deklaratë
Mendime mbi krenët e kryengritjes së Kosovës 1912, Isa Boletinin dhe Riza beg Gjakovën
Nji nga krerët kryesorë të kryengritjes së madhe të Kosovës, më 1912, pa pjesëmarrrjen e të cilit as nuk mund t’imagjoinohej një kryengritje në proporcione aq rë mëdha kundër pushtuesve zhonturq, ka qenë edhe vetë Isa Boletini. Ky njihej atëherë si kundërshtar i parë dhe i papajtueshëm i zhonturqve , të cilët i urrente po aq sa regjimentarët e Sulltan Hamidit, për çthronëzimin e të cilit kishte nënshkrue ultimatumin në mbledhjen e madhe të Ferizajt në korrik 1908.
Akuzat që i bahen nga patrioti Hasan Prishtina se ai ka qenë për kthimin e Sulltan Hamidit në fron nuk kanë mbështetje në dokumentat sekrete të diplomacive të huaja as edhe tek turqit vetë si bie fjala te historiani Sulejman Kulce i cili për Riza beg Gjakovën thot haptas se është i lidhun me princin Sabahedin për të rrëzue qeverinë e ”Itthihadve Tarakki”- në dobi të sulltanit. Akuzat e lartpërmenduna besoj se janë shkaktue ma tepër nga temperamenti i rrëmbyer i patriotit t’ekzaltuem Hasan Prishtina për çashtje taktike dhe marrje vendimesh politike , që ky nganjëherë merrte përsipër vetëm pa u konsultue me bashkëpunëtorët e tij. Kjo gja del edhe në bashkëpunimin e Hasan Prishtinës me udhëheqjen e komitetit të Kosovës gjatë periudhës 1918-1922, të kryesuem nga Hoxha Kadri Prishtina, Hysni Curri dhe Bedri Pejani.
Jam i mendimit se mosshpallja e autonomisë shqiptare në Shkup më 1912 ka për shkak kryesisht, përsa u përket krenëve shqiptarë, qëndrimin intrasigjent dhe antikombëtar të Riza beg Gjakovës dhe fanatikëve që i shkonin mbrapa, me kërkesat e tyne që regjimi i sulltan Hamidit të restaurohej…
( Deklaratat origjinale gjenden në arkivin Skënder P.Luarasi) https://www.forumishqiptar.com/…/26533-Hasan…/page3
Gazeta ”Liria e Shqipėrisė” 29 gusht 1912
Telegrami i Hasan Prishtinës, propaganda antishqiptare dhe rreziku i jashtėm i detyroi udhėheqėsit e kryengritjes qė tė pėrfundonin njė marrėveshje me kėrkesat e kufizuara.
Gazeta”Liria e Shqipėrisė”pėr kėtė akt tė krerėve shqiptar, tė pamenduar mirė, mė 29 gusht 1912 shkruante:”Dalja e shqiptarėve nga Shkupi me kondita dhe me premtime tė pasiguruara,vėrtet mund tė quhej nisja e fundit, meqė nga kjo dalje vareshin shumė gjėra me rėndėsi…”
Para se tė largoheshin,kryengritėsit shqiptarė miratuan edhe njė deklaratė, nė tė cilėn thuhet: ”Neve ikim nga qyteti duke u zėnė besė fjalės sė qeverisė. Do tė presim gjer mė 5 tė shtatorit. Po tė mos i mbarojnė premtimet,ahere neve, sado qė s´lėmė as nonjė tė besuar nga ana jonė,do tė urdhėrojmė pėrsėri dhe do tė mos kėrkojmė premtime, po do tė ndahemi nga sundimi i Imperatorisė Otomane”. Kėtė deklaratė e nėnshkruan krerėt: Isa Boletini, Sadi Aga, Idriz Seferi, Bajram Curri, Riza Begu, Islam Spahija, Musa e Jahja Prizreni.
Elena Kocaqi eshte nje pseudo historiane, qe ja fut kot dhe luan per injorantet.
Urime e nderuar historiane, studiuese dhe e vendosur ne anen e te drejtes. Ju admiroj per guximin, pasi vete e pranono se: eshte e rrezikshme te shkruash historine e Shqiperise, pasi preken interersa te medha.
Sqarimi qe beni eshte me vend. Te pakten qeteson veten dhe ata qe kane interes te lexojne e te njohin histori. Mos u merizit nga ata qe perpiqen t’u fyejne, t’u kercenojne apo t’u pengojnë.
Jane shume rrethana qe individe, apo grupe te caktuara perbuzin, shajne, anatemojne veprimtaret e vertete te çeshtjes shqiptare. Ne vend qe te merren me vepren, merren me personin, ca me keq me jeten personale, qe jane vogelima te shijshme vetem per biseda kafenesh dhe te destinuara per njerez te rendomte. ose keqdashes te qellimshem.
Me pelqeu komenti i Petro Luarasit, duke sjelle ne kujtese disa fakte,, qe provojne se historia asnjehere nuk eshte e perfunduar plotesisht. Pikerisht kjo eshte e bukura qe pranon diskutim dhe rrahje mendimesh, per te gjetur te verteten, ecila nuk eshte absolute, sidomos ne histori.
Ju uroj pune te mbare dhe suksese! Shqierise dhe shqiptareve u duhen njerez te tille.