voal.ch – Komiteti në favor të nismës së përgjegjshme të biznesit ka zgjedhur të ekspozojë një vajzë përpara minierës Cerro de Pasco në Peru, në pronësi të Glencore, me tekstin e mëposhtëm: “Uji i pijshëm i ndotur. Fëmijë i helmuar. Ndërmarrja shumëkombëshe mban përgjegjësi”. initiative-multinationales.ch që – në shqip – iniciativë-shumëkombëshe.ch
Dick Marty po bën fushatë për nismën e biznesit të përgjegjshëm, e cila do të votohet nga qeveria federale në 29 nëntor. Ish-prokurori dhe senatori dëshiron që kompanitë me qendër në Zvicër të mbajnë përgjegjësi në gjykatë nëse kanë shkelur të drejtat e njeriut ose kanë ndotur mjedisin nga aktivitetet e tyre jashtë vendit.
Më 29 nëntor, zviceranët do të votojnë për iniciativën “biznes i përgjegjshëm”.
Teksti propozon të shtohet një nen në Kushtetutën Federale për të krijuar siguri që kompanitë me seli në Zvicër dhe kompanitë e kontrolluara prej tyre gjithashtu të respektojnë të drejtat e njeriut dhe standardet mjedisore të vlefshme ndërkombëtarisht jashtë vendit.
Parlamenti ka hartuar një kundër-propozim indirekt që hyn në fuqi nëse iniciativa refuzohet në qendrat e votimit, ose nëse ka një kundërshtim me referendum. Në të ardhmen, nga kompanitë do të kërkohet që të raportojnë mbi çështjet mjedisore, të drejtat e njeriut dhe korrupsionin. Përveç kësaj, kundër-propozimi imponon detyrime të kujdesit të duhur në lidhje me punën e fëmijëve dhe mineralet e nxjerra në zonat në konflikt. Sidoqoftë, ai nuk përcakton rregulla të reja në lidhje me përgjegjësinë e korporatave.
Dick Marty, ish-senator i Partisë Radikale Liberale është bashkë-kryetar i komitetit nismëtar . Dick Marty ishte një prokuror publik në Kantonin Ticino, një anëtar i qeverisë kantonale dhe më pas një përfaqësues i Partisë Radikale Liberale në Dhomën e Kantoneve në Bern. Ndër të tjera, ai fitoi famë ndërkombëtare falë hetimeve të tij në burgjet sekrete të CIA-s ose duke denoncuar trafikimin e organeve në Kosovë.
Në intervistë për swissinfo.ch, ai shpjegon pse e mbështet nismën që synon rritjen e përgjegjësisë së kompanive me seli në Zvicër.
swissinfo.ch: Zoti Marty, a shkelin shpesh të drejtat e njeriut apo ndotin mjedisin kompanitë me seli në Zvicër me aktivitetet e tyre jashtë vendit?
Dick Marty: Shumica e kompanive zvicerane sillen në mënyrë të drejtë. Vetëm një pjesë e vogël nuk i respekton rregullat. Sidoqoftë, sjellja e tyre ka një ndikim negativ në popullatën lokale dhe mjedisin. Për më tepër, shkeljet e tyre të të drejtave të njeriut dhe mjedisit dëmtojnë reputacionin e Zvicrës dhe ekonomisë së saj. Ne nuk jemi i vetmi vend që përballet me këtë problem. Ka hetime të hapura në Britaninë e Madhe, Kanada, Hollandë dhe Francë. Sidoqoftë, Zvicra është shteti me përqendrimin më të lartë të selive shumëkombëshe.
A mund të jepni shembuj të dëmit të shkaktuar jashtë vendit nga kompanitë zvicerane?
Dick Marty: Glencore shkakton probleme në vende të ndryshme. Në Kolumbi, për shembull, kjo multinacionale zotëron një nga minierat më të mëdha të qymyrit në botë në qiell të hapur. Aktiviteti minerar shkakton dëme të mëdha mjedisore dhe detyron fshatra të tëra të evakuohen. Pastaj është Syngenta i cili shet produkte që janë të ndaluara në Zvicër sepse ato konsiderohen shumë kancerogjene.
“Ata që pësojnë dëme të shkaktuara nga shumëkombëshe të huaja nuk kanë mundësinë t’i drejtohen drejtësisë sepse vendi i tyre nuk po funksionon ose është i korruptuar.”
A është e mundur të ndryshoni këtë gjendje me iniciativën tuaj?
Dick Marty: Gjatë jetës sime kam pasur fatin të vizitoj vende të ndryshme. Ajo që më tronditi ishte vëzhgimi se në shtetet veçanërisht të pasura me burime minerale ka shkallën më të lartë të varfërisë dhe dhunës në botë dhe qytetarët nuk mbrohen nga qeveritë e tyre. Kjo pasuri transferohet në Perëndim dhe popullata mbetet duarbosh. Sidomos ata që pësojnë dëme të shkaktuara nga shumëkombëshe të huaja nuk kanë mundësinë të shkojnë para drejtësisë sepse ajo nuk funksionon ose është e korruptuar në vendin e tyre. Dy vendime të fundit nga Gjykata Supreme e Mbretërisë të Bashkuar shkojnë pikërisht në drejtimin që shpreson iniciativa jonë. Meqenëse qytetarët e Zambisë nuk kanë qasje në drejtësi, është e drejtë që ata për dëmet të jenë në gjendje të padisin kompaninë në Britaninë e Madhe, ku është kompania mëmë.
Kjo është një çështje civile që nuk do të përfshinte Konfederatën. Do të ishte një çështje midis një qytetari të cilit i është bërë padrejtësi kudo në botë dhe kompanisë me seli në Zvicër. Ankesat mund të kenë të bëjnë vetëm me shkeljet e të drejtave të njeriut ose standardet e njohura ndërkombëtarisht për mbrojtjen e mjedisit.
Nëse iniciativa juaj pranohet, a do të jenë rregullat më të rrepta se në vendet e tjera?
Dick Marty: Do të zbatoheshin parimet që po imponohen pothuajse kudo. Aktualisht, Bashkimi Evropian po punon për një tekst të ngjashëm të ligjit, Britania e Madhe sapo ka marrë dy vendime për këtë qëllim, Gjermania po harton një projekt legjislativ të ngjashëm me yni dhe një ligj përkatës është tashmë në fuqi në Francë.
Nëse rregullat bëhen më kufizuese, a nuk ka rrezik që kompanitë të humbin konkurrencën e tyre në nivelin ndërkombëtar?
Dick Marty: Nëse në emër të konkurrencës duhet të injorojmë të drejtat e njeriut dhe ligjet themelore që synojnë mbrojtjen e mjedisit, kjo do të thotë që ne nuk kemi më asnjë dinjitet në këtë vend.
A do të përballen kompanitë zvicerane me kosto më të larta apo dokumente komplekse burokratike?
Dick Marty: Jo, ata nuk do të duhet të bëjnë asgjë të veçantë. Nisma kërkon vetëm që kompanitë që shkelin të drejtat e njeriut dhe standardet mjedisore të përgjigjen për veprimet e tyre para një gjykate zvicerane, me të gjitha garancitë që jep drejtësia zvicerane.
“Me kundërpropozimin, pala e dëmtuar dhe e cila ka pësuar dëm nuk ka mundësi të pohojë të drejtat e veta”
…..
Pse mendoni se kundërpropozimi i parlamentit nuk është i mjaftueshëm?
Dick Marty: Për shkak se pala e dëmtuar që ka pësuar dëm nuk ka mundësi të pohojë të drejtat e saj. Do të thotë të garantohet pandëshkueshmëri totale për bizneset. Por një bashkëjetesë e shëndetshme kërkon që të gjithë të përgjigjen për veprimet e tyre.
A mendoni se emri i mirë i Zvicrës jashtë vendit është gjithashtu në rrezik?
Dick Marty: Politika zvicerane duket se nuk është në gjendje të parashikojë problemet. Ekzistojnë shembuj të ndryshëm: pastrimi i parave, asetet, Swissair, UBS dhe sekreti bankar. Deri në fund ne mbështetëm regjimin e aparteidit në Afrikën e Jugut. Megjithëse kishte shenja shumë të qarta të krizës të afërt. Ne kurrë nuk reaguam në kohë dhe kështu imazhi i Zvicrës u komprometua seriozisht.
Kjo është arsyeja pse unë jam indinjuar sot, gjithashtu duke pasur parasysh se OKB, OSBE dhe Komiteti i Ministrave të Këshillit të Evropës që po u bëjnë thirrje shteteve të marrin masa legjislative për të kërkuar llogari të kompanive shumëkombëshe për aktivitetet e tyre kudo në botë. . Për të qenë e qëndrueshme, një ekonomi nuk mund të ndjekë vetëm fitimin. Martin Luther King na kujtoi se “një padrejtësi e kryer kudo në botë është një kërcënim për drejtësinë kudo”./swissinfo.ch/EB
Komentet