VOAL

Debati për rishikimin e historisë- Uran Butka kundër Paskal Milos dhe Pëllumb Xhufit: Propagandë komuniste, paradamkosen personalitetet historike

May 29, 2021

Në paraqitjen përpara mediave të projektit të Akademisë së Shkencave, “Historia e re e shqiptarëve”, drejtues dhe anëtarë të komisionit hartues u shprehën për përmasat, kriteret dhe vlerat e këtij projekti të ri. Ka disa vite që shqiptarët e interesuar për historinë brenda dhe jashtë Shqipërisë, por edhe studiues, historianë, njerëz të kulturës etj., kërkojnë rishkrimin apo korrigjimin e historisë, për shkak të një historie të deritanishme ende të politizuar, të deformuar dhe të njëanshme, por edhe për shkak se gjatë këtyre tri dekadave të demokracisë kanë dalë në dritë mjaft dokumente të reja, që kërkojnë doemos rishikimin e historisë.

Personalisht e kam parashtruar me kohë nevojën e këtij rishkrimi, prandaj edhe lajmin e përgatitjes së një historie të re të shqiptarëve e prita me pozitivitet. Mirëpo, në këto dy javë të paraqitjes në media të projektit nga Akademia e Shkencave, u zhgënjeva, dhe jo vetëm unë. Në daljen e parë të komisionit hartues, profesor Paskal Milo tha se ka boll fakte të reja që do të përfshihen në tekstin e ri.

“Do të fillojmë me një fakt historik të panjohur, që ka të bëjë me Mid’hat Frashërin, i cili në 1-3 maj 1944 ka takuar Napoleon Zervën, një nga përgjegjësit kryesorë të shfarosjes së popullsisë çame. Kryetari i Ballit Kombëtar është ulur në bisedime me të për të bashkëpunuar në kohën e luftës”.

Ky i ashtuquajturi “fakt historik”, përbën një “zbulim” dhe një “lajm” për Paskal Milon, ndërkohë që sipas mendimit tim, është një tendencë politike e tij, sipas tipologjisë së propagandës së dikurshme komuniste, që paradamkoste personalitete historike për t’i njollosur dhe asgjësuar mandej.

Përse duhej të trumbetonte me aq ngutje këtë paragjykim personal, kur për një periudhë prej dy vjetësh studimi, anëtarët e komisionit hartues do të ballafaqoheshin me dokumentet e faktet historike dhe do të konkludonin objektivisht? Përse deklaron se “do ta fillojmë historinë e re të shqiptarëve me një fakt të panjohur që ka të bëjë me Mid’hat Frashërin? Në ç’dokument është mbështetur Paskal Milo për të nxjerrë me përparësi këtë “fakt historik të ri”?

Në të vërtetë, nuk është një dëshmi e panjohur. Filip Liço, autor i librit “Probleme të marrëdhënieve grekoshqiptare”, botuar në Tiranë në vitin 2009, përfshin në këtë botim edhe një fragment kujtimesh të sekretarit të Napolon Zervës, kolonel Th. Sarandis, mbi një takim, sipas tij, mes Napoleon Zervës me një grup të nacionalistëve shqiptarë, mes tyre edhe Mid’hat Frashëri, në fshatin Voskop të Korçës nga 1-3 maj 1944. Pra, nuk kemi të bëjmë me asnjë dokument apo fakt historik, por me një kujtim të një ushtaraku grek të Zervës. Nuk mund të konsiderohen kujtimet si dokumente apo fakte historike të mirëfillta. Vetë prof. Paskal Milo dhe prof. Pëllumb Xhufi kanë theksuar disa herë se historia nuk bëhet me kujtimet, ngaqë ato përmbajnë subjektivizma apo interesa.

Mirëpo, kur u intereson atyre, i marrin dhe i paraqesin kujtimet si fakte të vërteta, si në këtë rast. Mendoj që politikanë shqiptarë apo të huaj, në kohë të ndryshme, kanë bërë takime, madje edhe marrëveshje edhe me kundërshtarët politikë apo armiqtë, në kushte e kontekste të caktuara historike. Përse nuk flet Paskal Milo për një takim të Enver Hoxhës me një oficer gjerman në kohën e Luftës? Unë e kam lexuar atë dokument dhe them se E. Hoxha u takua, por nuk bëri marrëveshje me oficerin gjerman. Kjo është e vërteta. Unë kam dijeni gjithashtu për takime të së djathtës shqiptare me të djathtën greke për marrëveshje gjatë luftës, megjithëse ato nuk janë realizuar.

Di edhe që PKSH ka bërë takime, marrëveshje dhe bashkëpunime me lëvizjen komuniste Greke (EAMElas). Sipas një raporti britanik “Një marrëveshje mes Frontit NÇ të Shqipërisë dhe EAM-it” (Lëvizja Komuniste Greke), mendohet se është firmosur midis datave të dhëna në korrik ose shtator 1943. Oficerët grekë të EAM të atashuar pranë Frontit NÇ të Shqipërisë janë raportuar të kenë qenë: Alexis Janaris, Angelos Doupis, Alias Dhimitriu (përfaqësues ushtarak) dhe Kristoferos Prinos. Një marrëveshje ushtarake mes Frontit NÇ-së dhe ELAS-it është raportuar se është bërë gjatë muajit dhjetor 1943, me rastin kur ndihmat e aleatëve për ELAS-it u ndërprenë. Një takim i mëvonshëm midis Frontit NÇ dhe ELAS u raportua se u mbajt në Nepravishtë, gjatë muajit mars 1944″.

Këto çështje duhen analizuar me objektivitet, pa qenë nevoja për akuza politike. Mirëpo, Paskal Milo nxjerr konkluzione eklektike të qëllimshme: “Mid’hat Frashëri, më 1-3 maj 1944, ka takuar Napoleon Zervën, një nga përgjegjësit kryesorë të shfarosjes së popullsisë çame. Kryetari i Ballit Kombëtar është ulur në bisedime me të për të bashkëpunuar në kohën e luftës”.

Së pari, sipas Th. Sarandis, N. Zerva u takua me një grup nacionalistësh si: Midhat Frashëri, Xhafer Dibra, Ali Këlcyra, Suat Asllani, Tane Malishova, Ali Nivica, Shukli Zakomeri, Qazim Prodani, Thoma Orollogai etj. dhe jo vetëm me kryetarin e Ballit Kombëtar, M. Frashërin.

Së dyti, takimi mes tyre, gjithnjë sipas Sarandis, u bë me 1-3 maj 1944, kur dihet që operacioni zervist kundër popullsisë çame nuk kishte nisur ende, ai filloi në 27 qershor 1944 dhe nuk duhet kurrsesi të ngatërrohet enkas Mid’hat Frashëri, mbrojtësi më i madh i çështjes çame, kur ishte ambasador në Greqi apo në forumet ndërkombëtare, si edhe në veprën e tij tanimë të botuar.

Së treti, as Th. Sarandis nuk thotë se u bë një marrëveshje, por një takim. Madje, nuk e citon fare Mid’hat Frasherin, por vetëm fjalët e Suat Asllanit, i cili nuk ishte pjesë e Ballit Kombëtar.

Së katërti, vetë autori i librit “Probleme të marrëdhënieve greko-shqiptare”, Filip Liço, argumenton: “Mendojmë se të dhënat e paraqitura nga mbledhja në Voskop të Korçës nga Th. Sarandis janë shumë të cunguara. Nga pohimet e tij që Greqia “të bashkohen me çfarë do mënyrë me Shqipërinë”, apo “do t’ia transmetojmë (Zervës) pikëpamjet tuaja”, del se në atë mbledhje u shfaqen mendime të ndryshme lidhur me bashkëpunimin shqiptaro-grek”, por nuk u bë ndonjë marrëveshje. Takim nuk do të thotë marrëveshje apo bashkëpunim.

Paskal Milo dhe Pëllumb xhufi e lidhin enkas “takimin” me Zervën, “shfarosësi i popullsisë çame”, duke ia shtuar qëllimisht për efekt këtë bisht. Dihet se kush ishte N. Zervasi, që kreu gjenocid kundër popullsisë çame të Greqisë, por takimi me M. Frashërin dhe përfaqësuesit e së djathtës shqiptare nuk kanë asnjë lidhje me këtë gjenocid.

Dr. Ermal Frashëri, i diplomuar në Universitetin e Harvardit dhe pedagog në këtë universitet, del kundër këtyre insinuatave: “Milo krijon sensacion me Mithat Frashërin. Ai foli për Mithat Frashërin e Zervën pa dhënë kontekstin. Duke folur për një takim, pa dhënë arsyet dhe rrethanat, Milo krijoi insinuata për Mithat Frashërin”.

Duke u nisur nga ky fakt, por edhe nga daljet në media të drejtuesve të Komisionit të Historisë, mendoj që projekti i Akademisë së Shkencave për Historinë e re, është i tejkaluar, një model zyrtar tashmë i dështuar. Ideimin, konceptimin, udhëheqjen, financimin, botimin, si edhe përzgjedhjen e historianëve pjesëmarrës në komisionin hartues, e ka bërë vetë Akademia sipas preferencave të saj, pa projekte konkurruese. Ndonëse thuhet publikisht se nuk është një projekt zyrtar, e nxjerrin vetë në shesh të kundërtën. Historiani Paskal Milo pohon: “Projekti udhëhiqet e monitorohet nga Akademia e Shkencave”, ndërsa historiani Marenglen Kasmi e thotë më troç: “Duhet të ketë një version zyrtar të historisë dhe nuk e bëjnë më mirë këtë gjë, sesa institucionet shtetërore!”.

Siç shihet qartë, një koncept totalitar për historinë. Është provuar tanimë se të gjitha botimet zyrtare të “Historisë së Shqipërisë” kanë qenë tejet të politizuara dhe të deformuara historikisht, sepse janë udhëhequr e krijuar nga ky parim.

Drejtues dhe historianë të projektit, prof. Paskal Milo dhe sidomos prof. Pëllumb Xhufi etj., kanë dëshmuar gjatë këtyre tri dekadave një politizim të dukshëm e të dëmshëm në trajtimin sidomos të ngjarjeve të periudhës së Pavarësisë, të Luftës së Dytë Botërore dhe të Pasluftës. “Si Paskal Milo dhe Pëllumb Xhufi që kanë shfaqur në kohë të ndryshme protagonizëm politik”, thekson Ermal Frashëri. Por edhe gjatë këtyre ditëve të prezantimit të projektit të Akademisë, këtë gjë kanë demonstruar, duke diktuar pikëpamjet dhe mendësitë e tyre, pra, duke u përpjekur t’i paravënë pikat mbi i-të mbi ngjarje e personalitete historike.

Dr. Ermal Frashëri, i përfshirë në këtë debat, jep argumentet pse teksti i ri “nuk do të prodhojë asgjë të re. Do të jetë një histori zyrtare, që ka ngjyrim mentaliteti totalitar… Vetë zyrtarizmi i punimit shkencor është antitezë e shkencës. Vula e Akademisë së Shkencave nuk është mburojë për historinë. Qasje e gabuar dhe organizim i mbrapshtë”.

Në debatin televiziv në “ABC-News”, dt. 13. 5.2021, moderatori Endri Xhafo i pyet prezantuesit e projektit: A ka pasur luftë civile në vitet 1943-44?

Skënder Gjinushi: Nuk ka pasur lufte civile.

Pra, kryetari i Akademisë së Shkencave, pronari i këtij projekti, i vuri vulën këtij fenomeni kaq të debatueshëm, në vend që të thoshte: këtë do ta vendosin historianët e komisionit mbi bazën e dokumenteve. Dihet që në këto 30 vite të demokracisë janë botuar me qindra botime, që dokumentojnë ekzistencën e luftës civile në Shqipëri pas prishjes së njëanshme nga komunistët të Marrëveshjes se Mukjes. Historiani Beqir Meta, drejtor i Institutit të Historisë, ka pohuar publikisht ekzistencën e luftës civile dhe pasojat e saj. Le të kujtojmë debatin e tij në Muzeun Kombëtar me Presidentin Moisiu.

Historiania Ana Lalaj, që nuk është pjesë e Komisionit, e kundërshtoi Gjinushin dhe të tjerët, duke thënë se kjo luftë nisi pas vendimit të PKSH-së në Konferencën e Labinotit, shtator 1943, ku u shpall lufta e armatosur kundër Ballit Kombëtar dhe çdo tendence tjetër.

Rrjedhimisht, ka pasur një luftë civile ndërmjet forcave komuniste me ato nacionaliste, e dokumentuar nga dokumentet e Arkivit të Shtetit, Arkivit të Ushtrisë, Arkivit të Ministrisë së Brendshme të Shqipërisë, arkivave të Britanisë, Gjermanisë, SHBA, Jugosllavisë etj. Thuajse gjithë oficerët britanikë që ishin atashuar në Shqipëri gjatë luftës, rreth 150, e kanë pohuar e vërtetuar luftën civile, po ashtu edhe historianët e huaj si R. Bejl, B. Fisher etj. Por mjafton të lexosh raportet ushtarake të komandantëve dhe komisarëve të divizioneve, brigadave e batalioneve të ushtrisë NÇ, si Mehmet Shehu, Dali Ndreu, Shefqet Peçi e shumë të tjerë, për të kuptuar vërtetësinë autentike dhe përmasat tragjike të luftës civile në Shqipëri dhe krimet e komunistëve gjatë luftës. Mjafton të përmendim luftën civile në Malësinë e Madhe, dhjetor 1944-shkurt 1945, një luftë frontale civile për një muaj e gjysmë pa ndërprerje, ku merrnin pjesë divizione dhe brigada të ushtrisë NÇ, që sulmuan ushtarakisht me zjarr e me hekur dhe ku u vranë me qindra luftëtarë e malësorë nga të dyja palët, u dogjën 34 shtëpi dhe pushkatuan e burgosën qindra malësorë, u internuar qindra familje në kampet e internimeve të të gjithë Shqipërisëburg.

Historianët enveristë e kanë fshehur dhe e fshehin edhe sot luftën civile, për të ngritur dhe mbrojtur mitin dhe glorifikimin e Luftës NÇ edhe të figurës së Enver Hoxhës, duke mohuar e baltosur luftën e faktorëve të tjerë të luftës antifashiste. Dua t’u kujtoj atyre se luftën kundër italianëve e nisën nacionalistët qysh më 7 prill 1939, që betejën më të madhe kundër tyre, luftën e Gjormit, 1 dhjetor 1942- janar 1943, ku u vra edhe koloneli Klementi, e kanë bërë çetat e Ballit Kombëtar të Hysni Lepenicës, Skënder Muços dhe Isuf Luzajt, bashkë me çetën e partizane të Neki Ymerajt; që luftën e parë kundër italianëve menjëherë pas Konferencës së Mukjes, 4 gusht 1843, e bënë forcat e bashkuara nacionaliste dhe partizane të komanduara nga Abaz Kupi, ku u vra edhe kapiteni italian Scampa; që betejën e parë kryesore kundër gjermanëve e kanë bërë çetat nacionaliste të Safet Butkës më 13 gusht 1943 në kthesat e Barmashit (sipas marrëveshjes Bill Maklin-Safet Butka, 8 gusht 1943), betejë në të cilën merrte pjesë edhe majori britanik Deivid Smail, ku u vranë 25 gjermanë dhe u shkatërruar mjaft mjete ushtarake (shih D. Smajl, “Me detyrë në Shqipëri”).(Betejë të rëndësishme historianët komunistë e paraqesin luftën në Barmash, korrik 1943, ku forcat e Batalionit “Tomorri” goditën autokolonën gjermane, duke kujtuar se ishte italiane, dhe ikën, duke e lënë gjithë zonën pa mbrojtje dhe gjermanët për hakmarrje dogjën Barmashin, vranë 117 viktima të pafajshme në Borovë etj.). Po ashtu, përmendim betejat e Muharrem Bajraktarit kundër gjermanëve, teksa i binin prapa krahëve komunistët; luftërat e Gani Kryeziut kundër gjermanëve etj. Mirëpo këto dokumente të reja të nxjerra nga arkivat pas përmbysjes së diktaturës komuniste nuk i përmendin historianët Pëllumb Xhufi, Marenglen Kasmi etj., për të treguar se vetëm Nacionalçlirimtarja me në krye E. Hoxhën ka luftuar, ndërsa Balli e Legaliteti kanë bashkëpunuar me pushtuesit.

Unë e vlerësoj Luftën NÇ kundër pushtuesve nazifashistë, gjakun e dëshmorëve partizanë për liri; vlerësoj edhe luftën e faktorëve të tjerë antifashistë, si Balli Kombëtar, edhe gjakun e dëshmorëve nacionalistë për liri dhe Shqipëri etnike. Elementë bashkëpunues me okupatorët ka pasur nga të dyja krahët. Veço qeveritë kolaboracioniste nën pushtimin italian (1939) dhe regjencën nën pushtimin gjerman (1943-1944), të cilat për mendimin tim janë rreshtuar në drejtim historik të gabuar e të dënueshëm. I kësaj natyre ishte edhe bashkëpunimi i PKSH dhe E. Hoxhës me komunistët jugosllavë e rusë gjatë e pas luftës në dëm të Shqipërisë.

Pyetjes së gazetarit Xhafo se si e çmoni Enver Hoxhën, historianët iu përgjigjen:

Pëllumb Xhufi: “Ka pasur të mira dhe të këqija”.

Paskal Milo: “Pozitiv gjatë luftës, diktator pas luftës”.

Ana Lalaj: “Enveri fytyra më e zezë, gjatë dhe pas luftës ka urdhëruar të vriten njerëz, jo vetëm kundërshtarë politikë, por edhe antifashistë brenda gjirit te lëvizjes NÇ, si Mustafa Gjinishi, Zai Fundo etj. E.Hoxha i thotë përfaqësuesit britanik Palmer: Më kanë vrarë shokun e ngushtë, Mustafa Gjinishin, kur Enveri e kishte urdhëruar vetë vrasjen e Gjinishit, Enveri- vegël e Jugosllavëve”.

Për mendimin tim, individët, por edhe personazhet historike, duhet të paraqiten në kompleksitetin e tyre dhe jo bardhë apo zi. Por në vlerësimin përfundimtar të tyre duhet peshuar ajo që është dominante në veprën e tyre. Dominante për Enver Hoxhën gjatë luftës ka qenë terrorizmi dhe demagogjia, lufta për ta marrë pushtetin me dhunë e me gjak (siç e pohon vetë) dhe pas luftës – diktatori komunist më i egër, për ta mbajtur pushtetin me anë të diktaturës më ekstreme se në gjithë vendet e Lindjes komuniste.

Por drejtuesit e komisionit hartues të “Historisë së re të shqiptarëve” gjykojnë ndryshe. Në bisedën televizive të datës 17 maj, në përballjen e Pëllumb Xhufit, Marenglen Kasmit me Dritan Egro dhe Erald Kapri, u shfaqën mendimet ndryshe edhe për projektin e Historisë, edhe për Enver Hoxhën, edhe për Mid’hat Frashërin.

Studiuesi Erald Kapri parashtroi argumentin e tij se “projekti i Akademisë që drejtohet nga Skënder Gjinushi, është i tipit sovjetik. S’ka alternativë, s’ka procedura konkurruese. Historinë e re duhet ta bëjnë studiues e historianë të rinj, të paideologjizuar, duhet të kishte studiues nga diaspora, si edhe historianë të huaj. Kemi nevojë për një model të ri”.

Por profesorët e pyesin:

Kasmi: Çfarë diskuton ti? A ke recenca për botimet e tua? Nuk ke!

Eraldi: Po vë në diskutim formimin tim? Kam botuar 6 artikuj shkencorë dhe dy libra. Për studimin “Mbreti Zog”, kam pasur recencën e Roderik Bejlit.

Dritan Egro: Kemi të njëjtin model të shkrimit të historisë, si në kohën e komunizmit, kur përcaktohej linja ideologjike dhe historianët ishin të detyruar ta mbushnin me fakte. Të gjitha botimet e historisë së Shqipërisë deri tani kanë qenë zyrtare dhe të politizuara. Kjo po ndodh edhe tani. U tha se do ta fillojmë historinë e re të shqiptarëve me Mid’hat Frashërin që paska bërë një takim me Napoleon Zervën, një shqiptar me origjinë nga Suli… Takimet duhen shikuar në kohën dhe kontekstin e tyre. Edhe Ismail Qemali ka bërë një marrëveshje me palën greke, për një shtet të vetëm greko-shqiptar në vitin 1907. Kjo është e dokumentuar, e kam dokumentin.

Mirëpo, Pëllumb Xhufi, në vend të argumenteve historike, sillet me shumë “takt”: “Do të ishte mirë të merresh me regjistrat osmanë për t’u bërë shumë i njohur, duke harruar t’i thoshte vetes së tij: “Do të ishte mirë, Pëllumb, që të merresh vetëm me historinë e Mesjetës, që di ta bësh mirë, sesa me Luftën”.

Konkretisht, Pëllumb Xhufi lajthitet kur flet për një “marrëveshje” të Mid’hat Frashërit me të djathtën greke, duke e lidhur këtë me letrën e Mid’hat Frashërit, datë 10.05.1944, drejtuar Dhimitër Falos (gazetar, shkrimtar, përkthyes i njohur, redaktor i revistës “Bota e Re” të Korçës, që e pushkatuan komunistët pa gjyq në vitin 1944), përfaqësues i Ballit Kombëtar, në bisedimet me të djathtën greke për realizimin e një lidhjeje ballkanike grekoshqiptare e më gjerë. Në këtë letër udhëzuese shprehet shqetësimi i M. Frashërit për të ardhmen e Ballkanit dhe të Shqipërisë, të rrezikuara nga sllavo-komunizmi, i konsideruar në atë moment si një rrezik kryesor, kur Gjermania naziste ishte në prag të tërheqjes dhe humbjes.

Në këto kushte, Mid’hati kërkonte një përballje ballkanike, të shprehur në një aleancë greko-shqiptare-turke në formë federative pas lufte, “që kështu në kohën e ardhshme të mund t’i bëhet ballë rrezikut sllav, që kërcënon të dyja palët dhe rrezikut, që vjen nga ana e tejme e Adriatikut”, shënonte Mid’hat Frashëri në pikën 8 të letrës. Unë e kam botuar këtë letër, të cilën Pëllumb Xhufi e ka konsideruar vijimisht si një akt tradhtie. Siç mund të konstatohet lehtësisht, ky propozim i M. Frashërit, provon të kundërtën. Po i citojmë pikat (kushtet), të cilat propozonte Mid’hat Frashëri:

Mbasi çështja e lidhjes në formë federative varet nga mundësitë e mbasluftës, prandaj të dyja palët marrin angazhimin që sot se janë të disponueme për realizimin e këtij projekti. (Plotësue me shkrim dore nga vetë Mid’hat Frashëri: të përpiqemi).
Baza e lidhjes do të jetë indipendenca dhe sovraniteti i plotë i të dyja palëve.
Kufijtë greko-shqiptarë do të jenë dhe do të deklarohen solemnisht ata të vitit 1939.
Bëjmë aleancë mossulmimi, defensive dhe ofensive, si edhe lidhje ushtarake.
Traktate ekonomike të ngushta ndërmjet të dyja palëve.
Do të përpiqemi që kjo lidhje të bahet sa ma parë një lidhje greko-turko-shqiptare.
Në rast lufte, Komanda e Përgjithshme Ushtarake do të vihet dorë të Greqisë.
Si rezultat i kësaj marrëveshjeje, të dyja palët do të paraqiten përpara Konferencës së Paqes si dy palë me një të vetëm interes, duke përkrahun politikën e shoku-shokut. Greqia do të angazhohet të mbështesë rivendikimet shqiptare për Kosovën dhe anën e Dibrës, që kështu në kohën e ardhshme të mund t’i bëhet ballë rrezikut sllav, që kërcënon të dyja palët, dhe rrezikut që vjen nga ana e tejme e Adriatikut. (Plotësue me dorë nga vetë Mid’hat Frashëri: rivendikimet për Kosovën dhe Dibrën janë bazue mbi kartën e Atllantikut).
Në qoftë se zihet me gojë çështja e minoriteteve, kjo mund të jetë më fort një mjet afrimi ndërmjet të dyja palëve sesa një mjet largimi. Për përdorimin tuej ta kini ndërmend se minoritetet duhet t’i këqyrni me sy të mirë të dyja palët edhe të kenë të drejtat e tyne”

Le t’i analizojmë me radhë këto pika negocimi.

Mid’hat Frashëri vendoste në radhë të parë independencën dhe sovranitetin: Baza e lidhjes do të jetë i plotë i të dyja palëve, që plotësohet nga pika tjetër e propozimit: Kufijtë greko-shqiptarë do të jenë dhe do të deklarohen solemnisht ata të vitit 1939″.

Ky kusht historik dhe politik ishte shumë i rëndësishëm, sidomos për marrëdhëniet shqiptaro-greke, sepse përjashtonte të gjitha synimet e përpjekjet e nacionalshovinizmit grek që pretendonte dhe pretendon ende të ashtuquajturin Vorio-Epir.

Po ç’përrallis Pëllumb Xhufi?: “Me këtë nen Mid’hat Frashëri e shiti Kosovën dhe Çamërinë?! Absurditet më të madh nuk mund të ketë! Aq më tepër nga një historian. Dihet botërisht që M. Frashëri, jo vetëm në këtë dokument, por gjithë veprat e tij, ia ka kushtuar Kosovës dhe Çamërisë: “Çështja e Epirit”, “Shqiptarë e sllavë”, “Rivendikimet shqiptare”, “Çështja Çame”, “Marrëdhëniet shqiptarogreke”, “Marrëdhëniet shqiptaro-serbe” etj., si edhe ka mbrojtur me argumente historike në Konferencën e Paqes në Paris dhe Lidhjen e kombeve”, si edhe në artikujt e botuar në shtypin europian e shqiptar, sidomos në vitet 1921-22 kur denonconte masakrat serbe në Kosovë e në Dibër dhe në 1923-1926, kur ishte ambasador në Greqi, tek denonconte botërisht dhunën, diskriminimin dhe shpërnguljen e popullsisë çame, që Mid’hati arriti t’i ndalonte me përpjekje të mëdha diplomatike.

Si njohës dhe vizionar i politikës kombëtare e ndërkombëtare, Mid’hati e vendoste marrëveshjen e mundshme me Greqinë edhe në nivel europian kur propozonte: Si rezultat i kësaj marrëveshjeje, të dyja palët do të paraqiten përpara Konferencës së Paqes si dy palë me një të vetëm interes, duke përkrahun politikën e shoku-shokut. Greqia do të angazhohet të mbështesë rivendikimet shqiptare për Kosovën dhe anën e Dibrës, që kështu në kohën e ardhshme të mund t’i bëhet ballë rrezikut sllav, që kërcënon të dyja palët, dhe rrezikut që vjen nga ana e tejme e Adriatikut” (pika 8).

Ndërkohë që edhe në memorandumin paraqitur Konferencës së Paqes në Paris, më 23 korrik 1946, Mid’hat Frashëri i kërkonte Konferencës së Paqes, në emër të principeve të larta të së drejtës kombëtare e ndërkombëtare, që të përfshiheshin brenda shtetit të pavarur e paqedashës të Shqipërisë, krahinat shqiptare të Kosovës e të Çamërisë, të shkëputura padrejtësisht e me pasoja të rënda nga trupi i Shqipërisë.

Tejet e rëndësishme ishte që Mid’hat Frashëri propozonte që në këtë projekt të përfshihej edhe Turqia, për ta kthyer në një aleancë më të gjerë e më të fortë ballkanike.

Pra, Mid’hati, nga njëra anë përpiqej të neutralizonte angazhimet e mëparshme të politikës greke lidhur me “Vorio-Epirin”, nga ana tjetër e kushtëzonte marrëveshjen e mundshme me zotimin që Greqia të mbështeste rivendikimet shqiptare për Kosovën dhe anën e Dibrës (shënuar me shkrim dore të Mid’hatit: bazuar mbi Kartën e Atlantikut). Ai e parashikonte rrezikun që vinte nga sllavo-komunizmi, ashtu edhe rrezikun që vinte nga imperializmat përtej Adriatikut, për t’u bërë ballë bashkërisht rreziqeve si nga Lindja, edhe nga Perëndimi.

Në pikat e tjera, Mid’hati udhëzonte: “Të bëhen aleanca mossulmimi” midis Shqipërisë e Greqisë si dy shtete të pavarura e sovrane (pika 4). Gjithashtu, “Të bëhen traktate të ngushta ekonomike midis dy palëve” – një propozim me vlerë për përparimin ekonomik të dy vendeve (pika 5).

Si një europianist i kohëve të moderne, Mid’hat Frashëri shprehet për minoritetet si një urë lidhëse midis dy vendeve: “Çështja e minoriteteve, mund të jetë më fort një mjet afrimi ndërmjet të dyja palëve sesa një mjet largimi. Për përdorimin tuej ta kini ndërmend se minoritetet duhet t’i këqyrni me sy të mirë të dyja palët edhe të kenë të drejtat e tyne” (pika 9).

E debatueshme ishte pika 8: “Në rast lufte, Komanda e Përgjithshme Ushtarake do të vihet në dorë të Greqisë”. Për mendimin tim, mendimi i M. Frashërit është sa bashkëkohor, aq edhe luajal, që në rast të një lufte tjetër, pra, të një invazioni të huaj të mundshëm mbi Ballkanin (rrezikun sllavo-komunist, siç ndodhi), Komanda e Përgjithshme t’i lihej Greqisë.

Ai kërkon që të përfshihet edhe Turqia në aleancën ballkanike, por jo në komandë, sepse mund të keqinterpretohej si një reminishencë e politikës së vjetër osmane në Ballkan. Shqipëria nuk kishte një ushtri kombëtare dhe ishte në një luftë civile shkatërrimtare. Hamendësimi për rreziqet e një komande ushtarake greke, ishte përjashtuar nga pikat e tjera të projektmarrëveshjes, por edhe nga traktatet ndërkombëtare ku aderonte edhe Greqia, Shqipëria, Turqia etj.

Xhufi thotë: “Mid’hat Frashëri bëri një marrëveshje me palën greke për një shtet greko-shqiptar(!), ku Shqipëria do të ishte një provincë e Greqisë, ku ministra do të ishin ministri i luftës i Greqisë dhe ministër i Brendshëm i Greqisë…”.

E para, nuk u bë asnjë marrëveshje, sepse pala greke, siç duket, nuk i pranoi kushtet e Mid’hat Frashërit. Nuk u bë kurrë një propozim apo marrëveshje për një shtet greko-shqiptar, siç pretendon Xhufi. Mid’hati deklaronte në pikën e parë të propozimit të tij independencën dhe sovranitetin e plotë të dy palëve dhe kufijtë greko-shqiptarë do të jenë dhe do të deklarohen solemnisht ata të vitit 1939″: pra, një aleancë në të ardhmen mes dy shteteve të pavarura.

Lajthitja tjetër e Pëllumb Xhufit, natyrisht nga padija, është kur deklaron se Mid’hat Frashëri udhëtoi dy herë në Greqi në vitin 1948, për të bërë marrëveshjen me Greqinë. Mid’hati në atë kohë ishte emigrant politik në Itali dhe ishte caktuar nga Aleatët anglo-amerikanë për të themeluar Komitetin “Shqipëri e Lirë”. Udhëtimin në Greqi (korrik 1948) e bëri për t’u konsultuar me Abaz Ermenjin dhe emigrantët shqiptarë në kampin e Lavros, lidhur me kriteret e komitetit, pjesëmarrësit dhe udhëtimin në Turqi (31 korrik 1948), në koloninë shqiptare të Stambollit, për t’u konsultuar me shqiptarët të atjeshëm (dokumentet e dëshmojnë këtë).

Mid’hati i shkruante nga Stambolli Abaz Kupit më 1948: “Një komitet i përbashkët do të ishte një vegël e çmueshme për të rifituar të drejtat kombëtare. Por, a nuk mendoni ju, se kondita e parë e një organi që të merrte përsipër një barrë të tillë, duhet të jetë formuar prej njerëzish, mbi të cilët të mos peshojnë njolla dhe faje kundër atdheut. E dini fort mirë se Shqipëria pësoi katastrofën e 7 prillit jo vetëm prej fuqisë ushtarake të huaj, por edhe nga tradhtia e disa shqiptarëve, të cilët me liri dhe koshiencë të plotë përgatitën komplotin kundër atdheut dhe vepruan si pararojë e fuqive okupuese…”

Kështu, sipas këtij kriteri të Mid’hat Frashërit, nuk mund të merrnin pjesë në Komitetin “Shqipëria e Lirë” ata krerë të Bllokut Indipendent apo të Ballit Kombëtar e të Legalitetit, që ishin komprometuar me pushtuesit nazifashistë, ndonëse ishin antikomunistë të vendosur si: Mustafa Kruja, Ernest Koliqi, Gjon Marka Gjoni, Shefqet Verlaçi, Xhaferr Deva, Kadri Cakrani etj., ndërkohë që Mid’hat Frashëri zgjodhi, si përfaqësues të Kosovës në komitet Said Kryeziun nga familja e shquar antifashiste Kryeziu. Vetë fakti që aleatët perëndimorë përzgjodhën Mid’hat Frashërin në krye të Komitetit “Shqipëria e lirë” (1949), është tejet kuptimplotë.

Nuk kam asgjë personale me prof. Pëllumb Xhufin dhe të tjerët, kam pasur debate mbi historinë dhe secili ka paraqitur opinionet e tij. Normale! Por tani që Pëllumb Xhufi është drejtor i projektit të historisë së re të shqiptarëve, nuk mundem të hesht dhe të mos kundërshtoj hipotezat e tij ndikuese te komisioni hartues, por edhe të dëmshme për higjienën shoqërore. Shqiptarin më tepër sesa plumbi e ka vrarë padrejtësia e historisë./Panorama

twitter
Follow
facebook
linkedin

Fjalë kyçe: Historia e re

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Pazari i Ri: Vrasja makabre e Aqif Blytës. Familjarët gjetën gjysmën e trupit. Çfarë kishte brenda çarçafit (VIDEO)

Në emisionin Autokton të autores Anila Ahmataj u trajtua jeta dhe veprimtaria patriotike atdhetare e Aqif Blytës, drejtuesit të Sanxhakut…

Sanxhaku i Pazarit të Ri përfshin një sipërfaqe prej 8687 km², ku jetojnë mbi 400 000 banorë. Nga kjo sipërfaqe 4504 km² i përkasin Serbisë, ndërsa 4183 km² Mali i Zi. Mbi 60% e banorëve të dy pjesëve të Sanxhakut janë myslimanë (boshnjakë e shqiptarë). Në pikëpamje gjeografike, Sanxhaku kryesisht është hapësirë malore.

Sanxhaku është një rajon kompleks dhe shumë i rëndësishëm nga pikëpamja historike, gjeografike, gjeopolitike, gjeostrategjike dhe pikëpamja ushtarake. Është një territor që ndodhet në mes Serbisë, Kosovës, Shqipërisë, Mali të Zi dhe Bosnjë e Hercegovinës. Ai paraqet një lidhje natyrore dhe të pashkëputshme territoriale dhe historike etnike me Kosovën dhe Shqipërinë.

Në tërësi është një “kala malore”, por edhe një udhëkryq që lidhë rrugët, të njohura që nga kohët romake, drejt lumit Morava, Detit Adriatik dhe, nëpër Fushën e Kosovës, drejt Vardarit.

Aqif Blyta u lind më 1887, në Pazar të Ri në familjen e madhe të Blytajve. I ati, Emin aga, vinte nga Gjakova, ndërsa e ëma quhej Jalldyze. Emin Blyta u kujdes qysh herët që i biri të kryente mësimet në shkollë, ngaqë shihte tek ai një lloj pjekurie e talenti të veçantë. Duke qenë se në Pazar të Ri gjatë viteve 1902-1903 mungonin shkollat dhe sidomos ato shqipe, ai e pa të arsyeshme që t’i japë të birit disa mësime privatisht. Kështu, vendosi ta përgatisë larg prej vendit të lindjes.

Pazari i Ri, i cili në administratën turke të kohës quhej Jeni Pazar, ishte qendër e njohur tregtare në pjesën qendrore të Gadishullit Ballkanik. Ishte një qendër atraktive për tregtarët e kohës. Duke filluar nga vitet e tetëdhjeta të shekullit të XIX, deri në vitin 1912 aty janë vendosur rreth 40 familje shqiptare nga Gjakova në Pazar të Ri. Ato kryesisht mbanin mbiemrat Gjakovac ,Džakovac, Džakovci, ndërsa vetëm disa nga ato i kanë ruajtur mbiemrat e vjetër si Haxhiahmeti, Blyta , Hajdaragaj , Jahjagajt, Kumani, Zatriqi e te tjerë. Një pjesë e këtyre familjeve janë shpërngulur në vitin 1934 në Shqipëri dhe disa në Turqi.

Aqifi e ka marrë mbiemrin Haxhiahmeti të cilin e ka marr nga gjyshi i tij nga ana e babait, i cili quhej Ahmet. Aqifi mori mbiemrin e gjyshit të vet, Ahmeti në shekullin XIX, duke qenë besimtar i devotshëm, kishte shkuar në pelegrinazh në Mekë, Pas kthimit të gjithë e thërrisnin Haxhi dhe kështu kjo familje mori mbiemrin Haxhiahmeti. Herë pas here e gjejmë edhe me mbiemrin Ahmeti. Lideri komunist i Pazarit të Ri, Ramiz Crnishanin, thotë se”e mbajti edhe mbiemrin e të atit Blyta, të cilin fillon ta përdorë nga viti 1941, me qëllim që para pushtetit gjerman të identifikohej si shqiptar”

Qyteti i parë i madh, me të cilin u ballafaqua Aqifi 10 vjeçar, ishte Seneixhe (Izmiri). Aqifi u vendos në kushte mjaft të mira në një prej gjimnazeve më të mira të qytetit. Prirjet e tij ndaj procesit mësimor ranë shpejt në sy të mësuesve, të cilët shihnin tek “arnauti” i vogël jo vetëm shpirtin e ndjeshëm e kureshtar, por edhe zotëruesin e një malli të pashtershëm për viset e largëta të vendlindjes.Kanë qenë natyrisht rezultatet e larta në vitet e gjimnazit çka udhëhoqën djaloshin e heshtur të Pazarit, drejt udhëve të tjera të dijes.

Duke dëgjuar në këto vite për emra të shquar ushtara- *kësh shqiptarë që komandonin divizione të ushtrisë osma- Në vitin 1913, Aqifi, pas kryerjes së Akademisë, vendoset në Stamboll, ku e gjen Lufta e Parë Botërore. Fillimi i vitit 1919 është momenti vendimtar i jetës së Aqif Blytës. Ai kthehet në vendlindje dhe nga ai moment fillon karriera e tij politike. Aqif Blyta gjatë qëndrimit në Stamboll “kishte fituar dashurinë e besimin e gjithë ushtarëve shqiptarë si edhe gjithë shqiptaret e viseve kosovare dhe atyre të Jeni-Pazarit. Sidomos u bë i dashur nga të gjithë kosovarët për shkak të përpjekjeve të mëdha që kishte bërë para konsullatës jugosllave për mbrojtjen e ushtarëve shqiptarë të grumbulluar në Stamboll me rastin e hyrjes së ushtrive franko- angleze në atë qytet

Aqifi në prag të kthimit në vendlindjen e tij, u kishte thënë miqve të tij se”shkolla e burrnija s’na ka mungue askurrë ne shqyptarëvet të ardhun këtu në Stamboll. Por për mue, ajo çka i dhash Perandorisë asht e mjaftueshme. Hije s’po më ka me mbush gjoksin me dekorata, kur kufinin e Shqypnisë e kërcnon serbi e greku natë me natë. Po iki e po ju tham edhe ju që të hidhni po vendoset regjimi serb.

Aqifi, si një trashëgimtar i vetëm mashkull pas dy motrave në familjen e Blytajve, me të arritur në vendlindje, me iniciativën e prindërve, u martua me Mahijen, të bijen e Halit Kumonit nga Gjakova. Ai, fill pas kthimit në vendin e tij, ra në kontakt me drejtuesit dhe me programin e Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”. Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” u formua më 1 maj 1918, në ilegalitet të thellë dhe nga nëntori i po atij viti u vendos në Shkodër.

Aqif Blyta ishte një nga themeluesit e Xhemijetit

Myslimanët, pra shqiptarët dhe boshnjakët e Sanxhakut, nëpërmjet lidhjeve etnike dhe farefisnore filluan të vetëorganizohen politikisht, duke formuar parti politike me anë të të cilave sipas tyre do të mund t’i artikulonin më mirë interesat e tyre ekonomike, politike etj. Me 16 shkurt 1919 në Sarajevë u themelua Shoqata Myslimane Jugosllave. Në të njëjtin vit në Shkup themelohet Xhemijeti ose ndryshe Organizata Islamike për Mbrojtje dhe Drejtësi. Dy partitë menjëherë shpërfaqën influencë të fuqishme të myslimanët.

Nexhip Draga dhe Aqif Blyta, pas disa konsultimeve dhe aktiviteteve të mëhershme, siç ishte formimi i organizatës legale kulturore e arsimore “Bashkimi” (në Mitrovicë nga Hasan Prishtina), në Shkup themeluan organizatën “Xhemijet” (“Bashkimi”).

Aqif Blyta për shkak të gatishmërisë së tij në Xhemijet dhe mbështetjes politike ndaj Ferhat Dragës, Blyta emërohet në krye të listës së kandidatëve të Xhemijetit për qarkun e Shtavicës. Me paraqitjet e tij të suksesshme në parlament ka bërë që të mbahet mirë në kujtesën e opinionit. Nikolla Pashiqi vërejti si pengesë të madhe Aqifi Blytën për realizimin e planit serbomadh, të cilin e kishte paraparë për Sanxhakun. Për këtë arsye, në vitin 1925, Pashiqi kishte ushtruar një terror të madh në Pazar të Ri dhe në të njëjtën kohë porositi likuidimin e këtij politikani me ndikim. Qëllimi i tij ishte ta frikësojë popullatën myslimane dhe të shkaktojë frikë në në këtë trevë. Për fat të mirë idetë e tij nuk u realizuan.

Aqif Blyta, u shfaq si një lider i etuziast, i vendosur, i fortë dhe kërkesa e popullatës ishte që ai t’u prijë proceseve, pra ta marrë situatën në kohë kur forcat çetnike në programin e tyre kishin spastrimin e Sanxhakut nga elementet joserbe. Kështu, e lidhur pazgjidhshmë- risht me luftën e popullit të kësaj treve, jeta dhe vepra e Aqif Blytës është një shembull i shkëlqyer i përpjekjeve dhe i luftës së pareshtur të popullit të Sanxhakut në betejat e shumta për të frenuar tendencat e Serbisë dhe Malit të Zi për implementimin e programeve monstruoze që do t’u mundësonin dalje në det nëpërmjet rajonit të Sanxhakut. Pra, deti ishte një ndër arsyet kryesore për pretendimet territorial të Serbisë ndaj kësaj hapësire. Serbia dhe Mali i Zi vazhdimisht kanë provuar të bëjnë ndryshimin e strukturës etniketë popullsisë, dhe deri diku ia kanë arritur, së pari duke vrarë, dëbuar e mandej në përfundim të luftës duke e ndarë Sanxhakun në dy pjesë (“i Serbisë” dhe ai i “Malit të Zi”) dhe pastaj, përmes politikave asimiluese, presione të pashembullta e për shpërngulje.

Studiuesit e historisë dhe politikës deri më sot kanë pasur qëndrime të ndryshme lidhur me personalitetin e Aqif Blytës. Ka edhe të atillë që shprehin dileme, por në asnjë mënyrë nuk mund ta nxijnë këtë personazh me peshë në historinë e Sanxhakut, të shqiptarëvë dhe përgjithshme do të shërbejë për të njohur; jo vetëm të kaluarën e Sanxhakut, por edhe të ardhmen e tij. bw

Presidenti i ri Donald Tramp në pritshmërinë realiste të opozitës shqiptare- Nga Ndriçim Kulla

Fitorja e Trump si presidenti me i ri i SHBA dhe mënyra se si ai po e shpalos dhe zhvillon vizionin e tij qeverisës, ka shkaktuar një seri reagimesh në Evropë, në Ballkan e normalisht edhe në Shqipëri. Debatet janë të gjitha kryesisht të politizuara, në kuptimin që qeveria dhe mediat e saj të shumta e relativizojnë fuqinë ndikuese të trumpizmit tek ne, duke akuzuar se opozita po gëzohet kot. E gjithë narrativa e tyre lidhet me zotin Berisha, gjoja si një njeri që nuk i duhet më Trump, se ai mendon si biznesmen. Narrativa tjetër lidhet me non-gratan e Berishës që sipas tyre e ka vendosur Trump dhe zakonisht administrata amerikane nuk i ndryshon vendimet e saj, për të mbrojtur reputacionin e vet. Ka dhe plot demagogji të tjera që tirren vërdallë, duke harruar gjënë më parësore të atij triumfi plebishitar që populli amerikan i dha konservatorëve të udhëhequr nga Trump. Ishte fitorja e një rendi tradicional vlerash kundra rendit liberal dhe radikalisht të majtë të personifikuar për dekada me agjendën shkatërruese nga Soros, ShVAB e kompani.

Pra, fitorja është vetëm fillimi i çmontimit të një ideologjie të dëmshme dhe shkatërruese që Sorosi kish arritur ta bënte kapilare, në shumë fusha të drejtësisë, kulturës, arsimit, e deri dhe ushtrisë, përtej se politikës. Ky çmontim synohet me të gjitha emërimet e reja që Trump sapo ka bërë, në çdo sektor të jetës amerikane, dhe që sekretari i ri i shtetit ka për synim ta zhvillojë fortësisht edhe në Evropë. Ja, për këtë festojnë sot parësisht patriotët në Evropë dhe demokratët në Shqipëri: MAGA dhe Tramp po kthehen në një erë të re, në një izm, në një filozofi të re të djathtë që synon jo të zëvendësojë pushtetin e majtë, por të çmontojë nga rrënjët gjithë ideologjinë e majtë të rrënjosur në gjithë këto dekada, kudo në SHBA, por rrënjësisht edhe në Evropë. Ndaj dhe relativizmi i fitores së Trump, nëpër të gjithë mediat, vetëm me heqjen apo jo të non- grata të Berishës, është një strategji e ulët, boshe dhe neveritëse kur vjen nga radhët e bijve të etërve aq shumë të diskretituar në besueshmëri, që bëhen mbrojtës e mbështetës të asaj çfarë i duhet të bëjë apo jo Trump. Edhe një herë, qasja ideologjike e rivendosjes së një rendi vlerash konservatore, është arsyeja pse amerikanët votuan masivisht, dhe jo arsyeja e një rotacioni të thjeshtë.

Vetëm nën këtë prizëm mund të kuptohet fare qartë ajo çfarë Trump dhe qeveria e tij po kërkon të arrijë. Po kështu mjaft të lexosh librin ” Të vërtetat” që do ta bëjnë Amerikën përsëri të parën, të Vivek Ramasvami, që të kuptosh se çfarë synojnë të djathtët në një agjendë të re anti-woke në dekadat që vijnë. Është pikërisht ky autor që së bashku me Elon Musk janë caktuar të jenë mendja dhe dora e çmontimit të gjithë burokracisë amerikane të zënë për fyti nga agjenda sorosiane. Ja, kjo është arsyeja për të cilën gëzohen demokratët, sepse të gjitha parimet për të cilat kemi luftuar deri më tani kundër regjimit sorosian të Ramës dhe vëllezërve të tij sorosianë në Evropë, më në fund janë pjesë e agjendës së qeverisë amerikane për fillimin e një ere të re të rikthimit të vlerave. Po për çfarë vlerash bëhet fjalë vallë? Së pari jo vlerash të personaliteteve, të llojit “të vlerave që mbart” Kamala, së cilës sapo iu botua një biografi, për të propaganduar gruan në politikë, por që në thelb nuk është personifikimi i asaj vlere të vërtetë që politika ka nevojë. Jo. Libri i Ramasvamit i përmbledh në dhjetë të vërtetat, vlerat, parimet, që synon Trumpizmi, e që janë komplet të ndryshme nga agjenda sorosiane që na kanë propaganduar mediat dhe Rama në gjithë këto vite.

Si mund ta quash vlerë të mbartur një njeri që hiqet si mbrojtëse e të drejtave të shtresave të diskriminuara, që në fushatë bërtet me të madhe ” si guxoni ta zini në gojë fjalën Krishtlindje”. Apo çfarë vlere megalomanie të patreguar duhet të ketë një njeri si Kamala, kur dikush në mitingun e saj i thërret “Krishti është mbret” ajo i turret duke i bërtitur “je në mitingun e gabuar… shko aty te cepi rrugës …. në mitingun e vogël që të përket”. Çfarë zgjuarsie e gradës më të ulët politike, e etiketuan medistet e veta të majta, një gjë që se ka bërë kurrë asnjë president i majtë, pavarësisht nëse beson apo jo në zot. E vërteta e votimeve doli që Kamala qe mitingu i vogël anës rrugës dhe vlerat e vërteta morale ato që triumfuan totalisht. Po ka edhe plot të vërteta të tjera që duhen thënë. Ka qenë pikërisht përndjekja e Trump, artificialisht, nga drejtësia e prokurorëve të paguar dhe pompuar në sistem nga Soros, ajo që sipas vetë analistit më të madh të majtë të CNN, Farid Zakaria, i ka neveritur amerikanët dhe i ka bërë të kuptojnë se e gjitha kjo ishte një gjueti shtrigash e stisur vetëm e vetëm pse Trump kandidoi për së dyti për Shtëpinë e Bardhë. E njëjta paralele mund të hiqet edhe me Shqipërinë. Problemi madhor i amerikanëve pas ekonomisë, ishte përdorimi i drejtësisë si luftë ndaj kundërshtarëve politikë. Prokurorët dhe elementët kapilarë sorosianë në sistemin e drejtësisë dhe burokracisë amerikane, janë synimi primar i çmontimit të madh që Trump synon, pasi e sheh si rrezikun themelor ndaj demokracisë dhe lirive të njeriut. Kjo është arsyeja pse amerikanët e votuan dhe ai mendon ti shkoje deri në fund kësaj agjende.

Po le të pyesim vallë, pse nuk kemi dhe ne të njëjtat probleme sot? Pse vallë Berisha u gjykua artificialisht nga burokracia, pas 8 vitesh i lënë në harresë, pikërisht në momentin kur kërkoi të rimerrte Partinë Demokratike, tashmë të shitur apo të kapur nga Rama? Absolutisht po, njësoj si Trump, me lloj lloj historish të vjetra shumë për të qenë të vërteta reale. Pse vallë nuk e di gjithkush që SPAK dhe reforma në drejtësi është pjellë e Soros në kuptimin e përzgjedhjes dhe dirigjimit të vendimeve themelore të prokurorëve të saj përbërës? Absolutisht që po. Ndaj, ka ardhur koha ti bëjmë thirrje së pari ambasadës amerikane dhe pastaj të gjithë ambasadorëve evropianë që ta çlirojnë drejtësinë shqiptare nga dirigjimi i veglave sorosiane.

Të fillojë një betejë e paepur informimi e administratës së re amerikane dhe ndryshimeve të pritshme në kampin e patriotëve evropianë për devijimet e mëdha që kjo drejtësi i ka bërë ligjit shqiptar dhe balancës politike, me një përdorim me dy standarde të parimit “të gjithë të barabartë përpara ligjit”. Pse vallë, përballë fakteve të dala përditë e me radhë për makutëri vjedhjesh, molepsje me bandat dhe trafikun e drogave, ende Rama dhe Veliaj nuk janë në burg, ose nuk janë shpallur non-grata? Pikërisht sepse fuqia e Sorosit deri tani ka qenë shume e madhe dhe ndikuese dhe e ka penguar. Kjo është kërkesa e parë që shqiptarët kërkojnë prej politikës amerikane në Tiranë: lojë të ndershme dhe të barabartë politike dhe ekonomike, jo lojë me dy standarde drejtësie. E që të arrihet kjo, e vërteta duhet të flasë më në fund pa frikë. Drejtësia duhet të çlirohet nga shantazhi i së kaluarës sorosiane, të dënojë kryekokat e regjimit shqiptar dhe ti hapë rrugë qeverisë teknike, si garanci për zgjedhje të lira. Kjo është shpresa e madhe që fitorja e Trump ka zgjuar te shqiptarët. Kjo është vlera e atyre të vërtetave që agjenda e tij do përpiqet të rivendosë në SHBA, ndaj në përputhje me to, ne kërkojmë që administrata e re, duke çrrënjosur burokracinë e vjetër sorosiane kudo, në çdo skutë të sistemit amerikan, siç dhe ka premtuar, te çrrënjosë edhe ndikimin e saj molepsës parësisht te SPAK e te sistemi ynë i drejtësisë. Lufta na takon ne shqiptarëve, por si solidarë në të njëjtat vlera dhe të vërteta, le të ndihmohemi nga kjo erë e re e së djathtës që po fillon të fryjë nga trumpizmi.

Programi i ceremonisë së përurimit të bustit të atdhetarit Mustafa Merlika- Kruja në sheshin e qytetit të Krujës

Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit” – Prishtinë, Familja Merlika

Ftesë
Ftoheni të merrni pjesë në ceremoninë e vendosjës së bustit në sheshin e qytetit të Krujës të atdhetarit Mustafa Merlika – Kruja, nënshkrues për Krujën i Dokumentit të Shpalljes së Pavarësisë në Vlorë më, 28 nëndor 1912, shtetar, historian, gjuhëtar dhe publicist.
Ceremonia do të zhvillohet në sallën e Pallatit të kulturës “Ibrahim Berdaku”të qytetit Krujë, me ligjërimet e disa studiuesve nga Shqipëria e trojet e saj jashtë kufijve dhe nga mërgata shqiptare në botë, sipas programit të përcaktuar nga organizatorët e veprimtarisë.
Veprimtaria do të zhvillohet në orët 10.00 – 12.00 të datës 24 /11/ 2024.
Zbulimi i bustit do të kryhet në orën 12.30.
Nisja do të bëhet e organizuar nga salla e Pallatit të kulturës.
Pas përfundimit të asaj ceremonie jeni të ftuar të merrni pjesë në koktejlin e përgatitur nga Hotel – Restorant ”Panorama” në afërsi të bustit.

Ju mirëpresim Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit dhe Familja Merlika!

KOSOVA DHE BOSNJA E HERCEGOVINA NË SHËNJESTËR TË QËLLIMIT TË NJËJTË- Nga Ryzhdi Baloku

Nga ngjarjet e përjetuara të gjeneratave të kohës së shkuar, na janë të njohura disa nga aktivitetet e pazakonta, perfide e manipuluese kundër shqiptarëve përmes agjenturave të spiunazhit të shteteve ekspansioniste, që pos tjerash kanë dërguar edhe agjentë të specializuar për të shërbyer si imamë nëpër xhamitë e Kosovës dhe trojeve tjera shqiptare.
Në kohën e sundimit të Perandorisë Osmane, kishte ardhur nga Rusia në Prizren një person për të shërbyer si imam në xhaminë e Sinan Pashës. Sa ishte duke shërbyer aty, askush s’dinte se ai s’ishte i fesë islame dhe po ashtu s’kishin njohuri për të se kush ishte dhe nga kah kishte ardhur ai person.
Sipas tregimeve të pleqve, besimtarët e kishin kuptuar misionin e tij pasi e kishte përfunduar detyrën e “hoxhës” në vitin 1912 me pushtimin e Kosovës nga ushtria malazeze dhe serbe, që asokohe ishin ndihmuar nga ushtria kozake e Rusisë, ajo franceze etj.
Një nga personat e ngjashëm me atë “imam” edhe sot vepron në Shqipëri. Ai është kreu i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, Anastasios Janullatos, për të cilin flitej se është një agjent grek. Pra, për të dihet se kush është dhe nga kah ka ardhur në Shqipëri gjatë periudhës post-komuniste. Mirëpo, tani për tani ai është një personalitet i paprekshëm që e ka mbështetjen e pakursyer të Greqisë !
Pos “klerikut” grek të sipërpërmendur, ka edhe imamë të atillë që besimtarëve u ligjërojnë dogma kundër flamurit kuq e zi edhe tash, duke e quajtur leckë, ndërsa shqiponjën dy krenare, sorrë; Skënderbeun-Gjergj Kastriotin, tradhtar, ndërsa për shenjtoren shqiptare Nënë Terezën – Gonxhe Bojaxhiun, se do të digjet në ferr dhe se varrezat duhet bërë rrafsh me tokë, duke mos e lënë asnjë shenjë të ekzistimit.
Ka dyshime se disa nga këta predikues financohen nga Serbia dhe Rusia.
Këtë hyrje të këtij shkrimi e bëra me qëllim që përmes kujtesës së ngjarjeve që kanë ndodhur në të shkuarën, ta shohim të tashmen në mënyrë reale, e po ashtu të mos gabojmë në të ardhmen.
Është nevojshme që të përkujtohen ngjarjet nga e kaluara historike, në mënyrë që mos të na përsëriten më, sepse sikurse boshnjakët ashtu edhe shqiptarët e Kosovës kanë kaluar nëpër tragjedi të ngjashme.
Një fjalë e urtë thotë: Nëse e keqja ka arritur deri në komshi, atëherë prite në shtëpi !
Pra, ngjarjet e tilla na përkujtojnë proverbin latin se: “Historia është mësuese e jetës”.
Në një emision të “BH-T1”, me dt. 28.10.2024, drejtori i Forumit të Beogradit për Marrëdhënie Etnike, analisti i politikës Dushan Janjiq, përmes linjës së drejtpërdrejtë në “Skype” i elaboroi disa tema interesante, sipas pyetjeve të moderatorit, lidhur me përpjekjet për destabilizimin e Bosnjë-Hercegovinës, e në këtë kontekst, përmes paralelizmit të ngjarjeve foli edhe për Kosovën.
Në njërën prej pyetjeve të parashtruara nga moderatori, ishte se si ai e sheh përkeqësimin e gjendjes së sigurisë në Bosnjë-Hercegovinë, pas sulmit terrorist dhe para kësaj, të paralajmërimeve kërcënuese prej qindra bombave, apo thënë më sigurt të dhjetëra tyre, pastaj të shfaqjes misterioze të dronëve sipër kazermave ushtarake të BH, ai u përgjigj me fjalët që do t’i parafrazoj në vazhdim të këtij shkrimi:
Për përkeqësimin e gjendjes së sigurisë në Bosnjë-Hercegovinë, është folur edhe në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara në vitin 2022, ku ishte temë e rendit të ditës. Është thënë se, pos politikës aktuale të Republikës Serbe dhe para se gjithash të politikës së Kryetarit, i të cilit entitetit është Millorad Dodik, ka ndikuar edhe kriza në Lindjen e Afërt, e cila i ka aktivizuar lojtarët pro-rus, por jo vetëm ata, për t’ia lehtësuar punët Rusisë në konfliktin me Ukrainën.
Kur kriza do të bartet në Iran, atëherë edhe ekstremizmi do të rritet. Do të rritet te serbët, kroatët, dhe tek ata që i lidh Bota Islame. Në Gaza, Rusia e ka futur në lojë Xhihadin Islamik, i cili është i lidhur drejtpërdrejt me Moskën. Por edhe Izraeli i ka lojtarët e vet. Deri më tani, Xhihadi Islamik është financuar nga Rusia, e që me urdhër të saj mund ta destabilizojë edhe Bosnjë-Hercegovinën.
Kur bëhet fjalë për krizën, kurrkush nuk e përmend se një gjendje e tillë ishte edhe në Kosovë, ku tërë kohën kanë qenë në gjendje mobilizimi përfaqësuesit e fraksioneve të ndryshme të Shtetit Islamik, gjatë sulmeve të paraushtarakëve serbë ndaj policisë së Kosovës në Banjska” (Banjë), në veriun e këtij vendi.
Sipas mendimit tim, ky informacion i z.Janjiq, jep të kuptohet se këto fraksione paraushtarake islamike janë në aleancë të ngushtë me Rusinë, që nënkuptohet edhe me Serbinë si satelit i saj. Më pastaj z.Janjiq sqaron: Se në çfarë mënyrash lojtarët e huaj ndikojnë në destabilizim.
Për të qenë gjendja edhe më e keqe, tregon rasti i njerëzve, të cilët tash e sa kohë po e kërcënojnë manastirin e Deçanit, e që vetë ata janë deklaruar si xhihadistë, do të thotë se ata janë pro-rus ?! Prandaj eskalimi i gjendjes në një konflikt të armatosur ekziston. Kjo gjë mund të bëhet si nga ana e Rusisë, ashtu edhe nga ana e Izraelit. Sa i përket dronëve, ata janë shfaqur edhe përmbi veriun e Kosovës, para se të ndodhte “Banjska” (Banja), e që pastaj është pohuar se kanë qenë të policisë së Kosovës.
Si duket, ketë version të informatës për “dronët mbi Veriun e Kosovës”, z.Janjiq e ka marrë nga burimet serbe, e jo edhe nga ato të organeve kompetente të Republikës së Kosovës, andaj në këtë paraqitje ai nuk përmend se me atë rast një sasi dronësh që i kanë poseduar terroristët serbë të Millan Radoiçiqit, i ka zënë dhe konfiskuar policia e Kosovës.
Më tutje z.Janjiq vazhdon: Meqë po flitet për kampet ruse në Republikën Serbe, atëherë shtrohet pyetja, pse një ekip prej politikanësh të Bosnjë-Hercegovinës së bashku me shërbimet e veta dhe prezencën e NATO-s nuk po shkojnë nëpër lokacionet e caktuara për ta vërtetuar atë pretendim.
Gjatë analizimit të vatrave të krizës, z.Janjiq e përmend edhe sulmin në “Banjska” (Banjë), ku sipas tij, policia e Kosovës me atë rast ka zënë dhe konfiskuar pajisje ushtarake në vlerë prej rreth 5 milionë dollarësh. Ai thotë se lufta është biznes dhe sqaron se prodhuesve dhe tregtarëve të armëve iu konvenojnë konfliktet e armatosura për arsye të përfitimeve financiare.
Pos shpjegimeve të lartpërmendura të z.Janjiq, s’duhet harruar se Serbia hegjemoniste i ka zhvilluar 3 luftëra të përgjakshme e shkatërrimtare në territorin e ish Jugosllavisë dhe ka kryer gjenocid ndaj boshnjakëve dhe shqiptarëve.
Përkundër gjenocideve të cekura, edhe sot shteti serb vazhdon me avazin e vjetër të urrejtjes, saqë nëpër shkolla fillore, të mesme dhe në salla e stadiume sportive mund të dëgjohet jehona e këngës: “Ubij, zakolji da šiptar (shiptar) ne postoji” që në shqip do të thotë: “Vrit, ther, që shqiptarët të mos ekzistojnë” !
Pra, pos përmbajtjes ultra-naziste të kësaj kënge për gjenocid ndaj shqiptarëve, fjalën “shiptar” e shqiptojnë me plot urrejtje në konotacionin pezhorativ, duke e krahasuar vrasjen dhe therjen e shqiptarëve me therjen e kafshëve.
Për këto tragjedi të vrasjeve dhe therjes së shqiptarëve në masë gjatë vitit 1912 nga ushtria serbe, dokumenton publicisti dhe shkrimtarit austriak me prejardhje hebreje Leo Freundlich në librin e tij “Akuza që ulërijnë” botuar në vitin 1913, që është dëshmia e parë për shfarosjen kolektive të një populli evropian para atij hebraik.
Me këtë rast, s’duhet harruar as tragjedinë e mëhershme të shqiptarëve në Sanxhakun e Nishit, gjatë viteve 1876, 1877 dhe 1878.
Në këtë kontekst mund të themi se edhe sot sikurse më herët, Kosova dhe Bosnja e Hercegovina janë në shënjestër të qëllimit të njëjtë dhe rrezikut për ekzistencën e shtetit të tyre.

Monitor: Pensioni real është ulur me 8% gjatë dekadës

Fuqia blerëse e pensionistëve po gërryhet më tej nga thellimi i diferencës ndërmjet pagave dhe pensioneve dhe nga rritja e çmimeve të shportës së pensionistëve me ritme më të shpejta se masa e pensionit. Mbi 500 mijë persona që përfituan pension pleqërie më 2023 kishin të ardhura mujore mesatare 18,341 lekë, sipas të dhënave zyrtare nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore, vlerë kjo 26% më shumë se në vitin 2014, teksa inflacioni i pensionistëve është rreth 34% në këtë periudhë. Pensioni real ka pësuar ulje së paku me 8%. Si u thellua diferenca e pensioneve me rajonin më 2022 dhe përpjekjet për ndryshimin e skemës

Shqipëria e ka dyfishuar ekonominë e saj dhe të ardhurat buxhetore në dekadën e fundit, por nga krahu tjetër, mbi 500 mijë persona që përfitojnë pension pleqërie i kanë të ardhurat reale aktualisht më të ulëta se në vitin 2014.

Rreth 500 mijë persona që përfituan pension pleqërie më 2023 kishin të ardhura mujore mesatare 18,341 lekë, sipas të dhënave zyrtare nga Instituti i Sigurimeve Shoqërore, vlerë kjo 26% më shumë se në vitin 2014, teksa inflacioni i pensionistëve është rreth 34% në këtë periudhë (Inflacioni i pensionistëve përllogaritet nga INSTAT dhe është 1.7-2 pikë përqindje më shumë se IÇK).

Gjithashtu, në vitin 2023, dolën në pension 40,170 persona, përfitimi mesatar i të cilëve rezultoi 15,569 lekë në muaj, rreth 14% më shumë se i personave që dolën në pension në vitin 2014 (13,611 lekë në muaj).

Duke matur ecurinë e pensionit me inflacionin, vlera reale e pensioneve ka pësuar rënie nga 8 në 16% gjatë dhjetë viteve të fundit.

Anketa e buxhetit të familjeve tregon se nga shpenzimet totale mujore, 41.3% shkojnë për ushqime më 2023, kurse për moshat në pension, pesha e ushqimeve është rreth 59% e shpenzimeve mujore në vitin 2021.

Fuqia blerëse e pensionistëve po gërryhet më tej edhe nga thellimi i diferencës ndërmjet pagave dhe pensioneve. Rritja me ritme të shpejta ndërmjet pagës mesatare dhe pensionit mesatar thellon hendekun ndërmjet pensionistëve dhe pjesës tjetër të shoqërisë.

Diferenca mes pensionit mesatar dhe pagës mesatare, e njohur si shkalla e zëvendësimit, po përkeqësohet vit pas viti. Në vitin 2014, pensioni mesatar ishte sa 30% e pagës mesatare bruto, ndërsa në 2023, ky raport arriti në 22%.

Vitin e kaluar, një e katërta e popullsisë po merrte pension pleqërie, ndërsa rreth një e treta e popullsisë (704,999) marrin pensione të llojeve të tjera si invaliditeti, suplementare, ushtarake apo të tjera.

Në dy dekadat në vijim, pritet që numri i personave që do të përfitojnë pension mund të arrijë mbi 40% të popullsisë së përgjithshme, ndërsa popullsia në moshë pune pritet të reduktohet edhe më tej.

Nën presionin e zhvillimeve demografike, qeveria shqiptare është duke rishikuar skemën aktuale të pensioneve, me synimin për të ruajtur qëndrueshmërinë financiare në afat të gjatë dhe, nga ana tjetër, për të mbrojtur të ardhurat e pensionistëve.

Zv.ministrja e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Olta Manjani, e cila është pjesë e grupit të punës që po punon mbi ndryshimet, tha se rishikimi i skemës konsiston në zhvillimin e parimit të mjaftueshmërisë, duke siguruar përfitime më të larta kryesisht për pensione nga skema e detyrueshme, si dhe për kategoritë më vulnerabël, si personat që përfitojnë pensione invaliditeti dhe pensione familjare.

Selami Xhepa, ekspert i çështjeve ekonomike, mendon se për të rritur përfitimet, duke mos cenuar qëndrueshmërinë e skemës duhet të zhvillojmë skema të reja paralelisht.

P.sh. ai propozon që për skemën ekzistuese të rritet transferta për pensionet e ulëta, duke kompensuar të ardhurat dhe duke mos lënë askënd në varfëri dhe për brezat e ardhshëm të krijohet kolona e dytë, d.m.th. kursim i detyruar, por jo “Pay as you go” por “A fully funded scheme”, ku individi kursen paratë e tij dhe merr nga paratë e veta.

Zoti Xhepa tha se mund të përdoren edhe skema të tjera, ku individi të zgjedhë të përdorë një llogari kursimi për pension (të garantuar dhe pa taksa) dhe pastaj kolona e tretë, që është aktualisht në funksion (edhe pse jo aktive).

Sipas tij, skema aktuale duhet të shoqërohet me programe të mirëqenies sociale (banesë sociale për të vetmuarit), kompensime shpenzimesh dhe përfitime të mirash publike (transport publik, kinema).

Pensionet në rajon 2,2 herë më të larta se në Shqipëri, thellohet diferenca më 2024

Pensionet në vendet e Ballkanit Perëndimor u rritën shumë shpejt këtë vit, duke thelluar më tej diferencën me Shqipërinë në krahasim me vitin e kaluar.

Sipas të dhënave zyrtare, nivelin më të lartë të pensioneve e ofron Mali i Zi. Këtë vit, qeveria e re e Malit të Zi e rriti pensionin minimal në 450 euro, nga 300 euro që ishte më parë, duke sjellë një rritje për të gjitha pensionet e tjera.

Mali i Zi aplikoi rritje me rreth 150% të pensionit minimal këtë vit dhe ka premtuar se kjo do të vijojë me ritme më të larta edhe për dy vitet në vijim.

Në Maqedoninë e Veriut, pensioni mesatar në tetor 2024 arriti në 406 euro nga 211 euro që ishte në fillim të gjashtëmujorit të parë, me rritje gati 30%, sipas të dhënave zyrtare nga skema publike e pensioneve.

Në Bosnjë dhe Hercegovinë, po sipas të dhënave zyrtare, pensioni mesatar i pleqërisë arriti në 369 euro në Federatën e Bosnjës.

Rritje të fortë, pensioni ka shënuar edhe në Maqedoninë e Veriut, ku pensioni mesatar shënoi nivelin 406 euro në shtator të këtij viti, nga 311 euro ishte në janar të vitit të kaluar, me rritje gati 30% (shiko www.mtsp.gov.mk/sigurimi-pensional.nspx).

Në Serbi, pensioni mesatar ishte në tetor 2024 rreth 388 euro, me rritje 22% nga niveli 318 euro që ishte në 6-mujorin e parë 2023.

Në Shqipëri, pensioni mesatar aktualisht është 183 euro, nga 164 euro që ishte në fillim të vitit të kaluar, me rritje 11%.

Vendet e Rajonit aplikuan vitin që shkoi skema për rritjen e pensioneve që nuk cenojnë parimin kontributiv të skemës.

P.sh. Mali i Zi vendosi të rrisë pensionin minimal dhe nëpërmjet tij, përfitimet për të gjithë pensionistët, duke rritur në këtë mënyrë subvencionet e buxhetit për skemën.

Gjithashtu, Mali i Zi jep kompensim për shpenzimet e varrimit, i cili është i barabartë me tre pensione mesatare në Mal të Zi, të paguara në muajin pas vdekjes së pensionistit.

Vendet e tjera kanë vënë kritere për të rritur pensionet, me qëllim ruajtjen e balancës mbi 50% të pagës mesatare.

Opsionet e reja të reformës, afrohet rritja e moshës
Sipas ligjit aktual të sigurimeve shoqërore, mosha e daljes në pension rritet me 2-3 muaj në vit, për të arritur në 67 vjeç për të dyja gjinitë në vitin 2056. Ndryshimet që po diskutohen aktualisht synojnë që kriteri i moshës 67 vjeç të arrihet më shpejt se viti 2056, para vitit 2040. Ky ndryshim bën që çdo vit, kriteri i moshës të rritet me më shumë se 2-3 muaj.

Një reformë e madhe e sistemit të pensioneve u zbatua në vitin 2015. Reforma rriti gradualisht kohëzgjatjen e kontributit të kërkuar për një pension të plotë deri në 40 vjet, deri në vitin 2032. Mosha e daljes në pension do të rritet në 67 vjeç deri në vitin 2056, si për burrat ashtu edhe për gratë. U vendos një pension social jo kontributdhënës dhe u lidh ngushtë kontributi me pagat reale.

Kohëzgjatja e kontributit për të pasur të drejtën e pensionit të plotë është aktualisht rreth 39 vjet dhe kufiri për të përfituar një pension të pjesshëm është më i lartë se mesatarja e OECD (34 vjet për një pension të plotë dhe 13 vjet për një pension të pjesshëm).

Jetëgjatësia ka rritur shpenzimet për skemat e pensioneve. P.sh. në vitin 2000, jetëgjatësia mesatare ishte më e ulët, për burrat ishte rreth 73 vjet, ndërsa për gratë, rreth 77 vjet. Para dy dekadash, koha e gëzimit të pensionit për burrat ishte rreth 10 vite dhe për gratë 17 vite.

Të dhënat tregojnë se ndërmjet 2000 deri në 2023, ka pasur një zgjerim të periudhës së gëzimit të pensionit, për shkak të rritjes së jetëgjatësisë. Sipas të dhënave të fundit të INSTAT, jetëgjatësia mesatare në Shqipëri më 2022 ishte rreth 77 vjet për burrat dhe rreth 81 vjet për gratë.

Ndërsa koha e gëzimit të pensionit arriti në 19.4 vite për burrat dhe 27 vite për gratë. Zgjatja e viteve të gëzimit të pensionit shton presionin për më shumë shpenzime në skemën e pensioneve, e cila është edhe nën presionin e rritjes së numrit të pensionistëve.

Mosha për pension social do të rritet më tej
Në vitin 2014, kur u bënë ndryshimet e fundit në skemën publike, u vendos për herë të parë instrumenti i pensionit social, i cili u caktua në masën 7 mijë lekë. Përfitues ishin personat që nuk plotësonin kriteret (15 vite pune me sigurime) për pension minimal.

Kriteri i moshës për të përfituar pensionin social, si për burrat dhe për gratë, është 70 vjeç. Burimet zyrtare pohuan se është duke u diskutuar opsioni i rritjes së moshës për pensionin social përtej 70 viteve, në mënyrë që njerëzit të nxiten të paguajnë sigurime në vend që të mendojnë se një pension e kanë të sigurt, sado që të jetë ai.

Pensioni minimal indeksohet njësoj si pensionet e tjera me inflacionin e pensionistëve. Vlera e tij është afruar në 10 mijë lekë në muaj, nga 7 mijë lekë që ishte më 2014.

Zv.ministrja Manjani tha se, problematikë e shtuar janë edhe periudhat e mbulimit me kontribute, nëse të gjithë individët që punojnë nuk kontribuojnë me vite të mjaftueshme për të përmbushur kushtin minimal të vjetërsisë prej 15 vitesh do të ushtrohet një presion i shtuar, duke rritur numrin e personave që do të gëzojnë një pension social.

Niveli i ulët i mbulimit me periudha kontributesh ndikon drejtpërdrejt në nivele të ulëta të masave të pensioneve që përfitohen, fakt që gjykohet edhe nga niveli i pensionit mesatar, duke vlerësuar vetëm kategorinë e pensionistëve të rinj, të cilët nuk kanë periudha kontributive, kryesisht periudha pas vitit 1994.

Ajo tha se, rreth 80% e pensioneve të reja që lidhen janë pensione të pjesshme, pra që nuk kanë plotësuar vitet e plota të përfitimit të pensionit (38 vite). Nga ana tjetër, ne kemi një numër të lartë pensionistësh në raport me popullsinë krahasuar me vendet e tjera, edhe për faktin se në vitet e para të tranzicionit dolën në pension 5-10 vjet më herët mijëra qytetarë që mbetën pa punë, si rezultat i kolapsit të sistemit të kaluar.

Vjetërsia për të përfituar pension minimal mund të ulet

Një element që po diskutohet për t’u ndryshuar është kriteri i viteve të punës për pension minimal dhe pension maksimal. Aktualisht duhen 15 vite pune për sigurime për të përfituar pension minimal dhe këtë vit duhen më shumë se 38 vite punë me sigurime të paguara për pension të plotë.

Më 2023, periudha mesatare kontributive për pensionet e reja të vitit ishte 26.8 vite, ndërsa kur nisi reforma në vitin 2014, ishte 33.3 vite.

Sipas ligjit aktual të sigurimeve, kohëzgjatja e kontributit për të pasur të drejtën e një pensioni të plotë në vitin 2032 do të jetë 40 vjet.

Për të përfituar pension të plotë, të dhënat e analizuara nga Fondi Monetar Ndërkombëtar tregojnë se kriteret për vitet e pagesës së kontributeve janë më të larta se në vendet e zhvilluara. P.sh. në vendet e OECD-së duhen vetëm 34 vite sigurime për një pension të plotë dhe 13 vjet për një pension të pjesshëm.

Në vende si Shqipëria, ku një pjesë e madhe e punonjësve janë informalë, një periudhë e gjatë kontributesh dekurajon punonjësit që të kontribuojnë, veçanërisht në rastin e grave, ose emigrantëve që janë jashtë tregut vendas të punës.

Personat që dolën në pension në vitin 2012 kishin paguar mesatarisht 34 vite sigurime dhe në vitin 2023 vetëm 26.2 vite. Mosplotësimi i kriterit të viteve të punës me sigurime ul në mënyrë të jashtëzakonshme përfitimet nga pensioni.

Në njërën anë, pensionistët e rinj kanë gjithnjë e më pak vite me kontribute dhe nga ana tjetër, vit pas viti bashkë me moshën e daljes në pension, rritet edhe periudha e viteve me kontribute.

Me ritmet aktuale, pensionistët shqiptarë nuk do të plotësojnë as gjysmën e viteve me kontribute, duke bërë që pagesat e tyre në të ardhmen të jenë shumë të ulëta, gati sa pensioni minimal.

Por, duke qenë se tani, kriteri i viteve me kontribute po plotësohet gjithnjë e më pak, pensionet e reja të pleqërisë rezultojnë të ngjashme me pensionet sociale, duke dekurajuar pagesën e kontributeve nga punonjësit aktualë, vëren Fondi Monetar Ndërkombëtar. Numri i pensionistëve, që nuk përmbushin vitet e punës dhe nuk arrijnë të përfitojnë një pension të plotë pleqërie, po rritet me shpejtësi.

Rritja me shpejtësi e përfituesve me pension të pjesshëm tregon se mosha e tretë rrezikon varfërinë ekstreme, teksa inflacioni ka qenë i lartë dy vitet e fundit.

Rritja e lindjeve dhe kontribuuesve, jetike për skemën
Zhvillimet demografike, me emigracion të lartë, rënien e numrit të lindjeve dhe plakjen e popullsisë e kanë përkeqësuar ndjeshëm numrin e kontribuuesve në skemën e pensioneve në raport me përfituesit.

P.sh. në fillim të viteve 1990, për çdo pensionist kishte rreth 4.5 kontribuues, një raport që ofronte mbështetje të konsiderueshme për sistemin e pensioneve.

Ky raport është përkeqësuar ndjeshëm gjatë tranzicionit, duke bërë që në vitin 2023, për çdo pensionist ishin vetëm rreth 1.17 kontribuues, si një reflektim i vazhdueshëm i sfidave demografike dhe ekonomike me të cilat përballet vendi, si rënia e lindshmërisë dhe plakja e popullsisë.

Në dekadën e ardhshme, ky raport pritet të përkeqësohet më tej, pasi brezi i bumit të lindjeve gjatë viteve 1960 dhe 1970, po dalin në pension, duke e rritur më tej barrën për kontribuuesit aktualë dhe për buxhetin e shtetit.

Në vitin 2032, pritet që raporti i kontribuuesve për përfituesit në Shqipëri të arrijë një nivel me rreth 1 kontribuues për çdo 2.3 përfitues. Si rezultat i këtyre trendeve demografike, sistemi i pensioneve do të ketë nevojë për reforma të thella për të ruajtur qëndrueshmërinë e tij financiarisht

Zv.ministrja Olta Manjani tha se stabiliteti financiar i skemës së pensioneve kërkon rritjen e shkallës së fertilitetit, rritjen e numrit të kontribuuesve, duke forcuar edhe kontrollin e ushtruar ndaj subjekteve punëdhënës për uljen e informalitetit dhe rritjen e pagës së deklaruar për pagimin e kontributeve.

Pas një veprimi gjithëpërfshirës në fusha të ndryshme, kostot shtesë të financimit të reformës nga qeveria do të jenë më të ulëta në periudhën afatgjatë, tha ajo.

Informaliteti, një hapësirë për t’u shfrytëzuar

Sipas INSTAT, Shqipëria ka një nivel informaliteti në tregun e punës rreth 28%. Në Anketën e Forcave të Punës raportohen rreth 1,2 milionë të punësuar, por vetëm 60% tyre paguajnë sigurime. Gjithashtu ata që paguajnë sigurime, nuk paguajnë për pagat reale, por zakonisht për minimalen, sidomos ata që punojnë në sektorin privat.

Qeveria synon të formalizojë tregun e punës, si një mjet kryesor për rritjen e të ardhurave për skemën e pensioneve. Rritja e pagës minimale dhe pagave në përgjithësi ndikuan pozitivisht arkëtimet nga kontributet, duke bërë që buxheti i shtetit të shpenzojë më pak për subvencionin e skemës së pensioneve.

Sipas të dhënave nga Ministria e Financave, që nga viti 2014 deri më 2024, të ardhurat buxhetore u rritën me 98%, ndërsa deficiti i skemës së pensioneve në të njëjtën periudhë u ul me 10%.

Kjo do të thotë se pesha e shpenzimeve për pensionet që përballohen nga buxheti i shtetit, është shumë më e ulët se 10 vite më parë.

P.sh., në vitin 2014, buxheti grumbullonte gjithsej 266,7 miliardë lekë të ardhura dhe 12.2% të tyre i çonte për financimin e deficitit të skemës së pensioneve, ndërsa në 9-mujorin 2024, qeveria çoi për financimin e deficitit të skemës vetëm 5.5% të të ardhurave. /Monitor/

Laborator kokaine në Tiranë- Dogjani: S’ngrihen pa mbështetjen e policisë dhe politikës, financojnë fushatat!

Deputeti demokrat, Asllan Dogjani ngre shetësimin, pas zbulimit të dy laboratorëve të kokainës në Tiranë dhe Fushë-Krujë, gjë që sipas tij tregon se grupet kriminale pa mbështetjen e policisë nuk mundet të ngrenë laboratorë narkotikësh.

Në një intervistë për Syri Tv, Dogjani tha se grupet kriminale nuk gjejnë mbështetjen e vetëm policisë, por edhe të politikës për të ndërtuar laboratore droge, shpërndarja e së cilës bëhet jo vetëm në Tiranë por dhe në të gjithë Shqipërinë.

Sipas Dogjanit, shqetësues është gjithashtu fakti që lënda narkotike po përdoret gjerësisht edhe te moshat e vogla.

Ligjvënësi demokrat, tha se autoritetet ligjzbatuese shqiptare, në veçanti policia, asnjëherë nuk ka ndërmarrë operacione antidrogë, por ato kanë ndodhur dvetëm falë sinjalizimeve nga autoritetet ndërkombëtare, kryesisht ato të vendeve evropiane.

Ata që vijnë, nuk vijnë të ndërtojnë laborator nëse s’kanë mbështetjen e policisë së shtetit. Të ndërtosh diçka të tillë ka shpenzime e duhet para e madhe, dhe s’rrezikon pa pasur mbështetje polici-politikë dhe e konsiderojnë Shqipërinë si Italia në vitet ’70, apo si grupi Sinaloa sot në Meksikë, ku grupet kriminale janë të përzierë e bashkëpunojnë me shtetin.

Mbështjea që u jep policia, u jep mundësinë atyre të ndërtojnë laborator kokaine, që më pas shpërndahet në Tiranë, e pjesa tjetër trafikohet. Shumica po shpërndahet në Tiranë dhe në të gjithë Shqipërinë. Kanë nisur të përdorin lëndë narkotike dhe moshat e vogla.

E para ajo që më bën përshtypje është se s’kemi operacione të suksesshme pa ndërkombëtarët. Janë informacioen të marra nmga jashtë. Xibraka, psh. drejtohej nga ndërkombëtarët, pa i treguar Policisë së Shtetit. Dhe kjo është shqetësuese.

E dyta, ndërrimi i drejtorëve të policisë, ata që kanë ikur kanë shkëputur lidhjet me grupet dhe kanë dhënë informacione nga jashtë. Operacionet mund të jenë edhe dekonspiruar. Në Shqipëri e Tiranë kemi një laborator që është i lidhur me grupe kriminale, Tiranë, Durrës Fushë-Krujë. Mund të ketë edhe laboratorë të tjerë, me Shkodrën, Vlora, s’i guxojnë këto grupe kriminale e vijnë ta ndërtojnë laboratorin në qendër të Shqipërisë, në Tiranë. Pse nuk janë zbuluar pa ndërkombëtarët. Grupet kriminale përdoren nga politika në fushatat elektorale. Janë bërë biznesmenë dhe pastrojnë paratë. Është problem i madh, Shqipëria po boshatiset dhe kjo është një arsye. sn

Trumpi kërkon dhjetë miliardë dollarë si dëmshpërblim nga New York Times

Me vetëm dy muaj të mbetur deri sa Donald Trump të kthehet në Shtëpinë e Bardhë, presidenti i zgjedhur dhe i dënuar për vepra penale po përdor strategjinë e “luftës ligjore” përmes një vale padish kundër mediave dhe botuesve kritikë ndaj tij.

Paditë ndodhin mes frikës në rritje për atë që një mandat i dytë i Trumpit mund të nënkuptojë për lirinë e shtypit, pasi 78-vjeçari intensifikon armiqësinë e kahershme kundër medias – të cilët javën e kaluar i quajti “kamp armik” në fjalimin e fitores.

Të enjten, Columbia Journalism Review zbuloi se vetëm disa ditë para zgjedhjeve presidenciale, avokati i Trump, Edward Andrew Paltzik, kishte dërguar një letër në New York Times dhe Penguin Random House, duke kërkuar 10 miliardë dollarë dëmshpërblim për artikuj kritikë ndaj republikanit.

Kjo letër i shtohet një serie padish të cilësuara si të paqëndrueshme ligjërisht ndaj mediave të tjera, të cilat Trump i ka akuzuar për sulme politike kundër tij, shkruan theguardian.

Letra, e cila u rishikua nga CJR, akuzonte autorët e artikujve Peter Baker, Michael S. Schmidt, Susanne Craig dhe Russ Buettner për “deklarata të rreme dhe shpifëse” ndaj Trumpit, duke shtuar se New York Times është një “zëdhënës i zjarrtë i Partisë Demokratike” që zhvillon “shpifje në shkallë industriale kundër kundërshtarëve politikë”.

Sipas CJR, letra përmendte dy artikuj specifikë nga Buettner dhe Craig që lidhen me librin e tyre të fundit, Lucky Loser: How Donald Trump Squandered His Father’s Fortune and Created the Illusion of Success. Gjithashtu, ajo përmendi një artikull të 20 tetorit nga Baker me titull “Për Trump, Një Jetë Skandalesh Drejtohet Drejt Një Momenti Gjykimi” dhe një artikull të 22 tetorit nga Schmidt me titull “Ndërsa Zgjedhjet Afrohen, Kelly Paralajmëron se Trump Do të Sundonte si Diktator”, raportoi CJR.

Duke iu drejtuar New York Times, letra e akuzonte median se kishte qëllime të qarta për të shpifur dhe dëmtuar “markën e famshme Trump” që konsumatorët e kanë lidhur prej kohësh me “ekspertizë, luks dhe sukses në argëtim, mikpritje dhe pasuri të paluajtshme, ndër shumë industri të tjera”, si dhe për ta shpifur atë në mënyrë të qëllimshme dhe dashakeqe si kandidat për postin më të lartë në Shtetet e Bashkuara.

Sipas CJR, më 5 nëntor, avokatët e bashkëdrejtuesit të fushatës së Trumpit, Chris LaCivita, dërguan një letër te Daily Beast, duke kërkuar që media të korrigjonte artikujt e saj që pretendonin se LaCivita kishte mbledhur 22 milionë dollarë për të ndihmuar rizgjedhjen e Trumpit.

Si përgjigje ndaj letrës, Daily Beast shtoi një shënim të redaktorit në artikujt e saj, ku thuhej
“bazuar në një rishikim të mëtejshëm të regjistrave të FEC, shuma e saktë është 19.2 milionë dollarë. The Beast e pranon gabimin. Artikulli gjithashtu është përditësuar për të sqaruar se pagesat shkuan në LLC-në e LaCivita-s dhe jo personalisht tek ai”.

Megjithatë, ky shënim nuk ishte i mjaftueshëm për fushatën e Trumpit. Një letër e mëvonshme ligjore drejtuar medias theksonte se shënimi “nuk e zgjidh mesazhin e përgjithshëm të artikullit – i cili paraqet LaCivita sikur ka mashtruar duke futur në xhep paratë e fushatës për përfitime personale dhe se ai ishte dhe është pranë të ‘shkarkimit’ për këtë arsye”.

“Kjo narrativë është tërësisht e pavërtetë dhe rezultat i një raportimi dashakeq dhe të papërgjegjshëm nga Daily Beast”, shtohej në letër.

Përveç New York Times, Penguin Random House dhe Daily Beast, Trump dhe avokatët e fushatës së tij kanë paditur edhe CBS News, duke pretenduar në një padi muajin e kaluar se intervista e 7 tetorit me Kamala Harrisit në 60 Minutes ishte redaktuar dhe për këtë arsye përbënte “ndërhyrje në zgjedhje”.

Padia prej 19 faqesh kërkonte 10 miliardë dollarë dëmshpërblim dhe akuzonte CBS për “përpjekje të skajshme për të ndihmuar zgjedhjen e Kamala Harris”. Gjithashtu, padia akuzonte median për “akte partizane dhe të paligjshme të ndërhyrjes ndaj votuesve përmes raportimeve dashakeqe, mashtruese dhe të shtrembëruara”.

Në përgjigje, CBS e quajti padinë “tërësisht të pabazuar”, mohoi se intervista ishte redaktuar dhe premtoi se do ta “mbrojë me vendosmëri” rastin në gjykatë.

Pothuajse në të njëjtën kohë, Trump paraqiti një ankesë në Komisionin Federal të Zgjedhjeve kundër Washington Post, duke e akuzuar atë për kontribute të paligjshme në natyrë për fushatën e Harrisit. Washington Post, që këtë vit refuzoi të mbështeste një kandidat politik nën udhëzimet e pronarit të saj miliarder, Jeff Bezos – i cili më pas e quajti rizgjedhjen e Trumpit “një rikthim të jashtëzakonshëm politik” – akuzat i cilësoi si “të papërshtatshme” dhe “të pabazuara”. sn

Gazetarja e njohur amerikane: Aleks Soros fle te shtëpia e Enver Hoxhës, kjo është çmenduri! Rama ka ngritur një narkodiktaturë

Paula Froelich është një nga gazetaret më të njohura në SHBA.

Emri i saj është shfaqur në disa prej medieve më të mira dhe shpesh ka qenë në listën e librave më të shitur të ‘New York Times’.

Aktualisht punon për rrjetin amerikan NewsNation.

Në një shkrim aktual, ajo thotë se reforma në drejtësi në Shqipëri ka qenë një dështim i plotë.

“Paga mesatare vjetore në vend vlerësohet të jetë pak më shumë se 8.000 dollarë në vit, dhe kryeministri Rama – ndonëse një i përkëdhelur i Perëndimit – është akuzuar për transformimin e Shqipërisë në një “narko-shtet autokratik”. Ndërsa Sekretari i Shtetit, Antony Blinken, e ka lavdëruar publikisht Ramën për “reformën në drejtësi”, edhe pse në vend nuk ka gjyqe me juri, një raport i Departamentit të Shtetit për shtetin anëtar të NATO-s thotë “korrupsioni ekziston në të gjitha degët dhe nivelet e qeverisjes”.

Akoma më keq, burime në Shqipëri më thanë se shpesh, në udhëtimet e tij të shumta në Tiranë, Soros preferon të qëndrojë në shtëpinë personale të ish-diktatorit tiranik Enver Hoxha dhe jo në një hotel.

“Është çmenduri,” më tha një burim. “Për shqiptarët, kjo është si të shkosh në Gjermani dhe të qëndrosh në folenë e Shqiponjës së Hitlerit”,” shkruan gazetarja. sn

Media amerikane: Soros shpenzoi 131 milionë dollarë për të mbajtur Ramën në pushtet! Aleksi fle te shtëpia e Enverit

Në një artikull të fundit të medias amerikane, NewsNation, Alex Soros dhe Edi Rama janë vënë nën kritika të ashpra për lidhjet e tyre me korrupsionin dhe pasigurinë e Shqipërisë.

Artikulli thekson investimet e Soros në Shqipëri, duke e përshkruar vendin si një qendër të trafikut dhe pastrimit të parave, ndërsa shprehet dyshimi në lidhje me suksesin e reformave gjyqësore, që janë mbështetur nga Fondacioni i Sorosit.

Rama gjithashtu është përmendur si një faktor që ka përfituar nga këto investime, ndërkohë që korrupsioni mbetet një problem i madh.

Pjesë nga artikulli:

Sorosi, i cili ka prejardhje hungareze, raportohet se udhëton aq shpesh në kryeqytetin e Shqipërisë, Tiranë, saqë e ka quajtur “shtëpia ime e dytë,” megjithëse vendi është një qendër për trafikun e drogës, trafikun e qenieve njerëzore dhe pastrimin e parave.

Për të qenë të drejtë, Fondacioni Shoqëria e Hapur i Sorosit pretendon se po punon me kryeministrin e Shqipërisë, Edi Rama, për “reformën në drejtësi” — edhe pse vendasit janë skeptikë për këtë. Mes viteve 1992 dhe 2020, Fondacioni Shoqëria e Hapur investoi mbi 131 milionë dollarë në Shqipëri, duke mbështetur ngritjen në pushtet të Ramës dhe më pas qeverinë e tij. (Rama ka qenë pothuajse i pakontestueshëm në pushtet që nga viti 2013.)

Shoqëria e Hapur pretendon se mbështet 120 vende në mbarë botën, duke lënë shumë njerëz të pyesin pse harxhon kaq shumë para dhe kohë në Shqipëri, kur sipas disa raporteve, korrupsioni ka rënë vetëm pak gjatë regjimit të Ramës.

Sipas indeksit të korrupsionit të Transparency International, Shqipëria renditet si “shumë e korruptuar”, me të paktën 25% të zyrtarëve publikë që kanë marrë ryshfet gjatë vitit të fundit. Sipas indeksit të krimit të organizuar, “Shqipëria është një vend burim, tranzit dhe destinacion për trafikimin e qenieve njerëzore. Aktorët kriminalë shqiptarë dyshohen se janë përgjegjës për një numër të madh të viktimave të trafikimit në Europën Perëndimore, veçanërisht në Mbretërinë e Bashkuar, ku shumica e grave dhe fëmijëve vijnë nga Shqipëria. Shfrytëzimi seksual i viktimave shqiptare në vendet e Europës Perëndimore mbetet forma më e përhapur e këtij krimi.”

Vendi gjithashtu shërben si “një vend tranzit për heroinën e trafikuar nga Turqia, Irani, Afganistani dhe Pakistani nëpërmjet rrugës Ballkanike drejt Europës. … Shumica e heroinës trafikohet në Shqipëri me tokë nëpërmjet Maqedonisë së Veriut, por laboratorët për përpunimin e heroinës janë zbuluar brenda vendit nga policia shqiptare. … Shqipëria është një vend tranzit për kokainën e trafikuar nga Amerika Latine në Europë.”

Paga mesatare vjetore në Shqipëri vlerësohet të jetë rreth 8000 dollarë, ndërsa kryeministri Edi Rama, megjithëse i favorizuar nga Perëndimi, është akuzuar për transformimin e vendit në një “narkoshtet autokratik.” Ndërsa Sekretari i Shtetit, Antony Blinken, e ka lavdëruar publikisht Ramën për “reformën në drejtësi,” një raport i Departamentit të Shtetit për Shqipërinë, një anëtare e NATO-s, pohon: “Korrupsioni ekzistonte në të gjitha degët dhe nivelet e qeverisë.”

Burime nga Shqipëria kanë treguar se Alex Sorosi, gjatë udhëtimeve të tij të shumta në Tiranë, shpesh preferon të qëndrojë në shtëpinë personale të ish-diktatorit Enver Hoxha, në vend që të zgjedhë një hotel.

“Kjo është e pabesueshme,” tha një burim. “Për shqiptarët, kjo është sikur të shkosh në Gjermani dhe të qëndrosh në strehën e Hitlerit.”

Hoxha, një stalinist i njohur, sundoi me dorë të hekurt për 41 vjet deri në vdekjen e tij në vitin 1985. Gjatë sundimit të tij, e gjithë prona private, përfshirë kafshët shtëpiake dhe tokën, u shtetëzua, dhe ai shkoi deri në heqjen e motorëve nga makinat dhe varkat për të parandaluar largimin e njerëzve nga vendi.

Shqipëria, e quajtur shpesh “Koreja e Veriut e Europës,” përjetoi burgosje masive në kampe pune të vështira dhe tortura gjatë sundimit të Hoxhës, ndërsa mijëra të tjerë vdiqën nga uria. Ekonomia u përkeqësua aq shumë sa deri në fillim të viteve 2000, Shqipëria ishte vendi i dytë më i varfër në botë, pas Somalisë.

“Pse (Alex Sorosi) pëlqen të qëndrojë (në shtëpinë e Hoxhës) — kush e di. Por nuk është e drejtë,” tha një tjetër shqiptar. Shtëpia e madhe, e vendosur në mes të Tiranës, është si një kapsulë kohe, e lënë në të njëjtën gjendje që ishte kur Hoxha vdiq, dhe ende ruhet fort — pavarësisht “planeve” për ta kthyer në një muze.

Michael Vachon, një përfaqësues i Sorosit, tha përmes një emaili se Rama ka qenë një lider në përpjekjet për të ndërtuar bashkëpunimin rajonal, duke përmirësuar lirinë e lëvizjes dhe mallrave midis vendeve të Ballkanit Perëndimor. Rama ishte një nga themeluesit e “Ballkanit të Hapur” dhe nismave të tjera si Plani i Rritjes, që synonte rritjen e bashkëpunimit ekonomik në rajon – një objektiv i mbështetur nga Fondacionet e Shoqërisë së Hapur.

“Fondacioni në Tiranë, i cili ka një trashëgimi krenare prej tre dekadash me kontribute në arsim, demokraci dhe liri të medias, është… Në luftën kundër korrupsionit, Shqipëria ka realizuar reformën më të ashpër në drejtësi në bashkëpunim me departamentet e drejtësisë së SHBA dhe Europës.”

Le të shpresojmë që “reforma në drejtësi” në Shqipëri të mos jetë si ajo që Sorosi mbështeti në Shtetet e Bashkuara, kur prokurorët ultra-liberalë u treguan të butë me kriminelët — dhe krimi u rrit. Në këtë cikël zgjedhor, shumë prej tyre u larguan nga detyra nga amerikanët të lodhur nga përkeqësimi i cilësisë së jetës së tyre.

Vachon tha se nuk “mendonte” se Sorosi kishte qëndruar në shtëpinë e Hoxhës, por nuk mund ta konfirmonte. sn

22 guroret që po shkatërrojnë Dimalin- Nga dëmtimi i tokës bujqësore te tymi që helmon banorët. Ekspertët japin alarmin

Në emisionin Vetting në News24 janë trajtuar aktivitetet e guroreve, që duket se janë biznese fitimprurëse për ata që i zotërojnë, por në anën tjetër shkatërrojnë pronat dhe jetët e qytetarëve të zonave ku ushtrohen këto aktivitete.

Dimali është zona më e prekur, pasi atje ushtrojnë aktivitetin e vazhdueshëm 22 gurore. Kamerat e emisionit Vetting faktojnë se si retë e mëdha të tymit mbulojnë të gjithë hapësirën e Bashkisë Dimal, ndërsa ndotja është në nivele alarmante.

Dhe sipas ekpertëve të mjedisit, guroret jo thjesht kanë impakt te bimësia, por po dëmtojnë seriozisht jetën e qytetarëve.

Dimali, dikur i njohur si Ura-Vajgurore, është një nga zonat më të prekura nga shfrytëzimi pa kriter i burimeve natyrore. Ky qytet ka 22 gurore në territorin e tij, duke mbajtur rekord me numrin më të lartë në Shqipëri. Kur e viziton këtë qytet, ajo që të bie në sy është jo vetëm shtrirja e guroreve përreth, por një shkatërrim total i kodrinave, ku nuk ka më thjesht shenja të shfrytëzimit, por shihet qartë dëmtimi i parikuperueshëm që i është bërë natyrës.

Në këtë zonë, aktiviteti i guroreve është zhvilluar për vite me radhë, pa u ndalur, dhe gjatë filmimeve nga ekipi i “Vetting”, një re e madhe tymi mbulonte të gjithë territorin e Dimalit, duke mbuluar edhe fshatrat e Pashallisë, Guri i Bardhë dhe Konezbaltë. Kjo ndotje ka marrë përmasa alarmante, duke krijuar një situatë dramatike për banorët e zonës. Shtëpitë që ndodhen ngjitur me guroret janë të mbuluara nga pluhuri, si pasojë e drejtpërdrejtë e aktivitetit industrial. Ky peisazh i shkatërruar është dëshmi e papërgjegjshmërisë së institucioneve ndër vite.

Pluhuri, jo vetëm që ndikon në cilësinë e ajrit, por gjithashtu ndalon plotësisht aktivitetet bujqësore në tokat e zones mbuluar me një shtresë të dendur që ju ndalon bimëve proceset organike natyrore.

Sipas ekspertit të mjedisit Abdulla Diku përveç shëndetit të njeriut, guroret kanë impakt dhe te bimësia.

“Besoj kushdo e ka vënë re që në afërsi të tyre, të karrierave të gurit, pothuajse gjethet e bimësisë janë kthyer jo të gjelbra por kanë marrë ngjyrën e pluhurit të bardhë”, u shpreh për “Vetting” Abdulla Diku.

Një nga banoret e prekura nga kjo situatë tregon për “Vetting” situatën dramatike, që e përndjek për shkak të guroreve.

“Unë jam e tmerruar, e kam vënë urdhëro shikoje, e kam vënë shtëpinë në shitje se nuk duroj dot më, jam e sëmurë, jam me mushkëri të copëtuara, jam me, më është mbushur veshka, po ta shohësh, kam fletën e analizave, më është mbushur veshka plot me kiste e kam veshkën? Pse? Nga ky tym!”, tha për “Vetting”, Shkenca Hyka.

Ajo është banore e lagjes Pashalli në Dimal. Shtëpia e saj mbulohet e para nga tymi dhe ndjen më fort tronditjet nga eksplozivi dhe zhurma që vjen nga guroret.

E prekur nga drama sociale që i kanë shkaktuar guroret, Shkenca rrëfen për “Vetting” se ka ardhur herët në këtë qytet për të krijuar kushte më të mira, por hapja e guroreve i ka sjellë pasoja të rënda shëndetësore dhe ekonomike për të dhe familjen e saj.

Edhe pse shpreson të riparojë shkatërrimet e shtëpisë nga shpërthimet me eksploziv, Shkenca kërkon nga bizneset e guroreve që të respektojnë ligjin, pasi përpunimi i gureve duhet të bëhet nëpërmjet ujit për të shmangur ndotjen.

“Po bëhemi problematikë, unë javën e parë, dy herë në polici, as që u ndjenë fare, puna vazhdoi normalisht, që nuk dilja dot”, shprehet e zhgënjyer Shkenca,e cila priste ndihmë nga Policia e Shtetit.

Duke folur për problemet me ndotjen nga guroret, Shkenca kujtohet që kishte nxjerrë për t’u tharë rrobat e lara të nipit të vogël dhe me nxitim tenton t’i heqi pasi pluhuri ka pushtuar komplet zonën.

Në oborrin e kësaj shtëpie ka disa hardhi që kanë prodhuar rrush, por sipas banores nuk mund të konsumohen.

Sipas biologut dhe drejtuesit të “EcoAlbania” Olsi Nika, tymi i guroreve ka pasoja serioze mbi florën dhe faunën, ashtu edhe për njeriun.

“E gjitha ajo grimca e ngelur pezull hyn në mushkëritë tona dhe patjetër ndikojnë te bimët duke i veshur, duke pamundësuar ose duke mininimizuar ritmin e frymëkëmbimit, të fotosintezës, të frymëmarrjes së bimëve. Ka një ndikim të jashtëzakonshëm”, tha për “Vetting” drejtuesi i “EcoAlbania”.

Në momentin që largohemi nga Shkenca për të intervistuar një banor aty pranë që është duke punuar tokën, guroret ndërpresin veprimtarinë, pasi janë sinjalizuar nga kamionat për prezencën e gazetarëve tanë në terren.

Një nga banorët që ka tokën aty afër, Sotir Pilua tregon se ka probleme me tokën bujqësore pasi ujërat e gurores kullojnë te kanali ngjitur me tokën e tij.

“Edhe bimësia, ja e mbjell, do ta mbjell grurë, nuk bën përpjetë, do ta mbjellë hasëll për dhëntë, kam nja dy tre dhënë, i bie këtu nuk kullosin. Vetëm tym do hanë ato, ca do hanë ato, tymin e gurores ?!”, shprehet për “Vetting” Sotir Pilua.

Për “Vetting”, Pilo tregon se edhe ai nuk ka probleme vetëm me ndotjen nga guroret, por edhe me shtëpinë ku banon.

“Te shtëpia kam problem tymin. Na tymosin, na kanë bërë kështu blozë! Se kur kthen era që këtej, kur kthen për andej, këtej paradite na vjen këtej tymi (bën me shenjë për te toka bujqësore), mbasdite më vete në shtëpi”, tha Pilua, i cili nuk është optimist për reagimin e institucioneve shtetërore.

Problemi me ujin e kanalit që përmbytet nga ujërat e guroreve mund të ketë pasoja më të rënda për tokën pasi sipas ekspertëve këto ujëra tashmë kanë metale të rënda.

“Nëse shkëmbi përmban minerale, ka edhe metale të rëndë, që shkojnë në ujëra, përfundojnë në det, një pjesë e tyre janë edhe të dëmshme për shëndetin sepse përfundojnë në produktet bujqësore blegtorale dhe shumë nga metalet e rëndë janë kancerogjene”, tha për “Vetting” biologu Aleko Miho.

Sipas të dhënave zyrtare nga Agjencia Kombëtare e Burimeve Natyrore, e vetmja kompani në zonën e Dimalit, që ka bërë rehabilitimin e zonës është “AGBES CONSTRUCTION”.

Nga informacionet e siguruara, kjo kompani me leje minerare të marrë që në vitin 2003 ka rehabilituar rrugën hyrëse për në shkallën e parë të lejes minerare. Sipas Ministrisë së Mjedisit, në 15 maj 2018 po në këtë zonë janë marrë masa me pezullim aktiviteti deri në korrigjimin e shkeljeve të evidentuara ndaj kompanive “Shpiragu B” sh.p.k, “AKS” shpk, “2 Po 6” shpk, “Klisal” shpk, “Mustafai” shpk, “Vëllezërit Llupo” shpk, “Agbes Construksion” shpk, “Zhopi” shpk, “Admir” shpk, “Guri i Bardhë” shpk, “Beta” shpk, ndërkohë që është gjobitur kompania “Salillari” shpk.

Faktet e Vetting- Dhuna e Rrajave nuk ndali punën në guroret e Borizanës

Emisioni Vetting në News24 ka sjellë në vëmendje një problem të hershëm, që vit pas viti agravohet, jo thjesht duke shkatërruar mjedisin, por duke prodhuar dhunë, shqetësime, dëmtime e shkatërrime banesash e deri në rrezikun e jetës për qytetarët për shkak të ndotjes. Bëhet fjalë për guroret, ndoshta ndër bizneset më fitimprurëse.

Vitin e kaluar banorët e fshatit Borizanë në Krujë protestuan kundra guroreve që me anë të përdorimit të eksplozivit denonconin përdorimin e tij pa kriter dhe në distancë të afërt me shtëpinë

Banorët ankoheshin për shkatërrimin e shtëpive, për faktin që kishin bërë denoncime në polici dhe prokurori, por kompania vazhdonte aktivitetin e pashqetësuar.

Më 7 korrik 2023, deputetja e Partisë Demokratike Merita Bakiu do të ngrinte shqetësimin e banorëve të Borizanit dhe mungesën e masave nga Prokuroria dhe Policia, por përsëri asnjë masë nuk do të merrej për problemin e banorëve.

Madje gjërat do të merrnin një kthesë akoma më dramatike, për banorët që ishin në krye të protestës për të mbrojtur shtëpitë e veta nga shkatërrimi.

Disa ditë më pas, në korrik 2023, disa nga banorët që protestuan, do të sulmoheshin dhe do të dhunoheshin në brendësi të një lokali në Thumanë nga vëllezërit e ish deputetit të Partisë Socialiste, Rrahman Rraja. Bëhet fjalë për vëllezërit e fisit Maja, që në atë kohë kishin kërkuar ndërhyrjen e shtetit për të ndalur punën në një gurore, shpërthimet e pakontrolluara që aplikoheshin aty, po i shembnin banesat.

Pamjet se si u masakruan vëllezërit Maja nga pjesëtarë të fisit Rraja dolën në rrjetet sociale dhe u shpërndanë në media duke tronditur opinionin publik duke sjellë largimin e deputetit Rrahman Rraja nga Parlamenti me dorëzimin e mandatit, si edhe shkarkimin nga detyra të ish ministrit të Brendshëm Bledi Çuçi.

Në atë kohë, Policia e Shtetit doli me një deklaratë për shtyp, ku shpjegoi se ishte bllokuar gurorja “Delia Group”, e cila ishte në pronësi të Viktor Deliut dhe së bashku me institucionet e tjera kryen kontrolle për të matur dëmtimet në disa shtëpi, duke ia referuar rastin Prokurorisë së Tiranës.

Por edhe sot e kësaj dite, aktiviteti i guroreve në fshatin Borizanë të Krujës vazhdon dhe kjo verifikohet nga pamjet ekskluzive që sjell “Vetting” nga terreni. Banorët ankohen se guroret kanë ndikuar negativisht në jetën e tyre, duke sjellë pasoja ekonomike dhe sociale.

Më 24 nëntor përurimi i bustit të Mustafa Merlika – Kruja në sheshin e qytetit të Krujës

Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit” – Prishtinë, Familja Merlika

Ju mirëpresim Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit dhe Familja Merlika!

Debati për rishikimin e historisë- Uran Butka kundër Paskal Milos dhe Pëllumb Xhufit: Propagandë komuniste, paradamkosen personalitetet historike

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Pazari i Ri: Vrasja makabre e Aqif Blytës. Familjarët gjetën gjysmën e trupit. Çfarë kishte brenda çarçafit (VIDEO)

Presidenti i ri Donald Tramp në pritshmërinë realiste të opozitës shqiptare- Nga Ndriçim Kulla

Programi i ceremonisë së përurimit të bustit të atdhetarit Mustafa Merlika- Kruja në sheshin e qytetit të Krujës

KOSOVA DHE BOSNJA E HERCEGOVINA NË SHËNJESTËR TË QËLLIMIT TË NJËJTË- Nga Ryzhdi Baloku

Monitor: Pensioni real është ulur me 8% gjatë dekadës

Laborator kokaine në Tiranë- Dogjani: S’ngrihen pa mbështetjen e policisë dhe politikës, financojnë fushatat!

Trumpi kërkon dhjetë miliardë dollarë si dëmshpërblim nga New York Times

Gazetarja e njohur amerikane: Aleks Soros fle te shtëpia e Enver Hoxhës, kjo është çmenduri! Rama ka ngritur një narkodiktaturë

Media amerikane: Soros shpenzoi 131 milionë dollarë për të mbajtur Ramën në pushtet! Aleksi fle te shtëpia e Enverit

22 guroret që po shkatërrojnë Dimalin- Nga dëmtimi i tokës bujqësore te tymi që helmon banorët. Ekspertët japin alarmin

Faktet e Vetting- Dhuna e Rrajave nuk ndali punën në guroret e Borizanës

Më 24 nëntor përurimi i bustit të Mustafa Merlika – Kruja në sheshin e qytetit të Krujës

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

Komentet

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

NEWS LETTER

SOCIAL