Ankaraja do të ishte një tjetër destinacion për diplomatin e karrierës, Dashnor Dervishi. Ndryshe nga Italia, ku kishte shërbyer si ambasador, në një kohë krize, ku iu desh të përballej me eksodin biblik të shqiptarëve, Turqia, do të ishte shumë herë më “komode”, kjo për shkak se Turqia e konsideronte Shqipërinë si “vëllanë e vogël” dhe diplomatët shqiptarë atje ishin të privilegjuar, priteshin nga zyrtarët më të lartë të shtetit, në mënyrë shumë miqësore.
Sot, diplomati i kthehet përmes kujtimeve asaj periudhe, takimeve me Presidentin, Kryeministrin, ministrin e shtetit për Ekonominë, takimet e zyrtarëve të lartë shqiptarë me ata turq, etj. Ai veçon takimet e ish-Kryeministrit Meta dhe ish-kryebashkiakut të Tiranës, Rama, batutat me ministrin Qemal Dervish me origjinë shqiptare, etj.
Diplomati Dashnor Dervishi
NGA DASHNOR DERVISHI
Në Ankara mbërritëm më 18 shtator të vitit 2000. Më 4 Tetor u paraqita te Presidenti i Republikës Turke, Nexhdet Sezer, për të dorëzuar kredencialet e Presidentit shqiptar, Rexhep Meidani. Ceremonia e protokollit turk për dorëzimin e kredencialeve të ambasadorëve te Presidenti ishte e thjeshtë, sipas mënyrës standarde të shumë vendeve. E veçanta e këtij protokolli është që pas mbarimit të ceremonisë në Presidencë, shkohet te Mazoleumi i Ataturkut për të vendosur një kurorë me lule. Edhe biseda me Presidentin e vendit, Sezer, ishte e thjeshtë.
Në mënyrë krejt të lirshme, mbasi shkëmbyem formulat klasike të kortezisë, koha që pasoi për shampanjë kaloi në një atmosferë tepër të thjeshtë, të ngrohtë dhe miqësore. Presidenti Sezer, ndryshe nga paraardhësi i tij Demirel, vinte nga fusha e drejtësisë dhe si i tillë, ishte fjalëpakë dhe pa shumë formalitete. Me një thjeshtësi karakteristike dhe të natyrshme, Sezer shprehu kënaqësinë që po priste ambasadorin e Shqipërisë, që vinte nga një vend mik, me një popull vëlla. “Marrëdhëniet tona janë kaq të vjetra dhe të ndërthurura me histori të përbashkët, saqë besoj se ju do të ndiheni këtu si në shtëpinë tuaj dhe do ta keni të lehtë të kryeni misionin tuaj”, theksoi Presidenti në fjalën e tij.
Nga ana ime, e falënderova për fjalët e ngrohta dhe për sigurinë që mora, për mbështetjen që do të kisha nga institucionet shtetërore, por theksova se marrëdhëniet e mira midis dy vendeve tona e bënin punën time edhe më të vështirë, duke qenë se midis dy vendeve tona, nga pikëpamja formale janë ezauruar pothuaj të gjitha llojet e marrëveshjeve dhe protokolleve të mundshme që mund të nënshkruhen midis dy vendeve dhe se institucionet tona tashmë kanë hyrë në kontakt dhe mbajnë lidhje direkte e të vazhdueshme, kjo e bën edhe më të vështirë punën e ambasadës, për të realizuar veprimtari më cilësore e të një niveli më të lartë.
Nga vizita e ish-kryebashkiakut të Tiranës, Edi Rama në Ankara
Dhe në fakt, në kalendarin e gjashtë muajve të parë të vitit 2000, me Turqinë ishin bërë pothuaj të gjitha shkëmbimet e mundshme në nivel të lartë, që nga presidentët, kryeministrat, parlamenti, një pjesë e madhe e ministrave, etj. Por si gjithmonë, ndërsa vizitat bëhen, marrëveshjet shkruhen dhe merren shumë premtime, më tej mbetet shumë më tepër për të bërë, sidomos në zbatimin e angazhimeve të marra. Më 18 tetor, vetëm pak ditë mbasi kisha paraqitur kredencialet, në Stamboll bëhej një takim midis përfaqësuesve të biznesit nga të dy vendet tona, në kuadër të Paktit të Stabilitetit, ku ishte i ftuar dhe mori pjesë edhe Kryeministri i vendit tonë, Ilir Meta.
Meqë ishte në Stamboll, Meta shprehu dëshirën që ta shfrytëzonte këtë rast për një takim të mundshëm edhe me Kryeministrin e Turqisë, Bulent Eçevit. Nuk vonoi dhe Eçevit ktheu përgjigje se e priste homologun e tij shqiptar me kënaqësi në Ankara. Të nesërmen u bë takimi midis dy kryeministrave dhe delegacioneve që i shoqëronin. Interesante nga ai takim ishte mënyra se si Meta, për të shprehur rëndësinë që qeveria shqiptare u jepte marrëdhënieve me Turqinë, i tha Kryeministrit Eçevit se, kemi sjellë në Turqi jo vetëm një ambasador të vjetër e me eksperiencë, por edhe një njeri, që së bashku me mua, është ushqyer që në rini të tij me dashuri për Turqinë, nëpërmjet tregimeve të gjyshit tonë, që për 30 vjet ka jetuar e punuar në Stamboll.
Ishte një ndërhyrje efikase, jo vetëm se mua m’u bë shumë më e thjeshtë për të m’u hapur rrugët në institucionet turke, por sepse ajo pati një ndikim mjaft pozitiv për vlerësimin dhe rëndësinë që i jepej në Shqipëri marrëdhënieve me Turqinë. Mbas dy javësh, në Ankara mbërriti një delegacion i madh nga Ministria e Mbrojtjes, në krye të të cilit ishte ministri Ilir Gjoni. Në delegacion bënin pjesë të tre komandantët e Ushtrisë (tokë, ajër, det), që të tre të shkollës turke, si dhe drejtuesit kryesorë të drejtorive të Ministrisë dhe Shtabit të Përgjithshëm.
Nga vizita e ish- Ministrit te Mbrojtes, Ilir Gjoni ne Turqi
Nga data 31 tetor deri më 1 nëntor delegacioni vizitoi shumë qendra të rëndësishme të ushtrisë turke dhe bisedoi e mori takim me personalitetet më të larta të ushtrisë dhe qeverisë. Në një nga drekat zyrtare, të shtruar për nder të delegacionit shqiptar, ishin të pranishëm nga pala turke, përveç ministrit, edhe shumë gjeneralë dhe drejtues të ministrisë, homologë të palës shqiptare.
Dreka kaloi në një atmosferë mjaft të këndshme, ku nuk mungonin herë pas here edhe përshëndetjet zyrtare, apo humori. Përfitova nga atmosfera miqësore dhe ngrita gotën edhe unë për të bërë një përshëndetje. Falënderova për mikpritjen tepër të ngrohtë, shpreha kënaqësinë për rezultatet pozitive të arritura gjatë bisedimeve dhe besimin tim se në të ardhmen kemi akoma shumë për të bërë. Në fund, si me humor, për të treguar rëndësinë që vendi ynë i jep marrëdhënieve me Turqinë edhe në fushën ushtarake, vura në dukje përbërjen e gjerë të përfaqësimit të delegacionit tonë, aq sa sikur të ndodhë ndonjë emergjencë në Shqipëri këto ditë, vendi është pa asnjë drejtues të ushtrisë.
Dervishi me ish-presidentin turk, Nexhdet Sezer
Mbas pak, u ngrit Ministri i Mbrojtjes, Sabahatin Çakmakoglu, i cili bëri përshëndetjen e rastit. Duke përfunduar, ai u kthye nga unë dhe shtoi: “Për sa i përket shqetësimit tuaj ambasador, ju them që të rrini i qetë, duke ju deklaruar, se në rast se te shtëpia e “vëllait tonë të vogël” do të ndodhte ndonjë gjë, ju siguroj se kështu siç jemi këtu, të gjithë së bashku, nuk na duhen më shumë se dy orë që të jemi në Shqipëri”.
Në fakt, mund të thuhet se fusha ku Turqia ka bërë investimin më serioz dhe të prekshëm në marrëdhëniet me vendin tonë ka qenë ajo e ushtrisë. Bashkëpunimi midis dy ushtrive tona nuk ka mbetur vetëm në mbështetjen potenciale dhe strategjike turke për Shqipërinë, por ajo është konkretizuar direkt në mbështetjen logjistike për Ushtrinë Shqiptare, duke u kthyer në një nga kontributorët më seriozë për arritjen e standardeve të NATO-s. Në saj të kësaj asistence dhe ndihme financiare, u bë i mundur riparimi dhe ngritja sipas kërkesave të kohës i shumë objekteve të rëndësishme ushtarake në gjirin e Vlorës, në Kuçovë, Poliçan, etj.
Në Turqi studionin një numër i konsiderueshëm studentësh e specialistësh të fushave të ndryshme të Ushtrisë Shqiptare, ndërkohë që me ndihmën e specialistëve turq, në vendin tonë u arrit të ngrihen shumë reparte dhe organizma të sigurisë së lartë kombëtare. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për bashkëpunimin në fushën e organeve të Ministrisë së Brendshme si dhe të shërbimeve inteligjente, të cilat mbas ngjarjeve të vitit 1997 në Shqipëri, kishin pësuar një krisje të vogël.
Brenda një viti vizitat ndiqnin njëra-tjetrën; vizitat reciproke të ministrave të jashtëm Milo e Xhem, prefekti i Tiranës, drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Shtetit, grupet parlamentare të miqësisë, grupe të delegacioneve ekonomike etj. Një vizitë interesante ishte edhe ajo e Edi Ramës, si kryetar i Bashkisë së Tiranës, i ftuar nga kryetari i Bashkisë së Ankarasë, Melih Gokçek, nga 24 deri më 26 prill 2001.
Ankaraja, një qendër e vjetër e Perandorisë Otomane, nga viti 1920 ishte kthyer në shtabin qendror të Mustafa Qemal Ataturkut, i cili në tetor të vitit 1923 e shpalli kryeqytet të Republikës Turke. Qemal Ataturku vendosi ta spostojë kryeqytetin nga Stambolli në lindje të vendit, si një manovër ndaj përpjekjeve të shteteve që dolën fitimtare në Luftën e Parë Botërore, për të marrë territore nga mbetjet e Perandorisë Otomane, si dhe me qëllimin për të zhvilluar pjesën e Anadollit, deri në kufijtë e Lindjes së prapambetur të Turqisë.
Ankaraja ishte shpallur qyteti më i gjelbëruar dhe me infrastrukturë moderne për vitin 2001. Kjo ishte edhe një nga arsyet që nga takimi që pata me kryetarin e Bashkisë, Melih Gokçek, të bëhej e mundur vizita e kryetarit të Bashkisë së Tiranës, për të marrë eksperiencë. Dhe besoj se ia vlejti. Gjatë ditëve të qëndrimit në Ankara, kryetari Rama dhe grupi i bashkisë që e shoqëronte u njohën nga afër me zhvillimin e qytetit, metodat e projektimeve urbane dhe ato të infrastrukturës, problemet e gjelbërimit dhe të furnizimit me ujë, me ato të strehimit dhe ndërtimeve pa leje, me krijimin e zonave të reja industriale etj.
Në muajin mars të vitit 2001, si rezultat i një krize ekonomike që po kalonte Turqia, e shoqëruar edhe me një zhvlerësim të ndjeshëm të lirës turke, Qemal Dervish la postin e zv.presidentit të Bankës Botërore dhe iu përgjigj thirrjes së kryeministrit të vendit, Bulent Eçevit, për t’u kthyer në Turqi, në krye të Ministrisë së Shtetit, me kompetenca të gjera për ekonominë. Ato ditë, Qemal Dervish shihej si shpëtimtari që do të bënte të mundur kapërcimin e krizës, që kërcënonte rëndë me kolaps ekonominë dhe gjithë jetën shoqërore e politike të vendit.
Ai ishte në fokusin qendror të shtypit, të opinionit të brendshëm dhe të huaj, si dhe të sulmeve të opozitës. Bile, në një nga sulmet që ish-kryeministrja e Turqisë, Tansu Çiller, bëri ndaj Qemal Dervish, ajo përmendi edhe origjinën e tij, duke theksuar se fundi i tij do të jetë si e paraardhësit të tij Ali Pashë Tepelenës, koka e të cilit përfundoi në tepsi para këmbëve të sulltanit. Axhenda e Qemal Dervish ishte tepër e ngarkuar dhe ishte shumë e vështirë për ta takuar. Këtë gjë e dëgjoja nga komentet që bëheshin në pritjet e ndryshme të trupit diplomatik.
Megjithatë, edhe unë, si shumë kolegë të tjerë, bëra një kërkesë për t’u vënë në radhën e pritjeve të mundshme. Për habinë time dhe të kolegëve të mi në ambasadë, brenda ditës, në orët e drekës, një telefonatë nga kabineti i ministrit na njoftoi se Qemal Dervish më priste ditën e nesërme. Qemal Dervish më priti krahëhapur në zyrën e tij, sikur të njiheshim prej kohësh.
Gjeti kohë të rrinte gjatë, të më pyeste për të rejat e fundit nga Shqipëria. U interesua në mënyrë të veçantë për rolin e opozitës, duke vënë në dukje se Berisha, në atë kohë në opozitë, mbetej një nga miqtë e tij më të mirë, që e kishte ndikuar për ta afruar dhe joshur me dashurinë për vendin e të parëve të tij. Duke përfituar nga rasti, megjithëse e dija që origjina e tij ishte diku nga Tepelena, i them se shumë gazetarë dhe kolegë të mi ambasadorë më pyesin për ndonjë lidhje të mundshme midis nesh, meqë kemi mbiemër të përbashkët.
Nuk e di nëse kam bërë mirë apo keq, por po ju vë në dijeni se deri tani të gjithëve u kam thënë për humor se jemi kushërinj. Qemal Dervish u ngrit në këmbë dhe duke qeshur me krahë hapur tha se ne jemi vërtet kushërinj, në kushtet tona ne jemi kushërinj, këtë do t’i them edhe unë kujtdo që do të më pyesë.
Përpara se të shkoja në Turqi, kisha dëgjuar për një bisedë midis presidentit turk, Demirel, dhe presidentit tonë, Meidani. Kur Meidani i kishte thënë se në Shqipëri banojnë 3.5 milion banorë, Demirel kishte reaguar, duke thënë se në Turqi ku ai ishte president jetojnë më shumë shqiptarë. Bile, kam ndjesinë që edhe gjatë regjimit komunist, në veprat e Enver Hoxhës, ku nuk mbetej asnjë regjim i vendeve të rajonit pa u sharë dhe kritikuar, kur vinte fjala për Turqinë, gjendej mënyra për t’u anashkaluar.
I kujtova që në fillim këto episode, por si këto jeta në Turqi është e mbushur në çdo hap që hedh. Mund të them se në Turqi ambasadori shqiptar është nga më të privilegjuarit dhe më të respektuarit se në çdo vend tjetër të botës. Kjo është shprehje e asaj ndjesie që kemi në marrëdhëniet tona me Turqinë, që për një sërë faktorësh Turqia mbetet për vendin tonë një aleat potencial i kombit shqiptar. Dhe nuk është vetëm arsyeja se Shqipëria ka qenë nën Perandorinë Otomane për pesë shekuj, apo sepse pjesa më e madhe e popullsisë aktualisht mban fenë myslimane, pasi të tilla vende ka edhe të tjera si në Ballkan, edhe në Azinë e Vogël.
Gjatë qëndrimit tim në Turqi, nëpërmjet disa vëzhgimeve dhe analizave modeste, jam përpjekur të jap një panoramë mbi zhvillimet që i takojnë asaj periudhe të shkurtër të qëndrimit tim në Turqi, në vitin e parë dhe të dytë të shekullit XXI. Në planin e brendshëm, në 6-mujorin e parë të vitit 2001, Turqia u përball me një nga krizat më të rënda ekonomike të historisë së saj moderne. Me një zhvlerësim të monedhës vendase prej 30%, brenda pak javësh, qeveria turke kaloi në një regjim të përgjithshëm kursimi. Kriza ekonomike, akuzat për korrupsion dhe paaftësia për të drejtuar bënë që kriza të ndihej edhe në jetën politike.
Kërkesat nga brenda dhe presionet nga jashtë për reforma demokratike, për të drejtat e njeriut, për zvogëlimin e rolit të ushtrisë në politikë, për qëndrimet ndaj partive me karakter fetar, për ndryshimet kushtetuese etj., e bënë jetën politike dhe sociale të Turqisë mjaft intensive e të ngarkuar me ngjarje. Në politikën e jashtme, boshti turko-amerikan mbetet konstante e përhershme.
Dhuna e shpërthyer në Lindjen e Mesme, dëshira e Turqisë për t’u përfshirë në planet e zgjerimit të Bashkimit Europian, përpjekjet e lobit armen për të bërë të njohur të ashtuquajturin gjenocid të Perandorisë Osmane ndaj armenëve, përpjekjet ambicioze të BE për të pasur forcën e saj ushtarake, afrimi dhe tensionimi i menjëhershëm midis aleatëve të NATO-s, Turqisë dhe Greqisë, projektet energjetike për transportimin e naftës dhe gazit natyral të Kaukazit dhe Azisë Qendrore në tregjet perëndimore nëpërmjet Turqisë do të ishin disa zhvillime që do të përbënin axhendën e vitit 2000-01, në një territor të gjerë të shtrirë nga Azia Qendrore në Lindje, drejt Lindjes së Mesme në Jug dhe drejt Europës në Perëndim.
Në Ballkan, politika e jashtme e Turqisë shfaqet më komplekse. Në të ndërthuren elementë të ish-Perandorisë Osmane me ato të Turqisë moderne; traditat e vjetra dhe influencat islamike përzihen me tendencat europiane moderne të vendeve ballkanike për shkëputje prej tyre; lufta për të drejtat e njeriut mbi baza etnike dhe kombëtare, përzihet me tendencën për të mbrojtur minoritetet turke apo myslimane; shqetësimi i përhershëm ndaj çështjes kurde dhe terrorizmit e bën Turqinë të ndjeshme ndaj lëvizjeve etnike në Ballkan.
E ndjeshme në marrëdhëniet me Greqinë, politika turke lëviz sipas shkallës së shtrirjes së influencës greke në Ballkan, në raport me acarimet apo kompromiset në zona të tjera, ku përplasen interesat e tyre, për Qipron, Egjenë, minoritetet etj. Synimi i Turqisë për t’u bërë sa më e pranueshme në BE, e kushtëzon politikën turke që të jetë e kujdesshme ndaj shqetësimeve që kanë disa vende europiane, për një prani më aktive të Turqisë në Ballkan. Këto elementë, në qarqe të analistëve të politikës së jashtme të Turqisë, sidomos të atyre që do të dëshironin një prani më aktive të saj në Ballkan, do ta përkufizonin politikën turke si të paqartë, deri në mungesë të një strategjie të caktuar në rajon.
Por këtij shqetësimi i dha përgjigje ministri i Jashtëm, Xhem, në një debat me analistë dhe gazetarë. “Turqia, tha ai, ka një politikë dhe strategji të qartë në Ballkan. Pikërisht ajo që ju e përkufizoni si politikë joaktive të Turqisë në Ballkan, është pozicioni ynë shumë i qartë i politikës sonë të jashtme në Ballkan”. Edhe marrëdhëniet me Shqipërinë, qëndrimet ndaj Kosovës dhe ngjarjeve të krizës maqedonase, në politikën e jashtme të Turqisë, duhen parë në sfondin e faktorëve të përmendur më sipër.
Kjo dihet nga te gjithe se turqia esht vertet mike e sinqerte e shqiperise. E permend dhe z.ambasador se i duhen vetem 2 ore per te qene prezente me ushtrine e saj……me kujtohet shume mire vizita e presidentit Demirel ne Shiperi ne fillim te viteve 90′ ku delaroi ne parlamentin shqiptar:;; Se nuk guxon njeri qe ti preki sado pak kufijte e shwiperis””””dhe mos harroni qe hordhite greke hynin e dilnin ne shqiper .bile dhe duke sulmuar posta kufitare
Kjo dihet nga te gjithe se turqia esht vertet mike e sinqerte e shqiperise. E permend dhe z.ambasador se i duhen vetem 2 ore per te qene prezente me ushtrine e saj……me kujtohet shume mire vizita e presidentit Demirel ne Shiperi ne fillim te viteve 90′ ku delaroi ne parlamentin shqiptar:;; Se nuk guxon njeri qe ti preki sado pak kufijte e shwiperis””””dhe mos harroni qe hordhite greke hynin e dilnin ne shqiper .bile dhe duke sulmuar posta kufitare
Në një artikull të fundit të medias amerikane, NewsNation, Alex Soros dhe Edi Rama janë vënë nën kritika të ashpra për lidhjet e tyre me korrupsionin dhe pasigurinë e Shqipërisë.
Artikulli thekson investimet e Soros në Shqipëri, duke e përshkruar vendin si një qendër të trafikut dhe pastrimit të parave, ndërsa shprehet dyshimi në lidhje me suksesin e reformave gjyqësore, që janë mbështetur nga Fondacioni i Sorosit.
Rama gjithashtu është përmendur si një faktor që ka përfituar nga këto investime, ndërkohë që korrupsioni mbetet një problem i madh.
Pjesë nga artikulli:
Sorosi, i cili ka prejardhje hungareze, raportohet se udhëton aq shpesh në kryeqytetin e Shqipërisë, Tiranë, saqë e ka quajtur “shtëpia ime e dytë,” megjithëse vendi është një qendër për trafikun e drogës, trafikun e qenieve njerëzore dhe pastrimin e parave.
Për të qenë të drejtë, Fondacioni Shoqëria e Hapur i Sorosit pretendon se po punon me kryeministrin e Shqipërisë, Edi Rama, për “reformën në drejtësi” — edhe pse vendasit janë skeptikë për këtë. Mes viteve 1992 dhe 2020, Fondacioni Shoqëria e Hapur investoi mbi 131 milionë dollarë në Shqipëri, duke mbështetur ngritjen në pushtet të Ramës dhe më pas qeverinë e tij. (Rama ka qenë pothuajse i pakontestueshëm në pushtet që nga viti 2013.)
Shoqëria e Hapur pretendon se mbështet 120 vende në mbarë botën, duke lënë shumë njerëz të pyesin pse harxhon kaq shumë para dhe kohë në Shqipëri, kur sipas disa raporteve, korrupsioni ka rënë vetëm pak gjatë regjimit të Ramës.
Sipas indeksit të korrupsionit të Transparency International, Shqipëria renditet si “shumë e korruptuar”, me të paktën 25% të zyrtarëve publikë që kanë marrë ryshfet gjatë vitit të fundit. Sipas indeksit të krimit të organizuar, “Shqipëria është një vend burim, tranzit dhe destinacion për trafikimin e qenieve njerëzore. Aktorët kriminalë shqiptarë dyshohen se janë përgjegjës për një numër të madh të viktimave të trafikimit në Europën Perëndimore, veçanërisht në Mbretërinë e Bashkuar, ku shumica e grave dhe fëmijëve vijnë nga Shqipëria. Shfrytëzimi seksual i viktimave shqiptare në vendet e Europës Perëndimore mbetet forma më e përhapur e këtij krimi.”
Vendi gjithashtu shërben si “një vend tranzit për heroinën e trafikuar nga Turqia, Irani, Afganistani dhe Pakistani nëpërmjet rrugës Ballkanike drejt Europës. … Shumica e heroinës trafikohet në Shqipëri me tokë nëpërmjet Maqedonisë së Veriut, por laboratorët për përpunimin e heroinës janë zbuluar brenda vendit nga policia shqiptare. … Shqipëria është një vend tranzit për kokainën e trafikuar nga Amerika Latine në Europë.”
Paga mesatare vjetore në Shqipëri vlerësohet të jetë rreth 8000 dollarë, ndërsa kryeministri Edi Rama, megjithëse i favorizuar nga Perëndimi, është akuzuar për transformimin e vendit në një “narkoshtet autokratik.” Ndërsa Sekretari i Shtetit, Antony Blinken, e ka lavdëruar publikisht Ramën për “reformën në drejtësi,” një raport i Departamentit të Shtetit për Shqipërinë, një anëtare e NATO-s, pohon: “Korrupsioni ekzistonte në të gjitha degët dhe nivelet e qeverisë.”
Burime nga Shqipëria kanë treguar se Alex Sorosi, gjatë udhëtimeve të tij të shumta në Tiranë, shpesh preferon të qëndrojë në shtëpinë personale të ish-diktatorit Enver Hoxha, në vend që të zgjedhë një hotel.
“Kjo është e pabesueshme,” tha një burim. “Për shqiptarët, kjo është sikur të shkosh në Gjermani dhe të qëndrosh në strehën e Hitlerit.”
Hoxha, një stalinist i njohur, sundoi me dorë të hekurt për 41 vjet deri në vdekjen e tij në vitin 1985. Gjatë sundimit të tij, e gjithë prona private, përfshirë kafshët shtëpiake dhe tokën, u shtetëzua, dhe ai shkoi deri në heqjen e motorëve nga makinat dhe varkat për të parandaluar largimin e njerëzve nga vendi.
Shqipëria, e quajtur shpesh “Koreja e Veriut e Europës,” përjetoi burgosje masive në kampe pune të vështira dhe tortura gjatë sundimit të Hoxhës, ndërsa mijëra të tjerë vdiqën nga uria. Ekonomia u përkeqësua aq shumë sa deri në fillim të viteve 2000, Shqipëria ishte vendi i dytë më i varfër në botë, pas Somalisë.
“Pse (Alex Sorosi) pëlqen të qëndrojë (në shtëpinë e Hoxhës) — kush e di. Por nuk është e drejtë,” tha një tjetër shqiptar. Shtëpia e madhe, e vendosur në mes të Tiranës, është si një kapsulë kohe, e lënë në të njëjtën gjendje që ishte kur Hoxha vdiq, dhe ende ruhet fort — pavarësisht “planeve” për ta kthyer në një muze.
Michael Vachon, një përfaqësues i Sorosit, tha përmes një emaili se Rama ka qenë një lider në përpjekjet për të ndërtuar bashkëpunimin rajonal, duke përmirësuar lirinë e lëvizjes dhe mallrave midis vendeve të Ballkanit Perëndimor. Rama ishte një nga themeluesit e “Ballkanit të Hapur” dhe nismave të tjera si Plani i Rritjes, që synonte rritjen e bashkëpunimit ekonomik në rajon – një objektiv i mbështetur nga Fondacionet e Shoqërisë së Hapur.
“Fondacioni në Tiranë, i cili ka një trashëgimi krenare prej tre dekadash me kontribute në arsim, demokraci dhe liri të medias, është… Në luftën kundër korrupsionit, Shqipëria ka realizuar reformën më të ashpër në drejtësi në bashkëpunim me departamentet e drejtësisë së SHBA dhe Europës.”
Le të shpresojmë që “reforma në drejtësi” në Shqipëri të mos jetë si ajo që Sorosi mbështeti në Shtetet e Bashkuara, kur prokurorët ultra-liberalë u treguan të butë me kriminelët — dhe krimi u rrit. Në këtë cikël zgjedhor, shumë prej tyre u larguan nga detyra nga amerikanët të lodhur nga përkeqësimi i cilësisë së jetës së tyre.
Vachon tha se nuk “mendonte” se Sorosi kishte qëndruar në shtëpinë e Hoxhës, por nuk mund ta konfirmonte. sn
Në emisionin Vetting në News24 janë trajtuar aktivitetet e guroreve, që duket se janë biznese fitimprurëse për ata që i zotërojnë, por në anën tjetër shkatërrojnë pronat dhe jetët e qytetarëve të zonave ku ushtrohen këto aktivitete.
Dimali është zona më e prekur, pasi atje ushtrojnë aktivitetin e vazhdueshëm 22 gurore. Kamerat e emisionit Vetting faktojnë se si retë e mëdha të tymit mbulojnë të gjithë hapësirën e Bashkisë Dimal, ndërsa ndotja është në nivele alarmante.
Dhe sipas ekpertëve të mjedisit, guroret jo thjesht kanë impakt te bimësia, por po dëmtojnë seriozisht jetën e qytetarëve.
Dimali, dikur i njohur si Ura-Vajgurore, është një nga zonat më të prekura nga shfrytëzimi pa kriter i burimeve natyrore. Ky qytet ka 22 gurore në territorin e tij, duke mbajtur rekord me numrin më të lartë në Shqipëri. Kur e viziton këtë qytet, ajo që të bie në sy është jo vetëm shtrirja e guroreve përreth, por një shkatërrim total i kodrinave, ku nuk ka më thjesht shenja të shfrytëzimit, por shihet qartë dëmtimi i parikuperueshëm që i është bërë natyrës.
Në këtë zonë, aktiviteti i guroreve është zhvilluar për vite me radhë, pa u ndalur, dhe gjatë filmimeve nga ekipi i “Vetting”, një re e madhe tymi mbulonte të gjithë territorin e Dimalit, duke mbuluar edhe fshatrat e Pashallisë, Guri i Bardhë dhe Konezbaltë. Kjo ndotje ka marrë përmasa alarmante, duke krijuar një situatë dramatike për banorët e zonës. Shtëpitë që ndodhen ngjitur me guroret janë të mbuluara nga pluhuri, si pasojë e drejtpërdrejtë e aktivitetit industrial. Ky peisazh i shkatërruar është dëshmi e papërgjegjshmërisë së institucioneve ndër vite.
Pluhuri, jo vetëm që ndikon në cilësinë e ajrit, por gjithashtu ndalon plotësisht aktivitetet bujqësore në tokat e zones mbuluar me një shtresë të dendur që ju ndalon bimëve proceset organike natyrore.
Sipas ekspertit të mjedisit Abdulla Diku përveç shëndetit të njeriut, guroret kanë impakt dhe te bimësia.
Abdullah
“Besoj kushdo e ka vënë re që në afërsi të tyre, të karrierave të gurit, pothuajse gjethet e bimësisë janë kthyer jo të gjelbra por kanë marrë ngjyrën e pluhurit të bardhë”, u shpreh për “Vetting” Abdulla Diku.
Një nga banoret e prekura nga kjo situatë tregon për “Vetting” situatën dramatike, që e përndjek për shkak të guroreve.
“Unë jam e tmerruar, e kam vënë urdhëro shikoje, e kam vënë shtëpinë në shitje se nuk duroj dot më, jam e sëmurë, jam me mushkëri të copëtuara, jam me, më është mbushur veshka, po ta shohësh, kam fletën e analizave, më është mbushur veshka plot me kiste e kam veshkën? Pse? Nga ky tym!”, tha për “Vetting”, Shkenca Hyka.
Shkenca
Ajo është banore e lagjes Pashalli në Dimal. Shtëpia e saj mbulohet e para nga tymi dhe ndjen më fort tronditjet nga eksplozivi dhe zhurma që vjen nga guroret.
E prekur nga drama sociale që i kanë shkaktuar guroret, Shkenca rrëfen për “Vetting” se ka ardhur herët në këtë qytet për të krijuar kushte më të mira, por hapja e guroreve i ka sjellë pasoja të rënda shëndetësore dhe ekonomike për të dhe familjen e saj.
Edhe pse shpreson të riparojë shkatërrimet e shtëpisë nga shpërthimet me eksploziv, Shkenca kërkon nga bizneset e guroreve që të respektojnë ligjin, pasi përpunimi i gureve duhet të bëhet nëpërmjet ujit për të shmangur ndotjen.
“Po bëhemi problematikë, unë javën e parë, dy herë në polici, as që u ndjenë fare, puna vazhdoi normalisht, që nuk dilja dot”, shprehet e zhgënjyer Shkenca,e cila priste ndihmë nga Policia e Shtetit.
Duke folur për problemet me ndotjen nga guroret, Shkenca kujtohet që kishte nxjerrë për t’u tharë rrobat e lara të nipit të vogël dhe me nxitim tenton t’i heqi pasi pluhuri ka pushtuar komplet zonën.
Në oborrin e kësaj shtëpie ka disa hardhi që kanë prodhuar rrush, por sipas banores nuk mund të konsumohen.
Sipas biologut dhe drejtuesit të “EcoAlbania” Olsi Nika, tymi i guroreve ka pasoja serioze mbi florën dhe faunën, ashtu edhe për njeriun.
“E gjitha ajo grimca e ngelur pezull hyn në mushkëritë tona dhe patjetër ndikojnë te bimët duke i veshur, duke pamundësuar ose duke mininimizuar ritmin e frymëkëmbimit, të fotosintezës, të frymëmarrjes së bimëve. Ka një ndikim të jashtëzakonshëm”, tha për “Vetting” drejtuesi i “EcoAlbania”.
Në momentin që largohemi nga Shkenca për të intervistuar një banor aty pranë që është duke punuar tokën, guroret ndërpresin veprimtarinë, pasi janë sinjalizuar nga kamionat për prezencën e gazetarëve tanë në terren.
Një nga banorët që ka tokën aty afër, Sotir Pilua tregon se ka probleme me tokën bujqësore pasi ujërat e gurores kullojnë te kanali ngjitur me tokën e tij.
“Edhe bimësia, ja e mbjell, do ta mbjell grurë, nuk bën përpjetë, do ta mbjellë hasëll për dhëntë, kam nja dy tre dhënë, i bie këtu nuk kullosin. Vetëm tym do hanë ato, ca do hanë ato, tymin e gurores ?!”, shprehet për “Vetting” Sotir Pilua.
Sotiri
Për “Vetting”, Pilo tregon se edhe ai nuk ka probleme vetëm me ndotjen nga guroret, por edhe me shtëpinë ku banon.
“Te shtëpia kam problem tymin. Na tymosin, na kanë bërë kështu blozë! Se kur kthen era që këtej, kur kthen për andej, këtej paradite na vjen këtej tymi (bën me shenjë për te toka bujqësore), mbasdite më vete në shtëpi”, tha Pilua, i cili nuk është optimist për reagimin e institucioneve shtetërore.
Problemi me ujin e kanalit që përmbytet nga ujërat e guroreve mund të ketë pasoja më të rënda për tokën pasi sipas ekspertëve këto ujëra tashmë kanë metale të rënda.
“Nëse shkëmbi përmban minerale, ka edhe metale të rëndë, që shkojnë në ujëra, përfundojnë në det, një pjesë e tyre janë edhe të dëmshme për shëndetin sepse përfundojnë në produktet bujqësore blegtorale dhe shumë nga metalet e rëndë janë kancerogjene”, tha për “Vetting” biologu Aleko Miho.
Aleko
Sipas të dhënave zyrtare nga Agjencia Kombëtare e Burimeve Natyrore, e vetmja kompani në zonën e Dimalit, që ka bërë rehabilitimin e zonës është “AGBES CONSTRUCTION”.
Nga informacionet e siguruara, kjo kompani me leje minerare të marrë që në vitin 2003 ka rehabilituar rrugën hyrëse për në shkallën e parë të lejes minerare. Sipas Ministrisë së Mjedisit, në 15 maj 2018 po në këtë zonë janë marrë masa me pezullim aktiviteti deri në korrigjimin e shkeljeve të evidentuara ndaj kompanive “Shpiragu B” sh.p.k, “AKS” shpk, “2 Po 6” shpk, “Klisal” shpk, “Mustafai” shpk, “Vëllezërit Llupo” shpk, “Agbes Construksion” shpk, “Zhopi” shpk, “Admir” shpk, “Guri i Bardhë” shpk, “Beta” shpk, ndërkohë që është gjobitur kompania “Salillari” shpk.
Emisioni Vetting në News24 ka sjellë në vëmendje një problem të hershëm, që vit pas viti agravohet, jo thjesht duke shkatërruar mjedisin, por duke prodhuar dhunë, shqetësime, dëmtime e shkatërrime banesash e deri në rrezikun e jetës për qytetarët për shkak të ndotjes. Bëhet fjalë për guroret, ndoshta ndër bizneset më fitimprurëse.
Vitin e kaluar banorët e fshatit Borizanë në Krujë protestuan kundra guroreve që me anë të përdorimit të eksplozivit denonconin përdorimin e tij pa kriter dhe në distancë të afërt me shtëpinë
Banorët ankoheshin për shkatërrimin e shtëpive, për faktin që kishin bërë denoncime në polici dhe prokurori, por kompania vazhdonte aktivitetin e pashqetësuar.
Më 7 korrik 2023, deputetja e Partisë Demokratike Merita Bakiu do të ngrinte shqetësimin e banorëve të Borizanit dhe mungesën e masave nga Prokuroria dhe Policia, por përsëri asnjë masë nuk do të merrej për problemin e banorëve.
Madje gjërat do të merrnin një kthesë akoma më dramatike, për banorët që ishin në krye të protestës për të mbrojtur shtëpitë e veta nga shkatërrimi.
Disa ditë më pas, në korrik 2023, disa nga banorët që protestuan, do të sulmoheshin dhe do të dhunoheshin në brendësi të një lokali në Thumanë nga vëllezërit e ish deputetit të Partisë Socialiste, Rrahman Rraja. Bëhet fjalë për vëllezërit e fisit Maja, që në atë kohë kishin kërkuar ndërhyrjen e shtetit për të ndalur punën në një gurore, shpërthimet e pakontrolluara që aplikoheshin aty, po i shembnin banesat.
Pamjet se si u masakruan vëllezërit Maja nga pjesëtarë të fisit Rraja dolën në rrjetet sociale dhe u shpërndanë në media duke tronditur opinionin publik duke sjellë largimin e deputetit Rrahman Rraja nga Parlamenti me dorëzimin e mandatit, si edhe shkarkimin nga detyra të ish ministrit të Brendshëm Bledi Çuçi.
Në atë kohë, Policia e Shtetit doli me një deklaratë për shtyp, ku shpjegoi se ishte bllokuar gurorja “Delia Group”, e cila ishte në pronësi të Viktor Deliut dhe së bashku me institucionet e tjera kryen kontrolle për të matur dëmtimet në disa shtëpi, duke ia referuar rastin Prokurorisë së Tiranës.
Por edhe sot e kësaj dite, aktiviteti i guroreve në fshatin Borizanë të Krujës vazhdon dhe kjo verifikohet nga pamjet ekskluzive që sjell “Vetting” nga terreni. Banorët ankohen se guroret kanë ndikuar negativisht në jetën e tyre, duke sjellë pasoja ekonomike dhe sociale.
Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit” – Prishtinë, Familja Merlika
Ftesë
Ftoheni të merrni pjesë në ceremoninë e vendosjës së bustit në sheshin e qytetit të Krujës të atdhetarit Mustafa Merlika – Kruja, nënshkrues për Krujën i Dokumentit të Shpalljes së Pavarësisë në Vlorë më, 28 nëndor 1912, shtetar, historian, gjuhëtar dhe publicist.
Ceremonia do të zhvillohet në sallën e Pallatit të kulturës “Ibrahim Berdaku”të qytetit Krujë, me ligjërimet e disa studiuesve nga Shqipëria e trojet e saj jashtë kufijve dhe nga mërgata shqiptare në botë, sipas programit të përcaktuar nga organizatorët e veprimtarisë.
Veprimtaria do të zhvillohet në orët 10.00 – 12.00 të datës 24 /11/ 2024.
Zbulimi i bustit do të kryhet në orën 12.30.
Nisja do të bëhet e organizuar nga salla e Pallatit të kulturës.
Pas përfundimit të asaj ceremonie jeni të ftuar të merrni pjesë në koktejlin e përgatitur nga Hotel – Restorant ”Panorama” në afërsi të bustit.
Ju mirëpresim Bashkia e Krujës, Shoqata “Trojet e Arbrit dhe Familja Merlika!
Ukraina mund të prodhojë një bombë bërthamore brenda pak muajsh nëse presidenti i sapozgjedhur i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump, refuzon të japë ndihmë ushtarake në Kiev, shkruan britanikja “Times”.
“The Times” i është referuar “një dokumenti të përgatitur për Ministrinë e Mbrojtjes së Ukrainës ”, sipas të cilit vendi do të ishte në gjendje të ndërtonte me shpejtësi një pajisje bazë plutoniumi duke përdorur teknologji të ngjashme me bombën e hedhur në Nagasaki në vitin 1945.
“Krijimi i një bombe të thjeshtë atomike, siç bënë Shtetet e Bashkuara me Projektin Manhattan, nuk do të ishte një detyrë e vështirë 80 vjet më vonë”, thuhet në dokument.
The Times shtoi se pa kohë për të ndërtuar dhe operuar objektet e mëdha të nevojshme për pasurimin e uraniumit, Ukraina gjatë kohës së luftës do të duhej të mbështetej në përdorimin e plutoniumit të nxjerrë nga shufrat e karburantit të shpenzuar të hequra nga reaktorët bërthamorë ukrainas.
Ukraina ende kontrollon nëntë reaktorë operacionalë dhe ka përvojë të konsiderueshme bërthamore, pavarësisht se hoqi dorë nga arsenali i tretë më i madh bërthamor në botë në vitin 1996.
“Pesha e plutoniumit të reaktorit të disponueshëm në Ukrainë mund të vlerësohet në shtatë tonë… Për të krijuar një arsenal të konsiderueshëm armësh bërthamore, nevojitet shumë më pak material… Sasia e materialit është e mjaftueshme për qindra koka luftarake të fuqisë taktike të disa kilotone”, thuhet në dokument.
Një bombë e tillë do të ketë përafërsisht një të dhjetën e fuqisë së bombës “Fat Man” që SHBA shpërtheu mbi Nagasaki, përfundojnë autorët e dokumentit.
“Kjo do të mjaftonte për të shkatërruar një bazë ajrore të tërë ruse ose objekte të përqendruara ushtarake, industriale ose logjistike. Fuqia e saktë e një ngarkese bërthamore do të jetë e paparashikueshme, pasi do të përdorë izotopë të ndryshëm të plutoniumit,” tha autori i raportit, Alexey Yizhak, kreu i Institutit Kombëtar për Studime Strategjike të Ukrainës, një qendër kërkimore shtetërore që vepron si një organ këshillues për administratën presidenciale dhe Këshillin për Sigurinë Kombëtare dhe Mbrojtjen e Ukrainës.
Ekspertët perëndimorë besojnë se Ukrainës do t’i duhen të paktën pesë vjet që të zhvillojë armë bërthamore dhe një mjet transporti të përshtatshëm, ndërsa Valentin Badrak, drejtor i Qendrës së Ushtrisë, këmbëngul se Ukraina do të zhvillojë raketat e veta balistike në më pak se një vit.
“Ukraina do të tregojë brenda gjashtë muajve se ka aftësinë për të krijuar raketa balistike me rreze të gjatë: ne do të kemi raketa me rreze fluturimi prej 1000 km”, pohoi Badrak.
Analistët, të cituar nga Times, thonë se nëse SHBA largohet nga Ukraina, Britania e Madhe mund të përmbushë detyrimet e saj të sigurisë sipas Memorandumit të Budapestit duke ndihmuar Ukrainën të zhvillojë një parandalues bërthamor, duke qenë se Kievi nuk ka mjete konvencionale për të parandaluar Rusinë të pushtojë Ukrainën. Jižak deklaroi se ekziston rreziku që disa nga qytetet më të mëdha të Ukrainës, si Dnipro dhe Kharkiv, mund të bien përpara se të zhvillohen armët.
“Unë u befasova nga respekti që Shtetet e Bashkuara kanë për kërcënimin bërthamor rus. Ndoshta na kushtoi lufta. Ata i trajtojnë armët bërthamore si një lloj Zoti. Ndoshta është koha t’i lutemi edhe ne atij Zoti,” shtoi ai.
Më herët, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky deklaroi se Ukraina nuk ka thënë kurrë se dëshiron të krijojë armë bërthamore, shton “The Times”.
Ai kujtoi memorandumin e Budapestit në bazë të të cilit Ukraina hoqi dorë nga armët bërthamore, por në këmbim, siç tha ai, “nuk mori garancitë e premtuara të sigurisë”.bw
Edi Rama dhe Giorgia Meloni kanë tërhequr vëmendjen në Baku të Azerbajxhanit teksa kanë marrë pjesë në punimet e Konferencës së Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike.
Kreu i qeverisë shqiptare është takuar dhe me disa homologë të tij, ku mes tyre dhe me Georgia Melonin, kryeministren italiane, takim i cili ka qenë krejt ndryshe.
Rama kur ka parë Melonin t’i afrohej, është ulur në gjunjë me humor në shenjë përulje dhe më pas mes batutave dhe të qeshurave janë përqafuar të dy. Pamjet janë bërë virale në mediat azere.
Kryeministri ditën e sotme nga Samiti i Klimës kritikoi vendet e mëdha e të fuqishme, që nuk paraqiten në takim dhe nuk bëjnë sa duhet për ndryshimet klimatike.
Samiti i Klimës në Baku është një ngjarje ndërkombëtare e rëndësishme e cila mbledh së bashku liderë botërorë, ekspertë të klimës, përfaqësues të qeverive, organizata ndërkombëtare, dhe aktivistë mjedisorë për të diskutuar sfidat dhe zgjidhjet në lidhje me ndryshimet klimatike.
Ky Samit shërben si një platformë për dialog dhe bashkëpunim në fushën e mbrojtjes së mjedisit dhe zhvillimit të qëndrueshëm.bw
Anijet e Flotës së Kaspikut të Rusisë gjatë stërvitjeve në prill të vitit 2021.
Sergei Dobrynin, Andrei Besedin, Ray Furlong
Forcat ushtarake ruse në dhe përreth Detit Kaspik duket se po sulmojnë Ukrainën dhe ende nuk dihet ndikimi që kanë këto sulme në mjedisin lokal apo sa i përket numrit të viktimave, shkatërrimit të shkaktuar apo caqeve që po godasin.
Zyrtarët ukrainas raportuan se avionët luftarakë rusë gjuajtën raketa nga deti në ditët e para të pushtimit të Ukrainës, të nisur nga Moska më 2022, dhe vazhdimisht raportojnë për sulme të tilla.
Një plazh në Detin Kaspik.
Njerëzit që jetojnë pranë Kaspikut kanë raportuar po ashtu për lëshime raketash. Gjatë këtij viti, madje ata kanë publikuar një video që me sa duket shfaq lëshimin e një rakete lundruese të llojit, Kalibr.
Disa banorë lokalë kanë thënë se ky aktivitet ushtarak po shkakton ndotje, ndërkaq disa gazetarë kanë sugjeruar se ka një lidhje mes lëshimeve të raketave dhe ngordhjes së fokave të Kaspikut.
Rusia nuk ka konfirmuar se përdor Kaspikun për të kryer sulme ndaj Ukrainës, por jo gjithmonë ka qenë kështu. Në tetor të vitit 2015, media zyrtare citoi ministrin e atëhershëm rus të Mbrojtjes, Sergei Shoigu, të ketë thënë se Flota e Detit Kaspik kishte sulmuar caqe në Siri duke përdorur raketat Kalibr. Po ashtu, për një sulm nga Kaspiku kishte edhe një raportim një vit më pas.
Anija e Flotës së Kaspikut duke lëshuar një raketë drejt Sirisë.
Raportimet për sulme që nga viti 2022 kryesisht kanë qenë për bombarduesit që kanë fluturuar mbi Kaspik dhe që kanë gjuajtur raketa lundruese të llojit X-55.
Është e mundur që Flota e Kaspikut ka gjuajtur raketa Kalibr, por forcat e armatosura ukrainase kanë thënë se nuk ka dëshmi të qarta për këtë.
Një video e publikuar në qershor nga një peshkatar tregoi dy raketa. Lëvizja e bishtit të raketës ishte më e ngjashme me atë të një rakete Kalibr sesa të një rakete lundruese të lëshuar nga ajri.
Por, shqetësimet lokale për ndikimin në mjedis të Flotës Kaspik të Rusisë datojnë para nisjes së pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia. Moska veçse ishte duke ndërtuar një bazë të re për flotën në Kaspik, në Dagestan, dhe në qershor të vitit 2020 atje kishte mbajtur një paradë detare.
Një banor vendas i tha Radios Evropa e Lirë se ngjarja, e cila që atëherë është mbajtur në baza vjetore, e mbulon detin me naftë dhe pas kësaj parade, brigjet mbushen me peshq të ngordhur.
“Rreth 30 vjet më parë, deti ishte plot jetë. Nuk është më. Notova te anijet gjatë verës dhe pash se çfarë po ndodhte. Flota e Kaspikut është një nga faktorët”, tha ai.
Radio Evropa e Lirë është shpallur “organizatë e padëshirueshme” nga Moska, prandaj emri i këtij personi nuk mund të zbulohet. Nëse do të zbulohej emri i bashkëbiseduesit, ai do të përfundonte prapa grilave.
Një banore lokale, e cila po ashtu duhet të mbetet anonime, tha se është zhvendosur në Kaspik nga kryeqyteti rajonal, Makaçkala, nëntë vjet më parë, duke shpresuar se uji do të ishte më i pastër.
Ajo tha se situata kishte “ndryshuar shumë” në atë kohë dhe foli për ndikimin që kanë paradat vjetore detare.
“Anijet nuk janë në port, ato janë të ankoruara në det të hapur. Ato djegin karburante pandërprerë, gjithmonë dëgjohen motorët e tyre dhe sigurisht i gjithë ky emetim shkon në det”, tha ajo.
“Më pas anijet nisin të qëllojnë. Është një atmosferë e tmerrshme. Vjen era e djegies edhe nëse dritaret janë të mbyllura… është e pamundur të marrësh frymë”.
Flota po ashtu mban stërvitje çdo shtator. Këtë vit, mbi 30 anije ishin të përfshira në stërvitje.
Pavarësisht se stërvitjet mbahen më thellë në det, burimet e REL-it thanë se karburanti i derdhur dhe peshqit e ngordhur grumbullohen në breg.
Gazetarët i kanë lidhur stërvitjet dhe aktivitetet luftuese me nivelin e ndotjes dhe ngordhjen masive të fokave.
Foka në Kaspik.
Si Kalibr, ashtu edhe raketat lundruese X-55, përdorin karburante toksike që mund të derdhen në det.
Por asnjë e dhënë e pavarur shkencore nuk është mbledhur në Kaspik për të vlerësuar ndikimin e aktiviteteve ushtarake të Rusisë ndaj mjedisit atje.
Presidenti i sapozgjedhur i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump po vepron me shpejtësi për të plotësuar postet në administratën e tij të sapolindur me zyrtarë republikanë, të cilët kanë qenë më besnikët politikisht ndaj tij gjatë katër viteve që ai nuk ishte në detyrë.
Presidenti i zgjedhur Trump, sipas njoftimeve të ndryshme të mediave amerikane, synon të emërojë Senatorin e Floridas, Marco Rubio si sekretar të shtetit.
Të martën në mbrëmje, ai njoftoi se guvernatorja e Dakotës së Jugut, Kristi Noem, do të jetë drejtuesja e Departamentit të Sigurisë Kombëtare. Ndër të përzgjedhurit e tjerë për anëtarë të kabinetit qeveritar është edhe Pete Hegseth, i cili do të drejtojë Departamentin e Mbrojtjes. Zoti Hegseth është ish-ushtarak dhe ka drejtuar emisione në kanalin televiziv Fox News.
Zoti Rubio dhe zonja Noem radhiteshin në listën e kandidatëve të mundshëm për nënpresident disa muaj më parë. Ndërsa zoti Trump më vonë përzgjodhi senatorin e Ohajos JD Vance, tashmë nënpresidenti i zgjedhur, si zoti Rubio ashtu edhe zonja Noem vazhduan ta mbështesin zotin Trump, që fitoi bindshëm zgjedhjet javën e kaluar përballë Nënpresidentes demokrate Kamala Harris.
Presidenti i zgjedhur Trump njoftoi gjithashtu se do të emërojë ish-drejtorin e Zbulimit Kombëtar John Ratcliffe për të shërbyer si drejtor i CIA-s. Zoti Ratcliffe ishte drejtuesi i gjashtë i zbulimit kombëtar, që shërbeu gjatë tetë muajve të fundit të administratës së ish-Presidentit Trump. Zoti Trump njoftoi gjithashtu të martën se ka përzgjedhur zotin William McGinley si këshilltar ligjor të Shtëpisë së Bardhë.
Ndër njoftimet e tjera të bëra nga presidenti i zgjedhur, është se dy sipërmarrësit Elon Musk dhe Vivek Ramaswamy do të bashkëdrejtojnë Departamentin e ri të Efikasitetit të Qeverisë. Në njoftim thuhet se ata do të ofrojnë këshilla dhe udhëzime “për të drejtuar reformën strukturore në shkallë të gjerë” të qeverisë federale.
Presidenti i zgjedhur Trump gjithashtu vendosi të emërojë si këshilltar për sigurinë kombëtare ligjvënësin nga Florida, Michael Waltz. Zoti Waltz në fillim të këtij viti mbështeti një përpjekje të ligjvënësve republikanë për t’i vënë emrin e zotit Trump aeroportit ndërkombëtar të Uashingtonit.
Presidenti i zgjedhur Trump të hënën emëroi edhe Thomas Homanin, ish-drejtuesin për emigracionin, si “drejtuesin kombëtar për çështjet e kufirit”, për të drejtuar përpjekjet për të deportuar drejt vendeve të origjinës ndoshta miliona emigrantë pa dokumente që jetojnë në Shtetet e Bashkuara. Mediat njoftuan se Stephen Miller, një tjetër këshilltar i zëshëm kundër emigracionit, që shërbeu në mandatin e parë të ish-Presidentit Trump, do të emërohej si zëvendës shefi i kabinetit të presidentit të zgjedhur për politikat.
Presidenti i zgjedhur përzgjodhi një tjetër mbështetëse të vendosur, ligjvënësen nga Nju Jorku, Elise Stefanik, si ambasadoren e re amerikane në Kombet e Bashkuara. Ai emëroi ish-guvernatorin e Arkansasit, Mike Huckabee, si ambasador në Izrael.
Elise Stefanik
Pak përpara zgjedhjeve, zoti Trump, i cili rrallë pranon publikisht gabime, i tha drejtuesit të një emisioni podcast Joe Rogan se gabimi i tij më i madh gjatë mandatit të tij nga 2017 deri në 2021 ishte punësimi i “njerëzve të këqij, ose njerëz jo besnikë”.
“Përzgjodha disa njerëz që nuk duhej t’i kisha zgjedhur”, tha ai.
Disa nga zyrtarët e lartë që ish-Presidenti Trump zgjodhi në atë kohë, përfshirë ish-shefin e kabinetit John Kelly dhe këshilltarin e sigurisë kombëtare John Bolton, u bënë kritikë të ashpër publikë të zotit Trump, pasi ai i hoqi nga detyra. Zoti Kelly tha gjatë fushatës së këtij viti se ish-Presidenti Trump përmbushi përkufizimin e një sundimtari fashist. Ish-Presidenti Trump i sulmoi të dy ish-zyrtarët, duke e quajtur zotin Kelly “një ngacmues, por një person të dobët” dhe duke e nënçmuar zotin Bolton si “një idiot”.
Përpara zgjedhjeve, zoti Bolton tha se: “Ajo që Trump-i do të kërkojë nga kandidatët për postet e larta në një mandat të dytë është besnikëria. Ai dëshiron burra që thonë vetëm ‘po’ dhe gra që thonë vetëm ‘po’.”
Senatori Rubio u përplas ashpër me zotin Trump gjatë kandidimit të tyre në vitin 2016 për marrjen e kandidaturës zyrtare për president të Partisë Republikane, që u fitua nga zoti Trump. Zoti Rubio bëri shpoti ndaj zotit Trump duke i thënë se kishte duar të vogla dhe një nxirje të lëkurës ngjyrë portokalli, ndërsa zoti Trump e nënçmoi duke e quajtur “i vogli Marko”.
Por senatori Rubio, si shumë kritikë të tjerë të dikurshëm të zotit Trump, ishte një mbështetës i vendosur i tij gjatë fushatës së këtij viti. Vitet e fundit, zoti Rubio ka mbajtur haptazi një linjë të ashpër në politikën e jashtme, duke mbajtur qëndrime të ashpra për marrëdhëniet e Shteteve të Bashkuara me Kinën, Iranin, Venezuelën dhe Kubën.
Ai ka qenë ndonjëherë në mosmarrëveshje me republikanët që ishin skeptikë për përfshirjen e Shteteve të Bashkuara në konfliktet e largëta, si ndihmat për financimin e luftës së Ukrainës ndaj sulmit të Rusisë në vitin 2022. Por kohët e fundit, ai votoi kundër dërgimit të ndihmave të mëtejshme ushtarake amerikane në Ukrainë, ndërsa zoti Trump ka shprehur gjithashtu skepticizëm për vazhdimësinë e ndihmave amerikane për Kievin.
Zoti Rubio i tha kanalit NBC News në shtator se, “Mendoj se ukrainasit kanë qenë kaq të guximshëm dhe të fortë në përballjen me Rusinë. Por në fund të fundit, ajo që po financojmë këtu është një luftë në ngërç dhe duhet të arrihet në një përfundim, ose ai vend do të kthehet 100 vite prapa”.
“Unë nuk jam në anën e Rusisë – por për fat të keq, realiteti është se mënyra se si do të përfundojë lufta në Ukrainë është me një zgjidhje të negociuar”, tha zoti Rubio.
Zonja Noem mori vëmendje në nivel kombëtar dhe fitoi lëvdata nga konservatorët pasi refuzoi të miratonte një urdhëresë për mbajtje maskash gjatë pandemisë COVID-19 në vitin 2021.
Zonja Noem me Presidentin e zgjedhur Trump
Presidenti i zgjedhur Trump mendohet se po e shqyrtonte madje emrin e saj si kandidate për nënpresidente. Por ajo u përball me kritika të gjera, pasi shkruajti në një libër kujtimesh se pati vrarë me armë një qen “të patrajnueshëm” që ajo “e urrente”, në fermën e familjes së saj.
Zoti Waltz është një ish-ushtarak i njësive të forcave speciale të ushtrisë amerikane, i cili ndan pikëpamjet e Presidentit të zgjedhur Trump për emigracionin e paligjshëm dhe skepticizmin për mbështetjen e vazhdueshme të Amerikës për Ukrainën.
Zoti Waltz, i cili gjithashtu ka shërbyer në Gardën Kombëtare me gradën kolonel, ka kritikuar aktivitetin e Kinës në rajonin Azi-Paqësor dhe tha se Shtetet e Bashkuara duhet të jenë gati për një konflikt të mundshëm në rajon.
Po aq të rëndësishëm sa përzgjedhjet fillestare të Presidentit të zgjedhur Trump janë edhe emrat e dy ish-zyrtarëve që ai i ka refuzuar deri më tani për postet kryesore në administratën e tij të re: Nikki Haley, ish-ambasadorja e tij në Kombet e Bashkuara dhe ish-sekretari i Shtetit, Mike Pompeo. Zonja Haley kandidoi përballë zotit Trump për të marrë kandidimin zyrtar republikan për president në vitin 2024 dhe zoti Pompeo shqyrtoi mundësinë e kandidimit përballë zotit Trump, por më pas u tërhoq.
Presidenti i zgjedhur Donald Trump shkon në Uashington të mërkurën për t’u takuar me Presidentin Joe Biden, që fitoi përballë zotit Trump në zgjedhjet e vitit 2020. Bisedat pritet të përqëndrohen tek transferimi i pushtetit kur Presidenti i zgjedhur Trump të inaugurohet më 20 janar. Zoti Trump po planifikon të takohet edhe me ligjvënësit republikanë në Dhomën e Përfaqësuesve.
Klodiana Lala, e ftuar në emisionin “Të Paekspozuarit” në MCN TV, ka folur për zgjedhjen e drejtuesve të rinj të policisë në qarqe, për të cilët ka dyshime se kanë lidhje me krimin.
Lala tha se policia sot është “në pikë të hallit” dhe se shumë ngjarje fshihen, çka rrit problematikën për qytetarët.
“Mua nuk më shqetësojnë emrat sepse emrat ikin dhe vijnë. Më shqetëson procesi dhe sistemi.
Sot policia është në pikë të hallit. Ka punonjës të demotivuar, të frikësuar, i drejtojnë njerëz që kanë lidhje me krimin. Më shqetësojnë qytetarët e thjeshtë që përballen me këtë strukturë.
Nuk e keni idenë sa ngjarje mund të fshihen. Kemi raportuar lajm që vëllai i Rrahman Rrajës ishte në kërkim policor sepse dhunoi një familje në zonën e Niklës. Vetëm fakti që nuk pati video, nuk tërhoqi vëmendje, por policia nuk kishtë bërë transparencë.
Më shqetësojnë qytetarët që përballen me represion. Nëse nuk pastrohet policia, do të ketë problematika edhe në dhjetëvjeçarin e ardhshëm”, tha Lala.
Një shtet i përdorur për të ruajtur pushtetin dhe një pushtet i degjeneruar deri në atë farë feje, sa të mos ruajë dot as funksionet e veta më kryesore, nuk është shkak në vetvete, është vetëm pasojë e faktit që grushti i oligarkisë, çdo vit e më shumë, është bërë kaq i rëndë e goditës, sa ka arritur ta shkallmojë parzmoren e politikës shqiptare. Fuqisë ekonomike i është hapur rrugë të sundojë fuqinë politike.
Ushtrimi i fshehtë i fuqisë politike – e drejtuar drejt sekretësisë dhe gënjeshtrës – përforcon sot një problem të rangut më të lartë në qeverisjen e sotme të regjimit, që pret zgjidhje qoftë në nivelin e veprimit politik, ashtu dhe në një nivel më të përgjithshëm, në atë të aktivitetit shoqëror. E kjo për faktin se një aspekt i saj i rëndësishëm ka të bëjë drejtpërdrejt me vetë fatin e demokracisë së një vendi. Pushteti i padukshëm nuk konsiston thjesht në një pengesë për realizimin më të plotë apo më të mirë të një demokracie, por përbën faktorin bazë të degjenerimit të kësaj forme të qeverisjes. Transparenca e politikës dhe pushtetit është mënyra më qenësore e çdo modeli demokratik. Aty ku sfera e qeverisjes është e mbuluar nga errësira nuk mund të flitet më për menaxhim apo kontroll të pushtetit nga ana e qytetarëve.
Aty, ushtrimi i fshehtë i pushtetit i transformon njerëzit nga individë politikisht të lirë në individë të nënshtruar. E kjo për faktin se errësira, nga njëra anë, nevojitet të fshehë nga sytë e të qeverisurve veprimet e pushtetit që bien ndesh me parimet e legjitimitetit demokratik, dhe nga ana tjetër, kërkon të mbulojë strategjitë që pushteti përdor shpesh për të neutralizuar veprimet apo lëvizjet e “segmenteve të tjera të caktuara të klasave udhëheqëse”. Për rrjedhim, korrupsioni, menaxhimi instrumental i informacionit dhe i konflikteve sociale, përgjimi, shantazhimi (për të mos shkuar deri në mjete më të dhunshme si urrejtja apo si hakmarrja e kryeministrit të sotëm që është emblematike!), janë disa prej instrumenteve përmes të cilëve synohet të arrihet një neutralizim i tillë.
Duke sjellë ndërmend këto radhë të mësimeve politike, rrëqethesh me përpikërinë me të cilën puthitet ky shpjegim me gjendjen e sotme të qeverisjes shqiptare të bojaxhiut të shkarravinave. Sa herë me radhë këto 12 vjet qytetarët kanë qenë të fundit që janë informuar ose në shumicën e herës nuk janë informuar fare për ligje, norma, tenderë e trafiqe të kryera në errësirë nga shteti e qeverisja, e që kanë nxjerrë në dritë vetëm majën e tyre të ajsbergut, falë shpërthimit të vjedhjeve apo të një prej skandaleve fenomenale. Sa herë kemi dëgjuar për video që pritet të dalin, por nuk dalin kurrë, ose dalin vetëm ato video që i interesojnë pushtetit ose shtresave udhëheqëse të partive politike. Sa dosje skandaloze të korrupsionit qeveritar që disponon SPAKU dhe heziton t’i aktivizojë hetimet e tyre për shkak të presionit personal të kryeministrit të gjithëpushtetshëm?! Po skandalet e shpërthyera të përgjimit që si një flluskë fryhen dhe shfryhen dhe në fund shpesh dalin barazim si në ndeshje futbolli, ndoshta nga të dyja palët e politikës, a nuk janë shenja alarmante se pushteti i padukshëm në Shqipëri ka zënë rrënjë të forta, gati të pashkulshme, aq sa së fundi ai arrin të plekset me një masë të madhe njerëzish duke i orientuar ata me “forcën e parasë dhe të skamjes” drejt rrugës së kanabizimit.
Por ajo që e bën akoma dhe më të tmerrshëm kontrastin midis pushtetit të padukshëm dhe demokracisë sonë është se ky ka lindur dhe po vazhdon të zhvillohet si në planin e parimeve politike ashtu dhe në planin e konflikteve të interesit. Kjo e fundit është ajo që e bën kaq të rrezikshëm këtë fenomen, duke e shndërruar jo thjesht në një limit, siç përpiqet shumëkush ta thjeshtëzojë, por në një virus vdekjeprurës për demokracinë. Ky është skenari ku ka rrëshqitur shoqëria jonë, që bart mbi supe aq e aq konflikte të pazgjidhura pronash apo dhe interesash thjesht mbijetese apo të karakterit të padrejtësisë sociale.
Pushtetet e padukshme i kanë shtrirë metastazat në të gjithë sektorët e jetës, kryesisht ose tërësisht nëpërmjet oligarkisë kapilare në qeverisje. Mjafton të bëhen VKM (Vendimet e Këshillit të Ministrave) për ta bërë çdo tekë dhe fjalë të ligjshme, për ta dekretuar mendimin edhe për gjëra sipërfaqësore. Edhe vjedhjet gjigante këto vitet e fundit, nëpërmjet kësaj rruge kanë funksionuar. Kryeministrit tonë të paprekshëm nga ligji i kanë mjaftuar justifikimet – edhe absurde – për të ngritur kurthe, rrjetën e merimangës, për të tejshkuar deri në atrofizimin, ose edhe neutralizimin edhe të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese. Kjo tendencë (e kthyer në histori dramatike) është bërë gara e ethshme e kryeministrit, alias Djallit tonë, që po lë pas në rrugën e tij të moskthimit vetëm tym e flakë…
Forcat e armatosura amerikane “ndaluan nazizmin dhe komunizmin” dhe “të këqija të tjera, si spastrimi etnik serb”.
“Ato ndihmuan në lindjen e demokracive – nga Gjermania në Irak”.
Këto deklarata i bëri Marco Rubio, senator i Partisë Republikane në Shtetet e Bashkuara, gjatë një fjalimi për rolin e Amerikës në botë, në vitin 2011.
Trembëdhjetë vjet më vonë, emri i tij përflitet për pozitën e sekretarit amerikan të Shtetit.
Disa media amerikane raportuan se Rubio është në bisedime me ekipin e tranzicionit të presidentit të zgjedhur, Donald Trump, për pozitën e lartë.
Aktualisht, ai shërben si nënkryetar i Komitetit të Senatit për Inteligjencë dhe është anëtar i Komitetit për Marrëdhënieve me Jashtë.
Si përfaqësues nga Florida në Senat, 53-vjeçari u zgjodh për herë të parë në vitin 2010.
Përgjatë karrierës, rajonin e Ballkanit e kishte disa herë në fokus.
Në vitin 2022, ai iu bashkua një grupi senatorësh, i cili i dërgoi letër presidentit amerikan, Joe Biden, për ta inkurajuar që ta mbajë Ballkanin në vëmendjen e tij.
“Ballkani është një zonë e cenueshme e Evropës dhe, megjithëse Ukraina duhet ta ketë vëmendjen tonë të menjëhershme, ne nuk mund ta humbasim nga sytë këtë rajon, ku NATO-ja, prej kohësh, ka luajtur një rol të rëndësishëm në ruajtjen e paqes”, u tha në atë letër.
Aty po ashtu theksohej se Rusia, për kohë të gjatë, ka luajtur rol destabilizues në Ballkan, për t’i penguar vendet që aspirojnë NATO-n të anëtarësohen në këtë aleancë.
“Në veçanti, ne i bëjmë thirrje NATO-s që ta rrisë angazhimin e saj në rajon dhe t’i marrë parasysh masat emergjente, në rast se Rusia vë veto ndaj rinovimit të misionit të Forcave të Bashkimit Evropian në Bosnje dhe Hercegovinë, në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, më vonë këtë vit”, u tha në atë letër.
Në vitin 2021, Rubio mirëpriti lajmin për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike midis Izraelit dhe Kosovës.
“Ky është një hap i rëndësishëm për të dyja vendet, si dhe për paqen dhe sigurinë ndërkombëtare”, shkroi Rubio në X.
Vitin e kaluar, presidentja e Kosovës, Vjosa Osamni, gjatë një vizite në Uashington, u prit nga një grup senatorësh dhe kongresistësh amerikanë, në mesin e të cilëve ishte edhe Rubio.
Në atë takim, Osmani vlerësoi “kontributin e jashtëzakonshëm që Kongresi ka dhënë në forcimin e pozitës ndërkombëtare” të Kosovës.
Në vitin 2018, me Rubion u takua edhe presidenti i atëhershëm i Kosovës, Hashim Thaçi.
“Folëm për mundësitë për thellimin e bashkëpunimit dypalësh, për transformimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës, për mundësitë euroatlantike të Kosovës dhe për shfrytëzimin e momentumit për arritjen e një marrëveshjeje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, e cila siguron anëtarësimin e Kosovës në NATO, BE dhe OKB”, tha atëkohë Thaçi.
Rubio njihet për qasje të ashpër në politikën e jashtme, sidomos ndaj Kinës dhe Iranit.
Ndërsa shprehu vazhdimisht mbështetje për Ukrainën, në një rast më herët tha se konflikti i vazhdueshëm midis Rusisë dhe Ukrainës duhet “të arrijë në një përfundim”.
Rubio ishte në mesin e disa senatorëve që votuan kundër ndihmës ushtarake të SHBA-së për Ukrainën, e cila kaloi në muajin prill.
“Ajo që ne po financojmë, është një ngërç që duhet të marrë fund”, tha Rubio për televizionin NBC News, pas zgjedhjes së Trumpit, javën e kaluar.
“Kundërshtarët po bashkohen – Koreja e Veriut, Irani, Kina, Rusia po koordinohen gjithnjë e më shumë. Do të na duhet të jemi shumë pragmatikë dhe të zgjuar, në atë sesi investojmë jashtë shtetit dhe çfarë bëjmë”, tha Rubio.
Ai, po ashtu, shprehu vazhdimisht mbështetje për luftën e Izraelit në Gazë.
Në fund të vitit të kaluar, kur u pyet nga një aktiviste e paqes se çfarë mendon për vrasjen e civilëve palestinezë, Rubio tha se Hamasi – grup i shpallur terrorist nga SHBA-ja dhe fuqi të tjera – “është 100 për qind fajtor”.
“Hamasi duhet të ndalojë të fshihet pas civilëve. Hamasi duhet të ndalojë ngritjen e instalimeve ushtarake poshtë spitaleve”,tha Rubio.
Marrëdhëniet mes Rubios dhe Trumpit nuk ishin gjithmonë në harmoni.
Të dy garuan për president në vitin 2016 dhe zhvilluan një rivalitet të ashpër.
Ata u përplasën për një sërë çështjesh – sidomos për imigracionin – dhe mosmarrëveshjet i çuan edhe në fyerje të ndryshme.
Trump iu referua shpesh senatorit si “Marco i vogël”, ndërsa Rubio tallej me, siç thoshte, “duart e vogla” të Trumpit.
Por, pas fitores së Trumpit në zgjedhjet presidenciale në vitin 2016, Rubio nisi t’i rregullonte gjërat me të, duke shërbyer si këshilltar joformal i politikës së jashtme dhe duke e ndihmuar atë në përgatitjen e debatit të tij të parë me Bidenin në vitin 2020.
Ai shprehu mbështetje për Trumpin edhe në zgjedhjet e atij vitit, edhe në të fundit, që u mbajtën më 5 nëntor.
Si djalë i imigrantëve kubanezë, Rubio është i martuar dhe ka katër fëmijë.
“Nëse konfirmohet nga Senati si kryediplomat amerikan, Rubio do të bëhej fytyra e politikës së jashtme të Trumpit, duke përshkuar globin me një aeroplan qeveritar, për të artikuluar doktrinën e presidentit të zgjedhur ‘Amerika e para’”, shkroi gazeta Washington Post.
Një grup çeçenësh në pikëkalimin kufitar midis Bosnje e Hercegovinës dhe Kroacisë në Gradishkë, Bosnje e Hercegovinë, më 8 nëntor 2024.
Millorad Millojeviq, Goran Katiq
Është ora 6:00 e mëngjesit. Temperatura është pak mbi zero gradë celsius.
Nëpër mjegull duken rreth 15 persona – shtetas rusë nga Kaukazi i Veriut – mes të cilëve ka edhe fëmijë e të moshuar.
Vend i tubimit të tyre është një kafene në Gradishkë, pranë pikës kufitare nga Bosnje e Hercegovina në Kroaci, që i bie veriu i largët i Bosnje e Hercegovinës.
Ata presin për një kohë të shkurtër dhe më pas përqafohen. Njëri prej të rinjve çeçenë niset drejt Kroacisë, për të kaluar në Bashkimin Evropian.
Të tjerët e shikojnë me shpresën se do të lejohet të kalojë. Por, ai kthehet dhe grupi pret që dikush tjetër të provojë sërish.
Njëri thotë se ka ikur nga Rusia, për shkak të mobilizimit të detyruar ushtarak për luftën në Ukrainë.
Një grup çeçenësh përballë një kafeneje në Gradishkë, afër kufirit me Kroacinë, 8 nëntor 2024.
Të tjerë kanë ikur nga persekutimi politik, për arsye fetare apo shëndetësore.
Disa edhe për të ndihmuar familjen.
Në mesin e qytetarëve rusë që ekipi i REL-it i takoi pranë pikës kufitare në Gradishkë, më së shumti ka çeçenë.
Ata thonë se mblidhen aty çdo mëngjes, në përpjekje për të kaluar kufirin midis Bosnjës dhe Kroacisë dhe për të kaluar azil në ndonjërin nga vendet e BE-së.
Magomed ishte i vetmi çeçen që pranoi të fliste me gazetarët e REL-it.
Ai këmbëngul që të mos fotografohet askush, e nëse po, të turbullohen fytyrat e personazheve, nga frika e hakmarrjes ndaj tyre dhe familjeve të tyre në Rusi.
Thotë se në grupin e tij, rreth 80 për qind janë çeçenë, por se ata vijnë edhe nga republika të tjera ruse, si Ingushetia dhe Karaçajevo-Çerkesia, ndërsa disa janë edhe nga Tatarstani.
Sipas llogaritjeve të tij, rreth 170 njerëz nga Kaukazi i Veriut presin ta kalojnë kufirin në veriperëndim të Bosnjës.
Ikim nga “persekutimi i autoriteteve”
Magomed thotë se të gjithë ikin nga “persekutimi i autoriteteve”, kryesisht për arsye politike dhe fetare, ose nga mobilizimi për shkak të luftës në Ukrainë.
“Aktualisht, po bëhet mobilizim, mobilizim i detyruar. Thjesht, njerëzit blihen – deshe ti a po nuk deshe. I blejnë njerëzit dhe i dërgojnë me forcë”, thotë ai.
Magomedi nga Çeçenia (me shpinën e kthyer) gjatë bisedës me gazetarin e Radios Evropa e Lirë në Gradishkë, 8 nëntor 2024.
Për të riun çeçen që u përpoq ta kalonte kufirin atë mëngjes, por pa sukses, Magomed thotë se ishte në burg në Çeçeni, ku u mbijetoi rrahjeve dhe llojeve të tjera të abuzimit, për shkak të pikëpamjeve të tij politike.
Ai qëndroi pranë Magomedit ndërsa ai fliste për të, por vetë nuk donte të fliste, përveçse tundte kokën në shenjë miratimi.
Magomed thotë se të gjithë në Gradishkë kanë frikë nga paditë e mundshme kundër tyre në Rusi. Sipas tij, refugjatët nga Kaukazi i Veriut “jetojnë kudo me frikë”.
Shton se Rusia është duke i ndalur të gjitha proceset për marrjen e vizave, ndaj njerëzit përpiqen të arrijnë në BE përmes Bosnje e Hercegovinës, e cila ka ende në fuqi regjimin pa viza me Rusinë.
Nga të grumbulluarit aty, thotë se disa kanë punë, por shumica jo.
“Edhe nëse keni punë, paga për mundin që bëhet, është minimale. Shumica e njerëzve nuk shkojnë, për shkak të pagës”, thotë Magomed.
Çeçenët në Gradishkë presin të kalojnë në Kroaci, nga ku planifikojnë të shkojnë në një vend tjetër të Bashkimit Evropian. Fotografi e bërë më 8 nëntor 2024.
Ai tregon se edhe shëndetësia është në gjendje të keqe dhe drejton gishtin kah një i ri që ishte në karrocë, për shkak të, siç thotë, gabimit të mjekëve.
I riu në karrocë nuk pranoi të fliste.
Magomed thotë se të gjithë ata që janë atje, po përcjellin rastin e Selima Khadisovës, një grua çeçene, e cila është në paraburgim në qytetin e Tuzllës në Bosnje, duke pritur vendimin e autoriteteve për ta ekstraduar në Rusi ose për t’i dhënë azil.
Khadisova u arrestua në bazë të një urdhërarrestimi të INTERPOL-it, pasi ajo dhe tre fëmijët e saj fluturuan me avion nga Turqia në Sarajevë, në fund të shtatorit.
Rusia e akuzon atë për terrorizëm.
Ajo i mohon akuzat dhe aktualisht ndodhet në paraburgim, e ndarë nga fëmijët e saj.
“Kroacia nuk shpjegon asgjë”
Magomed është një nga disa dhjetëra shtetas rusë që qëndrojnë pranë kufirit çdo mëngjes nga ora gjashtë, duke pritur që të thirren.
Pasi kalojnë kontrollin e pasaportave në anën e Bosnjës, kalojnë tek ana kroate.
Çdo ditë kalojnë afërsisht nga dhjetë.
Nganjëherë, sikurse më 7 nëntor kur ekipi i REL-it ishte i pranishëm, kthehen mbrapa të gjithë.
“Kufitarët nuk na shpjegojnë asgjë, ndaj duhet të vijmë herët. Këtu ka shumë gra me fëmijë, me pesë-gjashtë fëmijë, asnjë burrë. Edhe ata vijnë këtu dhe presin kur mund të kalojnë, sepse nuk i lënë të kalojnë. Një ditë i lejojnë, të nesërmen i ndalojnë”, thotë Magomed.
Ai thotë se, më herët, linin nga 20-30 persona në të njëjtën kohë, por se, së voni, numri është kufizuar në dhjetë.
Shton se nuk marrin asnjë shpjegim nga Policia Kufitare e Kroacisë.
Kërkesës së REL-it për koment nuk iu përgjigj as Ministria e Punëve të Brendshme e Kroacisë.
“Disa njerëz janë këtu që dy javë”, thotë Magomed.
Ai shton se asnjëri prej tyre nuk qëndron në Kroaci, sepse atje njerëzit “i shikojnë me mosbesim”, dhe se synimet e tyre janë Franca, Gjermania, Belgjika dhe Holanda.
“Në ato vende, e dimë se do të kemi mbrojtje”, shprehet ai.
Një grup çeçenësh përballë një kafeneje në Gradishkë, afër kufirit me Kroacinë, më 8 nëntor 2024.
Njerëz të mirë dhe çmime të larta në Bosnje e Hercegovinë
Magomed thotë se në Bosnje, përveç çmimeve shumë të larta për xhepat e tyre, nuk kanë probleme. As me banorët vendas, as me policinë.
“Sipas të gjithë njerëzve tanë që janë këtu, në Bosnje, raportet janë të shkëlqyera. Njerëzit na trajtojnë mirë. Janë të këndshëm, na buzëqeshin, si në restorante, në taksi…”, tregon Magomed.
Disa jetojnë në bujtina, ndërsa të tjerët marrin me qira apartamente ose shtëpi, thotë ai. Megjithatë, financat mbeten problem.
“Është e vështirë, sidomos për gratë që janë këtu me fëmijë. Djemtë e rinj dhe të rriturit ia dalin disi. Por, nuk mund t’i shpjegosh një fëmije dhe një gruaje këtu se nuk do të mund të hanë dot, se është shtrenjtë në dyqan, se duhet të qëndrojmë ende këtu, se kufiri sot është i mbyllur, se sot është një lloj feste…”, thotë Magomed.
Çfarë thonë në polici?
Nga Drejtoria e Policisë së Gradishkës thonë se, në dy muajt e fundit, gjithnjë e më shumë shtetas rusë kanë filluar të shfaqen pranë kufirit dhe se “të gjithë kanë pasaporta të vlefshme, kanë hyrë legalisht në vend dhe u lejohet qëndrimi”.
Ata thonë se me marrëveshjen mes Bosnjës dhe Rusisë u lejohet qëndrimi pa viza për një periudhë deri në 30 ditë – pas së cilës ata nuk mund të jenë më në këtë vend dhe policia i kontrollon më shpesh.
Në këtë qytet në veriperëndim të Bosnje e Hercegovinës, policia sqaron se të huajt kanë kryer disa vjedhje gjatë këtij viti, ndërsa një prej tyre është arrestuar me urdhër të INTERPOL-it dhe i është dorëzuar Gjykatës së Bosnje e Hercegovinës.
Sipas policisë, liria e lëvizjes mund të kufizohet nëse është në interes të sigurisë publike.
Edhe më herët – prej se Rusia ka nisur pushtimin e Ukrainës në shkallë të plotë, në shkurt të vitit 2022 – në Bosnje e Hercegovinë kanë arritur çeçenë.
Çeçenët, qytetarë rusë, thonë se po ikin nga mobilizimi i detyrueshëm dhe persekutimi politik, Gradishkë, 8 nëntor 2024.
Disa prej tyre kërkohen përmes urdhërarrestimeve nga Rusia, si Selima Khadisova, ndërsa REL-i ka regjistruar edhe rastin e një tridhjetepesëvjeçari – banor i Groznit – i cili ka kërkuar mbrojtje në Bosnje që nga tetori, për shkak të persekutimit politik në Rusi.
Për të hyrë në Bosnje e Hercegovinë, qytetarët rusë nuk kanë nevojë për viza, duke qenë se Bosnje e Hercegovina zbaton një regjim pa viza me Rusinë, në bazë të një marrëveshjeje të arritur qysh në vitin 2013.
Për shkak të pushtimit të Ukrainës, Bashkimi Evropian ka rikthyer vizat për rusët në shtator të vitit 2022. Nga viti 2007 deri në atë kohë, ata e kanë pasur të lehtësuar hyrjen në BE.
BE-ja ka kërkuar disa herë nga autoritetet e Bosnjës që ta harmonizojnë politikën e tyre me politikën e vizave të BE-së.
Megjithatë, regjimi pa viza me Rusinë mbetet në fuqi, për shkak të kundërshtimit të përfaqësuesve të Republikës Sërpska të Bosnjës, të udhëhequr nga lideri prorus, Millorad Dodik.
Kjo dihet nga te gjithe se turqia esht vertet mike e sinqerte e shqiperise. E permend dhe z.ambasador se i duhen vetem 2 ore per te qene prezente me ushtrine e saj……me kujtohet shume mire vizita e presidentit Demirel ne Shiperi ne fillim te viteve 90′ ku delaroi ne parlamentin shqiptar:;; Se nuk guxon njeri qe ti preki sado pak kufijte e shwiperis””””dhe mos harroni qe hordhite greke hynin e dilnin ne shqiper .bile dhe duke sulmuar posta kufitare
Kjo dihet nga te gjithe se turqia esht vertet mike e sinqerte e shqiperise. E permend dhe z.ambasador se i duhen vetem 2 ore per te qene prezente me ushtrine e saj……me kujtohet shume mire vizita e presidentit Demirel ne Shiperi ne fillim te viteve 90′ ku delaroi ne parlamentin shqiptar:;; Se nuk guxon njeri qe ti preki sado pak kufijte e shwiperis””””dhe mos harroni qe hordhite greke hynin e dilnin ne shqiper .bile dhe duke sulmuar posta kufitare