Daniel Serwer tek A2CNN

Nga Rosalba Bejdo

S’është e drejtë mosfutja e Kosovës në agjendën e Këshillit të Ministrave të KiE. Vuçiç nuk është vetëm përfaqësues i Putinit në Ballkanin perëndimor, por ka ambiciet e tij në rajon.. bota serbe nuk është gjë tjetër veçse Serbia e madhe në një terminologji të re. Asosacioni pasi Serbia të njohë Kosovën – SHBA të çojnë dronë në Kosovë.

Në ditët e para të këtij viti postieri na solli nga Florida një paketë me tre libra, dhuratë nga mikja jonë Anna Kohen, Lulja e Vlorës në shqip dhe anglisht si dhe The Photographer’s Son me autore Maya C. Klinger. Librin e Anës e kisha lexuar sapo doli në versionin E Book, një libër me kujtime që hedh dritë për Shqipërinë jo vetëm gjatë periudhës së Holokaustit, por edhe përpara e gjatë diktaturës, një vlerë e shtuar e librit.

Librin e Maya Cohen me titullin në hebraisht “Fotoja që na shpëtoi jetën” e lexova me një frymë. Duket një titull paradoksal, provokativ. E si është e mundur që një foto të shpëtojë jetën e një familje?! Po gjatë Holokaustit ka ndodhur!

Qëllimi i botimit të këtij libri nga Maya Klinger Cohen jo vetëm shkrimtare, por edhe eksperte e edukimit është të përcjellë tek brezi i ri historinë, të përçojë mesazhin për atë që ka ndodhur gjatë Holokaustit, për të mbrojtur kujtesën që tragjeditë të mos përsëriten, por edhe për të treguar se në një vend të vogēl si Shqipëria me shumicë myslimane, aty hebrejtë mbroheshin përmes Kodit të Nderit, Besës, si një kod gjenetik.

Libri i Maya Klinger Cohen ka patur një sukses të jashtëzakonshëm në Izrael, fitoi çmimin Yad Vashem dhe ka hyrë në kurukulën shkollore. Libri është përkthyer edhe në shqip dhe po ashtu pritet së shpejti të dalë edhe botimi në gjuhën gjermane.

Gazetari Larry Luxner në një shkrim të tij botuar tek “The Times of Israel” shkruan se ” që kur Shqipëria doli nga hijet e një diktature mizore në fillim të viteve ’90, janë botuar dhjetra libra shkencorë, artikuj, filma dokumentarë, ekspozita fotografike mbi këtë temë dikur e paqartë”.

Është shumë e vërtetë se në Shqipërinë gjatë diktaturës komuniste tema e Holokasutit ishte tabu, e mbytur nga heshtja, jo vetëm se regjimi komunist shqiptar ishte antisionist, por edhe sepse disa emra të politikës sqiptare gjatë periudhës së Holokaustit, që u përfshinë në shpëtimin e hebrejve, diktatura i etiketoi si “tradhtarë” dhe “kuislingë” dhe si të tillë i burgosi, i vrau dhe i përndoqi. Prej këtyre personaliteteve disa u arratisën dhe jetuan në Perëndim si qytetarë të lirë, çka për hordhinë e historiografisë komuniste shërbyese e diktaturës, kjo ishte një provë më tepër për ta dënuar veprimtarinë e tyre si tradhtore. Të mos harrojmë se, gjatë diktaturës për regjimin komunist të Tiranës, SHBA dhe Perëndimi i vlerave ishte armiku i tyre i betuar.

Në Shqipëri për herë të parë temën e Holokaustit e hapi vetë diktatori i fundit Ramiz Alia gjatë vizitës në Tiranë të Kongresmenëve Tom Lantos, hebreo-amerikan dhe Joe DioGuardi amerikan me rrënjë arbëreshe në verën e vitit 1990. Ramiz Alia u dorëzoi dy Kongresmenëve një dosje plot me dokumenta, fotografi dhe fakte të cilat Lantos dhe DioGuardi i dërguan menjëherë në Yad Vashem të verifikoheshin.

***
Ndërkohë të parët ishin vetë hebrejtë e shpëtuar që kishin treguar për mikpritjen shqiptare . Njëri prej tyre ishte Gavra Mandil. Ai kishte paraqitur dokumentat në Yad Washem dhe Refik Veseli, që në vitin 1987, u shpall shqiptari i parë si “I drejti mes Kombeve”.

Janë po ashtu të paktën katër tituj librash si: Arratisja për në Shqipëri – Kujtimet e një vajze hebreje nga Hamburgu e Johanna Neumann; Flower of Vlora e Anna Kohen; Fotoja që na shpëtoi jetën e Maya C. Klinger dhe Izraelitët në Shqipëri e Jozef Jakoel që hedhin dritë në mikpritjen shqiptare gjatë Shoah. Librat e Anna Kohen dhe Jozef Jakoel tregojnë historinë e hebrejve autoktonë, pra si banorë të Shqipërisë përfshi periudhën e Holokaustit, para edhe pas tij, ndërsa librat e Johanna Neumann dhe Maya C. Klinger fokusohen gjatë Shoah. Botime të tilla janë të llojit të memuareve, libra biografike ose autobografikë. Për të pëmbushur amanetin e të mbijetuarit nga Shoah Elie Wiesel “Dëshmoni për të vdekurit dhe për të gjallët”.

Të katër librat janë thesare, sepse janë hebrejtë që i portretizojnë shqiptarët – hebrejtë që e përjetuan vetë rrezikun në vetën e parë bashkë me familjet e tyre, por që shpëtuan pikërisht falë bijve të shqipeve, ndërsa të afërm të tyre më së shumti u shfarosën nëpër dhomat e gazit dhe krematoriumet e kampeve të përqendrimit në Auschwitz, Majdanek, Treblinka etj.

Ndërsa fqinji agresor i quante “njerëz me bisht”, hebrejtë zbulonin se shqiptarët trashëgonin një Komandament që nuk e kishte as Bibla, as Kurani dhe as Teurati – Komandamentin e Besës, që i dallonte si shpëtimtarë, dhe atdheun e tyre si vendin e vetëm gjatë Holokaustit ku hebrejtë mbroheshin.

Maya Klinger është frymëzuar nga dëshmia e Gavra Mandil për Refik e Familjen Veseli. Librin e bëjnë të veçantë fotografitë shoqëruese si ilustrime dhe dëshmi dokumentare. Shkrimtarja hebreo-amerikane Maya C. Klinger fokusohet tek historia e Familjes Mandil dhe e kthen atë në libër. Historinë e tregon Gavra Mandil prej kur ishte 5 vjeçar.

“Fotoja që na shpëtoi jetën”, në dukje një libër i vogël, por me hapësirë e frymëmarrje të madhe, që, nga 119 faqet, mund të duket si një synopsis, por është një libër i madh, shkruar për fëmijë dhe moshat e reja, por në fakt është një libër për të gjitha moshat, që posa lexon rreshtin e parë nuk i shqitesh deri në rreshtin e fundit, pra e lexon me një frymë dhe, kur kur shkon tek faqja e fundit, të vjen keq që libri përfundoi, sepse si lexues ti zhytesh ne narracionin biografik dhe lumin e ngjarjeve që e tregon Gavra dhe bashkë me të kthehesh pas në kohën e tmerrit dhe përjeton gjithçka, frikën që kanë përjetuar fëmijët hebrej dhe prindërit e tyre.

Përjetimet traumatike fëmijëve u mbesin gjithë jetën, edhe përjetimet se i shpëtuan vdekjes. Ishte e vështirë për një fëmijë 5 vjeçar të kuptonte se SS gjermanë i urrenin ata dhe prindërit e tyre edhe pa i njohur, vetëm se ishin hebrej. E Gavra e kuptoi këtë çmenduri, e kuptoi në mënyrën e fëmijës, ndryshe nga Beba, motra e tij e vogël që ishte vetëm tre vjeçe pranverën e vitit 1941, kur Gjermania naziste bombardoi Beogradin dhe jeta e tyre normale si një familje mori fund.

Familja Mandili, e përbërë nga Moshe, Gabriela me dy fëmijët e tyre Gavra dhe Beba, jetonin në qytetin e bukur të Novi Sadit. Kishin apartamentin e tyre, një studio fotografike ku punonin burrë e grua. Ishin një familje e lumtur. Fotografia ishte një profesion i trashëguar brez pas brezi. Gjyshi i Gavrës kishte qenë fotograf i famshëm i Mbretit Alexandër I të Jugosllavisë.

Gavra e kujton pranverën e vitit 1941. Ata familjarisht kishin shkuar të vizitonin gjyshen dhe tezen në Beograd kur, papritur, Gjermania hitleriane nisi bombardimet dhe pushtimin. Frikën si një fëmijë 5 vjeç Gavra e pa për herë të parë në sytë e prindërve, gjyshes dhe tezes, kur e gjithë familja bashkë, ndërsa avionët bombardonin qytetin, u sul të fshihej në një strehim me plot familje të tjera. Gavra mendoi se ata duhej të ktheheshin në shtëpinë e tyre në Novi Sad, por kjo ishte tashmë e pamundur. Baba Moshen, SS gjermanë e detyruan të punonte si punëtor me yllin e verdhë të Davidit mbi rroba. Yllin e verdhë të Davidit detyroheshin ta mbanin të gjithë hebrejtë. Dhe erdhi një moment kur të gjithë hebrejve në Beograd iu caktua një datë për t’u mbledhur në një shesh të qytetit, duke u bërë i qartë fati që i priste. Atëhere Moshe dhe Gabriela, ndaj të cilëve Gavra është aq krenar, vendosën të reagojnë, vendosën të bëjnë gjithçka që t’iu shpëtojnë jetët e fëmijëve të tyre. Në një udhëtim krejt të panjohur ku nuk i priste askush veç rreziku.

Maya C. Klinger si një pedagoge e mirënjohur, kërkuese shkencore në fushën e edukimit dhe një edukatore e shkëlqyer e brezit të ri, gjatë një interviste tek Zëri i Amerikës, menjëherë pas botimit në anglisht të librit me titullin e ndryshuar “Fotoja që na shpëtoi jetën”, nënvizon: “Nëse duam që fëmijët tanë të mësojnë mbi tema që janë të ndërlikuara, të frikshme dhe jo shumë tërheqëse, siç është Lufta e Dytë Botërore dhe Holokausti, duhet t’i ekspozojmë ata ndaj këtyre temave gradualisht, në mënyrë që të mos frikësohen e të hulumtojnë mbi këtë temë më vonë gjatë jetës. Nuk mund t’i mbrojmë fëmijët tanë duke mos i informuar rreth asaj që ka ndodhur në të kalurën. Ata duhet të dinë se si ishte jeta në të vërtetë. Ata duhet të mësojnë se edhe në kohët më të errëta, njerëzit ndihmojnë njerëzit”, thotë ajo.

Maya C.Klinger ka shumë të drejtë dhe unë nuk kam si të mos shoh faqen e errët të diktaturës shqiptare e kaluar e gjitha në amnezi kolektive. Rinia shqiptare nuk di asgjë se çfarë ishte diktatura hoxhiste për popullin, nuk di asgjë për krimet e kryera, pra rinia shqiptare është pa kujtesë. Ajo nuk e di se moshatarë të tyre në kohën e diktaturës i dërgonin nëpër internime, nuk i lejonin të studionin, se jeta e tyre ishte një ferr i vërtetë. Rinia shqiptare nuk di asgjë as për terrorin e kuq komunist që është po aq kriminel dhe i dënueshëm sikur nazizmi hitlerian. Rinia shqiptare nuk e di as se gjatë Holokaustit gjyshërit e stërgjyshët e tyre i kanë ndihmuar hebrejtë, ua kanë shpëtuar jetën, falë besës, falë mikpritjes, trashëgimisë së tyre shpirtërore që u kishte mbijetuar luftrave, perandorive, por që sot në mileniumin e tretë duket sikur është zhdukur, sepse as kultivohet, as edukohet, as ruhet e mbrohet.

Gjatë diktaturës miku dhe besa u tradhtuan. Miku spiunonte mikun, spiunonte të afërmin për arsye ideologjike apo prej frikës. Diktatura komuniste në Shqipëri krijoi “njeriun e ri”, që duhej t’i ishte besnik vetëm partisë. Ky “njeri i ri” ishte krejt i ndryshëm dhe në metamorfozë të plotë me ata shqiptare për të cilët kanë dëshmuar hebrejtë e shpëtuar. “Njeriu i ri” do të shpallte armik çdo armik të partisë komuniste, përfshi edhe fëmijët e armiqve.

***

Shoah ndodhi për pasojë të humbjes së ndërgjegjes së Perëndimit dhe mori jetën e 6 milionë hebrejve, nga këta 1.5 milionë ishin fëmijë hebrej. Çdo jetë e tyre meriton një libër, një film, të gjithë ne duhet të përjetojmë çka përjetuan ata fëmijë të ndarë me dhunë nga duart e prindërve dhe pastaj dërguar nëpër dhomat e gazit!

Shkrimtarja Maya C. Klinger ka zgjedhur një histori plot sfida dhe vështirësi, por ku jeta ka triumfuar mbi vdekjen, ku humanizmi njerëzor ka triumfuar mbi indiferencën ndaj së keqes. Ky akt trimërie në ditët më të zeza të Europës dhe Perëndimit ka ndodhur në një vend të vogël në zemër të Europës falë institucionit të shenjtë të Mikut, të cilin shqiptari do ta mbronte edhe sikur të rrezikonte jetën e vet e të familjes. Ky vend është Shqipëria, të cilën shkrimtarja Maya Klinger nuk e ka vizituar ende, por që, teksa lexon librin, duket sikur ka jetuar aty.

***

Disa kohë më parë kisha lexuar librin autobiografik të shkrimtares Judith Kerr “When Hitler stole pink rabbit”, – “Kur Hitleri vodhi lepurushin prej pelushi rozë “, që tregon largimin nga Berlini të familjes Kerr në vitin 1933, pasi i jati i Judith ishte një shkrimtar që i ishte kundërvënë nazizmit dhe Hitleri e kishte futur menjëherë në shenjestër për ta zhdukur. Judith, që në libër mban emrin Ana, ishte 9 vjeç, dhe ndërsa bashkë me vëllain dhe të jëmën po përgatisin plaçkat për t’u larguar sa më parë nga Berlini, ajo kërkon të marrë me vete lodrat e saj, por është e detyruar të zgjedhë dhe në shtëpi lë, si një pjesë e shpirtit të saj prej fëmije, lepurushin rozë prej pelushi. Judith Kerr shkruan se lepurushin rozë prej pelushi e vodhi Hitleri, pasi Hitleri ua vodhi fëmijërinë gjithë fëmijëve hebrej. Ngjarjet në romanin e Kerr zhvillohen midis viteve 1933 deri më 1936, ndërsa historia e familjes Mandili zhvillohet në kulmin e Holokaustit dhe deportimeve, fillon në pranverën e vitit 1941 dhe mbaron me përfundimin e luftës, por jo lidhjet e familjes Mandili me mikpritësit.

Gavra Mandil nuk do ta harronte kurrë udhëtimin me tren nga Beogradi deri në ndalesën e parë në burgun e Prishtinës, që administrohej nga forcat italiane dhe fjalët që, gjatë rrugës me tren, do t’i thoshte babai se “italianët nuk janë si gjermanët” se “janë më të mirë”. Moshe do të zgjidhte fjalët për të mos trembur Gavrën 5 vjeçar që papritur ishte rritur e bërë burrë dhe që, netëve kur prindërit e çonin për të fjetur, ai ngrihej në majë të gishtave dhe përgjonte se çfarë do të flisnin të mëdhenjtë.

Maya C. Klinger e ka zgjedhur këtë histori të familjes Mandili, që i shpëtoi për një fije Auschwitz-it e përfundoi me një happy end, për të treguar se, nëse do të reagohej menjëherë kundër Hitlerit edhe nazizmit, do të ishte mundur të ndalej kasaphana. Familja Mandili ndryshoi emrat dhe falë dokumentave fallco i hypi trenit në stacionin e Baogradit në udhëtimin e shpëtimit, por që, në çdo çast, rrezikonte të ndryshonte drejtim.

Mos të harrojmë se stacionet e trenave të qyteteve kryesore europiane ishin kthyer në vendet e tmerrit, ku ngarkoheshin qëniet njerëzore sikur të ishin bagëti për t’u therrur. Kam parasysh binarin 21 në stacionin qendror të Milanos tani të kthyer në Muzeum të Holokaustit falë kujdesit të Senatores për jetë Liliana Segre, e cila paçka se 93 vjeçe, me një mendje të kthjellët dhe të bukur si të një vajze të re, nuk pushon së treguar lemerinë e Binarit 21. Në muret e këtij muzeumi është shkruar fjala INDIFERENCË, sepse e gjithë tragjedia me emrin Holokast ndodhi prej indiferencës. Liliana Segre është një e mbijetuar e Holokaustit. Të jatin, të gjyshin e gjyshen i përpinë furrat e Auschwitzit, ndërsa Liliana u rikthye në Milano 14 vjeçare.

Edhe Gavrës 5 vjeçar do t’i mbesë gjithë jetën në kujtesë stacioni i trenit i Beogradit, kur zemrat e të katërve dridheshin nga frika, por në momentin final, Moshes, Zoti i dha në dorë një fotografi ku Gavra dhe Beba pozonin pranë një pemë Krishtlindje, foto që e ekspozonin në dyqanin e tyre për të ftuar klientë. “Ja, i tha Moshe oficerit gjerman, shikoje këtë pemë Krishtlindje ku kanë dalë fëmijët e mi që tregon se ne jemi të krishterë dhe jo hebrej”. Duhej që të ishe i krishterë në breza që të quheshe berlinez, hamburgas, jugosllav, pa marrë parasysh se në ato qytete kishin jetuar të parët, gjyshërit, stërgjyshërit dhe me punë e nder kishin ngritur pasurinë e kishin ndërtuar jetën. Maya Klinger e përcjell me një vërtetësi drithëruese frikën, të kesh frikë të jesh hebre dhe çdo lexues bëhet udhëtar dhe hebre në atë tren të frikës ku jeta dhe vdekja ecin dorë për dore.

***

Udhëtimi me tren ndalet në Prishtinë. Të gjitha familjet e hebrejve mbyllen në një ndërtesë si burg që administrohej nga italianët. Dhe këtu do të qendronin një vit rresht deri sa italianët do t’i orientonin të niseshin drejt një vendi të panjohur me emrin Shqipëri. Një tjetër familje hebreje nga Hamburgu, ajo e Johanna Neumann u përpoq të merrte vizë drejt SHBA, menjëherë pas Natës së Kristaleve nëntorin e 1938, por pa sukses. Vizë morën nga Konsullata e Mbretërisë Shqiptare dhe arrijnë në Durrës. Mbreti Zog me rastin e lindjes së djalit më 4 prill do t’ju jepte shtetësinë shqiptare gjithë hebrejve që kishin mbërritur në Shqipëri, por kjo u bë e pamundur, se Shqipëria u pushtua nga Italia fashiste.

Mikpritja shqiptare ishte produkt i humanizmit, trashëgimisë shpirtërore të Kodit së Besës, një Komandament unik shqiptar, i tolerancës fetare, por natyrisht edhe organizim i shtetit shqiptar të asaj kohe. Sepse lind pyetja, e përse nuk u treguan humanistë shqiptarët gjatë diktaturës komuniste me fëmijët dhe familjarët e armiqve të partisë, por përkundrazi.

Diktatura komuniste i rrënoi dhe shfarosi tiparet kombëtare të shqiptarëve, ndaloi me ligj besimin fetar dhe shumicën e përfaqësueseve të fesës i konsideroi tradhtarë, i burgosi, i torturoi dhe i eleminoi. Po ashtu, është një manipulum i pastër pretendimi se me shpëtimin e hebrejve janë marrë edhe Këshillat Nacional Çlirimtare, kur dihet sipas dokumentave historikë se KNÇ, e themeluar pas Kongresit të Përmetit në maj 1944, ishte e organizuar vetëm në jug të Shqipërisë, në disa fshatra të Skraparit e Vlorës ku nuk kishte hebrej, ndërsa strehimi i hebrejve në Shqipëri kishte nisur prej vitit 1938. Prandaj është shumë e rëndësishme që institucionet e verifikimit në Izrael pranë Yad Washemit janë shumë të kujdesshme në hulumtimet e fakteve gjithmonë në të mirë dhe respekt të së vërtetës.

***

Libri vazhdon me rrugëtimin e familjes Mandili nga Prishtina bashkë me familjet e tjera hebreje, mbi disa kamionë të vjetër e të pambuluar drejt Shqipërisë. Fillimisht familja Mandili vendoset në Kavajë, ku gjetën mikpritje të plotë nga familjet shqiptare. Jeta e tyre rifilloi, vetëm se ndryshuan emrat, tashmë Gavra quhej Ibrahim. Ai filloi të ndjekë shkollën, prindërit të ushtronin profesionin e tyre. Por kjo qetësi zgjati deri kur kapitulloi Italia fashiste dhe gjermanët pushtuan Shqipërinë. Familja Mandil la Kavajën për në Tiranë. Në qendër të Tiranës shohin një studio fotografike me emrin Foto Lux dhe kur hynë brenda, sipas proverbit mali me malin nuk takohen por njeriu me njeriun po, panë se i zoti i studios ishte një mik i vjetër të gjyshit i cili i ftoi të banonin në shtëpinë e tij të bukur dhe Moshes i ofroi punë në studio si fotograf. Aty u takuan edhe me një djalë 17 vjeçar me emrin Refik Veseli, që praktikohej të mësonte zanatin. Por një ditë, ndërsa ishin duke punuar në studio, ia behën gjermanët. Në kërkim të hebrejve. Moshe u fsheh nën bezen e zezë që mbulon aparatin fotografik. Ishte e pamundur të jetohej në Tiranë. Atëherë djaloshi 17 vjeçar, Refiku, pasi i kishte pyetur prindërit e tij, e fton familjen Mandil që të shkonin e jetonin pranë familjes së tij në qytezën e Krujës. Por as udhëtimi me gomar natën për në Krujë dhe as strehimi dhe qendrimi në familjen Veseli nuk do të ishte i lehtë. Do t’i shpëtonin për një qime disa herë rrezikut, si gjatë rrugës ashtu edhe kontrolleve naziste në shtëpinë e familjes Veseli, e cila natyrisht edhe ajo do ta paguante shumë shtrenjtë nëse familja Mandil do të zbulohej.

Shkrimtarja Maya Klinger i përshkruan me emocion të fortë përjetimin e familjes Mandili prej mikritjes nga familja e Refikut në kulmin e raprezaljeve naziste. Atëherë Refiku i tregon Moshes dhe Gabrielës për “Besën”. Është “Besa” u shpjegoi ai, si një Komandament, që nuk e kanë as të krishterët, as myslimanët, as hebrejtë vetë, që e kanë vetëm shqiptarët që do të thotë se çdo shqiptar e mbron mikun, me të gjitha mundësitë, edhe duke rrezikuar jetën e vet. Refiku u tregoi prindërve të Gavrës se çdo shqiptar e njeh këtë “rregull moral” dhe e respekton deri në fund.

Do të më duhet të ndërhyj edhe një herë e të nënvizoj se diktatura komuniste në Shqipëri i zhduku rregullat morale me moshë mijravjeçare të shqiptarëve dhe i shtyu shqiptarët të bëheshin armiq me njëri tjetrin. Deri sot në Shqipëri nuk ka as katharsis, as kërkesë faljeje, as kujtesë, ndërsa “Fotoja që na shpëtoi jetën” e kthen në monument jo vetëm Besën, por hap një faqe të harruar e të humbur të kujtesës së vetë shqiptarëve, atë të vlerave të identitetit të tyre kombëtar, që i bën të ndihen krenarë në faqen më tragjike të Europës, e cila, në saj të indiferencës, lejoi Holokaustin.

Në librat e shkruar nga hebrejtë rreth mikpritjes në Shqipëri gjatë Holokaustit, krahas Besës shqiptare dallohet Mirënjohja hebreje, si dy anët e peshores në një harmoni të plotë.

Libri i Maya C. Klinger “Fotoja që na shpëtoi jetën” është histori dokumentare biografike e shkruar si një vepër letrare, duke krijuar vlerë edhe si kujtesë, edhe si krijim artistik. Shkruar me mjeshtëri, me dashuri, me art, me dhimbje ndërsa Europa është sulmuar rishtas më 24 shkurt 2022 dhe po ashtu edhe Izraeli më 7 tetor 2023!

A nuk kemi nxjerrë ende mësime nga indiferenca?!

Opinioni me titull “E dashur Iris Halili të bëj thirrje që të japësh dorëheqjen nga kryesia ilegjitime e Vatrës” u nxit nga akti i turpshëm i kryesisë ilegjitime të Vatrës i 11 Shkurtit lajmëruar tek Dielli online më 12 shkurt ku përjashtoheshin me 11 vota pro dhe 1 votë abstenim gjashtë Vatranë Veteranë të nderuar të cilët janë : z. Idriz Lamaj, z.Mark Mrnaçaj, z. Muhamet Omari, znj.Nazo Veliu, z.Ramiz Mujaj dhe z.Prend Qetta. Në njoftim shkruhej gjithashtu se “Më herët Vatra ka përjashtuar z.Valentin Lumaj dhe z.Agustin Mirakaj të cilët gjenden në Gjykatën Federale të Bostonit ku po përgjigjen për akuzat dhe shkeljet ligjore.”

Të sapo ardhur në Vatër, pa asnjë kontribut në Federatën Panshqiptare dhe rishtarë arrijnë e përjashtojnë Vatranë me mbi pesë dekada veprimtari patriotike e kombëtare. Dhe jo vetëm kaq, por në lajmërimin tek Dielli që është kthyer një organ censure, duke shkeluar Amendamentin e Parë të Kushtetutës së SHBA, ndaj këtyre personaliteteve të nderuara insinuohet me etiketime sikur të jenë gatuar në zyrat e Sigurimit të Shtetit të Komitetit Qendror. Në fakt takimi i Elmi Berishës me Gramoz Ruçin ka udhëhequr vijën politike të Vatrës prej 2020 e deri sot. Dikur regjimi diktatorial i akuzonte Vatranët si “agjentë të imperializmit” tani lidërshipi ilegjitim i Vatrës i akuzon si “celula bolshevike” – kur dihet botërisht se të gjithë emrat e përjashtuar nga kryesia ilegjitime e Vatrës, janë antikomunistë, një pjesë e tyre edhe të lindur e rritur në kampet e internimit të diktaturës mizore.

Asnjë nga të përjashtuarit e 11 shkurtit 2024 nga kryesia pa legjitimittet e Vatrës nuk ka mundësi të përgjigjet tek Dielli, sepse aty e drejta e fjalës është nën zinxhirë.

Në këtë situatë mendova të reagoja. Dhe dola me opinionin tim më 13 shkurt.

E nxjerr në spikamë se, me Vatrën, Diellin dhe Komunitetin e nderuar Shqiptaro-Amerikan, kemi prej 1992 që jemi në bashkëpunim, duke i përcjellë veprimtaritë e komunitetit, Vatrës, duke mbajtur bashkëpunim të ngushtë me AACL, lobistët më të shquar ish kongresmenin Joe DioGuardi, Shirley DioGuardi, bordin e AACL dhe shumë Shqiptaro-Amerikanë të respektuar me kontribute të shquara.

Që në titull iu drejtova miqësisht Iris Halilit për hir të njohjes direkte, pasi, prej vitit 2017 deri më 2021, ajo kishte botuar tek Voal.ch. Zgjedhja ishte e saj, por pa nënvleftësuar dashamirësinë e botuesave të Voal.ch, të cilët ajo i fyeu pa pikë reflektimi në rrjetin social. Po i përcjell lexuesit një prej këtyre thekseve të saj ofenduese:

“Boll u bete zyrnaja e Elides se ajo me kete gjuhe shet gazeten ndersa ju shisni etiken tuaj !! Po e mbyll duke thene se me vjen turp qe kam botuar ne portalin e kesaj gazetareje , pronarja e te ciles nese nuk kerkon falje publike do te detyrohem ta coj perpara drejtesise ne vendin qe jeton dhe atje do te jap llogari per çdo rresht shpifjesh dhe te pavertetash…”

Meqë Iris Halilit i vjen turp që ka botuar tek Voal.ch, në fakt turp duhet t’i vijë për mënyrën se si shprehet, më duhet të bëj disa sqarime.

Tonet denigratore karakterizojnë gjithë komunikimet e saj në rrjetin social ndaj meje në lidhje me opinionin tim.

Tani po zbardh “fajet” e mia si gazetare për të cilat Iris Halili do të më çojë në gjyq këtu në Zvicër!

Prej majit 2021 ka mbetur e hapur një padi për shpifje kundër meje e pretenduar nga një zonjë tjetër këtu në Zvicër që Edi Rama e ka emëruar në Këshillin Koordinues të Diaporës pas samitit të tretë mbajtur në Tiranë. Do ta zbardhim edhe atë, kur t’i vijë koha, fije për fije.

Pra siç shihet akuzat për të çuar në gjykatë një botuese janë në rresht.

Në shkrimin në fjalë që ndezi reaksionet e së apostrofuarës, kam shkruar se Voal.ch e ka promovuar Iris Halilin. Nuk ndryshoj asnjë presje. Iris Halili ka patur arritje personale, si qindra mijë bashkëkombas në Perëndim, ka patur një karierë personale, por pa asnjë impakt në shoqërinë shqiptare. Më 2010 familjarisht emigrojnë në SHBA dhe, sikur çdo familje shqiptare, iu përkushtua ndërtimit me dinjitet të jetës dhe mirëqënies. Dhe duhet mund i vërtetë të ngresh jetën në Perëndim.Të gjitha këto i kam patur parasysh. Edhe familjen nga vinte Iris Halili dhe natyrisht e kam vlerësuar.

Në CV e saj të publikuar nga bukunist.al https://bukinist.al/en/4061_iris-halili shkruhet se “Autorja ёshtё aktive nё shtypin e ditёs dhe opinioniste nё gazetёn mё tё vjetёr shqiptare, “Dielli”, botim i organizatёs panshqiptare “Vatra”.”

Pra Iris Halili e vendos në biografinë e saj se është opinioniste tek Dielli, pa marrë parasysh kohën më të zezë kur ajo kontribuon në këtë gazetë kur Vatranëve dhe bashkëpunëtorëve të vjetër u është mbyllur dera.

Unë po i kujtoj se, deri në shtator 2020, Iris Halili nuk ka patur asnjë kontakt me Diellin dhe me kryeredaktorin e saj të ndjerin Dalip Greca.

Meqë botuesit e Voal.ch kishin një bashkëpunim të rregullt me Vatrën, ishte Irisi që më shfaqi interesin e saj për të botuar tek Dielli dhe unë menjëherë, kontaktova direkt me Dalip Grecën, me të cilin mbanim kontakte shumë të afërta bashkëpunimi. Pra Iris Halilin ia rekomandova z.Greca dhe ai e mirëpriti, sigurisht duke vlerësuar rekomanduesen.

Për shkak të sulmeve të Iris Halilit ndaj meje personalisht si gazetare; për shkak të fyerjeve të Iris Halilit ndaj platformës mediatike Voal.ch; për shkak të respektit të lexuesit të Voal.ch që ka krijuar besueshmëri tek ky mediumi, i cili në kohë qameti nuk ndalet së treguari të vërtetën, do të sjell këtu komunikimet që kam patur përkatësisht me të ndjerin Dalip Greca dhe Irisin.

Më 5 shtator 2020 i drejtohesha përmes postës elektronike Dalip Grecës si më poshtë:

“I nderuar Dalip, Iris Halili deshiron te botoje tek Dielli. I thashe se Dalipi i mirepret autore te kompletuara si ti. A mund t’i them të t’i nisi direkt ne adresën tënde të Email-it.Fundjave te mbare Elida”.

Dhe ja përgjigjia nga Dalip Greca po më 5 shtator 2020:

“Po patjeter. Shume faleminderit – [email protected] ose [email protected]! Pacit nje fundjave te gezuar!Dalipi”

Sapo marr përgjigjen po më 5 shtator 2020 ia çoj emailin Iris Halilit si më poshtë:

” E dashur Iris, Ja komunikimi me Dalipin.Çoja më mirë tek [email protected]. xoxoxo Elida”

Dhe më pas po në 5 shtator 2020 më vjen falenderimi shumë i ngrohtë nga Iris Halili, që nuk po e sjell këtu, për shkak se më tigëllon shumë hipokrit, nisur nga ato që më shkruante më 2020 krahasuar me ato që më shkruan sot.

Në komunikimin e parë që Irisi pati me Dalipin më 17 shtator 2020, shkrimet që ia dërgoi atij m’i nisi edhe mua, por unë i shkrova se nuk është e nevojshme.

Me Irisin kemi plot e plot komunikime shumë miqësore, të mbështetjes sime dhe të Voal.ch, të cilat i ndërpresim menjëherë më 2021, kur Iris Halili, pa marrë në konsideratë asgjë nga ato që Voal.ch shkruante për degjenerimin e Vatrës dhe Diellit, filloi ngjitjen në Federatën Panshqiptare dhe, sa hap e mbyll sytë, u katapultua e glorifikuar nga Elmi Berisha.

Këto shkëmbime i solla për të argumentuar ato që kam shkruar në opinionin për të cilin iris Halili më kërcënon të më çojë në gjyq.

Më 17 shtator 2020 Iris Halili me ndërmjetësinë time i dërgon shkrimet e para tek kryeredaktori i Diellit; në shtator 2021 bëhet anëtare e Vatrës, ndërsa, më 26 shkurt 2022, direkt në kryesi! Pa asnjë kontribut në Federatën Panshqiptare, me atë lehtësi që e zgjodhën në kryesi të Vatrës, me atë lehtësi përjashtuan Veteranë të Vatrës me kontribute të shquara me dekada e dekada.

Tani Iris Halili pretendon se kam botuar të pavërteta në adresë të saj. Ajo pretendon se kishte tre muaj që kishte dhënë dorëheqjen nga kryesia e Vatrës, pra kishte dhënë dorëheqjen prej Nëntorit 2023.

Po si është e mundur atëherë që në numrin e dhjetorit të Diellit, dalë në mesjanar të vitit 2024, Iris Halili rezulton që të jetë në kryesinë e Vatrës?!

Kush gënjen pra?! Dielli, unë apo Irisi?!

Më 13 shkurt, kur shkrova opinionin tim, iu referova gazetës Dielli të muajit dhjetor 2023, shtypur në janar 2024. Të gjithë Vatranët që pyeta, më thanë se çdo numër i gazetës Dielli del një muaj me vonesë. Dhe tek Dielli i Dhjetorit, që kishte dalë në Janar 2024, Iris Halili rezultonte të ishte në kryesi. Nëse Iris Halili pretendon se ka dhënë dorëheqjen prej tre muajsh, lind pyetja e përse emri i saj ishte në kryesinë e Vatrës në numrin e dhjetorit që ka dalë në qarkullim në janar të 2024?!

Por Iris Halili nuk u ndal këtu.

Më 14 shkurt 2024, vetëm një ditë pasi unë kisha botuar opinionin tim, përmes Facebook-ut, me fjalë ofenduese ndaj artikullshkrueses (po e sjell gjithçka të fotografuar) sjell foto nga numri i janarit 2024 i gazetës Dielli, për të argumentuar akuzën e saj ndaj meje se unë nuk kisha mbledhur fakte kur kisha shkruar shkrimin. Dhe jo vetëm kaq, por më 14 shkurt 2024, Iris Halili, po përmes facebook-ut, më thotë se ajo ka një muaj që e ka numrin e janarit të 2024 të Diellit në shtëpi dhe sikur ajo edhe Vatranë të tjerë.

Dmth, sipas Iris Halilit, Dielli i janarit 2024 kishte dalë në qarkullim në mesjanar 2024, çka nuk përkon me të vërtetën, sepse të gjitha Vatranët që pyeta më thanë se numri i janarit i Diellit ka dalë pas njëzet shkurtit, konkretisht më thanë se ka dalë më 24 shkurt. Midis tyre po përmend z. Asllan Bushatin, një Vatran Veteran, ndërkohë që të gjithë të përjashtuarve lidërshipi ilegjitim i Diellit, pas dekadash, ua ka ndalur abonimin e Diellit.

Unë po jap edhe një provë tjetër.

Në kopertinën e Diellit të muajit janar 2024, gazetë që Iris Halili pretendonte, duke mbështetur akuzën e saj kundër meje, se ajo e kishte në shtëpi prej mesjanarit 2024, është botuar një reportazh i pritjes që Ramush Haradinajt iu bë në Vatër më 1 shkurt 2024, i pasqyruar tek Dielli online më 2 shkurt 2024.

Atëherë lind pyetja, kur Dielli online boton reportazhin e Haradinajt më 2 shkurt 2024 e, duke marrë parasysh se përgatitja e një gazete për shtyp kërkon kohën e nevojshme, të paktën disa ditë, e si është e mundur atëherë që Iris Halili, më 14 shkurt, kur më niste mua fotot, kishte një muaj që e kishte patur gazetën Dielli në shtëpi, pra edhe përpara se Ramush Haradinaj të vizitonte Vatrën!?

Unë kisha marrë informacion se Iris Halili ishte shprehur se do të jepte dorëheqjen, por asnjë Vatran këtë gjë nuk e dinte. Dorëheqjet bëhen publike, nuk mbahen në klandestinitet. Aq më tepër kur nuk i pasqyron as Dielli që është kthyer në një fletushkë e shërbimit të klanit të lidërshipit uzurpator. Irisi Halili pretendon se ka dhënë dorëheqjen në nëntor 2023, ndërsa në numrin e dhjetorit 2023 kjo dorëheqje nuk është pasqyruar!

Kush gënjen, pra!

Iris Halili më akuzon edhe për supozimin që bëj unë në shkrim, kur në lajmin e botuar nga Dielli më 12 shkurt 2024, shkruhet se, nga 11 anëtarë të kryesisë, pati vetëm një abstenim. Dhe unë, duke mos patur asnjë lloj të dhëne për dorëheqjen e saj, e përmend Iris Halilin si personin e mundshëm që kishte abstenuar! Ky supozim i imi nuk tregon aspak keqdashësi, përkundrazi.

Është e vërtetë ajo që thotë Iris Halili, se ajo ka votuar kundër çdo përjashtimi në Vatër, por është e vërtetë gjithashtu se ajo nuk ka mbajtur asnjë qendrim publik, ndërsa Vatra është në zjarr.

E vërtetë është se Irisi Halili në botimin e numrit të janarit të Diellit, që është publikuar në fund të shkurtit 2024 rezulton të mos jetë në kryesinë e Vatrës, por, kur e shkrova unë opinionin më 13 shkurt 2023, pretendimi i saj se është dorëhequr në nëntor 2023 bie, pasi në numrin e Diellit botuar në janar 2024, emri i saj është në kryesi dhe numri i janarit 2024 i Diellit, ku emri i saj nuk rezulton të jetë në kryesi, doli në qarkullim të paktën pas 20 shkurtit, kur opinioni im është i botuar më 13 shkurt 2024 dhe unë nuk kisha ku ta gjeja këtë referencë.

Por pozicioni i saj midis mos votimit të përjashtimeve dhe dorëheqjes të mbajtur në ilegalitet, sepse gazeta Dielli varianti i shtypur ku botohet kryesia i bie në një numër të kufizuar Vatranësh, nuk përkon me qendrimin e një personi që do të ndikojë në të mirë të situatës dramatike të Vatrës. Nga njëra anë, ajo u thotë Vatranëve të përjashtuar se nuk ka votuar pro largimit të tyre, nga ana tjetër Iris Halili e mban sekret dorëheqjen e saj dhe nuk del publikisht që të tregojë shkakun se përse e dha dorëheqjen, me këtë rast, sapo ta mësonim lajmin, do ta botonim menjëherë tek Voal.ch.

Përse nuk e bën?

Sepse do që ta ketë mirë edhe me kastën e Elmi Berishës që e katapultoi në kryesi të Vatrës, edhe të përjashtuarve do t’ju tregojë se nuk votoi kundër tyre, qendrim fund e krye konformist, si i thonë asaj një dorë në revani një dorë në kadaif, fund e krye i papranueshëm për një intelektuale. Ndërsa nuk kursehet aspak të vjellë helm kundër meje si gazetare, kundër Voal.ch, kundër lexuesave të Voal.ch duke më kërcënuar me gjyqe. Vetëm sepse unë them të vërtetën!

Krahasoni rishtarë të sapo mbërritur në SHBA apo me vetëm 5 muaj anëtarësi të katapultuar në krye të Vatrës dhe Vatranë Veteranë si Idriz Lamaj me shokë, me veprimtari mbi gjysmë shekullore, të tjerë me veprimtari 35 vjeçare me kontribute të pandalura prej tri dekadash sapo kanë shpëtuar nga kampet e internimit dhe kanë shkelur në tokën e lirisë në SHBA, sot të përjashtuar nga Vatra.

Një tjetër pretendim që Iris Halili justifikon akuzat dhe kërcënimet në adresën time është edhe fakti se, nga dega e Vatrës themeluar në Miami në nëntor të 2021, u dërgua një delegate e cila për çudi!!! votoi për mandatin 4 vjeçar të kryetarit, një brutalitet kundër Kanunores së Vatrës të vitit 1926 të Konicës e Nolit e përgatitur nga juristë amerikanë, ku mandati i kryetarit është dy vjeçar. Delegatja e Iris Halilit votoi për zgjatjen e mandatit të Elmi Berishës, duke qenë ilegjitime në atë Kuvend. Po, i qendroj asaj që kam shkruar, dërgimi i delegates është bërë duke shkelur Kanunoren. Megjithëse Iris Halili e justifikon këtë veprim, duke thënë se zonja në fjalë ka qenë anëtare e Vatrës prej 2017, sipas kësaj teorie të Iris Halilit, tani mund të krijohen degë të Vatrës me veprimtari tre mujore dhe, mjafton që në çdo degë të jetë një anëtar i vjetër i Vatrës dhe kështu çdo degë pa mbushur periudhën dy vjeçare sa e parashikon Kanunorja, mund të dërgojë delegatë! Jo, kurrsesi. Dega duhet të përmbushë aktivitetin dy vjeçar me të gjithe kontributet e anëtarësisë dhe pastaj ka legjitimitet të dërgojë delegatë në Kuvendet e Vatrës.

Këtu e përfundoj debatin me Iris Halilin. Duke theksuar se hierarkia kalon përmes meritokracisë, kontributeve dhe dinjitetit njerëzor.

Kryesisë së Vatrës pa legjitimitet i ka përfunduar mandati në shkurt. Vatra gjendet përballë zhdukjes ose ringjalljes.

Ringjallje do të thotë që t’i kthehet identitetit të saj, krijuar nga Etërit. Antikomunizmi, patriotizmi, euro-atlantizmi dhe integriteti i pastër, Vatranë të ndershëm, që erdhën në Amerikë sepse aty i thërriste liria, demokracia dhe vlerat për të cilat ia vlen të luftosh.

Ndërsa në lidhje me kërcënimet me gjyq dhe fyerjet këtyre u shtoj edhe një sulm hakerash kundër Voal.ch që ndodhi para dy ditësh.

Me këtë rast dua të parashtroj pyetjen:

A ka ardhur koha që gazetarët shqiptarë të larguar nga Atdheu dhe sot qytetarë të Perëndimit, të cilët shqiptojnë të vërtetat, të mos gëzojnë garancitë e Kushtetutave të vendeve Perëndimore ku jetojnë, por të vazhdojnë e të ndiqen edhe në diasporë nga lukunitë e një regjimi të degraduar që i kërcënon me censurë, me gjyqe, me fyrje, me sulme denigratore, me presione psikologjike, me SLAPP-e dhe me cënime të integritetit për shkak të ushtrimit të profesionit, !!!

Nëse ka ardhur kjo ditë, demokracia është fundosur.

Në Shqipëri padyshim që sistemi demokratik është fundosur shtatë pashë nën dhè, por në diasporën shqiptare në BE dhe në SHBA nuk mund të ndodhë.

Shtypin e lirë dhe fjalën e lirë nuk e ndal dot asnjë lloj censure dhe censori.

Iris Halili më 14 shkurt 2024 shkruan duke u tallur: Ja ku e ke numrin e Janarit, ti gazetarja që investigon dhe të drejton e vërteta

Ka edhe kështu: Iris Halili e kishte gazetën e numrit Janar të Diellit përpara se Hajradinaj të vizitonte Vatrën më 1 shkurt 2024!

E dashur Iris Halili, të bëj thirrje të japësh dorëheqje nga kryesia ilegjitime e Vatrës! Nga Elida Buçpapaj

Ekspertja amerikane e sigurisë Ivana Stradner reagon në Twitter rreth dështimit të diplomacisë:

“NËSE gjërat përshkallëzohen në Ballkan, të cilat diplomatët Amerikanë mund t’i parandalojnë, ata do të paketojnë gjërat e tyre dhe do të kthehen në SHBA për të shijuar problemet e tyre të para botërore. Zyrtarët e korruptuar të qeverisë dhe mafia në Ballkan do të dërgojnë paratë ($$$) dhe fëmijët e tyre në Perëndim. Por njerëzit e zakonshëm do të dërgohen të luftojnë dhe të vriten. Skenari i Milosheviqit nga vitet ’90. E turpshme.”

Watch the situation in Kosovo… no matter what happy fairytales Western diplomats tell you, things will get worse in the Balkans. pic.twitter.com/niMAk0X1t8

— Ivana Stradner 🇺🇸🇺🇦 (@ivanastradner) September 27, 2023

Dëshira e Uashingtonit për stabilitet në Ballkan ka tejkaluar mbështetjen e tij për demokracinë, sundimin e ligjit dhe kundër korrupsionit

Si ish-kryetar i Komitetit të Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve dhe gjatë më shumë se 30 viteve në Dhomën e Përfaqësuesve, kam ndjekur nga afër politikën e Shteteve të Bashkuara ndaj Ballkanit dhe kam qenë i kënaqur nga mbështetja e Uashingtonit për demokracinë, sundimin e ligjit dhe përpjekjet për antikorrupsion atje. Por, megjithëse në përgjithësi mbështes atë që po bën administrata e Presidentit Joe Biden brenda dhe jashtë vendit, kam shqetësime për trajtimin e mosmarrëveshjes së vazhdueshme ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nga Departamenti i Shtetit.

Shtetet e Bashkuara dhe pjesa më e madhe e Evropës e njohën Republikën e Kosovës në vitin 2008, kur vendi i vogël shpalli pavarësinë nga Serbia. Pak më shumë se dy dekada më parë, Shtetet e Bashkuara dhe NATO ndaluan spastrimin e egër etnik të popullatës shqiptare etnike të Kosovës nga ish-fuqiu jugosllav Slobodan Millosheviç. Ishte një sukses i madh i politikës së jashtme për Perëndimin dhe u pasua nga vite të tëra të mbështetjes së fuqishme të SHBA-së për Kosovën. Por që atëherë, Serbia dhe Rusia kanë bllokuar përpjekjet e Kosovës për t’u anëtarësuar në Kombet e Bashkuara dhe për të fituar njohjen e plotë në mbarë botën, dhe Departamenti i Shtetit i SHBA-ve kohët e fundit është dukur më pak i gatshëm për të mbështetur ushtrimin e sovranitetit të Kosovës në të gjithë territorin e saj.

Gjatë vitit të kaluar, Kosova ka kërkuar të kryejë funksionet normale të qeverisjes brenda kufijve të saj  për t’u përballur pastaj me dënimin dhe madje edhe ndëshkimin nga Shtetet e Bashkuara. Kur Kosova u përpoq që të gjithë qytetarët e saj, përfshirë serbët etnikë në veri, të përdorin targat e saj dhe jo ato të Serbisë, Departamenti i Shtetit kritikoi ashpër Kosovën. Kur Kosova kërkoi të kishte kryetarë komunash të zgjedhur siç duhet, të cilët ishin shqiptarë etnikë për shkak se serbët etnikë bojkotuan votimin, të cilët fillonin punën në zyrat e tyre në veri të Kosovës – një funksion themelor dhe normal i një qeverie demokratike – SHBA. Sekretari i Shtetit Antony Blinken “dënoi ashpër” republikën e re dhe dënoi vendin.

A e dënoi Uashingtoni presidentin serb Aleksandar Vuçiq për presionin ndaj serbëve të Kosovës që të bojkotojnë zgjedhjet? Jo. A e dënoi grupin e vogël të serbëve që sulmuan Forcën e NATO-s në Kosovë, duke plagosur 30 paqeruajtës? Mezi—dënoi dhunën, por nuk thirri sulmuesit. A e dënoi Serbinë për nxitjen e qytetarëve serbë etnikë të veriut të Kosovës që të refuzojë në mënyrë agresive përdorimin e targave të vendit ku ata jetojnë? Jo. A i ka dënuar ajo veprimet e Serbisë kundër shqiptarëve etnikë në Serbinë jugore, të cilat, sipas Komitetit të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, përbëjnë “spastrim etnik përmes mjeteve administrative”? Përsëri, mezi, nëse fare jo.

Me ngurrim arrita në përfundimin se në mosmarrëveshjen Kosovë-Serbi, Uashingtoni qetësoi një ngacmues gjysmë autokratik – Vuçiqin – dhe u bë vetë një ngacmues, duke e shtyrë dhe frikësuar Kosovën më të vogël dhe më të cenueshme. Është sjellje nën nivelin e SHBA dhe është koha për të rivendosur qasjen.

Serbia është duke u larguar nga demokracia dhe Perëndimi që kur Partia Progresive Serbe (SNS) e Vuçiqit erdhi në pushtet në Beograd më shumë se një dekadë më parë. Sipas Freedom House, një organizatë joqeveritare që gjurmon të drejtat e njeriut dhe liritë civile në mbarë botën, SNS në pushtet “ka gërryer në mënyrë të vazhdueshme të drejtat politike dhe liritë civile, duke ushtruar presion mbi mediat e pavarura, opozitën politike dhe organizatat e shoqërisë civile”. Për më tepër, Departamenti i Mbrojtjes i SHBA-së raportoi në vitin 2019 se “[f]pas zgjedhjeve të Serbisë të vitit 2012, SNS ndërmori hapa për të rritur marrëdhëniet e saj ushtarake me Rusinë”. Që atëherë, lidhja Moskë-Beograd ka vazhduar. Në të vërtetë, Serbia ende nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë për pushtimin e Ukrainës – gjë që e ka bërë çdo vend tjetër në Evropë (përveç Bjellorusisë). Pra, çfarë po ndodh? Pse Shtetet e Bashkuara janë kaq të shpejta për të dënuar Kosovën dhe kaq kundërshtues për të thirrur Serbinë? Dhe si ta përfundojmë këtë spirale në rënie dhe t’i rikthejmë njëfarë kuptimi politikës së SHBA-së?

Unë besoj se në dritën e luftës në Ukrainë, dëshira e Uashingtonit për stabilitet në Ballkan ka tejkaluar mbështetjen e tij për demokracinë, sundimin e ligjit dhe kundër korrupsionit. Presidenti amerikan meriton një meritë të madhe për mënyrën se si administrata e tij po udhëheq Perëndimin në mbështetje të Ukrainës. Por dëshira e tij e zjarrtë për të ruajtur stabilitetin në Evropë ka shtrembëruar pikëpamjen e administratës së tij për konfliktin e gjatë midis Serbisë dhe Kosovës. Uashingtoni tani po e merr me të mirëq Vuçiqin në një përpjekje për të ulur tendencat e tij ndezëse.

Natyrisht, Shtetet e Bashkuara duan t’i shohin Serbinë dhe Kosovën t’i bashkohen institucioneve kyçe euro-atlantike, përfshirë Bashkimin Evropian dhe NATO-n, si shtete paqësore dhe demokratike. Por tani, administrata Biden duhet të mbështesë Kosovo pasi forcon demokracinë e saj dhe konsolidon sovranitetin. Në vend të bllokimit të Prishtinës nga frika se Beogradi gjysmë-autokratik mund të ndezë flakët nacionaliste dhe t’i vërë flakën fuçisë së barutit që ka kultivuar në veri të Kosovës.

Diplomatët amerikanë argumentojnë se nëse vetëm Kosova do të zbatonte Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe (ASMM) – një shoqatë e propozuar e komunitetit me një farë aftësie për të koordinuar aktivitetet lokale – në veri të saj, atëherë të gjithë mund të ecnin përpara. Po, Kosova ka premtuar krijimin e ASMM-së në Marrëveshjen e Brukselit të vitit 2013 dhe duhet ta bëjë këtë. Por ASMM nuk do ta zgjidhë problemin themelor – kundërshtimin agresiv të Serbisë për një Kosovë të pavarur – i cili forcohet vetëm kur Uashingtoni kënaq keqbërjet e Vuçiqit. Në fund të fundit, nëse do të krijohet ASMM, të njëjtat parti do të kenë të njëjtat interesa dhe do të tërheqin të njëjtat leva për të arritur të njëjtat synime. Dhe Vuçiç do të vazhdojë të nxisë separatizmin dhe të nxisë dhunën.

Natyrisht, është mirë që Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian janë përpjekur të avancojnë normalizimin ndërmjet Serbisë dhe Kosovës përmes dialogut të lehtësuar nga BE. Megjithatë, normalizimi do të thotë gjëra mjaft të ndryshme për secilën palë.

Në ndërkohë, qetësimi i Serbisë nuk po funksionon dhe është koha për të ndryshuar kursin. Administrata Biden ndërmori hapin e parë në këtë drejtim javën e kaluar, kur Departamenti i Thesarit vendosi sanksione ndaj shefit të spiunazhit të Serbisë, Aleksandar Vulin, për shkak të “korrupsionit të avancuar … dhe përfshirje në një rrjet të trafikut të drogës” dhe duke përdorur “pozitat e tij publike për të mbështetur Rusinë , duke lehtësuar aktivitetet keqdashëse të Rusisë që degradojnë sigurinë dhe stabilitetin e Ballkanit Perëndimor.” Por këto aktivitete kanë vazhduar në qeverinë serbe për vite me radhë, dhe është koha për të bërë një shkëputje të vërtetë me të kaluarën.

Shtetet e Bashkuara duhet të mbështesin demokracinë, sundimin e ligjit dhe lirinë e shtypit dhe të kundërshtojnë korrupsionin. Këto karakteristika janë në rënie në Serbi, por janë në rritje në Kosovë. I bëj thirrje administratës së Biden-it që t’i kthehet bazave: të rifokusohet në vlerat e SHBA-së dhe të ndalojë shtypjen e Kosovës. Dhe ajo duhet të ribalancojë politikën e saj për Ballkanin për të mbështetur ata që i përqafojnë ato prioritete dhe të qëndrojnë përballë atyre që nuk i përqafojnë./Voal.ch/ Burimi FP

The U.S. Should Stand With Kosovo

Washington’s desire for Balkan stability has overtaken its support for democracy, the rule of law, and anti-corruption

As the former chairman of the U.S. House Foreign Affairs Committee and during more than 30 years in the House of Representatives, I closely followed United States policy toward the Balkans and have been pleased by Washington’s support for democracy, the rule of law, and anti-corruption efforts there. But although I generally back what President Joe Biden’s administration is doing at home and abroad, I have concerns with the State Department’s handling of the ongoing dispute between Kosovo and Serbia.

The United States and most of Europe recognized the Republic of Kosovo in 2008, when the small country declared independence from Serbia. Less than a decade earlier, the United States and NATO halted former Yugoslav strongman Slobodan Milosevic’s vicious ethnic cleansing of Kosovo’s ethnic Albanian population. It was a major foreign-policy success for the West, and it was followed by years of robust U.S. support for Kosovo. But since then, Serbia and Russia have blocked Kosovo’s effort to join the United Nations and gain full recognition around the world, and the U.S. State Department has recently seemed less willing to support Kosovo’s exertion of sovereignty throughout its own territory.

Within the past year, Kosovo has sought to carry out the normal functions of government within its borders only to be faced with condemnation and even punishment by the United States. When Kosovo tried to have all of its citizens, including ethnic Serbs in the north, use its license plates rather than those of Serbia, the State Department firmly criticized Kosovo. When Kosovo sought to have duly elected mayors, who happened to be ethnic Albanian because ethnic Serbs boycotted the vote, begin work in their northern Kosovo offices—a basic and normal function of a democratic government—U.S. Secretary of State Antony Blinken “strongly condemned” the young republic and slapped punishments on the country.

Did Washington condemn Serbian President Aleksandar Vucic for pressuring Kosovo Serbs to boycott the election? No. Did it condemn the small group of Serbs who attacked NATO’s Kosovo Force, wounding 30 peacekeepers? Barely—it condemned the violence but did not call out the attackers. Did it condemn Serbia for stoking ethnic Serb citizens of northern Kosovo to aggressively reject using license plates of the country where they live? No. Has it condemned Serbia’s actions against ethnic Albanians in south Serbia, which, according to the Helsinki Committee for Human Rights in Serbia, amount to “ethnic cleansing through administrative means”? Again, barely, if at all.

I have reluctantly reached the conclusion that in the dispute between Kosovo and Serbia, Washington has been appeasing a semi-autocratic bully—Vucic—and has become a bit of a bully itself, pushing around and intimidating the smaller, more vulnerable Kosovo. It’s behavior that’s beneath the United States, and it’s time to reset the approach.

Serbia has been drifting away from democracy and the West ever since Vucic’s Serbian Progressive Party (SNS) came to power in Belgrade more than a decade ago. According to Freedom House, a nongovernmental organization that tracks human rights and civil liberties around the world, the ruling SNS “has steadily eroded political rights and civil liberties, putting pressure on independent media, the political opposition, and civil society organizations.” In addition, the U.S. Defense Department reported in 2019 that “[f]ollowing Serbia’s 2012 election, the SNS took steps to increase its military relationship with Russia.” Since then, the Moscow-Belgrade connection has persisted. Indeed, Serbia has still not imposed sanctions on Russia for invading Ukraine—which every other country in Europe (except Belarus) has done. So what’s going on? Why is the United States so quick to condemn Kosovo and so averse to calling out Serbia? And how do we end this downward spiral and restore some good sense to U.S. policy?

I believe that in light of the war in Ukraine, Washington’s desire for stability in the Balkans has overtaken its support for democracy, the rule of law, and anti-corruption. The U.S. president deserves enormous credit for how his administration is leading the West in support of Ukraine. But his fervent desire to maintain stability in Europe has skewed his administration’s view of the long-standing conflict between Serbia and Kosovo. Washington is now placating Vucic in an attempt to tamp down his incendiary tendencies.

Of course, the United States wants to see both Serbia and Kosovo join the key Euro-Atlantic institutions, including the European Union and NATO, as peaceful and democratic states. But right now, the Biden administration should be backing Kosovo as it strengthens its democracy and consolidates sovereignty. Instead, its blocking Pristina out of fear that semi-autocratic Belgrade could stoke nationalist flames and set fire to the powder keg it has cultivated in northern Kosovo.

U.S. diplomats argue that if only Kosovo would implement the Association of Serb Majority Municipalities (ASMM)—a proposed community association with some ability to coordinate local activities—in its north, then all could move forward. Yes, Kosovo promised to set up the ASMM in the 2013 Brussels Agreement, and it should do so. But the ASMM won’t solve the basic problem—Serbia’s aggressive opposition to an independent Kosovo—which is only bolstered as Washington indulges Vucic’s misdeeds. At the end of the day, whether the ASMM is created, the same parties will have the same interests and will pull the same levers to achieve the same goals. And Vucic will keep stoking separatism and inciting violence.

Of course, it’s good that the United States and the European Union have been trying to advance normalization between Serbia and Kosovo through the EU-facilitated dialogue. Still, normalization means rather different things to each side.

In the meantime, appeasement of Serbia is not working, and it’s time to change course. The Biden administration took the first step in that direction last week, when the Treasury Department imposed sanctions on Serbia’s spy chief, Aleksandar Vulin, for having “advanced corruption … including involvement in a drug trafficking ring” and using “his public positions to support Russia, facilitating Russia’s malign activities that degrade the security and stability of the Western Balkans.” But those activities have been going on across the Serbian government for years, and it’s time to make a real break with the past.

The United States needs to support democracy, the rule of law, and the free press, as well as oppose corruption. Those features are in decline in Serbia, but they are in the ascendance in Kosovo. I urge the Biden administration to return to basics: Refocus on U.S. values and stop bullying Kosovo. And it needs to rebalance its policy in the Balkans to support those who embrace those priorities and stand up to those who don’t./foreignpolicy.com

foreignpolicy.com/2023/07/18/biden-kosovo-policy-serbia-democracy-vucic/

Voal.ch po sjell një reagim të analistes Amerikane Ivana Stradner, e cila pak kohë më parë ka marrë kërcënime nga një zyrtar i lartë i qeverisë serbe.

“E turpshme. Shtetet e Bashkuara ende besojnë me naivitet se Vuçiq do ta njohë Kosovën dhe Uashingtoni po e qetëson atë në mënyrë që ai të mos krijojë një luftë të re me mbështetjen e Rusisë në Ballkan. Por Rusia nuk mund ta ndihmojë atë… Gjithashtu, unë po ndjek atë që po ndodh në Moldavi, Gjeorgji, Armeni dhe Azerbajxhan dhe e gjithë kjo është pjesë e të njëjtit skenar… por 🇺🇸 ende beson se Vuçiç do t’i mbajë premtimet e tij. Në fakt, ai thjesht po blen më shumë kohë.”

Disgraceful. The US still naively believes that Vucic will recognize Kosovo and they Washington is appeasing him so he doesn’t create a new war with Russia’s support in the Balkans. But Russia can’t help him…

Also, I’m following what’s happening in Moldova, Georgia, Armenia… https://t.co/WsbamHDLPi

— Ivana Stradner 🇺🇸🇺🇦 (@ivanastradner) May 26, 2023

Dr. Ivana Stradner serves as a research fellow with FDD’s Barish Center for Media Integrity, where her research focuses on Russia’s information operations and cybersecurity, particularly Russia’s use of advanced forms of hybrid warfare and the threat they pose to the West. Ivana studies Russia’s security strategies and military doctrines to understand how Russia uses information operations for strategic communication. Given the divergence between the American and Russian militaries’ understandings of cybersecurity, her work examines both the psychological and technical aspects of Russian information security.

Ndonëse të ardhurat nga sigurimet shoqërore në 6-mujorin e parë ishin më rritje në krahasim me 2020, prej rritjes së normës së pagesës së kontributeve nga rritja e pagës minimale, kjo nuk e ka penguar deficitin e skemës së pensioneve të zgjerohet më tej.

Instituti i Sigurimeve Shoqërore (ISSH) raportoi se gjatë janar-qershor deficiti i skemës së pensioneve (shpenzimet që nuk u mbuluan dot me të ardhura) arritën në 12,6 miliardë lekë ose 23 për qind më shumë se e njëjta periudhë e vitit 2020, ku deficiti i skemës ishte 10.3 miliardë lekë.

Deficiti po zgjerohet për shkak se shpenzimet po rriten me shpejt se ritmet e grumbullimit te të ardhurave nga kontributet.

Edhe pse qeveria rriti masën e kontributeve, si rrjedhojë e rritjes së pagës minimale në 1 janar 2021 me 30,000 lekë nga 26,000 lekë që ishte më parë, kjo nuk ka qenë e mjaftueshme për të frenuar deficitin të zgjerohet, pasi shpenzimet e skemës janë në presionin e plakjes së popullsisë. ISSH njoftoi se vetëm në 6 muajt e parë të këtij viti kanë plotësuar kriteret për pension rreth 11 mijë persona. Zakonisht skema e pensioneve shtohet me 15-16 mijë pensionistë në vit, ku shumica janë përfitues të skemës se pleqërisë.

Deficiti i skemës së pensioneve do të ishte më i lartë nëse nuk do të ishte miratuar reforma e re pensioneve që hyri në fuqi në fillim të vitit 2015, e cila rriti moshën e daljes në pension e për rrjedhojë frenoi numrin e pensionistëve të rinj në skemë.

Vlera e deficitit në skemën e pensioneve është gati dyfish më e lartë se në vitin 2013, edhe pse në skemë janë shtuar 180 mijë kontribuues të rinj që nga 2013-ta.

Ekspertët në ISSH thonë se, pa reformën do të kishim thellim të mëtejshëm për shkak se numri i pensionistëve po rritet me shpejtësi.

Si pasojë e këtyre zhvillimeve, skema e pensionit në Shqipëri nuk është e balancuar financiarisht. Kjo paqëndrueshmëri financiare është rezultat i rritjes së shpejtë të masës së pensioneve para pak viteve.

Shkaqe të tjera janë numri i ulët i kontribuuesve, mosdeklarimi i pagës reale, numri relativisht i lartë i pensionistëve krahasuar me moshën e re të popullsisë, mosha e ulët e pensionistëve si rezultat i daljes së parakohshme në pension në fillim të viteve ‘90 dhe mosha e ulët e daljes në pension për disa kategori të veçanta, ndryshimet demografike, niveli i papunësisë dhe niveli i lartë i emigracionit i forcave të punës.

Sipas të dhënave zyrtare nga INSTAT dhe Institutit të Sigurimeve Shoqërore, në vitin 1990, vendi numëronte një popullsi më shumë se 3.2 milionë banorë, teksa paguanin sigurime më shumë se 1.4 milionë persona. Në vitin 2021 paguan sigurime vetëm 778 mijë persona, teksa numri i përgjithshëm i popullsisë ishte mbi 2.8 milionë.

Të dhënat krahasuese tregojnë se, teksa numri i përgjithshëm i popullsisë ka rënë me 11%, personat që paguanin sigurime kanë pësuar rënie me 47%./Monitor

Këtë të shtunë janë rivarrosur eshtrat e patriotit Demë Ali Pozhari në fshatin e tij të lindjes në Pozhar të Deçanit.

“Një patriot i madh u kthye sot në atdhe!”, kështu është shprehur me këtë rast ish Presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, transmeton Klankosova.tv.

“Sot, pata nderin dhe privilegjin të jem e pranishme në ceremoninë e rivarrosjes së eshtrave të njërit nga patriotët më të mëdhenj shqiptar, Demë Ali Pozhari. Pozhari zë vend të rëndësishëm në historinë çlirimit të Kosovës dhe çështjes kombëtare shqiptare. “Në kohë paqe, i butë si qengj është shqipëtari. Por, në luftrat e betejat si luan i tmerrshëm bëhet”, shkruan Naim Frashëri në poezinë ‘Dëshira e vërtetë e Shqiptarëve’. Si luan do të vepronte gjatë gjithë jetës së tij Demë Ali Pozhari, sepse jetonte në kohë të karakterizuar nga shtypja e shqiptarëve dhe tendencat për zhdukjen e tyre nga Kosova”.

Jahjaga është shprehur se Pozhari njihet për atdhedashurinë, guximin dhe angazhimin e parreshtur për t’i mbrojtur shqiptarët dhe për të vënë në pah rëndësinë e tyre si faktor i rëndësishëm politik e gjeostrategjik në Ballkan.

“Ai dhe familja e tij, brez as brezi, sakrifikuan dhe flijuan jetën për kauzën e çlirimit dhe të shtet-ndërtimit. Kulla e Pozharajve, e cila qëndron e fuqishme edhe sot e kësaj dite, do të mbahet mend gjithmonë si vatër e trimave dhe heronjëve të vendit tone”.

“Në vitin 2012, Pozharin e pata dekoruar post-mortum me Urdhërin e Lirisë për kontributin e tij për lirinë e shqiptarëve”.