1.

Në sallën e spitalit ushtarak të jugut, kishte dhjetra pacientë shqiptarë që prisnin radhën për t’u vizituar nga specialistët ardhur enkas nga Janina sipas një marrëveshje dypalëshe.|Bisedat ishin fashitur dhe të sëmurët prisnin me shqetësim vlerësimin e analizave nga mjekët e huaj.
Mësuesja e gjimnazit ishte një nga pacientët në radhë që priste përgjigjet e analizave dhe fjalën e mjekut të huaj. Pas pak një djalosh me përparëse të bardhë çeli portën e një zyre dhe thirri.
-Shkëlzena Xhindole!
Mësuesja dhe dy shoqëruesit e saj, njeri prej të cilëve me gjuhën amtare që përdorte mjeku i huaj, hynë në zyrën e mjekut.
-Çfarë ka bërë? Ka mbajtur dietë?-tha menjëherë mjeku i huaj që mbante në dorë një pale analiza me tregusit e përkeqësur të veshkave.
-E sëmura duhet të trajtohet menjëherë në spital pasi treguesit i ka shqetësues .-Heshti një grime.
-Dhe kjo duket edhe me sy të lirë ,-vërejti ai duke u shprehur për ngjyrën e limonit në fytyrën e pacientes. -Shtrim urgjent…këtë do të bëni.!
-Doktor, këtej apo andej domethënë në spitalin e Janinës?
-Ku të doni, vetëm shpejtoni sepse veshkat po rrezikohen…
Midis dy burrave që shoqëronin mësuesen diçka bisedohej.
-Sot është e premte . Ikim menjëherë në doganë…
Mësuesja nguroi.
-Ta lëmë për të hënën. Nuk jam gati….Pastaj kam edhe nje klasë pa korregjuar nga esetë e maturës…I kam njoftuar dhe nxënësit presin rezultatat…..-Jo nesër!
-!?

2.

Në mesditën e së hënës në pavionin e nefrologjisë të spitalit ‘J.Haxhikosta’ ka lëvizje. Mësuese Shkëlzenën kjo ditë e gjeti të shtruar pikërisht në këtë pavion të spitalit të njohur grek. Dy infermiere të përkushtuara sapo i kanë instaluar pranë shtratit një stativ që mban një qeskë me plazmë*), kaq jetike për ta kthyer në ngjyrën e mëparshme të jetës. Kish nisur përpjekja e mjekëve dhe bluzave të tjera të bardha në luftë me vdekjen.
Në hapësirën midis dhomave shfaqet figura e një burri me përparësen e bardhë të mjekut. Pothuajse krejt ata që qëndrojnë me ankth në mesoret e pavionit për fatin e afërmve nëpër dhoma, e njohin dhe i ndërpresin sakaq pëshpërimat. Është doktor Mihail Papa. Mjek i moshuar që të krijon idenë e parë të një studjuesi akademik.
Duke hyrë e dalë disa herë nga dhoma e pacientes shqiptare së bashku me kolegët, njerëzit në mesoren e gjatë të pavionit shohin se ai ka një dinamizëm të pazakontë për moshën. Pa folur, duket se imponon një siguri e adhurim te pacientët dhe të afërmit e tyre. Këtu luftohet çdo sekondë mes jetës dhe vdekjes që vërtitet rrotull.
Fytyra e Shkëlzenës pak nga pak po e lë ngjyrën e verdhë të ftoit pas flakoneve të gjakjetës që hyjnë në organizmin e saj.
Mbretëria e pafuqisë e përfshin në dremitje. Pas disa minuatave zgjohet nga një ëndërr e beftë. Dremit sërish. Tani me një buzëqeshje i bëhet sikur ëngjëjt i lodrojnë në sytë e mbyllur. Ndoshta është me nxënësit e shkollës ku jep mësim prej tridhjet motesh pa ndërprerje.
Kryeinfermierja, një grua fisnike në moshën e mesme e këqyr që nga këndi i pavionit në korridor ku janë vendosur disa pajisje dhe medikamente për ndjekjen ditore të pacientëve. E saposhtruara e re ende ka në kurrizin e dorës kapuçin e tubit të hollë të serumit. Diçka flet në gjuhën e saj që kryeinfermierja nuk e kupton. Por e ndjek me vëmenedje duke u munduar të kuptojë sadopak. Pacientja lëviz pak nëkresën e bardhë dhe i bën një shenjë në ajër Benetit, të afërmin e saj që ankthshëm pret i ulur në një karrige në korridor dhe e vështron që nga porta e hapur e dhomës. Ai afrohet.
-Shiko, se këtu në dollapin tim, me sendet e tjera është edhe çanta me fletore e shkollës që solla nga shtëpia. Janë esetë e nxëxësve të maturës. Të lutem, më sill dhjetë prej tyre. –
Mbushet me frymë dhe shton:
-Edhe stilolapsin e kuq, të lutem!-dhe ndërkaq vendosi në sy syzet optike.
Tjetri heziton i habitur. Pastaj i tregon serumin në dorë dhe i bën shenja me duar me nënteksin. Lere çantën! Leri fletoret! Ke këtë në dorë tani!
Por me një buzëqeshje të pafaj pacientja ngulmon dhe e çarmatos të bëjë atë që i kërkon.
-Më kupto! Duhet t’i korrigjoj dhe t’i marrësh pasnesër me vete kur të shkosh matanë kufirit. U kam dhënë fjalën maturantëve. Dhe ata nuk e dinë këtë situatë…Dua ta mbaj fjalën se ata presin…-dhe i mbyll sytë me një buzëqeshje të pacaktuar. Ndoshta tani shikon fytyra ëngjëjsh dhe buzëqesh sërish me sy të mbyllur. Ndoshta i janë shfaqur fytyrat e djemve dhe vajzave të matures. Mësuesja për ta, gjithmonë e mban fjalën dhe nuk i zhgënjen.

***
Serumi është në pikat e fundit. Pacientja ka vendosur syzet optike dhe ka nisur të korrigjojë detyrat e nxënësve që nga spitali i huaj në vendin fqinj.
Në mesoren e pavionit befas kalon doktor Papa dhe një shikim shkarazi nëpër dhoma, duket mjaftoi për të thirrur kryeinfermieren.
-Maria, të lutem shiko pak çfarë po bën pacientja te dhoma nr. 6.
Tjetra shkoi te dhoma 6 dhe u kthehet sakaq. Diçka bisedonin me zë të ulët në këndin e hapur në krye të korridorit ku mbahen zakonisht serumet dhe aksesorë ndihmës.
Pastaj Maria drejtohet për nga vendi i mesores ku po qëndronin ulur në karrige të afërmit e pacientëve nga vendi finj.
-Ju lutem ejani pak këtu. Ju kërkon shefi.-tha ajo.
Dy burrat e ndoqën pas.
-Më falni a mund ta dij çfar po bën këtë moment pacientja e dhomës nr.6, njeriu juaj?- u shpreh doktor Papa, shefi I pavionit
Të sapoafruarit panë nga njeri-tjeti një grimë kohe. Diçka folën dhe njeri u përgjigj në gjuhën e vendit fqinj.
-Zoti shef, pacientja është profesore në gjimnazin e qytetit tone dhe pasnësër është dita që u ka premtuar nxënsve të marrin detyrat e korrigjuara. Ka marrë një çantë me vete me fletoret e nxënësve për t’i korrigjuar këtu në spital. Sot tha se do t’i përfundonte si detyra…Kjo është…
Mjeku që po dëgjonte i habitur, u kthye befas nga një ikonë e vogël e Shën Mërisë në mur dhe tha me zë të ulët:
-O Zot! Po ajo ka në rrezik jetën e saj dhe mendon për detyrat e nxënësve në shkollë!?…
Ai tundi kokën mendueshëm.
-Këtë, nuk mund ta kuptoj.

3.
Në mugëtirën e një mëngjesi herët në një pavion spitali I afërmi I një pacienti ndodh që e humbet sensin e kohës. Ora ngec në vend. Oe bëhet ora zero. Ndjesia e një dite të re vjen me pandehma, frikëra, iluzione, brenga dhe shpresa,
Këto ndjesi përjetonte Beneti i afërmi i Shkëlzenës atë mëngjes tetori kur e pa veten ndaj të gdhirë se po dremiste në karrigen e mesores së pavionit të nefrologjisë në spitalin e huaj teksa zhurma monotone e shtupës së pastureses ia mërgoi përgjumjen.
Çdo dite në një pavion, nëpërmendte , mund të ketë emrat e saj. Përs shembull, dita e pëllumbave, me pak rreze shprese. Dita e suferinës në dritare, kur diskutohej situata e rënduar e Shkëlzenës. Dita e krokamës, apo dita e territ ishte më e rënda-vijonte zëri i brendshëm. Në këtë ditë, atë të krokamës Maria, kryeinfermieria e kishte thirrur te mjeku për t’i folur mbi situatën shëndetësore të pacientes Xhindole dhe alternativën e ndërhyrjes kirurgjikale.
-Veshkat nuk i funksionojnë fare!Do bëjmë një ndërhyrje për dializë .-ishte oguri i zi që e goditi si një rrufe.
Shkonte me një shpresë por ja, jeta e saj ishte krejt pa pritur në presë të briskut. U hutua. Sytë iu mbushën me lot.Veshët nisën t’i shugullojnë si dikur fëmijë kur bashkë me të ëmën kishin shkuar në pyll në lumin e qytetit. Ai kish hipur në pemë rrapi duke shkelur në një degë të kalbur në kureshtje të prekte zogjtë e vegjël në folenë e një gardeline lumi. Por dega e kalbur ku vuri këmbën sa do të prekte folenë me fije bari të zogut ishte këputur dhe Beneti i vogël ishte shakulluar nga latësia katër-pesë metra mbi zallin e lumit. Bota rrotull iu err megjithëse ishte ditë e bukur marsi me diell. Përpiqej të thërriste nënës por nuk arrinte të dëgjonte as zërin e tij. O Maa!
Doli nga zyra e doktor Papas në mesoren e pavionit me të njejtin ndjenjë gremisje në shpirt e në mendje. U mbështet me shpinë në murin ngjyrë jeshile të çelët të pavionit dhe sakaq krejt pa vetëdije u ul në dyshemenë e çimendtë mbuluar një cipë enkeliti. Sytë iu errën dhe iu përhit ajo ditë e largët e fëmijërisë në shtëpinë private në qytetin e lindjes me tre lumenj përreth. Shtëpia njëkatëshe me dy oborre binte në fqinjësi me territorin e një objekti të kultit bektashi që atëbotë i thoshin Babademo apo Demirhan, ku tyrbeja kryesore me kultin e një shenjtori ndanë një pllaje me lule pa fund dhe pemë lofate e caraca pasohej nga një varg objektesh kulti disa këndore me gurë të gdhendur prej disa shekujsh që pas grisë së kohës fshihnin lashtësine dhe misterin e origjinës së tyre.
Nuk kuptonte përse iu përhit Gjoni, i ati në këtë ditë të acartë të jetës së tij. Gjoni dergjej në shtratin e ndarjes nga jeta dhe kishte kërkuar si amanet të katër fëmijët t’ia sillnin për t’i parë për herë të fundit. I ati i shikoi ngultas me sy të përqarë për disa çaste të katërt, dy vajzat dhe dy djemtë. I përkëdheli me sytë e mugëlluar nga dhimbja dhe u preku duart secilit me dorën që i dridhej. Njëmbëdhjetë vjeç atëbotë, Benti i vogël me kombin e dhimbjes në fyt doli nga dhoma me nevojën të ecte, të ecte diku.
Pas pak u gjend në kopshtien e madhe të lëndinave të Demirhanit, ngjitur me murin e shtëpisë. Ishte prill dhe era e ngrohtë e pranverës vinte nga luginat e lumenjve, hynte në limfën e bimëve dhe pemëve si një magji që çelte lule ngado. Ishte prag muzgu. Ai me intuitën e një fëmije, imitonte me zë besimtarët e kultit bektashi që i kishte parë dikur që nga muret e larta të avllisë. Dhe luste në askund duke parë nga teqeja dhe objektet e tjera të kultit. “ Shpëtoma babain, o zot! Shpëtoma!-Lotët e nxehtë që i dilnin çurg nga sytë i merrte vazhdimish era e ngrohtë e prillit dhe duke folur me vete ai shijonte edhe kripën e lotëve të tij të pafaj. “ Shpëtoma babain o zot! O Zot, shpëtoma Shkëlzenën! O Zot!
Kalimtarët dhe bluzat e bardha që ecnin në këtë mesore pavioni shihnin me habi sesi një burrë në moshë të mesme ishte ulur në dysheme vetëm pak metra larg karrigeve bosh të korridorit. Por ai nuk ishte aty. Nuk shihte asgjë. Ai ndjente fëshfërimën e erës së ngrohtë të prillit që fryn ngado në pllajën e fëmijërisë pranë Demirhanit për të bujisur sythe edhe lule në çdo bimë edhe degë lofate që presin të mbusheshin çdo minutë me lulnajë të kuqëreme që atyre viseve u thoshin ‘rrushkuqe’. O Zot, shpëtoma Shkëlzenën! O Zot!
Duket se zoti ndryshe nga lutjet në fëmijëri dikur tani kishte dëgjuar pjesërisht thirrjen e tij të re në moshën e dytë. Ai duket se u sendërtua në vetë idetë e mjekëve të pavionit për t’i zgjatur rreth tetë vite jetë mësueses për të mos u ndarë nga familja dhe nxënësit e gjimnazit përmes një mënyre që bluzat e bardha i thoshin me gjuhën shkencore dializë peritonale. Deri në një ditë marsi që përkonte me ungjillëzimin e Virgjëreshës Mari.

4.
***
Katër vajza të së njejtës maturë dikur, tani ishin kthyer nga studimet universitare në qytetin e lindjes për pak ditë pushimi. Të kujtojnë dallandyshet që rikthehen një ditë në folenë e parë. Në bar Korner pranë gjimnazit të dikurshëm, u duket se do të gjejnë diçka nga vitet e bukura të adoleshencës. Pas valës së parë të përmallimit, dikush kujtoi orën e dikurshme që ndarjes së beftë nga mësuesja e letërsisë, Shkëlzena Xhindole. U kishte mbetur si një peng i përbashkët ajo orë mësimi
-Po si ndodhi ashtu, vajza ajo orë mësimi tragjike?- pyeti Sibora tani studente në juridik.
– Tek ora jonë më parë ishte shumë mirë. Madje bëmë edhe humor kur na dha fletoret e eseve..
-Albina ishte në dërrasë kur u sëmur mësuese Zena- tha Sibora.
Nga banaku i barit vinte zhurma e aparatit të kafes ekspres, kur u vendos pak qetësi.
Albina:- Nuk di ç’të them. Mësesja hyri si zakonisht në klasë. Ne u ngritëm në këmbë dhe ajo na e bëri me dorë ende pa u ngritur,domethënë uluni…Pasi më ngriti në dërrasë dhe, më kërkoi të flisja për mësimin. U duk qartë që i pëqeva në përgjigje. Ishte qetësi. Pastaj ajo dukej se ndjeu diçka. Nodshta një dhimbje madhe në kokë sepse vendosi dorën e vogël te tëmthat. ‘Të lutem, më tha dhe më preku te krahu i majtë me dorën në përparësen e bardhë borë…Të lutem, shko pak në sallën e mësuesve te çanta ime merr një kuti me ilaçe dhe sille shpejt..të lutem!..Dhe s’arriti.ta përsëdyti fjalinë….Dora e saj preku supin tim dhe mësuesja, u rrëzua ngadalë në këmbët e mia..Menduam se i ra të fikët…Kohët e fundit ishte shumë e dobët. Klasa u hutua. Sigurisht Demtë e morrn ngadalë dhe e shtrinë mbi dy tavolina dhe thirrën mësueset e tjera.
Nadja:-Mbi flokë pamë se i kishte rënë pluhuri i bardhë i shkumësit ….
Sara: -Dhe mësuesen atë çast e pamë për herë të fundit…shkumësi na u duk si një aureole, si një brerore mbi kokën e një shenjtoreje të vogël.
Albina: -Ashtu ishte. Si një shenjtore e trupshpirtshme. Me breroren e bardhë të shkumësit..mbi flokë, ashtu na u duk sikur e pamë edhe atë ditë kur e përcollëm për në amshim dhe makina me arkëmortin e saj ndaloi para gjimnazit tonë si për të na përshëndetur ne nxënësve dhe kolegët për herë të fundit….
Ela:-Të gjithë ne qanim .Edhe djemtë. Habitshëm, atë ditë të amshimit të mësuese Shkëlzenës nuk bëmë mësim as shkolla jonë dhe as shkollat e tjera në qytet…
Sara: -Kur makina me mësuesen ecte ngadalë ara shkollës sonë, me qindra nxëmës hidhnin mbi të krafila. Na ishte këputur diçka nga shpirti.
Ela:-Ashtu do të mbeten përher në mendjen dhe shpirtrat tanë mësuesja Shkëlzena ..me ato hapat e lehtë, me buzëqeshjen dhe zërin e ëmbël do të mbetet në sytë tanë tërë jetë.
Sara: Zërin e saj e kam ende në vesh si një muzikë.
– Si një ëngjëll mbrojtës-tha Ela me sytë e përmbushur që e kishte prekur e fundit mësuesen dhe e krahasoi pluhurin e shkumësit mbi flokët e saj në orën e fundit të letërsisë dhe te jetës së saj, me breroren e një yllësie të bardhë mbi kokën e një shënjtoreje