BISEDIME
PARLAMENTARE

1943-1944

Tiranë, 2012

Përgatitur
nga Shërbimi i Botimeve Parlamentare të Kuvendit të Shqipërisë

ISBN e kolanës: 978-9928-4075-2-8
ISBN e vëllimit: 978-9928-166-42-5

100 VJET PAVARËSI

Në kuadër të 100-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë, Kuvendi i Shqipërisë,
nën kujdesin e kryeparlamentares Jozefina  Çoba  Topalli publikon vëllimin “Bisedime parlamentare  1943-1944”

Ky është një riprodhim i përpiktë i materialeve origjinale
të marra nga Arkivi i Shtetit, Biblioteka Kombëtare, Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë, Biblioteka e Kuvendit të Shqipërisë dhe Biblioteka e qytetit të Shkodrës.

SHTETI     SHQIPTAR

PARLAMENT!

BISEDIMET E KUVENDIT  KOMBETAR

TIRANË, 1944
SHTYPSHKRONJA  E  SHTETIT

COPYRIGHT KUVENDI  I SHQIPERISE

PARATHANJE

Mbas  nji  nderprejeje po thuejse  shtatevjegare, po rinisim botimin e bisedimeve te Parlamentit , kesaj  here  te  Kuvendit  Kombetar, ne  konjor­
mitet me  art. 38  te  Statutit Themeltdr.
Arsyet qi e kane  shkaktue kete  nderp’rerje kane  qene  deri  ne  vjetin
1939  natyret financjare  dhe mbas ketij  vjeti, si mire  kuptohet, te njij  tjeter
Hoji.  Asht  hape  keshtu nji  pa1·entheze heshtjeje per sa iperket  pasqyrimit
te  veprimtaris  parlamentare, e  cila-sido  qofte-permban elementa te  vlef­
shem   per me  ndjeke evolucjonin e  jetes  politike, mend.esine  e  popullsise,
prirjet   e  klaseve  drejtuese. Sepse  ne  t·ribunen   e  Parlamentit   dallohet ma  mire  se  kudo  shkalla  e  pjekun-ise  poUtike  e njij  populli  si edhe  shka­
lla  e naltesise se tij  morale.
Shtypja e  procesverealeve te stenografueme ka  nise  ne  vjetin  1920 me  Keshillin  Kombetar dhe  ka  vijue deri  me  1936, kohe  e  Legjislatures se II!te-Sekcjon i IVte  iMbretnise. <;e  prej  kesaj  date  administrata ruen doreshkrimet deri ne  daten e botimit te  ketij  vellimi, se bashku. me  dore­ shkrimet e  disa  vjeteve te  mapareshme, gjate  te  cilave, per  shkaqe   te ndryshme, nu.k ka  qene  e mundu.n  me  e vijue botimin e rregullshem.
Mbledhjet ne  fjale  jane shtype ase kane  mbete doreshkrim, si vijon: Gjate kohes  se « Shtetit Shqiptar »  jane shtype mbledhjet e  Keshillit  Ko­ mbetar (Senat) vjeti 1920, te  Keshillit Kombetar (Parlament) vjetet 1921-
1922-1923 si edhe mbledhja e Kuvendit Kushtetues, dy  periudha  1924-1925.
Gjate  kohes  se Legjislatures se I re  te  « Republikes Shqiptare »  jane
shtype mbledhjet e Sekcjoneve 1 Qershuer – 15  Dhetuer  1925;  1 Mars – 31
Maj  1926;  15  Shtatuer –  15  Dhetuer 1926  se  bashku me  24  mbl.edhJe  te
Sekcjonit 1  Mars  –  31  Maj  1927.   Kane  mbete  doreshk1·im  Sekc}onet  15
Shtat’! er – 15  Dhetuer  1927  si  edhe  Sekcjoni iperzg.iatun 1  Ma1·s – 6 Qe1·­
sh uer 1928. Jane  shtype  pu.nimet  e  Asamblese Kostitu.ente   25 Gusht – 1
Dhetu.er 1928.
Gjate   kohes  se « Mbretnise Shqiptare »   jane shtype   Sekcjonet I  dJu:?
111 te  Legjislatures se Ire  tue  mbete doreshkrim Sekcjornet  II  dhe  IV.
Per  Legjislaturen e  II-te   po te  kesaj  periudhe, jane shtype te  gjithp.
Sekcjonet, me  perjashtim te  Sekcjonit te  IIIte  qe asht  doreshkrim, se ba­
shku   me   procesverbatet  e  te   g jitha   punimevet  tjetra  legjislative  deri ne  daten  e ketij botimi.
Kemi  perfshim ne  kete  vellim edhe  mbledhjet e Parlamentit, te  cilat, per  sa i perket   Landes, lidhen me  vendimet  e  Ku.vendit   Kombetar, dhe
1rtyllin.  me   betimin  e   Antarit  te   Keshillit  te   Nalte   Shkelqeses   Pater
Anton Harapi,  cikLin e te  njajtes veprimtari.

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A. E I.

E  Shtune, me 16 Tetuer 1943

Pirmbajtja :

1 )  Ligjerata e  Kryetarit te Komitetit Ekzekutiv  te Perkoheshem Z.
Ibrahim Bi akciu;

2)  Zgjedhja e  Kryetarit te Kuvendit  Kombetcir  Z.  Lef  Nosi,  si  ma plaku;

3) Zgjedhja e  Sekretarit te  Kuvendit Kombetar Z.  Dr. Xhelal  Mitro­
vica,  si ma  iriu;

4) Falenderim i Kryetarit, Z.  Lef  Nosi,  per  zgjedhjen e  tij si Krye­
tar iKuvendit  Kombetar.
KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A.. E I.

E  Shtune,  me  16  Tetuer  1943,   ora 16

Z. IBRAHIM BICAKCIU,

Kryetar’ i  Komitetit Ekzekutiv te   Perkoheshem, mbajti  ligjeraten qi vijon:
Zotni Perf aqesuesa te Kombit, Vllazen Shqiptare,
N’emen te Komitetit Ekzekutiv qe  kam nderin te kryesoj, ju  them te gjithve qe   jeni  mbledhun ketu: mire-se-ardhet  ne   kryeqytetin e At­ dheut te liruem. Dhe ju  o  burra q’i bini Shqipnis se vjeter forcen dhe enthuziazmin t’uej, ju  themi e pa9it kamben e  mbare. Bashkimi qe  vull­ neti i juaj dhe i yni ka  vulosun, qofte per te  gjithe jeten, i plote dhe i pak.putun. Mbas kater vjet e  gjysem robnije,  ju  perfaqesuesat e Kombit shqiptar, te mbeshtjellun nga   te  kater anet e  vendit  t’one   te dashtun, mundeni, per faqe te bardhe, me  i faqun lirisht dhe   burrnisht mendimet dhe vullnetin  t’uaj  per  Fatin  e  Atdheut. Mendimi e  vullneti i  yne, o vllazen, asht  njiky: duam te rrojme midis Kombeve te tjere si Shtet i Lire, i pamvarun, zot  ne  shtepin t’one dhe ne  tane ate   toke ku   jane vo­ rret e gjyshnavet dbe te stergjyshnavet t’one.
Tue shfaqun lirisht  kete  vullnet  te   pamohueshem, te  preme  e   te vazhdueshem  te   popullit t’one  kreshnik,  zemra me   mbushet  me   gezim dhe shpirti me  mallengjehet. E  ndieje se nji re e  rande e  zeze  qe  kishte mbulue Fisin shqiptar u  shpernda dhe sod  prap e  shofim diten e  bardhe te lirise. Jam i bindun se keto ndjenja jane te shokevet te mij, jane t’ue­ Jat, jane te  gjithe popullit shqiptar. Po,  le te  mos  harrojme se  mbeshte­ tja e kesaj d.ite asht e lidhun dhe e  pa  kputun me  burrnine e atyne fato­ zavet te eilet, ne  lamen e perpj•ekjevet  per   liri, u  bane fli,  u  sakrifikuen per te drejtat e Kombit t’one. Te  frymzuem prej  te njajtit mend.im te liri­ se  qe asht i nalte d.he i paleqe, qe  nuk ka  ane as kufizim, ata  i duelen zot idealit kombetar dhe   vuejtjen, u  munduen, u therorizuen per   realizimin c tij. Per kujtirnin dhe ne   sheje nderimit’atyne  qe   lane  jeten ne   lufte kunder sunduesit te  huaj, per   lirimin e vendit, ju  ftoj, si vllazen, me  u
ue ne  kambe dhe m·e ba  nji minute pushim…
ZZ.  Asamblistat    ngrihen  ne   kambe,  tue    qendru.e   nji  minute  ne
heshtje…
Zotni perfaqsuesa te Kombit,
Une nuk due me  e zgjatun fjalen teper tue barnun historin e sundi­ mit  te huej, por due me ju  than vetem se,  ne  astin kur  ushtrinat gjer­ mane i kaluen kufinjet e Shqipnis, jo  si anmiq te Kombit shqiptar; ne astin kur  filloi    atimi i fuqis ushtarake italjane dhe shkatrrimi i tane organizates sunduese ne   vend.in t’one,  u   faq ne  menyre te pady­ shimte  nji  permbysje ·e   gjend jes   politike ne  Shqipni.  Kjo  permbysje shenonte  nji  ndryshim  rrenjesor, ndryshimi  q’i  pergjegjej  ndergjegjes
se popullit:  ky   e priste me   ngasherim qyshe prej  kater  vjet e  gjysem.
Ky e lypte me  zemer e me  shpirte dhe   ishte gati ne   do therorl per t’ a

11

realizue; ishte rifitimi i indipendences se plote se Shtetit,  ishte menJa­
.:’limi i gdo  cenimi te sovranitetit te popullit, ishte rivendosja e  te gjitha
te drejtavet te shkeluna a te perbuzuna te Kombit.
Dikush duhej t’i dilte zot   ketij mendimi, duhej t’a proklamonte kete vullnet te popullit: Kete detyre te shenjte kundrejte Atd.heut e plote­ soj nji  tok burrash me   vullnet te mire, te eilet, te mbeshtj llu n  me nji baze d.he   me   nji qellim, ne diten 14   te Shtatorit  1943, e  rrexuan reg ji­ min e sundimit, e muarren ne duar fuqin e  Shtetit, e rivendosen lirine e shkelun. Komiteti Kombetar nuk bani nji trimni, por kreu nji detyre kombetare: ay nuk u suall per me  fitue nji ndere, por siguroj nji te drejte
::lhe  proklamoj vullnetin e  patundun t’ Atdheut per liri e  drejtesi.
Komiteti Kombetar i formuem ne kete menyre, e mori ne dore fren e Qeveris, me   anen e nji Komiteti Ekzekutiv, jo  sepse desh me marre persiper barren e qeverimit, por vetem se  dikush duhesh te ngarkohesh me   kete barre. Komiteti Ekzekutiv, gjaie kesaj kohe te  shkurten,  asht m u ndue me te gjitha menyrat me  i ba  balle situates.
Perpara c;do gjaje tjeter, ay   asht perpjekun t’a  rivendosi bashkirnin e shenjte  qi duhet te mbretnoj sod   midis gjithe bijve te  ketij Kombi, ne keto gaste rreziku te  jashtem dhe te mbrendeshem; asht orvatur  me u  dhane te gjithve te kuptojne se sod detyra  themelore e  c;do  shqiptari asht me i a shtri  doren njani tjetrit  dhe anmikut, per shpetirnin e At­ dheut.
Ka  kohe per t’i pa   hesapet e  vjetra.  Sod vetem n ji  gja duhet me   e kuptue mirefilli te gjithe: se jemi nji Komb i vogel; se vetem bashkimi i  plote, mund t’a baje te vlefshme ate force te pa’kte qe kemi; se lakmu­
esit e  tokes s’one dhe anmiqt e  lirise s’one nuk presin t jater  vec;  me per­ Iitue, vec;  se grindjet  midis nesh dhe shbashkimin, qe asht nji me paf u­ qizimin  A  do   t’a  bajne kete faj  te rande shqiptaret  kunder vetvehtes, kunder  Nanes Shqipni, kunder porosis se gjyshavet e kunder se dre jtes se nipavet t’ one?… Une them se kurre  s’ kane  me   u  ngarkue me nji faj aqe te rande dhe te shemtuet.

Zotni perf aqesuesa,
Komiteti i yne sa mundi bani, dhe tani e quen barren e  vet te krye­ me. Te drejtat  qe pat marre persiper perkohesisht, po  i leshon ne duert e  Zotnis s’ uej. Ju  keni tager t’a  gjykoni veprimin e  tij e  t’a miratoni, ne se ka qene i mire; t’a  plotesoni ne se ka qene i mbete. Me   qellimin e shenjte te mbrojtjes se lirise ‘e  te  se drejtavet  te Kombit,  ju do   t’a shpallni vullnetin  e   popullit, do   t’i  tregoni botes deshiren e  tij, do   te shqyrtoni e do  t’aprovoni vendimet e  Kornitetit, do  te caktoni cila ka me qene forma e  Regjimit Qeveritar  per kohen e  luftes. Perpara te gjitha­ ve  do  t’a shprehni vullnetin e patundun te Kombit, te rroje i bashkuem. i lire d.he i nderuem.
Ligjerata pritet me duertrokitje  nga perfaqesuesit e  poputlit.
Z. I brahim  Bi!;ak!;iu (Kryetari  i Korn. Ekz.): Si mbas rregullit duhet te zgidhet si Kryetar i Kuvendit, ma plaku, dhe prandej kam nderin te  ju proponoj Zotnis s’ uej per vendin e Kryesis, Z.  Lef  Nosi.
Pranohet nji zani ne mes duertrokitjesh.
Si Sekretar iKuvendit  Kombetar, si ma i riu, proponohet dhe pra­
nohet Z. Dr. Xhelal Mitrovica.
Z. K ryetari  (Lef  N osi): Ju  f alenderoj Zotenin t’uej  per kete ndere. Mbasi kemi ed.he  te tjere Asamblista pa  ardhe, per sot e mbyllim mble­ dhjen.  Mbled.hja t jeter do   te bahet te hanen, me 18  te vazhduesit, ne oren 9.
Mbyllet mbled.hja, ne oren 16.30.

SEKRETAR!:
Dr.  Xhelal Mitrovica d. v.
KRYETARI:
Lef. Nosi d. v.

12

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A. E II.

E Hone, me 18 Tetor  1944, ora  9

Permbajtja:

1) Misat  e  Ku.vendit  Kombetar   per cido Prefekture; kleri,   personali­
tete  dhe bajraktare.

2)  Kendim i nji   shkrese  te  Prefektures  se  Kores   per  sa   i perket zgjedhjes se misavet te  Kuvendit t’ asaj Prefekture.
3) Zgjedhja e  Komisjonit  per shqyrtimin e  leter-p-erfaqesimevet.
4)  Zgjedhja e  antdrevet te   Komisjonit  per  shqyrtimin e  leter-pe7·­
faqesimevet  t’antarevet te  Komisja.nit te  pare.
5) Betimi  iKomisjonevet  ne  fjale.
6) Kendim iraportevet  te  Komisjonevet mbi  shqyrtimin e  leter-per­
faqesimevet.
7) Betim i misavet te Kuvendit  Kombetcir.
8) Zgjedhja e Kryesis   definitive, Kryetcire:  Z.  Lef  Nosi,  Nen-Krye­ tare:  ZZ.  Dr. Rexhep  Krasniqi  dhe  Dr. Mark  Gjonmarkaj; Sekretare ZZ. Dr. Sokrat  Dodbibaj  dhe  Ingj.  Raif Maliqi,  Kujdestar Eqrem  Telhaj.
9) Falenderim nga an:a. e Z. Kryetarit.

13

Elbansani: ZZ. lbrahim  Bi akc;iu, Lef   Nosi, Dervish  Bi  akc;iu, Ahmet Dakli, Qamil Shkodra, Solrrat Dodbiba, Hasan Ceka, Halit Narazani, Ing. Raif Maliqi.

Diber e  Ma.dhe: Sulejman All, Nehim Halili, Nexhai Ramadani, Se­ tim Shehabi, Muharrem Daut Karnjani, Isak Nexhipi, Shaip Haxhi Hasa­ ni, Abas Muhedini, Sherif Abdullah Mina, Hafuz Sulejman Efendi, Qemal Sadiku, Ahmet Qashif Shehu, Ali Shefqet Shkupi (betue ma vone<; Ibra­ him Sadiku, Nuredin Nexhipi, Sefedin Kerc;ova, Emin Bizati, Haxhi RH­ mi Halimi, Nakil Bezati, Mehmet Elmazi, Adern Hysein  Gostivari, Remzi Rakipi,  Azmi <;oku, Mentor  <;oku, Myrteza Shati, Hariz Lena, Abdullah Dika, Sef Vinca Av. Esad Doka,  Tahsin Imami Boxhe Shahini,  Arif <;oku.
Diber e V ogel: Beqir Valteri, Ing. Gafur Langu, Hafez Xhemali, Ha­
xhi Qamil Turkeshi, Xhelo Dibra, Tahir Koc;i,  Fiqri Rusi.
Gjinokastra: Prof . Mihal Zallari, Dhimiter Kacimbra, Sureja Kokalari
Akile Tasi, Nebil <;ika, Leonidha Frasheri.

Korf;a: Idhomene  Kosturi,  Zejnel  Prodani,  Petra  Katro,  Vehbi  Fra­ sheri,  Ismail  Haki Deveja,  Avni Leskoviku, Lefter  Kosova, Ing.  Kosta Mani, Shefqet  Frasheri,  Dr. Spiro  Treska  (betue ma  vone}, Qazim Fra­ sheri, Sherif Frasheri.

Kukes: Rexhep  Age Luma, Mahmud Spahiu ,  Reslim Elezi,  Rahman
Beqiri, Ragip lljazi, Maliq Gani Lika (betue ma vone), Ibrahim Sallahi.
Shkoder: Filip Llupi, Dr. Mark Gjonmarkaj, Gjon Zef   Kastrati,  Cafo
Alibegaj.

Vlone: Ago Agaj, Menella Bexhani,  Eqrem Telhaj,  Lil Doga, Dr.. S Pano, Qamil Vlora.

Tirane: Hafiz  Ibrahim  Dalliu ,  Jusuf  Beshiri, Mustafa Mara Drita, Musa  Mac;i, Ing. Qazim Xhepa, Mura Begeja, Xhemal Pazari,  Alqi Hob­ dari, Rifat Tartari, Mit’hat  Llagami, Hasan Meniku.
Pej e:  Sejfedin  Begolli, Nexhip Basha, Hivzi Meraku,  Hasan  Begolli
Bedri Pejani,  Haxhi Bajraktari,  Selim Shabani, Mulla Zef    Berdyni, Ib­
.rahim Salih Shatri,  Boxhe <;ivlaku, Dr. Xhelal Mitrovica, Rexhep Mitro­
vica, Mullah  Hysein Rexhepagaj,  Idriz  Shahmani, Salih  Haxhi  Aliagaj,
Feriz Gusija, Hallko Halil Hamzagaj, Muhtar Bajraktari,  Jusuf  Gradica,
lsa Zyberi, Feiz Harizi, Njazi Prekazi, Rifat Begolli, Bajram Gashi.

Prizrend: Ibranim Lutfiu, Musa Shezade, Sheh Hasani, Pjeter  Vuc;aj, Sadri Haxhi Rustemi, Mulla Rexhep Zhuri, Rexhep Krasniqi, Sulejman Kryeziu, Shaqir  Curri, Mehrnet Rashkoci, Ali Bajraktari,  Hamz Batusha, Tun  Mark Lleshi,  Xhem  Sadrija,  Qazim Bllaca, Nuredin Haxhi  Haliti, Bahtjar   Qaflleshe,  Hasan  Elmazi, Bejtullah  Haxhi,  Mustafa  Durguti, Kajtaz Ramadani, Xhelal Bajraktari.

Prishtine: Iljaz Agushi, Hysen Prishtina,  Riza <;itaku, Daut Mustafa, Zejnullah  Grashtica,  Adern Ramadani, Abdullah  Halili, Islam  Mehmeti, Haxhi Shabani, Selim Rexhepi, Bahtjar Fasliu, Belul Osmani, Banush Sed­ lari, Ismail  Gorani, Adern Ibrahimi,  Halim Shuku,  Bajrush  Sulejmani, Neaz Sulejmani, Isa Rexhepi, Mexhid Gjilani, Haqif Tetova, Esad Beri­ sha, Said  Budriku,  Ramiz Halimi, Jakup .Karac;eva, Hafez Kallaba,  Zek lmeri, Mumin  Jakupi, Muharnet Sheh Pasha (betue ma vone)

Personalitete: Salih Vuc;iterni, Ferhat Draga, Jashar Erabara, Dr. Mi­
hai Sherko  (betue ma vone), Hysein Konica (betue ma vone).

K leri, e  Bajraktare: Hafuz Sherif  Langu, Ali Riza Dedej, Muharre.m Mullaj, Dervish Hilmi Islami, Sulejman Kadiu, Hafuz Ismet Dibra, Ha­ san  Islami, lmzot Kristof or  Kissi, Imzot Irene  Banushi, Protodhjakun Petro Doci.

14

Bajraktaret e Malsis se  Madhe: Kole Zefi,  Nikoll Zefi, Zef   Cubi, Pre­ tash  Zeka, Nike Zeka,  Ali   Zeku, Xhemal Bajrami, Seiman  Beqiri, Prel Toma, Ded Thani, Mar.k Lulashi, Ndue Zefi, Lek Vuksani, Kolec Leka.

Bajraktaret e Malsis se  Lexhes: Ded Coku, Ded  Presh Cyku, Luigj Kol Coku, Marka  Prec;i, Zef   Kola, Nikoll Mlyshi, Prenk  Marka Gjini, Marka Deda, Ndue Profega, Zef   Ndou ,  Pjeter  Ndoka, Frano Miloti, Llesh Pjetri, Zef   Avdija, Tom Gjeri,  Lek Marashi,  Ndoc Deda, Vat Marku, Ded Nika, Voc   Deda, Ded Frok Bugjoni, Ze!Delija, Beg Delija, Llesh Bajraktari, Gjon Fusha, Preng Mark Pergjoka, Mark Ndue Pali, Maksut Bajraktari.
Kendohet shkresa oe  Prefektures se Korc;es drejtue Komitetit Ekzeku­
tiv te Perkoheshem si vijon:
Te nenshkruarit  antaret  e Kuvendit Bashltijak, te  thirrun  sot nga ana e Kryetarit  te Bashkise Z.  Kristaq  Kirka, u   mblodhen ne sallen e Prefektures se Korc;es ne prezencen e Z.  Zejnel Qerirni dhe te Kryetarit te Bashkise, te eilet na komunikuen qarkoren e  Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem ne Tirane me   date  24-9-1943, qarkore  e cila ban fjale mbi zgjedhjen e antarvet t’Asamblese Kombetare, midis te cilve antare do  te zgidhen edhe ata qi perfaqesojne Prefekturen e Kor es.
Mbasi u  kendue qarkorja ne fjale, u konstatue se ne baze te nenit 2 te kesaj qarkoreje, Asamblistat qe do  te perfaqesojne. Prefekturen n’A­ samblene Kombetare  do  te  zgjidhen nga nji  mbledhje e   perbere  prej perfaqesuesavet komunale sbashku me  Keshillin e Kuvendit te Bashkise.
Asambleja  Kombetare  do   te  mblidhet ne kryeqytet  me    16   Tetuer
1943 edhe kesisoji nga mungesa e kohes, nuk ka patur .mundesi qe te vep­ rohet si mbas nenit 5  te qarkores qe te zgjidhen antaret e Komunevet per te veprue sbashku me Kuvendin e Bashkise ne baze te nenit 2  te qarko­ res  ne fjale. Mb’ane tjeter, Kuvendi i Bashkise se Kon;es mbasi perfaqe­ son vetem popullin e qytetit  te Korc;es dhe nga shkaku qe u shenue ma siper i pamundesise te zgjedhjes te perfaqesu esavet komunale edhe i mos­ njoftunise se kohes, zgjedhja e  Antarevet t’ Asamblese Kombetare, jemi te mendimit qe te  bahet prej P. T.  Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem te K.ryeqytetit ne baze te nenit 4  te qarkores se tij me dt.  24.-9-1943 nga personat  e  Prefektures  se  Korc;es dhe te qarkut  te  saj,  qendruese ne Kryeqytet».

Korce, 14  Tetor  1943.
Kuvendi Bashkijak: Betraq Kondi d.v., Sabri Qyteza d.v., Tefik Pa­ nariti, Kristaq Kosturi d. v.,  K. Nic;o d. v.,  K. Shkendi d. v.,  P. Kotoko d. v., Ele Cani N. Bitimeka d. v. Balli d.v.
Z.  Kryetari: (Lef   Nosi): Tani kemi zgjedhjen  e  antarvet te Komisio­ neve per shqyrtimin e leterperfaqesimeve te misavet te Kuvendit Komtar. Komisioni i pare do  te shqyto je  leter-perfaqesimet e te gjithe misavet te Kuvendit Kombtar dhe Komisioni i dyte leterperfaqesimet e antarvet te Komisionit shqyrtues.
Proponohen e zgjidhen per Komisionin e pare ZZ.  Mark Gjonmarkaj, ldhomene  Kosuri,  Qazim  Bllaca, Ago Agaj,  Hasan  Begolli,  Nexhmedin Vrioni, Aqile Tasi, Sokrat Dodbiba, Hamdi Karazi. Per Komisionin e dyte: ZZ.: Adv. Esad Dako, Filip Llupi, dhe Hysen Prishtina.
Z.  Kryetari: Zotnijt e  Komisjoneve, para se te fillojne detyren, t’ur­
dhnojne e te bejne betimin e duhun.
Kendohet formula e betimit si pason:
«Betohem n’emen te Perendis e mbi nderin t’em se kam per te krye detyren  e  shqyrtimit  te  leter  perfaqesimevet me asnjansi te  plote pa marr as-pak para sysh interesat vetjake apo krahine ».
Z.  Kryetari: Po japim nji or’e gjysme pushim per te vazhdue Komis­
jonet ne shqyrtimin e leter perfaqsimevet.
(Bahet nji or’ e gjysme pushim dhe Mbledhja mbeshtillet prap)).

15

Kendohet raporti iKomisjonit  te pare per shqyrtimin e leter perfaq­
simeve si vijon:
Kuvendi Kombetar    Tirane, me 18 Tetor 1943.
Kryesis  se  Kuvendit  Kombeta1·,
Tirane
Komisjoni i ngarkuem per shqyrtimin e leter-perfaqesimevet te mi­ savet te Kuvendit Kombetar” si mbas porosis se Mbledhjes se Pergjithe­ shme, u mblodhe sot me 18 Tetor 1943 dhe mbasi zgjodhi per Kryetar  te Komisjonit Z. Idhomene Kosturin per Sekretar  Z.  Qazim Bllaca, mori ne shqyrtim  leter  perfaqesimet e misavet te Kuvendit Kombetar (si   mbas listes se bashkangjitun) dhe tue i gjete keto ne rregull e ne fonnen e du­ hun prej ligjes, vendosi me zana te plota vertetimin e tyne si misa te Ku­ vendit Kombetar.
Prandaj  Komissjoni i-a parashtron Mbledhjes se  Pergjithshme per aprovim.

Sekretari:
Qazim BHaca d. v.
Kryetari:
Idhomene Kosturi d. v.

Kendohet edhe raporti i Komisjonit te dyte per shqyrtimin e leter­
perfaqesimevet si vijon:
P. T.    Tirane,  18 Tetor  1943.
Kryesis se Kuvendit Kombetar,
Tirane
Komisjoni i ngarkuem per shqyrtimin e leterperfaqsinavet te misa­ vet  te Komisjonit shqyrtues,  simbas porosise se  Mbledhjes se Pergjith­ shme, u mblodh sot me 18 Tetuer  1943 dhe mbasi zgjodhi si Kryetar  Z. Adv. Esad Dako dhe per Sekretar Z. Filip Llupin, mori ne shqyrtim leter­ perfaqesimet e misavet te Kcrmisjonit Shqyrtues dhe tue i gjete keto ne rregull e ne formen e kerkueme prej ligjes, i aprovoi me vota te perba­ shketa dhe i a parashtron Kuvendit Kombetar per aprovim.
Sekretari:         Kryetari: Filip  Llupi d. v.     Adv. Esad Dako d.v.
Pranohen unanimisht.
Z. Kryetari: Mbassi u-vertetua  <.’ilesija   e  misave te  Kuvendit Kombe­ tar, tash duhet te bahet betimi. Une po   ju   kendoj fonnullin  dhe Zotnija e Juej pergjigjuni: betohem.
Z. Kryetari shqipton betimin si vijon:
« Betohem n’emen te Perendis e mbi nderin t’em  se kam per te ruej­ “tun   besnikisht mevehtesin e tanesin toksore te Shqipnis, se kam per t’i ndejun besnik Atdheut e per t’u dale zot Statutit  e ligjevet te Shtetit  e se kam per te krye detyren  t’eme me ndergjegje te plote per te miren e pergjithshme, pa u-pengue aspak prej interesash te ve9anta a krahine ».
Kuvendi  njizdnit: betohem. (brohoritje)
Z.  Kry etari: Tash do te procedojme ne zgjedhjen e paris definitive.
Zane: Per Kryetar kemi Zotnin t’ate.
Procedohet dhe ne zgjedhjen e parise dhe zgjidhen. me nji  za: Per Kryetär Z.   Lef Nosi, per  Nenkryetare  ZZ. Rexhep Krasniqi  dhe Mark Gjonmarkaj, per Sekretare ZZ: Sokrat Dod Biba dhe Ing. Raif Maliqi, per Kujdestar Z. Eqrem ‘I’elha j.
Z. K ryetdri: Ju falem nderit edhe ne emnin e shokevet per nderimin qe na bate tue na zgjedhe ne pari. Ju sigurojme se kena me derdhe gjithe mundin t’one per te miren e pergjithsshme te Kombit e t’Atdheut. Per sot po i japim fund Mbledhjes” per t’u mbledhun prap neser; por kohen e  vendin kemi per t’ju  a njoftue me kohe.
Mbyllet mbledhja n’oren  11.30.

Sekretari:
Sokrat Dodbiba d. v.
Kryetari:
Lef  Nori  d. v.

16

KUVENDIKOMBITAR

MBLEDH)A E 111.

E  Merkure,   me  20 Tetor  1943, ora  10

Permbajtja :

1) (;elja  e mbledhjes
2) Vertetim i Proces-VerbaHt me  date  18-X-43.
3) Ligjerat e e  Kryetarit.
4) Betohen ZZ.  Mihal  Sherko, Dr. Spiro  Treska, Hysein Konica,  M u- rat Pasha, Maliq  Gani  Lika  dhe  Ibrahim  SoUahi.
5)  Rrezim i vendimevet t’ Asamblese me  date  12  Prill  1939.
6) (:fuqizim iBashkimit te Kunores  se Shqipnis me  ate te Italis.
7) (;fuqizim iStatutit  te  Dekretuem me  3 Qer shuer  1939.
8) Vendim mbi  ligjet   e     d . ligjet   e  promologueme  prej  dates  12-IV-
1939 – 14-IX-1943.
9) Ushtrim i Pushtetit  Permbarues prej  Keshillit  te Nalte.
10)  Ushtrim i Pushtetit  Legjislativ  prej  Parlament  e  K eshillit   te
Nalte.
11)  Delegim  iatributavet  legjislative Pushtetit  Permbarues..
12) Rivumje ne  fuqi e Dispozitavet te  Statutit me  da.te 1-12-1928.
13)  9fuqizim iD. L. me 9-6,1940 me  te eilen Shqipnija njifej rte lufte
me  ato Shtete me  te  eilet  ka  pase qene  ne lufte Mbretnija e Italis.
14) Fjalimi i Z.  Ali  Koprencka
15)     »     »  »    Ibrahim Lutfi
16)     »     »  »   Kol  Zef  Gruda
17)     »     »  »    Jashar  Erabara
18)     »     »  »    Xhelal  Mitrovica
19)     »     »   »   Sul  Kadiu
20)     »     »  »   Ded Thani
21)     »     »  »   Mexhahid  Ramadani

KUVENDI    KOMBETAR

MBLEDHJA. E 111.

E Merkure,  me 20  Tetor 1943,  ora  10

(Kryeson  Zotni  LEF  NOSI)

Mbasi konstatohet shumica, Z.  Kryetari hape mbledhjen.
Kendohet dhe vertetohet procesverhall i mbledhjes me date 18  Tetor
1943.

Z.  Kryetari: Zotnij perfaqesuesa,
Gjendja qe u  krijue kohen e fundit  ne   Shqipni, i shtyni patriotet
Shqiptare me   u-mendue seriozisht mbi fatin  e Atdheut e me   e ndjekun me   nji  emocion te  jashzakonshern shvillirnin e ngjarjeve,  keshtu  qi me
marre me nji here masat e vendimet qe do  t’a kerkonte puna me u  marre.
Kapitullimi i Italis qe nuk pritesh te ishte aqe i shpejte, na e shtoj emocionin, e Shqipnia an’ e mb’ane zu   te <;qetsohet.  Atehere u  kuptue mire se per patriotet Shqiptare kishin ardhun momente veprimi, e sakrifi­ cash te <;’do lloji e se nji detyre e shenjte i thriste qe te veprojne me e shpetue Shqipnin nga katastrofa  qe  i kercnohesh.
Tyke  qene puna  keshtu,  nje  grusht  patriotesh,  u   mblodh  me    te shpejt ketu ne Kryeqytet, per me rishpallun Independencen e per me e bame prap Shqipnin te lire, nj’ashtu si  ishte perpara dites 7  Prill 1939. kure forca e bajonetes e futi nen zgjedhjen e Fashizmit italian.
Kjo rishpallje, qe e solli prap  ne   jete sovranitetin  t’one Kombetar, u-realizue prej atij grushti patriotesh, me  14  Shtator qe  ka me   qene per ne nji dite me   randesi te rnadhe historike.
Pas ketij vendimi shpetilntar, u-<;faq   nevoja e u-formue nga gjini i
nisiatorvet, nji Komitet Ekzekutiv, i cili muer persiper drejtimin e vendit
e rivendosjen  e qetsis, qe   ne keto momente kaqe te veshtira e kritike.
asht n ji pune teper e rande.
Mete  marre Komiteti persiper kte barre, filloi me  bame pregatitjet  e duhuna per mbledhjen e ketij Kuvendi panshqiptar,  i cili  te perfaqesonte gjithe Kombin Shqiptar, qe me  fjale te tjera domethane Shqipnin Ethni­ ke. Juve pra te ndershem Zotnij Perfaqesues, ju   parashtrohet  per  me vendose mbi gjithe <;ka asht bame e qe duhet me   u-bame per formimin. rregullimin e mprojtjen e Atdheut t’one te dashtun e te shum-vujtun.
Por mjerisht e per fat te keq, tyke qene ne ktu ne kte pallat, te mble­
dhun per  me   kryem nji  detyre  qe asht  vetem e vetem  per te  miren  e

19

Atdheut, disa prej vlleznish t’one qe nuk i a apin gjendjes se sotme ate randesi qe po  i apim ne,  na rrafen me  top, me qellim qe te pengojne e te prishin nji pune kaqe patriotike. Asht e ditun se kjo ngjarje, ne kunder­ sbtim me   karakterin e burrnine Shqiptare, nuk bani tjeter  vec;  se na e forcoi vullnetin t’one per mos me i u-shterrnange detyres qe na u ka ngar­ kue me e ba Shqipnin prap te lire e me rrezue nji dinasti te huej e cila na u  imponue me   ane te forces se bajonetavet. (Brohoritje).
Z. Kryetari: Na  kane ardhur gjashte delegate te rij te eilet jane zz. Dr. Mihal Sherko,  Dr. Spiro  Treska,  Hysen Konica, Muhamet Pasha, Maliq Gani Lika dhe Ibrahim Sollahi. Te urdhnojne, pra, Zotnit e tyne per te bere betimin.
Shqiptohet betimi si vijon:
« Betohem n’emen te P,erendise e mbi nderin t’em se kam per te ruej­ tun besnikisht mevehtsine e tansine tokesore te Shqipnis, se kam per t’i ndejun besnik Atdheut e per fu dalun zot  Statutit e ligjevet te Shtetit, e se kam per te kryem detyren t’eme me ndergjegje te plote per te miren e pergjitheshme »
Z. Nenkryetari (Re::chep Krasniqi): Po flas n’emen te Kryetarit. Du­ het te zgjidhet nji Komisjen per shqyrtimin e te gjitha c;ashtjeve ekonomi­ ko-doganore si  edhe te c;ashtjeve te tjera, dhe per antare te ketij Komisjo­ ni proponojme ZZ. Dr. Pasko, Ago Agaj, Ibrahim Lutfi dhe Mustafa Mara.
Pranohet njizani prej Kuvendit.
Z. Nenkryetari (R. Krasniqi):  N’emen te Kryeta rit,  marr  lejen  me ju  kenduem kete vendim me rand-esi  per te cilin Kuvendi ka per te dhane aprovimin e vet.
I. Vendimet e Asambles me date 12 Prill  1939, mbassi ajo nuk per­
faqesonte vullnetin e lire te popullit shqiptar, jane rrezuem.
Kuvendi njizanit:  rrezohen! (Duertrokitje).
«Per pasoje, bashkimi i kunores se Shqipnis me   te Mbretnis Italiane ne personen e Mbretit t’Italis  Viktor Emanuel ill dhe  trashegimtarvet te tij, mbetet pa  fuqi ».
Kuvendi njizanit: mbetet pa fuqi! (Duertrokitje)
«Gjithashtu mbetet pa  fuqi Statuti i dekretuem me 3 Qershuer 1939
dhe i botuem ne Fletoren Zyrtare  Nr: 10   dhe date 10   Qershuer 1939» …
Kuvendi njizanit:  mbetet pa  fuqi! (Duertrokitje).
II. «Te gjitha ligjet, dekret-ligjet, dekretet dhe rregulloret te pro­ mulgueme prej dates 12  Prill 1939 deri 14 Shtatuer 1943, mbeten ne fuqi, vec;  atyre qe abrogohen ose  nuk pajtohen me frymen e vendimet e Ku­ vendit Kombetar ».
Kuvendi njizanit: pranohet (Duertrokitje)
III. «Pushtetet shtetnore deri ne mbarhnin e luftes se pergjitheshme ushtrohen si  mbas dispozitave qi pasojn:
1.-Pushteti Permbarues ushtrohet prej Keshillit te Nalte te perbam prej kater vetave, te zgjedhun per heren e pare prej Kuvendit Kombetar.
2. – Pushteti Legjis ativ ushtrohet bashkarisht prej Keshillit te Nal­
te dhe Parlamentit, si mbas atributave te caktueme ne Statutin me date
1- 12-1928.
« Parlamenti ka te drejte me  i-a delegue, per nje kohe te caktueme, Pushtetit Permbarues atributat legjislative te veta. Dekret ligjet te pro­ molgueme prej Pushtetit Permbarues kane me   i u  paraqite per aprovim Pc..rlamentit, ne mbledhjen e tij ·te parth>.
Kuvendi njijzani: Pranohet  (Duertrokitje) ,
IV. « Dispozitat e Statutit  me   date 1-12-1928 qi nuk vijne ne kun­
dershtim me vendimet e Kuvendit Kombetaras me ligjet qi jesin ne  vep­
, ·’·simas  VE:’ndimevet te Kuvendit ne fjale, rivehen ne fuqi».
Kul:en di njizanit : pranohet (Duertrokitje).

20

V.  ((  Konsiderohet e paqene dhe mbetet pa  fuqi per gdo  efekt Dekret ligja me date 3-6-1940, e botueme ne Fletaren Zyrtare Nr. 93 date 10-6
1940 kethye ne ligjen Nr. 319 d. 4-7-42 me te eilen Shqipnija njihet e hyeme ne lufte me ata Shtete me te eilet Mbretnija e Italis ka pase qene ne luf te ».
Kuvendi njizanit: konsiderohet e pa qene (Duertrokitje).
Z. Mustafa Mara: Z.  Kryetar! Kam te baj nji proponim: Kur ka   r,asf.­ qene Shqipnija e vogel kane qene kater antaret e Keshillit te  Nalte,  por tash qi kemi nji Shqipni te madhe, numri i tyne duhet te  shtohet.
Z. Kryetari: Ate e shofim kur  te  bisedohet ligja  mbi  Keshillin c
Nalte.
Z. Nenkryetari: (R. Krasniqi): Ne   rendin e dites kemi fjalime prej
Zotnivp Asamblista. Fjalen e ka Z.  Dr. Ali Kopreneka.
Z.  Dr.  Ali  Kopreneka: Shqiperija qe me vullnetin  e fatin e saj mundi
t i:?     t hy2je  zinxhi ret  e forte  e  pesqinvjegare  te  Sultaneve  te  Turqise,  te
uryer dhe prej vendit te tyne, Shqiperija qe ne perpjekjet e saj ka kaper­
>’yer  shume thellesira te pa-kaperxyPshme, Shqiperija kesaj here u mun­
dua dhe mundi te thyeje zinxire te rroberise fashiste.
Dua te jem   i sinqerte e prandaj po  ju  them qe une sot do  te isha me te vertet ma kryelartfi sikur te isha i derguar drejt per drejt prej krahi­ nes s’ ime, Skraparit, d.he  at”here do  t’isha  ma i gj-ere nga goja e me  aktiv ne veprimtari qi kerkon rasti. Per fat·te keq rrethanat, ne te eilat na ka vene zjarri i kesaj luftes se perboteshme sot, nuk mund te jete ashtu si  e deshirojme, e prandaj,  dua une, te doni edhe zotnija juej  qi vendimet
1’ona te  jene te matura e te fryteshme per Kombin t’one qi sot na ketu
ebashku  po   perfaqesujme. (brohoritje te pa   preme) .
Ju lutem t’i dergoni bashke me mua nji pershendetje admirimi djel­ meris s’one….. (brohoritje), se eiles Kombi i detyron aqe shume sa, c;do qe te them, esht e pa mjaftueshme per t’a shpieguar.
Nje pershendetje atyre qe per Flamur e me Flamur ne dore kane dale qysh prej kohe ne malet t’ona plote historira; nji perkujtim paqjeje atyre te rijve qe per ate Flamur e per liri e derdhen pa kursim e me   kurrajo dragojsh gjakun e shenjte te tyne kundra barbarizmave te okupatorit.
Djalerija, qe per liri ka rrembyer pushkat ne duart trime, te mos e quaje per fyemje kete Mbledhje qe po  bejme ne sot, pa  ‘€ patur ate ketu prane.
Ne,  nuk po bejme gje tjeter,  vegse po pregatitim frutin  e perpjekje­ ve te saj: po  hapim dyert e pamvaresis te Kombit t’ one; po  i themi botes qe u perpoqem, u munduam, u  burgosem, u internuam, u therrem e u vame por,me ne fund, ate qe deshem, lirine e fituam.
Djalerija mos na zemrohet pse nuk e pritem se gasti esht i ngute­
shem. Ne  nuk mund t’a lirnim popullin si nje kope bagtish pa  oban.
Shqiperija ka vojtur shume! Esht djegur e perveluar gjate shume shekujve e per kete gje, pra, ne, duhet para gdo   gjeje tjeter, te mejtoj­ me   shpetimin e Shqiperise, po te duam te shpetojme si  shpetuam; e po te duam mund te ngatrohemi akoma me gjere dhe te lendojme plaget t’ ona akoma te pa  mbylluna mire.                 ·
Ne,  sot ne kete Kuvend Kombetar, do te formojme Qeverine Kombe­ tare, nga e eila presim te na rregulloje administraten e shkatrueme prej okupatorit. (brohoritje) Kerkojme prej Qeveris Kombetare te na mbledhe e te na bashkoje qe t’a  mprojrrie me gjoksin e  bajonetavet t’ona kete vend te vogel po  te shenjte (duertrokitje).
Te na rregulloje e te na bashkoje ne  nji menyre qi neser, kudo qi te jete tryeza e paqes, eilet do te jene ata zotrij qi do  te kene fatin e kombeve ne  dore, kur te zene ne goje: Shqiptar e Shqiperi, te thone: Shqiptari  e meriton lirine, t’i japim Shqiperisi::  pamvarsine politike, t’i  japim Shqipe­ ri..o::e  pamvaresin ekonomike.
Me   ket Kuvend historik q’u mblodh per t’i  treguar botes qi Italia barbare na u hoq qafet, duhet, dua une dhe duhet te doni edhe Zotnija

21

.Juej, qe te  jene prezent dhe tre nga patriotet e pasteri te Shqiperise. Autorizomeni, ju lutem, t’i kerkoj  Kryeta rit qe te therase ketu pleqte e Kombit: Mehdi Frasherin,  Imzot Bum<;in dhe Fuad Dibren (brohoritje).
Kur pata fatin t’i jem afer ne ditet e zeza te mergimit, Mehdi Frashe­ rit ne Rome, bile i jam ndodhur dhe si mjek kur ay vuante nga smundja nostalgji qi domethene « malli i Atdheut » , i thoshnja: Pregatitu, o plaku
i  yne, te mbac; fjalimin  se ardhi koha; edhe kete i a thoshnja me bindje te plote.
Thriti, pra, Z.  Kryetar, thirre Z.  Kryetar  Medi Frasherin, qe ne ditet
5 e 6  prill, nga ballkoni i Bashkis na therriste: ejani djem, bashke me mua dhe me djemt e mij te vdesim per lirin’ -e  Shqiperise (brohoritje).
Foli, Z.. Kryetar,  Medi Frasherit  qi arriti  ajo dite qi okupatorin fa­
shist e zuri haka e Shqiptarit dhe e theu qafen· per gjithmone.
Thirri, Z. Kryetar, njerezit t’ane qe gezo jne kredine e mbare Shq pe­ rise, te vijne e ne na nderojne me prezencen e tyre, te vijne e te udhehe­ qin vendin t’one, te na bashkojne, te na udheheqin e te na japin kushtri­ min Shqiperise ane e mb’ane qe te dijme c;’te  bejme. (brohoritje):
Thirri, pra, Zoti Kryetar, pleqte e Kombit qe te  ndrigojrie e te na udheheqin ne veprimet t’ona.
Shqiperija ka vuajtur, ka hequr te gjitha te zezat, ka pesuar me jete, me gje e me mall, shume djelm jane arratisur, por keto te gjitha  do t’i ndalojme. Perpara <;do gjeje duhet te jemi te bashkuem. <;dokush qe men­ don per kulltuk ose per interesin e vet, duhet keto mendime t’i lere me nj ane e t’i a lesho jme vendin atyne me te zoterve.
(brohoritje dhe: rrofte bashkimi)
Perendija u ndri<;ofte mendj en atyre qe nuk mendojne per Shqiperi: Perendija u ndrigofte mendjen atyre te heqin dore nga marrezinat e te bashkohemi tok.
Rrofte Shqipnija e lire, Rrofte djalerija, Rrofshin udheheqesit e ndershem te Kombit.
Z. Ibrahim Lutfiu: Zotnij  te Ndershem! Mbasi pata fatin te zgjidhem si perfaqesues i Kosoves ne kete Kuvend Kombetar, marr lejen t’ju  them Zotnis s’uej,  jo  vetem n’emen te perfaqesuesavet te Kosoves, por edhe n’e­ men te gjithe popullit kosovar, i cili sot i ka drejtue syte nga Tirana edhe pret shpetimin prej saj. (b.rohoritje).
Zotnij te ndershem! Se ne c;’menyre mori pj<ese  Kosova ne kete Asonn­ ble, se ciles i jep randesin ma te madhe historike, s’mund t’a m t->1-r-m    me mend.  Na    si popull kemi ekzistue me shekuj  n’ate  vend ,   por den  sot nuk kemi pase fatin te bashkohemi me kryeqytetin  t’one e te flasim li­ risht. Per rastin qe na jepet jemi krenare. Cdokush qfi.  nuk e njeh rande­ sine e Kosoves, e cila qind per qind asht shq1pta re, ne pikpamje patriotike bän nji gabim shume te madh. Ne atje si popull ekzistojme me sheku j  e per shekuj dhe, mund te themi se atje asht Shqiperija e vertete.
Si gdo popull qi veren sot ndermjet syzave t’interesit te tij  kombetar, edhe na duhet te shkoqisim njihere e per gjithmone problemat t’ona kom­ betare.
Shqipnija si shtet indipendent dhe i parovatun pushoj te jete ne vi­
tin 1939.
Problemi qi  na paraqHet sot asht  po  ai   ; 19  –es me hdryshim  vec; qi   tani na   iepen prem n me te jemi nji ::.nt t  1 lire, kurse ne te kaluamen asnje vepr1m nuk i kalonte kontrollimit te Keshilltarit italian, bile edhe vete Ministrat ishin te detyruem t’i adoptonin pikpamjet e tyne. Shpre­ sojme, tashma, se keto gjana nuk do te perseriten e  nuk do te bahen ma ne jeten t’one  kombetare.
Na sot jemi tue marre nji pergjegjesi te rande. Ne qofte se nuk ia mrrin qellimit mbledh ja  e sotshme, pasojat per vendin t’one mund te jene shum·e  te randa. Cilatdo te jene keto pasoja, nuk duhet t’i kerkojme shu­ me larg; dy jane rruget ne te cilat mund te shkojme: rruga  e gjykimit dhe ajo e sentimentalizmit.

22

Shkol]a ma e mira e jetes asht praktike. Praktika  e disa kohevet na meson me shkue ne rrugen e gjykimit; shum popuj te dhane mbas senti­ mentalizmes jane detyru·em  me u sprapse mbassi dhane mija viktima, per te marrun ma vone rrugen e gjykimit dhe me ju shtrue rregullit dhe nji disipline.
Qellimi i kesaj Mbledhje asht, pra me gjet menyren e nji qeverimi t ar·esyeshem  per me shmange nji katastrofe te mundeshme.
Lufta e sotshme asht  ma teper  nji lufte  ideologjinash, ne te  eilen ndeshen fuqina te medha. Pjesemarrja  e jone, si nje popull nder ma te vogjlit, do  te shkaktonte shdukjen t’one qysh ne perleshjen e pare.
E shumta e tokavet qi  jane bashkue me nanen Shqipni asht  bazue ne gjendjen etnike t’one, sepse sikur Kosova mos t’ishte e perharne prej Shqiptaresh, Q’fare te drejte kishte me na takue ne?
PLpamjet   jane dy: Shumica dermuese kerkon nji ristabilizim t’au­ toritetit qeveritar sa ma te shpejte, per sigurimin e sotshem dhe pregatit­ jen e se neserme·s, ndersa ana tjeter kerkon te kunderten.
Kishim me pyete se kush nder Fuqite  oj zanin e vet per me mbro­ te gjate kohes se kalueme. Kosoven e cila qe ndame nga Shqjpnija si trupi prej kokes? Prandaj  shpetimi  do te  na vij  vetem e vetem prej  nesh e prej askujt tjeter.
Kosova bani Q’ishte  e mundun qe te mos ndahet prej Shqipnis, bile, nuk ju   shmange edhe viktimave, te cilat qene te shumta. Kujtojme me kete rase historine e vitevet 1878, 1913 dhe 1918 vetem per ne Plave e Guci per te vetmin qellim pse donin me qene s’bashku me Shqipnin! Keto pro­ va jane dhane me shumice edhe nder tokat e tjera sot te lirueme: Kosove niber, Struge.
Nuk asht udi kjo qi thame ma nalte, sepse, sie;; asht nji ligje natyrale per do kombe tjeter, ashtu asht nji ligje natyrale edhe per popullin t’one i dli kerkon te bashkohet me vllezenit e vete, tue i dhane doren njeni tja·­ tnt e tue punue e veprue per te miren e perbashket. Nuk jemi shovinista, ato jane tokat t’ona, jane vadite me gjakun Shqiptar dhe n’ato toka jane vetem shqiptare. (brohoritje).
Si dihet, te gjitha  perpjekjet  per nji perQamje ne mes Kosoves dhe
Shqipnis Ethnike kane falim’€’lltue krejtesisht.
Kosova, e cila asht shpirtnisht  e bashkueme me Shqipnine e qe nuk ka fuqi ne bote qi munde t’a ndaje, i ka drejtue syte kah Tirana e deshi­ ron krijimin e nji qeverije te forte, e cila ka me shpetue vendin prej nji shkaterrimi te brendeshem. Na, kerkojme pre j  jush, o burra te popullü Shqiptar, veprimtari  te gjalle, kerkojme prej  jush qi toka e  jone mos
te shkelet prej te huejsh se me te vertete jemi ne rrezik. Na, kemi vendose me vdeke e mos me lane qi toka e jone te sbkelet prej  te huejve.
Sot nuk asht koha e fjalevet po koha e veprimit, nuk asht koha te bajme politike, nuk asht koha e ndrimeve te shpeshta te qeverive po asht koha e nji veprimtarije te shpejte per fatin e Shqipnis, e ne keto aste duhet te jete njeriu  me auktoritet, cilsi kjo qi ne astet e sotshme asht ma se e domosdoshme. Kete gja duhet t’a mendojme ne Shqiptaret n’asht se duem te shpetojme vehten.
Rrethana jo te njajta formojne opinione te ndryshme, for.mojne men­ dime te ndryshme. Kosova asht nji vend ku mbretnon qetsija dhe do te mbretnoje deri ne astin e duhun dhe n’emen te ketyne burrave ju japim fjalen e nderit si shqiptar  se jemi gati me vdeke burrnisht  per liri e jo ne luften e vllavrasjes; por kjo qetesi qi mbretnon ne vendin t’one s’do te kishte asnje dobi ne qofte se kjo qetesi nuk mbulon dhe Shqipnin e vjeter.
Neve na djeget zemra per shkatrrimin e nji  pjese t’Atdheut  t’one, ka pse na gezojme qetesi.
E dime se 9do derrdhje  gjaku  e kote humbet  fuqin  e organizimin t’one kombetar per te nesermen qi nuk asht mjafte e qarte. Kosova asht
e vendosun me derdhe edhe piken e fundit te gjakut, po ky  ast nuk ka
mbritun ende. Ne rast se ka njerez qi kerkojne qi Kosova te kryeje de-

23

tyren e gjendarit ne Shqipnin politike, jane gabue; deri sa njerez me au­ toritet terhiqen nga pergjegjesija, edhe Kosova pergjegjet se na kete ko­ kerr ullini s’e perpijme dot.
Nuk duhet harrue se kemi vende ku gjuha amtare mungon apo per rethana te ndryshme nuk flitet. Keto vende gjinden rreth  kufinit eth­ nik shqiptar dhe zemra e banoreve te tyne rreh si zemra e te gjithe shqip­ tareve. U  kujtoj  me ket rast Senicen, Peshterin, Bihorin dhe Rrozhajne popullsit e te eilave, me gjakun e tyne te paster, e kane mprojte e mproj­ ne Kombesin Shqiptare.
Per eilen Shqipni anojme na? Per nji Shqipni me kufijt ethnike te saj, ku te sundoje rregulli dhe drejtesija, ku te mbretnoje ndershmenija e ku te gjithe shtetasit shqiptare te gezojne te drejtat te njejta, pa da­ llim feje.
Per sa i perket toleranees fetare mund te thomi pa proje se ne asnji shtet toleranea fetare asht aqe e gjane dhe nuk mund te barazohet me as­ nji komb tjeter. De.shiroj qi ky maturitet  politik i ranjosun ne Shqipnin e vjeter, te perhapet dhe ne Kosoven t’one. (brohoritje).
Shkrimtari  Shqiptar  ma imadh  i Popullit ka thane se neve nuk na ndajne as kisha as xhami. Ky shpirt qi mbretnon ne Shqipnin e vjeter duhet  te  perhapet  edhe ne  Kosove sa  ma pare;  bashkimi shpirtnuer  i Kombit Shqiptar qi asht thesari ma i madh i tij, duhet ruejte, kultivue edhe zhvillue. Kemi pa se shume shtete,  jo  per arsyena te  jashtem,  po pse u ka mungue bashkimi shpirtnuer, kane pesue e kane pa shume dame.
Perfundoj tue ju kujtue se fuqija e nji kombi nuk mvaret nga   gja­
nesija toksore e tij as edhe nga numuri i banoreve, por nga numri i udhe­
heqsve r;e pajisun me kara.kter, te eilet ne keto <;aste,   nuk duhet  te mun­
gojne. \brohoritje).

Z. Kol Zefi i Grudes: Te nershem Zotnij! Ju falem nderes zotnis s’juej qi na u dha rasti me u  mbledhe se bashku e me bisedue per te  miren e Shtetit Shqiptar. Na kena provue nji gezim te madh. Me falni se  nuk jam shkollar e nuk  jemi mesue me fole si flasin  shkollaret;  jam   vetem nji katundar i rritun neper male. Malesija e madhe, Zotnij te  ndershem, ka pase shume dame: gjithmone kena ndenje me pushte ne  dore, na jane pri­ she shtepijat, na  jane prishe familjet dhe kurkush  s’ka   ardhe me na i kqyre dhe ne vend me na u dhane te drejtat per  gjakun e derdhun dhe per vuejtjet qi kena vuejt, na jane marre.
Malesija e madhe u renue krejt dhe nuk mbeti shtepi pa u renue; e lam vendin t’one te lamun me gjak edhe shkuem me jetue ne malet e shpella t. Lufta balkanike na gjeti me pushke ne dore dhe mbas luftes bot­ nore na u muer Hot, Tuz, Grude, Plave dhe ngelem ne rruge te madhe tue i braktis vendet t’ona te lame me gjakun t’one e me lotet e femijve.
Zotnij te ndershem! Zemra e jone nuk shendoshet ndryshe, ve<;se   ne qofte se na }epni fjalen se nuk keni me na leshue doret. Jemi lidhe  te
gjithe me besa-bese; Malesija e madhe ka ba beselidhje me bese te Zotit se na  duem me qene per Shqipni e me partine Shqiptare. Ju  jap fjalen n’emen te Malsise se Madhe se jemi gati me vdeke e se, me bese te Zotit, sa te na punoje shpirti e fuqija, pa gjak kujt gja nuk i leshojme. (broho­
ritje).
Z. Jashar Erebara: Me  jepni leje me fole per  kete dite  te sotshme. Kjo dite, Zotni, asht nji  dite historike per Kombin t’one. U   fol shume per Kosoven, por une do te flase disa sende historike te Kosoves, sende keto qj jane te verteta, jo pse na pelqen neve po pse ashtu asht e verteta dhe kjo asht vertetue se Kosova asht shqiptare sidomos prej atyne qi nuk na duan, prej Serbve qi e kane sundue prej kaqe vjet  ate  vend  me  zor, m:e shume mundime, me vrasje, presje, me marrje pasunish, me <;nderime dhe me gjithe far vujtjesh; edhe ne kohet e fundit, kur u bashkue Italia me Malazezet, u  ba nji  kasapane dhe kurrkush  nuk hapi  gojen m’i qa hallin ketyne te mjerve dhe atje n’Evrope apo Londer, kerkush nuk i ra veshit se Shqiptaret u therre, u vrane u eoptuan me gra e me femij, kurse

24

per tre serbe u ngreh gjithe bota ne kambe!». a ma   shume kemi luftue ketu ne ket vend, por nuk di si e marrin  ata  dhe mbetet puna e  jon ne  heshtje.
Na,  si u  a thashe dhe disa shokve, mund t’i  bajme merabd kujdo por ma  para duhet te ruejme shtepin t’one e te jemi vete zot  ne te.
Ne  luften e madhe te 1914 kam folun me  Spalajkovi9in q’ishte amba­
sator ne Petersburg. More, Z. Minister, i kam thane, nuk keni hak per Ko­
:soven, nuk keni asnji te drejte. Po a dini 9’ka me tha? – Ne  e dijme se ne  Kosove nuk kemi shumice, por Kosoven e duem qi t’a bashkojme me Malin e  Zi  per t’i kundershtue Austro – Ungaris mos te dale ne Selanik.
Kur u  ba  lufta e madhe, Austro-Ungarija i shtrengoi Serbet mos me u perzi ne pune te Kosoves dhe Serbet  u  ngriten e  formuen nji Komisjon dhe shkuen ne Rusi ku na paraqitne si njeres te egert qi hane mish njeriu! Por  faji ishte edhe i joni se nuk derguem edpe na nji Komisjon atje.
Kur kemi qene ne Viene, Austro – Ungarija na ka thane: Na   do t’a bajme Shqipnin, por bani gajret dhe ju. Ket e mbaj mend mire dhe kane qene prezent Ismail Qemali, Hasan Prishtina  e tjere.
Gjithe historiografet serbe, me disa perjashtime, se k.a  dhe atje nje­ res   te dijtun, kane thane  te drejten  se ne Kosove s’kane shumice.  Pra, ky  vend na  perket neve dhe na do  t’a sundojme.: (brohoritje).
Ma  i madhi profesor Serb, qi ka ba  nji enqiklopedi kater volumesh, dhe e kam ble tash shpejt- thote se per fat te keq nuk mund t’a mbajme Kosoven, nuk jemi te zote t’i afrojme, nuk jemi te zote t’u  hyjme ne shpir­ tin e te jene bashke me  neve. Par nji tjeter, profesor Vesniqi, thote se Ko­ eoven duhet t’a kolonizojme: te marrim prej Mallt te Zi,  prej Dalmacis, prej Bosnjes, Erzegovines dhe ne mos mujshi.!m me  ba  shumicen, ne mos tjeter te jemi egal.
Prandaj edhe ne duhet te punojme e  mos te rijme te ploshte, p.sh. te bajme nji memorandum me e 9ue ne Evrope dhe mos te rijme te parali­ zuem por te punojme.

Z. XheZaZ  Mitrovica: Zotnij Perfaqesues te Popullit: Jemi mbledhur ketu ma teper se me ba bisedime, me dhane vendime. Nga pikepamja rtderkombtare ne e  kemi percaktue poziten t’one edhe pozita jone nga kjo pikpamje per sot e tutje asht e  qarte. Ne  nuk kemi armiqesi me  kerE.end dhe ne kete perleshje gjigante, neve, si popull i vogel, nuk marrim pjese as  me   njeren  as me tjetren  ane. Nga pikpamja  nderkombtare, pozita e jone u  percaktue fort mire nga vendimet q’u mueren prej Kuvendit Kom­ betar; nga pikpamja  e  mbrendeshme kemi nevoje per  nji organizim te forte e  te shendoshte.
U  fol per nji organizim te nji krahine apo te nji tjetre. Une jam i mendimit se duhet te  kemi nji  organizim total.  Nuk duhet  te  jete nji
krahine apo nji tjeter ajo qi do  te luftoje por duhet te jete krejt fisi shqip­
:ar (brohoritje).
Per neve detyra kryesore asht te formojme Shtetin, t’i japim n ji Qe­
veri edhe te  percaktojme  direktivat  t’ona  dhe  frymen  e   Qeverise  t’a
drejtojme me  frymen t’one.
Shqipnija ka vetem nji problern dhe mbas mendimit t’im problerni qe
ma  teper na preokupon asht problemi i mbrendeshem. Kemi shume vlla­ zen t’ane qi gjinden larg nesh. Kujdesi i pare iQev.erise qe do  te formohet. duhet te jete qe ata vllazen qi sot gjinden larg nesh, t’i kthejne ne gjirin e  Shqipnis e  te filloje jeta e  lire shqiptare (brohoritje).
Ne   nuk bajme lufte me asnji parti; ne nuk njofim nji parti ose nji tjeter; ne e kemi shpalle qi dit.en e pare botnisht bashkimin e gjithe shqip­ tareve (brohoritje). Motoja e jone ka qene dhe asht qysh diten e  pare: ba­ shkimi rreth  Flii\!I!lurit!   (brohoritje) Ideologjinat e ndryshme na nuk  i njofim. Na   partina nuk  njofim, na, midis atyne qi marrin  pjese ne nji ideologji ose ne nji tjeter,  nuk shofim nji kundershtim, nuk i shofim si armiq, por si Shqiptare. Asht detyra e jone keta shqiptare t’i shtiem ne rrugen e  mire; kane me thane edhe ata di9ka, kane edhe ata nji te drejte snuk mund te pranojme se vetem na jemi te drejte e ata jane te gabuem.

25

Nji te drejte absolute nuk ka, por duhet te gjejme rrugen e afrimit dhe ke­ te rruge duhet te na e gjeje Qeverija. Keshtu qi keto tendenca te ndrysh­ me, keto partina te ndryshme te mund te shkrihen ne forcen shqiptar-e te Qeveris s’one Kombetare.
Shqipnija ka disa te drejta  me i mprojte  dhe ne qofte se Qeverija shqiptare asht e forte dhe e pregatitun, na keto te drejta mund t’i mproj­ me lehtas. Prandaj duhet te pregatitemi per ne luften e tavolines por nga ana tjeter duhet te pregatitemi edhe me ushtri.
Na, qi pak  a shume  kemi  konceptin  e nji  shteti,  themi  se duhet  tiJ
jemte pregatitur mire se kemi hesape per te kerkue, kemi deshira per
te plctesue. Une, si perfaqesues i thjeshte, due qi ushtrija te jete krejt shqiptare  dhe  c;;ashtjet me karakter  krahinor nuk me pelqejne fare  se ke.to jane gjana qi e kane kalue kohen e vet. <;;do shtet qi neser do te doje
te pershkoje token t’one, duhet- te na gjeje te organizuem dhe te forte qe te mundemi te mprojme te drejtat  t’ona. Kufite t’one mund te mpruhP.n vetem nga nji ushtri plotesisht e organizueme. Prandaj  asht detyra e jo­ ne kryesore, ne vend qe te vazhdojme me keto bisedime, te marrim ven­ dim dhe t’u japim besimin e plote atyne burrave e djemve qi ne keto mo­ mente kaqe tragjike do te marrin ne dore fatin e Kombit Shqiptar. Fati i Kombit Shqiptar  duhet te  jete i lidhun me jeten politike shqiptare e  jo krahinore. Shteti Shqiptar ka per te thene dic;;ka  edhe ay ne tavolinen e bisedimeve te paqes dhe ne kete tavoline duhet  te flasin  jo  tjeter  k.ush por personalitete Shqiptare, te eilet do te kene ndihmen e krejt popullit shqiptar e te Shqipnis mbare. Asht detyra e jone te shkojme drejt oe  ne rruge te drejte e prandaj duhet t’i japim besimin e plote asaj Qeverije qi do te formohet dhe mandej te shkojme te gjithe  ne shtepijat  t’ona   te bashkuem me frymen e Qeverise se Re shqiptare.
Disa personalitete te botes shqiptare per nji shkak ose nji tjeter nuk jane sot bashke me ne, nuk  jane te ulun ne vendet e caktueme pe.r  ta. Mund t’i kuptojme dhe duhet t’i kuptojme arsyenat e tyne por nuk duhet te ndalohemi, se ndalesa per nji popull asht vdekje.
Na   duhet te pregatitetmi edhe per gjak ne qofte se neser dikush mi sulmon, se gjaku asht liri. Na duhet te frymezojme Qeverin e·.re  per nji politike te matur, nji politike te ndershme, nji politike te drejte pa marre para sysh ndryshime klasash. Na   problernet t’ona do t’i zgjidhim si do t’i zgjidhin bota mbare, por kjo vjen mbas lufte. Sot duhet te jemi te bash­ kuem, duhet te jemi te organizuem dhe Qeverise t’i japirn besimin e plote, t’i japim besimin atyne qi do te rnarrin persyper barren e Qev·erise me be­ sim te patundeshem se Shteti e Kombi Shqiptar do te rroje i lire ne Bal­ kan e ne Europe.
I jap fund fjales tue ju  ftue te berthitni bashke me mue: Rrofte Shqi­
pnija e Lire.

Z. Sul Kadiu: Z. Kryetar. Kam t’i c;;faq Keshillit nji deshire. I ndjer.i
Hysen Mushqeta qi do te vinte si Asamblist ne Kuvendin Shqiptar ka pa­
‘€ qellim te mbante nji ligjerate e cila asht botue edhe ne Fleteren « Kom­
bi». Prandaj per respektin e tij ju lutem qi kjo fjale e tij te kendohet ke­
tu sot ose ne ndonji mbledhje tjeter.

Z. Ded Thani: Zotni Kryetar! Po marr fjalen si perfaqesues i krahines Dukagjinit tue i u drejtue Kuvendit Kombtar, ketij  kuvendi b,..trrash ku kam nderin  me ba pjes-e. Piksepari e ndjej per detyre me iu fale nderes Shteti Gjerman qi tue e pa nevojen e kesaj mbledhjeje, ka pase mirsine me na lane te lire me faqe mendimet e ndiesinat ne keto c;;aste  kritike per vendin t’one e te thuash se per krejt boten mbare.

Zotni Kryetar e Zotnij te ndershem!
Besoj qi nuk mbahet mend qi Shqipnija te  jete ndodhc ndonjihere ne gjendje me kritike se sot. Intrigat, perc;;amjet qi po zhvillohen ne kurriz te ketij populli jane tue na .;;ue  drejt nje germine ose ma mire me thane

26

drejt hymnere te rrezikeshme. Pra kjo mbledhje ase ky kuvend burrash i  bashkuem per te vetemin qellim qi me i dale perpara rrezikut qi po na turret per te na dhane te shtymen e fundit, ne veprimet e tija, duhet te kene per baze:

1) Pajtimin  e te gjitha partinavet  me ngjyre kombeta re ne nji blok te pa-thyeshem, te cillat se bashku te kene si parim Atdheun e interesat e ti.j  dhe te punojne per nji Shqipni te madhe, te lire e me drejtesi;

2)  Me lidhe nji  bese kombetare deri  ne mbarimin  e luftes, qe per ekzistencen t’one kombetare e Shtetit te lire, duhet te na gjeje te bashku­ em, te forte dhe te gateshem per te muejte me i dale zot vendit t’one e ketij vaani te shejte kaqe here te lamun ne gjak fatosash shqiptare.
3)  Si baze duhet te merret Statuti i Mbretnis Shqyptare, i cili asht re­
.fana ma  e sigurte dhe e forte qi ky kuvend mund te kapet per te, per ne
da im me na u quejte te deja dhe te ligjeshme vendimet t’ona qi po ma­ rrim sot. Per ndryshe, une kujtoj se kemi me i lane vedit nji kujtim te pa bukur ne historin e ardhesrrme shqiptare; sepse, per deri sa   na me anen e
kesaj Mbledhjeje, jemi tue i trumbetue botes shqiptare kethimin e  lirise, vjen vete-vetiut se bashke me ket liri duhet t’i kthehen edhe ligjet e kri­ jueme perpara se okupatori te shkelte  ne vendin t’one d.m.th. perpara dates 7 Prill 1939, te drejta keto qi ne asnji menyre nu k  duhet te mohohen
:ihe qi as qi kemi kompetence me i ndryshue. a)   sepse per  me  ba   nji
ndryshim Statuti ose forme Regjimi, na mungojne provat e ligjeshme;

b) nuk ka kurre nji tjeter shkak kombetar qi t’a  shtyje sot ket Ku­ vend me   v<endose shkuljen e atyne themeleve qi na vete me vullnesen t’­ one i  kemi vue;

c)  por edhe sikur te ekzistonte nji shkak i tille, kjo kompetence kujtoj se i takon vetem Dhomes se Perfaqesuesaye Shqiptar  qi me shkeljen e Okupatorit i u kje dashte me u shpernda.

4)  Me gjithe kete, ju qi keni marre pergjegjesin e rande per me i u gjend vendit ne keto 9aste kritike,  Populli u  kerkon nji Qeveri te forte
Kombetarc te zgjedhun ne menyre qi te kene besimin e tij, abolla q1  te na
mbaje te bashkuem deri ne perfundimin  e kti konflikti dhe te gateshe:m
me 9ue zanin t’one pik 9do padrejtesi qi te na bahet.

Z. lsmail  Haki Deveja: Shoke  te dashtun! Nuk  jam orator,  por qka flas i flas nga z.emra. Nuk do te bisedo j mbi historin t’one, pCr  do te kujtoj se me ka takue fati te jemi me nji tok shokesh qi po  i takojme ketu, qi
dikur kant qene te rij dhe sot jane me floke te bardhe, si p. sh. z. Krye­
tari jon, te ndodhemi ne Vlone kur per heren e pare u pall indipendecca
shqiptare dhe u ngrit Flamuri Kombetar. Me kujtohet akoma sot ay plaku i thinjur, i ndjeri Ismail Qemal, kur me nji grusht njeres ardhi ne Vlone per te ngritur Flamurin Kom·betar.  Edhe aso kohet Flamuri  Kombetar u godit me gjyle prej  Flotes greke; gjyle goditen shtepin e  Hasan Cares ku banonte i ndjeri Ismail Qemal dhe shtepin e Seit Qemalit.
Kur u mblodh Kongresi i Lushnjes edhe atehere Flamuri Kombetar pesoj tronditje prej topave te shtime nga Italjanet.
Mbas shume vuejtjesh, shume shkatrimesh, prap desh Zoti qi Shqi­ perija fitoj lirin e vete, mbasi populli shqiptar asht krejt i pafajshem dhe vetem ngatresat e hueja e kane 9ue ne grade m’u vra vella me vella. Me gjithekete  duhet te mos deshprohemi, duhet te mos na ligeshtohet zemra me gjithse koha esht shume e rezikeshme dhe duhet  te ngushellohemi kur shohim te mbledhun ne kete Kuvend Kombetar toske, gege, qytetare, malesore, myslimane e te krishtere per te bisedue per <;eshtje kombetare me zemer te 9elet e te vendosim per fatin e Shqiperise.
Si nji nga pjestaret e Asamblese, i faq falenderimet atij grupi pa­ triotik qe ne raste me te veshtire, mori inisiativen per te marre Qeverine ne dore dhe nuk e lane popullin n’anarki; atij  grupi patriotesh qi muer

27

kete inisiative tue mos marre parasysh as rezikun, as pengesat as vesh­ tiresinat, por i u pervesh punes dhe sot me inisiativen e keti) grupi  )em1 mbledhun ketu te bisedojme e te vendojme lirisht.
Do   te deshironja qi g jithe Shqiptaret,  pa   perjashtim,  te ishin  ndo­ dhur ne mbledhjen e ketij  Kuvendi, mbasi qellimi i kesaj mbledhjeje te perbashkete asht vetem bashkimi e jo  tjeter gje. Sot po bisedojme per or­ ganizimin. e n.i (\everi1e, e cila  t.sb.  “toW  “?lag \. e “‘?O””?u\\1.\. ßb.q\:p\.aT  \.e
!:>humevuajtur. Atyne  personave  qi  do  te formojne  Qeverine  e qi  do te
marrin mbi supat e tyne kete barre  kaqe te  rande, duhet secili prej
1esh, jo  vetem t’i perkrahim, por, tue qendrue besnike te ijales se dhanun
te keshillojme popullin, shoket t’one, tue i tregue rrugen e drejte gjith­
secilit. Kjo asht perkrahja  ma   e madhe qe na mund t’i  japim Qeverise.
1.brohoritje).
Te keshillojme edhe ata shoke qi rijne neper rruge e kafehane dhe kritikojne dhe nuk jane burra te vijne e te bisedojne bashke me neve. E kane deren te <;ilet,  jane thirun te vijne ketu dhe nuk kane ardhur, kurs·e atje, neper kaiehartet, e <;elin  gojen  sa nji <;orape per me kritikue.
Komiteti Ekzekutiv u ka lane te gjithve deren te <;elet  qi te bisedojm€ e te vendojme se bashku, por ata nuk ardhen. Jo, Zotni! kjo keshtu nuk vete! une te mos perzihem, ay te  mos perzihet, por at’here   kush do t’a marre pergjegjesine? Po te mos t’a marre kush kete barre, ahere  <;do  te bahet halli i popullit? Pastaj, kur vjen puna per kulltuke, atehere sejcili del ne shesh dhe thote: un jam ma i zoti!
Gjeja ma e madhe dhe ma e shejte  per neve asht sot bashkimi kom­
betar: d.m.th. te jemi Shqiptare e te duam Shqiperine.
Z.   Erebara  permendi <;eshtjen e Bihorit  dhe tha  se kur  vriten  dy Serbe gjithe bota ngrihen ne kambe dhe bajne demostrata, kurse kur vri­ ten Shqiptare nuk behet fjale. Une kete nuk e pranoj se neve na ka pike­ llue zemra gjak per fatin e atyne Shqiptareve te mjere, por gjendjen  e asaj kohe ‘e dijme te gjithe qe nuk guxonim te nxir:nim ze.
Sakriiicat e Kosoves do te kujtohen me admirim jo  vetem sakrificat e Kosovarve por edhe te gjithe herojve shqiptare. Rrofte Shqiperija  e ba­ shkuar!

Z.  Jashar Erebara: Qellimi i im nuk ishte pse per kater  serb  u   bane m.aniiestime, po  pse nuk u bane manifestime kur u vrane 4000 shqiptare ne Bihor tue u  therre si  kea bigairihak. Une nuk e kishe qellimin t’im as kendej as andej. Per mu·e ne da<;  komunist, ne da<;  anarkist  te  jene me vjen keq si njeri, qi te therren  si ke<;a.

Z.  Mexhahid  Ramadani:  Si   delegat  i   Tetoves  kerkoj   prej   Qe­ veris qe te formohet nji ushtri kombetare e forte qe te jemi te pregatitur per te nesermen dhe te perpiqet si vllazrit t’one qe nuk jane sot me neve t’i afrojme. Rrofte Shqipnija e lire!

Z.  Kryetari: Mbledhja per sot mer r fund dhe hapet neser ora me
Mbledhja mbyllet ne oren 12.30.

SEKRETAR!:
Sokrat  Dodbiba d. v.
KRYETARI:
Lef    Nosi d.  v.

28

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A. E IV.

E Ejte me 21 Tetuer 1943, ora 12

Permbajtja:

1) Betim iAsamblistit  Z. Nenkol.  Ali  Shefqet Shkupi
2) Kendim iProces-verbaHt te mbledhjes se kalueme, date 20-10-1943
3)  Proponim  iZ. Rexhep  Mitrovica  mbi  anulimin e te gjitha  ligjevet e koncesjonevet te  dhanuna  ne  k.ohen e  Regjimit te  maparshem.
4 ) Kendim i Raportit te Komisjonit  te posa em per shqyrtimin e Ven­
dimeve  te  K omitetit Ekzekutiv te  Perkoheshem.
5)  Kendim  i Vendimeve te  Komit.  Ekzek. te  Perkoh.  dhe  pranimi
ityne.

KUVENDI    KOMBETAR

MBLEDH)A.     E IV-

E  Ejte me-  21  Tetuer  1943,  oro  12

(Kryeson Z.  Lef   Nosi)

Z.  Kryetari: Shumica asht. Mbledhja hapet.
Betohet Asamblisti Z.  Nenkolonel Ali  Shefqet Shkupi, i ardhun ri­
shtas, si mbas formules qe  vijon:
«     Betohem n’emen te Perendis e  mbi nderin t’em se  kam per   te ru­ jtun besnikisht mevehtesine e tansine toksore te Shqipnis, se kam per  t’i ndejtun besnik Atdheut e per  t’u dalun zot  Statutit e ligjeve te Shtetit, se kam  per  te krye detyren t’eme me  ndergjegje te plote per  te miren e per­ gjithshme, pa  u  penguem aspak prej interesash te vec;anta a  krahine » .
Kendohet proces-verbali i Mbledhjese  tr1ete, date 20  Tetuer  1943.

Z. Rexhep Mitrovica: Z. Kryetar. Persa i perket pikes se  dyte te Ven­ dimeve te marruna dje nga  Kuvendi Kombetar qe  thote: Te  gjitha ligjet, dekret-ligj€t, dekretet e  rregulloret te promulgueme prej dates 12  Prill
1939 deri me 14 Shtatuer 1943,  mbeten ne  fuqi, vec; atyne qi  abrogohen ose nuk pa jtohen me  frymen e vendimeve te K uvendit Kombetar »,  kam te baj  nji proponim: Jam i mendimit qe  kjo   pike ka  nevoje per   nji studim
ma  te mire, sepse na  duhet t’i japim fund e te shuajme c;do gjurme te robe­ tun nga  Rregjimi i kaluem Fashist. Te  gjitha ligjet e koncesionet e dha­ nuna n’ate kohe, duhet t’anullohen. Per kete arsye proponoj qi  kjo pike te merret rishtas ne  studim.
Zane: Asht e drejte.

Z.  Kryetari: At-her€ mbetet per   t’u  rishikue edhe nji h ere. Kendohet raporti i Komisionit te posac;em  per  shqyrtimin e Vendime-
ve   te  Komitetit  Ekzekutiv si   vijon:

P. T.
Kuvendit Kombetar,

Tirane

Komisioni i Posac;em  i formuem per  shqyrtimin e Vendimevet te Ko­ mitetit  Ekzekutiv mbasi zg jodhi si Kryetar  Z.  Mustafa Mara-Drita  e  si Sekretar Z. Ibrahim Lutfiu , procedoi ne  shqyrtimin e  vendimevc 3i mbae

31

listes se bashkangjitun, dhe tue i gjetun n’interesin  e Shtetit si nga pik­ pamja ekonomike e financjare, i pranoi pa asnji ndryshim dhe ja  parash­ tron Mbledhjes se Pergjithshme per me dhane aprovirnin definitiv te ty­ ne tue lane shqyrtimin e vendimeve te tjera ne m’bledhjen ma t’aferme te Kuvendit.

Sekretari:
1. Lutfiu d. V.
Kryetari:
Mustaja Mara Drita d.v.

Kendohen Vendimet  e   Komitetit  Ekzekutiv  dhe pranohen nji  nga nji si  vijojne:

URDHNESdate  16-9-1943, Nr. 5

Komiteti E.k.zekutiv iPerkoheshem;
Ne virtyt  t’autoritetit  qe iasht  delegue;

URDHENON:

Detyra   e  Keshilltarve te          lloji  e  kati?gorije prane  Ministrive, Drejtorive te  Pergjithshme ose Enteve tjera Shtetnore te ndryshme, e krijuen1e me dekretin’ e Mekambesuer Nr. 17  d. 2-6-1939 ose me ane  rnasash tjera, suprimohet.
Te gjitha  Mirlistrite ngarkohen rne zbatimin e kesaj Urdhene3e.

Tirane, me 16  Shtatuer  1943
KRYETARI IK.  E. TE P.
(IbTaMm Bi{;akC’f,u) d. v.

URDHNESE date 17-9-1943, Nr. 14

Komiteti  Ekzekutiv iPerkoheshem;
Ne  virtyt t’autoritetit  qe i asht delegue;

URDHENON:

Neni 1. Per arsye kontigjenti, Banka Kornbetare e Shqipnis dhe institutet e tjera
Bankare qe veprojne ne Shqipni do te rnbeten te rnbylluna deri ne nji lajmerirn te
dyte.
Neni 2.  Rihapja e instituteve Bankare do te ndodhi rnbrenda pake diteve. Data e
sakte do te njoftohet rne nji Urdhenese te dyte.
Neni  3.   Gjate kohes se mbyUjes te Bankave, te gjitha  skadimet e kamjaleve
ose tituj  tjera  kredije, te kontraktueme etj. pezullohen dhe shtyhen deri ne diten
e neserrne te rihapjes se Bankave.
Neni 4.  Ne kete periudhe kohe, Banka Kornbetare e Shqjpnis  do te kryeje, si­
doqofte,  shE:kbirnin e Ar\!:es per sa u perket Arkave Shtetnore.
Tiranä, me 17-9-1943.
KRYETARI I K. E. TP.
(Ibrah.itm Bi ak iu) d. v.

VENDIM date 17-9-1943 Nr. 18.

Korniteti Ekzekutiv iPerkoheshern   ne  mlbledhjen e tij  te sotshrne te mbajtun nen Kryesin  e Z.   Ibrahim Bi!;;ak u. Kryetar, rne antare  ZZ. Bedri Pejani, Xhafer Deva, Vehbi Frasheri,  Miha l Zallari e Eqrem Telhaj, tue marre parasysh ndryshi­ min  e  gjendjes ne Shqipni dhe vazhdimin e  vepriroeve t’administrates  Shtetnore,

VENDOSI:

qe, per sa u perket Gjykatavet, keto te japin vendimet e tyne tue i deklarue n’emen
te  Shtetit Shqiptar.
Tirane,  rne 17-9-1943.
KRYETARI I K. E. TE P.
(Ibraht!m Bi ak iu) d. v.

AN TA RE: : Bedri  Pejan.i cl. v. Xhafer Deva d. v. Vehbt  F’T’asheri d. v.
Mthat Zat.lari d. v. Eqrem Tethaj d. v.

32

URDHNESB date  20-9-1943 Nr. 34

Komiteti Ekzekutiv i  Perkoheshem ne  virtyt  te :tuqise qe  i  asht  delegue, tue ma-rre parasysh nevojen e dornosdoshme per  me b11okue kapitalet  e hueja n’interesin e nalte ekonomik te Shtetit,

URDHBNON:

Neni 1.  Deri ne skjarimin e natyres juridike dhe te drejtave te firrnes jane. dhe mbeten, te blokueme prej  dates se pezullimit te v-epr.mit te bankave gjithe  d1spo­
nibilitetet  bankare  prane  Bankes Kombetare te Shqipnis, Bankes se  Napolit dhe
Bankes  Kombeta-re te Punes te gjitha  firmave dhe instiluteve  qe vijojne E.E»l.A. –
E.T.A. –  E.B.A. – E.A.G.A.  – A.M.M.I. – A.G.I.P. – (Ispettorato  Opere Pubbliche)  –
1sh P.K.F.Sh. dhe me gjithe organet e saja, si dhe ato t’instituteve dhe organeve ush­
tarake.
Neni 2    Mbeten gjith’ashtu  te blokueme deri ne  urdhen  te dyte dispon:ibilitetet
0  Enteve shtetnore dhe parashtetnore Italjane.
Neni  3.   Asnje  transferim  fondesh edhe asnje virament  nuk  do te  bahet midis llogarive te ma siperrne ose mid.is tyne dhe te tretave, mbrenda ose jashte Shtetit.
Neni 4. Banka  Kombetare e Shqipnis, Banka e  Napolit dhe Banka  Kombetare e Punes jane te ngarkueme dhe pergjegjes per venjen ne veprim te ketij dekreti.

Tirane, me 19  Shtatu-er  1943.
KRYETARI I K. E.   TE P.
(lbrahlim. Bis;:aks;:iu)  d. 1>.

VENDIM date  20-9-1943, Nr. 43.

Komiteti Ekzekutiv i  Perkoheshem,  ne rnbledhjen  e tij te sotshme, nen Kryesin
e Zot. Ibrahim Bicakciu, Kryetar  me antare  zz.  Bedri Pejani,  Xhafer Deva, Vehbi
Frasheri, Mihal Zallari e Eqrem Telhaj, ne lidhje me gjendjen e k.rijueme ne Shqipn:i
mbas rrezimit t’Ushtrivet Pushtuese Italja.oe dhe Deklarimit te Pamvaresis se Shtetit
Shqiptar,  nji zani

VENDOSI:

rilcrijimin e Ushtris Shqiptare te Shtetit Shqipt-ar, te pamva!t’un dhe njiherit  dekla-ron te  rrez.uE’me nga cdo fuqi dispozitat e dekretit  date 11-12-1939  mbi bashkimin e Fu­ qinavet t’Arrnatcsuna Shqiptare me Fuqinat e Armatosuna Italjane.
Ne kete rase rihyejne ne fuqi Kod i  Penal Shqiptar e te gjitha Ligjet e Rregullo­
ret e dhanuna per ushtrine Shqlptare perpara dates 7  Prill  1939.
Komanda e Pergjitheshme Usht arake autorizohet me studjue e paraqite per ven­
dlm rikriji!nin e Entevet qe u mvarshin  ma pare prej  Komandes se Pergjitheshme te Mbrojtjes Kombe are e qe u  suprimuen me dekretin e naltpermendun -per  efekt te bashkimit te dy tuqinavet ushtarake, si edhe cdo dispozite tjeter ligjore te nevojsh­ me ne lidhje  me situaten  ne te eilen  vjen me u   gjete Ushtrija  Shqiptare ne  rase
te shkeputjes se saj  prej  Fuqinavet Ushtarake  It-aljane.

Tirane, me 20   Shtatuer  1943.

KRYETARI I K. E.   TB P.
(Ibrahlim Bi  akC’f.u) d.  v.

AN TA R:    Bedri Pejani d. 1>.  Xhafer Deva d. v.  Vehbi FN.sheri d. v.

Mihat  Zalttari d. v. Eqrem Tethaj d. v.

VENDIM date 20-9-1943, Nr. 45

Komiteti Ek.zekutiv i Perkoheshern ne mbledhjen e Tij te sotshme te mbajtun nen k.ryesin e Z. Ibrahim Bi akciu, Kryetar, me ·antare ZZ. Bedri Pejan.i, Xhafer De­ va, Vehbi Frasherl, Mihal Zallari e Eqram Telhaj, tue marre  parasyesh gjendjen e krjueme ne Shqipni mbas rrezimit te Fuqivet Pushtuese Italjane dhe deklat’imit te Pamvarsise te Shtetit Shqiptar; tue pa nevojen e vaz.hdianit t’Admin:istrates  Shtetno­ re dhe per rrjedhim ate te ngarkimit te nji personi me pushtetin e firmes per deri sa te mblidhet Asambleja qe do te caktoje formen e Shtetit dhe do te zgjedhin Qe­ verin; nji zani,

VENDOSI:

me ngarkue  me te d.rejten e  nenshkrimit  te  gjitha  aktevet, n•emen   te  Komitetit
Ekzekutiv te Perkoheshem, Kryetarin  e ketij KomiteU Z.   Ibrahim. Bi kciu.

33

VENDIM  date 21-9-1943, Nr. 62

..  Komit ti Ekzekutiv i Pikkoheshem, ne mbledhjen e -tij  te sotshme, te mbajtun nen  Kryesue  Zot:. bra im Bi!;ak!;iu, Kryetar, me antare ZZ.   Bedri Pejani, Xhafer
?eva, V:f1bl rru:hen, M!-.h:al :Zallari e Eqrem Telhaj, ne veshtrim te gjendjes se kri­ JUeme ne shq1pn1 me rrezun1n e Ushtrivet Pushtuese Italjane  dhe me rishpalljen e Pamvaresis se Shtetit Shqiptar, njij zani.

VENDOSI:

me. deklarue te rrexue  ga gdo  fuqi dekretin Nr. 101 date 3 Prill  1040 mbi krijim!n, atn.?utat dhe.  funksionunm e Keshillit t’Eperm Fashist Korporativ klHhye ne ligjen date 12 on;- 194, Nr. 358, si edhe gdo   dek:ret tjeter  a  ligje te nxjerrun ne lidhje
m:t.e  ketrase  m:byllet {;do  veprimtari e Keshillit ne fjale, tue mbete     ne funk­
kslOmmm vetem  Zyrat  e Sek:retaris e t’Arshives  bashke me   personelin e  tyne te ruolit e sherbyes.

Tirane, me 21 Shtatuer   1943.
KRYETARI I K. E. ·r_re   .t-·.
(Ibrahlihn Bicak iu) d. v.

AN TA R: Bedri Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Vehbi Frasheri d. v.
Mihal Zallari d. v. Eqrem Telh4j d. v.

URDHENESdate 23-9-1943,  Nr. 68.

Kryetar’ i Komitetit  Ek:zekutiv te  Perkoheshem; Ne  mbeshtetje t’ autoritetit qe i asht delegue:
Tue marre parasyshe nevojen e nguteshme per norm.alizhnin e qarkullimit mo­
netar;

URDH NON:

Neni 1. Deri ne nji  urdhen  te dyte, Banka Kombetare e Shqipnis ndalohet me blemun per llogari te vete efekte publike kombetare edhe te hueja, (renta edhe buo­ na Thesari), akcione ose obl:igacione industriale dhe tregtare ose mallna te ndryshme me  qellim  tregtije  dhe  m·e   akordue  paradhanje   mbi  depozite  efektesh  publike, Kombetare ose te hueja.
Neni 2. Mbrenda 15 diteve Banka Kombetare e Shqipnis detyrohet me i parash­
true  Kom:itetit Ek:zekutiv te Perkoheshem  nji  pasqyre  te  gjitha  efekteiVet publike,
akcioneve industriale edhe tregtare ne pronäsi te vete ose te marruna me titull pen­ gu nga te tretet kundrejt huanave t’akordueme si  edhe nji pasqyre te mallnave treg­ tare, pronsi te vet.
Kjo Urdhenese hyn ne  fuqi  qysh ne  botimin e saje  ne  Fleteren  Zyrtare  ose ne Fletoren «Kombi».
Administratoret e  Banke.s  Kombetare si edhe mandatoret e tyne jane pergjegjes personallsht per mirezbatimin e kesaj urdhnese.
Tirani!, me 23 Shtatuer 1943.

KRYETARI I K.   E.  TP
(Ibrahim Bicak!Ciu) d. v.

VENDIM date 23-9-1943, Nr. 72

Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem ne mbledhjen e tij  te mbajtun me daten e sotshme nen  Kryesin  e Zot. lbrah:im Bigakc;iu, Kryetar, me antaTe ZZ.  Bedri Pejani, Xhafer Deva, Vehbi Frasherl, Mihal Zallari dhe Eqrem Telhaj:
Tue marre parasysh se me ndryshim:in e gjendjes politike ne Shqipni shi!et ne­
voja e domosdoshme dhe urgjente e kontrolllmit, nga ana e Shtetit Shqiptar te pasu­ nive te tundeshme e te pa-tundeshme  t’Enteve te ndryshme industrore e bujqesore italjane qe zhvillojne aktivitetin e tyne ne Shqipni; nji zani,

VENDOSI:

Neni 1. Te detyrohen te gjitha Entet industriore e bujqesore italjane qi zhvilloj­ ne aktivitetin e tyne ne Shqipni, t’i paraqesin sa ma pare Ministrivet perkatse in­ ventarin e pasunise se tyne te lujteshme e te palujteshme, ne te cilin te pasqyrohen edhe te  gjitha kredit  e detet, me nji fjale e gjithe jeta ekonomike e Entlt.
Neni 2. Kryesija e Kontitetit do t’ em:noje prane gdo  Enti industruer e bujqesuer
ose prane  dy ose ma  shume Enteve  bashke, nji  Komisa:r qeveritar  te  deges, i cili ka me u kujdesue per ruejtjen e stabilimentave e te materjalit te mos zhduken a prishen, tue pase per barre inventarin e dorezimit;
Neni S. Drejtoret e Pergjitbshem te ketyne Enteve kane me vazhdue ne drejtimin

34

e aktivitetit industruer e bujqesuer te setcilit Ent; por do mall qi  do  te hyejase do te dale do   te kete edhe viston e Komisari t Qeveritar a, si mbas randesis, t• auktori­ zuemit te tij me pelqimin e Ministrise kompetente;
Neni 4.  Tue qene se Komisari Qeveritar, per ruejtjen e stabilimentavet e  te ma­ terjalit  per te cilin u   tha   ma siper  se Shteti Shqiptar  ka   interese t’a  shpetoje ne gjendjen qi  asht sot, ka   nevoje per nji fuqi policije, Auktoritetet e Sigurimit Botuer do te vene ne dispozicjonin e tij nji fuqi te mja:ftueshme per-te ruejte dhe konservue E.ntin ne :fjale dhe per te ba te zbatueshme masat qeveritare.
Neni 5.   Administratat  perkatese auktorizohen me vue ne dispozicjonin e Komi­ sarit  qeveritare personelin qi do   t’u   nevojHet ketyne  per  te  plotesue ma   se mirit detyren e ngarkueme.
Ky vendim u  kumtohet per veprim si mbas permbajtjes Ministris s’Industris e te Tregtis,  Ministris se Bujqesis e te Pyjevet, Ministris se Punve t  Botore, Ministris se Financavet dhe Ministrise se Punvet te Mbrendeshme.
Tirane, me 23  Shtatuer  1943.
KRYETARI I K. E.   TE   P.
(Ibrahim  Bicakciu) d. v.

AN TA RE: Beclri Pejani cl. v. Xhafer Deva cl.  v.  Vehbi  FT’asheri cl.  v.
Mihal ZaHaTti. cl.  v. Eqrem Tethaj d. v.

URDHNES:E date 24-9-1943, Nr.  79.

Kryetar’ i Komitetit  E.kzekutiv te Perkoheshem; Ne  mbeshtetje t’ autoritetit qe i asht delegue:

URDHEN ON:

Neni 1.  Te gjitha shit-blemjet  e bame nga ana e  fuqive t’armatosuna  italjane mbas dates 8  Shtatuer 1943  quhen te pa qenuna.
Neni 2. Kushdo qi drejt  per se drejti ose  me  ane personash te trete ose rishitje she asht ba  zotnues m.aterjalesh ushtarake,  ose   automjetesh ushtarake me :fuqi mo­ torike ose jo  te !;do  lloji, detyrohet me e deklarue mbrenda aiatit  te tre diteve ngd data e kesaj urdhenese ne qark, rreth  a  Post-Komande te  Gjin::larmeris ma t’afer­ me.
Neni 3. Kushdo qe gjindet ne posedim te sendeve te ma   siperme ndeshkohet me burg te rande prej 5  deri ne 20  vjet dhe me  gjobe te rande nga 3000  deri ne 10.000
fr. sbq. dhe sendet konfiskohen.
Neni   4.  Kjo urdhnese hyn ne fuqi qysh ne botimin e  saje  ne F1etoren Zyrt re
ose  ne Fletaren «Kombi».
Tirane, me 24  Shtatuer  1943.
KRYETARI I K.  E. TE  P.
(Ibrahim Bi ak iu d. v.)

TJRDHENESdate  19-9-1943, Nr. 93.

Komitebi Ekzekutiv i Perkoheshem;
Ne  virtyt  t’autoritetit qe i asht delegue;

VENDOSl:

Neni  1.   Banka  Kombetare  e  Shqipnis  edhe Bankat  e  tjera  qe  veprojne  ne
Shqipni do  te rifillojne veprimet e tyne me  daten 20  Shtatuer  1943.
Neni 2.   Ndalohet. deri  ne nji  ur<ihen te  rij, shkembimi i monedhave  te  huej.a,
blernja ose IJ<lgimileve;ne  valute te huej ose  ic;do  tjeter vleftje te  huej.
Neni 3.  Ndalnhet. deri ne nji urdhen te rij, c;do transferim fondesh ose:  vleftesh jashta Shtetit, qofte  ne monedhe K ombetare ose  te huej, qofte ne c;do tjeter instru­
ment transferimi ose pagese.
Neni 4. Deri ne urdhen te ri, autorizohet Banka Kombetare e Shqipnis me vue ne qarkullim !;eke ne :franga shqiptare prej 100,  200, 500, 1.000, 2.000, 5.000,  qe do  te kene
:fuqi  te plote per pagesat e vendit.
<;eket do te leshohen n’ urdhen te vet Bankes Kombetare  te Shqipnis dbe prej
saj te xhirueme ne bardhe.
Keto !;eke do  mund te transferoben pa  asnji tjeter xhiro.

Tirane, me 19  Shtatuer  1943.
KRYETARI I K.  E. TE  P.
(Ibrahim Bi ak.ciu d. v.)

35

DEKRET date  23-9-1943, Nr.l12

Komiteti  Ekz.ekutiv i Perkoheshem;
Ne  virtyt t’autoritetit qe i asht delegue;
Vendosi mbledhjen e Asambles Kombatare si vijon:

Neni L  Cdo Komun e  qo!te e lidhun ne Nenprefekture, qotte e lidhun ne Prefek­
ture, do  te zgjedhi nga 3 perfaqesuesa.
Neni 2.  Perfaqesuesat Komunale, s’bashku me KeshiJJlat e me Kuvendin e Bash­ kis se Qendres, do  te zgjedhin asambUstat qe do  te perfaqesojne Prefekturen nä A­ samblene Kombetare.
Neni 3.  Per cdo   10.000 fryme do te zgjidhet nji asamblist,
Asamblisti duhet kete moshen madhore dhe te gezoj te  drejtat  civlle
Neni 4.  Mbrenda dates 1 Tetuer 1943   duhet qe c.do  Prefektur e t’i kete dergue
Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem listen e asam’blistave.
Per ato Preiektura qe mbrenda dates 1 Tetuer 1943  nU!k  do  te kene dergue lis­ ten   e  per!aqesuesve, nji Komisjon i Posacezn do te ZJgjedhi   pärfaqesuesat nga gjini ivendasve  t’asaj  Prefekture qe ndodhen ne Kryeqytet.
Neni 5. Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem do te ftoje perfaqesuesa nga Kleret, nga personalitet e sh’1ueme ne boten politike shqilptare dhe nga Malet e  Shqipnis.
Tirane, me 23  Shtatuer  1943.
KRYETARI I K. E.P.
(Ibrahri.m  Bi a.kciu. d. v.)

AN TA RE : BedTi Pejani d.  v . Xha.feT Deva  d.  v. Vehbi Frasheri d. V.
Mihat  Za:Z.lani   d. v. Eqrem Telhaj  d. v.

URDHNESE date 24-9-1943 Nr. 77

Kryetar’ i Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem ; Ne mbeshtetje t’ autoritetit qe iasht  delegue:
Tue marre parasysh nevojän e domosdoshme me disiplinue mbajtjen e armeve;

URDHENON:

Neni 1.  Te gjitha lejet e armeve te c;do natyre qofSh:in te dhanuna deri sot jane te ,rlefshme deri me daten 30  Shtatuer  1943.
Neni 2. Kushdo qi  per arsyena te ndryshme deshron me mbajt arme duhet t’i
drejtohet mbrenda kesaj kohe Komandave te Qarkut te Gjindarmeris per leshimin e lejes se re.
Neni 3. Mbeten ne fuqi te gjitha dispozitat e tjera  qi nuk jane ne kundershtim
me kete  ul’d.hnese, me perjashtim te Bandos qe shpalle Shqipnine si zone Operacio­
nesh.
‘I’ir.ane, me 24  Shtatuer 1943.

URDHNESE date 24-9-1943,  Nr. 78
KRYETARI I K. E. TE   P.

Kryetar’ i Komitetlt  Ekzekutiv te  Perkoheshean; Ne  mbeshtetje t’ autoritetit qe iasht  delegue:

Tue marre  parasysh nevojen e  domosdoshme dhe te  nguteshme me  ndryshue masat e t shme ne lande qarkullimi per a-utomjetet qi vehen ne veprim me karbu­ ranta te langet dhe me i’a  pershta·te  nevojave te tashme qi   rrjedhin  nga gjendja e luttes.

URDH:eNON:

Neni 1. Ndalohet qarkullimi iautomjeteve te 9do  lloji, qe vehen nveprim me ane karburantash  te langet dhe qe perdoren per bartje personash o gjanash.
Neni 2. Perjash tohen nga ndalimi i siperm:
a) Autotnjetet e  Fuqive t’Armatosuna  dhe te  gdo   trupi  t-jeter t’Armatosun  tä
Shtetlt;
b)  Automjetet e sherblmit Zyrtar.
c)  Automjetet e perfaqesuesve konsullore. shtetas te shtetit qe perfaqesojne;
d)   Automjetet ne sberbim publik te lejuem.
Neni 3. Perpose rasteve te parapame nga neni i maparäshem Komandat e qarkut
te Gjindarmeris munden me  leshue leje te posacme qarkulliml per automjetet  e mo-

36

to!,’:iikleta.t   e Enteve, Zyrave, sipermarrjeve Industr:ia le  tregtaore dhe  per  automjetet
;·ransportimi per sherbim publik si edhe per privatet aktiviteti ite  ciläve asht i inte­ resit te nalte publik dhe ne qofte se per zhvillimin e ketij aktiviteti asht i domosdo­ shem perdorimi i a1.1tomjetit.
.Lejet e qarkullimit perjashtojne,  perveG kur  perm·endet  shprehimisht, o per­ dorlm .automjeti qi te  mos kete drejte per se drejti  lidhje me nevojen e sherbimit dhe te  punes.
Neni  4. Te gjith.a automjetet e lejueme per qarkullim publik duhet te jene te pajisuna me nji shenje d.alluese shtypun  ne leter  «  Qarkullimi i autorizuem » te ngji­ tun ne parabrizen ne menyre te dukeshme, ose  ne mungese te saje mbi pjesen para automjetit.
Shenja dalluese per .automjetet Zyrtare me perjashtim te atyne te Fuqive t’ Ax­ matosuna te  Shtetit, asht nji disk i kuq me shkabe te zeze dhe vehet ne mes te parabrizes. Disku i kttq me shkabe mban te shtypuna fjaH:!t  «sherbim zyrtar ».  Au­ tomjetet e trupave konsullore mbajne shenjen dalluese qi asht nji disk boje te kal­ terte me  fjalet « Perfaqesi e jashtnle “·
T.e  gjitha kundra shenjat e permenduna ne paragrafet e siperme duhet te  jene
te pajisuna me vulen e autoritetevet q’i leshojne dhe te permbajne n’anen e prapme
numurin e targes dhe te motorit t’ automjetit.
Neni 5. Sidoqofte leja  e qarkullimit  ka vlefte vetem per ditet e  punes dhe per­ jashton qarkullimin per ditet e festave dhe te djelave, perve9 nji auktorizimi te po­ sa!;em.
Nen.i   6.  Kushdo qi vepron kundra  dispozitave te kesaj urdhenese denohet me
gjobe te lebte prej 500 deri ne 2000 fr. shq. dhe me heqjen e lejes se qarkull1mit deri
ne nji muej.
Kushdo qi qarkullon me nji automjet te pa auktorizuem per qarkllllim denohet me burgi.m te rande nga 6 muej deri ne 5 vjet  dhe me gjobe te rande PTej  1000 deri
10.000 .fr.  shq. dhe automjeti koniiskohet ne dobi t’arkes se Shtetit.
A.gjentat qe vertetojne kundravajtjet  si ma siper  jane te detyruem me i percje­ lle lejet eventualisht te terhequna Entit qe i ka leshue  dhe me   i-a njo.ftue per dijeni Komisarjatit te Nalte per Nozullimet, Konsumet e Transportet.
Neni 7. Kjo urdhenese do te botohet ne Fletaren Zyrtare te Mbretnis me man­
dat per cilindo qe i perket me   e respektue dhe me  ba qe te respektohet.
Tirane, me 24 Shtatuer 1943.
KRYETARI I K. E. TE P.
(IbraJwm Bi a iu d. v.)

VENDIM date 27-9-1943, Nr. 111

Komlteti Ekzekutiv i Perkoheshem i mbledhun sot me 24  Sht.atuer 1943 nen Krye­ sin e z. Ibrahim  Bigak9iu, dhe me antare ZZ. Bedri Pejani, Xhafer Deva, Mihal Za­ llari Eqrem Telhaj dhe Vehbi Frasheri, tue marre parasysh propozi.Inin eMinistrisse Kul1  ures  PopuJJore, si pas te cilit salla e Kinema Theatrit  « Tomori >>    e ndodhun ne
‘rirane, asht pasuni  e ish autoritetit italjan   ne Shqipni dhe se  ky stabiliment duhet
te kalojene Ministrin e Kultures Popullore, tue robetun ne fuqi kontrata e gjestionit aktual me  ndryshimin qe ne te drejtat e pronarit nd rhyn sot Shteti Shqiptar.

VENDOSI:

autorizohet Ministrija e Kultures Popullore te vene dore ne stabilimentin Kinem.ato­ gralik « Tornori »   dhe  tue respektue kontraten  aktuale, t’interesohet per sigurimin e te cii’E’jt.ave te Shtetit, i cili nderhyn ne te gjitha te drejtat e pronarit.

Tlrane, me 27  Shtatueor 1943.
KRYETA”‘R.     K. E.  TE   P.

AN T A R :E : Beari Peja:ni d. v . Xhafer Deva ci. v. Vehoi  Fr(L$heri  (:l.  v ,
Mihcl  Za!.tari d. v. Eqrem Tetha.j d. v.

VENDIM da’W  27-9-1943,  Nr. 113

Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem i mbledhun nen Kryesin e Z. Ibrahim Bicak­
Eqrein
<;iut   dhe me Antare  ZZ. Bedri  Pejani,  Xha.fer Dev.a, Vehbi Frasheri, Mihal Zallari e    Telhaj, mori ne bisedim eshtjen e Milicis Shqiptare te Rruges dhe mbi kete:

VENDOSI:

Neni 1. Milicija Shqiptare e Rruges e krijueme me D.M. Nr.26 dt. 25-1-1940, botue ne F:etoren Zyrtare Nr. 17 date 2-2-1940, suprimohet.

37

Neni 2.  Elementat Italjan  q’ishin  thirrun  per  organizimin e kesaj  Milicije, me datän. 30  Shtatuer  1943 pushojne se bamit pjese ne kete organizate, tue u likuiduem
te drejtat qe u perkasin deri me daten e nalt-permendun.
Nga keta elementa Ministrija e Kultures Popullore (Drejtorija e Turizmit) per nevoja te domosdoshme dhe teknike mund te mbaje jo ma teper se dy veta.
Nenl 3. Elementat Shqiptare te Mllicis Rrugore. mbeten ne sherblm dhe ketej e
tutje do te quhen Roja Policore e Rruges.
Keta si ma pare persa i perket  detyres  teknike dhe kompetencavet qe u beson Kodi i Riuges, mvaren nga Ministrija e Kultures Popullore (Drejtorija e Turizmit) dhe per sa iperket  disiplines, nga Komanda e Pergjitheshme e Gjindarmerls.
Neni 4.  Personelitte Rojes Policore te Rruges, si indemnitet, I   perket shperblimi
i njejtes qe i paguhet Personelit te Gjindarmeris si  mbas gradavet perkatese.
Fondi i nevojshem per ket qällim dhE   per funksionimin e Rojes Policore te Rru­
ges do te perbailohet nga Buxheti i Milicis Shqiptare te Rruges te parapame ne ka­
pitujt 24,   25,  26, 27,  28,  e 29  te Shpenzimevet te Ministris se Kultures Popullore.
Tirane, me 27  Shtatuer  1943.

KRYETARI I K. E. Ttc P.
(Ibrahim Bi9a u. d. v.)

AN TA RE : Bedri Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Ve.hbi  F-rasheri d. v.
Miha.l Zal’tari d. v. Eqrem. Te1ha.j d.  v.

VENDIM date  27-9-1943, Nr. 117

Kryetar’i Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshetn; Ne virtyt  t’autoritetit  qe Na asht delegue;
Tue marre parasysh nevojen e  nguteshme per me rivue ne fuqi dispozitat ligjore perkatese mbi Keshillat Adnlinistrative te Prefekturave e N-Prefekturave si dhe te Kuvendeve e Keshillave Bashkijake e Kornunale dhe te Pleqesis se Katundeve, ne pershtatje me gjendjeo e  re te krijueme ne Shqipni,

VENDOSI:

Neni 1. Abrogimin e Dekretit Mekambesu er Nr. 86  date 14  Fruer 1940  mbi ndry­ shimin e Konstitutes se Keshillavet Admitiistrative te Prefekturave e te N-Prefektu­ rave dhe mbi krijimin e Koosulltave Bashkijake e Komunale, kthye ne ligje Nr. 519
date  12-10-1940 dhe rivuemjen ne  :fuqi te dispozitave perkatese  te permbajtuna ne
ligjet qe pasojne:
1) Ligja e Administrates Civile date 23  Maj 1928;
2) Ligja e Basbkive date 30  Prill 1943;
3)  Ligja e Komuneve date 11 Prill 1929; Gjithe shtojcat e ketyne ligjevet.
Neol 2. Per efektet e nenit te ma sipemn vazhdojoe te jene ne fuqi perbamjet e Kuvendevet Bashkijake dhe Keshillat Bashkijake, Kornunale e te Pleqesis se Katun­ dave po me ato persona qi ndodheshin te ngarkuem me daten 7 Prlll 1939   dhe qe ja­ ne gjalle, kurse vendet e personave qe kane vdeke ose jane absent kaoe me u plo­ tesue si mbas dispozitave te ligjäve te siper-treguerne.

Tiraoe, me 27  Shtatuer  1943

KRYETAR’ I   KUVENDIT:
(Lef  NosL)   d. v.

AN TA R :E : Bedtri Peja.ni d. v. Xha.fer Deva d. v. VerobiFrasheri d. v.
Mi.ha.Z  Za.I:tari d. v. Eq-rem. Tel.haj  d. v.

URDHNES:E date 27-9-1943, Nr. 120

Kryetar’i Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem; Ne virtyt t’autoritetit qe Na asht delegue;
Tue marre  parasysh nevojen e nguteshme per me u ba balle shpenzimevet pik
kri jimin e Komandes se Mbrojtjes Kmnbetare;
Tue pa  vendirnin e  Koa:nitetit Ekzekutiv  te  Perkoheshem  Nr. 5   date  20-9-1943
.nbi kr.ijimin e Ushtris Shqiptare te Shtetit Shqiptar; Mbassi u ndigjue Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem;

38

URDH NON:

Neni 1. Ne gjendjen e parapamjeve te shpenzimeve t’ushtrimit  financtar 1943-44 krljohet  Administrata e Komandes se  Mbrojtjes Kombetare dhe njikohesisht Kapi­ tulli Nr. 1. me emertimin <<   Rroga shperbilime  e shpenzime  <;’fardo natyre per kriji­ min dhe funksionimin e Komandes se Mbrojtjes Kombtare »  tue i shenjue nji fond prej fr. shq. 3.000.000 (tremiljon)
Neni 2. Fondit te caktuem ne nenin e siperm te kesaj urdhenese i bahet balle me pakesimin  e  fondeve ne gjendjen    e parapamjevet  te  shpenzimevet t’ushtrimit  fi­ nancjar  1943-44 te Dikastereve e kapitujve si vijojne:
INSTITUTEn NALTA E  MINISTRI  E  FINANCAVET: Kap. 63  Fond  rezerv  per  plotesim  fondesh e  per  shpenzime  te

pa  parapame ne  budget    .    .
Kap. 64 Kontribut  Partis  Kombetare  Fashist.e Shqiptare ne dis­
pozicjon. te  Drejtoratit   Qendruer  te  Partis  {!er vepra
fr. shq.    980.000

bamiresije
Kap. 66  Rregjistrim ndertesash    .    .    .    .    .
Kap. 77  Rimborsim iKistit  te IV-ter paracL”flanjes prej lireta Ital.
50  000.000 baras me fr. shq. 8.000.000 t’ akordueme prej Qe- veris Mbretnore Italjane  per me u  ba balle shpenzimeve per sa i perket organizimit te Milici s Fashiste Shqiptare,
fr. shq.
fr. shq.
160.000
190.000

Milicis Pyjore e Sigurimit Publik

MINISTRIJA E P. TE MBRENDESHME Administrata e P. te Mbrendeshme
Kap. 61  Shpenzime per ndihme familjare te thirrunve nen arme
fr. shq.  1.000.000

per  kompeten.ce te  mbrapambetunave     fr.  shq.    670.000
Fr. shqiptar  3.000.000

Neni 3.  Kjo Urdhnese hyne ne fuqi <;e prej dates se nenshkrimit.
Neni 4.  Ministrija e Financavet  e Komanda e Mbrojtjes Kombetare ngarkohen me zbatimin e kesaj urdhenese, e cila i kumtohet Keshi1lit  Kontrollues per rregjis­
rim.

KRYETARI I K. E.  TE P.
(Ibrahim Bir;ak{;iu d. v.)

VENDIM date  28-9-1943, Nr. 127

Komiteti Ekz.ekutw iPerkoheshem,  ne mbledhjen e tij  te mbajtun me daten  e sotshme nen.Kryesin e Zot. Ibrabim Bi<;ak<;iu, Kryetar, me Antare ZZ. Bedri Pejani, Xhafer  Deva, Vehbi  F:rasheri,   Mihal  Zallari  dhe  Eqrem  Telhaj, muer  ne  bisedim gashtjen e « sursage »-im.it   te puUavet postare ne lidhje  me ndryshimin e gjendjes politike ne Shqipni, dhe nji zani.

VENDOSI:

qe pullat postare te <<   surchage-ohen me mbishkrimin «14   Shtator 1943 »   i cili do te jete per pullat blu, jeshil, boje kafjet ne baze te kuqe dhe per pullat e kuqe ne baze kafjet t’ erret.
Ky vendim i kumtohet Ministris se Punvet Botore per veprim te shpejte.
Tirane, me 28  Shtatuer  1943.
KRYETARI I K. E. T:E  P.
(!bra7vim  BicaJcciu d. v.)

A NT AR: Bedri Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Vehbi Frasheri d. v.
Mihal ZaUari d. v. Eqrem Telhaj d. v.

VENDIM date  14-9-1943, Nr. 93

Komiteti  Ek.zekutiv i Perkoheshem ne mbledhjen e rnbajtun me daten e sotsh­ me nen k:ryeSin e Zot. Ibrahim Bi!;ak iu, Kryetar, me Antare ZZ. Bedr.i. Pejani, Xha­ fer Deva, Vehbi Frasheri, Mihal Zallar.i dhe Eqrem Telhaj, muer ne bisedim shkre­ sen Nr. 3966   date 28-9-1943  te Drejtoris se Pergjitheshme te Shendetsi>S drejtue Mi­ nistris se Punve te Mbrendesbme, qi ban fjale mbi nevojen e shtetizimit te Spit:a•lit Civil te Durresit, i cUi   mbahej dhe drejtohej  prej ish-Mekambesis.

39

Tue marre parasysh sa parashtrohet ne shkresen e siper-permcndun, ky komitet, VENDOSI:
shtetizimin e Spitalit Civil te Durresit te gjestionuem ma pare prej  ish-Mekambesls dhe auktorizon Drejtorine e Pergjitheshme me e marre sa ma par·e  ne dorezim kete
::;pital me te gjitha mjetet e tija, tue vazhdue funksionimin e tij me anen e organeve
te saja.
Tirane, me 6   Tetuer  1943.

KRYETARI I K. E. TE P.
(Ibrahim Bi ak iu. d. v.)

A NT ARE : Bedri Pejani d. v. X.hafer Deva d. v. Vehbi Frashert d. v.
Miha.t ZaLiari  d. v. Eqrem Tetha.j d. v.

VENDIM date  6-10-1943, Nr. 166

Komiteti Ekzekutiv i  Perkoheshem, ne mbledhjen e Ti j  te sotshme te mbajtun
nen Kryesin e z. Ibrahim Bic;akc;iu, me antare  ZZ. Bedri Pejani, Xhafer Deva, Vehbi
Frasheri, Miha l Z.allari e Eqrem Telhaj ; ne veshtrim te gjendjes se re te krijueme ne
Shqipni me ndryshimin politik te saj,

VENDOSI:

rrez.1min nga  c;do  fuqi  dhe abrogimin e dekretit  Mekambesuer Nr. 104   date 3 Prill
1940   mbi krijimin e detyres nderi te Ministrave te Shtetit dhe te ligjes Nr. 26  date
9-3-1942 mbi shtimin e numurit  te Minlstravet te Shtetit,  tue suprimue krejtesisht tet detyt’e.
Ky vendim, per sa  i perket trajtimit ekonomik, ka efekt prej dates 1 Tetuer 1943.

KRYETARI I K. E. TE  P.
(lbrahim Bi a. iu. d. v.)

AN TA RE : Bedri. Peja.ni d. v. Xhater Deva d. v. Vehbi Frashen d. v.
Mihat Za.’l.”ta.ri d. v. Eqrem Telhaj d. v.

VENDIM date  6-10-1943, Nr. 167

Komiteti Ekzekutiv i  Perkoheshem ne mbledhjen e  mbajtun me datEn   e sotshme
nen Kryesin e Zot. Ibrahim  Bic;akc;iu,  Kryetar, me antare  ZZ. Bedri Pejani, Xhafer
Deva Vehbi Frasheri, Mihal Zallari dhe Eqrem Telhaj, muer ne bhedim shkresen Nr.
167-III  date  27-9-1943 te Drejtoris se Pergjitheshme te Shendetsis,  drejtue Ministris
.:.e  Punve te Mbrendeshme, qi   ban fjale mbi nevojen e shtetizimit t’Institutit  t’Am­
nis e te Foshnjes qe Sherben si Spital gynekologjik dhe ostetrik ndertue ne Bulevar­ din  Kryesuer  te  Tiranes  nga  Ministri ja   e Punve te Jashteme t’Italis dhe lane ne dispo.zicjonin  e ish-Partis Fashiste.
Tue marre parasysh sa parashtrohet ne shkresen e siper-permendun, ky  Komitet,

VENDOSI:

shtetizimin e Institutit t’Amnis e  te  Fosh.njes  te  ndertuem ne Bulevardin  Kryesuer
te Tiranes nga   Ministrija e Punve te Jashteme t’ Italis e te lanun  ne dispozicjonin
e ish-Partis  Fashiste, qi sherben si Spital gynekologjik dhe ostetrik, dhe auktorizon
Drejtorin  e pergjithshme te Shendetsis me e ma.rre sa ma pare ne dorez.im me te gji­
tha mjetet e tij, tue vazhdue funsionimin e tij si Spital gyneko\ogjik dhe obstetrik.
Tirane,  me 6 Tetue-r -943.

KRYETARI I K. E.  Tlt P.
(lbrah.im Bi a tu d.. v.)

AN TA R :E : Bed.ri Peja.ni d. v. Xhafer Deva d. v. Vehbi F-rasheri. d. v.
Mihat Za.U.a.ri  d. v. Eqrem Tetha.j d. v.

40

VENDIM date  6-10-1943, Nr.   168

Komlteti Ek:zekutiv i P heshem, ne mbledhjen e mbajtun me datt’n e sotsh­
me nen Kryesin e Zot. Ibrahim Bi akciu, Kryetar, me antare  zz. Bedri Pejani  Xha-
ter  Deva, Vehbi Frasheri, Mihatl  Zallari dhe Eqrem Telhaj;                               ‘
Ne lidhje me gjendjen e re te te krijueme ne Shqipni ne rase te ndryshimit politik te saje;
Mbasi pa vendimin e vet te mapareshem Nr. 61  date  21-9-1943 mbl rrez.i.rnin nga
!uqlja  t’akordit me Qeverln Italjane per unlfikimin e sherbimevet diplomatike kon­
sullore;

VENDOSI:

supr.iznimin e Drejtoris se Pergjlthesbme per Punet me Mbretnin Italjane dhe te De­ legacjonit te Qeveris Shqiptare  prane  Qeveris ItaJjane  me Qender ne Rome  k:rijue me Dek:retin Mek.ambesuer Nr. 246  date 19-7-1943.                                                             ‘
Njikohesisht rr ohen  nga fuqija sl   Dekret! Mekambesuer i siperm Nr. 246   date
19-7-1943, Dekreti  Mekambesuer  Nr. 246      date 19-7-1943 mbi disa modifikime  te de­ kretit  mbi krljJmin e Drejtoris se Pergjithshme te Punve  me Mbretnln Italjane   si edhe  Dekretet  Mekambesore  Nr……. date  24-7-1943 mbi mnim.in e Drejtorit te Per- gjithem per Punet me Mbretnin Italjane prane Kryesis se Keshillit tt’ Ministravct e Nr……. date  24·7-1943  mbi emnimin e Delegatit te Qeveris Shqiptare prane Qeveris Jtaljane ne Rome, tue u  pushuem te permendunit nga keto detyra.
Efektet ekonomike te ketij  vendimi, edhe per sa i per’ket auktorizimit te dhanun Ministris se Flnancavet  me shkresen Nr…  . date….. mbi shperblimin  e nepunesavet te ruolit shqiptar te  Ministris se Punve te .Jashteme t• Italis te ngarkuem me sber­ bim prane Drejtotris se Pergjitbshme per Punet Italjane  dhe prane Delegacionit te Qeveris Sbqiptare  ne Rome fillojne me  I Tetuer 1943, tue  u pre me kete date  cdo marred.hanje financjare me funksionaret e ketyne dy zyravet si detinitive ashtu edhe te  ngarkuem  me  sherbim.
Ky vendim 1 kumtohet Drejtoris se Pergjitheshme per Punet me Mbretnin Ital-­
jane prane Kryesis se Keshillit te  Mlnistravet, Delegacionit t   Qeveris Shqiptare
‘1e  Rome, Ministris se FinanOSJVet dhe Käshillit Kontrollues.
Tirane,  me 6  Tetuer 1943.

KRYETARI I K. E. T.i’.
(Ibrahim Bicakciu cL v.)

AN TA R :E : Bedri Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Veh.bi Frasheri d. v.
MtM1 Zatlari d. v. Eqrem Teth-aj d. v.

VENDIM date 6-10-1943, Nr.  175/I

Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem ne mbledhjen e tij  te soteshme te mbajtun nen kryesin e Zot. Ibrahim Bicakciu, Kryetar, me antare  ZZ. Bedri Pejani, Xhaier Peva, Vehbi Frasheri, Mihal Zallari e Eqrem Telhaj;
Ne lidhje me gjendjen e re te krijueme ne Shqipni me ndryshimin polltik te saj
Tu e pa nevojen e suprimimit te Trupit t’Armatosun te Pollcis;
Mbassi shqyrtoi parashtresen e  bame prej Ministris te Punve te Mbrendeshme me sbkresen  Nr. 2143-I date 11-10-1943;

VENDOSI:

Neni 1. Abrogimin e Dek:retit Mekambesuer Nr. 72  date 31-8-1939, botue ne Fle­ toren Zyrtare Nr. 75,  date  5-9-1939, kethye ne ligjen date  5-7-1940, Nr. 305, mbi kri­ jimin e n’ji Trupit  t•Ar:matosun Policije ne Shqipnl; abrogimin e Dek.rE!’tit  Mekambe­ suer Nr.  15, date 27-11-1942, botue  ne  Fleteren   Zyrtare  Nr.  23,   date 3-3-1942   mbi atributat e Autoritetevet me :funksicme policije dhe mbi krijimln  e funksionimin e Truplt t’ Armatosun  te  Policis  si  edhe  abrogim.in e  Dekretit  ME!kambesuer Nr.  17, Wite 27-2-1942,  botue ne Fletaren Zyrtare Nr. 26,  date 6-3-1942 mbi aprovimin  e Ko­ dlt te Policis.
Neni. 2.  Njikohesisbt me abrogimin e dekretevet  meKambesore qi u  permenden ne piken 1 (nji) te ketij Vendim.i, krijohet Gjindarmerija Qytetse, qe do te zaje ven­ din e Policis me sherbim ne te gjitha Prefekturat e Shqipnis.
Neni 3.  Ushtaraket  e Trupit  t’Armato9Ull te Policis,  Oficera funksionare,  nen­
oficera dhe agjenba, kalojne ne forcen e Gjlndarmeri.s. Per sbqyrtimin e aftesis dhe
te mbajtjes ose jo  te tyne ne sherbim, ka me u fonnue nji Komisjon prane Koman­ des  se  Gjindarmerise, i  cila  ka  me  vendos   rnbajtjen ne  sherbim  t’atyne qi  kane  me pase  cilesit  e  duhuna.  Te  tje1·et kane me u perjashtue me te drejta si
mbas lig,ies Se  pensjonevet ne fuqi.
Neni   4.    Nepunsat   civile,  qi   tash   bajne   pjese   n’administraten   e   Policise kalojne ne mevaresine e Adm:inistrattave prej te  cilavet kane ardhe, ndersa per ata

41

t’ardhun n ga  jeta civile ngarkohet  Ministrija  e Punve  te Mbren::Ieshme me u inter e­
:<ue  per sisternimin e l yne, slmbas zotesis qi do te kene dhe vendet vakant disponibel n’administrate.
Ky vendim i  kumtohet,  per veprim  Mi.nistris se Punve te Mbrendeshme. M:nis­
Lris se Fin a ncavet, Keshillit Kontrollues dhe Komandes se Pergjitheshme te Gjindar­
meris.
Tirane, me 6  Tetuer 1943.

KRYETARI I K. E.  TE P.
(Ibrahim B icakciu d. v.)

AN TA RE : Bedri Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Vehbi Fr asheri d. v.
Mihal  ZaUari d. v . Eq1·em  Telhaj d. v.

vENDIM dae 7-10-1943, Nr. 204

Komiteti Ekzekutiv i  Perkoheshem, ne mbledhjen e mbajtun me daten e sot shme
:1en kryesin  e Zot. Ibrahim  Bicakciu, Kryetar,  me antare  ZZ. Bedri Pe jani, Xhafer
Deva, Vehbi Frasheri,  Mihal Zallari  dhe Eqrem Telhaj,  muer  ne bisedim shkresen r. 3898-I date  24-9-1943 te  Drejtoris  se Pergjitbeshme  te Shendets:s,  qi  ban fjale
rreth  nevojes se per jashtimit  nga tagri  doganuer  1000/o  ad valorem te caktuem  me
vend!min e  ketij  Komiteti  Nr. 2   date  16-9-1943, mbi  mallnat   qi  importoben  nga Jashta, per sa u  perket barnavet te porosauna nga Administrata Shendetsore e Sh”e­ Ut,  si edhe aplikimit  per  barna t  private, te tarifes doganore ne fuqi  perpara dates
7  Prill  1939.
Ky Komitet, tue marre parasysh sa parashtrohet ne shkresen e sipenna te Drej­
t oris se Pergjitheshme  te Shendetsis,
M’ba si pa vendimin e vet te maparshem  Nr. 2  date 16-9-1943,  nji zani.

VENDOSI:

modifik1min e vendimlt  Nr. 2  date  16-9-1943 te marrun  nga  Komiteti  Ekzekutiv  i
Perkoheshem ne menyren  qi vijon:
Neni 1.  Per deri sa tarifa doganore te caktohet me nji mase ligiore, te per iashto­ hen krejtes!sht  nga pagesa e tagrit goganuer 1000/0  ad valorem caktue  me vendi min e siper-treguem te gjitha barnat e porosituna nga Achninistra:a Shendetsore e Sh te­ tit;
Neni  2.  Gjith’ ashtu per barnat priva•e,  deri sa me nje mase ligiore te caktohet t.arifa doganore e re, ne vend te tagrit doga nuer te caktuem me vendimin e siperm, t ‘aplikohet tagri doganuer qi ka qene ne fuqi perpara dates 7  Prill  1939
Tirane,  me 7  Tetuer 1943.

KRYETARI I K. E.  TE   P.
(Ibrahim B lcak iu d. v.)

AN TA RE : Bedri P ejanf. d. v. Xhater Deva  d. v. Vehb i Frashert d. v.
Mihal ZaLla.ri  d. v. Eqrem T elhaj  d. v.

VENDIM date 7-10-1943,  Nr. 213

Komiteti  Ekzekutiv  i Perkoheshem, ne mbledhjen e  mbajtun  me dat en   e sot­ snme nen Kryesin e  Zot.  Ibrahim  Bicakcu Krye ar,   me Antare  ZZ. Bedrl  Pejani. Xh afer Deva, Vehbi Frasheri,  Mihal Zallari dhe Eqrem Telhaj;
Ne lidhje  me g jend jen e re politike te kri jueme ne Shqipni me rrezim in   e  ush­
t r!vet Pushtuese Italjane.

VENDOSI :

suprirnimin  e  Milicls Fash iste  Shqiptare  te  krijueme  me  Dekretin  Mekambesuer Nr.  91   date  18   Shtatuer  1939 dhe te  Milicis Vullnetare  Shqiptare  te  ndryshuemE’ nen ket titull  Tile  Dekretin  Mekambesuer Nr. 281   date 4-8-1943.
Gjithashtu   konsiderohen  te  rrezueme  nga    dofuqi    si    dekretet  e  siperme ashtu edhe cdo dekret a dispozite tjeter, e  nxjerrun  ne lidhje  me krijimin e fun­ ksionimin e ketyne entevet.
Of icerat  e  nenoficerat  e  Milicis Fashiste  Shqiptare  e  te  Milicis Vullnetarc Shqiptare  te  suprimueme  me  kete  vendlm,  qe  deshirojne  me  hye  ne   kuadrot e   Komandes se Mbrojtjes Kombtare te Shqipnis ne  do dege qofte ose ne kuadrot

42

e  G.iindarrneris Shqiptare,  duhet  t’u  drejtohen  ketyne dy  Kornandavet per   marr­
jen E:   tyne ne sherbirn, si mbas kriterevet te caktuerne prej  tyne.
Ky vendirn i kumtohet per veprimet e rastit  Ministris se  Financavet, Kornan­ ds se Mbrojtjes Kombtare,   Keshillit Kontrollues dhe  Komandes se  Pergjithshme te  Gjindarmeris.
Tirane, me 7  Tetuer  1943.
KRYETARI I K.E. T:E  P.
(lb1’ahim B akqiu  d.  v.)

AN TA RE : Bedri Pejani d. v. XluLfer Deva d. v. Vehbi Frashen d. v.
Mihal ZaU.ari d. v. Eqre-m TeLhaj  d . v.

URDHNESE date  16-10-1943, Nr.  74.

Kryetar i Kornitetit Ekzekutiv te Perkoheshem; Ne vir yt t ‘autoritetit  qe Na asht delegue;
Tue  pa    vendimin  Nr.  69   date  14-10-1943 te  Komitetit   Ekzekutiv   :e Perkohe­
::nem. mbi  laijimin   e  Komisjonit  te  Posac;ern per mbrojtjen  kundra-ajrore;
Tue pa  nevojen e krijimit  te nji  fondl per  shpenzimet qi  nevojiten per  kete
.nbrojtje;
Mbassi u ndigjue Korniteti Ekzekutiv iPerkoheshem;

URDHENON:

Neni   1.   Ne  gjendjen  e  parapamjevet  te  shpenzimevet  t’ushtrimit   financiaJ’ i 943-44 t Instituteve  te  Nal a,  M:.nistris se  Financavet,  krijohet  kap.  –   70-bis » kontribut  per  rnbrojtjen  kundr-a-ajrore dhe  ndihma popullsis se  darntueme prej
i nkursjonesh ajrore  anmike  e  bombardimesh,   ne  dispozicjonin  e  Komisjonit   te
P()sa9em per  mbrojtjen   kundra-ajrore   me  n.ii   fond  prej  fr.  shq.  200.000 (dyqind­
rnij) .
Neni 2.  Fondi  i  fr.  shq.  200.000 shtue  si mbas nenit 1  te kesaj  urdhenese, pak ­
.:;ohet   nga  ltapituUi 74  “Rimborslrni i  kistit  te  IV l e paradhanjes prej lit. 50.000.000
! aras  me fr.  shq.  8.000.000 t ‘akorduerne prej  Qeveris Mbretnore  Italjane  per  me  u ba  balle  shpenzimevet  per  sa  i   perket   org-anizimit te  Milicis  Fashiste  Shqiptare, te Milicis Pyjore e Sigurimit  Publik te gjendjes se parapamjevet  dhe te Shpenti­
mevet  t’ushtrimit  financiar  1943-44 t’ Instituteve  te Nalta e Ministris se Financave.
Neni 3.   Kjo Urdhenese hyn ne fuqi  <;’prej dates se nenshkrirnit.
Neni  4.  Ministrija   e  Fin:an•cavet urdhenohet me zbatimin e kesaj urdhenese e cila i kum.tchet  Keshillit  Kontrollues per   rregjistrim.
Tirane, me  16   Tetuer   1943.
KRYETARI I K.E. TE P.
(Ibrahim Bi<;a-1q;iu   d. v.)

Z. Lek  Marashi: Z.  Kryetar! Masi jemi tue shqyrtue ligjen q’i perket rregullimit te nepunsave te pushuem prej Qeveris Se  maperparshme, prei asaje Qeverije Fashiste qi na kish grabite lirine, me lejoni t’u permend se nuk jane vetem keta nepunes, por jane edhe shume te tjere qi jane pushue prej Qeveris te Zogut e sidomos oficera te eilet ne kohen e Bajram Currit kane rrcke armet e kane luftue me nacionalistat per lirimin e  Atdheut dhe me triumfin e legalitetit iken neper shpellat e Dragobise, kane vuej­ te gjith te zezat ku edhe atje s’i lane rahat, por shume prej tyne dhe i vrane. Do t’ishte nji bujari e popullit Shqiptar ketyne shokve t’one qi ka­ ne luftue per nacionalizem t’u ndihrnohet, tue ndreqe gabimet e vjetra qi jane ba edhe tue u ardhe ne ndihme atyne dhe familjeve te tyne.
Zana: Kjo i  perket Qeveris qe do   te vij€.
Z. Ibrahim Lutfiu: Keto ligje i kemi studjue nji nga nji dhe me kuj-
rl.esi  mjaft te madhe. Disa prej ketyne ligjave qe kane karakter financjar i kemi lane per t’i studjue neser dhe do te thirren edhe njeres kompeteu­ re  ne <;eshtje ekonomike-financiare qi te bahet nji studim ma i  thelle mbi to. Kjo asht arsyeja q’i kemi lane pa i shqyrtue sot.
Z. Ahmed Dakli: Shume prej ketyne ligjevet kane ra nga fuqija dhe nuk asht nevoja te zgjatemi aqe shume, pu  t’i pranojme si jane e t’ia refe­ cojme Qeveris e cila po te shofi ndonji te mbete, mund t’i ndreqi.
Mbyllet mbledhja n’oren 13,   per t’u hape neser n’oren 9.
SEKRETARI:     KRYETARI
Sokrat Dodbiba d. v.     Lef    Nosi d. v.

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDHJA E V.

E  Pr emte,   me  22  Tetor   19-43,  oro   10

Permbajtja :

1)  Betim i dy   Asamblistavet ZZ.  Preng   Bajraktari dhe   Asim Mush­
qeta.
2)  Kendim e  vertetim i Procesverbalit  te  mbl. sii ka!ueme me   date
21 -10-43.
3) Vendim rreth ligjevet, dekreteve dhe  rregulloreve te  promolgueme prej dates  7 Prill1939 deri  me  14 Shta.tuer  1943.
4) Ligjerata e Z. MihaL ZaUari.
5)  Kendim  dhe   aprovim  i ligjes  mbi  atributiat dhe   fuksionimin     e
KeshiLlit  te  NaLte.
6) Zgjedhja e  Antarvet te  KiishiHit  te  Nalte.

KUVENDI    KOMBETAR

MBLEDH)A. E V_

E  Premte,  me  22 Tetor   1943, ora  10

(Kryeson Z.  LEF NOS!)

Zotni Kryetari  9eHmbledhjen   masi konstaton  ndodhjen e shu mices ligjore.
Betohen dy asamblistat e ardhun  rishtas, ZZ. Preng  Bajraktari  dhe
Asim Mushqeta, tue shqiptue betimin qe vijon:
« Betohem n’emen te Perendise e mbi nderin t’em se kam per te
ruejtun besnikisht mevehtesine e tansine toksore te Shqipnis, se kam per t’i ndenjun besnik Atdheut e per t’u dalun zot Statutit e ligjvet te Shte­ tit e se kam per te kryem detyren  t’eme me ndergjegje te plote per te miren e pergjitheshme,  pa u  penguem aspak prej interesash te ve9anta a krahine».
Kendohet procesverbali i Mbledhjes se IV-te date 21-10-43.

Z. Nenkryetari (R. Krasniqi): Si e  dini pika e II. e vendimeve te Ku­
vendit Kombetar u la per t’u  rishikue edhe nji  here. Kryesija i referoi
9eshtjen nji Komisjonit juristash dhe antaresh te Keshillit te Shtetit, te
eilet e formuluan me kete menyre:
« Te gjitha ligjet,  dekret-ligjet  dhe rregulloret  te  promulgueme prei dates 7  Prill  1939 deri me 14  Shtatuer  1943, mbeten ne fuqi, ve9 atyne qe abrogohen ose nuk pajtohen me frymen e vendimeve te Kuvendit Ko­ mbetar ».

Qeverija ngarkohet  qe mbrenda dy muajve te shqyrtoje  te  gjitha ligjet, dekret-ligjet dhe rregulloret qe permenden ma nalt dhe te abro­ goje ato qe nuk pa jtohen me interesat e nalta te Shtetit».
Kuvendi nji zanit: Pranohet . (Duartrokitje)

Z.  Mihal Zallari:
Zoterinj Antare te Kuvendit Kombetar
Dua te jap hesapin e fundit n’emrin e shokve te Komitetit Ekzekutiv dhe me pelqimin e Kryetarit te kesaje Asambleje.
Paskish qene nje here nji burr i  urte: nj•erzija e mbanin per profete. Ky zotni doli nji dite jashte qytetit,  mori malin perpjete  dhe ne hijen e nji peme pa nje njeri qe luftonte dhe perpelitej. Iu afrua dhe pa se volli nje gjarper, i cili kishte hyre ne goje atje ku flinte ne vape. I hodhi doren ne sup dh e i tha: Shok, ti bashke me gjarperin nxorre dhe vrerin ; ke qene semure dhe tashti u  sherove.

47

Kur  u be   kapitullimi i ushtrise italiane dhe bashke rne te u nezue Regjirni i turpshern ne Shqipri,  na gjeti  n’anarhi  te  plote. Ne besirn se Kombi Shqiptar,  duke shpetuar  nga arrniku rn e i rrezikeshem. do te shero­ hej ishalla dhe nga shurne semundje te vjetra, murme persiper une dhe disa shoke, te behemi ure per te kaluar ne nji  gjendje  me normale dhe te di­ siplinuar.

Zoterinj Antare te Kuvendit Kombetar!

Kur u   be trathtija e  nalte e qeverise itaJiane, kur qevenJa e atij reg jimi u-rrezua,  ne te gjithe  u-gezuam e  bashke me ne  i  gjith  populli lVIe gjith  ate, Kombi i tere ne fillim i habitur, nuk dinte c;’rruge te ma­ rre. Nje pjese e mir€ besonte se do te zbritnin  fuqite  anglo-amerikane; mire po anglo-amerikanet  nuk erdhen aq shpejte sa deshirojshin ata. Pje­ sa tjeter  s’dinte  ‘te shpresonte,   edhe G’te kishte frike. Ajo Itali gjithe­ mone trathtare   me  propaganden  e  saj  helmuese  kishte  bere  c;’ishte e mundeshme per te na e paraqitur popullin gjerman, at populJ trim e fis­ nik,  si nje popull barbar e se gjermanet hvnen ne Shqipri ne token t’one okupatore. lshte  e natyreshme  qi populli me gjithe  qi  per  instink  nuk
i besonte kesaj propagande, i priste ngjarjet me nji fare <;qetesimi, me nje
fare ndruajtje. Ne  qe kishirn besim tek natyra e ekuilibruar e gjermanevAt,
qe e dinim se ky popull trim e besnik e qe ka dhene prova gjithemone sim­ pathije per popullin Shqiptar  nuk mund te  bente nje padrejtesi ne ku­ rriz te ketij  Kombi te vogel por gjith ‘ashtu  trim  e  besnik, muarme  me
mirebesim persiper detyren e rende t’a nxje rim popullin nga kejo anar.ki qe kish organizuar ay regjim i turpshem dhe helmonjes.
Ay grusht inisjatoresh te  14   Shtatorit  pati miresine te na ngarkoje neve gjashte shokeve barren e nji Komiteti Ekzekutiv duke na dhene nj e misjon dhe misjoni qe n’a ngarkoj ka qene ky: 1) Te zgjedhim Qeverine
2)  te therresim n’emnin e Kombit perfaqesuesit e tij. T’a merr mendja se
beme c;’ishte e mundeshme. Me ato vendime  qe degjuat ketu e qe palet
miresine t’i duartrokitni, u-munduam te heqim prangat qe na kishte ve­
ne armiku.
Do   te ki-shim   mundur te bejne edhe me teper  sikur  te mos kishim humbur kohe te vlefshme ne perpjekjen qe beme duke lakmuar te zgje­ dhim Qeverine dhe te therresim Kuvendin Kombetar. Misjoni i pare i joni deshtoi. E  jo  vetem deshtoi, por na prishi dhe shume pune se humbme kohe te c;m ueshme duke degjuar  ‘thote nj eni e tjetri  e    ‘thuhet  larte e poshte. Duke ndjekur  ndergjegjen  t”one jemi adresuar  burrave  qe  kuJ­ tonim ne e kujtonte populli se jane nji fuqi morale dhe se duhet te perde­
ren ne ket kohe dramatike te Kombit. Ne,  shoket e Komitetit Ekzekutiv , jemi te parimit se burrat  kane vlere me sa perfaqesojne vyrtytet  e races
.:;one  dhe vyrtytet e  races Shqiptare jane: Karakter i  forte,  mos me pase
frik€ nga   vdekja, mos  me   pase frike  nga   pergjegjesija,  me  pase nder
gjegjen e pergjegjesise kombetare. Jemi te mejtimit se askush nuk eshte
aq i  math sa Kombi. K ombi qendron mbi gjitheshka, edhe ay me i madhi duhet te jete ne sherbimin e Kombit . Ishte rasti t’a  degjonin kete ze  dhe te vinin te na ndihmonin neve qe s’kishim eksperiencen e jetes politike. Ju lutem dhe e perseritem lutjen deri sa harruam dinjitetin vetjak, me shpre­ se se do te na degj’onin. U  munduam  me mish e  me shpirte,  por askush nuk na u-pergjegj dhe keshtu Qeverija nuk u-formua.
Po ajo fryme, qe ndali formimin e qeverise, u-be shkak qe edhe Ku­ vendi te mos jete tamam Kuvend Kombetar. Nje pjesc e mire e vellezer­ ve t’one nga me te vlefshmit nuk ndodhen ketu prezent. Ne   amnistine e beme dhe thirme edhe te ashtuquajtunit  komuniste. Bile ne te Komitetit Ekzekutiv do t’a quanim vehten shume te lumtur  sikur  ata  te  vinin t’a formonin Qeverine dhe ne te shkonim prapa tyre. I thirrme dhe i thirrme
te gjithe, per haterin e Kombit ne rrezik.
Kerkush nuk i ka bere dam me te madh ketij Kombise sa dallkauket. Dallkauku nga larte, dallkauku nga poshte. Dallkauke qe kur t’i afrohen nje beu ose nje te fuqishmi i shtrihen ne kembe dhe harrojne vete v-ehten.

48

;)allkauke  te  perbuzeshem!….. Por  dauukauket  me te  rrezikshem  ja ne ata qe i  be jne lajka  popullit  te vogel dhe djalerise.  Keta demagoge jan€ i<orumpuesit e  vertete, ata qe shkallmojne substancen e Kombit.
Une jame shtatembedhjete  vjete  mesues dhe  asaj  djalerije  qe  sot ndodhet  ne male….. shume  jane  nga nxanesit  e   mij….. ia   njof  shpirtin. Eshte pjesa me trime,  rne fisnike  e popullit Shqiptar.  Ata politikanet  e profesionit, ata  bixhozxhijt e  gjithernonshem dhe ne keto oret rne te rrezikeshme t’Atdheut  « sehirxhinjt »,  ata  jane arrniqt e  popullit  nurnuri nJe, dhe ata jane shkaketaret qe ajo djaleri nu k eshte sot ketu  bashke rne ne.
Ju  or shoke qe rnuerte  pjese ne kete Kuvend, J u falemi nderit; Ju falemi nderit ve9anerisht vellazerve kosovare, dhe rniqvet Mi trovicare te eilet besnike pa kusht degjuan  te vine ketu e te qajne hallet  bashke rne ne. Ndodherni n’anarki,  por anarkija  nuk eshte  e  jona. Populli  Shqipta1· eshte konservator dhe anarkine e  urren. Por rn}erisht eshte teper indivi­ dualist.
N j e  bajrak       ose  nje   fis  sado  i   fo1·te    qe te  jete,        nuk     munde  te mbroje    vec;   se  vatrat      e  veta,  bajrakun     e  vete.  Na     jemi    nji     Komb dhe    K  o m b i     mund    te     mprohet         vetern    rne     fuqi             k o rn b e t a r Do   te jete detyra e pare dhe me e    bukura e  Qeverise qe  do  te  vijne t’a formoje kete ushtri. Ishallah vjen ora e mire per nji here te vetme, te
formohet nji Qeveri Kombetare,  e cila te kete para sysh me  do rnjet n
j3.p.ij  ndihmen ushtris kornbetare per mbrojtjen e interesavet kornbetare.
Edhe nji fjale  ju  lutern. Ne emer te shokve Ju deklaroj ketu se ne, a.ntaret e Komitetit E”kzekutiv,   kerni vendosur te mos rnarrim pjese ne Qeverine qe do te formohet. Por nga ana tjeter  du het t’a pranoni se nuk Jemi aq naive qe kete pune t’a l erne ne duart e njerzvet te dyshirnte. Du· am te jete nji Qeveri rne fryrnen t’one. rne frymen  kombetare.
Jemi nji popull i vogel dhe nuk na ka hije te· bejme politike te madhe. Dje mbrema, atj•e  ku hanin  buke dhe dikush kishte kraheror  e  nji pule. Dervish Bic;akc;iu tha se kraherorin  nuk e lexonte dot por dic;ka kupetonte nga shpatulla. Por edhe nga shpatulla kupetoj vetem gjysmen, ate pjesen qe i perket shtepis t’one, vatres  t’one. Pjesen qe rnerret  rne politiken madhe nderkornbetare nuk e rnarr vesh.  Ka shurn pika t’errta.  Kete, qe tha  Dervish Bi9akc;iu per vehten e tij, mund t’a themi te gjithe, edhe ata ne te zgjuarit, per vehten t’one.
Po e perseris:  jemi nji  popull i  vogel rne te drejta  te  caktuara.  Te drejtat  t’ona  jane te qarta  dhe nuk mund te  kete nje  popull te  madh trirn dhe fisnik, te kete balle na  mohoje ketij  populli i  cili s’njeh tjeter lurnturi ve<:;  se te jete i lire dhe t’i  shtrohet  vetem ligjevet te tij, te rroj<
i lire ne vatren e vete. Problemi i  jone eshtt:>  problern i mbrendeshem.  Ay qe ben dhe zberthen politiken e mbrendeshme ay eshte njeriu  i jone. Te gjithe flasirn per bashkim; por bashkimi eshte i  mundshem ne baza te per­ oashketa. Gjermanofilija. anglofilija, rusofilia, komunizmi vetem perc;ar­ jen sjellin. Si popull i vogel duhet te jemi te bashkuar qe te mund te rre­ gullojme punet t’ona. Kjo nuk do te thote se s’kemi te drejte  te shprehim ndj enjat t’ona. Kur erdhi ushtrija italiane dhe okupoi vendin t’one, gjith populli vuante thelle shpirterisht  dhe moralisht. Kjo nuk ishte  politike,
·.sh te zberthimi i natyreshem  i indignacjonit, i nje dhembjej e  te thelle. Kur erdhe gjermanet  ne Kosove dhe e liruen prej rroberis sllave, populli kosovar ·e shpalli spontaneisht mirenjohjen e vete. Edhe kjo nuk ishte po­ litike. Asambleja Kombetare nuk permend me asnji fjale mirenjojtjen per ate popull trim bujar gjerman i cili   beri te mundeshme qe jo  vetem te lirohet  nje pjese e mire  e Shqiperise, por edhe te  bashkohet  me   pjesen tjeter! Bujarija e burrnija e popullit shqiptar e lypte ndryshe!
Kam edhe nje ankim. Lutem mos m’a merrni per keq, se kam per de­ tyre  t’a them. Jemi ketu  mbledhun  per  te biseduar  <;eshtje me rendesi  te Kombit t’one. Per rne qene ne gjendje t€  gjykojme qarte eshte  n.evoje pa­ ra te gjithve te dijme t’i ndajme dhe te !idhim punet mil·e. Nuk e don dig­ niteti i Kuvendit dhe s’e duron karakteri serioz i  kohes te duartrokitim

49

gJera ne kundershtim, pa kriter. Ne  nuk kemi nevoJe per duartrokitje  por Kemi  nevoje per pune, pa i bere lajka njerit dhe tjetrit. Zoti Mehdi Frashe­ ri eshte nje njeri i nderuar dhe i c;mueshem per popullin shqipetar. Mjaf ­
:..on te sjellim ne kujtim ditet e zeza te 5  dhe 6  Prillit kur Zoti Mehdi Fra­ sheri e  ngriti larte zerin e vete: ishte zeri i Atdheut, qe nuk shuhet edhe üngellon hala ne veshet t’ona. Zotin Mehdi Frasheri ne e kemi lutur. P.  kemi thirrur  te vije te na ndihmoje por i   nderueshmi  plak mendohej ndryshe. E thirrem  te gjithe edhe prap nuk erdhi. Prandaj  kujtoj se nuk
i shte e bukure, nuk duhesh te vinte ne Asamble si i jashtem e te na dik­ tonte mendimet e tij. Zoti Mehdi Frasheri eshte njeri shume i vlefshem por me e vlefshme eshte Asambleja Kombetare. Zotnija e Tij nuk mund te
:-oerrte fjalen ne Kuvendin Kombetar deri sa nuk ishte betuar si anetar i ketij Kuvendi. Kete e lypte digniteti i kesaj mbledhjeje. Edhe Skenderbeu po  te ngjallej nga varri, prap Kombi eshte me i madh se Skenderbeu dhe po  te shkonim e t’i luteshim te vinte te bashkepunoje me ne si perfaqsues i   Kombit dhe  ay  te  refuzonte atehere  €dhe Slkenderbeu nuk  do  te ishte i joni.
Duhet te jemi kry-ekeput te sinqerte, te hekim dore nga dallkauklle­
qet, te heqim  dore  nga ambicjet,  se  paku sa  kohe vazhdon kejo  krize
t:’  madhe nderkombetare. Sie;  ju  thashe, ne te Komitetit Ekzekutiv nuk ke­
mi ambicje te zeme kulltuke. Kemi vendosur se nuk do te marrim pjese ne
qeverrine ·e cila do  te formohet.
Nji here ne jeten t’one te kallzojme se jemi te zotet t’i dalim zot Shqi­
perise s’one jo  me fjale por me pune.
Rrofte Shqiperija e Lire dhe e Bashkuar.

Z. Jasha1· E1·eba1·a:  Kete fjale une e  aprovoj dhe per Gjermanet kam folur edhe ne Struge dhe e ka botue gazeta Kosova.  Kam thene per Gjer­ manet se po   mos t’ishin  ata, na ketu nuk do te mund te vijshim. (Duar­ trokitje).
Z. Kryetari: Po ju  kendojme tash ligjen mbi formimin e Keshillit te
Nalte:
Ligja mbi forrnimin, atributat  dhe funksionimin e Keshillit Te Nalte.

,       Ne:?J  1.  As us. nuk mu:r:ct   . e zgjidhet si mis iKeshillit  te Nalte pa qene shqiptar
.ne. ac_e e me gJu?e, pa qene nenshtetas shqiptar, pa  pase mbushun moshen tridhjet e
:,>ese VJetsh, pa   gez uem te drejtat  civile e politike dhe pa pasn te gjitha  cilsit e tje- ra te lypu na prej ligjes.                                                                                  ·

Neni 2.  Miset e Keshioilit te Nalte, nji mbas nji dhe mbas radhes alfabetike t’em­ navet te tyne, bahen kryetare te tij per te rregulluem veprimet e mbrendeshme te Keshillit. Sicili qendron tre  muej ne kryesi.

Neni 3.  Kryetari  mbledh e  kryeson Keshillin e Nalte.
Kur  mungon Kryetari,   vendin e  tij  e zen ay  prej  Misavet qi   ka  per  te  qene kryetar per se afermi.

…  Neni 4. Keshilli i  Nalte nuk mund  te bisedoje pa   gene prane tre prej Misavet te t.13e  dhe nuk  mund te vendoje  pa   sh\.Jmicen  e votavt.  Ne n,iisi votash  randon    ajo e Kryetarit.

Neni 5.  Kerkesat  e misavet  per  leje-pushim  i drejtohen  Keshillit te  Nalte me anen e Kryetarit  te ti.i  dhe Keshilli vendose pranimin  a mos pranimin  e tyne.
Doreheqjet i drejtohen  Pa.rlament.it, i  cili vendon mbi to.
Nuk mund te mungoj€ ma teper se nji Mis ne nji  kohe e siper.

Neni 6. Ne  rast vdekjeje, smundjeje te pa-sherueshme qi ndalon veprimin ose ctoreheqjeje te ndonji Misi te Keshilli t te Nalte, zgjedhja e Misit te ri  qi ka me e zevendesue  do t e bahet prej Mbledhjes te formu eme  nga Misat e tjere  t€ KeshilliL te Nalte, Kryetari  dhe  Nenkryetari  i  Parlamentit   dhe Misat e Kabinetit.
Ne rase  doreheqje  te  Keshillit  te  Nalte,  therritet  Parlament! per  te zgjedhun
Keshillin e Nale te ri. Deri sa  te zgjidhen  keta, te d’re,itat e Keshillit  te Na1te i  ush­
l ron KeshiJü Ministruer.

Neni 7.  Misat e Keshillit  te N<dte pehyrrtun   ne detyre, betohen perpara Parla­
rnentit  mbas  kesaj  formule:  Betohem  n’emen  te  Perendise  e  mbi  nderin  t’ em
se kam per te qene ruejtes besnik i   mevehtesis e i  tanesis toksore te Shqipnis si  edhe
i St atutit  e i l1gjeve te Shtetit.

50

.Neni 8.  Miset e Keshillit te Nalte marrin  sicili nji shperblim te permuejshem preJ   fr. shq. 5.000; kjo shume mund  te ndryshohet  here pas here me   ligje.
Neni 9. Keshilli i  Nalte asht i papergjegjeshem, ve<;se  per trathti  te nalte dhe
per  aktet e tij qi  nuk  kane kunderfirmen e  ministrit ose  te ministravet kompetente.
Neni 10. Miset e Keshillit te Nalte gezojne imunitetin parlamentar.
Neni 1.1.  arlamenti nuk mund te rrezoj  n:liset e Keshillit te Nalte, po  padi.ia e
Parlament1t per aktet e tyne qi bijne nen artikullin  9, siell vetiu r’!”ezimin e tyne.

..    N«:ni  12.  Keshilli i Nalte asht kreu i nalte i Shtetit, ka komanden e  pergjithshme te fu.q:rve  t’armatosuna, etnnon gjith nepunsit e nalte te Shtetit, ban  dekretet e rre­ gutloret e nevojshme per perparimin e ligjeve;  po   dekretet e  rregulloret qi jane ne kundershtim ·me ligje, qi  u  pezullojne veprimin  ose  urdherojne  mosveprimin e tyne jane te pa  Ugjeshme dhe mbeten pa efekt.
Ban  tra:kta,te   e rnarr veshtje  gjithfaresh, po   keto  nuk  kane  efekt  pa  u  pel­
qyem  prej   Pa-r-lamentit.
.     Kesh:Hli i NaJl.te nuk ka   te drejte te shpalle lufte pa   lejen e Parlamentit, ve<;se ne  r.ase mprojtjeje.

Neni 13.  Asnji a’kt iKeshillit  te Nalte nuk ka vlefte pa kunderfirmen e Ministrit ase te Ministrave kompetente.

Neni 14.  Te gjitha at’l”i!butat  e tjera qi,  si  mbas Statutit 1-12-1928 i takojne Mbre­ tH,  us>htrohen prej  Kes>hililit  te Nalte, ve<;   atyne qi s’pajtohen me karakterin e ketij Instituti.

Neni 15. Kjo liogje hyne ne fuqi qe prej dates se votimit te saje.

Z.  Ali   Zeku nga Tuzi i Vranit: Te ndereshem Zotnij! Na   nuk kena a1·dhe ketu per te huejt; ata kane punen e vet dhe na kena punen t’one. Na, duhet te punojme per vedi. Kena ardhe ketu te ndreqim punet t’ona si na e don interesi i jone, per token e motit e jo  te sodit. Do te shikojme punen t’one e te ndigjojme nanen e   jo  njerken. Nji oban  i mire qi ka bagti mund t’i qesi ne dite te mire bagtite e veta, kurse nji oban i keq nuk mund ‘i qesi. Edhe rrushi pa u pjeke nuk hahet; kur piqet, han i zoti vete, hane dhe te tjeret. Prandaj  ju qi jeni te dijshem, mendojeni kete pune dhe na jena gati te mprojme te drejtat t’ona.

z. Kole Zefi iGrudes:  Vllazen e zotnij te ndershem! Me lejen e Z.se juej te them nj’a dy fjale per Malesine e Madhe. Malesija e Madhe rrin gati nat’e dite me marre pjese ne te gjitha veshtirsinat q’i perkasin Qe­ veris shqiptare simbas fuqise qi ka Malesija e Madhe. Por Malsija e  Ma­ dhe, zotnij te ndershem, dishron te marre pjese edhe ne te drejtat  e Qe­ veris shqiptare aqe sa t’i perkasin Malesise se Madhe. Kerkojme hise ne te veshtira e hise ne te drejta se jemi te gjithe bijt e nanes Shqipni. Te gjitha i kemi se bashku . Jemi gati me derdhe edhe piken e mbrame te gja­ kut, por kerkojme hise dhe ne te  dreji tat  aqe sa  na perkasin. Rrnofte Shqipnija, Rrofte ndera, Rrnofte lirija  e Shqipnis, Rrnofte Flamuri dhe Kunora e Shqipnis.

Z. Mihat SheTko: Ketu na u kendue ligja mbi formimin e Keshillit te Nalte. Kjo u kendue per t’u  bisedue tani ne mbledhje a po per njoftim? Perpara votimit kemi nevoje t’a studjojme e prandaj duhet te n’a ndahet nga nji kopje. Pas mendjes s’ime, dy pika jane me rendesi, e para: pika qe i perket kohes se qendrimit te Keshillit te Nalte ne fuqi dhe e dyta qi ky Keshille asht K. i Nalte i Shtetit apo i Regjences.

Z.  Jashar  Erebara: Nuk duhet  te caktohet koha masi asht  provizor.

Z. Ing. Kosta Mani: Te caktohet deri ne mbarimin e luftes, dhe pasi te
rnbaroje lufta te  bjere nga  fuqija.

ces?
Z.  Dr. M ihal Sherko: A  asht Keshille e Nalte e Shtetit apo e Regjen­

51

Z.  Sokrat  Dodbiba: Ne Nenin 14   thuhet: «Te gjitha atributat e tjera qi, si mbas Statutit 1-12-1928 i tako jne Mbretit, ushtrohen prej  Keshillit te Nalte, veatyne qi s’pajtohen  me karakterin  e ketij Instituti    »   d.m.th. kuptohet S€ asht Keshilli i Nalte i Regjences.

Z. Dr. Mihal Sherko: Ahere propozoj te jete si titull Keshilli iNalte i
H.egjence

Z. Kryetari: Nuk ka nevoje. Te mbetet vetem e shenuar ne procesver­
baL   (Pranohet ligja unanimisht).

Z.  K1·yetari: Tash po  procedojme ne zgjedhjen e antareve  te Keshillit
te Nalte.

Z.  Ibrahim Bi9ak9iu: Si mbas ba.shkefjalimit  qi kemi pase me shoket e  Komitetit, kemi nderin, te proponojme per zgjedhjen si antare te Keshi­ llit te Nalte keta persona, te eilet shpresojme se do te pranohen nga Ku­
vendi Kombetar. Keta persona jane: Z.  Lef   Nosi, Z.  Ndoc  <;;oba,   z. Demir
Vila dhe Z.  Qerim Begolli.

Z. Gjon Fusha: Zotni Kryetar  e te ndershem  Zotni! Na   propozohe1 per zgjedhjen e Keshillit te Nalte persona qi  jane caktue prej  Komitetit Ekzekutiv, ndofta edhe jashte vullnetit te tyne. Kuvendi Kombetar ka te drejte vete t’i zgjedhi antaret  e Keshillit te Nalte e jo  t’i  imponohet  me zgjedhe persona te caktueme ma perpara, se kur puna asht keshtu, nuk do te kishte kene aspake nevoja te na thirrshin ketu.
Na  nuk duem nji Qeveri grushti, nji Qeveri absolute qi te shtypi- njeni tjerin,  por vetcm  nji  Qcv-eri shqiptare  pa  marre  parasyshe  asnji  part .. Prandaj zgjedhja e antarevet te Keshillit te Nalte duhet te bahet lirisht e ja  me imponime se kemi ardhe ketu me prue nji bashkim dhe votimi duhet te bahet me vota te mshefta. Shqipnija asht ne rrezik dhe duhet nji ba­ shkepunim me nji aktivitet te jashtezakonshem dhe ne qofte se djali i im nuk bindet se ka kape nji rruge te keqe, duhet baba vete t’a  bindi, dhe ne qofte se aj nuk ndigjon, t’ia dorezoje vete Qeveris. Prandaj  duhet nji oashkepunim i shendoshte dhe zgjedhjet e  antarevet  te Keshillit te Naltc moste bahen keshtu me liste te caktueme po  te merremi vesht na ketu ne Kuvendin Kombetar de  t’i  gjejme ata  persona qi deshiron sejcili  dbe zgjedhja te bahet me vota te mshefta. (Brohoritje).

Z.  Vehbi  Frasheri: Z.  Gjon Fusha thote se Komiteti Ekzekutiv do qe t’ imponohet. Na   proponojme  keto  persona, Gfaqim nji  mendim  e  jo  qi duem t’imponohemi. Komiteti Ekzekutiv po  te kishte pase nji te tille qe­ llim, Zotnija e Juej nuk do t’ishte ketu, as edhe Zotni Gjon Fusha.

Z. Nebil (:ika: Z.  Gjon Fusha don te thote se ne vend te ketyne kater vetave, te kete nji liste edhe me te tjera  persona qi mund te votohen si antare te Keshillit te Nalte, ne raste se nuk votohet per keto kater veta mund te votohet per te tjeret.

z. Idriz Shahmati: Z.  Kryetar! Na  ·Perpara duhet te marrim vesht qi ligja mbi formimin e  mbi at.ributat e Keshillit te Nalte, u pranue  apo jo e mandej te procedojme mbi zgjedhjen e antarevet te ketij Keshilli.

Zane: Ajo u-pranue.

Politika e jone duhet te jete zgjidhja e problemave t’ona tue marre parasyshe rrethanat  e sotshme e tue pase qellimin e nalte  per te miren e  Kombit e lirine t’one dhe tue u kujdesue qi te xjerrim  sa ma shum do­ bina e te psojme sa ma   pak dame. Tue marre parasyshe, pra, keto rretha­ na, duhet zgidhe problemi qi na u paraqit sa ma pare.

52

Si mbas mendimii t’em me qene se na pret nji c ardhme e  pa cak­ tueme, duhet  te zgjidhi.m problernet t’ona tue caktue drejtimin se si duhet le veprojme.
Ne  te tilla raste Shtetet moderne e Shtetet e medhaja kane marre disa
!:lasa qi i kan vue ne veprim deri ne perfundimin e kesaj lufte tue zgjedhe
nji njeri  qi gezon besimin e popullit dhe tue ia ngarkue  ketij  formimin e  Qeveris. Ne   krahasim  me keto rrethana,  ne ket  gjendje  gjindet  edhe
Shteti i jone, Kombi i jone, e prandaj  jam i mendimit se llgja qi u  propo­
:1ue   te  r:dryshohet dhe t’i ngarkohet formimi i Qeveris nji personi qi ge­
zon   bes1min e te gjithe Shqiptareve qe nga jugu ne veri, nga lindja ne
perendim.  Aj  qi   e gezon kete  besim, aj  te  formoje Qeverine dhe  ai
Le marre barren per me shpetue e perballue problemat t’ona ded ne fund te luftes. Kejo asht  ma shum e a1·esyeshme, se nuk  i  jepet rol   nji njeriut.
).’Or trunit, dijenise.
Prandaj  proponoj te vehet ne bisedim kejo <;eshtje dhe n’asht se nuk pranohet, qe kjo barre t’i besohet nji personi dhe shifet nevoja qe Keshi ­ lii i  Nalte te formohet me kater  persona, ahere te pranohet n’ate menyre
ihen jepet fund  c;eshtjes.

Z.  Vehbi  Frasheri: Une jam i  m endirnit, Z.  Kryetar, qi ma pare te vi­ het ne vote a pranohet formimi i Keshillit te Nalte me nji person a  po  me kater.

Z.  Jashar Erebara: Unedutte preke pake fjalen qi foli Z.  Gjon Fusha Sot <;eshtja qi na preke ma  teper asht qetesija dhe ajo na intereson. Sa per persona le te jete a  prej nji krahin e a  prej nji tjetre:

Z. Sh. XhemaL Pazari: Ky Kuvend i ngjet Kuvendi-t  te Vlones,  kur u  zgjodh Ismail Qemali si Kr yetar i  Qeverise edhe ku te gjithe u-mblo­
‘.:lhen  me nji bese e iu dha besimi prej  te gjithve  atyne njerzve  qi ishin mbledhe n’at  Kuvend.
Z. Mehdi Frasheri,  po  t’a kishte pranue q yshe diten e  pare Keshillin
E  Nalte, kurr  nuk do t’ishin ba keto fjale  qi bahen sot. Une jam prap i
:nendimit qi Keshilli i Nalte t’i  ngarkohet Z.   Mehdi Frasherit,  i  cili tue
;narre  parasyshe sakrificat qi ka ba per Shqipn i,  nuk duhet t’i ike kesai
:>ergjeg jesije dhe duhet te pranoje detyren qe i ngarkon populli me doe­
mos, per ndryshe n’a paste ne qafe.

Z. Bajram Gashi: N’asht se zoti Mehdi Frasheri asht fajtor, ay dje qe
1<etu  dhe kete mund t’ia thoshim ne sy. Na  te gjith kemi besim te ploie ne patriotizmen e Mehdi Frasherit, te cilit dje te gjith  perfaqesuesit i kan
shkue tue iu lute me pranue Regjencen. Aj u  ka pergjegje, se asht gati te perkrahe  Asamblene, asht gati  te perluahe  Qeverine, po me qene se ma vone mund t’i  vleje ma teper  ketij  Kombi e Atdheut,  ka kerkue  qi mos
te ngarkohet me kete barre.
Sot  bisedojme dhe mbetet  per  t’u  zgjidhe  <;eshtja, a duhet qi ne Ke­
shilJin e Nalte te jene kater veta a  po  nji. Na  sot duhet te marrim para­
syshe gjendjen  qi asht krijue ne vendin t·one, te marrim parasyshe kao­
in qi mbretnon ne vendin t’one i cili dita dites po  na  on ne gremine, si dhe te marrim parasyshe se <;do Shqiptar duhet te shkrije te gjitha ener­
gjite e veta per me i ardhe ne ndihme ekzistences s’one si Shtet e si Po­
pull  e cila ekzistence do te mprohet  jo  m e fjale, por vetem me gjoksat
1’on  . Kete liri populli shqiptar e ka   mprojte perhere dhe per ket liri dhe  grate t’ona kane ra e jane gati me ra fli per mos me ra ne robni te
:mej. Prandej  jam i mendimit qi kjo c;eshtje te shpejtohet e te perfundohet
:;a  ma pare, sepse ndersa na po  rrijme ketu e bisedojme, etat c;etnike ma­
lazeze bajne punen e tyne ne kufinin e Kosoves. Nuk asht koha per bise­
dime te gjata, por nji here e mire te vendosim ate qi asht ma mire.

53

Une jam i mendimit qi antaret e Keshillit te Nalte ie jene kater per­ sona, sepse keshtu do te perfaqesohet do klase e popullit Shqiptar, e gdo besim e <;do Krahine.

Z.  Ibrahim Lutf i:  Kemi humbe kohe per sende ma me pak randesi dhe pse te humbim  pake kohe per nji <;eshtje kaqe me randesi nuk asht nji gja e madhe.

Zotnij te ndershem!
Dje u-paraqit nji autoritet  i cili u-prit me duartrokitje  nga ky Ku­
vend, por nuk pranoi te marre pergjegjesi. Po vihet ne bisedim eshtja
.ne  duhet te pranohet per Keshillin e Nalte nji person apo kater. Une jam
i mendimit qe Keshilli i Nalte te bahet pre j kater  personash e jo  prej n]i
persone, se ne kete menyr.e do te jene te perfaqesueme te gjitha krahinat e Sh.qipnis dhe ky Keshille do te jete shum ma i fuqishem se sa me nji
person. Une jam i mendimit qe duhet te jene te perfaqesueme edhe ma­ lesinat e prandej e shof t’aresyeshme te jene kater e jo  nji; sepse po te jete e cak:tojme nji person te vetem dhe te ndodhe qe ket njeri t’a marre Zoti. atehere <;do te bajme?

Z. Xhafer Deva: Si po e shifni, secili prej ZZ. Delegatvet asht tuj  fa­ qe medimin e vet lirisht,  per me mujte me gj-ete rrugen ma te mire e ma te  drejte, ashtu si te jete ma mire per vendin t’one.
Na  te Komitetit Ekzekutiv, kemi ba nji proponim tue e mbajte vedin konsekvent simbas ligjes qi asht parashtrue.
Jemi perpjeke shum  per me mujte deri diku  me e knaqe popullin Shqiptar me gjete ata persona qe gezojne besimin e krejt Shqipnis. Kemi konsultue njerzit ma te vlefshem, njerezit ma te <;mueshem qi ka Shqip­ nija, po mjerisht, si<; dihet, vendi i jone nuk ka aq shum njerez te vlef­ shem,  te dijshem  e te <;rnueshem edhe se fundi kishim ardhe ne ket re­ zultat tue proponue per ne detyren e Keshillit te Nalte keta kater  perso­ na qi kujtojme na se gezojne besimin e simpathine e krejt popullit shqip­ tar. Keta persona jane, ZZ. Mehdi Frasheri, Fuad Dibra, Le:f  Nosi dhe At Anton Harapi…. (Brohoritje) ……
Keta Zotni nuk e pranuen. At-here na te Komitetit u  munduem t’i zevendesojme me njerez te tjere  te dores se dyte, tue e dijte se tue e ba kete pune, me zgjedhjen e tyne si antare te Keshillit te Nalte do te ki­ shte shkaktue ndoshta nji grindje, mbasi krahina e jugut nuk asht ketu E’  perfaqesueme si krahinat  e tjera  te Shqipnis, tue qene se kjo krahine ndodhet n’anarshi te plote. Gjithashtu edhe pjeset te tjera  te Shqipnis. qe ndodhen ne luf time t’ashperta  me anmikun, ndo:fta nuk  jane te per­ faqesueme.
Nuk asht nevoja te zgjatemi ne bisedime, se si tha  Z. Zallari, na e
njofim shoqi shoqin fort  mire e tash po ju   proponoj Zotnis s’uej  qe t’i
japim  besimin  Z.  Mehdi Frasherit,  dhe Mehdi Fr.asheri  kete  detyre,  ne
dashe t’a pranojne vete ose t’i a ngarkoje ay vete kujte te doje.
Pranohet me brohoritje…..
Na, mund te pranojme edhe nji gja tjeter:  qe te veje nji Komisjen i Asamblese prane Z.  Mehdi Frasherit, Lef Nosit, At Harapit e Fuad Di­ bres e te kerkoj prej tyne t’a pranojne kete barre qe i ngarkon Kuvendi Kombetar, t-e  vine e te ndajne fatin e Shqipnis bashkarisht me ne, dhe ne qofte se prap se prap kete dishire t’Asamblese nuk e pranojne, atehere Kuvendi Kombetar t’i cilesoje e t’i <;moje ashtu si e meritojne.

Z. Sheh  Pazari: Na   dje ia kemi dhane besimin Z.   Mehdi Frasherit. ay te baj <;e  te doje, duhet vete ay t’a zgidhe kete <;eshtje.

Z. Leonidha Frasheri: Un jam i mendimit te formohet nji  komisjon iperharne  prej nji ose dy pjesetarve te Prefekturavet te ndryshme, i cili t’u parashtroje ketyne zoterinjve deshiren e Kuvendit Kombetar.

54

Z.  Fe?·ad   Draga: Zoti Kryetar, Zotnij te ndereshem,
.    Mos tkujtohet nga ky i nderti Kuvend se marr fjalen p::;e emni i  jem
üguron nder kandidate  per Keshillin e Nalte. Une heqe dore ·prej tash prej kesaje kanditature, vetem qellimi i jem asht me diftue te drejten qe
1nos m’u mashtrue.
Zotin Mehdi Frasherin  e nderoj, e c;moj   dhe ia  jap voten t’ime  me gjithe gezim  por nuk  jemi as qorra, as sakata qi Z. Mehdi Frasherit  t’i japim dore te lire te zgjedhe ay ke te doje e te baje si te doje vete, se at­ here, perpos qe hyejme nen nji vasi, Z. Mehdi Frasheri  na hype mbi krye si diktator…..
Zane: Te njofim  e  te  dijme se ke  qene  deputet  ne  Jugosllavi…… Z. Ferad  Draga: Nuk e mohoj kete gja, por kam vuejte edhe mjafte
per Shqipni….. Si<; e thashe une Z.  Mehdi Frasherin e c;moj   dhe e nderoj, por nuk  jam aspak i mejtimit t’ia lame <;;eshtjen  e  Keshillit te Nalte z.
Mehdi Frasherit, i cili na tha pardje: Me leni mua per ne fund, se sot nuk e dijme se  ku po shkojme. Po t’a marrin ata zotnij qi u  proponuene ba­ shke me Z.  Mehdi Frasherin  Keshillin e Nalte, 1.m jam i pari qi jap voten t’ime, por  nuk  pranoje  me na u vue kupu<;i mbi krye.

Z. Idhomene Kosturi: Vendimi qi u  dha nji dite mbi ata kater perso­ na asht fare i arsyeshem. Une nuk e gjeje  t’arsyeshme qi kjo barre  t’i ngarkohet nji njeriut,  i cili te  zgjedhe cilin  te  doje,  se  kejo  detyre  i perket vetem Asamblese e askujt tjeter.

Z. Kryetari:  Bajme 5  minuta pushim, qi te merremi vesht per per­
sonat qi do te zgidhen per Keshillin e Nalte.
Mbas 5 minutash mbledhja hapet rishtas.

Z, Rexhep Krasniqi (Nenkryetar): Tue qene se u ba fjale mbi numrin e  antarevet te Keshillit te Nalte, a  duhet te jene kater veta apo nji, vihet c;eshtja ne vote. Ata qi pranojne qi Keshilli j  Nalte te jete i perharne prej kater vetash, te ngrihen ne kambe.

Pranohet me shumice te madhe qi KeshiUi i Na!te te  perbahet  pre1 kater vetash.

Z. Dervish Bi akciu: Jem1 lidhe te gjithe me nji bese dhe kete Bese do t’a  mbajme deri ne vdekje dhe mbasi kemi nji  nane e nji babe e  jo kater nana e kater baba, jam antare qe detyren e Keshillit te Nalte t’a marre nji person dhe ky person asht vetem Z.  Mehdi Frasheri.
Zane: <;eshtja se sa vete duhet te  jene ne Keshillin  e Nalte u zgidh. Z. Xhajer Deva: Zotni te ndershem,
Na   nuk u muerem vesht ma perpara per arsye se secili prej nesh ki­
shte dy mendime, d.m.th. a duhet qi antaret e Keshillit te Nalte te jene kater  apo nji. Tashti  mbasi u zgidh kjo  <;eshtje, asht  nevoja te  jap disa pak spjegime. Si e dini dhe zotnija e Juej, Asambleja ka nji fuqi shum te
madhe, nji fuqi ma te madhe se c;do grup, <;do parti ose njeri ne Shqipni. Asambleja ka fuqi t’urdhenoje secihn shqiptar me pranue nji detyre per me i sherbye Atdheut te vet. Une pata rastin me konstatue se Z.  Mehdi Frasheri ka besimin e krejt Asamblese.
Zoti Mehdi Frasheri  dje pati  miresine me na nderue  me ardhjen  e tij; sot  i ndaluem ndofta prej  punevet me randesi, s.’ka mujte me ardhe,
ndo.fta vjen  ne  kete  moment, por  Asambleja ka  fuqi  t’a  urdhenoje  Z. Mehdi Frasherin. Asambleja nuk asht nji Asamble kukell, por asht Asam­ ble e plotfuqishme. Asambleja ka vendose sende ma me randesi se em­ nimin e nji personi ose te nji tjetrit: – Ajo ka anullue nji robni kater vJe<;are dhe besoj se askush nuk mund te pranoje se Asambleja len te ba­ het diktature, se fuqine e ka ajo vete. Une ma perpara dhashe nji spiegim: u mundova me zevendesue fuqinat fizike e morale qe ka Shqipnija dh thom se keto f uqina duhet te grumbullohen vetem me nji kusht: vetem rreth Pl.a.murit te Shqipnis  For per kete duhet  te kemi ne dore nji mje

55

dhe mjeti  asht  aj  qe ka nji  influence  te plote e qe gezon besimin e te gjith  popullit Shqipta1·. Mjerisht  ne Shqipni nuk kemi shume njerez  qe gezojne besimin e simpathine e krejte  popullit Shqipt.ar. Na u-munduem t”i gjejme ato persona qe kan besimin e qe gezojne simpathine e popullit Shqiptar   dhe  caktueme     keto  kater  persona:  Zotin  Mehdi  Frashel”i•1. Zotin Lef  Nosi,  Zotin Fuad Dibren e Pater Anton Harapin.
Asambleja e kryen  plotesisht qetyren e  vet ne qofte se pranon k ete kusht qe t’i urdherohet Zotni Mehdi Frasherit te shkoje te z. Fuad Dibra
dhe te At Anton Harapi t’i binde keta e te vije bashke me ta n’Asamble.
Ne qofte se ata  Zotni e pranojne,  puna  merr  fund ; po ne kjofte s nuk i-pergjig jen  deshires se popullit  Shqiptar,  atehere  kjo  Asamble do t”i moje ashtu si e meritojne. Kjo asht  rruga ma e mire se ne k.iofte sc fillojme  na  ketu  te  paraqesim  vete  kandidatat,  ateherc  i  kemi  ba  nji herbim te keq ketij  populli. Si<;  tha ketu  edhe shoku i  jone Z.  Zallari. na pjesetaret  e Komitetit  Ekzekutiv  kemi vendose mos te marri·m   pjese sle  Qeveri qe do te formohet ….

Zane: Kjo mvaret nga Asambleja…..

Z. Xhafer  Deva: Na Shqiptaret  kemi nji zakon shum te bukur: kur i madhi urdhenon ose i lutet ma te voglit, ky asht i detyruem t’a ndigjoje: por ky zakon i bukur  respektohet  ma mire nder  male t’ona se sa nepe1· qytete.
Asambleja asht fuqiplote dhe mund t’urdhenoje kedo: Markun, KoHn Hasanin  o Hysenin ; njenit  i urdhenon te bahet ushtar, tjetrit  te bahet inister, tjetrit antare i Keshillit te Nalte dhe te gji the duhet  te binden te pranojne.  Ne qofte se Asambleja nuk di te peshoje  randesine e vet, fuqine qi ka, atehere kjo Asambl e nuk ka as nji send ne dore.
Ne kjofte se Asambleja zgjedh per antare te Keshillit te N alte njerez te dores se dyte, ateh ere kjo nuk i ka ba asnji sherbim vendit.
Ne kete gjendje te veshtire e kaotike, marrja  ne dore e punve te
Shqipnis nga persona qe gezojne besimin e krejte Shqipnis asht nji ga­
.ranci   per  Kombin e Shtetin.  Sot me ket gjendje  ata  jane te vetmit  qe
mund t’a kryejne ket detyre, ata jane ne gjendje t’a shpetojne nga katas­ trofa, ne te eilen ndodhet sot Shqipnija.  Ne   qofte se prap  keta perso11a r fuzojne, atehere  mund  te  mblidh emi neser  dhe  te  japim  vendimin  e tundit.
Prandaj  kerkoj te ngarkohet Z. Mehdi Frasheri  te shkoje ke At An­
ton Harapi, Lef Nosi e Fuad Dibra e t’ua parashtroje  deshiren e Asamble2 e ba5hke me ata te vije ketu.
Z. Krye tari: Ahere po procedojme ne zgjedh jen e misavet te Keshillit
te Nalte.
Zane: Nuk kemi  ka te procedojme ne zgjedhje. Vetem ata kater per·
sona duam.

Z. Nen K·ryeta,..i  (D1·. Rexhep Kmsniqi): At-here  Asambleja  zgjedh si Antare te Keshillit te Nalte Shkelqesa t e Tyne: Mehdi Frasheri,  At Anton Harapi, Fuad Dibra dhe Lef Nosi.

Kuvend’i nji  zani: Pranohen.  Rrnofte Keshilli i Nalte. (Brohoritje te pa prame…)
Z. Kryetari: Tash te caktohel nji Komisjen per te vajtur t’ua komuni­
koje Vendimin e Kuvendit  KombiHar Antarevet  te Keshillit  te  Nalte.
Pranohet, dhe pranohet qi Komisjoni te perbahet prej dy perfaqesue ­
vet per do Prefekture.
Mbyllet Mbledhja n’oren 13.

SEKRETAR!:
Sokrat Dodbiba  d. v.
KRYETARI :
Lef    Nosi  d. v.

56

KUVENDI    KOMBETAR

MBLEDH)A.    E VI.

E Shtune, me 23  Tetor 1943,  ora 16

Permbajtja:

1) Kendim e vertetim i Proces-verbalit te  Mbledhjes se  kalueme date
22 Tetuer 1943.

2) Z.  Kryetari njofton zgjedhjen e misavet te  KeshiUit   te  Nalte.

3) Betimi i dy  asamblistave ZZ.  Zef  Deli ja dhe  Beg  Deli ja.

4) Z.  Idhomene Kosturi Qjaqe deshiren qe  Sazani   dhe   KaQaniku  t’i kethehen prap Shqipnis.

5) Kendimi i raportit te  Komisjonit mbi  vendimet e Komitetit  Ekze­
kutiv te  Perkohshem.

6) Diskutime mbi  disa raporte  te  komisjoneve mbi  vendimet e Komi-
··etit  Ekzekutiv qi i perkasin  Shoqnis SASTEB etj.

7) Zgjedhja e dy  antareve per 9do Prefekture nga  misat  e  Asamblese.

8) Kendimi i lig.?erates te  ndierit Hysen Myshqeta.

9) Z. Idriz  Shahmani kerkon qe Plava  e Gusija  te  Lidhen me nji  udhe a1 tomobilistike me Shkoder.

10)  Falen.derime  te  Z.  Kryetarit  misave t’ Asamblese.

KUVENDI    KOMBET AR

MBLEDH)A. E VI.

E  Shtune, me   23   Tetor  1943,   ora  16

(Kryeson Z.  LEF NOSI)

Z.   Kryetari:  Shumica  asht  mbledhja   hapet.  Kendohet  e vertetohet
:t:rocesverbali i mbledhjes se V-te date 22  Tetuer  1943.

Z. Kryetari: Zotnij  perfaqesuesa. Deshiren e Asamblese u a  njoftova misavet te Keshillit te Nalte. Te gjithe e pranuen. Z.  Fuad Dibra me qene se asht i smunde, s’kishe mundesi me ardhe pernjihere.
Gjith’ashtu Pater Anton Harapi, i cili pret lejen prej Romet. Prande1 duhet me prite nj’a dy a tri dite qi te paraqitet per betim.

Zane: A  e pranuen?

Kryetari: Po,  e  pranuen te gjithe dhe kete gja e kane konstatue edhe perfaqesuesit e Asamblese qi shkuen neper shpijat e tyne per t’i kumtue vendimet e Asamblese.

Zane: pa in kamben e mbare, jarebi!

Dy asemblista te ri t’ardhun rishtas, zotnijt Zef   Delija dhe Beg Delija shqiptojne betimin si vijon:
«  Betohem n’emen te Perendis e mbi nderin t’em se kam per te ruej­
· un   besnikisht mevehtesine e tansine toksore te Shqipnis, se kam per ti
ndejun besnik Atdheut e per t’u dalun zot Statutit e Ligjevet te Shtetit, e se kam per te kryem detyren t’eme me ndergjegje te plote per te miren e pergjithshme, pa u-penguem aspake prej interesash te ve anta  a kra­
hine ». (duertrokitje).

Z.  Id homene Kosturi: Z. Kryetar,
Ne  mbledhjen e djeshme e te pardjeshme kemi harrue nji gja shume me randesi. Sie;  e dini Zotnija e juej, Sazani asht nji ishull me shume ran­ desi dhe duhet marre nji vendim qi Shteti i yne t’a  marri ne dorezim
{br0horitje) Pervekesaj, propozoj qi Asambleja t’a vendosi e te keshilloj everine qi te merret vesht me mjete miqesore qi Ka aniku, qi asht for­ i:ea mä.  e madhe e Shqipnis, t’i kthehet prap Shqipnis. (duertrokitje).

Z. Kryetari: Ne rendin e dites kemi disa raporte te Komisjonit te Po­ c;;a em  mbi pranimin e disa Vendimeve te Komitetit Ekzekutiv te Perko­ heshem qi i parashtrohen Mbledhjes se Pergjithshme per aprovim.

59

Kendohet raporti     Kcmisjonit si vijon: P.  T.
KRYESIS TE  KUVENDIT KOMBETAR

Komisjoni i  Posagem u mblodh sot me 21  Tetuer 1943 dhe mori ne shqyrtim  ur­
.:ihnesen nr.  114   dt. 27   Shtatuer  943 te Komitetit Ekzekutiv  te  perkohshem qe  ban fjale mbi syprimimin e Gjykates se posacme te Shtetit. dhe tue pa t•aresyeshme sy­ primimin e  kesaj  gjykate, vendosi syprimimin e saj  dhe i  a  parashtron  Kuven::lit
Komb1L:ar  per me dhane ay aprovimin e vet.

SEKRETAR!:
(Ibrahim Lytjiu)  d. v.
KRYETTARI:
( Mustaja Mara Drita) d.v.

Kendolhet e aprovohet urdhnesa si vijon: URDHNESE
Kryetar’i  Komitetit Ekzekuti.v te  Perkoheshem; Ne virtyt  t’autoritetit  qe Na asht delegue;
Ne veshtr!m te gjendjes se krijueme ne Shqipni me rreximin e Ushtrivet Push­
ruese Italiane;
Ne lidhje me vendimin Nr.    dat··    te Komitetit Ekzekutiv te
Perkoheshem;

URDHENON:

Neni 1. Gjykata e Posacme e Shtetit, e krijueme me D. M. Nr. 262 date 23-10-42 suprimohet, tue u rrexue nga fuqija c;:do dekret, ligje a dispozite ne lidhje me kriji min e funksjonintin e saje;
Neni 2.  Komanda e Mbroj t jes Kombtare autorizohet me marre sa ma pare ne dorezim Gjykaten  e Posac;:me  te Shtetit, arshiven, mobiljet e c;:do materjal tjeter  te ajin tue perpilue nji inven ar te rregullt.
Kjo  urdhenese i kumtohet  per  veprim Komandes se Mbrojtjes Kombtare dhe
Ministris se Financavat.
Tirane, me 27   Shtatuer  1943.

KRYETARI I K.E. TE P.
(Ibrahim  Bi!;ak!;iU d. v.)

Kendohet raporti     Komisjonit si vijon:

P.  T.

KRYESIS TE KUVENDIT KOMBETAR

Tirane

Komisj oni  i  Posac;:em u  mblodh  sot  me  21   Tetuer  1943  dhe mori ne shqyrtim urdhnesen  Nr. 4 d.  20   Shtatuer  1943 te Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem qi ben fjale per heqjen e  te gjithe emnavet t’udhevet e te shesheve te vueme gjate ok\.1- pimit italjan  dhe ma.;;i   e pa  te arsyeshme marrjen  e kesaj  mase, ven.:iosi pranimin e saj dhe i a parashtro.’l  Kuvendit Kombetar per me dhane ay aprovimin e vet.

SEKRETAR!:
(Ibrahim Lytfiu) d. v.
KRYETTARI;
(Mustata  Mara Drita)  d.v.

Kendohet e aprovohet  vendimi si vijon: VENDIM:
Komiteti Ekzekutiv i  Perkoheshem, ne mbledhjen  e  tij  te  sotme, te  mbajtun nen  Kryesin  e  Zot : Ibrahim  Bic;:al{c;:iu, me Antare  ZZ. Bedri  Pejani,  Xhafer  Deva. V hbi Fre>.sheri,  Mihal Zallari  e Eqrem Telhaj,  tue marre parasysh se gjate pushtimit ltaljan ne Shqipni nji  numer i madh  udhesh dhe sheshesh i te gjithe qytetevet ki­ f:nte ndryshue emnin e pare tue marre ate te disa personavet te caktueme prej  oku ­ puesit dhe qeveritarvet  te tij; tue pase per qellim me zhduke <lo shenje qe te kuj­ t<Jje dhunen e cktlpimit te Shqipnis nji zani

60

VENDOSI:

heqjen e te gjithe emnavet t’udhvet  e te sheshevet ne te gjitha  qytetet  e Shqipnis
te vuemc gjate okupimit italjan  dhe kethimin e emnavet t’udhvet  e te sheshevet si
1nbas titullimit qi kane pase perpara  PriUit 1939.
Ne   ket menyre i kethehet emni i  maparshem dhe qytetevet Vajguras e Sarande.
Ky vendim i  kumtohet per vepr!m te shpejte Administrates se Ptmvet te Mbren­
deshme.
KRYETARII   K.  E.  TE  P.
(Ibrahim  Bi9ak!;iu d. v.)

AN TA RE : Bed1’i Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Vehbi Frasher i d. v.
Mihal ZaLla1·i   d. v. Eq1·em Telhoj  d. v.

Tirane, me 20 Shtatuer  1943.

Kendohet raporti i Komisjoni t  si vijon:

P. T.
KRYESIS TE KUVENDIT KOMBETAR

Tirane

Komisjoni i Po.sa em \.t  mblodh sot me 21 Tetuer 1 43  dhe moz:i  ne shq;yrtiur­
dhnesen Nr. 21 d. 25 Shtatuer  1943 mbi veprimin e  Enht  te Nozulluneve per Nepun­
sat e Shtetit.
Komisjoni passi shqyrtoi  urdhnesen  ne fjale  dh:: e gj_ei .te  pershtateshme  me
nevojen e funksionimit te ketij entit, e pranoi pa   asn]l  mod1f1k1m dhe  i  a parashtron
Kuvendit Kombetar per me dhane aprovimin e vet.

SEKRETAR!:
(Ibrahim Lytfiu) d. v.
KRYETTARI:
(Mustaf a Mara Drita) d.v.

Kendohet e aprovohet vendimi si vijon: VENDIM:
Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem, ne mbledhjen e mbajtun me daten e so:;me nen kryesin e Zot. Ibrahim Bi  ak<;iu, Kryetar, me antaret  ZZ. Bedri Pejani,  Xhafer Deva, Vehbi Frasheri,  Mihal Zallari dhe Eqrem Telhaj;
Tue marre parasysh qellimin per te cilin asht krijue dhe vepron Enti i  Nozulli­
mevet per Nepunesit Shtetnore si edhe mundesite financjare te tija;
Ne   lidhje me vendimin e mapareshem te ketij  Komiteti Nr.  2  d. 16-9-1943  mbi rreximin nga fuqija  te Konventes Tekniko-Doganore date  28   Maj  1939 me  anekse.t e tyne dhe tedo marreveshtjes ase note-kembimi reservat per sa  i perket Bashkimit Doganuer me  Italine,
VENDOSI:

te perjashtohen nga tagri  doganuer i  caktuem  me vendimin  e ketij  Komiteti  Nr. 2 dat.e 16 Shtatuer  1943  <;do mall qi ndodhet ne doganat e ndryshme ase ne depot e tjera, qi asht destinue ekskluzivisht per Entin  e Nozullimevet per  Nepunsat Shtet- n ore
KRYETARI I K. E. TE P.
(Ibrahim  Bis;ak9iu d. v.)

AN TA RE : Bedri Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Vehbi Frasheri d. v.
Mihat Zanar i d. v. Eqrem Telhaj d. v.

Tirane, me 25 Shtatuer  1943.

Z. Kryetari: kemi dhe disa raporte, ne te ciJat Komisjoni ka c;faqun verejtje  dhe sheh te proponoje te behen ·ndryshime.
Keto raporte u perkasin.
1)   vendimit mbi nevojen  e marrjes  se Shoqnis SASTEB, nen  kon­
trollin e Shtetit.
2)  vendimit mbi pushimin e disa nepunsave te Ministris se Kultures Po
pullere;

61

3)  vendimit mbi dhanien e amnistis per te g)itha fa)et pol.itike;
4)  vendimit mbi abrogimin e ligjes per konfiskimin e  pasunive per aresye politike;
5)  vendimit mbi rregullimin e raporteve midis Shtetit  Shqiptar  dhe
Bankes Kombetare te Shqipnis.

Z. Ibrahim Lutfiu: Neve na keni emnue ne nji Komisionper  te shqyr­ tue urdhnesat e dhanuna prej Komitetit Ekzekutiv, te cilat ne shumicen e  tyne i kemi pranue pa asnji ndryshim. Kur ka ardhe bisedimi mbi esh­ tjen e Sastebit, na te Komisionit, pa  mos hye ne themel te eshtjes a duhet t’eksistoje apo jo  ajo shoqni, mbasi kejo i perket Qeveris, e kemi pa t’are­ syeshme qi per kontrollimin e kesaj shoqenije nuk duhet te jene persona politike, po persona posa erisht te deges, pse, si .dihet, prej  te gjitheve, kejo shoqeni ka nji randesi jetike per ekonomine e vendit mbasi kjo sho­ qni asht a jo  qi mbledh drithnat  prej Kosoves per t’u a shpernda mandej visevet te tjera te Shqipnis.
Zane: T’anulohet  Sastebi….

Z. Xhafer Deva: Komiteti Ekzekutiv ka vendose se SASTEBI nuk ckziston dhe se duhet  te liquidohet. Por si e dini, SASTEBI ka shume tnallna te depozitueme e nuk mund t’i thuhet shko ke shtepija, pa   dore­ zue mallnat qi ka ne depozite. Asambleja nuk duhet te merret  me detaje se na tc Komitetit Ekzekutiv kemi vendosun qi te gjitha institucjonet  ai kane pasur  nji  karakter  si  te  SASTEBIT t’anullohen. Gjithashtu  edhe krejt konvencjonet e kontratat  jane anullue edhe kane kalue ne duart e shqiptarevet. Si dihet, SASTEBI ka pasur edhe kapital te huej dhe ky kapital sot asht i shqiptarevet. Prandaj  nuk eshte nevoje te zgjatemi mbi kete ashtje, por rregullimin e saj definitiv t’ia lame Qeveris s’ardheshme.

Z. Lek Marashi: Komiteti Ekzekutiv ka ba  shume mire qi ka anullue Shoqnine SASTEB se ajo shoqni ka ba shume abuzime. Per sh. krypa ne Durres shitet dy lek e gjysme dhe ne Kosove asht shite 35  leke! Na   nuk emi besim ne kerkend pervene Qeverine t’one  dhe ne Keshillin e Nalte.

Z. Leonidha Frasheri: Tash, do  te vendoset si thote Komisjoni apo do t’i  referohet Qeveris.

Z. Xhafer Deva: Shume sende per, arsyena  te ndryshme  nuk mund  te bisedohen n’Asamble. SASTEBI « de fakto »   asht anulue dhe pritet koha e likuidimit te tij.

Z. Kryetari: Kemi dhe ashtjen e pushimit te disa nepunsave te Mi­
nistri se Kultures Popullore.

Z. Hafiz Xhemali: Nuk ka kohe Asambleja te merret me detaje. Ko­ miteti Ekzekutiv ka pase arsye qe ka marre keto vendime Prandaj  keto le t’i referohen Qeveris.

Z. Nebil (:ika: Ketu asht eshtje parimi. Komiteti Ekzekutiv paraqiti te gjitha vendimet qi ka marre dhe te eilet Asambleja do t’i legalizoje, por kjo pune nuk mund te bahet ne pese minuta dhe ka ashtje qi duhet te shkojne ne nji  Komisjon per  nji  shqyrtim  t’imte  ose t’i  referohen Qeveris.

Z. Ahmet Dakli: Me duket se Asambleja vendimet ma kryesore te Ko­ mitetit Ekzekutiv i legalizoi. Ne kane mandej ata ndonji te mete, te metat le t’i rregulloje Qeverija qi do te vije dhe nuk asht nevoja te hyjme ne detaje. Pra, na, i pranojme te gjitha vendimet e Komitetit Ekzekutiv dhe mandej me te  gjitha  mendimet e   faquna prej  Komisjonit t’i  refero­ hen Qeveris.

62

Z. Kryetari: Qi te studjohen ma mire, t’i lame per nji dite tjeter. Tash kemi nji proponim tjeter: Betimi i Keshillit te Nalte mund te vonohet per disa dit. Prandaj  asht mire te vendoset te rijne ketu vetem disa persona, te  zgjedhun  p:rej gjinit   t’Asamblese,  per    doPrefekture   nga  dy  dhe i{eta   t’ushtrojne detyren n’emen te gjithe a·samblistavet.

Z. Xhaje1· Deva: Si i ngarkuem per eshtje te Punve te Mbrendeshme, kam nji lajm  shume me randesi  qi i  perket  ve anerisht  delegateve te Kosoves. Derisa  na  vazhdojme  k-Etu   me pune,  ne  keto  dit,  ka  ndodhe nji gja ne Kosove ose ne kufite e saj, ne Plave, ne Gucije e Peje.  Si mund t’a  dini, ushtrija gjermane,  asht tue ba nji spastrim t’elementave shkatrrues ne Mal te Zi  dhe tue bä ket spastrim, keto elementa jane ter­ heqe kah kufini shqiptar. Shqiptaret kane qene te shtrenguem me projte kufite e vet dhe i kane shtye keto ma pertej  tue kalue ku:finin e Malit te zi, tue mrijte deri ne Berane qi asht gati 35  qilometra  nga ku:fini i jone.
Gjermanet kane marre persiper spastrimin, kurse na kemi pase de­ tyre te mprojme kufite t’one. Parija e Kosoves ka qene ketu dhe nu.k.  ka muejte m’u ndodhe atje ne keto rrethana. Prandaj  asht nevoja urgjente, sidomos per delegatet e atyne krahinave, m’u nise sa ma pare per me muj­ te me terheq fuqite shqiptare prej Malit te Zi. Kjo asht nji arsye qi per­ faqesuesit e atyne viseve te shkojne ne vendet e tyn_e.  Per kete arsye per­ krah proponimin e Z-it Kryetar  qi te caktohen nga dy perfaqesues per seieilen prefekture, te rijne ketu dhe te vazhdojn€ punen qi kemi marre pen:dper. Prandaj kjo te marre fund sa ma shpejt dhe delegatet e Kosoves te njsen sa ma pare massi edhe mjetet e nisjes jane gati. (duetrokitje).

Z Mulla Zeku Berdynja: Na   Asamblistat, perfaqesues te popullit jemi ngarkue me nji detyre te nalte e te shejte e kena ardhe ketu te zgjidhim
<;ashtjet qi na jane paraqite per te miren e dobine e Atdheut e te Kombit.

Jemi mundue t’i zgjidhim sa ma mire dhe ne detyren e Keshillit tE:’
Nalte

kena zgjedhe njeres  nga ma te  ndershmit,  nga ma t.e  dijshmit  e ma  te
besueshmit e Popullit Shqiptar. Prandaj te shkojme atje ku na pret nc­
voj8 dhe keta qi mbeten ketu te shikojne punen.

Z.  Ali     Shefqet  Shkupi:  Z.    Kryetar!   Nuk  jemi    vetem  ne    qi  do te luftojr.c.e ne  kufite  e Kosoves. Atje kemi vellazerit t’ane dhe ata kane per t·c.  krye J.:ete detyl’t’   Na   ketu kemi detyra per te krvr.. Nj; pjese du­ het te mbeten ketu qe te shqyrtojme punet t’ona. Shqiperia nuk asht plo­ tesisht e lirueme. Kemi edhe shume vise me rendesi qi kane ngelur ja­ shte. Kenli M ‘trovicen,  Pazarin e Ri, Kumanoven, Pr<:::.shevc:n.  Ka<;anJh.un e Shkupin, qi nuk jane bashkuar Shqipnis. Nga keto, disa jane ne duar te
Gjermaneve dhe disa ne duar te Bullgareve. Per keto mund te bajme hapa
e t’i kerkojme miqesisht mbassi si Gjermanija edhe Bullgarija jane miq­
te t’one.

Z. Xhela/. MWrovica: Arsyenat per disa ashtje qi nuk mund te bise­ dohen botnisht besoj se kuptohen prej  te gjitheve. Na; nuk mund t’i baj­ me lufte gjithe botes me gjithe qi kemi disa te drejta t’ona me i rivendi­ kue dhe duhet te mbajme miqesina me shtetet  fqij. Neve, ne keto aste vendimtare, na djeg shpirti per shume padrejtesina qi jane ba ne kurriz te V’ ndit t’one, por me gjithe  kete, jemi nji shtet i vogel dhe duhet t’i japim pershtypje botes se jemi nji shtet e jo  nji fis. Keto sende nuk mun.d te zgjidhen sot, por do te zgjidhen ne tavolinen e paqes ku Qeverijajone
me njerezit e saj do te perpiqet te siguroje te drejtat  t’ona, sa te jete ma mire per vendin t’one.
Pra  detyra e jone sot asht te zgjedhim Qeverine dhe ajo duhet t’in­
tercsohet per keto gjana, por duhet  te mos harojme se  jemi nji popuJl
i vogel prej  1.700.000 frymesh  dhe nuk mund  t’i shpallim lufte gjith bo­ tes  por kemi nevoje te  bajme edhe politike dhe ne qo:fte se do   te  jete ne;oja  mund te sakrifikojme edhe disa vende kryesore se, per ndryshe,
nuk mund te jetojme ne Balkan, se politika asht harti i mundesis.

63

Z. Kryetari: Ahere po bajme nji ore pushim per  t’u marrun vesh perfaqesuesit e prefekturave per te zgjedhun ata qi kane per te robetun ketu.
(Behet nji ore pushim dhe mbas nji ore mbledhja mbeshtillet prap). Z.  Kryetari: Po ju kendojme formulen e vendimit:
Kendohet formula e vendimit si vijon.

VENDIM

1. Per  arsye te rrethanave te jashtezakoneshme dhe te ngutesis se kohes,  Kuvendi  Kombetar,  me  zana  te  perbashketa,  vendosi  qe  prei gjinit  te tij  te nxjerre nje perfaqesi te  perharne nga dy misa per  c;do pre.fekture, se ciles perfaqesi   t’i delegoje te gjitha atributat e Kuvendit per nje kohe te pacaktueme.
2.  Antaret e kesaj perfaqesije nuk marrin ndonji shperblim por ve­ tem nje te drejte djete dhe shpenzimet e udhtimit per kohen qe marrin pjese ne punimet.
Sasija e shpenzimeve t’udhtimit  e te djetave do te caktohet prej nje vendimi te Paris se Kuvendit.
3.  Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem ngarkohet te ushtroje funksio­ net e deritasheme deri ne formimin e Qeveris se re. Ky Komitet ban pje­ se ne Kuvendin e fonnuem ne menyren e tregueme ne paragrafin  1.

Kuvendi njizanit: Pranohet…..

Z. Kryetari: Po kendojme tashti dhe listen e misave te Kuvendit qi kane per te mbetur ketu per me vazhdue bisedimet e Kuvendit.
(kendohet lista  dhe pranohet  me aklamim).
Per Pref . e Beratit ZZ. Nexhm,edin  Vrioni, Ismail Sefa,
Per  Pref. e Dibres se Madhe ZZ: Sherif  Ab. Mina. Hafiz Xhemali. Per  Pref.  e Dibres se Vogel ZZ: Beqir Valteri, Gafur Langu,
Per  Pref. e Durresit ZZ: Et-hem Cara, Ki<;;o Koc;i,
Per  Pref. e Elbasanit ZZ: Hallt Narazani, Hasan Ceka. Per  Pref. e Gjinokastres ZZ: Dhim. Kacimbra, Aqile Tasi.
Per  Pref. e Korc;es ZZ: Idhomene Kosturi, Shefqet Frasheri, Per  Pref. e Prishtines ZZ. Esad Berisha, Hysen Prishtina. Per Pref e Prizrendit ZZ : Musa Shehi, Shaqir Curri.
.Per  Pref. e Pejes ZZ: Rifat Begolli, Bajram Gashi.
Per  Pref. e Tiranes ZZ: Rifat Tartari,  Mid’hat Llagami, Jusuf  Be-

shiri, Mustafa Mara.

Per Pref . e Kukesit Mahmud Spahiu, Rexhep Ag. Luma, Per  Pr.ef. e Shkodres ZZ : Caf   Ulqini, Filip Llupi,
Per  Pref. e Vlones ZZ: Qamil Q. Vlora, Menella Bezhani.
Z. N. Kryetari: (R. Krasniqi). Po  ju  kendojme fjalimin e ndjerit Hy­
sen Mushqeta qi kishte pregatitun  per  t’a   mbajtun ne kete Kuvend si mis itij.

(kendohet lig}erata si vijon)

Me falni e me lejoni te baj pak fjale ·shkurtimisht  nga faktet  dhe te vertetat  ma me randesi te historise se voneshme te  Kombit t’one.  Dita e so me historike plot me prova t’idheta e me realitete te deshperueshme per popullin Shqiptar  me duket si dite Mahsheri, dite mbledhje te  jetes se fundit  qe besohet edhe prej fetarve te vendit t’one, ku atehere  shi­ kohen e gjykohen llogarit e c;do  vepre.
Me ksisoj halli e dhimbje e ndi per detyre te guzoj me ja   u kujtu vehtes t’one per te mir ose per te keq perpara ketij gjyqi te madh te Ko­ mbit, me qellim qe te marrim ibret  e te bashkohemi sinqerisht per  me luftu e shpetu rreziqet e mdhaja qi po i kercnohen Shqipnis.

64

E deri para gjashtedhet e pes vjetve kemi vuejt propaganda te randa
te huaja te ndryshme kombsimi,  aq sa ndergjegja e bashkimit kombetar
n’at kohe gati ishte harru e shu fare. Por ne Kongresin e Berlinit kur po
u biseclonte coptimi i Shqipnis ne favor  te grekeve,  te Serbve e te Mala­
zezve, me faren  nacionaliste e me nisjativen  atnore  te  bejlerve  vllazen heroj  Frasheri,  te  perkrahun  kta  prej  personaliteteve me  randesi te gegnis e te toskenis, u ba   lidhja e Prizrendit qe meriton te quhet guri i
pare i them·elit  te Shqipnis se re sa qi me lumnisht ne daten 28   Nanduer l912 nen hijen e gjalle te flamurit kombtar u  deklarue ne vehte me vep­ ren madheshtore  te Kryeveteranit  Ismail Qemal bej Vlones, i  ndihmuem ky prej patrijotve te dores se pare qe nga keto disa te paket, at’he te ri e  sot pleq… me te tane faqebardhsien e tyne te pa njollueme me as ndo­ nji menyre e  interes, sh yqyr  Zotit si nishan e shenje  te nderit  Komtar, akoma qindrojn te gjalle, bile edhe sot si duket  te shtymun nga dhimbja kundrejt  gjendjes se so<;me    te  vajtueshme  t’Atdheut  figurojne  ne  kete Asamble historike. Kjo Asamble me shkakun e rethanave te rrezikut tu­
rrun prej  do ane, mbrenda e perjashta. e sidomos per sherefin e krye··
naltesin qe po gezon sot te pershije  ne gjinin e saje etdhe perfaqesusat
c:  Shqipnis se librueme, e  deri diku me vjen se ka te drejte te barabitet me ate te Prizrenit  dhe te VJ.ones.
Kurse  ne vitin  1912 Turqija  u  mund nga   fqinjet  t’one  Ballkanas, Shqipnija  mare u  shkel prej anes se tyne, vetem Vlona me nji qark te v ogel pat  shpetu  nga pushtimi.  Greku  kerkonte  edhe  Gjinokastren  me Kon;en, Mali i Zi   Shkodren ,  Serbi deri ne Dun·es.   Ne   vitin 1913 arma e forte e dy iniljunve, me zor te madh e detyroi Avropen me njoft te pak­ ten gjysen e Shqipnis si indipendente.
Ne vitin  1914 me kryengritjen injorante,    budalle te  nji  pjese te
Shqipnis se mesme, u shtrengue te largohet prej Dun·si Mbreti qe ishte
zgjedhe e  ue me vendimin e perbashket te gjasht mbretnive te mdhaja
avropjane. Katundaret fanatike, te helmuem e te gabuem me propagandat e huja ,  me perjashtimin e Austris dhe te Gjermanies, pa dije e pa nder­ gjegje bajshin vetvrasje per te keqen e Shqipnis dhe thojshin « o babe o
babe »,  me flamur·in osmanlli ne dore, dhe ket gest te mendeshem  e per­ seriten e vazhduen ata dhe kundrejt qeveris t’Esad Pash Toptanit, por ky me ndihmen e  Serbve zbritun ne Tirane qe te shpetojshin nga ndjekja e austrijakve, i shtroi e i denoi me rrebtesi te madhe.
Ne vi.tin 1916 si mikeshe e sinqert dashamirse mbriti ne Shqipni edhe
ushtrija  austro-ungare. Kjo perzuni serbet  prej  Plangut  t ‘one.  Na   lejoi ngrefjen e nji qeveris kombtare me qender ne Shkoder dhe per ma teper na detyroi e na nxitoi me hap e pergjithesue shkollat edhe neper katundet·
v c;anerisht  me fanatiz em na mesoi e na imponoi 1ne   ba veprimet zyrtare ne gjuhen amtare,  masi e deri n’ate  kohe kto zyra akoma veprojshin  ne gjuhen e huje turke. Kujtoj se kete dashamirsi te madhe te asaj merhumes mbretnije,  sot  te  zavendesume prej  gjermanve,  nuk  mund  t’a  mohoje askushi. Jam i mendimit qi vetem kesaj udheqjes njerzore sikurs2 ia ban baba fe: nis, i detyrohei perparimi i shpejte i arsimit t’one kombta r·
Ne mbarim  te luftes se pare botnore, sikurse  Vlona edhe Durresi  u vkupu prej Italjanve. Por ne vitin 1920 me luften heroike te vlonjatve trima e me masat energjike te qeveris kombtare, te ringrefun ne Tirane prej Kongresit historik te Lushnjes, u  liru e u pastru  prap Shqipnia nen bashkimin mare enthusjatik te te gjith  Shqiptareve bashke me ata  te Amerikes.
Ky i adhurushem dhe i pa harrushmi bashkim njerisht nuk ngjati mjaft.  Ne krye  te  dy  vjetve  fatkeqsisht lene tre  parti  politike njana kundra  tjetres,  aq sa si konsekuence te grindjes vllaznore dhe te fazes anormale, mbretnoi rregjimi i fundit shqiptar 13 vje ar e deri te Prem­ ten e Zeze 7  Prill 1939.
Ky regjim po   te vihte perkrah prej te gjithe patrijotve intelektuale dhe ne tjeter ane po  te kishte qene rregullu me nji administrate te fjesht
:1e   pajtushmeni  me psikologjin e  vendit  dhe  me  fuqine  ekonomike te kombit,  pa    organizime te gjana bombastike e salltanete fantastike, tu

65

mos ju kulle e shtrue nevojes te subvencjonit te rrezikshem italian, ather mund te kishim nji farsoj  rregullimi edhe ne pikpamjen ekonomike si­ kurse n’ate  te qetsis se pergjithshme te vendit. Por falimentimi i gjen­ djes s’one ekonomike e ftofi nxehtesin e diellit komtar, popullit i a bani gjakun  uje, e bani indiferent,  pa shpirt  e  pa ndergjegje kundrejt  atij okupacionit dhe abuzime te mdhaja te ketij  regjimi.
Vazhdimi i ketij konfuzioni per kater v jet e gjymes rrejesht na  me­ soi e na lezetoi me spekulacione, abuzime e me salltanete, me  uniforma e  me ipokrizina shum m’a te damshme e ma te rrezikshme se  ato te rre­ gjimit t’one  te ma parshem.
Per vec;  ksaj mbrenda ne keto tri vitat e fundit, sie;  e din mbare bota
shqiptare, u coptue e u shkatrru  nen rrjedhje  te ndryshme, edhe vllaz­
nija e zemres nacionaliste aq sa ne fund mbeten si tufe dhensh pa bari, taman nji popull pa shpirt, pa shtet e pa qeveri tue u kalle nen c;do  lloj rreziku e fatkeqesije atdhene bash me nderin e me jeten.
Por  nisjativa guximtare e patriotike te  22   burrave  shoke trima-ze­
mermadhe, ne kohen ma kritike te jetes komtare, na leshoi drite uzdaje
e na njalli guzim e fidaqarllik me u mbledhe ktu ne konakun e shenjt
te padhunshem te Kombit e me i dale ne balle rrezikut qi po i turret at­
dheut, si kapidan barke gadi i dishpruem ne mes te furtunes.
Tashti vllazen, n’emen te qarkut  Durres me anen e kesaj Asambje­
je, i perulern e idrejtohem  te gjithe burrave shqiptare ku do qe te jene se ora delikate e sodit dhe e rrezikut plot me halle te vendit na therret te gjithe ne detyre e ne bashkim, te mdhanje e te vegjel pleq e te rij, burra e  gra dhe na urdhnon te rnbledhim koken, te vijm ne Insaf, te ulim e te ftofim gjakun e inadit. Me c;do lloj sakrifice grindjet shoqnore e konflik­ tet partizane te pushojne e t’i lajme me nji ane, ose ma mire per aveni­ ri.n  e bukur te atdheut ti shu jme e ti harrojme fare. Per hatrin e Shqip­ nis te pajtohemi e te lidhemi ashtu sikurse burrat  e beses se hershme te herojt te madh kombtar Skenderbeut.
Ata vllazen qi nuk i pergjegjen ksaj detyre e sakrifice qofshin po­
pull, qofshin  Nepunsa ose Of icera e ushtare  dhe police e gjendare dhe vazhdojne prap  te  mbesin indiferent  tu  ndejtun  sejerxhi  rne dure  li­ dhuna perpara gjendjes tragjike, qysh sot lypen  ta dine se mbi kurrizin e tyne mund te randoje adaleti i pergjegjesis ma te madhe qi mund te nevojisi rasti historik  i cili na ka terheke ktu me mendue e me i gjete
plages ilaxhin..
Me ksisoj ndjenjash te pasterta e me kerkime te sinqerta i lusim Zo­
tit  e Popullit me ndihmue kete Asamble historike qi te dali me faqe te
bardhe ne realizirnin e plot te misjonit te nalt ngarku prej atdheut te
dashtun, tue rikriju shtetin me nji qeveri legale krejt kombtare te dalun
drejt per drejt nga shpirti i pergjithshem i popullit, ne pajtueshmeni me bazat e fjeshta e me burimet ekonomike dhe me zakonet tradicjonale te Kombit. Pra urojme qi vendimet e kesaj rnbledhjes historike u kunorzof­
.shin rne Ixhrate te shpejta e me suksese te plota.
Z. E1crem Telhaj: Zotenij Kryetar,  Zotenij perfaqesuesa te  popullit
shqiptar,
Qyshe ne kohe te lashta, sa here qe fisi arbnuer ka pa rrezikun t’i kercnohet, ka lane mb’anesh  grindjet,  ka lane  mb’anesh mosmarrevesh­ tjet dhe asht bashkue rreth nji parimi, rreth nji flamuri per t’i dale zot eshtjes se vet, per te prite e per te ndalue rrezikun e Atdheut.
Qyshe ne kohera te Skenderbeut, populli shqiptar, tue  pa rrezikun e math qe i kercnoheshe nga nji fuqi e madhe azjatike, i prime prej Mre­ tit te Math Gjergj Kastriotit, i dha doren shoqishojt per me sigurue lirine e tanesine toksore te Shqipnis dhe mbas lidhjes qe bani ne mbledhjen e J….eshit  i a merrijti qellimit te vet, keshtu qi populli shqiptar i udhequn nga nji Pris i math, dijti me i ba balle per vjet me radhe ne lufta te tmer­ shme e te pergjakeshrne nji fuqije qi kapercente 100 here fuqine e tij.
Fisi i vogel arbnuer, mbeturine e nji race mijvjec;are, dijti kur qe i ba­ shkuem, me mprojte me fuqine e vogel te vet tokat e veta, lirine e vete kunder nji fuqije 100 here ma te madhe.

66

Me vdekjen  e  Skenderbeut,  ky popull  i  vogel, po  krenar,  vazhdoi qendrimin e tij  heroik edhe per shume kohe, po mandej i lodhun dhe i mundun nga forca shume te medhaja, u shterngue te perulet. Gjate nji sundimi te huej  ma se katerqindvje<;ar, ky popull dijti  te mbaje te gja­ lla karakteristikat  e medha te tijat  qe e kane dallue nga te gjitha viset e kombet e botes, karakteristikat e nderit, te burrnise, te krenarise dhe te fisnikerise.
Mbas luftes  midis  Rusis dhe  Perandoris  Otomane,   mbas  thyemjes se Fuqivet otomane, populli shqiptar  u  ndodh edhe nji here ne rrezik te math, nji humnere e pritete nga te gjitha anet, nji rrezik i math ikerc­ noheshe, se Fuqite e Medhaja kishin vendose per me i ba qefin Rusis, t’i bine ne qafe Turkise dhe viset e Shqipnise t’i a falshin klysheve te Rusise.
Me 1878 u  mblodh nji Kuvend nderkombetar i math ne Berlin. Po­ fUlli shqiptar po sa kuptoi rrezikun qe ju  kercnoheshe, leshoi kushtrimin. Burrat e Shqipnis ardhen nga te gjitha viset e Atdheut dhe u mblodhen ne Kuvend ne Prizrend dhe u besatuen me i dale zot lirise e tanesise to­ kesore te vendit kunder ndermarrjevet zaptimtare e grabit9are te Shte­ teve fqinje. Shqiparet luftuen si   burra:  edhe njihere e quen nalt zanin e fisit arbnuer, edhe nji here Shqiptari i dha te kuptoj e botes mbare  se Shqipnia ishte e gjalle e se populli shqiptar nuk lejonte qe toka e shenjte e tij  te shkelej e te zaptohej prej te tjerevet. Rreziku ishte i math,   nji burr imadh  prej Toskenije, Abdyl Frasheri, kryesoi Kuvendin e Prizren­ dit, dhe edhe atehere si sot fisi arbnuer i  tane u  gjet i bashkuem nen fla­ murin e Kastriotit.
Lufta e madhe e gjeti Shqipnine fushe lufte per luften e Fuqinavet te Medhaja. Gjate ketyne kater vjetevet, shqiperia duroi Fuqi te hueja qe perlesheshin per  te  drejtat  e  tyne. Mbaroi lufta,   po  Shqipnia  nuk shpetoi nga rreziku , prap e  pa vehten ngusht.
Ne mbarim te  kesaj lufte,  prap Fuqite e Medha bane pazarllek n kurriz te Shqipnise. Kryeministri i Italise Tittoni bani nji pakt me Krye­ ministrin e Greqise Venizelos-in, per coptimin e Shqipnise ne tri  pjese: bregu idetit  do t’ju  epeshe Italise, Shqipnia e Jugut Greqise e Shqipnia e Veriut Jugoslavise, dhe kufite do te puqeshin ne Poradec.
Me falni se kaperxeva Kuvendin e Vlores te vitit 1912. Imperatorija otomane kishte mbarue. Atje u mblodhen disa burra nga te gjitha  viset e Shqipnis, nen kryesine e Ismail Qemalit ne kuvend edhe vendosen t’i dalin zot lirise e tansise toksore te Shqipnis tue shpalle Shqipnine indi­ pendente e tue njoftue per te paren here Flamurin Kombetar me ngjyren kuq’ e zi.
Lufta e madhe e shtyni prape nen thundren  e huej Shqipnine t’on
te shtrenjte. Prap Shqipnija u  ndodh ne rezik, dhe ne vitin 1920 Populli
Shqiptar  vendosi t’i dale zot edhe nji here liris se vet tue u shpalle luf te ne Vlore italianeve. Populli Shqiptar ne kete rast e tregoi guximin, trim­ nine per te mprojtun indipendencen e lirin e vet. Dhe kjo veper ardhi
mbas Kongresit shpetimtar te Lushnjes.
I pesti Kuvend, ky i sotmi, e gjene Shqipnine ne rezik edhe me te ma dh. Populli Shqiptar  tue pa rezikun q’i po i kercnohet, u mblodh ne kuvend ne Kryeqytet ku prej te gjitha viseve te Shqipnis, Populll, der­ goi perfaqesuesit e vet per me vendose mbi fatin e Atdheut.
Ne kete Kuvend u mueren dy vendime me randesi:
1)   <;eshtja e lirise dhe e indipendences  ethnike  te Shqipnise asht nji
gja e paprekeshme dhe kurre ma ky popull nuk do te pranoje nji liri te kufizueme, nji liri ne leter, nji liri me doze si pregatiten barnat ne farma­
ci, si ishte ajo e kater vjeteve te fundit;
2)  Kosova kreshnike  me <;do kusht do te jete e bashktieme me Shqip­ nine dhe solemnisht u vendos ketu qi Kosova e Shqipnija e vjeter  jane njl, te pa ndara nga njera  jetres. <;;eshtja e  Kosoves esht ne krye te <;eshtjeve t’ona kombetare; na kurre nuk do t’a shtrojme Kosoven ne tryezen e bise­ dimit  se Kosova per  ne esht  <;eshtje e  mbaruar, asht e jona, ka qene asht dhe do te jete shqipta re (brohoritje) . Kosovari, bashke me te gjithe Shqip­ nija, kane vendose te vdesin, por kurre te leshojne token e vet. Shqiptari

67

e ka vendose t’a mbroje me gjithe fuqine e tij dhe Kosova ja  do  te mbe­
tet Shqipni, ja  do te bahet gur e hi si  ka thene poeti i jon   kombetar.
Me  besimin e plote se me vellaznimin, bashkimin, durimin, kuptimin e  plote, do te dijme t’i kaperxejme te gjitha pengesat dhe veshtiresinat. ju proponoj te lidhim besen e madhe arbenore.
Ju lutem, kini miresine te ndigjoni e te pranoni nji proponim q’u pa­
rashtroj n’emen te shokeve te Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem.
Besa e Fisit Shqiptar

« Duke pare se Fisi Arbenuer i bashkuem per te paren here    prej epokes illiriane, ne nje Shtet Kombetar te lire dhe te pamvarun, pker­ cenohet prej  armiqve si nga mbrenda ashtu  dhe nga jashte, anmiq qi i mohojne te drejten e jetes;
duke pare nje pjese te popullit Shqiptar ne anarki mendore dhe mo­
rale edhe gjendjen e turbullt qe mbretenon sot   ne vendin t’one.;
duke pare nevojen e pajtimit te mendimevet te ndryshme qe e per­ c;ajne sot popullin  dhe te bashkimit  te fuqive  Kombetare  per me  qene gati me e mprojtun Atdheun me   arme ne dore;
duke qene te bindun se detyren e shenjte, per me luftue per liri e ndien i gjith populli Shqiptar.

VENDOSI:

me   u lidh me Besa-Bese qe  ja  te rrojme te lire dhe te bashkumun, ja  te vdesim:
1)  per me mprojt indipendencen e Shqipnies dhe kufite e saj ethnike:
2)   per me riorganizue fuqite ushtarake dhe me   e pregatite  Kombin per sakrificat qe do  te kerkohen prej tij;
3)  per me u ba  balle fuqinave t’armatosuna te kombeve fqinj ne rast se msyejne kufit t’one, me  qellim pervetimi te ndonje pjese te tokes s’one Arbenore;
4)   per me i dhane Qeveris Kombetare ndihmen e perkrahjen t’one morale dhe materjale; dhe
5)   per me lane me nj’ane  <;do armiqesi dhe marrje  gjaku gjer  ne mbarimin e luftes » .
Ora e Shqipnis, Zotni te ndE>rshem, nuk  ka  vdeke,   Ylli  i Shqipnis ndriti edhe nji here, Shqiperia do   te rroje e lire pse ka vendose lirine e vete t’a  m’proje e t’a  ruaje me   c;do  sakrifice.  Shqiperia  do   te rroje pse Zoti vete nuk mund te lejoje nji humbje te pa  drejte. (Brohoritje).

Z. Idriz Shahmani: Z. Kryeta r! Si  perfaqesues i Plaves e i Gucise ne ky Kuvend ne te cilin kam nderin te  perfaqesoj ate krahine dhe qi nuk do me ndihet ma zani nga shkaku i kufizimit te numurit t’antarve ne te eilet une nuk marr pjese, deshiroj me   i drejtue  disa fjale ketij Kuvendi dhe sidomos Perfaqesuesve qe do  te drejtojne kete Kuvend sot e tutje.
Asht e  tepert te perseris ketu vuejtjet e Plaves e te Gucis, asht e te­ pert te permend sakrificat qi kane ba  ato vise, se ato dihen dhe kujtohen prej te gjithe shqiptarevet. Due te them disa fjale, te cilat kujtoj qi jane te nevojshme n’interesin  e pergjitheshem te Shqipnis. Nji nga problernet me  randesi asht ai i komunikasjonevet. Natyra e ka vendue vendin t’one kreshnik ne bjeshka te mdhaja, n€rmjet Shkodres e Plaves e Gusis, me te cilin qytet keto vise kane qene kurdohere te lidhuna ngushte me njera tjetren. Mos pasja e nji komunikasjoni ka qene nji nga shkaket kryesore qi ne qytetet mbrenda si  edhe ne qarket kane marre nji gjuhe te huej. K\  shtu edhe nji sasi e intelektualve jane shtrengue te marrin nji rruge tjeter per te ndjeke studimet e tyne, dhe sot   jane ne gjindje me  i ndihmue nanes Shqipni.
Me   gjithse keta shoket e mij kane krye-studimet  nen konditat  ma
te randa ne vende te hueja, kurdohere qellimi ka qene me kalue nen hi­
jen  e Flamurit Shqiptar.
Kur keta shoket e mij kalonin nga   Konsullata Shqiptare, drejtojshin

68

syte e zemren ndaj Shqipnis e Flamurit shqiptar dhe me lot ner sy lute­
sMn: qi nji here te vije lirija e te bashkohen me Shqipnine.
Prandaj  due me kerkue qi rruga automobHistike e Thethit-Shales de­ ri ne Gucije e qi asht vetem 38  kilometra, te niset e te goditet sa ma pare ve anerisht per keto dy shkaqe: shkaku m’i  madh asht, se, si patet rastin me ndigjue ne ket   Kuvend te shenjte, Plava e Gucija jane ne rezik dhe pa   kete komunikasjon nuk asht e mundun te mbahen te lira as Peja e as Kosova. Prandaj  kerkoj qi t’i   jepet mundesija  m’e  madhe per  nisjen  e mbar tmin  e kesaj rruge. Arsyja e dyte edhe kjo me randesi kryesore asht Hdhja kulturore,  aresimore  e kombetare qi keto vise duhet  te  kene me qytetin e Shkodres, keshtu qi ajo gjuh’e huej q’i u asht imponue prej  nji. historije te pa-drejte, te shduket. (bro!’loritje).
Problemi kombetar e sidomos ay arsimor asht problemi kryesuer; ja­ ne dhe te tjera  problerne si financjare, gjyqesore, qi lidhen me goditjen e kesaj rruge. E le ne ndergjegjen e Antarvet  te Keshillit te Nalte e te Qeveris Shqiptare  s·e do te krijohen te gjitha  ato lidhjet dhe do te zgji­ dhen keto problerne qi pata nderin me parashtrue, ne nji menyre si te gjindet ma mire e  ma per dobine t’one e t’atyne krahinavet te shenjta t’ona, te cilat jane djepi i liris s’one kombetare. (brohoritje).

Z. Kryetari: Para  se  t’i  jap fund kesaj mbledhjeje,   ju lutem te  me ndigjoni pak fjale qi dua t’i drejtoj ketij Kuvendi. Piksepari paraqes fa­ lenderimet e mija per miresine qi patet tue me zgjedhe si Kryetar te ketij Kuvendi. S’kam  nevoje te permend se te gjithe  i dini, vendimet qi ky Kuvend ka marre, te cilat jane me randesi te madhe politike per vendin t’one.  Besoj se kushdo e mori vesh se Shqipnija do te rroje e lire, e pa­ mvarun politikisht dhe ekonomikisht dhe e respektueme nga te gjithe… (brohoritje)… Prandaj, ata prej Zotnive t’juej  qi do  te kthehen ne shtepi­ jat, t’ia perhapin popullit keto vendime me randesi  qi muer ky  Kuvend ehe kur te pushoje lufta, bashke me popullin, kemi shprese t’i  gezojme te gjithe bashke keto te mira.
Te gjith’ atyne qi po ndahen prej nesh ,  u  uronj nji rruge te mbare e
!”idomos burravet te Ma1eve te Shqipnis, te eilet bashkepunuen per te mi­
ren  e Kombit bashke me ne, me porosi qe  te  jene kurdohere _gati   me
mprojte te drejtat e Shqipnis. (duertrokitje).
Rrofte Shqipnija e lire. Mbyllet mbledhja n’oren 18.

SEKRETA R :
Sokrat  Dodbiba d. v.
KRYETARI:
Let   Nosi   d. v.

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)E VII.

E Hane,  me 25  Tetor 1943, ora 16

Pirmbaltla

1) Kendim e vertetim i Proces-verbaHt te  Mbledhjes se kalu.eme  da.te
23.-10-1943.
2) Kendim iraporteve te  Komisjoneve mbi  pese V endimet e Komite­ tit  Ekzekutiv. Bisedim  mbi Vendimet e K.  Ekzekutiv dhe  pranim  i tyne, me  rezerve qe  t’i  paraqiten Qeverise   bashke me  vrejtjet   e  Komisjonit. te Posacem.

KUVENDI    KOMBETAR

MDLEDH)A.. E VII.

E  Hone,  me   25   Tetor  1943,   ora  16

(Kryeson Z.  LEF NOS!)

Bahet apeli nominal dhe mungojne ZZ. B. Pejani, Vehbi Frasheri Ed’hem  Cara, Halit Narazani, Hafiz Xhemali, Dhimiter  Kacimbra, Aqile Tasi, Shefqet  Frasheri,  Esad. Berisha,  Bajram  Gashi, Mid’hat  Llagami. Jusuf Beshiri dhe Filip Llupi.

Z.  Kryetari: Shumica asht mbledhja hapet.
Kendohet e vertetohet procesverbali i Mbledhjes se VI  dt. 23-10-1943.

Z. Ismail Sefa: Per Tiranen  jane zgjedhe kater  perfaqesuesa, kurse per gjithe Prefekturat e tjera jane zgjedhur nga dy. Prandaj do ishte mire
te shenohesh qe perfaqesuesit e Tiranes jane dy per Prefekturen  dhe dy
per Tiranen si Kryeqytet.
Pranohet.

Z. Sokrat Dodbiba: Ne rendin  e dites figurojne  pese Vendime te Ko­ misjonit  te Posa<;em per shqyrtirnin e Vendimeve te Komitetit Ekzekutiv , te cilat u  azhurnuen  nga Mbledhja e pardjeshme.
Vihet ne bisedim vendimi i Komitetit Ekzekutiv per dhanjen e nji amnistije.
Kendohet raporti i Komisjonit si vijon:
Komisjonit  i Posa<;em u-mblodh sot me 21 Tetuer 1943 dhe mori ne bise­
dim vendimin e Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem me date 15-9-1943
Nr. 1,  mbi.  dhanien e arnnistis mbi gjith fajet politike.
Komisjoni tue shqyrtue urdhnesen ne fjale e pa  t’arsyeshme qi te ba­ hen keto modifikime: ne nenin 1 e ne nenin 3, fjala  « kombesi >>      te ze­ vendosohet me fjalen  « shtetsi ».
Me kete ndryshim Komisjoni i-a parashtron  Kuvendit Kombetar me
::3hane   aprovimin e vet.
Arsyenat:  Amnistija  nuk  jepet si mbas  kombesis po   si mbas fajit.
<;do  Shtet modern me kuptimin e sotshem, njeriun  e merr si nenshtetas

73

e  jo  si pjestar te kesaj ose asaj kombesije e konfesjoni. Mbassi Shqipnija ka qene gjithemon nji Shtet bujar, ju  lutemi qe modifikimi i ma  siperm te pranohet me kuptimin  q’u shpiegue.

SEKRETAR!:
Ibrahim Lutfiu d.v .
KRYETARI:
Mustaja Mara Drita d.v.

Z. Dr. Xhelal Mitrovica: Asht e vertete se Shteti Shqiptar asht bujar. por Shtetet e hueja nuk jane tregue bujare me neve. Shqipnija kur ka ba aneksimin e Kosoves, te gjithe banuesit kosovare i ka konsiderue nenshte­ las shqiptare. Prej ketyne nji shumice kane zhvillue nji aktivitet antikom­ betar  dhe shume prej  tyne  jane  koncentrue  ne  Porta-Romana.  Keta Shteti Shqiptar, nuk mund t’i liroje qi te shkojne atje ku ishin e te zhv)­ llojne propaganden e tyne, tue marre parasysh edhe se keta kane nji or­ ganizim ushtarak te persosun me skuadra e brigata. Nuk mundet t’ia der­ gojme keta prap Draga Mihalovi it, pse jane nenshtetas Shqiptar. Prandai te mbetet ashtu si asht thene ne vendim « kombesi »   e jo  te zevendesohet me .. nenshetesi ».

Z.   Xh. Deva: Perkrah  proponimin e Z.   Xh. Mitrovica dhe per arsye nat qi faqi Z.  e tij jam i mendimit te mbetet sie ka  ba Komiteti.

Z. Ibrahim Bi ak iu: Kur kemi ba  amnistine kemi marre parasysh df’ gja dhe ato qi permendi z.  Xh. Mitrovica dhe per ket arsye kemi pranue fjalen « kombesi »   e jo  « nenshtetsi ».  Prandaj te pranohet si e ka pranue Komiteti.

Pranohet

Kendohet e pranohet Vendimi si vijon:

VENDIM

KOMITETI EKZEKUTIV I P RKOHESHEM  UNANIMISHT VENDOSI:
NeDi 1. .Jepet  amnisti  pi:!T  te gjitha fajnat  me karakter pclitik, financtar, te kryeme prej personave me Kom,besi Shqiptare  para datäs 14-91943 dhe  qe gjykimi i  tyne me ligjet e ish regjimit te me pareshme ishte lane  ne kompetend:m e Gjyka­
tes Ushtarake dhe te posa me per Mbrojtjen e  Shtetit.
Neni 2.  Si efekt pushon kundra  ketyne per fajnat para kesaj date ccto  ndjekje ngjore e autoriteteve  gjyqsore, administrative  dhe e sigurimit publik, ne  do grade
qofshin hetimet:
Neni 3.  Urdhnohet lirirni ite  gjithe atyne  personave me Kombe.:i shqiptare qe ndodhen te rreshtuem nder  burgje, fusha perqendrimi dhe kudo qofshin ne  ven­
de te tjera;
4)  Per ata qe nuk jane me Kombesi shqiptare, per fajet qi kane ba para dates se slperme do t’urdhnohet  fcrmimi i nji Komisjoni te posaem per te shqyrtue po­ z.iten e seicilit ne pajtushemeni  me gjendjen  politike te sotshme, ketij  komisjoni do t’i  nepet kompeten::e e  plote te  decidoje ne  lirimin  ose jo   si mbas natyres  dhe randesis sä fajit.
Ngarkohet Ministrija e P. te Mbrendeshme qe me shpejtesimin ma te madh te vene n’ekzekutim  te  perpikte  permbajtjen  e  ketij  Vendiml me anen  e organeve
;:e    saja mvartese.

Tirane,  me 15   Shtatuer 1943.

KRYETARI I K. E.  T1t  P.
(Ibrahim Bi akciu d. v.)

AN TA RE: Bedri Pejani d. v. Xhater Deva d. v. Vehbi Frcuheri. d. v .
Miha.l ZalLari d. v . Eqrem Telhaj d. .v.

74

Z. Kryetari: Kemi raportin e Komisjonit per shqyrtimin e  Venelimit te Komitetit  Ekzekutiv te Perkoheshem mbi pushimin e disa nepunsave te Ministris se Kultures  Popullore.
Kendohet raporti si pason:
Komisjoni i Posa em u-mblodh· sot me 21 Tetuer 1943,   dhe mori ne hqyrtim vendimln Nr. 143 dt. 4-10-1943 mbi pushimin e disa nepunsa­ ve   ne Ministrine e Kultures Popu1lore.
Komisjoni tue  marre  parasysh  se  nji  mase e tille, ne  asht se ash t rnarre per arsye te natures financiare ose per ndonji tjeter aresye te per­ gjitheshme pe1  te gjitha dikasteret, duhet te zgjanohet edhe per te gjithe administraten Shtetnore e jo  vetem per nji dikaster. Prandaj asht i me­ ndimit  gi, ose te zgjanohet. ose t’ anullohet kjo mase e marrun vetem per nji pakiee nepunsish.

SEKRETARI:
Ibrahim Lutfiu d. v.
KR YETARI:
Mustafa Mara d. v.

Z. M ihal Zallari: Kur u-ngarkova me detyren e drejtimit te Ministris se Kultures  Populore gjeta  atje  nji  kuader  perandorake, nji  personel shume te gjere.  Vetem Ministri kishte gjashte  Keshilltare,  nga te  eilet ma i vogli merrte 600   franga ne muej. Une keta Keshilltare, me qene se
;1uk kishe nevoje  per  ta,  i  suprimova. Me  kete  mase  u-preken  disa,
por  s’kishe  <;’banja se ne Ministrin e Kultures Popullore u-grumbulluen gjithe  nepunsit  prej   Enteve  te  shkatrrueme   si  te  Fashios  etj.   Une kete  urdhnese  per   Ministrine  e  Kultures   Popullore  e  zbatova,  tash nuk asht faji i em ne se nuk e zbatuen edhe te tjeret. Disa prej ketyne ka­ ne qene nxanesit e mij, te eilet nuk pata zemer t’i heq dhe mbassi kishin
rroge te vogla, i mbajta. Une ne kete menyre kam veprue persa i perket Ministris se Kultures Popullore. Vetfm kam te them se ne vendimin asht perdorur fjala « inapelabel »  te eilen nuk e kam kerkue per vehten t’ime por m’a  kane vene pa  dashur dhe kerkonj qe te hiqet.

Z. Rtfat Tartari: Duhet te na  jepni nji liste  mbi <;ka  bisedojme. Po shofim se ketu asht ba nji operac jon vetem ne Ministrin e Kultures Po­ pullore dhe n’asht se kjo gja ishte e nevojshme duhesh te bahesh pergji­ thesisht.

Z.  Xhelal Mitrovica: Bashkohem me sa tha Z. Zallari se kjo mase ishte e  domosdoshme n’ate  Ministri. Z.   Hilmi Leka i lidhur ngushtesisht dhe
i  marrun vesht me Z. Kol Bibmirakaj, grurnbulloi n’ate Ministri te gjithe
personelin e nepunsat e Partis  Fashiste te <;katrueme. Gjith’  ky veprim
asht ba ne nji kohe te shkurter  dhe mbrenda dytri diteve jane firmue 32 dekrete! Une jam nje nepunes i vjeter i asaj Ministrije dhe me gjith diplo­ men t’eme universitare kam mbetur si Sekretar i II-te, kurse ndon ji  tjeter pas nji qind daravarash qi ka ba si nepunes i Partise, äsht emnue Drejtor etj. Prandaj une e aprovoj pa tj eter masen qi ka marre z.  Zallari pse ka
qt:me   nji mase e domosdoshme.

Z.  Mihal ZaUari: Gjith’ata q’u pushuan nuk thane gje. Vetem z.  Nebil
•;ika nxori nji trakt  jashte ligjes, dhe gi jo  vetem nuk mori leje por as edhe pulla nuk i njiti,  dhe e beri ashtje. Me gjith’ate  na nuk muarme
ndonji mase kundra tij.

Z. Hasan  Ceka:  Kjo mase duhesh te pergjithesohesh ne gjitha  dikas­ teret e mos kufizohesh vetem ne Ministrine e Kultures Popullore. Na, ne adnünistraten  t’one kemi pase federala  qi  sot jane Prefekta;  pse nuk asht marre edhe per ata ndonji mase e tille?

Z. Xh. Deva: Edhe per ata  jane marre  masa.

75

Z. Rexhep Krasniqi: Ne Ministrite  e t jera jeta ka qene mjaft ne rre­ gull. Prandaj nder kto nuk kemi te njajten rase, nuk kemi te njajten ano­ mali si ka qene ne Ministrine e Kultures Popullore.

Z. Sokrat  Dodbiba: Nepunsit e Ministris se Kultures  Popullore  qi jane pushue nuk kane qene nepunsa te rregullt por kane qene provizore.
Kendohet e pranohet vendimi si vijon:

VENDIM

Ne  virtyt  t’autorltetit qe i asht delegue; Komiteti Ekzekutiv i Perkoheshem;
Tue marre parasysh nevojän e ngutshme te riorganlzimit te Ministris se Kultu­
res Popullore”

VENDOSI :

Neni 1.  Te gjithe nepunsat e Ministris se Kultures Popullore qe nuk jane t’in­
kuadruem ne tabellat organike t’asaj  Mi.nistrije pushohen.
Neni 2. Nuk per!’shihen ne masen e siperme ata nenpunsa  te  Radios Tirana  dhe te  Radiove periferlke qe kane nji vjetersi prej nji vjeti.           ,
3. Nenl 3 Mbahe.n ne pune ata  nenpW1sa qe per  arsyena  te ndrysbme  jane te  do­ mosdoshem, si mbas krlterit inapelabel t’Antarit Mihal Zallari, per vazhdueshmenin e veprimtarh  se M!nistrise.

Tirane, me 4  Tetuer 1943.

K.RYETARI I K. E. n P.
(Ibrahi-m Bica ks;iu.  d. v.)

AN TA R :E : Bedri Pejani d. v. Xhafer Deva d. v. Vehbi  F-rasheri d. v.
Mihat Zallari d. v. Eqrem Telh4j d. v.

Z.  Kryetari: Kemi raportin e Komisjonit per shqyrtimin  e Vendimit mbi marr jen e Shoqnis SASTEB nen kontrollin e Sh tetit.

Kendohet raporti i Komisjonit si vijon:
Komisjoni i Posa em u-mblodh  sot me 21 Tetuer 1943 dhe mori ne shqyrtim  vendimin Nr. 26  dt. 28-9-194te Komitetit Ekzekutiv te Perko­ heshem mbi marrjen e Shoqnis SASTEB nen kontrollin e Shtetit.
Komisjoni, tue pa  se me vendimin ne fjale jane emnue per Komisare persona politike, asht e mendimit dhe proponon qi per t’u  ba   nji kontro­ llim edhe ma i permbarueshem e i unte, te emnohet nji Komisar teknik ne degen ekonomike- tregtare nga nepunsat e Shtetit dhe ne mungese te nji te ketilli tFi mundet te kerkohet edhe nga jashte.
Vetem me .ket menyre Komisjoni asht i mendimit se ka per t’u arrite qelli.mi  i kontrollimit  t’asaj  Shoqnije, ekzistenca e se ciles asht enäe e diskutueshme.

SEKRETAR!:
Ibrahim Lutfiu d. v.
KRYETARI:
Mustafa Mara d. v.

Z. Rifat Tartari: Lutemi qi kjo  eshtje te lihet  per ma vone, sepse ka nevoje per nji studim ma t’imte.

Zana: T’i referohet Qeverise me rekomandimin e Komisjonit.

Z.  Mihal  ZaHari: Duhet te bisedohet dhe te vendoset ketu se, si kam ndigjue une, SASTEBI asht nji erdhe  hajdutesh dhe Kosova esht shum e deshpruar per kete Shoqni.

76

..    Z.  Sokrat Dodbiba: Me  duket se ky vendim asht i tepert  mbassi ma perpara asht pranue nji vendim tjeter qi cakton se prane do Shoqnije qi us ltronji aktivitet ne Shqipni, Qeverija ka te drejte te emnoje nji Ko­ rmsar, 1 cili ka per detyre te vezhgoje veprimet e Shoqnive. Me  duket se Qeverija ka emnue Komisarin e vet edhe ne  Shoqnin e SASTEB-it.

Z. Rexhep Krasniqi: Kuvendi parimisht pranon qi SASTEB-i hyn nen kontrollin  e Shtetit  dhe rekomandimet qe ka ba   Komisjoni si per  kete ashtu edhe per te dy te tjerat q’u pranuen pak me pare, t’i  referohen Qe­ verise per t’i marre ne  studjim
Pranohet:
Kendohet e pranohet vendimi i Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem si vijon:

VENDIM

Komiteti Ekzekutiv i Perkohesh€m ne mbledhjen e mbajtun me daten e sotsh­
me nen K.ryesin e Zot. Ibrahim BicaJtgiu, Kryetar,  me Antare ZZ. Bedri Pejani, Xha­
!er  Deva, Vehbi Frasherj,  Mihal Zallari  dhe Eqrem Telhaj; muer  ne  bised.im gash­
tjen e Shoqnis « SASTEB ,.  dhe tue pa  nevojen e nji  riorganiziml dhe  veprim.i  te
saje ma te pershtatshem,
VENDOSI:

qe Shoqenija  « SASTEB »   te merret neo kontrollin direkt te  Shtetit  tue  u-emnue prane  saj  si Komisare  qeveritare  ZZ. Rexhe;> Mitrovica, Rexhep Krasniqi  dhe Mu­ sa Sbeh Zadeja, te eilet  do te  kene qendren ne Prizrend.

T.irane, me 28  Shtatuer 1943.

KRYErARI I K. E. TE P.
(Ibrahim Bi ak iu d. v.)

AN TA RE : Bedri Pejan.i  d. v. Xhater Deva d. v. Vehbi FrCLSheri  d. v.
Mihal ZaUari d. v. Eqrem Tel.haj d. v.

Z.  Kryetari:  Kemi raportin e Komisjonit per shqyrtimin e Vendimit te Komitetit Ekzekutiv per rregullimin e raporteve midis Shtetit Shqiptar dhe Ban.kes Kombetare te Shqipnis.
Kendohet raporti si vijon:
Komisjoni i Posa em u-mblodh sot me   21  Tetuer 1943 dhe mori ne shqyrtim  urdhnesen  Nr.   76  dt.  16-10-1943 mbi rregullimin e raporteve midis Shtetit  Shqiptar dhe Bankes Kombetare te Shqipnis.
Komisjoni mbassi shqyrtoi urdhenesen ne  fjale perfundoi ne nevojen qi te bahen ne te keto ndryshime:
Ne   nenin 3  ne mbarim te krye-rreshtit  te pare, shtohet fraza:  «Si mbas udhzimeve te dhanuna prej Shtetit Shqiptar ».
Me   kete  ndryshim  po   i-a  parashtron  Kuvendit  Kombetar  per  me dhane aprovimin e vet.

SEKRETAR!:
Ibrahim Lutfiu  d. v.

KRYETARI:
Mustafa Mara d. v.

Z.  Xhe’Lal  Mitrovica:  Kjo t’u lihet ma mire teknikeve t’a shqyrtojne, mbassi na ketu nuk jemi teknike.

Z.  Mustafa Mara Dr ita:  Vetem per arsye kombetare kemi thane qi klishete duhet te bahen ne bashkepunim me Shtetin Shqiptar se per pn ­ gatitjen e klisheve duhet te merren parasysh disa gjera kombetare te Cl­ lat tjeter kush nuk mund t’i dije vese Shteti.

77

Z. Sokrat Dodbiba: Kon esjoni qi kemi me  Banken i jep  te drejte Ban­ kes t’i baje efigjet por gjithrnone me  kontrollin e  me  pelqimin e Shtetit Shqiptar. Ky rregull asht ruejtun edhe per here te tjera.

Z.  Rifat Tartari: <;ashtja e Bankes asht nji !;ashtje me   shume ran­ desi dhe prandaj  nuk e shof t’aresyeshme qi te pranohet sot keshtu ne kambe  e  ne  dore,  se Banka ka   shume gjana mbrenda qi kane lidhje financjare, lidhje ekonomike, lidhje bankare, lidhje shtetnore qi na   nuk mund t’i zgjidhim. Prandaj do  t’ishte ma  mire qi kjo c;eshtje t’i referohet per shqyrtim Qeveris qi do  te formohet.

Z.  Kico Koei: Na  sot po  mundohemi te zgjidhim c;do zinxhir dhe tue pranue sot kete keshtu, po  lidhim vehten t’one. Prandaj  jam   i mendimit qi kjo ashtje  te shqyrtohet ma   mire.

Z.  Mahmut Spahija :   Kur pregatitet muralli at’here lidhet kali ne te se ndryshe nuk shihet lami. E  prandaj deri sa nuk kemi Qeveri, pse   bi­ sedojme kot.

Z.  Sokrat  Dodbiba: Kjo ligje asht studjue  prej  teknikeve edhe nga pikpamja teknike asht ne rregull. Shume artikuj  te kesaj urdhenese jane ne kundershtim me disa artikuj te Konc;esjonit qi kemi me  Banken Kom­ betare. Kjo urdhnese permban mbrenda frymen  e  vendimeve qi muer Kuvendi Kombetar. Banka Kombetare e Shqipnis me  kuptimin e  vertete
te fjales «Banke Kombetare »  e qi duhet te veproje ne Shqipni, duhet te
jete me te vertete nga 9do  pjkpamje « kombetare ». Ky ndryshim asht ve­
tem nji hap perpara dhe me  kete hyjme mbrenda ne atakimin e  Konven-. cjonit.
Z. Ismail Sefa: Atje ku bahet fjale per klishe duhet te shtohet qi bank­
notat duhet te nenshkruhen prej shqiptarevet.

Z. Sokrat Dodbiba: Duhet te jemi konsekuent me  vehten t’one. Bank­ notat duhet te nenshkruhen prej te zotit, por i zoti asht i huej. Po te baj­ me   nji Banke tamam shqiptare, atehere banknotat duhet t’i nenshkruaj­ je  Ministri’i Financavet dhe Kryetari i Bankes qi duhet te jete shqiptare.

Z.  Xh. Deva: Me  duket se po  humbim kohen kot. Komiteti Ekzekutiv kur mori kete vendim, kish parasysh edhe nji   qellim: qi mos t’a  mb.ylle Banken Kombetare e po  te  jete e  mundur t’a  zevendesoje me personel shqiptar. Por, mbassi nuk isbim ne gjendje t’a zavendesojme personelin e huej me personelin t’one, thame qi asht ma  mire te marrim nji vendim se sa asnji vendim. Ky vendim asht fare ne kundershtim me konc;;esjonin. Na,  o do  te respektojme konc;;esjonin e  pare, ose  at  konc;;esjon do  t’a shqy­ ejme dhe mbassi ishim te mendimit qi at konc;;esjon   mos t’a respektojme, atehere ky vendim asht akti i pare. Per  rregullimin plotesisht te  kesaj
!;ashtje jam  imendjes qi kjo t’i lihet Qeveris s’ardheshme. Prandaj te pra­
nohet tash si asht vendose prej  Komitetit Ekzekutiv dhe rekomandimet
t’i referohen Qeverise.

Z.  Rexhep Krasniqi: Si mbas shpiegimeve qi dha z. Xh. Deva, ky asht akti i pare i kombetarizimit te Bankes dhe ata qi pranojne veprimin e kryem, te ngrehin doren.
Pranohet me shumice te madhe dhe rekomandimet e Komisjonit t’i referohen Qeveris.
Kendohet Urdhenesa dhe pranohet si  vijon:

URDHNESE

MBI  RREGULLIMIN  E  RAPORTEVE  MIDIS   SHTETIT   SHQIPTAR   EDH:E
.SAS KOMBETARE TE SHQIPNISE.
Kryetar’ i Komitetlt Ekzekutiv te Perkohesh&n;

78

Nvirtyt t’autoTJtet!t  qe Na   asbt delegue;
Tue marre  parsysh  nevojen e nguteshme per  me rivendosun Sht.etin
ne te drejtat e veta nraportet  me Banl<en Kombet&re    te Shqipnis;    Shqiptar

URDHENON:

Neni  1. Qena  e Bankes Kombetare e  Shq:pnis, tue perfshi Drej orine Qendrore ndenjen. e Keshlllit dhe Komitetit t’ Administrates dhe vendin e mbledhjäs t’ Asam blevet t  aksionistavet, ashte Kryeqyteti  i Shqipnis.
Neni 2.  Fitilnet e rrjedhuna nga hwnbja dhe shdukja e Banknotave Kombetare. per shknke te ndryshme, jane edhe mbeten ekskluz.ivisht t’ardhuna te Shtetit Shqip­ tar.
Banka Kom.be:are e  Shqipnis do t’akreditoje  me titimet e  pi:!rmenduna me siper llogarlne e Shtetit Shqiptar, tue u  njo!tue.
Nen i  3.  Bank.a  Kom tare e  Shqipnis do te perjkujdesth per  me pregatlte ur­
gjentisht  klishet per banknotat e  rea me shenjesime te marruna  nga  jeta shqiptart-.
Klishete perkatese do tjene gati derj me da:en 1 Fruer 1944.
Neni 4.  Banknotat e monedhes divizionaie prej  10,5 edhe 2  lek SJ  ed he monedh<t rn.etallke  kombetare ::}c.rkullon  per llogari te Shtc lt Shqiptar. Fitim l   i rrjedhun  nga ky operacion, ne te kaluemen e ne t’arc\hmen i  t.al;:on  ekskluzivisbt Shtetit Shqiptar.
!e cilit duhet  t’i  k!hehen, ne qof te se derl tash ashte veprue ndryshe.
Deri n’urdhen  te  rl  rapo-rti i monE:dhes divizionale me qarkullitnin  e pergjithe­
shem te monedhes. e  per  kategor i   te  ndryshme prerjesh.  mbetet  ajo  e  dates  10
Shtatuer   1943.
Nenl 5. Deri ne  reg1..llimin definitiv  te eshtjes dhe  te llogarlvc me zavendesi­ min  e  banknotavet  qi   gjnden  sct  ne  qarkullim,  urdhenohet  Bank.a Komb tare  e Shqlpn is  me i vue ne dispozic}on Shtetit Shqiptar kater per qind nga banknotat ne
‘:)arkulllm me  date  10 Shtatuer   1943 si   paradhanje per llogari te banknotave te
:;hdukuna d he te humbuna, si mbas nenit 2  te kesaj urdhenese.
Urdhenohet njikohesisht  Banka Kombe:.are e  Shqipnis me  akreditue  Shtetin Sbqiptar  me kundravleften  e Banknot ave divizionale e te gjetuna  ne qarkulllm  pet· ilogari te tij me date 10 Shtatuer 1943.
Neni. 6. Me abrogimin  e c;do  tjeter  d1spozicioni te kundert, Banka Kombetare e
Shq ipnis i shtrohet  pageses te gjithe  t.atimeve dhe taksave Shtetnore.
Neni  7.   Per  koncesionin e  akorduem  Banka  Kombelare e  Shqipnis  detyrohet r..”le  iderdhe  Shtetit Shqiptar nji kuote prj  njizet per qind ng-a   fitimet neto  te kon­ statueme me rastin e mbylljes te bilancit.
Neni  8.  Deri ne  rregullimin  definitiv  t e c;ashtjes, Banknotat e  emetueme prej
Bankes Kombetare te Shqipnis njifen si monedhe legale edhe per Tokat e Lirueme.
Per zgja:je.n e qarkullimit  te banknotavet ne Tokat e Lirueme Bank a  Kombetare e Shqipnis do t’i derdhe Shtetit Shq lptar  si paradhanje shumen prej 10.000.000. fr.shq.
Neni 9. Deri me daten 1 Fruer 1944, te pakten 70°/o  nga personeli 1 Bankes Korn betorc te Shqipnis, tu e  perfshie  gjithe  ltategorite,  do   jete Shqipta1·  me  delegacion e  tratament  ekonomlk le njejte me personel!n e huej.
Nenl  10.   Per shqyrtimin  e veprimeve ne kohen e kalueme e  per dhanjen e u­
dbezimeve teknike mbl   veprimet e ardheshme,  mund t’emnohet   prane  Bankes Korn­
belare te Shqipnis nji konsulent teknik.
Konsulenti teknik do   te ngarkohet prej Shtetit  dhe me kontrollimin e emisionil monedhes si Edhe te operacioneve te kreditit, tue ja n jof:ue radhe pas radhe, me raport te shkruem,  Shtetit Shqiptar.
Konsulenti teknik do te kete po ate tra:ament  eltonomik, te pagueme prej Ban­
k. si edhe K.ryet ari i Drejtoris Qendrore.

Tirane. me 16 Shatuer  1943.

K.RYETARI I  K.  E.  TE P.
(Ibrahtm Bicaku  d. v.)

z. Kryetari: Kemi tash raportin mbi Vendimin per abrogimin e  ligje:-:
per konfiskimin e pasunive per arsye politike.
Kendohet raporti i Komisjonit si vijon :
Komisjoni i  Posa9em u-mblodh sot me   21  Tetuer. 193  dhe moi n shqyrtim  urdhenesen  Nr.  75   dt:  ..6-1 .-1943 e    mltetlt    Ek.zeku;lv  te Perkoheshem mbi abrogimin e hgJes per konf1sk1mm e pasumve t atyne qi kane shvillue veprimtari antikombetare.
Kom.isjoni tue pa  se 9ashtja asht  v-etem  0:    r  desi politik<: e inan:
ciare. por edhe aq e komplikuar sa nu.k  mund te zberthehet shpeJ taZl,  ash –

79

i  mendimit qi 9ashtja t’i  ngarkohet  Qeveris s’ardheshme,   e cila duhet t ‘a studjoje imtesisht dhe emen per emen.

SEKRETAR!:
Ibrahim Lutfiu d. v.
KRYETARI:
Mustafa Mara d. v.

Z. Mihal  ZalZari: Une ne ket 9eshtje vetem nji gje kuptoj: Ne bame nji akt revolusjonar dhe parimi ke qene qi vendimet e marruna prej nji Shteti te huej ne dam te vllazerve t’one shqiptare, ne dam te nji shtetasi shqiptar, qoft ky edhe Abdurahman Krosi, te mos i pranojme. Hollesirat e kesaj mase le t’i shofi me vone Qeverija.

Z. Mustafa Mara Drita: Edhe na e kemi pranue kete ne Komisjon por vetem ne disa hollesina kemi kundershtue pse ay mund te marre  paret  e tokes por jo  dhe te binase qi asht ngref ne token e tij.

Z.  Kryetari: Keto konflikte mund t’i ndaje gjyqi.

Z.  Xhafer Deva: Komiteti Ekzekutiv, kur  ka marre  kete vendim ka pase per parim ate qi tha z. Zallari d.m.th. te marre nji vendim ne favor te shqiptarve per konfiskimet qi nji Qeveri e huej ka ba ne dam te pasu­ nive shqiptare. Hollesinat do t’i shqyrtoje Qeverija.

Z. Rexhep  Krasniqi: Jo vetem te gjendjes se perpareshme por edhe
1939 deri 1943.

Z. Xhafer Deva: Po edhe ato do te shqyrtohen.

Z. Mihal ZaHari: Parimi ka qene qi te huejt te mos denojne shqip­
taret.

Z.  Kryetari: Atehere te gjithe ata qe jane nji mendimit qe ky vendim te pranohet,  dhe  rekomandimet  e  Komisjonit t’i  referohen Qeveris te ngrehin doren.
Kendohet e pranohet si vijon:

URDHNESE

Kryetar’ iKomitetit  Ekzeku-öv te Perkoheshem ; Ne  virtyt t’autoritetit qe iasht  delegue;

Mbassi pa vendimin e Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem Nr. 75  date 15-8-1943.

URDHENON:

Neni 1.  Abrogohet Dekreti Mekambesuer me date 2  Qershuer 1939 mbi konfis­ k:im.in e pasuni ve, :ihe jane nul te gjitha veprimet e  kryeme ne konformitet me  dis­ poz.ai t e atij dakreti, si dhe !;do  dekret tjeter iemanuem  per disponimin e pasunive te  konfiskuem ne ba.ze  t’atij  Dekreti. Gjith’ashtu   jane nul dhe te gjitha  jetersimet
me   titull baresor o.se  davoror te pasunive te kon:fiskueme n e fjale,  si dhe  do tje­
ter e drejte reale e konstltuem mbi ato.
Neni  2.   Te gjitha pasunite te luejteshme dhe  te  paluejteshme te  kon:fiskueme
ne baze te dekretit  Mekambesuer te permendun ne nenin  e  m.a  siperm u-kthehen
.wtnuesve ne  dore te  kujdo qe te ndodhen, pos rastit  te parapame   ne para rafin
e fundit te ketij nenL Bashke me   pasunite kthehen dhe frutat  e  rrjedhuna preJ tyne
para dates se konfiskimit.
Dispozitat e  ma-aiperme nuk  uqi.zojne  Dekretet M mbesore  mbi C!isiplini­
min e qiranave per   Ea 1 perket lirünit te pTonave  urbane te dhanuna me  qu·a.
Bleresit e pasunive  te kon:fiskueme rezervojne te  drejten  te kerkojne  kthimin e cmimit  te shit-blemjes prej shitesit.

80

ZotD: eslt e p suni:’:’e te ko?fiskueme  detyrohen  te  paguejne shpenzimet e shti­
mevet qe m.un::i   te je..-,e  ba   mb1 ato pas konfiskimit.
._o t _uet e.t _ojev. mbi    e  ilat jane ..ngrehun  godina pas  kontisk:imit kanete

d_reJte _te.. kerkoJne  vetemt n
te godines.
vleeftes reale te  truallit ne kohen e ndertimit

Neni  3.  Konfliktet qe muod te ngjasln  nga aplik:imi i dispozitave te  tri  J:ara­
grateve te fundit te nenit te ma-slperm, zgjidhen prej  gjykatave kompetent€.
Neni 4.  Me ligje  te posa!;I”De  do te rregullohet  pagiani i qiranave  dhe fruta’Ve te
pasunive te konfiskueme per kohen qe ka vazhdue kon:fiskim.i.
.     Neni . 5.   Kthim.i  i pasunive  t€ ko,nfi eme dhe  pergjlthsisht  aplikim.i i dispo-
7ltave  qe  u   shenuen ma  sip€1′, me  perjashtim  t’alyne  te  permenduna ne  nenin  3 bahet  me vendim te  Kryetarit  te  Permbanmi t ne  juridiks.ionin e  te  cilit ndo::ihet pasunia.
Kryetar’ i  Permbarimit  mbi drejtimin  e  t’interesuemvet dhe tue u-mbeshtetun mb1 dekretin  relativ  te konfiskimit  ne baze te  dlspozitave te caktueme prej  ligjit te Permbarirnit vendos dorezimin e pasunis se konfiskueme zotnuesavet dhe urdhe­ non qe  vendimi te  transkriptohet  ne zyren e ipotekave.
Per  etektet  e ketyne  di.spozitavet, personell  i  shenuem ne dekretin relativ te kcmiiskimit konsiderohet  zotnues i pasunies se konfiskueme.
Per  s.igurimin e rimborsimit  te l;IDimit te   shtesave qe mund te jene ba ne pro­ nat  e konfiskueme nga  ana e  te  treteve, Kryetari  i   Permbarimit  mbi  kerkimi::-1  e t’interesuemvet  vendo.s inskriptimi.n e ipotekes legale mbi pronat ne fjale  ne favo­ zin   e tyne.
Nni 6. Dispozitat e siper-permenduna  byjne ne fuq l  nga data e shpalljes.

Tirane, me 16  Tetuer  1943.

KRYETARI I K. E. TE P.
(Ib-rahim Bi9akciu. d. v.J

Z. Kryetari: Po veme ne bisedirn ndryshimin e emertimit te Kap. 1 te buxhetit t’ Instituteve te Nalta e Ministri e Financavet per ushtrimin fi­ nanciar 1943-44.

Kendohet e pranohet vendimi si vijon:

Neni 1. Emertimi i Kap. 1 te parapamjevet te shpenzimeve per Insti­
tute te Nalta e Ministri e Financavet te Buxhetit per ushtrimin financiar
1943-44 «Fond  pe t’u  versue Keshillit  t’Eperm  Fashist  Korporativ per t’u ba balle shpenzimeve te <;:do  natyre per funksionimin e  tij »   ndrysho­ het si vijon: «Fond per t’ju  versue Kuvendit Kombetar per t’u ba balle
shpenzimeve te <;:do  natyre per funksionimin e tij »
Neni 2.  Shpenzimet e pergjitheshme te Kuvendit Kombetar rregullo­
hen dhe paguhen prej Kryetarit  te Kuvendit Kombetar.

Z.  Kryetari: Tash  kemi  caktimin  e   shperblimeve  per  Misat e  Ke­
shillit te Nalte.

Zana.: Kjo lihet  passi te bahet betimi i Antarve te Keshillit te Nalte. Pranohet:
Z.  Kryetari: Per sot po e mbyllim mbledhjen.

Mb.yllet Mbledhja  n’ oren 18.

SEKRETAR!:
Sokrat  Dodbiba d. v.

KRYETARI:
Lef   Nosi  d.  t.>.

KUVENDI    KOMBETAR

MBLEDH)A E VIII.

E Morte, me 26  Tetor 1943,  ora  10

Permbajtja:

1). ApeLi nominal  iZZ.  AsambListave
2) Kendohet Proces-verbali iMbLedhjes  se kaLueme, date  25-10-1943.
3) Zgjidhet  Komisjoni per  caktimin e  shperbHmit  te Misave   te Ke­
shillit  te  Nalte.
4)  Zgjedhja  e  Kryetarit  te ri  te  Kuvendit  Kombetar , Z.  Idhomene
Kosturi.
5) Falenderim’ iZ.  Kryetarit te  ri.

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A. E VIII-

E  Morte, me   26  Tetor  1943,  oro  10

(Kryeson  Z  Lef NOS!)

Bahet  apeli nominal  dhe  mungojne  zz.:  Bedri  Pejani,  Aqile Tasi. Dhimiter  Kacimbra, Ed’hem  Cara,  Ismail Sefa,  Jusuf  Beshiri,  Mid’hat Llagami dhe Shefqet Frasheri.
Z. Kryetari <;el Mble:dhjen.
Kendohet e vertetohet procesverbali i Mbledhjes se VIII. d. 25  Tetuer
1943.

Z. Kryetari: Kemi ne rendin e  dites caktimin e shperblimit te Misavet te Keshillit te Nalte qi parashikohet prej nenit 8 te Ligjes mbi formimin, atributat  e funksionimin e Keshillit te Nalte. Prandaj  proponoj te zgji­ dhet nje Komisjon i Posa9em per shqyrtirnin e caktimin e ketyne shper­ blimeve.
Proponohen  dhe  zgjidhen  si  antare  te  Komisjonit  te  Posa<;em ZZ: Xhafer Deva, Rifat Tartari,  Hafiz Xhemali dhe Sokrat  Dodbiba.

Z. Kryetari. Masi vendi i Kryesis, me zgjedhjen t’ime si antar  i Ke-
5hillit te Nalte, mbetet vakant, proponoj qe te procedohet ne zgjedhjen e
Kryetarit.  Nga vehtja e ime ju  proponoj qi si Kryetar i Asamblese te zgji­
dhet Z.  Idhomene Kosturi.
Proponim i Zotit Kryetar pranohet me nje za dhe si Kryetar i Ku­
vendit Kombetar zgjidhet Z. Idhomene Kosturi.

(Mbledhjen e  kryeson z. I dhomene Kosturi).

Z.Kryetari: Ju falenderoj Zotnin t’juaj  per nderimin qi me bani dhe ju jap fjalen  se ne bashkepunim do te  perpiqemi te  kryejme detyren t’one per shpetimin e Shtetit  dhe t’Atdheut .
Mbyllet Mbledhja ne oren 11.

SEKRETAR!:
( S okrat Dodbiba d. v.)
KRYETARI:

(Lef  N osi  d. v.)

KUVENDI    KOMBETAR

MBLEDHJA E IX.

E Marte   me  26  Tetor 1943, orc 16

Permbajtja:

1)  Apeli  nominal iZZ.  Asamblistave.
2) Kendohet  Proces-verbaZi iMbledhjes  se VIII, date  26-10 -1943.
3)  Betimi i Antarve te  Keshillit  te   Nalte.
5) Ligjerata e Shk. Mehdi  Frasheri.

KUVENDI    KOMBETAR

MBLEDH)A. E IX.

E  Marte me  26 Tetor  1943,  ora  16

(Kryeson  Zot. IDHOMENE KOSTURI).

Bahet apeli nominal i  ZZ. Asamblistavet dhe mungojne ZZ. Jusuf
Beshiri dhe Mid’hat Llagami.

Z.  Kryetari: Shumica asht, Mble:ihja hapet.

Kendohet  e  vertetohet  procesverbali  i  Mbledhjes  se VIII,  date  26
Tetuer  1943.
Ne mes brohoritjesh te pa-preme, hyjne  ne sallen e Kuvendit Kom­ btar Antaret e Keshillit te Nalte Shkelqesat e Tyne: Mehdi Frasheri, Fuad Dibra, Lef Nosi dhe At Anton Harapi.

Z. Nen-Kryetari: Sot kemi betimin e Antarvet  te Keshillit te Nalte. Nji nga Antaret  e Keshillit te Nalte, Shkelqesa At Anton Harapi nuk do t’a kryeje sot betimin pse nuk i ka ardhun leja ende, por do te betohet ne nji mbledhje tjeter kur t’i vije leja.

Shk. M ehdi Frasheri: Por qe ne fakt e ne shpirte asht Antare i Keshi­
llit te Nalte bashke me ne.
(Brohoritje)

Misat e Keshillit te Nalte Shkelqesat e Tyne: Mehdi Frasheri,  Fuad
Dibra dhe Lef Nosi bajne betimin si vijon:

«  Betohem n’emen te  Perendise  e   mbi nderin t’em se kam per te qene ruejtes  besnik i mevetesise e i tanesise toksore te Shqipnise si dhe i Statutit  e ligjeve te Shtetit »
Betimi pritet  me brohoritje,  ndersa banda  luen Hymnin Kombetar.

Shkelqesa e Tij M ehdi Frasheri mban ligjeraten qe vijon:

Zotni j antare te Kuvendit Kombetar!

Te me lejoni qe  para se t’ Ju  them dy fjale, te bajme pese minuta pushim per ata  deshmore Shqiptare  qe kane derdhun gjakun e tyre per lirine e Kombit dhe te Shqiperise.

(Behen pese minuta pushim).

89

Si e dini Zotnija e Juej Kombi Shqiptar gjate historise se vet kurdo­ here qe asht ndodhe perpara ngjarjeve me  randesi, gjithmone i asht drei­ tue nje kuvendi, prandaj mund te themi se mbledhja e Kuvendit asht nje institut tradisjonal.
Me  rastin e ngjarjeve te mbedha ku  ndodhena sot,  Komiteti Ekzeku­ tiv me  mbledhjen e Kuvendit nuk bani send tjeter vec;:se respektoi tradi­ ten Kombetare.
Kuvendi para te cilit ndodhena sot   tregoi  ate  menc;:uri, ate urtesi, ate kujdesi, ate kuptim praktik te cilat jane karakteristikat e Kombit shqiptar dhe me   nji shpejti e kuptim te holle mori vendimet e pershtateshme.
U  fol poshte e lart  bile shume njerz mendojshin se Kuvendi do  te shpallte  pamvarsine.  Simbas  mendimit  t’em  per  te cilin mar lejen te them se asht edhe nji mendirn juridik mbeshtetun mbi parimet e Drejte­ sise Nderkombetare; simbas ketij parirni, Kuvendi s’kish nevoje te shpall­ te indipendencen shqiptare sepse kjo indipendence ka  qene e njoftun dhe e konfirmueme tri  here nder  Kuvende. Nderkombetare: per  heren e pare ne Konferenoen :e .Londres me  1913, heren e dyte ne  Paris ne  Konferencen e Paqes me  1920 dhe heren e trete ne  Lidhjen e Kombeve me  1921. Edhe me  qene se nuk ekziston ndonji vendim nderkombetar tjeter qe te shkelte tri vendimet e sipertregueme indipendenca shqiptare, nga pikpamja nder­ kombetare, nuk ka nevoje per nji deklarim tjeter  kesodore. Pervec;:  kesaj indipendenca e  jone asht  biernun shtrenjt  dhe e sigurueme  me   gjakun , me  djersen e popullit shqiptar. (Brohoritje)
Si e dini Zotrija e Juej Shteti Shqiptar ka pase l:Ldhe nje beselidhie me  Shtetin pertej Adriatikut. Bile mbi kete beselidhje Kryetari i Qeveris
:?ashiste Mussolini me  1929  ne Senatin e Romes ka bere nje deklarate te posac;:me  ku thoshte se Shqipnija mund te kontoje mbi ndihmen mireda­ shese t’Italis e cila desheran qe Shqipnija te zhvillohet lirisht  dhe krejt indipendente si ne  punet e saja te mbrendeshme ashtu edhe ne maredhe­ njet e saja te jashtme.
Populli Shqiptar me  gjith  qe asht nji popull i vogel por besnikin e ka  per tradite dhe besen e dhanun nuk e shkele; prandaj u  zuni bese ke­ tyne fjaleve edhe une ne nje rast  te voliteshem kete de.klarim te Mussoli­ mt e permenda dhe ne  lidhjen e Kombeve, tue kujtuemun se do te rinte besnik ne fjalen e dhane. Por per fat te keq Italija Fashiste, pervec;:   qe shkeli beselidhjen, nuk mori as parasysh qe  independenca Shqiptare for­ mon nje c;:ashtje   Nderkombetare sie;:  asht perm€nd ne parathanjen e ven­ dimeve te sipertregueme .
Kuvendi Kombetar me  nje kuptim. te nalte ka  marre disa vendime me
.t·endesi   te cilat suprimojne njehere e rnire  gjithe pengimet ekonomiko­
financjare qe i kishte imponue ltalija Shtetit Shqiptar.
Na   nuk kujtojshim se kjo beselidhje do   te shkelej kurse per fat te keq u  konstatue e kunderta, dhe diten 7 Prill 1939, Italija beselidhese be­ fas me   fuqi  t’armatosuna  me   aeroplana, flote e tankse i-u versul nie Kombi te vogel e te pa  armatosun.
Ne  kete rast nuk do te mungoje te permend herojin Kombetar Major Abaz Kupin, i cili me  nje grusht njerz kundershtoi sulmin e anmikut me nje trimeri dhe me nje guzim legjendar. (Duartrokitje). Shpresoj se per se shpejti  do te vije dita qe atyne  trimave qe kan ra deshmore per te mbrojtur  nderin e Shqipnise, Kombi Shqiptar, per nderim te heroi?mes se tyne do  t’u ngrehi nga nje statuje dhe brezat e arthme do  ti permendin me Javdi se Kombi i  jone asht nje popull mirenjohes edhe nuk  harron thcrorinat qe kane ha bijt e tij per mbrojtjen e Atdheut dhe per nderin e Kombit.
Qe  me  1925 deri 1939. Qeverija Italjane tue perfitue nga aleanca, Qe­ verise Shqiptare i kishte ngarkue disa konventa mareveshtje, disa trakta-. te: si ajo e Bankes dhe e huase me   te cilat Shqipnin e kish kalle ne  nje gjendje teper te veshtire sa  qe  keto pengime i kufizojshin dhe lirine politi­ ke.  Mbas dates 7 Prill 1939, d.m.th. mbas shkarkimit te ushterise italjane perveqe Shqipnija  humbi krejt  indipendencen  politike  por  u   lidhen.

90

konventa dhe u promulguan ligje dhe rregullore te cilat kishin per qellim kollonizimin e Shqipnise. Po te merren  parasysh  keto ngjarje  vendimi i Kuvendit qe asht marre  mbi anulimin e gjithe  ketyne peng jme\Tie,  c;do njeri mbetet i bindur se Kuvendi ne fjale me shpaten e Damoklesit nje here e mire  u dha  fund  gjithe  ngateresave; prandaj  sot  me goje plote mund te themi se populli shqiptar  nga c;do  pikpamje politikisht, financja­ risht dhe ekonomikisht ndodhet krejt i lire. (Duartrokitje).
Duhet mos harojme se propagandat e huaja mundoben qe keto ngjar­
je   ti interpretojne  ndryshe,  por realiteti  nuk asht ashtu,  sepse para  14
Shtatorit  nuk ishim indipendent: gjithe Minis:.:at, gji he nepunsat emno­
heshin prj  Jacomonit edhe betoheshin n’emen  te Victor Emanuelit    kurse
sot emnojme vet vehten edhe betohemi n’emen te Shtetit Shqiptar, nuk i­
shim te  lire  te  lidhim  traktate,  mareveshtje  ne  shkalle  barasije,  nuk
1shim te lire te merrshim masat qe na pelqejshin si na e clonte interesi,
kurse sot i  kemi ato te drejta e jemi te lire te veprojme simbas interesa­
ve t’ona: s’kishim nje gjindarmeri kombetare, sot mund t’a kemi. Gjith­
“l.shtu   mund te formojme edhe nje ushtri kombetare per mbrojtjen e At­
dheut. Kemi te drejte te krijojme Ministrin’e Jashtme qe na kishte supri­
mue Italija, me nje fjale  jemi te lire dhe indipendent me te gjith te drej­
t.at  qe ka nje shtet sovran. (Duartrok.itje…)
Vetem nje gje nuk duhet te harrojme, se ndodhemi ne nje kohe lufte. Asnje Shtet  ne Ballkan nuk ka mbetur pa u  okupue prej ushtrive nder­ luftuese, mik ose anmik. Ashtu edhe Shqipnija sot ndodhet nen okupasjo­ nin e ushtrise Gjermane, por kjo ushtri ka ardhe si ushtri e nje shteti mik dhe jo anmik e luftues kundra nesh; shtet i  cili  ne vitin 1912 e 1913 si antar i beselidhjes trifishore t’athershme ka marre pjese per  krijimin e Shq1pnise si nje shtet indipendent edhe i lire. Kjo ushtri ndodhet sot ne vendin t’one perkohesisht dhe nuk lype nje send tjeter  prej  nesh vec;se mos t’i  bijem ne shpine. Ndejt ja   e saj ne toket t’one asht e lidhun me ngjarjet e  luftes, dhe mund te zgjatet disa jave ose disa muaj, por gjith­ mone esht e perkoheshme dhe kjo gje ne asnje menyre nuk i gjason anek­ Jonit kolonjal te perhershem si ajo e  Italise. (Duartrokitje)
Midis ketyne d y situatave ka nje ndryshirn te math te cilin populli shqiptar lypset t’a gjykoje edhe te mendoje vete per interesat e tija e io te shikoje se <;’thote bota ashtu  sikur  mendon per shtepin  e vet  per ruaj­ tjen e nderit te saj i pari i shtepise; ashtu dhe te drejtat t’ona lypet t’i njohim dhe t’i caktojme na vete dhe jo  te ndigjojme <;’thone te huajt.
Ne kete <;ast  historik nuk mund te harrojme dhe nuk mund te lerne pa permendun  sakriiicat  dhe heroizmat e  djalerise shqiptare. Ne   Prill J 939, kur  Tirana shkelesh prej  ushtrise italjane, piksepari ajo  djaleri ngriti zanin e vet dhe protestoi me gjithe shpirt kundra invazorit. Ky protestim, kjo lufte latente qe i hapi djalerija e re ne moshen 15, 20  e 22
,·je<;are vazhdoi pa pra dhe kjo formon nje ngjarje historike e cila rralle konstatohet ne historin e botes. Lufta qe hapi djalerija kundra armikut dal nga dale u perhap midis gjithe popullit shqiptar  pa   dallim seksi edhe vazhdoi deri ne shpartallimin  e  ushtrise armike; bile mund te themi dhe me siguri se kjo ushtri  qe ishte lodhun  ne luftat  qe shkak tuan Shqip­ taret  neper male u  zhgatrua dhe u  debua prej  tokes s’one p>:’j  vete po­ pullit shqiptar.
Prandaj me te drejte mund te themi qe kjo asht nje ngjarje me ren­ desi se shpartallimi  i ushtrise armike pik se pari filloi me protestimin e djalerise dhe masandej u pergjithsua.
Ushtrija e shpartallueme kesisoj perbahesh prej 8  divizionesh te pa­ josuna me gjithe fare  mjetesh moderne te cilat ndodheshin ketu  per t’u perdorur  kundra  nesh  dhe ma teper  kundra  djalerise shqiptare  qe nuk donte t’i bindej invazorit. Sakrificat e djelmenise ne keto ngjarje formein nje glorje per te.
Sot nga kjo tribune  po i flas asaj djalerije te eilen e kam dasht, bile dhe e kam shtytun  drejt per se drejti  ose terthorazi per kete lufte fis­
:nike,  por qe per fat te keq shifet se ka ra ne duar te huaja, ne duar te

91

personave te panjoftun e te papergjegjshem ,  ne duer te internacionalve. Kam frike se mos ay kujtim i mire, ajo heroizem, ajo glorje 2 fitueme me
mund, me djerse e me gjak mos te veje kot edhe mos te kthehet  per dem
te  Atdheut.
Keshilli i Nalte do te perpiqet qe keta bij t’one t’i sjelli ne vathe, t’i
K:theje ne Vatren Shqiptare, ne gjin e familjes dhe do te mundohemi me i bind per me heqe dore nga nje doktrine e cila ash t e huaj  dhe qe me
asnje menyre nuk i pershtatet karakterit shqiptar, tuke u mundue me fry­
mezue djalerine me dashunin e Atdheut, te familjes, te Kombesise dhe te
besimit te kulluem e te nalte.
Komunizma asht nje doktrine, nje ideologji e cila fillon e mbaron me gjak, kurse populli shqiptar asht krenar, e jo  masakrues, por trim si luan. dhe jeton gjithmone i lire, me dinjitet personal, dhe nuk mund t’i shtrohet nje tiranije kolektive te padurueshme, prandaj si thash edhe ma pare do t·e  perpiqemi me mish e me shpirt qe bijte t’one te gabuare t’i sjellim ne qarkun e Atdheut,  t’i shtime ne dashurine e vatres dhe te familjes shqip­ tare, t’i keshillojme te heqin dore nga nje doktrine qe nuk i pershtatet kurrsesi karakterit  shqiptar. Ne fillim do te perpiqemi me te gjitha mje­ tet e urta e te buta t’i bindim qe te hiqen e te largohen prej kesaj rryme qe do te sjelli rrebeshin e Shqipni s; por, ma ne fund ne qofte se nuk nde­ gjojne me te mire, do te jemi te shternguem t’a bejm e dhe me te keq.
Populli shqiptar nuk mund te vdesi n’anarshi, pse vdekja ne anarshi asht nji vdekje ne turp. Vjen rasti qe nji popull mund te vdesi, por me ndere jo  ne anarshi, sepse e deshiron ndonji burim i huaj.
Tash kam edhe dy fjale falenderimi  per kete Kuvend. Zotnija e Juai patet miresine te na zgjithnji si misa te Keshillit te Nalte te ketij Shteti. Te jeni ·i.:  .,;igurte se na do te perpiqemi  me mish e me shpirt  tki ryejm
d· tyren t’onf’ -a  ma mire qe te j te e mundur per te miren e ketiJ vendi e ketij populll te ‘mjeruem qe neser kur  te vije paqja te na gjeJt’ te bash­ kuem, tc äisi?linue:n Pdhe te pregatitur  per 9do   eventualitet.
!.\Je rastm e lu fi.avte perboteshme shume here thuhen .fj<. .lte  mira. shprehen  premtime  me formula  abstrakte,  por asht  pa   shume here  qe keto formula, keto premtime rreth  masav e te konferencave, jane mash­ true ne praktike. Prandaj  asht nevoja qe 9do   popull pikesepari t’i mbe­ shtetet fuqise materjale dhe rnorale te vet, e cila mund te vertetohet ve­ tem kur ay popull asht ibashkuem  dhe i armatosun e i organizuem mi re. Duhet te jemi t’armatosun  jo  per me atakue  ttjeret,  por vetei:n per te mbrojtun te drejtat  t’ona dhe kufijt t’one; na fqinjte t’one  nuk kerkojme gje: sirespektojme na te drejtat  e tyre dhe ata duhet te respektojne te drejtat t’ona…
(Brohoritje) … Zotnij,
Do  te ·me lejoni te them dhe nja dy fjale lavderimi per  misat e Komi­ tetit  Ekzekutiv te Perkohcshem, per keta djelmosha entuziazte, pa   inte­ rese dhe pa ambicje, te eilet do t’i  kemi gjithrnone ne zerorat t’ona dhe
do t’i ndihmojme se jane te denje per lavderim sepse ne rrethana shume te
veshtira muerne persiper nje detyre te rende te eilen e permbushen per
ma se miri, tue ju lutun qe te vazhdojne ne detyrat  e  tyre deri sa te for­
mohet nje Qeveri e re…
Mbyllet mbledhja n’oren 17  ne mes te brohoritjevet entuziastike dhe
tue kenduem Hymnin Kombetar.

SEKRETAR!:
Sokrat Dodbiba d. v.
KRYETARI:
Dr. Rexhep Krasniqi d . v.

1)  Kete mbledhje e  ka  firmue Nenkryetc-J·i Zot. Dr.  Rexhep  Krasniqi   ne  vend
1’e ndierit Idhomeni Kcsturi, ram viktime e  detyres me 5  Nanduer  1943.
S. e P.

92

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A E X.

E Merkur , me  27  Tetor  1943, oro 16

Permbajtja

1)  Kendim  e  vertetim  i prucesverbalit  te mbledhjes  se  kalueme dn.te 26 Tetuer 1943.
2) Bahen  5  minuta heshtje ne  kujtim te ndyerit  Kryetarit Idhomene
Kosturi.
3) Deklarata  e Qeverise e  kryesueme nga  Shk. Rexhep  Mitrovica.
4 ) Fjalim  ishkurt  i Z.  Nenkryeta?·it mbi   deklaraUin  e  Qeverise.
5) Fjalimi i Z.  Dr.  Xhelal   Mitrovica.

KUVENDI    KOMBETAA

MBLEDH)A. E X.

E  Merkure  me  27 Tetor  1943,  ora   16

(Kryeson Nenkryetari  Z.  R. KRASNIQI)

Bahet  apeli nominal dhe  mungojne  ZZ. Jusuf  Beshiri  dhe  Mid’hat
Llagami.
Kendohet e vertetohet  proces-verbali i mbledhjes  Nr. IX  d. 26   Te­
tuer 1943.

Z. Kr yetari: Perpara  se te fillojme nga rendi i  dites Ju ftoj  Zotnin t’ Juej qi te bajme pese minuta heshtje per kujtim te te ndjerit Kryeta­ rit t’one Idhomene Kosturi.

( bahen pese minuta heshtje tue qindrue gjithe Asamblistat ne kambe).

Z.  Kryetari: Ne  rendin e dites kcmi deklaraten  e Qeverise nen krye­
sme e Shk. Rexhep Mitrovica.

SHk. Rexhep Mitrovica (Kryeminister):

Zoti Kr yetar

Zotni Perfaqesuesa te K ombit

Ne    baze  te  Sta tutit  Themeltar,  Keshilli i Nalte  pati  besimin ne ketoaste  historike te me ngarkoje barren e rande te formimit te Qeveri­ se, pjestaret  e se ciles jane:
Zotenijte Dr. Rrok Kolaj, Minister i Drejtesise, Mehmet Konica, Mi­ nister i Puneve te Jashteme,  Xhafer Deva, Minister i  Puneve te Mbren- deshme,  Dr.  Sokrat  Dodbiba,  Minister  i Financave,  Musa  Gjylbega, Minister iPuneve Botore, Dr. Eqrem <;abej Minister i  Aresimit, Ago Agaj. Minister iEkonomise  Kombetare dhe Zotenijte Vehbi Frasheri dhe Qazim Bllaca nenministra respektivisht te Puneve te Jashteme dhe t’Ekonomise K ombetare. (Brohoritje).
Mbas kater vjet e gjyse te nje robnije te tmershme, per heren e pare po   Ju  paraqitet nje qeveri Kombetare per  te faqun programin e saje te veprimit t’arthem dhe per te kerkue votbesimin e Zotnis s’Uej qe per­ faqesoni vullnetin e Kombit.
Pika kryesore e programit t’One asht mbro jtja e pa mvaresise se plo­
te dhe tanesise toksore Shqiptare si edhe ngulmimi per te qene zot iven-

95

deve shqyptare  mbi te cilat kerkojme respektimin e te drejtave  ethnike dhe jetike te Kombit t’one.
Tue pase si qellim kryesuer mbrotj en e pamvaresise, sovranitetit  dhe
integritetit  toksuer te Shtetit,  Qeverija kombetare do te ndjeki nji politi-· ke asnjanse me te gjitha Shtetet,  tue shpresue qi  edhe te tjeret  do te respektojne te drejtat sovrane te Kombit Shqiptar, i cili, mbrenda ku-fijve qi i  ka  falun  natyra,  gjaku  dhe historija  kerkon  te  jetoje ne  harmom dhe ne qetsi te plote mbrenda dhe jashte. (Brohoritje).
Tue shpalle perpara  botes kete parim  themeltar,  qe asht  shprehja  e
gjithe Kombit dhe qe do  te jet udheheqsi i yne ma   i sigurte dhe i  vetem,
gjithe  hapat  e  politikes s’one  te  jashteme  do te  konformoben ne  kete drejtim.
Me lejoni, tash, te prek plagen t’one ma te dhimeshme qi  sod po  tron­ dite dhe po rrezikon jeten shqipare. Do  te flas mbi kaosin ti::!  pa shembell­ te, mbi anarqine qe krijoi dhe ushqeu sistematikisht gjate  kater  vjet  e gjyse rresht Italija.
Te gjithe  me mallengjim e  mba)me nder  mend  dhe me pshertim  e kujto me se Shqipnija e vogel para dates se zeze te 7  prillit 1939 , ishte nji Shtet sovran, nji Shtet veturdhenues. Kishte nji aparat shtetnuer te per­ sosun dhe ne funksjonim te plote, kishte ushtrine  dhe gjandarmerine  e saje te organizueme dhe te disiplinueme qe i kishin sigurue nji qetsi shem­ h.ullore; kishte administraten  e saje qe i  drejtonte punet  e veta  si ma se mirit;  financat  dhe  doganat  e  saja  i  pergjigjeshin  buxhetit  modest  te Shtetit.  Me Ministrine e Punve  te Jashtme  ajo perfaqesohej ne boten e qytetnueme dhe bante politiken e saje si <;do Shtet tjeter i lire dhe sovran Lufta e pa deklarueme por e  ushtrueme  ne menyren  ma barbare  e prishi kete Shtet.  Italija  e pushtoi Shqipnine tue ia thye qindresen  e vo­ gel por heroike, qe kjo bani, ne shenje protestimi. Italija vinte ne Shqipni
jo  per nji nevoje strategjike  ushtarake, por mjerisht si kolonizatore.
Nji anderr shekullore kjo e Italise qe na e deshmon ne mendyre te
pamohueshme historija e saje diplomatike.
Veprimtarija qe zhvilloi kjo ne Shqipni ne keto kater vjetet e fundit nuk la te dyshoje as fshatarin  ma te thjeshte qe s’asht  marre me hi.stori ose me politike se, Italija  e vendosun ne Shqipni  s’prite  as perfundimin E-  luftes per t’a realizue andrren e vet, anderr e shemtuet per ne.
Per t’a 9fuqizue Shqipnine nga vet-mbrojtja i-a prishi ushtrine, gjin­ darmerine dhe policine. Per te mos lane nji shenje eksistence te sovra­ nitetit shqiptar, suprimoi Ministrine e P. Te Jashtme dhe mbylli perfaq­
it shqiptare.
Per t’i dhane nji grusht ndjenjes patriotike dhe kombetare ndryshoi Flamurin Kombetar, tue e pagezue me shenja robnije. Ndryshoi pershen­ detjen, ndryshoi ushtrimin ne shkolle. Cdo gja shqipe do t’u  ndryshonte n’ Italishte.
Per t’a vorfnue nji here e mire vendin, rrembeu gjithe tregtine e ma­
dhe te Shqipnise dhe e monopolizoi ne duert  e  italjaneve; per t’a <;veshun pronarin  dhe fshatarin  vuni dore mbi <;ifliqet qofte private qofte shtet­
nore. Populli shqiptar  s’duroi kete dhune e ndonse nen thundren  e saj,
<;vi krye. Por ajo per te mbytun <;do za kundreshtimi, leshoi fuqit’ e veta ne shpine te shqiptarve. Veprimtarija e karabinjerise dhe e ushtrise  jane deshmina te kjarta.
Bilani i robnise ma se katervje<;are, mblidhet  ne keto pak fakte:  me
mija shqiptare ne mal, ne burg ose n’internim, ne pushkatim ose litar
Krejt Shqipnija e jugut dhe nji pjese e madhe e Shqipnise se mesme ne zjarme. Me mija gra ,  femij te masakrueme, lane pa buke neper ullishte. neper pyje.
Aparati qeveritar  i  shgatrruem fund e maje, autoriteti  shtetnuer  i
paralizuem.
Keshtu erdh, keshtu veproi dhe keshtu na la e iku Shteti civili:zat,H! Ajo qe asht ma e vajtueshme dhe ma e paharrueshme per ne asht grindja qe na la ne mese vllaznish. Po konstatoni edhe Ju vete se mbi keto germadha sot vendin e solidaresise kombetare kerkone t’a zaje menija:

96

vendin e ligjit  dhuna;  vendin e bashkimit  dhe  te  bashkepu11irnit te vila­
zenvet pt·r   t’v dale zot   interesave te Kombit, vlla-vrasja.
Ja trasheg mi i menerrshem i  Qe,,erise qe po u  paraqitet
Zotni te ndershem.
Ne nji \·<.•nc!  ku nuk ka sigurim nderi, jeta dhe pasunija, ay vend asht i  denuem per  vdekje. Komiteti Ekz,·kutiv qi  parapau  kete gjendjt.• dhe vrapoi t’a peshtoi sit uaten plosoi nji d •tyre patriotike. Asht per   · t urue. Bani nji vP.per   ndertimtare. Thirri pt. rfaqesuesat e Kombit kerkoi qe Ju t’i epni Shtetit  nji Kryesi dhe nji Qevex-i.
Qeverise qe po  ju   paraqitP.t  i  dubet te  ngrehi c;do  gja  nga themeli c:lhe per kete punim te rande ka me p<1tse  nevoje per bashkepunimin dhe bashkeveprimin e te gjithe shqiptarve pdallim rryme e ideologjije. Pran­ daj substanca e veprimit te saje, ne c;do  faze, do te jete paqsimi dhe vllaz­ nimi i shpirtnave te prekun ose t’egerst·em. Vetem nji bashkim dhe vllaz­
nim i plote i gjithe Kombit me te gjith·.t  vlerat e tija morale dhe tradicjo­
nale do te jene mjeti i mprojtjes se r-amvarsise Kombetarc…
Nji asht pra imper ativi kategorik i ketij  c;asti historik:  VLLAZN IM E BASHKIM. (Brohoritje).
Jemi nji Shtet i vogel dhe si  i  b lle   kemi nevoje per simpathine dhe respektin e Shteteve tjere. Asht nji e vertet  absolute se, kete simpathi
<:   respekt nuk mund t’a pretendojme vec;se   kur  kta Shtete  te na shohin ue rregull e ne rend si nji Shtet i  distplinuem  me nji Qeveri Kombetare ne krye, me nji ushtri te zonjen per te rujtun kufijt e vete, me nji gjin­ l’larmeri te shendoshte e ne gjendje me u sigurue shtetasve nderin, j· ten dhe pasunine Prandaj, Qeverija e konsideron per detyre te shenjte dhe te abisedueshme riorganizimin  e  ushtrise  dhe  gjindarmerise  s’one·  (Bro­ horitje). ,
Asht bindja e  jone se ne kete periudhe tronditese  te jetes s’one kom­ betare, ne vend te grindjeve per ideologjina ose parime politike, duhet t€   shpetojme  popullin nga masakrimet eventuale  qe mund t’i  vijne nga
:.e tjeret, si ato te Bihorit; dhe te mprojme me c;do  sakrifice kufijte t’ona
thnike  qe jane vaditun me gjakun e gjysheve e stergjysheve t’one. Kete
miSJOn  te shenjt  do t’a plotesoje ushtrija e jone e riorganizueme se ciles
nuk do t’i lejohet, kursesi, te mbytet ne pellget e  politikes shqiptare dhe
‘,;do  veprim tjeter  me ngjyre politike mund te quhet tratheti  kundra At­
dheut.
Ushtrija  shqiptare, simbol i ekzistences dhe i  sovranitetit  kombetar,
::? drejtueme prej oficerave shqiptare, jemi te sigurte se me gjakun e saje;
te pastert dhe me trimnine proverbiale, ne rast nevoje do te dije te mpro­
je  token arbenore.
Per  t’i  dhane fund  gjendjes se sotme kaotike, qe ka merri  kulmin. dhe per t’i sigurue popullit qetsine e humbun, Qeverija do te marri c;do mase per nji funksionim ma te mire dhe per nji riorganizim te shendoshte
egjindarmerise  e cila besojme se prap do te thurre  flete lavdije si di­
kur dhe do t’i siguroje popullit ate qe i mungon: qetsine shembullore te
r:Hkurshme.
Qeverija, tue pasun bindje te plote se, pa u  stabilizue qetsija dhe pa u  normalizue gjendja asnji veprim shtetnuer me randesi nuk mund te kryhet, mjafton te deklaroj se: e gjithe maqina shtetnore e shgatrrueme do te rindertobet me kujdes e ne mendyre rranjesore, do te filloje funk­ sionimi i  saj i zakoneshem e per kete qellim aparati qeveritar do te tje­
shtesohet si prej elementave te pa   vlefte, ashtu dhe prej elementave te tepert  dhe te pa   deshirueshem.
Nji fryme patriotizmi ma te kulluet do te shpirtnoje  c;do  veprim te c;:do organizate shtetnore  dhe per kete qellim menjihere  do te nisim nga puna. Do  te perpiqemi te riorganizojme financat e shgatrrueme, doganat e nullizueme, administraten  dhe drejtesine te paralizueme, arsimin kombe­ tar  te c;kombetarizuem;   do te perpiqemi te rregullojme gjendjen  ekono­ mike te vajtueshme te popullit e sidomos te nepunsave, dhe do te veme ne levizje aparatin  qeveritar qe sod mjerisht nuk funksjonon.
Me kete vendim dhe me shprese 5e  do te dalim faqebardhe para Korn-

97

hit per realizimin e  zotimeve t’ona, n’emen te Qeverise, kerkoj perkrah­ Jen e  pa mueshme  te  Zotnis s’ lTej. Kjo  perkrahje  dhe  bashkpunimi  i perzemert i popullit do te jet’i:> mjeti i  vetem per te plotsue barren t’one teper te rande. (brohoritje).

Z.  Kryetari: Zotnij te ndershem!

Mbas paraqitjes se Kabinetit te rij nga Shkelqesa e Tij Kryeministri Rexhep Mitrovica dhe mbas pasqyrimit te bukur qi bani persa i  perket Shqipnise perpara dates 7  prill 1939, marr fjalen te Ju thom Zotnis s’ ju­ J se Shqipnija  perpara kesajdate fatkeqe, me le vertete  paraqitej  nji Shtet  i vogel, por ne te mbreteronte drejtesija,  rregulli e disiplina.
Mbas dates 7  prill 1939 Shteti Shqiptar  u-shkel perdhunisht  nga njt Fuqi e huej, kohe e cila ka qene damtuese per Popullin Shqiptar  nga do pikpamje, dhe sot, per te paren here,  mbas kater vjet robnije, po  paraqitet nji  Qeveri, e rrjedhun  drejt  per drejt  nga vullneti i Popullit Shqiptar
dhe qi gezon besimin e krejt te ketij  populli te pervujtun,  te shperdoru­
t•m,  te shtypun  e te tradhtuem ;  kjo Qeveri mbas kater vjet robnije, asht
e-   para here qe del nga gjini i  Kombit,  nga shpirti  i  ketij Populli.

Zotnij te  ndershem!

Me ket  kuptim Ju ftoj  Zotnin t’uaj  t’i  japim besimin e plote kesaj qeverije dhe njikohesisht te shfaqim deshiren, qe kjo Qeveri te dali fa­ qebardhe e te kryeje  vepren e nisun ne menyre ma   te mire ashtu si te jet per te miren e ketij populli.

(Brohoritje: Rrofte Qeverija Kombetare)

Z. Dr . Xhelal Mitrovica. Zoti Kryetar, Zotni te ndershem,

I ngarkuem nga grupi i perfaqesuesavet te Kosoves, due te them disa fjale dhe te parashtroj  disa proponime.
Qyshe nga dita e· librimit te Kosoves, fatekeqesisht Kosova asht kon­
iderue si nji koloni, asht konsiderue si nji vend ku spekulatoret  e ndry­
shem mund te bajne do veper dhe <;do spekulacion dhe ku mund te ngul nin skepat e tyne.
Kosova  qe   ne   keto     aste vendimtare   gjindet   perpara   pre­ gatitjes  te matet  me nji fuqi  te madhe, ka nevo je  per perkrahjen e te giithe Shqiptarevet  dhe prandaj  i  rekomandoj Qeverise te marre  masat
e nevojshme per  do eventualitet, te baje lidhjen shpirtnore,  te bashkoje popullin shqiptar qysh nga Mitrovica e deri ne katundet e fundil  te jugut
se ne kete rast nuk do te  Juftoje vetem Kosova, por 1  gjith   Kombi hqiptar.
Ve9 kesaj due te them se nuk ka asnji kuptim, nuk ka asnji arsye ‘!;
ne Kosove te ekzistojne disa ligje te tjera dhe ne Shqipnine e vjeter te
tjera ligje te jene ne zbatim. Prandaj  kerkonj qi te gjitha ligjet qi  jane adaptue perpara  dates  1939 ne Shqipnine e vjeter  te shtrihen  edhe ne
Tokat e Lirueme se ne nuk kemi asnji dallim gjaku, gjuhe as tjeter  edhe perpara  ligjeve e Shtetit  e perpara inte:(‘esave kombetare  duhet  te  jemi te barabarte.
Persa i  perket ekonomise s’one Kosova asht gati me i ndihmue e me i  dhane prodhimet e veta viseve te Shqipnise, te Shqipnise se Jugut  te
::;hkatrueme nga zaptuesi italian. Ky nuk asht vetem nji vendim i perfa­ qesuesve te K osoves, por i  krejt Popullit Kosovar, i  cili asht gati te ndaje kafshaten e vet me vellaznit e tij te Shqipnise, (duertrokitje). Por kete e pranojme vetem me nji kusht, qi o  ata te vijne vete e t’a marrin apo na t’ua ojme atyne ajte, pa nerlidhesa se nerlidhesa nermjet nesh nuk pra­ nojme. Fjalen e kam per Shoqnine SASTEB e cila nuk ka ba  tjeter vese
sh perdorime, ne kurriz te popullit dhe, si  e thashe,  populli Kosovar asht gati me e dhane buken e vet viseve te tjera q’u mungon, por drejt  per drejt,  ose me anen e Qeverise Kombetare e jo  me anen e or-ganizatave te

98

ndryshme me karakter  spekulacjoni se spekullimet sot ne kurrizin e po­
pullit shqiptar  jane,  pa   tjeter,  nji trathti e nalte.

Kam edhe nji fjale per nepunsat qi jane dergue ne Kosove: Fatkeqe­ sisht nepunsat qi jane dergue ne Kosove, nuk e kane krye si duhet qEHli­ rnin dhe detyren qi u asht ngarkue. Prandaj  kerkojme  me insistence nga everija   qi nepunsit qi duhet  t’i  dergehen ne Kosove duhet  te  jeneti:i
ndershem, te jene Shqiptare  ne mendime e ne parime.

Na  nuk kemi nevoje per partina te ndryshme politie se ato i dijme t’i bajme vete, por kemi nevoje per nepunsa te zote, te ndershem, per inte­ e:ktuale qi na mungojne nga shkaku se ne vendin t’one nuk kemi mundur te zhvillohemi nga shkaku i robnise s’one e rrethanave  qi ju  vete i dijni.

Nepunsit qi na  kerkojme, duhet  te vijne  tu  na si vllazen  por nuk
.iJranojme nepunes qi  te  na shtijne  grindje  e te  na  perhapin  parime te
ndryshme per 9ka s’kemi nevoje, se na  sot kemi vetem nji parim: mproj­
tjen e kufive t’one.

Premtimi i Qeverise Shqiptare se do  te tregoje nji kujdesi te posa9me per organizimin ushtrise, na ka mbushe me gezim e na pelqen shume, se ushtrija  per ne asht gjaja m’e nevojshme, gjaja ma   e shenjte se ushtriia do te jete ajo qi do te mproje kufite t’one e do t”i dale zot tanesise toksor te  Shqipnise.
Mbaroj tue i  urue Qeverise te  dale faqebardhe e te kryeje detyren me
::.ukses per te miren e pergjitheshme te Kombit t’one

(duertrokitje)

Mbyllet  mbledhja  me 1130. 1)

SEKRETAR!:
Ing . Raif  Maliqi d. v.
KRYETARI:

Dr . Rexhep Krasniqi d . v.

1)  E. C. – Kjo mbledhje asht rnbajte diten e Hane me 8 Nanduer 1943, n ‘oren  11.

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A E  XI.

E Marte  me  9  Nonduer 1943, ora 16

PermbaJtJa

1)  Kendim e  vertetim  i  procesverbalit te   Mbledhjes  se  kalueme me  8-X I-1943.
2) Zgjedhja e Kryetarit te  ri Z. Prof.  Mihal  Zallari
3-)   K’endohet   raporti i  Komisjonit mbi  ram jen  nga   fuqija  te   Kon­
ventes  Ekonomiko- Doganore-VaZuta1·e  lidhun  me   Italine.
4)  Kendim i raportit te  Komisjonit te   posa em  mbi   formimin, atri­
buta.t dhe   funkcjonimin e  Keshillit te  Nalte, mbi  ca.ktimin  e shperblimit·
5 ) Bisedim mbi   kethimin e  Kuvendit  Kombetar ne  Parlament.
6) Fja.le mbi  deshmorte e  7  Prillit  1 939.

KUVENDI    KOMBETAR

MDLEDH)A.  E XI-

E  Morte, me  9  Nonduer 1943, oro  16

(Kryeson Nenkryetari  Z. Dr. REXHEP KRASNIQI)

Bahet  apeli  nominal  dhe  mungojne  ZZ.: Mark  Gjonmarkaj, Bedri Pejani, Mihal Zallari, Eqrem Telhaj, Beqir Valteri, Caf   Alibegaj, Hafiz Xhemali, Jusuf Beshiri, Mid’hat Llagami, Shefqet Frasheri.

Z. Kryetari: Shumica asht Mbledhja hapet.

Kendohet e vertetohet  procesverbali i mbledhjes se X   date 8   Nan­
duer 1943

Z. Kryetari: Sikurse e dini, Zotnija e juej, Kryetari  i Asamblese, u vra ne menyre tragjike nga njerez te panjoftun. Keshtu qi vendi i Krye­ sis ka mbete vakant. Prandaj  Zotnija e juej duhet te vendosni te zgjidhet Kryetari i ri.

Z. Ibrahim  Bir;ak9iu: Une jam i mendimit  qe te zgjidhet  K ryetar’i ri dhe per kete proponoj z.  Mihal Zallari.

Z. Kryetari: Z. Ib. Bi akc;iu proponon z.  Mihal Zallari. Me duket  se
Zotnija juej s’kini nonji kundershtim.

Zane: E kemi pranue.

Pranohet zgjedhj a  e Z-it Mihal Zallari si Kryetar  i Kuvendit Kom­
betar.

Z. Nen-Kryetari: Kemi ne rendin e dites raportin e Komisjonit tfi  Po­ sac;em  per shqyrtimin  e Vendimeve te Komitetit Ekzekuti.v te Perkohe­ shem per sa i perket vendimit mbi ramjen nga fuqija te konventes eko­ nomiko-doganore-valutare lidhun  me Italine.

Kendohet raporti i Komisjonit si pason :

103

P. T. Kuvendit Kombetar,

Tirane

Komijoni i Posa em i  ngarkuem  me shqyrtimin  e vendimlt  Nr 2, date J R.  IX. 1943 te Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem mbi konventen e bashkimit doganuer me Italine, vendosi sa vijon:
Nenet 1,  2   (me perjashtim  te  paragrafit  te  dyte), 3,   4,  5 pranohen pa asnji ndryshim.
Persa i perket paragrafit te dyte te nenit 2, Komisioni asht i  mendimit se ky paragraf duhet te ndryshohet ne menyre qe malln at qe kane ardhe ose qe jane porosite e qe jane pague e qe ndodhen n’udhtim  e siper apo gjenden ne vendet ku jane porosite perpara dates se shpalljes s’indipen­ dences se Shqipnis, nuk  duhet  t’i  shtrohen  takses doganore «  ad  valo­ rem »   100°/o mbasi keto jane pague me Konventen valutare te bashkimit doganuer.
Me gjithe  ate, nuk  kemi kundershtim qe  Qeveria te  mos marri takse  konsumi apo  tjeter,  po  jo si  takse  doganore.
Sa per mallnat qi jane porosite ose do te porositen pas dates se shpall­ jes s’indipendences se Shqipnis,   jemi te mendimit qe ato t’i shtrohen c;fa­ redo takse qe do te caktoje Qeveria.
Me nderime te posac;me.
Tirane, me 21-X-1943.

SEKRETAR!:
Ago Agaj d. v.
KRYETARI:
Mustafa Mara Drita d. v .

Kendohet vendimi i Komitetit Ekzekutiv e Perkobshem si vijon : VEND I M
Komiteti Ekzekutiv i  Perkoheshem ne mblcdhjen e tij date te sotme, nen kryesin e  Z.  lbrahim  Bic;ak u, me antare:  z.z.  Bedri Pejani, Xhafer Deva, Vehbi Frasher,
Mh.al Zallari dhe Eqrem Telhaj, mori ne bisedim gjendjen  e  Konventes se bashkim il doganuer  me Italine  dhe  vendosi sa  vijon:
1)   Tue fillue nga da t a e ketij  vendimi, Konventa ekonomike-doganore-valutare date 20  Prlll 1939  qe formen Bashkimin Doganor me Italine  me perjashtim  te dispo­ zitave va•lutare (Nen1 10,  11,  12,  13,  14  dhe 15)  sidhe Konventa tekniko doganore date
28.  Maj 1939   me anekset e  tyne, gjitheashtu  c;do  marreve.shje cse  note kembimi  re­
servat ne lidhje me Bash ltimin  doganor, bjen nga fuqi ja ;
2)  Po me kiHe   da t e hyne ne fuqi ligji:H   dhe  tarifat  dcganore shqi;:>tare qe kane
qene ne zbatim para  dates t€ konventave te s!perpermenduna.
Ne derogim me sa u tha siper dhe deri ne nji vendim te dyte, mbi mallnat e c;do origjine ose prej ardhjeje  qe gjinden sot nder doganat e ndryshme te Shtetit, do te zbatohet tarifa unitare prej lQQO/o   (Nji qind  per qind), « Ad    valorem ,.  vlefte e  cila
do te rezultoje nga dokumenta te rregullta ;
3) Deri ne vend im te ri asnji perjashtim nuk do   te bahet nga tagrat doganore te importimit, pervec per  ato mallna  qe formojne objekt  monopell te  Shtetit;
4)  Personeli shqiptar  qe deri    sot ishte ne mvarmenine e ish administrates  do­
ganore italjane te Bashkimit,  do   te inkuadrchel  ne gradat  qe kane gezue ne ruolet
e Minismse se Financavet;
5)   Urdhnesat  ne fuqi te Komisarjatit  per Nozullimet, Konsumet dhe Transpartet
qe disipllnojne hyrjen  dhe daljen e mallnavet ne dhe nga kufijt  e  Shtetit shqipta r,
mbeten gjithnj.i ne fuqi  dhe zbatohen  me urdhen  te Ministrise  se Financavet.

Tirane, me 16   Shtatuer 1943.

K.RYETARI I K. E. T:E  P.
(Ibrahi.m Bicakctu. d. v.)

AN TA RE : Bedrt Pejani d. v . Xhafer Deva d. v. Vehbi Frashl}r i d. v.
Mihat Za.llari d. v. Eqrem Tethaj d. v.

Z. Nen-Kryetari:  Jam i mendimit qe ky vendim, ashtu si asht veprue edhe per vendimet e tjera  qe ju ref eruen Qeverise, t’i ref erohet asaj per shqyrtim dhe ne ka te meta te permiresohet·

104

Z.  Mustafa Mara Drita: Un  jam i mendimit  qe kejo  <;eshtje duhet te zgidhet ketu, se kejo asht detyra e Asamblese. Me kete mase qe ka marre Komisioni Ekzekutiv  i  Perkoheshem, damtohet shume tregtia. Ver;   kesai nuk asht e drejte qe nji tregtar i cili e ka porosite bashke me mue nji mall po  qi e ka nxjerre nji dite para shpalljes s’indipendences te perfitoje, kur se aj tjetri  qi ka qene i shternguem  per nji  aresye ose nji  tjeter  mos t’a nxjerri  n’ate dite, te humbase. Kejo mase ka shkaktue edhe hypjen e c;mimevet  te mallnavet. Na   nuk  jem1 kundershtare qe Qeveria te marre taksa; po per mallnat qe jane porosite e jane pague perpara dates se shpall­ jes  s’indipendences, qe kane ardhe ne dogane apo qe jane n’udhtim, ato nuk duhet te paguejne takse doganore, se kjo takse asht pague nji here ne baze te Konventes valutare te bashkimit doganuer. Per  mallnat qe do te vijne mbas kesaj date, a to t’u shtrohen r;do  takse qe do te vene Qeveria.
Prandej  proponoj qe kejo r;eshtje te zgjidhet ketu se i vjen nji dam math ekonomise dhe tregetise se vendit.

Z.  Nen-K1·y etari: Atehere e pranojme vendimin dhe bashke me verej­
tjet qe ka  ba Komisioni, i a  referojme Qeverise per shqyrtim…
Pranohet·

Z. Nen-Kryetari: Tashti  kemi piken tjeter  te  rendit  te dites:  Kemi piotesirnin e nenit 8 te ligjes mbi formimin, atributat  dhe fuksionimin e Keshillit te Nalte qe i p….rket  caktimit te shperblimit mujuer te antarvet te Keshillit te Nale.
Si e dini Zotnia e Juej, <;eshtja i asht referue nji Komisioni te Posa<;em per shqyrtimin e per te shfaqun mendimin e vet. Po ju  kendojme raportin e Komisionit te Posar;em:

Kryesis se Kuvendit Kombetar,

Tirane.

Komisioni i Posar;em i ngarkuem per plotesimin e nenit 8 te Ligjes mbi formimin, atributat  dhe funksionimin e Keshillit te Nalte, tue pase per Kryetar Z.  Hafiz Xhemali, per sekretar  Z.   Xhafer  Deva dhe antare  ZZ. Sokrat Dodbiba dhe Rifat Tartari,  sot ne mbledhjen e tij  te mbajtun  me
3 Nanduer 1943, e mori r;eshtjen ne bisedim dhe vendosi qe:
Tue marre  para syshe rangun  e   nalt t’antarit  te Keshillit te  Nalte
;:marrin  sejli nji shperblim mujuer prej fr. shq. 5.000 (pesemij).

Tirane, me 3  Nanduer 1943·

SEKRETAR:!
Dr. S. Dodbiba d.v.
KRYETARI:
H.  XhemaZi d. v.

Z. Et’hem Cara: Un  jam i mendimit qe shuma e  shperblimit te cak­ t.uem prej  Komisionit  te  Posar;em te  Kuvendit  Kombetar  per  misat  e Keshillit  te  Nalt per secilin 5.000 fr. shqiptar  ne muej  asht  taman  dhe jam antar qe te pranohet.

Z. Hysein P rishtina: Mue me duket se shuma prej 5.000 fr. ash t pa­ Ke,  dhe tue  marre parasysh rangun  e poziten e  Keshillit  te  Nalte,  jarn i mendimit  qe duhet  te  shtohet.

Z. Xhelal Mitrovica: Edhe mue me duket  se shuma  prej  5.000 fr. qi l:aktohet si shperblim per nji antar te Keshillit te nalte asht e paket, mba­ si  Keshilli i Nalte asht autoriteti ma i nalte i Shtetit dhe per me u para-

105

qit  me dekor ashtu  si   i ka hije pozites se tij,  kejo shume nuk  asht  e mjaftueshme.

Z. Rifat Tartari. Mbasi antaret  e Keshillit te Nalte kane Pallatin  ne dispozicion, d.m.th. eshtjen  e luksit e  kane te siguruem, kishe me thane se 5·000 fr. mjaftojne.

Z.  MeneHa Bezhani. Antaret  e  Keshillit te Nalte nuk do te banojne
ne Pallat, po   ne shtepite e  tyre dhe prandej ky shperblim qi ka caktue
‘-omisjoni nuk me duket  i  mjaftueshem.  Prandej  proponoj te  shtohet.

Z. Ibrahim Bicakciu. Kudo Pallati  asht ma teper per dekor dhe ruhet per Kryetarin  e R epublikes ose personin  e Mbretit.  Me gjithe ate antaret e  Keshillit te Nalte nuk kane pranue ata vete te banojne ne Pallat.

Z . N. Kryetari. Keshilli i Nalte ka per Zyre nji shtepi te posa me. Pallati  asht  per vend banese, po   antaret  e Keshillit  te Nalte nuk  kane pranue te banojne atje dhe secili banon ne banesen e vet

Z. Dr   Xhelal Mitrovica. Une insistoj qe shperblimi i antarvet te Ke­ shillit  te Nalte asht i paket dhe duhet te shtohet. Ministrat marrin  ve<; rroges edhe olokacjon.  Kryeminist ri  per  shembull  merr  nji  rroge  1500 fr·.  ne muej, po merr edhe 2000 fr. alokacion. Ne dai pranojme qe shper­ blimi te  jete 5.000 franga, po nga ana  tjeter  duhet  t’u  epet nji  alokaci­ on te paken 2  deri 3.000 franga ne muaj.

Z· Et’hem Cara. Ajo qe thote  Z.  Xhelal Mitrovica asht e drejte  dhe duhet  qe edhe antaret  e   Keshillit te Nalte te  marrin  alokacion, po   per M.inistra ka pase nji kap. te ve ante  ne budget. Prandej te pranohet nji here shperblimi dhe caktimi ialokacionit  te bahet kur te paraqitet budge­ ti i  Keshillit te Nalte.

Z. Bajram Gashi: Alokacjoni per antaret  e Keshillit te Nalte duhet te
·.;a ktohet se pakut sa i Kryeministrit. Prandej  jam i mendimit t’i kethehet
Komisionit per rishqyrtim.

Z. Esad   Berisha. Komisioni asht mbledhe per me caktue shperblimin e antarevet te Keshillit te Nalte e  jo  alokacjonin. <;eshtja e alokacjonit asht  nji  <;eshtje ne vete, dhe duhet te caktohet si per antaret  e Keshillit
t.e Nalte ashtu edhe per Ministrat.

Z. Nen  Kryetari. Sa per alokacjonin  ajo asht <;eshtje tjeter. Na e pra­ nojme si e ka ba Komisjoni, dhe kur  te vije budgeti rnund te caktojme edhe alokacjonin.
Pranohet shperblimi mujuer i Antarvet te Keshillit te Nalte 5.000. fr. shq. per secilin.

Z. Nen Kryetari. Tashti kemi piken tjeter  per sa i perket kethimit te
Kuvendit Kombetar ne Parlament.
Si e dini Asambleja i ka  krye te gjitha  detyrat  qi i   jane paraqite
dhe tani vjen rnomenti qe Asamblea, kethehet ne Parlament. Per  kete
shkak Qeveria Kombetare na  ka paraqite nji  «pro  memoria »,  te eilen
po ua kendojm:
« Gjendja e krijueme nga lufta e perboteshrne,  pasojet e se ciles ran­
dojne edhe mbi vendin t’one, nuk lejon sie kuptoni edhe vete Zotnija
e Juej, nji funksionim te rregullt dhe te vijueshem te Pushtetit  Legjis­ lativ. Nga kejo aresye asht opertune qe me vendimin qe do  te merni do te pezulloni veprimet per nji kohe te caktueme (nji vit ose ma pake), tue
5hpresue se  me kalimin e kesaj kohe, gjendja  do te  normalizohet edhe ne vendin t’one

106

Dekret-Hgjet qe do te promulgohen gjate kesaj kohe prej Pushtetit Permbarues do t’i  parashtrohen  Parlamentit  per  aprovim edhe keshtu nuk do te mungoje kontroli iperfaqesuesvet  te Kombit ne veprimet Qe­ veritare.
Vetkuptohet se gjate  kesaj kohe qe Parlamenti  ndodhet ne pushim
k ur t’a lype nevoja kombetare si edhe kurte  jete rasaper t’ushtruem atri­
butat  e tija  te  parapame  prej  vendimevet te  marruna  prej  Kuvendit
Kombetar, Parlamenti do te thirret  me nji here ».

Z. Nen Kryetari. Si e dini Zotenija e Juej, Kuvendi Kombetar perba­ heshe prej nji numer perfaqesuesish afro 250   vetesh, numer ky qe kalon faredo  mase te nji perfaqesije kombetare. Pjesa e madhe e perfaqesue­ savet, si e dini, shkoi nder shtepijat  e veta, tue i a  deleguem te drejtat
e veta nji perfaqesije, qi bashke me antaret  e Komitetit Ekzekutiv arrine numrin e 40  vetave. Pushteti Legjislativ, me kete numer, asht nji Kuvend Kombetar ose nji Parlament  i  cunguem. Me kete numer, Kuvendi  Kom­ betar transformohet  ne Parlament  dhe pernjiheri  vendose shperndamjen c· tij. Per me mujte me qene nji Parlament si duhet, duhesh te baheshin zgjedhje te reja  si   mbas proporcjonit te  popullsis, nji  perfaqesues per
15.000 ose 20.000 banore, gja  kejo qe ne kohen e sotme asht e parnundun
Prandaj  do t’ishte ma mire, si mbas mejtimit qe ka parasht rue shumica.
qi ky Kuvend te transformohet ne Parlament dhe nji-herit te vendose per shperndamjen e tij per nji kohe te caktueme ose te pacaktueme.
Ky problern Ju pa rashtrohet per zgid hje Zotenis s’Uej nga Kryesija

Z. Rifat  Tarta1·i. Na   parashtrohet per bisedim:

1)  Transformimi i Kuvendit Kombetar ne Parlament, dhe 2)  shper­ ndamja e Parlamentit. Nuk e dije a permetohet ndryshimi iemnit  Asa­ mble ne  Parlament,  po  edhe  sikur  t ‘i  ndryshojme emnin, prap  jam i mendimit se me emen si Asamble apo si Parlament,  duhet te vazhdojme
:-te  detyre e jo  te shperndaherni. Ash t e vertete se kur ngjajne kohna a­
,J.ormale  dhe sidomos kur Qeveria gjene pengirne prej Fuqise Legjislati­
ve, Parlamenti, per interesin e Atdheut duhet te shperndahet, po na <;fare
pengimesh do t’i sjellim  Qeverise? Na e kerni gjete  n’anarshi  dhe  jemi
perpjeke me sjelle rregullin, tue zgjedhe Keshillin e Nalte dhe tue for­ mue Qeverine, se ciles i kemi dhane besimin. Un jam i mendimit se duhet te vazhdojme o  si asamble o si Parlament, deri sa te bahen zgjedhjet e
reja.

Z. Nen-Kryetari. Si  po merret  vesht,  shumica  jane te  mendimit  te kethehemi ne Parlament. Sa per kohen e pezullirnit te veprimevet, d.m th. shperdamjes, ate e shofim mandej mbasi te vendoset transformimi ne Parlament·

Z. Prof. Filip Llupi. Ne qofte se vendoset transformimi i Asamblese ne Parlament,  kujtoj se ma perpara duhet te zgjidhet pozita e Asamblis­ tavet qe jane nepunesa.

Z. Ism.a.il  Seja. Deri sa i !keni dhane votbesimin Qeverise, pse mos t’a lame te lire ne veprimet e saja. Prandej jam i mendimit te shperndahemi per nji kohe te caktueme, te pakten per tre-kater  muej.

Z.  Kico K oci:   Do    t’ishte   mire te  mbeterni si  Keshill. Kombtar, se po  te kethehemi ne  Parlament, atehere na   del   9eshtja e nepunesv.et qe pennendi Z. Llupi.

Z. Xhelal Mitrovica: Na   nuk m.und te mbesirn si Kuvend Kornbetar. e Kuvendi Kombtar e ka mbarue detyren e vet. Detyra e Kuvendit ka qene te zgjedhi Keshillin e Nalte dhe te marre disa vendime me randesi.

107

Kete detyre, Kuvendi Kombetar e ka  plotesue dhe prandej duhet me   do­
emos te kethemi ne Parlament.

Z.  Gafur Langu. Me  sa me   bje nder mend ,  me   duket se asht thane se Asambleja do  te vazhdoje deri ne  mbarim te luftes…

Zane. Jo, ajo asht per Keshillin e  Nalte…

Z·  Mustafa Mar·a  Drita. Edhe mue me vjen keshtu  se Asambleja  do
te ngjase deri ne mbarim te luftes…

Z.  Nen. Kryetari. Si mbas mendimevet te ndryshme, Asamblea duhet
te transformohet  ne Parlament  se Asamblea, si  e  dini, ka   disa detyra te
posa me te cilat i ka  krye. Prandej s’mund te rrine gjithmone si  Asamble,
po duhet te transformohet ne  Parlament, dhe i  ngarkon te drejtat  e  veta
Pushtetit  Permbarues per nji kohe te pacaktueme. Me  duket se edhe A­
samblea ka  marre nji vendim te tille, kur i delegoi fuqite e  veta nji per­
faqesije me  nji numer te kufizuem.

Z.  Rifat  BegoHi: Ma  perpara duhet me  konstatue qe zgjedhjet a jane ba  ne menyre parlamentare apo jo, dhe po  te konstatohet se zgjedhjet  jane ba  ne menyre legale, atehere  jam   i mendimit qe   te qendrojme si Parla­ ment dhe Qeveria mos te mbesi pa   nji kontrol.

Z. I brahim Bi ak iu:  Mbassi asht    eshtja e   Asamblistave qe  Jane nepunesa, per  mos me   ra ne kundershtim me Statutin,  te qendrojme si Asamble per nji kohe te pacaktueme, si mbas vendimit qe   ka marre A­ samblea kur i ka   delegue Fuqite e  veta nji perfaqesije te kufizueme·

Z.  Esad  Berisha:  Vendimi  mbi kohen e pacaktueme, i perket Asam­ blese. Un jam i mendimit te kethehemi ne Parlament,  po  tue qene se kY asht  nji  Parlament i  cunguem, mos t’a  quejm Parlament, po   Keshill Kombtar dhe me keta perfaqesuesa qe jane sot, te vazhdojme.

Z. Nen Kryetari: Per sa i perket ndryshimit t’emnit te perfaqesis kejo s’mund  te  bahet, mbasi ne rendin  e  dites  s’Asamblese asht caktue se mbasi Asambleja te kryej detyren e vet  si  Asamble, kthehet ne Parlament: Prandej  nuk mund te qendroje gjithe  jeten si   Asamble, se  Asambleja detyrat e veta i kreu.

Z. Et’ hem Cara: Asht e vertete se Asambleja i kreu punimet e veta per nji kohe te shpejte, po  nuk do  me  thane se nuk mund te rrinte ma te­ per. Mund te vazhdonte edhe per 6  muej, per me   pregadite Statutin,  po ky qe i pregatitun dhe e aprovoi tue i dhane fund punimeve te veta.

Z. Mustafa Mara Drita: Te   rregullohet nji here eshtja e nepunsavet e mandej bisedojme mbi kethimin e Asamblese ne Parlament ose  jo.

Z .Nen Kryetari: Tue qene se si asamblista jane nji numer nepunesish mjaft te konsederueshem, dhe me  qene se cilesia e  deputetit nuk pajtohet, si mbas Statutit Themelar me  asnji nepunesi, ju  parashtrohet Zotnis s’Uei per zgidhje kejo eshtje, qe keta nepunesa te vihen ne pritmeni per nji kohe te caktueme ose te mbajne vendin si nepunes dhe si deputet.

Z·  Rifat Tartari: Ata qe jane nepunsa te caktojne o  duen te rrine ne­ punsa ose deshrojne te rrine deputet, mbasi cilesija e deputetesis si mbas Statutit Themeltar, asht e pa-pajtueshme me nepunesi.

108

Z.Dhimiter Kacimbra: Na  kemi te drejte te ndryshojme Statutin, dhe mbasi nji pjese e  Asamblistave ose e deputetve  jane nepunsa shtojme nji paragraf  n’artikullin   perkates te Statutit  si  mbas te cilit, nepunesat sa per  ket here vazhdojne si  nepu nsa   dhe si  deputet.

Dr. Xhelat Mitrovica: Kjo me duket se asht e papajtueshme me   te drejten Konstitucjonale. Parimet e jurisprudences jane mathematike dhe si  mbas tyne parimet themeltare jane te padiskutueshme dhe nuk mund te  ndryshohen. Neni 21 i statutit Themeltar thote pikerisht keshtu: «Ci­ lsija e deputetit asht e papajtueshme me 9do  nepunesi Shetit me rroge. perve  :; Ministravet ».  Ve :; ksaje edhe si kur te pranojme qi kjo dispozite mund te ndryshohet, nuk asht as  e arsyeshme as e  logjikeshme qi nji de­ punes, te cilit neser i bjen rasti me  kritikue Qeverin te jete dipendent i atij Ministri te cilin ay kritikon. Ju sj2ll nji shembell: Z. Et’hem  Cara asht nepunes i Ministris se Arsimit i cili do   te kritikoje Ministrin e vet· Si mundet Z.  e tij te kritikoje veprat e  Ministris se Arsimit tuj qene dipen­ dendenti i asaj Ministrije. Un jam   i ri ne   jurisprudence dhe ndofta nuk i di  mire parimet e  jurisprudences po  sido qi te jete, asht kundra arsyes e kundra logjikes pranimi i nji te tille mase.

Z.  Gafur Langu. Ne   France Herrioti ka  qene njiherit Kryetar Bash­ kije dhe deputet. Prande j  nuk shkelen parimet e  jurisprudences dhe pa­ rimet Kostitucionale.

Dr. Xhelal Mitrovica. Z.  Langu duhet te mos barroje se ne France Kryetari i Bashkis zgjidhet me  vota prej popullit dhe nuk ernnahet sikur nder ne prej Qeveris.

Z. Dhimiter Kacimbra: Natyrisht ligjislatori qi ka  vene ate dispozite ne Statut se cilesi ja  e deputetit nuk pajtohet me asnji nepunesi, ka  pase arsv­ et e veta. Kjo e sotmja asht nji kohe anormale dhe prandej mund te bahet nji perjashtim sa  per kete here.

Z.  Kio  Ko i. Ligjen e kan ba  njerzet dhe si pas nevo jet  ligjet mund te ndryshohen. Un bashke me  Z. e tij kemi qene Senatore. Z.  e tij ka qene Kryetar i Senatit dhe tue qene Kryetar i Senatit ka shkue per nji kohe si Prefekt ne Gjinokaster. Kjo asht ba  edhe shume gjana  jane ba.

Z.  Ibr ahim Bi ak iu:  Per mos me   shkaktue mosmarveshtje dhe mos me  ra ne konflikt me  parimet e se drejtes Kostitucionale dhe vec;anerisht d1spozites te  Statutit  Themeltar  t’onin,  jam i  mendimit te metemi si Asamble·

Z. Ismait Sefa. Na  kur thirrem Asamblene nuk kemi mujte te gjejme persona se nuk na  u afruene dhe ata qi na   jane ofrue kan qene nepunesit Prandej duhet te merret nji mase tue shtue nji dispozite ne Statut, qe ata qi jane nepunesa te vazhdojne njiheri si deputet e si nepunesa.

Z. Nen-Kryetar i. Me  duket se po  bajme ngatrim ne bisedim. Prandei c  permbledhi bisedimin. Kemi tri  pika me caktue:  1) Transformimin e Asamblese ne Parlament;  2)  Shtimin e nji dispozite tranzitore ne Statut persau perket Asamblistave qi jane nepunesa; dhe e  3). Shperndamjen e Parlamentit per nji kohe te caktueme ose te pa caktueme tue lane Kryesi­ ne ne veprimtari te plote, tue i a lane Kryesise, po   deshtet, qi ajo t’a rnbledh Pariamentin kur t’a shofe te nevojshme.

Z. Mustafa Mara Drita: Kur n’a asht ngarkue detyra si Asamblist nuk nuk n’asht thane dhe nuk asht permend kurkund se do  te transformohemi ne Parlament. Prandej per me kene ne rregull si mbas mandatit qi na ka dhane populli duhet te vazhdojme si Asamble e jo  te transformohemi ne

109

?arlament· Mund te vazhdojme per nji kohe te shkurt,  per 1-2 muej, po gjithmone si Asamble.

Z.  MeneLLa Bezhani. Detyren t’one si Asamble e kemi krye; vet ven­
dosim kethimin ne Parlament dhe vet vendosim shperndamjen.

Z. Esat Berisha. Per mos me i humbe randesine detyres qi na ka ngar­ kue  p.opulli jam  i  mendimit se do t’ishte  ma mire  qi edhe na barren  e Qeverris e te Keshillit te Nalte t’a kishim bashke meta  nga shkaku i kohes kritike ne te eilen jetojme. Prandej jam i mendimit qi per deri sa  Keshilli i Nalte vazhdon ne veprim deri ne mharim te luftes duhet te vazhdojme
‘=dhe na dhe nuk duhet te shperndahemi.

Z. Rifat Tartari. Asht e vertete se qeverite kur duen me pase nji vep­ rimtari  te lire e mos m’u  pengue prej opozites kerkojne shperndamjen e Parlamentit. Po ne kete rast nuk ekziston nji gja e tille· Ketu opozite nuk kä dhe na, kur erdhem si Asamble, e gjetem Shtetin  n’anarshi: Zgjo­ dhem Keshillin e Nalte, formuem Qeverine dhe i  dhame vot-besimin. Si e dini neper male jane kundershtaret  t’one me top e me pushke ne dore nanobare te rrime ketu dhe te mbajme shkopin e drejtesis. A  thue ka ndo­ nji ngatrrese Keshilli i Nalte a  po   Qeverija  prej  nesh! Me duket  se  jo. Prandej s’ka nevoje te shperndahet.

Z. Dhimiter Kacimbra. Un jam i rnendimit qe te kethehemi ne Parla­ ment dhe te shperndahemi, mbasi ne kete kohe kritike asht mire qe Qe­ verine t’a lame te lire ne veprimet e saja. Kurdohere qe Qeveria ka nji nevoje, mund te na thrrasin.

Z. Dr. Xhelat Mitrovica. Z·  Rifat Tartari flet pak ne menyre tende­ ziose: Qeveria nuk ka kerkue n’asnji menyre qe Parlamenti te shperndahet. Deri sa na i kenii dhane besimin Qeverise, pse te rrime ketu kot e te bise­ dojme. Prandej shperndahemi per nji kohe 3-4 muejsh.

Z. Nexhmedin V1·ioni. Asambleja kishte nji mandat: me pranue for­ men e regjimit dhe me zgjedhe Keshillin e Nalte. Na  kete detyre e plote­ suem. Statuti persa i perket Parlamentit te regullt flet qartas, se Parla­ menti hapet me dekret mbretnuer. Sa per ate qe tha Z.  Xhelal Mitrovica, se si mund te bahet qe nji nepunes te ngrehet e te kritikoje superiorin e vet, mund t’i a lame zgidhjen e kesaj s;eshtje atyre qe kane dijeni ne kos­ titucjonalizem, se nji gja e ketille mund te na ngjaje.

Z· Kio Ko i, Na  kemi shume koncesione dhe 99°/o  te ketyne koncesi­ onevet do te prishen. Kemi te drejte t’i prishim keto koncesione si Parla­ ment? apo duhet te jemi si Asamble. Prandej perpara se te vendosim ke­ thimin ne Parlament, duhet t’a mejtojme edhe kete gje.

Z. Ismait Sefa. <;eshtja. e koncesi.onevet asht tjeter  s;eshtje. Asamblese i.  perkasin s;eshtjet kryesore, dhe ato ikreu.

Z.  Mahrnut Spahija·  Na   jemi zgjedhe si asamblista. Per  me u ba de­ putet populli duhet te qese vota. Mire se na po bajrne vehten deputet, po populli a na  njef si te  tille?…

Z.  Esad Berisha. Mos te thuhet se s’kerni voten e popullit mbasi shu­ mica ma e madhe e Asamblistavet jemi zgjedhe me votat e popullit dhe kemi besimin e popullit. Per te dhane nji bashkepunim Qeveris duhet te kethehemi ne Parlament. Keshtu sigurojme nji bashkepunim dhe nji kontrollim te Qeverise.
Z. Bajram Gashi. Bashkohem me mendimin e Z· E.  Berisha se Asarn­
blistat ne pjesen ma te madhe kane ardhe e jane zgjedhe ne baze te qarko-

110

res se Komitetit Ekzekutiv  prej  popullit. Pastaj  me vendim t’Asamblese u  vendose shperndarja  e nji pjese t’Asamblistavet tue i delegue Fuqite e veta Asamblese me nji numer ma te vogel e cila do te vazhdonte ne dety­ re per nji kohe te pacaktueme. Koha e sotme nuk lejon qe te bahen zgje­ dhje  te  reja  per deputet,  se  prej  kesaj  pune nuk  do te kishim  ndonji dobij, perkundrazi do te kishim dam e do te ndodheshim ne nji anomalie ma  te madhe.
Une jam i mendimit qe te perfshihen edhe Asamblistat qe jane ne­ punesa e per  sa kohe te  vazhdojne si deputet,  te  kalojne ne pritmeni Sa per shperblim, jam i mendimit qe ky te paguhet pergjithesisht, pa ba clallim ndermjet te pasunvet e te pa pasunvet, se kerkush nuk e shtrine tioren. Pra  o te pranohet  pergjithesisht  shperblimi ose mos te  paguhet Kurrkush, dhe deputetsija te ngele si nji karrige nderi.

Z. Rifat Tartari. Nepunesit duhet te  jene, sepse ata nepunes qe jane Asamblista kane dhane nji kontribut per permiresimin e gjendjes se ven­ dit t’one. Sa per shperblim, jam i  mendimit qe duhet te paguhen te gjithe, pa  dallim.

Z. Hysen Prishtina· Un tham se duhet te kjarohet  pika e nepunsavet o  duhet  te jene nepunesa ose deputet. Duhet qe Deputeti te mos kete li­ dhje me Qeverine, qe mund t’a kritikoje Qeverine kur te doje se si nepu­ nes, nuk mundet.

Z. Kio Ko i. Per  pune te pagimit te shperblimit te bahet si asht ba per deputetet e tjere. Ne kane marre shperblime ata, le te marrim edhe ne.

Z. Mustafa Mara Drita. Nji  njeri s’mundet me marre dy rroga. Per shembell nji minister qi asht edhe deputet, nuk mund te marri hem rro­ gen si minister dhe hem shperblimin si deputet. Ashtu edhe nepunesi nuk mun te marrin hem rroge si nepunes dhe hem shperblim si deputet.

Z· Nen-Kryetari. Ajo eshtje asht e rregullueme, se nji persone nuk mund te marri dy rroga.

Z. Et’hem Cara. Po shoh nji kurrent  kundra nepunsavet qe jane Aa­
mblista.
Zane. Jo….

Na   jemi gati t’i a  leshojme vendin t’one njerezvet te tjere ma te zotet e ma te ndershem se ne. Une si  nepunes nuk due te jem shkaktar  qe na te bahemi shkak per mos marreveshtje. N’asht se deshironi, mund te zgji­ dhni te tjere ne vend t’one dhe na kethejme ne detyrat t’ona. Deshirojme me i sherbye vendit dhe jemi gati te sherbejme me rrogen qe kemi si ne­ punes·

Z.  Nen-Kryetari. Ketu nuk asht 9eshtje deshire. As Parlamenti  dhe as c everia nuk  asht  kundra  nepunsash,  po ketu  asht  <;eshtja me gjete nji
:lgjidhje edhe per gjendjen e tyne si nepunesa.

Z. Dr.  Xhelal Mitrovica: Na  kemi deklarue se nuk do te marrim shper­ blim, po  vetem nji djete, se sikur t’ishte deklarue se do te marrim shper­ blim, nuk e dije ne se Asammlistat qe na deleguen fuqine ne, do t’ishin nda aqe me njihere. Kemi shembell grupin e  Tiranes qe per me zgjedhe
4  vete vazhduen ne bisedime per 4 ore…

Z. Bajram Gashi: <;eshtja e shperblimit  u-fole ma vone. Nuk me du­ ket se asht e drejte  te vazhdojm-e pa shperblim  se duhet te  marrim pa­ rasyshe edhe shume gjana te tjera. Ajo qe i ngjau Kryetarit t’one te ndie­ rit Idhomene Kosturi, mund te na ngjaje neser edhe ne, dhe prandej te mos te pretendohet qe te punojme pa shperblim.

111

Z.  Nen-Kryetari Bisedimi mbi kete c;eshtje merr fund. Mbas permble­ dhjes  se  bisedimevet, rezulton  se  Asambleja  konkretizon  pikepamjet  e sa ja  ne keto pika:

1. -Per sa i perket ndrimit te Kuvendit Kombetar ne Parlament. perfaqesuesit  jane te  gjithe  njimendimi, qi Perfaqesia  e Asamblese me keto misa qi ka, te kethehet ne Parlament.

2.  – Per sa i perket misavet Asamblista qe jane nepunesa, tue pa sherbimet qe keta i kane sjellun c;ashtjes kombetare dhe tue pa rretha­ nat qe asht e pa-mundun te zevendesohet vendi i tyne me perfaqesues t
::jere, asht e mendimit t’i bahet nji aneks nenit perkates te Statutit qi ve­ tem per kete here e per nji kohe provizore keta te kene te drejte te marrin pjese edhe si Parlamentar.

3.  – Per sa i peket rroges se Parlamentarevet, keta duhet te paguhen si jane pague Parlamentaret  e tjere.

4.  – Per sa i perket shperndamjes se Parlamentit, tue  ndeje Kryesija ne fuqi, ky shperndahet per nji kohe te caktueme dhe ne rast se Kryesija e shef te nevojshme, therret perseri Parlamentin.
Si te pregatitet  ndryshimi, ose shtimi i  paragrafit perkates, do te htrohet  ne bisedim per vendimin definitiv, ne mbledhjen e neserme.

Z· Et’  hem Cara: Me qene se Kuvendi  Kombetar  mbylli nji faqe te zeze se historise s’one, duhet  t’interesohemi me kerkue emnat e atyne shqiptarevet qe rane deshmore ne ditet e zeza te 7  Prillit per mprojtjen e nderin e Atdheut dhe familjeve te tyne t’u caktohet nji ndihme ne formen e nji rroge jetike apo tjeter  nga ana e Shtetit qe te vleje si shembell, se Shteti dhe populli shqiptar nuk i harron ata qe ban f1i  jeten per mproj­ tjen e nderin e Atd.heut.
Nji prej ketyne deshmorevet qe ra fli permprojene nderin e Atdheut asht Kapter Mujo. Ky burr iku e na la, tani asht nderi i Shtetit, prestigii iKombit, qe familjen e ketij deshmori mos t’a lane te vuej per buke- Pran­ dej proponoj qe farniljes se Kapter Mujos qi ra fli ne mproje t’Atdheut t’i bdhet nji ndihme e mjaftueshme  dhe te kerkohen edhe emnat  e desh­ moreve te tjere qe rane fli ne kete date fatzeze.
Brohoritje.

Z. Nen-Kryetari: Te gjithe  jemi te bashkuem ne kete mendim. Jam i  mendimit qe te kerkohen emnat e atyne qe rane fli per nderin e Atdheut ne diten e 7  Prillit dhe familjevet te tyne t’u epet nji rroge jetike. Si N. Kryetari i ketij Kuvendi proponoj qi familjes se Kapter Mujos t’i  jepet nga fandet e Kuvendit nji shume njihere prej 3.000 frangash shqiptar, si nji ndihme simbolike.

Z. Bajram Gashi· Asht me te vertete nji mendim shume i bukur te ba­ het kujtimi i Kapter Mujos e te tjerevet deshmore qe rane ne luftime kundra invazorit italjan ne ditet e 7  te Prillit 1939, po jam i mendimit qe ky kujtim te shtrihet edhe ne 14 deshmoret e Pejes qe rane fli  me 19 Prill
1941 kur u shtrija serbe u shkatrue prej ushtrise jugoslave, ku zbriten fla­ murin e Serbise e ngriten flamurin shqiptar. Peja, e viset e tjera te Shqip­ nise kane ba  mjaft per keta deshmore e per familjet e tyne, po kurdohere ka qene nji inisiative private, pa  asnji forme zyrtare.
Nuk duhet te tregohemi lokaliste, dhe me duket se Asambleja Kombe­ tare e ka per detyre  t’u c;faqe ndjenjen e mirenjohtjes edhe atyne desh­ moreve kosovare shqiptare, te eilet me vjet me radhe vuejten nen robnine hek ullore te Serbise dhe ma ne fund dhane gjakun per lirine e per fla­ murin e Shqipnise. Ne e shifni t’arsyeshem, duhet edhe ketyne 14  deshmo­ rve te Pejes e familjes se tyne t’u  jepet ky sodisfakcion·

112

Z.  Et’ hem Cara. Nuk kam as ma te voglin kundershtim qe keta desh­ rnore te kujtohen me nderim dhe Asambleja Kombetare t’u ndihmoje fa­ miljeve te tyne. Un permenda Kapter Mujon, po deshmore te tille ka edhe te  tje:re. Edhe keta  nga ana  e  Asamblese te  kujtohen  me ndonji  leter mirenjoftesije ose me  nji ndihme.

Z.  Bajram Gashi: U  mbyllen dy faqe te zeza t’historise s’one, te dy ja per te njajtin qellim, per te njajten perpjekje, vdekje per mprojtjen e li­ rise kundra okupatorit te huej. Prandaj  edhe keta  14   deshmore te Pe­ jes,  qe bane fli jeten per lirine e Kombit e ngritjen e flamurit kombtar. te kujtohen me nderim edhe te perfshihen me deshmoret e 7  Prillit.

Z. Nen-Kryetar:  Kejo qi bahet asht ma teper  nji gjest simbolik per Kapter Mujon i cili me pushke ne dore dhe pa pase ku me u mbeshtete dha jeten e tij per mprojtjen e Atd heut per t’i dhane me  kuptue botes se shqiptari jep   jeten e vet e nuk pranon qe vendi i tij te shkelet prej inva­ zorit te huej.
Asamblea Etnnlieare u d:rejton ndjenjat mirenjohtesije te gjithe atyne
njt>rezve   qe  derdhen  gjakun  ne  rastin  e  hymjes  se  Fuc.pve1·    italjane e te shkatrimit  te FtH ivei .Jugosllave dhe, vec;anerisht i dr.:ojtohet  me   nji
ndihme farniljes se ndjerit Kapter Mujo si nji ndere simbolike te popullit dhe te Shtetit !>hqjptar, tue i dhane nji shume prej 3.000 fr. shq.
Pranohet.
Ma  vone do  te merren parasyshe edhe deshmoret te tjere prej Parla­
mentit t·ardheshem.
Per sot i japim fund bisedimit, dhe mblidhemi neser ora tre pasdreke. Mbyllet n’ora  17.

SEKRETARI:
lng. Raif Maliqi d. v.
KRYETARI:
Dr. Rexhep Krasniqi

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDHJA. E XII.

E  Merkure  m e 10  Nonduer  1943, oro  16

Permbajtja

1 ). Kendim e vertetim i procesverbaLit; te  Mledhjes se kalueme, date
.J   Nanduer 1943.

2 ). Falenderim i Z-it Prof.  Mihal   ZaUarit,  per  zgjedhjen si  KryetaT
i Kuve11dit Kombetar·

3). Ndryshimi i Paragrafit  te  I, Neni  21  te  Statutit Themeltar.

4). Caktimi i shperbLimit  te  Parise  dhe  te  Deputetvr.

5′ K ethim i Kuvendit  Kombetar ne  Parlament.

KUVENDI     KOMBETAR

MBLEDH)A. E .XII.

E  Merkure,  me  10  Nonduer  1943,   oro   16

(Kryeson  Z.   Prof. MIHAL ZALLARI)

Bahet apeli nominal i misave te Kuvendit Kombetar dhe mungojne Zz.: Mark Gjonmarkaj,  Bedri Pejani,  Caf   Ulqini, Filip Llupi, Hafiz Xhe­ mal, Jusuf  Beshiri, Mid’ hat  Llagarni, Shefqet  Frasheri.
Kendohet  dhe vertetohet  procesverbali i mbledhjes  se  XI, me da.te
Nanduer   1943.  .

Z. Kryetari: Zoterinj antare  te Kuvendit, shoke,

Me bate nji nderim te math tue me zgjedhe si Kryetar  te Kuv·:mdit Kombetar. Nuk dij si te Ju falendero j,  po jam krenar qe Ju, vullnetarisht me zgjodhet, qe nuk u  emerova, po   me zgjodhet Ju  qe jeni perfaqesuesit c popullit.
Jam krenar qe me takoi fati te vazhdonj ne rrugen qe ndoqi i ndjeri ldhomene Kosturi. Por, une nuk jam kerkushi pa Ju, dhe Ju s’jeni shume pa Kombin. Ne  qofte se jemi dic;;ka,  se jemi nji fuqi, kemi bindjen e plote se kejo fuqi mburon nga Kombi dhe asht per interesatKombit. Prandej jemi nji fuqi e duhet te jemi nji fuqi. Duhet te jemi nji fuqi per te per­ l”rahe edhe Qeverine se ciles perpara disa diteve i dhame votbesimin t’one. Ajo Qeveri duhet te jete e forte me anen t’one e jo  e forte prej vetiut, se atehere edhe nji Qeveri e dalun nga gjini i jone, me frymen  t’one, mund
te dale per dam te Kornbit.
Do te Ju  lutem shume ne baze te frymes  qe filluam kete pune, m
‘lte t’a vazhdojme, te bashkepunojme me shoku shokun pa prapamejtim,
te mos ishesim  mendje njani t j atrit,  po te bashk.epunojme per  te miren
e  popullit dhe te drejtat  e Kombit.
Lus Zetin, te dalim faqebardhe e te kemi sukses ne veprimet t’ona per te miren e Kombit.

Z. Dr. R.  Krasniqi (N. Kryetar .). Me qene se Z.  Kryetar asht pake ipa­
r.nundun, do te drejtoj  une bisedimet e Kuvendit.
Me qene se Statuti themeltar cakton se cilesia e deputetsise nuk paj­ tohet me nepunesi dhe mbasi nji pjese e Asamblistavet perbahet prej ne­ punesish ,  asht pa nevoja qi paragraf i i I i nenit 21 te Statutit Themeltar te ndryshohet ne menyre te persh tateshme·  Ndryshimi asht studjue prej

117

nji Komisioni te perbam prej Juristash i cili ka ardhe ne perfundim me
:1dryshue paragrafin  e I, te nenit 21te  Statutit  Themeltar, si vijon:
« Cilesia e  deputetit  asht e papajtueshme vetem me ofiqin e Pref ek­
tit,  te  N enprefektit,   te  Kry etarit  te  Bashkise, Funksionarit  gjyqsuer.
Oficerit  te  Fuqiv et t’Armatosuna dhe me sherbim aktiv fetar.
Nepunesi. gjate  kohes qi asht  deputet,  asht  ne  pritmeni  te  ve<;ante
per te gjitha ef ektet e  ligjes dhe merr rrogen se bashku me shtesat kuer
!<” e!o te kalojne shperblimin e caktuem per deputet.

Z.  Isma.il Se f a:  Nuk kam kundershtim  qi te pranohet  kjo shtojce,  po vetem me kondite qi ky   paragraf asht ne fuqi vetem per nji kohe te cak­ tueme e jo,  per gjithnji.

Z.  Rifat Tartari: Ma se pari duhet te marrim vesht qi a  u vendue te
‘”‘etet si Asamble a  po si  Parlament.

Z. Rexhep Krasniqi: Kjo shtese nuk ka te baje me te.

Z.   Rifat. Tarta1·i:  Une  jam i  mendimit qi nji nepunes, nuk duhet te kt:te dy cilesina. te jete hem n2punes hem deputet. Prandej  asht absolu­
: JSht   e nevojshme qi ata qi jane nepunesa te zgjedhin a duen me majte
neJ::unesit, a  po duen me qindrue si  Asamblista.

Z. Rexhep  Krasniqi:  Kjo <;eshtje ka  marre fund, mbetet  vetem per t’u  pranue kjo dispozite·

Z.  At’    hem  Cara: K.io   dispozite, te  jete  si nji dispozitP tranzitore dhe te shtohet: «  Sa per kete here dhe per deri ne zgjedhjet e  reja ».

Z. Rexhep Krasniqi: Pranohet  keshtu? Pranohet.
Kendohet vendimi dhe pran o het si pason:

Dispozi te tranzitore qi i shtohet Statutit  Themeltar te Shtetit.

<<  Paragrafi  I  i   Nenit  21   Statutit  Themeltar  te  vitit  1928, moclifi­
kohet si pason:

Sa per kete here dhe per deri ne zgjedhjet e reja, cilesija e depu­ tetit  asht e  pa   pajtueshme  vetem  me  ofiqin  e  Prefek tit,  Nenprefektit, E.ryetarit te Bashkis, Funkcionarit Gjyqesuer, Oficerit te Fuqive t’Ar­ rnatosuna dhe me sherbimin aktiv fetar.

Nepunesi gjate  kohes qi asht  deputet,  asht  ne  pritmeni  te  vec;;ante
f?t:!T   te gjitha efektet e ligjes dhe merr rrogen se bashku me shtesat kur
.kejo te kaloje shperblimin e caktueme per deputet. »

Z.   Rexhep Krasniqi: Tashti mbetet  pika e caktimit  te shperblime­ vet. Si mbas bisedimevet qi kemi pase, Kryesija  asht e  mendimit oi c;;hperblimet  e  deputetvet si dhe ata  te caktueme per Kryesine, te mbe­ sin  si ishin ma  pare,  mbasi  Kryesia  nuk  e  shef  opertune  qi  te  bahen ndryshime  ne keto shperblime  pa  u  ba ndryshime ne rrogat e nepune­ savet.

Z. Dr· Xhelal Mitrovica: Kemi pranue si parim themeltar qi do te
; unojme pa   shperblim  a  pa   rroga dhe me ket parim kemi ardhe  ketu tue vendue se do te marrim  per kohen e vazhdimit  t’asambles nji  djete; po jo   shperblim apo rroge; prandej  jam i mendimit qi deputetet  duhet
o:e  vazhdojne pa shperblim dhe ata qi jane nepunesa te marrin rrogen qi kan si nepunesa.

Z.   Eqrem  Telhaj:  Edhe  une  perkrahe  mendimin  e  Z.   Xhelal  Mi­
trovica.

118

Z.  Hysen  Prishtina:   Edhe une  jam  i  mendimit  te  Z.   Xhelal   Mi-
trov. 1. c. es.

Z.   Nexhmedin V rioni: Ne   baze te mandatit  qi n’a  ka dhane Asam­ bleja, na kemi te drejte te marrim nji djete e jo  shperblim·  Prandej per­ krahi edhe une  mendimin e ZZ. parafolesve.

Z.  Mustafa Mara Drita:  Me qene se Asambleja don te kthehet ne Parlament, nuk asht e drejte qe te jete pa   shperblim. E kemi refuzuc shperblimin si Asamblista, po  si deputet nuk asht nji gja e drejte.

Z. Kico K oci:  Ne   ka kush qi nuk pranon te marrin shperblim, ate mund t’ia  falin Shtetit  ose kujt  te doje  dhe  keshtu  c;eshtja zgjidhet.

Z. Eqrem Telhaj:  Nuk asht c;eshtja qi te ia falim shperblimin Shte­ tlt a  po  jo,  po  c;eshtje parimi. Kemi fillue pa rroge dhe ashtu duhet t’a vazhdojme. Prandej  jam kundershtar  per pagimin e nji shperblimi.

Z·   Rexhep Krasniqi:   <;eshtja e   shperblimit   duhet  te  perfundohet. Perf aqesija e Parlamentit nuk perbahet vetem prej nepunesish ose ka­ pltalistave, po   perbahet  edhe prej  njerezve qe nuk  jane nepunesa  dh nuk kane nji tregti,  dhe nuk  asht e drejte  qe te punojne pa nji shper­
!:>lim.  Mue kejo me duket nji gja e teprueme, dhe te ketij mendimi asht edhe  Z.   Kryetari se nji njeri  duhet te sh perblehet  per  punen qe  ban.
.Prandej asht  e aresyshme qe Deputetet  te shperblehen,  si shperblehen kudo.  E  c;mojme vullnetin e mire t’atyne qe duen te punojne pa shper­ blim, po shka asht -:  drejte  asht e drejte dhe Deputetet duhet te pagu­ hen, sikur paguhen ne te gjithe boten ,  edhe nder nl:!.

Z. Ekrem Telhaj:  Per ata persona qe jane nevojare e qe nuk kane as
11 egti e ase nepunesi, munt te merret  nji vendim i posa<;em  qe ata te paguhen. Edhe ne ka te tille, besoj se keta jane nji pakice fare e vogel.
Idea e pagimit te deputetvet  asht c;faqe per heren e pare ne France rnbas revolucionit, per  aresye  se  Deputetet  qe  merrshin  pjese  ne Par­ lament s’ishin nga parsija, po ishin pre j  popullit dhe kishin nevoje.

Z.   Kryetar i  (M. ZaHar’i): Shka asht e teprueme, eshte e damshme. Ne, populli nuk do te na masin ne baze te shperblimevet ose te rrogavet qe marrim, po do te na masin ne baze te  punes se kryeme. Per  ate qe punon, per  ate qe kryen nji veprimtari, du het dikush te mejtoje qi t’i
c;igurohet  edhe atij  jetesa familjare. Idealizma eshte nji gje e bukur, dhe arsimtari, prof esori duhet te  jete ma idealist nga te gjithe,  se ay eshte ne kontakt me elementin e njome; po   duhet te mos harrojme se c;do  cili ka nevoja    dhe i duhet  te rroje dhe te siguroje nji fare  soj  jetese per vedi e per famil jen e  vet. Kejo eshte nji ideaHzem e teprueme dhe neser Jo te pendohemi.
Populli nuk di patakc;llek, dhe edhe ata qe sot na kritikojne,  neser nuk do te na kritikojne, dhe populli do te jete i knaqun, po   te shofin se
nuk vjedhim dhe nuk lame te tjeret  me vjedhe.
Flas per vehten t’ime: nuk dua nji shperblim prej 4000 frangash, me
mjaftojne  1500 apo 1000 franga, po  keto idua,  pse nuk me permetohet te
.shkoj me kepuce te grisura. Mjafton qe mos te bajme abuzime dhe mos te lame te tjeret  qe te bejne abuzime, se nji sigurim minimum i jeteses esh te nji  gje e aresyeshme. Keshilli i Nalte merr  rroge,   Qeveria merr noge, po   pse te bahet vetem perjashtim  per  deputetet.

Z. Mustafa Mafa Drita:  Une nuk jam nga ata qe kane marre ndon ji­ here pare prej  Qeverise, po  e drejta asht qe deputetet duhet te marrin n ji shperblim, se nuk  jane te gjithe  zengjina dhe me ate rrog.e u duhet te jetojne.

119

Z.  I. Sefa: Le te shenohet ne   procesverbal se une sherbej  pa   rroge·

Z.  Dr. Xhelal  Mitrovica:  Z.  Kryetar, te vihet ne   vote qe deputetet a  duhet te jene pa shperblim apo me  shperblim e  mandej bisedojme.

Z.  Dhimiter Kadmbra: Si ministrat, ashtu nepunesat si dhe depu­
tetet per Shqipni punojne. Pra edhe ne duhet te na epet mundesija te
1rojme ashtu si rrojne te tjeret. Ashtu si paguhen ministrat e  nepunesit
ashtu duhet te paguhen edhe deputetet. Ay   qe nuk do   shperblim  mund
t”a  destinoje si   te duen.
z. I. Bicakciu:  Edhe  une  e   denonsoj rrogen ne  favor te  Shtetit. Z. Nexhmedin Vrioni: Edhe un nuk due shperblim. E  la ne favor te
Shpitalit te Shtetit.

Z. Dh. Kacimbra: Sie thashe, secili shperblimin e vet mund t’a des­ tinoje per ndonji veper bamirese ose tjeter. Fundi 600   fr. nuk jane edhe nji shume aqe e madhe sa te damtohet Shteti.

Z.   Et’hem  Cara: Po   te pranohet kethirni i Kuvendit Kombetar ne
:Parlament dhe ne qofte se pranohet qe Deputetet duhet te marrin shper­
blim, atehere keta  duhet te marrin  nji shperblirn vjetuer  prej  8400 fr­
c;hq.,  si mbas dispozites 23  te Statutit Themeltar.

Z.  Dhimiter  Kacimbra: Kejo nuk  asht  doemos, sepse si   mbas para­
grafit te dyte po  te ketij neni, caktohet se shperblimi mund te ndrysho­
!,et here pas  here me   ligje, dhe ketu  me  ligje po  ndryshohet.

Z· Rexhep Krasniqi (N. Kryetar): Atehere, po  e vejme ne vote. Ata qe pranojne qe deputetet  te mos marrin shperblirn, te ngrehen ne kambe!
Ngrehen ne kambe vetem 11  vete.

Z. R-  Krasniqi (N. Kryetar): Atehere kejo teze ra.

Z.  Kryetari: Pashe vetem pasaniket  qe u  ngrehen ne kambe e jo  te v urfnit. Kejo nuk eshte nje merite e  veGante.

Z.   Rexhep  Krasniqi (N. Kryetar): Tashti sija e  shperblimvet:
Per Kryetarin, shperblim mujuer
,.     N.Kryetarin    »    ,.
,.     Sekretarin    »    ,.
»     Kujdestarin     »     »
Per deputetin shperblim mujuer
mbetet per t’u  caktue sa-

fr. shq. 1500
»     900
»     750
»     750
fr. shq.    600

Z.   Rexhep Krasniqi (N. Kryetar): Ata qe  e  pranojne, te thone pra­
nohet.
Pranohet.

Z.  Rexhep Krasniqi (N. Kryetar): Ma   pare se te pro9edojme ne ke­ thirnin e  Asamblese ne Parlament, u  parashtrohet  Zotnis s’Uej  per apro­ vim nji vendim persa i perket ndryshimit t’emertimit te kap. I te Fondit
te Parlamentit, t’administrimit  te  buxhetit ·prej  Kryesis sidhe te  rregu­
llimit te personelit.
Po ju  kendojme vendimin:
1)  Emertimi i kap. I. te parapamjevet te  shpenzimevet per institute
te nalta e Ministri e  Financavet te buxhetit per ushtrimin financiar 1943-

120

1944, «Fond  per t’i  u  versue Keshillit t’Eperm Fashist Korporativ per t’u ba balle shpenzimevet te c;do  natyre per funksionimin e tij »   qi, me ven­ dimin e vet rne date 25  Tetuer u ndryshue ne Fond per t’i u versue Ku­ vendit Kornbetar per t’u  ba balle shpenzirnevet te c_;do  natyre per funk­ sionirnin e tij », duke qene se Kuvendi Kombetar kethehet ne Parlament, emertirni i kap. I te budgetit te naltpermendun ndryshohet n.e kete me­ nyre: «Fond per   t’i versue Parlamentit per   t’i u. ba  balle shpenzimevet te
<;do natyre  per Junksionimin e  tij.

Z. R. Krasniqi ( N. Kryeta7’1 ): Vihet ne vote per pranim. Ata qe e pra­
nojne thone pranohet.
Pranohet.

Z. R. Krasniqi (N. Kryetar): Kemi piken e dyte per bisedirn.
2)  Per vjetin financjar 1943-44. buxheti i Parlarnentit  asht  autonom
dhe adrninistrimi i tij ba.het prej kryesis se Parlamentit.

Z. R. Krasni.qi (N-Kryetar) A  pranohet  kejo dispozite? Pranohet.

Z. R. Krasniqi (N. Kryetar): Tashti kerni piken e trete persa i perket ish personelitte Keshillit t’Eperm Fashist Korporativ.
3)   Personeli i ish Keshillit t’Eperm  Fashist Korporativ, quhet  Per­
sone!i Parlamentit, me gradat e rrogat e tyne dhe me te drejten  e pen­
sionit si rnbas ligjes Nr. 91,  date 16-4-1941 botue ne Fletoren  Zyrtare,  Nr
62,   date 6  Maj 1941.

Z. R. Krasniqi (N. Kryetar): Si e dini Zotnia e juej Shteti :shqiptar ka pase vazhdimisht Parlament  me nji  personel administrativ  qe ka qene vazhdimisht ne detyre. Prandej  u   paraqitet Zotnis s’Uej edhe kejo dis­ pozite per t’u pranue.
Pranohet.

Z. R.  Krasniqi  fN·  Kryetar): Tani mbetet  c;eshtja e  ndrimit  te  Ku ­ Kuvendit Kornbetar ne Parlament  dhe delegimit t’atributavet  te veta le­ gjislative Pushtetit Permbarues per nii kohe te caktuerne e si te shifet e aresyeshme.

Z. Kic;o   Ko9i: Kur do te behet betimi i At Anton Harapi-t, l ush do t’a betoje? Me duket se asht e nevojshrne te qendrojme si Asarnble, ne mos per tjeter,  per betirnin e antarit te Keshillit te Nalte, At Anton Harapit.

Z. Dhimiter Kacimbra: Si mbas nenit 56  te Statutit Themeltar, betimi
i.  Antarvet te Keshillit te Nalte bahet edhe perpara Parlamentit.

Z. Dr. Xhelal Mitrovica: Mbasi Kuvendi Kornbtar transforrnohet ne
Parlament une nuk jam i mendirnit qe te vazhdojm si deputet, per are­
-sye  se mandati na asht dhane si Asamble e jo  si Parlament. Prandaj  te vihet  ne vote rne thirje  emnore, per  tregirn Xhelal Mitrovica, a  do me qene deputet apo jo…

Z. Tartari: Deri sa Asambleja qe ajo qe krijoi Keshillin e Nalte, for­ moi Qeverine se ciles i dha votebesimin, jam i mendimit te  vazhdojme deri ne fund si Asamble. Na   ketu s’kemi opozite qe po i bajme pengime Qeverise qe te shperndahemi e t’a lame te lire, pse Qeverija ka dale prej gjinit t’one e me frymen t’one keshtu qe nuk ka ndonji aresye qe te shperndahemi dhe do t’ishte shume ma mire qe te rrime ketu dhe Qeveria te perfitoje prej bashkepunimit e ndihmes morale t’one.

Z. Nexhmedin Vrioni: Si mbas nenit 28  te Statutit, Parlamenti rnbli­
dhet vetiu ne nji sesionpese muejsh ne vit prej 15 Tetuer e deri 15 Mars.

121

Z.  R. Krasniqi (N. Kryetar): Si mbas mendimit te shumices pezulloj­ me   veprimet t’ona per nji kohe deri me 31  Mars, tue lane Kryesine ne veprimtari te plote.
Zane: Pranohet ..

Z.  Kryetari ( M. Zatlari): Ne  kemi thane te gjithe do  te sherbejme per
le miren e Kombit, si ne, ashtu Qeveria. Jemi te gjithe ni mendjeje se
‘ everia  e sotme ka dale nga gjini i jone, po  kejo, nuk do  me thane  se
:io  t’i besojme sy verber. Prandej  jam i mendimit te mos caktojme kohe, po  t’a  lame per nji  kohe te pacaktueme, kur t’a shofe Kryesia me udhe,
mund te ndodhe per deri ne Mars dhe mund te ndodhe edhe per dy jave. Na  si Parlament i pezullo jme  veprimet  t’ona  per nji kohe te pacaktueme tue e lane Qeverine te  lire ne veprimet  e saja.  Po k y  Parlament  nuk d uhet te kete besim te kurrkush, po  vetem te Atdheu, te Kombi. Qeveria duhet te jete e forte, po  e forte jo  prej vetiut, po  e forte me forcen t’one. Ne  duhet te kemi besim te Qeverija dhe Qeverija duhet te kete besim te ne, pse mos te kete atehere s’ka harmoni. Prandej  sie thashe, pezulloj­ me veprimet per nji kohe te pa   caktueme tue pase te drejte Kryesia me mbledhe Pariamentin kur t’a shof e te nevojshem, e lame Qeverine te li l’e  T.e  punojne, me gjithe se ajo s’ka  ndonji pengim prej  nesh ,  po  ne rast se Qeveria nuk vepron si  duhet, ne do  t’i thomi halt.

Z.  Xhelal M itrovica: Z.  Kryetari thote se Qeverine duhet t’d lame te lire te punojne me besimln t’one. Moste genjehemi kot; Qeveria mund te baje pune te  mira kur te kete besimin e popullit dhe me besimin e po­ pullt  do  te kete su kses.  Fundi fundi, kush jemi ne,  qe   duem t’a  kontro­ lojme Qeverine?

Z. Kryetari ( M . Zallari): Ne   qofte se ne s’jemi kush, Qeverija asht ma   pake nga ne.

Z. Ing. Langu: Ne  qe jemi mbledhe ketu,   nuk kemi dale nga rruga dhe pr :::j gjinit t’one duel Qeveria. Z.  Xhelal Mitrovica, shpesh ne bise­
:limet e tija  na atakon poziten t’one.  Ne sot perfaqesojme popullin dhe prandej nuk duhet te bahen te tilla atakime te padrejta. Jam plotesisht d’akord qe mos te caktohet kohe, po  konvokimi i Parlamentit te lihet ne mimin e Kryesis.

Z.  Dhimiter Kacimbra: Statuti  ka nji dispozite si mbas se ciles Krye­
sia   e therret Parlamentin, kur t’a shof e te nevojshme·

Z.  Rifat Tartari· Une vehtn  t’ime e quej perfaqesues i  popullit dhe prej  nesh ka le  Qeveria, dhe ne qofte se ne  jemi ilegale, atehere  edhe Qeveria ashte ilegale. Si Keshilli i Nalte ashtu Qeveria dolen nga gjini i kesaj Asambleje. Prandej nuk e marr vesht ate qe do te thote Z.  Xhelal Mitrovica, se populli qenka tjeter  e na Asambleja tjeter.
Sie thashe ne  fillim, Qeveria s’ka ndonji pengim prej nesh, se prej gJinit t’one ka dale dhe jam i mendimit qe   te vazhdojme si Parlament
:leri sa te stabilizohet qetesija.

Z· Kico Koc1.: Si rregullorja  e jone ashtu rregulloret e Parlamentavet te botes, caktojne se Parlamenti funksionon per nji kohe te caktueme. Rre­ gulloria e jone parashef 5  muej veprimtari parlamentare vazhdimisht. Ka nji dispozite tjeter  Statutare  si mbas se ciles Kryetari i Parlamentit ka te drejte te therrase Parlamentin. Perpara se te shperndahemi duhet ma perpara te caktojme se cila do  te jete koha e vazhdimit dhe koha e pu­ shimit te ketij Parlamenti. Sot sie dijme te gjithe, gjendemi perpara nji kohe anormale, perpara nji vllavrasjeje dhe ku   t’a dijme neve se ·mund te ngjajne neser.  Mundet pas pake kohe qe Qeveria te  kete  nevoje me konvokue Parlamentin· Qeveria sie; u  theksue ka  dale nga gjini i jone, dhe

122

nuk marr vesht pse te shperndahemi e t’a lame Qeverine te lire me vep­ rue mbasi asaj prej nesh nuk i  vjen ndonji pengim. Jam i mendjes qe per aresyenat e sipertregueme te mos shperndahemi.

Z. Bajram Gashi: Nuk kuptoje se per ·aresye disa shoke kerkojne tE­ vazhdojme ne detyre e mos shperndaheml. Vazhdimi i jone me duket  s<::: asht i kote, mbasi Qeveria ka dale prej gjinit t’one dhe ka   besimin t’one. Persenat  e Qeverise. te eilet nuk jane kursye ne kete gjendje te veshtlre me marre pergjegjesine e me perballue gjendjen e veshtire i njofim te gji­ the- Duhet te mos harojme se kaozi nuk asht vetem ne Tirane, po  ne te gji­ t.ha  viset e Shqipnise, dhe prandej detyra e  jone asht me shkue n per qar­ qet tona me muejte me zbute gjendjen shpirtnore e me shpetue popullin n.ga  anarshija. Na  nuk jemi tjeter ve<; se nji nderlidhje ne mes te popullit e  te Qeverise. Duhet t’a lame Qeverine te lire qe te kuptoje gjendjen dhe na  te shkojme neper qarqet t’ona tue u mundue, si thashe, me zbute gjak­ nat e me shpetue popullin nga anarshija.
Prandej  jam i mendimit qe Parlamenb duhet te shperndahet per nji kohe  te  pacaktuem·:? tue pase te drejte Kryesija t’a thrrasi kur t’a shofe me nevojen.

Z. Mustafa Mara Drita: Ky Parlament  asht hala voe e ngrohte dhe nji pjese kerkon te shperndahemi. Sa per nepun.esat, ata qe nuk deshirojne te  vazhdojne si deputet, ata  mund  te  japin doreheqen. Une per  vehten t”ime jam i mendimit qe te mos shperndahemi,  po   te vazhdojme si Par­ lament, se kejo asht detyra  e jone. Veq kesaj Parlamenti si mbas Statutit Themeltar, pa votue budgetin nuk mund te shperndahet. se une ate budget qe  asht  pranue  ne    kohen  e  Fazhizmit  me shume  miliona borxh,  nuk f·  pranoj.
Na   per  ruejtjen  e Statutit   jemi ketu  dhe mbasi  jam betue  per  te, une kundra Statutit nuk votoj.

Z. R. Krasniqi (N. Kryetar): Kemi edhe nji pike tjeter  qe duhet te
.z:gjidhim,  perpara se te vendojme  kethimin e Asamblese ne  Parlament . A..sht  verejte  ne keto kohet e fundit  se disa nga perfaqesuesit nuk  kane ardhe ne mbledhje me mejtim ose prapame jtim. Prandej  Kryesija   e shef t’aresyeshme  me ju   parashtru Zotenis s’Uej, mendimin, qe kur nji per­ faqesues  mungon  nder  mbledhje  pa    shkak te  justifikuem,  t’i  njifet  e
ctrejta Kryesise te zgjedhe nji perfaqesues tjeter  ne vend t’atij  qe nuk vjen, nga numri i misavet t’Asamblese qe kane qene Asamblista, te Prefekturavet  perkatese.
Pranohet.

Z. R  Krasniqi (N. Kryetar): Si po  shifet, shumica asht e rnendimit qe Asam.bleja   te  kethehet  ne  Parlament,  me keto misa.  Gjithashtu  asht  e mendimit qe t’i a  delegoje atributat  e veta Pushtetit Permbarues per nji Kohe   qe te shifet e aresyeshme nga Kryesija, tue lane Kryesine ne ve­ primtari te plote.
Sa per nepunsat qe jane misa te Parlamentit, ne kohen e pezullimit, shumica asht e mendimit qe keta te  vazhdojne prane dikastereve per­ katese.

Tashti po ju  parashtrojme formulen per votim:

1)  Kuvendi Kombetar, mbasi e quen te plotesueme detyren e tij, vendosi te kethehet ne Parlament  me misa perfaqesine e delegueme me vendimin e marrun me date  23  Tetuer  1943, dhe me kete  cilesi, tue  u thE>meluem  ne vendimin e  Kuvendit  Kombetar  te  marrun  me date  22
Tetuer 1943, 1a  delegon atributat  e  veta legjislative Pushtetit Permbarues per nji kohe qe te shifet e nevojshme nga Kryesija e Parlamentit, gjatt: se c:Hes,  per shkaqe te gjendjes se krijueme nga lufta e perbotshme, Par­ lamenti pezullon veprimet e tija, tue lane Kryesin ne veprimtari te plote.

123

2)  Po per shkaqe te krijueme nga koha e  luites, shifet e nevoj­ shme qe nepunesat e  Shtetit, misa te Parlamentit, ne kohen e pezullimi.t tt  veprimevet te Parlamentit, te vazhdojne ne sherbimet e tyne qi k.ane prane dikastereve perkatese.

3)  Kur nji perfaqesues i Asamblese, me   mendim ose   me prapa­ mendim dhe pa pasur nji shkak t’aresyeshem e  te justifikuem, nuk para­ qitet ne   mbledhje, i  lihet e drejta  Kryesise te zgjedhi nji  perfaqesues tjeter ne vend t’atij qe mungon, nga numri i Asamblistavet qe kane qene,
te Prefekturavet perkatese.

Z. R. Krasniqi (N. Kryetar): Ky formulim vihet ne vote. Ata qe e pranojne te thone pranohet.
Pranohet.

Z. R. Krasniqi (N. Kryetar): Prej  ketij 9asti, perfaqesija e Asamblese asht e kethyeme ne Parlament.

Z. Et’ hem Cara: Z.  Mustafa Mara per sa i perket Konventes se Ba­
.shkimit doganuer  me   ane  te  Komisionit te  Posa”;em te  ngarkuem prej Asamblese, ka pase ba  disa proponime. Zotenija e tij bashke me  te ndje­ rin Kryetarin e  Asamblese Idhomene Kosturi kane pase ra d’akord  mbi
disa pika. Prandej le te kendohet shkresa ketu, dhe te shfaqet mendimi
ne pranohet  ose  jo.

« Komisioni i Posar;:em  i K . Kombetar.

Tirane, me 21  Tetuer  1943.

P.  T. Kuvendit Kombtar,

T  iran e.

Komisioni i posa9em i ngarkuem me   shqyrtimin e  vendimit Nr.   2, date 16-IX-1943 te Komitetit Ekzekutiv te Perkoheshem, mbi konventen e  bashkimit doganuer me Italine, vendosi sa vijon:

Nenet 1,  2 (me perjashtim te paragrafit te dyte), 3,  4 dhe 5,  pranohen pa   ndonji ndryshim.

Per sa iperket  paragrafit te dyte te Nenit 2,  Komisjoni asht imen­ dimit se ky  paragraf duhet te ndryshohet ne menyre qe mallnat qe kane ardhe ose  qe jane porosite e qe jane pague e qe ndodhen n’udhtim e siper
<.tpo  gjinden ne vendet ku  jane porosite, perpara  dates se “;palljes s’inde­ pendences se Shqipnise, nuk duhet t’i  shtrohen takses doganore ad va­ lorem 100°/o,  mbasi keto jane pague me  Konventen valutare te Bashkimit
doganuer.

Me   gjithe ate nuk kemi kundershtim qe Qeverija te mos marri tak­ se,  po  kete mund t’a marri ne nji forme tjeter, si takse konsumi apo tja­ ter, po  jo si takse doganore.

Sa  per rnallnat  qe  jane porosite ose   do   te porositen mbas dates se shpalljes s’indipendences te Shqipnise, jemi te mendimit qe ato t’i shtro­ hen 9fardo takse qe do   te caktoje Qeverija.

M e nderime te posa me

Kryetari: Mustafa M.  Drita

124

Z. R. Krasniqi (N. Kryetar) Me  gjithe se Asamblea ka   dhane vendim
<:ete eshtje me   i a referue Qeverise, me qene se Zotnija e tij i jep   ran­
desi kesaj eshtje, le te na jape ca shpjegime.

Z. Mustafa  Mara Drita: Me   kete vendim qe ka marre Komiteti Ek­ zekutiv i Perkoheshem, tue pranue pagimin e  nji  takese doganore per mallna  qe vine nga  jashte 100°/o ad  valorem,  i asht  shkaktue  nji  dam i math ekonomise e  tregetise se vendit. Me vuem jen e kesaj takse jo  vetem qe c;mimi i  mallnavet ka hype, po  edhe mallnat  jane shduke nga tregu Z. Ministri i Financavet na pat     thane, kur  ju   drejtueme  bashke me Z.  I­ dhomene Kosturin, se Qeveria asht  tue pregatite  nji  ligje te re, po   me y_ene se Qeveria deri tash nuk solli gja, u detyrova te baje ket proponim
4e u kendue perpara Zotnise s’Uej. Prandej  lutem qe kejo c;eshtje te vihet
ne bisedim dhe te gjindet nji zolucjon, o  ne menyre sie;  e kemi proponue
-.a,   ose ne nji forme tjeter  se nuk eshte e drejte  qe dikush te perfitoje
prej kesaj mase dhe dikush tjeter  qe Fer nji arsye ose nji tjeter  nuk ka qene ne gjendje t’a nxjerre  mallin perpara dates se shpalljes s’indipen­
dences, te paguej takse.

Zane: Le t’i lehet Qeverise t’a rregullojne kete c;eshtje…

Z.  Mustafa  Mara Drita:  Keto jane gjana shume delikate ne tregti
·J· he prandej  Parlamenti duhet te marre  nji vendirn per kete c;eshtje.

Z. Kryetari: Me  duket se t’gjithe jemi dakord qe kejo c;eshtje eshte aqe Jogjikeshme dhe duhet t’i  jepet ndonji zgjidhje tue i a  referue  Qeveris bashke rne keto rekomandime qe ban Zotnija e ti j.
Per sot e mbyllim mbledhjen, dhe neser mbledhemi perseri. Mbyllet mbledhja n’oren 18.

SEKRETAR!:
Ing. Raif  Maliqi d. v.
KRYETARI:
Prof . Mihal Zallari d. v.
PARLAMENTI

MBLEDH)A. E J.

E  Ejte,   me  11 Nanduer 1943, oro   16
(Kryeson Z.  Prof.  MIHAL ZALLARI) Kendohen emnat e  ndodhen prane shumica.
Kendohet e vertetohet  procesverbali i  Mbledhjes se XII d· 10-Nan­
.:iuer  1943 te Kuvendit Kombetar.
Z.  Kryetari mban ligjeraten  e pershendetjes si vijon:

« Zotnij te ndershem »

Edhi ora te ndahemi, por jo  per te pushuar. Ndahemi me qellirn qe te sherbejme me mire, te lerne te tjeret dhe te jemi vete te lire per pune.
Ne,   s’jemi parti; partija  jon   esht  Atdheu  dhe ideologjija  jon   shqip­
tarija.
Kete bindje t’one te te drejtat e  Kombit perpara, e  pastaj te te drej­ tat e njeriut, t’a ringjallim ne bukurine dhe madheshtine ngjethese te di­ tevet te para te prillit 1939.
Duam qe kete besim t’one t’a shtyjme deri ne fanatizem , se fanatike jane edhe kundershtaret t’one, fanatike pervers!
Po perserit qe nje vullnet monstruoz me   nje ane, aresyetim xhuxhu­ maxhul dhe ndjenja miskine me ane tjeter,  kane kapur nje pjese te vlle­ zervet t’ane.
Perversitet! –Ne, shyqyr Zotit, as  e  kemi fjalen ne gjuhen t’one, dhe as i kane shkuar kurre nga mendja dhe nga zemra popullit t’one te keti­ lla pune perverse, – do  te thote: veprime te shemtuara, djallezore, kun­ dra natures!.
Eshte nje perversitet p·sh.  kur nji djal’ i ri edhe mbase i biri i nji turkomani, ose- ‘do te ishte m’e keqe-i biri i nje grekomani te ngrere revolverin dhe te vrase nje njeri si i ndjeri  leihornene Kosturi, i cili u mplak ne sherbimin e Kombit dhe familja e te cilit ka dhene disa deshmo­
re.
Kane bere per vehte nje ideologji, e cila, ne vendin ku u  zbatua per heren e pare, ka bere shume konesjone, kon esjone karshi nacjonalizmit, karshi fese, edhe karshi kapitalizmit, dhe neve na quajne per tradhtare

127

se qendruam  besnike te   ideologjis s’one   te vjeter,  per te eilen ata  vete luftonin para 7 prillit edhe gjate kohvet te para te pushtimit italian.
Eshte me mire, njimij here me mire, te vije dita kur te thuhet se s’ ka shqiptar se sa te thuhet: s’ka buna  shqiptare qe te derdhin gjakun per li­ ri dhe per te drejtat kombtare!
Per haterin e realitetit Kombetar, ne, si te  gjithe kombet, kemi nevoje per simbole. Njeres qe ne  jeten e  tyre  kane  bere sakrifiea  supreme  nt:: sherbim t’Atdheut, e  kemi per detyre t’i kujtojme me nderim dhe t’i pra­ nojme si deshmore si   i  kane pranuar  gjithe  Kombet e tjere. Me qene se koha esht e shrurter keta deshmore s’mund t’i kujtojme nje nga nje po deshmoret qe rane fli perpara prillit 1939, te eilet e provuan se ishin drejt per drejt ne sherbim te Atdheut pa  rezerve, me duket se esht mire qe At­ dheu t’i kujtoje.
Ne   ditet e  shkarkimit  te  fuqivet italiane ne vendin t”one te  shume vuejtur,  nje pjese e madhe e  djalerise, nje pjese e madhe e  puntorise dhe nepunsa te ndie3hem, me gjithe se nuk dinin te perdornin as arme si du­ hej, deshen te mprojne token e shenjte te tyne dhe duallen te luftojne me nje trimeri te jashtezakonshme deri ne  oret e fundit pa  shprese fitimi, s·e­ pse ashtu u  urdheronte detyra dhe nderi i Atdheut .
Kujtoj me nderim patriotin kapter Mujon,  i cili i kundershtoi  me pu­
..,; hke invazorit deri ne flijimin e fundit. Per haterin e Kombit, per hate­
rin e Atdheut, duhet t’i jepet emni i tij nji rruge, ose fytyra e tij te vihet ne nji pulle. Permenda vetem nje shembell, se deshmore te ketille mund
te kzte mjaft  te   tjere.  Edhe nje shembell tjeter  tragjike  asht  ajo  e te ndjeri.t Idhomene Kosturi, i eili ra fli ne sherbim t’Atdheut. Gjithe bota i
:Ji  sherbimet qi   i  ka   bere Atdheut Idhomene Kosturi. Prandaj  edhe per te do te ishte mire te merrej  nje mase duke pagezuar sheshin Ko3tanzo Ciano me  emerin  e  Idhomene  Kosturit·
Emeri i Kapter Mujos mund te perjetesohet duke caktuar  nje sh·zsh ne Durres dhe pikerisht ne vendin ku luftoi dhe mbeti i vrare·
Kam edhe nje lutje: me eilesie t’ime, si Kryetar, dhe si shok dua t’ju flas me sinqeritet. Kurte shperndahemi e te shkoni neper krahinat t’ueja ne si edhe  ju  do   te vazhdojme punen, edhe bashkepunimi  juej me neve do te jete i pa-nderprere.
Me kete besim do te vazhdojme detyren  t’one. Ju uronj udhe te mba­
re dhe dal9im faqebardhe te gjithe per hatrin  e Kombit. (brohoritje).

2. Rexhep Krasniqi (Nenkryetar): Per sa i perket propanimit te bu­ kur te 2-it Kryetar qe emeri i Kapter Mujos te perjetesohet duke eaktuar nje shesh ne Durres me emrin e tij ne vendin ku luftoi dhe mbeti vrame; e dyta: qe sheshi Kostanzo Ciano ne Tirane, te pagezohet me emnin e te ndjerit Idhomene Kosturi, me duket se te gjithe jemi te mendimit qe te pranoh-  t.

Pranohet me brohoritje dhe vendoset t’i shkruhet Qeveris per m.z  vue ne  zbatim kete vendim.

2. Kryetari: Ahere me kaqe i  japim fund  mbledhjes dhe  u  pafshim me hair .

Mbyllet Mbledhja n ‘oren  16.30.

SEKRETAR!:
Ing. Raif   Maliqi d. v.
KRYETARI:
Prof . Mihal Zallari  d. v.

128

PARLAMENT    I

MBI.EDH)A. E II.

E Ejte, 13 Kallnduer   1944, oro  15

Permbaj t ja

1)  Kendim e vertetim i P·rocesverbatit te MbLedhjes se  kalueme  date
1  Nanduer 1943·

2) Betim iShkeLqeses  P. Anton HaTapi, mis  iKeshillit  tid   Nalte.

3)  Ligjerata e  Shkiilqeses P .  Anton Harapi.

PARLAMENT    I

MBLEDH)E II.

E  Ejte,  13  Kollnduer   1944,   oro  15

Bahet thirrja  emnore e Zotni Deputetvet dhe ndodhen prane te gjitt.e
Kendohet dhe vertetohet ProcesverbaU i mbledhjes I me dt. 11-XI-1943

Z. Kryetari: Ju  kemi thirre  Zotnin t’Uaj  per te  ndegjuar  betimin e
P. Anton Harapit si mis i Keshillit te Nalte.

Tash po   ba_jme betimin:  P. Anton  Harapi,  mis i  Keshillit  te  Nalte betohet si vijon:

« Une Pater  Anton Harapi – Meshtar ka tholik,  betohem  n’emen  te
?erendis e  mbi nderin t’em se kam per te qene ruejtes besnik i  mevehte­
.sis dhe i tanesis toksore te Shqipnise si dhe iStatutit e i ligjevet te Shtetit».

Brohoritje·

Z. Kryetari: P. Anton Harapi do te mbaje nji fjalim. Urdheroni Pater nton!

P. Anton Harapi: Tash  sa kohe publiku  shqiptar  ka  prite  me ndie nji fjale  prej  meje. Megjithese parashoh se do te kuptohem keq dhe do te komentohem ndoshta edhe ma keq, due t’i a c;oj  ne vend dishirin: due t”a  thom fjalen t’eme.  Por,vall,  shka te thom, kurse me fjale  jemi ngi? A kemi kund ndonji pune te  mbare, pse sa per fjale  te  bukura  nuk  jemi ngusht aspak!

1. – Ja, pra, se nji pune e pare u-ba: mbas sa mujesh anarkije sa te frikeshme aq edhe te rrezikeshme, sot – mire a keq – kemi nji Keshille i.e Nalte, kemi nji Parlament, kemi nji Qeveri, kemi nji autoritet shqiptär. i<.ete  veper dikush e shikon me sy te mire e diku.sh me sy  te keq, aq sa
edhe rniqte e dashamire te mij mrrijten me thane: Shka i  u desht Pater Antonit me i a hy kesaj pune? Ketyne due t’i u pergjegj, jo  si zyrtär  por si mik, jo  per te perli.gje vehten, por per te ndritur mendimin t’em dh·2  te tyne.

131

Me rrene mendja se nuk ka zog shqiptari qi te mendoje se une e mora teete barre per kulLtuk, per interese a per ndonji intrige. Mundet ve<;  me Jrashte ndokush mos qe ndonji mani e emja qi me shtyni deri ketu. Edhe une po u a vertetoj fjalen dhe po u  thom se po: manija e Shqipnis, po, qe ajo qi mevuni dilemen: a me anarkista per te ba gjak, ase me hjekun dore pre j c;eshtjes kombetare. Dhe mbassi shpirti nuk m’a tha te baj as njenen
.1s tjetren, qeshe i shtrenguem te zgjedhi njenen dysh: a te baj nji marri tue pranue kete zyre, ase te tregoj nji dobsi tue u largue. Vendova ma mire te baj nji  marri: –  sikurse thone ata shqiptare qe duen te ruhen te paster desha. te kompromentohe7n.

Brohoritje.

2). Ja, arsyeja per te eilen pranova te marr pjese n’auktoritetin shqip­ tar: pse nuk mujta t’a  shoh Shqipnin n’anarki.  Ne kete  kohe dh<    nder keto rrethana per ne Shqiptaret anarkija asht nji turp edhe nji delikt: po. turp a ht  te ngatrrohemi shoq me shoq dhe vete te krijojme Babylonin shq1ptare, pa qene te zotet t’i a gjejme fijen lamshit; delikt asht ne ket moment kaq kritik per boten mbare te vejme per ideal vllavrasjen, per­ mh:vsjen e katundevet, humbjen e gjas dhe shkatrrimin  e familjPvet. Ke­ saj ·i thone rrokoll me rrokoll! Pra,  m’u  dhimbt  populli  e m’u  dhirnbt Sb.qipnjja.

3). Mani. .. E  po si  kujton  Pater  Anton Harapi se ai po  e shpeton Shqipnin? !…..  J.o,  zotni! Asnjeni nesh, qi kemi marre zyren e Keshillit te Nalte, nuk e kemi pretenzjonin te  mbahemi shpetimtart  e popullit. Dhe atehere, pra? ….· Shqipnin  do t’a shpetoje Zoti, kurse na i kemi vu vehtes nji misjon: te perpiqemi me te gjitha fuqit per t’a pakesue mjerimin dhe
.;hemtimin shqiptar. Na e kemi ndergjegjen te kjarte se jemi njerez ne­ voje, d.m.th. se vetem nevoja e kohes na ngrehi ne ket shkamb; as nuk kemi fjale te mdhaja dhe premtime te bukura, por, po mujtem t’i lehte­ sojme popullit sado pak ata shka vuen dhe po mujtem te vejme nji gur sado te vogel per konsolidimin e c;ashtjes shqiptare, do te jemi te !umtun.

4).  Pervec; keti j  misjoni, nji tjeter arsy·e e forte me shtyni t’a baj ket hap: Qaje, Zot, te keqen- thashe me vehte – si mos me u gjetun  ne Shq1pni burra  te zotet qi te marrin pergjegjesi publike dhe te  flijojne vehten per kolektivitetin?! Mospranimi i bashkepu     nimit ne kete  rase  – me e shikue holle – per mue do te kishte qene nji  spekulaejon: une, i grishun botnisht te jap kontributin t’em per c;ashtjen  e kombit dhe per ndihmen e popullit, ma pare do t’anojshem te ruej  kryet dhe prestigjin t’em  personal, se sa me rrezigue vehten per c;ashtjen  e perbashket. Ani­ shka – thashe – rrofte  populli edhe pa mue,  rrofte  Shqipnija.
Brohoritje-

5)   Edhe Komunistavet due t’u thom nji fjale, por kjarte e shkurt. Une jam i bindun se pak jane ata Shqiptare, te eilet verte e kuptojne doktrinen komuniste, por, tashma te gjithe po e shohin dhe po e njohin organizaten dhe vepren komuniste ne Shqipni. Kjo asht e vertete,  e kjo don me thane gadi te gjithe  komunistat shqiptare veprojne me krye ne thes, pa dijte se shka bajne dhe per shka veprojne. Por, po, thone se e kane per Shqipni, e vetem per Shqipni. Une due t’u besoj, por ky dallim midis doktrines komuniste dhe vepres komuniste me formen kombetare
— sikurse i kam ndigjue une dhe vete tue dishmue organizatoret komu- niste -mue  me ban me dyshue per sinqeritetin e kesaj rryme shqiptare: Pse vall, komunistat veshen e ngjeshen me zellin atdhetar,  kurse atyne YDbi  te gjitha  u intereson doktrina dhe jo  atdheu? Masat terroristike. mandej, vllavrasja, lidhnija  e ngushte deri ne dependenee te plote prei dores se huej, dlle perdorimi ic;;do mjeti per qellim, nuk i lane vend dyshi­ mit· More me kubure  ne gjoks nuk  bahet  kush as vlla, as shoq, por  ja skllav  ja   mizuer    apo hypokrit.  (duertrokitje).  Gjithmone    tue    rrenue llUk  ndertohet.
Porse, mbas gjase, komunizmi sot nder ne e ka lane m’anesh doktri-

132

nen dhe don   te  justifikohet me   vepren politike atdhetare.  Kjo per mue asht nje kontrast. Nui<  due te bjerri kohe· tue polemizue me komunista, v etem po  thom se ketu ne Shqipni palla ne  thes nuk hyn. Nuk kemi si t’an­ drrojme me ngrehe republiken e Platonit, kurse jemi ende ne  gjendjen pri­ mitive; nuk  kemi sot  si   te kapercejme n’internacjonalizem, kurse ende nuk e kemi formue si duhet ndergjegjen kombetare.  E  pse   atyne u  asht mbushun mendja se luften e fitojne udheheqesit e se tretes internacjonale. nuk asht kjo nji arsye qi na qysh tash t’i a nxjerrim syt shoqishoqit dhe
te krijojme hekatomba shqiptä.re.

Pater Anton, ti me ate  prizmen t’ande a e shef kund Shqipnin?….· “Keshtu me shkruente tash se voni nji mik i perzemert; keshtu e dij se me pyete zemra e popullit shqiptar ku jemi? Ku   vemi? Pergjegja duket si t’1shte     e    lehte,   por    asht    shume    e    veshtire.    Luft a    b o  t­
.:1ore e shtini nder gjire te veta rrembyese edhe Shqipnin. Koloset ma   te mdhej te botes, si – e mos mbahet mend kur – po  gjuhen ne  shtjelma dhe po  vriten shoq me shoq aq rreptas, sa  me u  dridhun femija  ne zemer te  nanes:  <;’fare politike  do   te  ndjekim  tash  na mizat  e   vogla   per  te shpetue? Kush thote sei vetmi shpetim per ne,  asht te  vehemi me luftue kraha.s me nJeni n  a me tjetrin  vigan, kurse une mendoj  se e vetm.ja rruge shpetimi asht, te ruhemi, mos te marrim ndonji  shtjelm  andej a kendej prej njenit a prej tjetrit, dhe te bahemi te  paqenun; te hupim. pa  shenje. pa  duke. Ja, ne  dy fjale politika per ne  ne  kete kohe: t’a ruejme vehten moralisht dhe materjalisht sa ma te  bashkuem dhe sa ma te fuqishem,
;5ati  per do eventualitet.

Sa per politiken e mbrendeshme, une jam i bindun se gjindemi ne UJJ  kaos mendimi dhe ne nji kontrastflagrant veprimi; dhe po  te vijojme ne kete rruge do  t’i  bajme vorrin vehtes, do  t’i  a  vejme kazmen Shqip­ nis,  Ja, edhe se per ·arsye:

1· – Disorjentimi i yne ne mendimin dhe ne  pune, fill  on ne  vend r;.lanet e anrniqvet, te eilet duen me na pä   te humbun  Qe   sod: sa  kapa­ daji, aq  rryma e aq parti!

2. – Demoralizimi i yne ka vojte ke s’ve ma: ne  njenen ane     aq   e kt::n.t   humbe besimin ne shoqishoqin, sa   ne   mendje  te shu.me kuj  aht hjeke mundesi ja   e altruizmit dhe e miresise shoqenore. N’anen tjeter na ka ra zemr&   ne   bark; gadi te thuejsh e kemi bjerre ndergjegjen dhe besimin ne vetvehte si  kolektivitet;  mandej  edhe sot, qi per  ne  asht jeta a  vr.iekja si komb e si Shtet gjithenji vijojme ne  shpine te Shqipnis.
1.e bajme spekulacjone, te krijojme parti; te ndjekim krahinarizem, fana­
tizem,  akraballek,  dhe  – ma    teper  se  kurgjä  – t’i  hjekim  politike njeni tjetrit. Shpirti i Shqiptarit n ji tash ma   duket se asht lodhe pernji­
mend. Puna ka vojte ne te, dhe nuk ka   tjeter, por njena dysh: a te ba­
hkuem, a  te mbaruem.
Brohoritje.
3. – Reaksioni nacionalist, aq per t’u  levdue ne  moshen e re  fillo_
me te vertete me nji ideal, por mjerisht degjeneroi ne pasjon, i cili n
\·erboi aq keqas, sa  kemi sy dhe nuk shofim, kemi mend dhe nuk bin­
demi se vllavrasja, qi dita me dite po  merr perpjestime dhe menyre aq   tfi
tmerrshme, ajo asht rrenimi i yne fizik, moral, ekonomik dhe politik.

T’i nxjerrim syt shoqishoqit, t’i presim vesh e hunde, t’a sakatojme kambesh e duersh, t’a dhunoje Shqiptä.ri Shqiptarin  ne menyre ma   bar­ bare, keta nuk asht zakon i Shqiptarit; as nuk asht ideal e nacionalizem. por asht egersi, degjenerim, turp  dhe faqe e zeze, Patern fillue me nji poe:z1  dhe po  mbarojme me nji tragjedi, sa  me   ju  dhimbte gurit e drunit. Nuk asht dita sot te likuidojme fajet e fajtorevet; sot   na duhet te bajme nji pune te vetme: te shpetojme kapitalin e pare qi asht Shqipnija dhe populli. Fajtoret  mjaft  t’i paralizojme qi mos te  jene te damshem ma n­ dej neser do  t’i thrrasim me na dhane aresye.

133

4. -Rrymet  e so  ;pmoebajne nji gabim te rande: ato po nderlikojne n:ndin  nder ide dhe nder pune.  Susheptibiliteti i shumeaneshem na bani te  harrojme realitetin  e punes, ashtjen kombetare dhe shpetimin  e po­ pulli t ;  edhe  jemi kapun  fyta fyt  dhe po perleshemi per gashtje formash dhe reformash: ende nuk e dijme me siguri ku e kemi Shqipnin, dhe kry ­ jueje zehemi per formen shtetnore; ende nuk e dijme si do te perfundoje luftaper Shqipnin t’one e qe me  tash duem t’u ve)me reforma Shqiptarvet. J a,  po  mbetemi pa popull, pa fshate, pa troje?  Ja,  po   shpenzojme mija njerzish, miliona pasunish, te gjithe kapitalin moral dhe financiar Shqip­ tar! E  po   per shka?  Jo sigurisht per Shqipni, pse ne kete pike  jemi tf gjithe nji medjeje, por vetem pse ne kete kohe, e cila asht kriza e fundit duem  t’imponojme,  kush reformen shoqenore, kush formen shtetnore. Po a  te vdekunvet, nji popullit te vdekun dhe te mbaruem do t’i ndjellim ko­ he.n  e  Artit apo Parrizin Shqiptar? \…  Mos druej  djaH ri;  mos u frigoni u­ dhehjeqes Shqiptare, idealista, a  shka  jeni a  i  thoni vehtes! Zot, shpe­
t fte Shqipnija e populli, pse une ma i pari – ju  a  dhashe besen e Zotit­
do t’a qes kushtrimin dhe do te prije per reformen shoqnore, pse tashma
e kane pa, edhe miopet shqiptare, se me sistemet e deritashme nu.k   kemi si tc rrojme ma   ne Shqipni. Po nuk na paten rysun dhe eHsyt tridhet
e sa  vjet  provesh dhe rreziqesh, as tre  qind vjete  te  tjera  nuk  do   te munden me na regje. Vete shpetojme, pse i gjalli ka derman.

5. – IVIbas gjithe se keq , keto jane dame dhe gabime qi shihen e di­ hen, prandej mund te ndiqen e mund te ndreqen. Une gjej shka t’admiroj edhe nder Jl,undershtare:  vendimin e preme, sa krificen e qindreses. Nuk jame me t’a as ne parim as ne metod, as per shka bajne e si bajne, por t’u bahet hallall, mbassi luftojne per dishka. Por shka t’u bajsh gjymsakevet (duortrokitje) abstensionistevet, indiferentevet, shqipt<hvet te vdekun ne hpirte te eilet – a prej frige, a  prejegoizmi vehtjak  qi mos t’i  qesin trazim vehtes, ku edhe per t’u mbajtun elite dhe esnaf e ne sferen e atyne qi  nuk duen te perzihen – e kane vu   per ndere e velere qi. mos te dekla­ rohen ne kurrnjimenyre,  as per Qeveri, as per anarki. (duertrokitje).

Keta jane parasitet e Shqipnis; per t’a pasiviteti dhe negativiteti  ja­ ne id·zal; nuk duen  te vehen ne rrezik  as sa te zit e thonit; por te rrojne dhe te gezojne ne shpinen e te tjervet.  Dobesi mendore. – Dobesi mo­ rale! Dobesi shoqenore! Po qe kush   per plumb, pa tjeter,  keta kishin me qene ma te paret. (Duetrokitje).

Ne luften e Waterioo-s iqe paraqitun Napoleonit nji kryetar komune­ je,  i cili tue deklarue vehten asnjanes, mendoi te justifikohej. Vranje · tha Napoleoni – venje ne plumb me njihere, pse anmikut qi te del perballe i qofte fale, por ky qi rrin i mshefun n’apathin e vet ky asht ma   i rrezik­ shem, pse jo  vetem asht anmik, por edhe spekulator i dobet.

E  mjerisht, shtatetedhete  per qind te Shqiptarevet  jane te tille! si do t’u   bahet?  <;onju te  vdekun,  se na  mbyten  te  gjallet!  <;ou, Vaso Pashc Shkodrani, e qaj, pse nuk paska qene per t’u qa Shqipnija atehere, kur ti me shoket e tu perpiqeshit t’a shpetojshit prej  kthetravet  te hueja,  por sot, por sot, me lot gjaku  do  te nderojme se Shqiptaret  me duerte e veta jane tue e rrenue kulm e themel:

0 moj Shqipni e mjera Shqipni, Kush te ka qitun me krye n.e  hi …

Teper pesimist, Pater  Anton , kane  per  te me  thane  shume  zemra  qi. ndiejne; na me fjale te tjera paskemi mbarue?!
Jo. Mete  vertete nuk kemi mbarue. Kemi ende kohe. Mjaft te duem se mundemi; mjaft mos te pertojme se dijme; mjaft te vehemi sinqerisht se me siguri i a   dalim.

Ja edhe se si:

134

1. – T’a  krijojme nji fuqi morale ne Shqipni.. Edhe ne mo.s  gjeshim nji njri qi sot t’a permvehtesoje te tane iden, vullnetin dhe perpjekjei: c je1:    Shqiptare, kemi ma shume se nji asish, te eilet randojne moralbht aq, sa me ba piken e gravitetit  te jetes s’one kombetare. Duhet te be.sojrne ne dikend, te besojme ne vitalitetin Shqiptar, te besojme ne fuqin e vull ­ netin t’one, por te besojme pernjimend.  Po nuk i besuem vetes sa duhet. nuk ka pse te     besoje    kusb ne    ne    Lypset  t’a  rindertojme     ndergje­ gjen t ‘one vehtjake  dhe kolektive.

2 . – T’a  krijojme fuqin shtetnore me nji mobilizim shpirtnuer  dhe trupnuer te te gjlth Shqiptarevet, me nji dishipline te shtrengueshme dhc! me nji organizim te vertete·
Ne   kambe,  ju   Oficera! Shka  pritni!  Shka  droni! Shka  shtirateni?  A
;,;ot  a kurr, ju te paret per t’a shpetue popullin, per t’a shpetue Shqipnin?
Per shka ju   rriti,  per shka ju   mbajti dhe ju   pergatiti Shqipnija ne mos per kete dite  rreziku? Dam per ju   me u  strukun si pula te lagta sot, qi l merra  e  potera  vlon ane e  kande neper  viset Shqiptare.  Kush perve<;
i Ush,   do te prije  ne logun e  fatosavet?  Ky ash profesjoni i  juej, per nj’i
h:ete  dite jeni betue; sedri i juej nuk do te duroje kurrsesi t’u  a kalojne
‘>Ot  varzat e grate ne vendim, ne guxim dhe ne sakrifice. Jam i bindun se me dhet oficera te venduem, por qi kane qite ceken te vdesin pernjimend, i a vejme bazat organizates Shqiptare.
(Brohoritje)

Ku jeni ju zyrtare, qi Shqipnis m’i merrni rrogat dhe i prishni punen, dhe jo  vetem punen, por cenoni dhe ekzistencen? Ku asht ndergjegja, ka­
!’akteri dhe prestigji i juej? Si u  a  jep shpirti t’i merrni rrogat e Shqipnis, kurse  ju   dhe askush  tjeter,  <;uet   popull dhe komb me ju dhimbte gurit Clhe drunit?!… Mos me qit aresye as shkaqe, ti zyrtar !  Detyra per detyre, ky asht nderi, kjo asht vlera e njij zyrtari. Te kapun friga se, po  vdes uni a pushke? Po ti me ate zemer lepuri dhe me ate veper te pa-jete, t’i vdeke se vdeke – Vdis, te pakten ne detyre! Po t’a kishte kaq fuqi morale secili zyrtar, ja se u bä organizata dhe fuqija shtetnore. A nuk e ndien vehten as per kaq? Hesht, pse t’i keshtu si e ke bjerre te  drejten  me qene, e ke bjerre  te drejten  dhe me fole?… Por ka edhe nder  zyrtär  perjashtime·
:r:a   pernjimend njerez detyre, por nuk kane ku me qene, perse nji gur nuk ban mur.
3. -Te gjitha keto <;ohen  ne vend dhe ploteschen me nji fjale dhe me
nji veper te vetme: te sakrifikohemi. Mjaft kemi sakrifikue te tjeret;  sot
t’ia nisim nga vetja e jone: Ju atdhetare, qi levdoheni se bani vdekjen per
Shqipni,  te  jeni te ?.otet te sakrifikoni pikepamjet dhe pasionet, rrymet
dhe idet, oportunitetin  dhe komoditetin vehtjak, po   deshet t’i shpetojme
j rezikut qi na rrin mbi krye. Ketu i due idealistat, udheheqesit, intelek­ t.ualet salus rei publicae suprema lex esto! (Brohoritje) . Ky asht impera­ tivi i dites per te gjithe ata qi ndiejne permbrenda si njerez dhe si Shqip­ tare. Shpetimi iashtjes  se perbashket asht bashkimi, por nuk kemi si te
!.:.ashkohemi  deri sa te mbaje secili te veten. Ase kemi sakrifikue  pike­ parojet t’ona, ase do te sakrifikojme Shqipnin. (Duertrokitje)· Kjo asht sakrifica shpirtnore e vetrnja per t’i a mrrijte qellimit.
Por edhe moste kujtoje-si  qe partish, elementash krahinash-se e ban shqipnin Hajmali apo privative te veten, pse Shqipnija asht nji molle e tb.arbet, sa nuk ka burre, qi ingjet  dhambet pa i u pi keqas; (Brohoritje) jo  qi Shqiptari per nji plesht e djege jorganin….·

Ka, po, ne Shqipni vehtje dhe <;eta qi per hater te ashtjes se perbash­ ket mbyllin nji sy dhe te dy, dhe bahen si t’ishin te verbet, shurdhe e te pagoje. Kultura e shpirtit te tyne i shtyn te sakrifikohen, por jo  te mba­ hen budallej; prandej, sidomos ne kete kohe kaq kritike, do t’i ruhemi fort nji gabimi te darnshem qi u-ba ne kohet e kalueme: durimin, karakterin dhe ndergjegjen e atdhetarevet  verte burra t’i zame ligeshti dhe mbi te
te marrim guxim, pse gjithshka shkon deri ne nji mase, dhe kur vjen shpir-

135

ti me dale, atebote as ai fatozi nudin sh.ka ban… Te pikon zemra gjak tue pa  symptome dhe tue ndigjue an kirne te forta mbi sa nd asi dhe veshtiresi te mdhaja, qi deri dje i patem kujtue te kapercyeme!….
Kush, mandej, don dhe kerkon  prej  Shqiptaresh  prap ma gjak, ma shemtim, ai don te na shohe te humbun. Per nji milion e sa njerez qi jemi, emi derdhe gjake  mjaft;  nuk  kemi shka  te  japim ma teper,  veedhe shpirtin e egzistencen.
Kushtrim ,  djaleri; kushtrim  burra  te pjekun; qytetäs  e katundare; kushtrirn, Shqiptäre, te do krahine, te do besimi a shkalle shoqnore! Le­ honi, armet,    pash Zotin, pse mjaft  gjak  asht  derdhun,  mjaft  shemtim asht ba, mjaft futa  e zeze asht vue. Ja, se mija dyeresh  u-mbyllen me ferre, qinda e qinda votrash mbeten shkret e qyqja po kendon mbi trojet shqiptäre. Ndigjoni gjamet e nanavet, njehsoni lotet e bijavet shqiptäre. shikoni ate hije vdekjeje qi asht shtri n”lbi  familjet t’ona, kundroni se si po  humbasim si komb e si Shtet dhe, po nuk patet mende me u kujtue,
te keni se paku emer me ndie. Te huej  po t’ishim  shoq me shoq do t’i dhimbeshim vetvehtes, e j.o  ma vlläzen njij  gjaku dhe njij  gjuhe, rniqe e dashamire e shoke, te eilet i bashkon nji shpirt i vetem, shpirti shqiptär: nji vend, nji zakon,nji interese dhe nji flamur! Me ndie si njerez nuk asht rJobesi,  me iu shtrue  arsyes nuk asht ligeshti, me leshue armet e pasjonit dhe armet e krahut -per  te ra ne godi si bijshin burrat motit – nuk asht rnungese gjallnije per Shqiptaret e sotit, por asht vitalitet dhe fuqi morale, qi tregon  fisniki, urti, e burrni si te Paret na e lane trashigim.
Sod qi jemi ne kuti te permysemi me t’eger e me te bute, ne kete per­ mbytje te fundit, per ne nuk do te kete germanofila, anglofila, italofila: s’ka njerez te djeshem e te neserrn, sot do te jemi shqiptäre e vetem shqip­ tare, te zott te 9veshemi e te harrojme gjith shkafen, vetem e vetem per te shpetue komb, shtet e popull.
(duertrokitje).
Urrah te bashkohemi, se mbaruem! Te prajne fjalet  e a rsyetimet· T’a ba jme monumentin kombetar: bashkimin e shqiptarve.

(Brohorit je te papreme)

Z. Kryeta-ri : Shkelqesa e Tij P. Anton Harapi, besnik i vetvehtes, sot ma teper se kurdohere foli thjeshtesisht, shqiptarisht si mbas realitetit dhe na ngrohu zemren me fjalet e tija dh€ jemi te lumtur  qe kemi nga pa­ rJja e jone njerez qe i a  dijne hallet  ketij  populli. Sot ajo qe peshon ma t..:per  asht shembulli, dhe p. Anton Harapi e tha ketu haptazi, se kur  nga shoket e tij e  keshillonin te mos te merrte pjese se mos komprometohe h ay na tha ke tu se e pranova kete detyre se due te komprometohem.
Me u komprometue asht nji taksirat i madh, po  komprometimi per hater
t ‘ Atdheut dhe tc miren e popullit asht nji virtyt i nalt.
Me P. Anton Harapin dhe shoket e tij, na do te vazhdojme me gezim punen t’one per te miren e Atdheut dhe si tha edhe vete P. Anton Harapi na s’ jemi te zotet  t’a  shpetojme· Shqiperin, po  Shqiperin do t’a shpetoje Zoti, dhe ne do te perpiqemi me gjithe shpirt per shpetimin e Atdheut dhe te popullit.
Nen udheheqjen e P. Anton Harapit dhe te shokeve te tij  na jerni te lumtur te vazhdojme punen t’one per te miren e Atdheut se jemi te sigurt

se do te na ndihmo:j
e te shikojme hallin t’one.

Rrofte P. Anten Harapi! Rrofte Shqiperija! (Brohoritje)
Mbyllet  mbledhja  n’oren  17-

SEKRETAR:!

lng. Ro.if  Ma?;qi d.. v.
KRYETARI:

Prof. Mihal  ZaHari d.. v.