VOAL – Besimtarët myslimanë shqiptarë, sikurse myslimanët në mbarë botën, po bëjnë përgatitjet për muajin e shenjtë të Ramazanit, i cili fillon nesër, ditën e hënë. VOAL iu uron besimtarëve myslimanë shqiptarë gëzuar muajin e shenjtë të Ramazanit, le të jetë një muaj plot bekime nga Zoti për të gjithë shqiptarët dhe të sjellë mirësi, mbarësi, paqe dhe mirëkuptim midis të gjithë shqiptarëve, midis të gjitha vendeve dhe kombeve anembanë planetit!
Ramazani është muaji i nëntë i kalendarit Islam. Muaji zgjatë 29 ose 30 ditë bazuar në vëzhgimet pamore të hënës së re dhe sipas llogarive të shumëta të hartuara në hadithe. Fjala ramazan vjen nga arabishtja Ramaḍān (رمضان) që do të thotë vapë ose thatësirë.
Ai është muaji i agjërimit, që do të thotë shmangia e ushqimit dhe lëngjeve, mardhënieve seksuale, fjalëve dhe sjelljeve të këqija dhe gjërave të tjera të ndaluara në Islam. Agjërimi është një nga pesë shtyllat e Islamit dhe zgjatë nga agimi deri në perëndimin e diellit.
Në fund të ramazanit vjen fitër bajrami, apo festa e prishjes së agjërimit.
Burimet dhe origjina
Agjërimi gjatë ramazanit është një nga detyrimet fetare të myslimanëve të përcaktuara në Kuran. Kuptimi fillestar i fjalës arabe saum derivon nga folja s-v-m me kuptimin “ndalem” dhe “pushoj” dhe me kuptimin figurativ “përkorem”, “përmbahem” dhe “agjëroj”. Në vargjet e Kuranit të transmetuara në Mekë ky term del vetëm një herë. Aty i urdhërohet Marisë që të flasë nëpërmjet zbulesës me këto fjalë:
„Dhe ha, pi dhe qofsh e gëzuar (tekstualisht: me sy të freskët)! Dhe kur të shohësh ndonjë nga njerëzit, thuaj: i kam lëvduar (premtuar, dhuruar) të mëshirëshmit (zotit) agjërim. Prandaj sot nuk do të flas me asnjë krijesë njerëzore.“
– Surja 19, Ajeti 26
Përkatësisht bëhet nga ekzegjetët (komentuesit) e kuranit në këtë pikë lidhja e termit zaum (agjërim) me „heshtjen“ (samt) si shenjë e përkores, e cila është karakteristike gjatë agjërimit islamik në të gjitha sferat e jetës së përditëshme.
Kështu që Muhameti duhet ta ketë njohur këtë term që gjatë periudhës mekkanase të profecisë, gjithësesi në kohën e tij, agjërimi (kreshma) si parim bazë fetar, ishte i njohur edhe për popullsinë hebreje dhe të krishtere të Gadishullit Arabik. Megjithatë as përshkrimet e kulteve fetare para-islamike, as mbishkrimet dhe grafitet nga hapësira kulturore, ku ka lindur feja islame, nuk dëshmojnë për ndonjë origjinë arabe të të agjëruarit.
Rregullat e para të dëshmueshme në kuran mbi formën e agjërimit janë ato vargje të kuranit që kanë lindur në Yathrib (sot Medinë) pas mërgimit (hixhra-s) së Muhametit. Por formulimet e këtyre vargjeve janë përveç karakterit të tyre urdhërues shumë të vagëlluara (të paqarta):
„O besimtarë! Ju është caktuar që të agjëroni… (Agjërim duhet mbajtur) një numër të caktuar ditësh.“
-sure 2, vargu 183-184
184. „O ju që besoni! Ju është caktuar të agjëroni, ashtu siç u ka qenë caktuar atyre para jush, ku ju mbështeteni
185. Një numër të caktuar ditësh. (…)“
-sure 2, vargu 184-185
Si pasojë, përcaktimi i aspektit kohor të agjërimit u bë detyrë për jurisprudencën islamike (fikh-un), për t’i plotësuar në përmbajtje thëniet pjesërisht pa detyrim të kuranit dhe për t’i precizuar ato (shih më poshtë).
Muhameti me ndjekësit e tij në Medinë ndoqi në fillim ritualet e festës së ‘ashura-s, të ditës së pajtimit për popullsinë çifute në Medinë dhe rrethinat e saj; në këtë ditë agjërohej nga perëndimi i diellit deri në perëndimin e ditës tjetër dhe jo si në ramazan vetëm gjatë ditës. Sipas kalendarit lunar (hënor) islamik kjo ditë, ku agjërimi edhe në fenë islame ka mbetur një veprim i rekomandueshëm, bie më 10 të (muajit islamik) muharrem, pasi në këtë ditë të muajit të parë islamik thuhet se Noah ka dalë nga arka e tij. Në Mekë hapeshin në këtë ditë, deri në shekullin e kaluar, dyert e shenjtërores së Qabesë. 9 muharremi është gjithashtu ditë feste për asketët shiitë; më 10 muharrem shiitët përkujtojnë martirizimin e al-Husein-it, birit të imamit të parë Ali ibn Abu Talib-it. Në këtë mënyrë agjërimi gjatë festës së ashura-s ka mbetur si për sunnitët ashtu edhe për shiitët pjesë përbërëse e praktikave fetare për arsye të ndryshme.
Në vitin e dytë (623-624) pas mërgimit të Muhametit nga Meka në Medinë ishin vargjet e kuranit në suren 2, vargjet 183-185 dhe 189, hapi i parë në rrugën e themelimit të praktikës së pavarur të re të agjërimit për bashkësinë islamike, plotësimi dhe përcaktimi i rregullave rituale të të cilës do të mbetej detyrë e juridiksionit të mëvonshëm. Struktura dhe radhitja e përmbajtjes së këtyre vargjeve tregojnë se ato nuk janë zbuluar njëkohësisht por pjesë-pjesë. Kleriku i njohur al-Baidavi († 1286 ose 1292-1293), kadi në Shiraz (sot Iran), nuk është i vetmi nën kuranologët me këtë pikëpamje.
Një rëndësi të veçantë marr muaji i agjërimit të ramazanit përmes thënies në kuran, sipas së cilës pikërisht ky muaj ka qenë ai, kur
„kurani është dërguar (për herë të parë) si përligjie për njerëzit dhe (vargjet e kuranit) si dëshmi të qarta të rrugës së drejtë dhe të shpëtimit (?). Kush nga ju gjatë këtij muaji është i pranishëm (dmth. jo rrugës) të agjërojë në të.“
-sure 2, vargu 185
„185. Një numër i caktuar ditësh. Por kush prej jush është i sëmurë ose në udhëtim, (të agjërojë) në po aq ditë të tjera; dhe për ata që zor se mund ta përballojnë, ka një shlyerje: ushqimi i të varfërve. Dhe kush kryen një vepër të mirë përmes bindjes me vullnetin e vet, kjo është edhe më mirë për të. Dhe agjërimi është mirë për ju, në qoftë se e kuptoni.“
-sure 2, vargu 185
Kjo festohet gjatë natës së 27 të ramazanit si nata e përcaktimit hyjnor (provanisë, providencës) (arabisht ليلة القدر = lailat al-kadr = lailatu ʾl-kadr). Kjo festë është me orgjinë kuranike; përkujtimit të zbulesës së kuranit i përkushtohet sure 97:
„E kemi dërguar atë (dmth. kuranin) natën e provanisë. Por si ta dish ti se ç’është nata e provanisë? Nata e provanisë është më e mirë se njëmijë muaj.“
-sure 97
Meqë nuk dihej me siguri nata e saktë e zbulesës së kuranit, kjo natë festohet sot krysisht natën e 27 të ramadanit por edhe në ditë të tjera me numër tek prej dhjetë ditëve të fundit të këtij muaji.
Përjashtimet
Gratë shtatzëna dhe të sëmurët si dhe fëmijët (përpara pubertetit) nuk e kanë për detyrë të agjërojnë. Gratë shtatzëna dhe të sëmurët duhet t’i shlyejnë ditët e humbura pas përfundimit të arsyeve për të mos agjëruar.
Është vërtetuar statistikisht se megjithatë shumica e grave shtatzëna myslimane agjëron dhe se kjo bën që të reduktohet pesha e fëmijës dhe kohëzgjatja e shtatzanisë. Prapambetjet fizike dhe sidomos ato mendore janë shumë më të mundshme, kur gjatë shtatzanisë agjërohet. (1)
Fillimi dhe mbarimi i ramazanit
Rregullat e përgjithshme
Ndërsa të falurit e përditshëm (arabisht صلاة = salat = ṣalāt) (namazi) dhe udhëtimi i pelegrinazhit islamik (arabisht حجّ = hadxh = ḥaǧǧ) (haxhi) bazohen në kohë të përcaktuara, fillimi dhe fundi i muajit të agjërimit të ramazanit është trashëguar dhe diskutuar gjithmonë në mënyrë kundërthënëse në trashëgiminë islamike. Fillimin e tregon vrojtimi (arabisht رؤية = ru’ja = ruʾya) i hënës së re (hilal) në natën e ditës së fundit të muajit paraprirës sha’ban. Në formën fillestare të kësaj trashëgimie në koleksionet kanonike të hadith-it, si direktivë e profetit, thuhet:
„Ky muaj (përbëhet nga) 29 (ditë). Agjëroni vetëm pasi ta shihni atë (hënën e ngrënë, hilal-in), dhe prisheni agjërimin vetëm pasi ta shihni atë (përsëri). Dhe në rast se (qielli) është i mbuluar me re, atëherë caktojeni atë / plotësojeni numrin e ditëve të sha’ban-it në 30 (ditë)“.
-hadith-i Abu Davud, libri 13, Nr. 2312; al-Bukhari, libri 31, Nr. 130-131.
Përcaktuese për fillimin dhe mbarimin e ramazanit është përkatësisht vrojtimi i hënës së re (arabisht رؤية الهلال = ru’jat al-hilal = ruʾyatu ʾl-hilāl) nëpërmjet një ose disa dëshmitarëve. I diskutueshëm gjatë përcaktimit të fillimit të këtij muaji është roli që luajnë astronomët (munaxhim) dhe matematikanët (ahl al-ma’rifa bil-hisab), nga të cilët ende nuk kishte në shoqërinë islamike të hershme dhe që më vonë kanë qenë të prirur të përcaktojnë fillimin e muajit vetëm nëpërmjet llogaritjeve (hisab) pa vrojtuar hënën.
Udhëzimet në kuran
„O ju që besoni! Ju është caktuar të agjëroni, ashtu siç u ka qenë caktuar atyre para jush. Ndoshta do të jeni të devotshëm (të mbani agjërim) një numër të caktuar ditësh.“
-sure 2, vargu 183
nuk kanë ndihmuar fare për qartësimin e kësaj çështjeje të diskutuar gjatë shekullit të 7-të në lidhje me fillimin dhe fundin e muajit të agjërimit. Përcaktimi i fillimit të ramazanit jep në botën islamiko-arabe deri më sot çdo vit shkas për diskutime kontroverse (kundërshtuese) pasi zëvendësimi i vrojtimit të hënës së re si fillim i ramazanit nëpërmjet llogaritjes astronomike çon detyrimisht në injorimin (mosrespektimin) e urdhëresës së profetit „agjëroni vetëm pasi ta shihni atë (hënën e re)“.
Në Egjipt fillimi i ramazanit caktohet nga shfaqja e hënës së re në Asvan, ku për vrojtimin e saj lajmërohet me telefon Kajro dhe më pas shpallet fillimi i ramazanit.[2]
Fillimi dhe mbarimi i përditshëm i agjërimit
Agjërimit i kushtohet dita, ndërsa prishjes së tij (fitr / iftar) nata, gjë për të cilën udhëzimi në kuran
„… dhe hani e pini deri kur në agim të dalloni një pe të bardh nga një i zi!“
-sure 2, vargu 187
e bën po ashtu të nevojshëm një sqarim më të saktë. Në këtë varg kërkohet në mënyrë të qartë që agjërimi të fillohet gjatë agimit (faxhr), atëherë kur sapo të dallohen nga njëra-tjetra nuancat e çelëta dhe të errëta. Për ta sqaruar këtë më saktë janë marrë në ndihmë hadith-et e ngjashëm me njëri-tjetrin psh. ato me këtë formulim: „hani dhe pini deri kur Ibn Umm Maktum-i të bëjë thirrje (për t’u falur, salat al-faxhr)“.’
Direkt në vazhdim të këtij vargu përshkruhet pastaj përfundimi i agjërimit ditor:
„Pastaj agjëroni deri në natë.“
-sure 2, vargu 187
Kjo shprehje e zbulesës „deri në natë“ është interpretuar edhe në këtë rast nga ekzegjetët e kuranit si edhe nga trashëgimia e hadith-it meqënëse ishte e qartë që kjo nevojitej të sqarohej më tej. Që me këtë nuk është nënkuptuar vetëm perëndimi i diellit dhe zhdukja e dritës së diellit, këtë e tregon sunneti i trashëguar i kalifit të dytë Umar ibn al-Khattab-it, i cili e bënte faljen e mbrëmjes (salat al-maghrib) vetëm pas errësimit të plotë të natës dhe vetëm pas saj e prishte agjërimin. Në të kundërt të këtij interpretimi, trashëgimia (sunneti) e lë të flasë Muhametin kështu: „Zoti ka thënë: më shumë nga shërbëtorët e mi dua atë që e prish agjërimin më shpejt“.
Jurisprudenca islamike ka gjetur një konsens (pajtim) pak a shumë të qëndrueshëm duke marrë parasysh këto formulime të vagëta të kuranit në suren 2, vargu 187 në lidhje me fillimin dhe përfundimin e agjërimit të përditshëm. Për të krijuar një praktikë rituale uniforme (të njëllojtë) iu dha rëndësi momentit të lindjes dhe perëndimit të diellit me prirjen për ta ndarë në kohë agimin (fillimin e agjërimit): agimi (faxhr) sipas kuranit me shfaqjen e parë të dritës dhe „agimi i dytë“ (arabisht الفجر الثاني = al-faxhr ath-thani = al-faǧr aṯ-ṯānī ose الفجر الآخر = al-faxhr al-akhir = al-faǧr al-āḫir) agimi që përhapet si brez i hollë drite në horizont. Ky i fundit është kanonizuar (bërë rregull, ligj) si momenti i fillimit të agjërimit të përditshëm; ky është agu i mëngjesit, drita e të cilit (siç thuhet në shkrimet e hadith-it) „mbush me dritë shtëpitë dhe rrugët“.
Në lidhje me këtë përcaktim të fillimit të agjërimit qëndron edhe ai i të ashtuquajturit zahur (arabisht سحور = zaḥūr = vakti i fundit përpara fillimit të agjërimit ditor) gjatë një të tretës së fundit të natës. Ky vakt vlen jo vetëm për të përballuar kohën e ardhme të agjërimit në ditën që vjen por edhe si bekim (baraka). Engjëjt (siç thuhet shpesh në trashëgimi) do t’i bëjnë zotit lutje si për atë, i cili gjatë agut të parë i lutet zotit që ta falë, ashtu edhe për atë, i cili ha zahur-in, vaktin e fundit përpara agimit. Kjo është madje një veçori dalluese ndërmjet agjërimit islamik dhe atij të „atyre të shkrimeve“ (çifutëve dhe të krishterëve), pra një shenjë dalluese për një mysliman dhe një nga kriteret e përkatësisë fetare. Si pasojë ky vakt vlen në jurisprudencën islamike (fikh) si „i rekomandueshëm“ ose madje si sunna që duhet zbatuar. Në shkrimet e hadith-it vihet re prirja që duket se e bën këtë vakt të detyrueshëm: „ju është caktuar ngrënia e zahur-it“.
Detyrimet gjatë agjërimit
Nga vargu i lartpërmendur i kuranit:
„Muaji i ramazanit është (ose: (koha e agjërimit është ) muaji i ramazanit) ai, ku kurani është dërguar (për herë të parë) si përligjie për njerëzit dhe (vargjet e kuranit) si dëshmi të qarta të rrugës së drejtë dhe të shpëtimit. Kush nga ju gjatë këtij muaji është i pranishëm (dmth. jo në udhëtim) të agjërojë në të…“
-sure 2, vargu 185
dhe duke u bazuar edhe tek udhëzimi po ashtu i lartpërmendur i profetit „Agjëroni vetëm pasi ta shihni atë (hënën e re, hilal-in), dhe prisheni agjërimin vetëm pasi ta shihni atë (përsëri)“ etj. rezulton agjërimi njëmujor prej lindjes së diellit deri në perëndimin e tij. Pjesa e parë e vargut 184 të sures 2: „(Agjërimi mbahet një) numër i caktuar ditësh“ është bërë kështu si pasojë e interpretimeve të njëzëshme të ekzegjezës së kuranit (tafsīr-it) objekt abrogimi (shfuqizimi, anulimi) duke humbur kuptimin në favor të vargut pasues: „kush nga ju gjatë këtij muaji është i pranishëm (dmth. jo në udhëtim) të agjërojë në të…“.
Pra lindja e ritualit të agjërimit të ramazanit dhe e detyrimeve të lidhura me të duhet parë në një proces të shkurtër historik; pasazhet e veçanta të zbulesës bashkë me kontraditat (kundërthëniet, kundërshtimet) e tyre në përmbajtje, të cilat janë neutralizuar pjesërisht përmes vetë kuranit dhe pjesërisht përmes komentimeve të hadith-it, e kanë origjinën, siç u vu në dukje më lart, në kohën e hershme medinase të profetisë në vitin e dytë të mërgimit (623–624).
Në bazë të ligjit, agjërimi përkufizohet si përkore (maturi, përmbajtje) (imsak) ndaj veprimeve të caktuara: konsumimit të ushqimeve dhe pijeve, pirjes së duhanit, marrëdhënieve seksuale dhe dehjes. Për të mbajtur agjërim e ka për detyrë çdo mysliman, i cili është në zotërim të plotë të intelektit të vet (‘akil), në moshë madhore (baligh) dhe fizikisht në gjendje (kadir). Agjërimi i një të mituri me aftësi të mjaftueshme gjykimi (mumajjiz) është po ashtu i vlefshëm.
Përkrah këtyre aspekteve praktike të detyrimeve të agjërimit ka edhe disa komponentë etiko-moralë që myslimani i ka për detyrë t’i ketë parasysh gjatë ramazanit. Duhen evituar me çdo kusht marrja nëpër gojë, shpifja, gënjeshtrat, fyerjet e çdo forme, gjithashtu edhe veprime të tilla, të cilat në fakt nuk janë të ndaluara por që mund të shkaktojnë pakujdesi tek vetja ose tek të tjerët.
U bë detyrë e jurisprudencës islamike me rrymat e ndryshme të saj që të përcaktonte rregullat e agjërimit në praktikë. Por edhe vetë kurani ka lejuar përjashtime:
„Dhe në rast se dikush është i sëmurë ose gjendet në udhëtim (dhe prandaj nuk agjëron dot, atij i vihen si detyrë përkatësisht) një numër ditësh të tjera (për të shlyer ato të pakryerat). Zoti do t’jua bëjë të lehtë, jo të vështirë. Prandaj plotësoni (duke e shlyer agjërimin më vonë) numrin (e ditëve të caktuara për agjërim) dhe lëvdoni zotin që ju ka vënë në rrugë të drejtë! Ndoshta do të jeni mirënjohës.“
-sure 2, fundi i vargut 185
Përfundimi i agjërimit të ramazanit
Me fillimin e muajit të ri shavval, i cili përcaktohet po ashtu kur vrojtohet hëna e re (në rast pasigurie duke e llogaritur ramazanin me tridhjetë ditë), festohet festa e prishjes së agjërimit (arabisht عيد الفطر = ‘id al-fitr = ʿīdu ʾl-fiṭr), e quajtur edhe festa e vogël (arabisht العيد الصغير = al-‘id as-saghir = al-ʿīdu ṣ-ṣaġīr; në turqisht küçük bayram ose ramazan bayramı). Festimi fillon me faljen e përbashkët të detyrueshme pasi të jetë bërë pagesa e duhur, taksa e lëmoshës të prishjes së agjërimit (zekati, arabisht زكاة الفطر = zakat al-fitr = zakātu ʾl-fiṭr) tek nevojtarët jo më vonë se më 1 shavval. Pasi kjo festë i jep fund kohës së agjërimit, festohet mbi tre ditë më gëzuar dhe më festive se festa „e madhe“ e flijimit (kurbani) në ditën e dhjetë të muajit të pelegrinazhit (haxhit).
Literaturë
Peri J. Bearman.: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Brill, Leiden 2004, ISBN 90-04-14114-6
K. G. Jacob: Der muslimische Fastenmonat Ramadan (Muaji mysliman i agjërimit, ramazani). Në: VI. Jahresbericht der Geographischen Gesellschaft zu Greifswald 1893-1896. 1. Teil, F. 1-33
Klaus Lech: Geschichte des islamischen Kultus. Rechtshistorische und hadit-kritische Untersuchungen zur Entwicklung und Systematik der ‘Ibâdât (Historia e kultit islamik. Analizë e historisë së juridiksionit dhe kritike e hadith-it dhe e sistematikës të ‘ibâdât-it). Vol. I. Das ramadân-Fasten (Agjërimi i ramazanit). Erster Teil. Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1979, ISBN 3-447-01943-3
Bertold Spuler: Con Amore oder Einige Bemerkungen zur islamischen Zeitrechnung (Disa vërejtje mbi kalendarin islamik). Në: Der Islam (Feja islame) 38 (1963), f. 154-160.
Kees Wagtendonk: Fasting in the Koran. Brill, Leiden 1965.
Arent Jan Wensinck, Johannes H. Kramers: Handwörterbuch des Islam (Manuali i fesë islame). Brill, Leiden 1976.
Weblinks
www.feste-der-religionen.de – (Shpjegime mbi muajin e ramazanit)
www.mondsichtung.de – Faqe islamiko-astronomike mbi vrojtimin e hënës
„Ramadan, der Monat des Konsums“, (Ramazani, muaji i konsumit) Telepolis, 30. Oktober 2005
Artikel über Freuden und Leiden im Ramadan (I vështirë por bekimprurës. Artikull mbi gëzimet dhe vuajtjet në ramazan). Në: Wiener Zeitung, 14. August 2009
Islamic-Western Calendar Converter (Based on the Arithmetical or Tabular Calendar)
The Umm al-Qura Calendar of Saudi Arabia
Muslime in Deutschland einigen sich 2008 erstmals auf einen einheitlichen Ramadankalender (Myslimanët në Gjermani merren vesh për një kalendar të unifikuar për ramazanin)
Referenca
^Almond, Douglas & Mazumder, Bhashkar (2009): Health Capital and the Prenatal Environment: The Effect of Maternal Fasting During Pregnancy. Working Paper 14428, National Bureau of Economic Research.
^Rolf Krauss: Sothis- und Monddaten, Gerstenberg, Hildesheim 1985, f. 23./wikipedia
Papa Françesku bëri thirrje sot për bisedime mes Ukrainës dhe Rusisë për t’i dhënë fund luftës që nisi me sulmin në shkallë të gjerë të Moskës, më shumë se dy vite më parë, e që ka shkaktuar me dhjetëra mijëra të vrarë.
Në fjalimin e tij në ditën e Krishtlindjes, duke iu referuar konfliktit në Ukrainë Papa bëri thirrje për “të gjetur guximin e nevojshëm për t’u hapur derën negociatave”.
Duke folur nga ballkoni qendror i Bazilikës së Shën Pjetrit, para mijëra njerëzve të mbledhur në shesh, Papa tha se uronte që “zhurma e armëve në Ukrainën e shkatërruar nga lufta, të ndalej”.
Ai bëri thirrje gjithashtu për gatishmëri për “dialog e për t’u takuar”, në mënyrë siç tha ai “të arrihet një paqe e drejtë dhe e qëndrueshme”.
Papa Françesku, i cili ka qenë Papë që nga viti 2013, u kritikua nga zyrtarët ukrainas këtë vit kur tha se vendi duhet të ketë guximin për të negociuar me qëllim dhënien fund të luftës me Rusinë.
Më parë Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskiy e kishte përjashtuar më mundësinë e bisedimeve për paqe pa rivendosjen e kufijve të Ukrainës së paraluftës.
Por zoti Zelenskiy ka treguar gatishmëri në rritje që nga momenti i rizgjedhjes së Donald Trump-it si president i Shteteve të Bashkuara, për të hyrë në negociata.
Më herët gjatë muajit dhjetor, zoti Zelenskiy hodhi idenë e një zgjidhjeje diplomatike që do të përfshinte “ngrirjen” siç tha ai të linjave aktuale të betejës dhe vendosjen e trupave të huaja në Ukrainë. Rusia ka kërkuar që Ukraina të heqë dorë nga ambiciet e saj për t’iu bashkuar aleancën ushtarake të NATO-s.
Po sot Papa Françesku, bëri thirrje për t’i dhënë fund konflikteve, politike, sociale apo ushtarake, në vende si Libani, Mali, Mozambiku, Haiti, Venezuela dhe Nikaragua.
Nga reduktimi i nevojë për fuqi punëtore, tek.. Efektet negative në ekonomi
Inteligjenca artificiale është duke rritur përdorimin në popullatë nga dita në ditë, por Shqiptarët janë më të frikësuarit në Rajon në raport me efektet afatgjata në ekonomi të përdorimit të saj.
Anketa “Security Meter” që bëri Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal në gjashtë vendet evidentoi se 46 për qind e Shqiptarëve mendonin se Inteligjenca Artificiale do t’i dëmtojë më së shumti njerëzit (Ekonominë) në 20 vitet e ardhshme, përqindja më e lartë në Rajon. Gjithashtu Serbet dhe Boshnjakët ishin të frikësuar nga ky fakt me përkatësisht 45 dhe 44% e të anketuarve mendonin se përdorimi i inteligjencës artificiale do të ishte të dëmshëm.
Po në anën tjetër Shqipëria ka gjithashtu përqindjen më të lartë të njerëzve që mendojnë se IA i ndihmon. Anketa zbuloi se 24% e shqiptarëve mendojnë se inteligjenca i ndihmon (shiko grafikun e mëposhtëm).
Përdorimi i inteligjencës artificiale (IA) mund të ketë efekte negative në ekonominë shqiptare. IA mund të automatizojë procese dhe detyra, duke reduktuar nevojën për fuqi punëtore në industri të ndryshme, si shërbimet, prodhimi dhe administrata publike.
Gjithashtu përdorimi i IA mund të favorizojë më shumë ato biznese që kanë më shumë akses në teknologji dhe kapital, duke krijuar pabarazi më të mëdha midis bizneseve të mëdha dhe atyre të vogla, si dhe midis grupeve të ndryshme shoqërore.
Për shkak të mungesës së investimeve në edukimin dhe trajnimet teknologjike, shumë individë dhe kompani në vendin tonë mund të mbeten pas, duke mos qenë në gjendje të përfitojnë nga IA.
Implementimi i IA kërkon investime të mëdha fillestare për infrastrukturë teknologjike, trajnim dhe mirëmbajtje, gjë që mund të jetë e vështirë për një ekonomi në zhvillim si Shqipëria.
Industria dhe sektorët që mbështeten te aftësitë tradicionale, si artizanati dhe bujqësia, mund të ndihen të kërcënuar nga teknologjitë e reja, duke humbur rëndësinë e tyre kulturore dhe ekonomike. Nëse Shqipëria nuk zhvillon kapacitetet e veta në IA, mund të bëhet e varur nga teknologjitë dhe kompanitë e huaja, duke ulur kontrollin mbi ekonominë kombëtare.
Nga ana tjetër përdorimi i inteligjencës artificiale (IA) sjell gjithashtu një sërë përfitimesh që mund të ndihmojnë në modernizimin dhe përmirësimin e shumë sektorëve.
IA mund të ndihmojë në automatizimin e proceseve dhe detyrave të përsëritura, duke ulur kohën dhe kostot e prodhimit. Kjo lejon bizneset të jenë më efikase dhe konkurruese në treg.
Në sektorët publikë, si shëndetësia, arsimi dhe administrata, IA mund të ndihmojë në digjitalizimin e proceseve, reduktimin e burokracisë dhe ofrimin e shërbimeve më të shpejta dhe më cilësore për qytetarët. Me ndihmën e analizave të avancuara të të dhënave, IA mund të ofrojë njohuri të vlefshme për bizneset dhe qeverinë, duke përmirësuar planifikimin dhe vendimmarrjen në fusha të ndryshme.
Gjithashtu adoptimi i IA mund të nxisë zhvillimin e sektorëve të rinj ekonomikë, si teknologjia e informacionit, startup-et digjitale dhe zhvillimi i aplikacioneve, duke krijuar vende të reja pune dhe mundësi investimi./Monitor
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani vlerëson se Lista Serbe është e angazhuar në akte terroriste, akte agresioni dhe cenim të rendit kushtetues, ka thënë kabineti i Presidencës në disa përgjigje për Radion Evropa e Lirë.
Kjo deklaratë vjen një ditë pasi Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) nuk e ka certifikuar Listën Serbe – partinë më të madhe të serbëve në Kosovë – për zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit, pas shqetësimeve të ngritura nga përfaqësues të partisë në pushtet, Lëvizjes Vetëvendosje se, kjo parti nuk e njeh shtetin e Kosovës, dhe atij nuk i referohet me emrin zyrtar, por si “Kosova dhe Metohia”.
Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian, Mbretëria e Bashkuar dhe Gjermania kanë shprehur shqetësim dhe keqardhje për këtë vendim dhe kanë bërë thirrje që procesi i certifikimit të bëhet mbi baza të standardeve ligjore dhe procedurave në përputhje me ligjet, dhe jo në bazë shqyrtimesh politike.
Sipas kabinetit të saj, Osmani beson se KQZ-ja duhet të vendosë në mënyrë të pavarur.
“Çdo vendim i nxjerrë nga KQZ-ja, duhet të respektohet, si pjesë e përkushtimit ndaj sundimit të ligjit dhe ruajtjes së integritetit institucional”, është cituar të ketë thënë Osmani.
Lista Serbe është ankuar për këtë vendim në Panelin Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtesa dhe vendimi pritet të bëhet publik brenda 48 orëve.
Sipas kryetarit të kësaj partie – që gëzon mbështetjen e Beogradit zyrtar – Zllatan Ellek, vendimi për moscertifkim është absurd, antiserb dhe jodemokratik dhe është bërë me kërkesë të kryeministrit të Kosovës, Albin Kurtit.
Në një konferencë për media, kryeministri i Kosovës është pyetur për të komentuar deklaratën e Osmanit dhe mundësitë për shpalljen e Listës Serbe si organizatë terroriste, por ai ka rikujtuar se autoritetet e Kosovës kanë shpallur terroriste grupet si Brigada Veriore dhe Mbrojtja Civile dhe që Lista Serbe është e ndryshme nga karakteri, andaj nuk janë vendosur në të njëjtën kategori.
“Megjithatë, u përket organeve të ndjekjes dhe sigurisë, sidomos Prokurorisë së Shtetit dhe gjykatave, që të zbardhin shumë më tepër, dhe me shpejtësi të shtuar të sjellin drejtësi edhe mbi lidhjet e mundshme mes Mbrojtjes Civile dhe Brigadës së Veriut në njërën anë, dhe Listës Serbe në anën tjetër”, ka thënë Kurti.
Petar Petkoviq, kryetar i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, ka thënë se deklarata “e turpshme” e presidentes Osmani vetëm konfirmon që vendimi i KQZ-së ka qenë politik dhe është marrë nën urdhrat e Kurtit.
“Vjosa dhe Kurti as nuk ia dinë për demokraci dhe as për sundim të ligjit. Me këtë qasje, Prishtina tregon se Lista Serbe dhe uniteti i serbëve është halë në sy për ta. Për këtë arsye duhet të fitojë Lista Serbe!”, ka thënë Petkoviq përmes një postimi në X – platformë e njohur më parë si Tëitter.
Njohës të çështjeve politike vlerësojnë se moscertifikimi i kësaj partie është pjesë e parafushatës zgjedhore të partisë në pushtet.
Lista Serbe pati thënë se do të marrë pjesë në zgjedhje pas një periudhe të bojkotimit të proceseve politike në Kosovë.
Më 2022, pjesëtarë të kësaj partie patën dhënë dorëheqje në mënyrë kolektive nga institucionet e Kosovës, si shenjë kundërshtimi ndaj vendimeve të autoriteteve të Kosovës për shtrirje të autoritetit në gjithë territorin e vendit.
Zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit përbëjnë procesin e parë të rregullt zgjedhor në Kosovë, pas shpalljes së pavarësisë më 2008.
Deri tani janë mbajtur një mori zgjedhjesh të parakohshme. REL
Në dy ditë të njëpasnjëshme kur Rama, kryeministër dhe kreu i elitës së Rilindjes Socialiste, pedalon fort në të përpjetën e mbylljes së vitit 2024 duke i marrë një e nga një trofetë e monopolizuara prej vitesh kryetarit të Bashkisë Tiranë Erion Veliaj, ky i fundit po humb edhe peshën e influencës në propagandën e partisë shtet.
Çfarë i ka ndodhur të parit të kryeqytetit që është shtyrë në orbitën e Tiranës me shfaqjen më të fundit më 22 Dhjetor, 2024?
Gjeli i Detit/ Qurani i Baldushkut po promovohet për vitin e ri ndryshe nga bonusi i kryeministrit për pensionistët nga Erion Veliaj si “krenaria Tiranase”ose:- “Është një mundësi e jashtëzakonshme, për të mos e lënë këtë tokë. Kjo tokë mund të prodhojë ekonomi, mund të prodhojë mirëqenie. Ndaj ftoj të gjithë qytetarët e Tiranës, të gjithë lokalet e Tiranës, të gjithë hotelet e Tiranës, bujtinat, të blejnë vetëm gjelat e Baldushkut”.
I parë ftohtë, ky lajm në kryeqytet se çfarë po ndodh me protestat antikorrupsion sikurse dhe me trokitjen e drejtësisë në rrethin e ngushtë familjar të Erion Velisë në festat e fundvitit, propaganda dhe mjegulla mbi të vërtetën bashkohen në një.
A do t’ua shtrojë Rama Veliajn në tryezë shqiptarëve dhe njerëzit të ndjehen të ngopur nga me drejtësinë pa filluar viti i ri drejtë zgjedhjeve apo është ende herët?
Kurbani nga Hamburgu (me tigrin) dhe Baldushku me (gjel detin/quranin) janë sërish dy metafora që i ndërton një marrëdhënie e luftës për pushtet brenda elitës të rilindësve socialistë.
Vetëm dje më 23 Dhjetor, bashkëshortja e Erion Veliajt qëndroi/u mor në pyetje në SPAK prej rreth 3 orësh.
Heshtje nga Veliaj, heshtje nga skuadra e tij e kryeqytetit dhe po ashtu heshtje nga mediat që ai i influencon me justifikimin deri në zbardhjen e fakteve të vërteta.
Për drejtësinë duhet luftuar dhe sakrifikuar, por kjo nuk ndodh mes moralit të të korruptuarve.
Standardi është eliminimi.
Por a është bashkëshortja Ajola Xoxe temë e lajmit në propagandën zyrtare të partisë-shtet në ATSH?
Postimi më i fundit për të dhe çiftin Veliaj ka qenë muaji Maj 2024 me çeljen e një ekspozite me veprat e Salvador Dalisë. Pjesa tjetër është heshtje dhe veprimtari në hije deri sa SPAK nisi një proces hetimor për pasurinë familjare të të parit të Tiranës.
Kur rrethi mbyllet kaq shumë dhe Veliaj nuk reagon dhe mbron të drejtën, përse drejtësia mbetet orbitale rreth Veliajt?
Pyetja nuk shtrohet për ndëshkimin dhe “kënaqësinë me kurbanin”, por me keq menaxhimin e qytetit me rreth 1 milion banorë, vepra dhe buxhet që i janë besuar Erion Veliajt t’i administrojë në 8 vitet e fundit.
Ashtu si mediat pranë qeverisë, pranë ideologjisë së Rilindjes Socialiste dhe më pranë kryetarit të bashkisë Tiranë nuk lanë lajme pa pasqyruar për çdo fidan të pyllit orbital të kryeqytetit, për çdo shkollë të ri konstruktuar, për çdo koncert e maratona që pushtojnë Sheshin Skënderbej gjatë gjithë vitit etj. në këtë rast përpjekje me drejtësinë heshtin. Heshtin ose fshihen pasi e njohin mirë orbitën mbrojtëse dhe luftën për pushtet brenda elitës së Rilindjes Socialiste që prej shumë vitesh me kujdes kanë rrëmbyer drejtimin e Partisë Socialiste.
Në kujtesë për lexuesin nga një shënim të muajit Maj prej UGSHPD-s me titull “RAMA SIMBOLIKISHT IA MERR BIÇIKLETËN KRYETARIT TË BASHKISË VELIAJ”*, shënimi theksonte pikërisht forcën e drejtësisë për të ndalur fluksin e parasë që investohet për propagandë brenda dhe jashtë atdheut për të siguruar zgjedhjet e 2025.
Rilindja Socialiste e kishte përgatitur strategjinë për fushatën ndërsa opozita i kishte marrë dhe do të merrte goditjet e tjera.
Duket se Rama po mbron orbitën e vet dhe po e përzë përfundimisht Veliajn pa mëshirën e festave.
Një shprehje e kryebashkiakut nga salla e operacionit fill pas Pashkëve që u duk si kohë e fituar për të mos u paraqitur në SPAK dhe jo si “ringjallje” mes korrupsionit, ishte “humba 2 gurë bashkë me tëmthin…” dhe menjëherë pas daljes nga SPAK pas disa javësh nisi të shpërfaqë të gjitha projektet për Tiranën si kryeqyteti i dialogut dhe kulturës Mesdhetare, i muzikës, i rinisë, i sportit, i ekselencës së studentëve, i ndihmave për të moshuarit dhe atyre në nevojë etj…etj. deri tek fidanët e pyllit orbital.
Por tani në etapën e fundit duke ditur se ku kanë shkuar paratë dhe sa afër finishit të zgjedhjeve Rilindja Socialiste është, Rama i merr Veliajt edhe “Giro D’Italia 2025”, edhe “Medaljet e Arta” të nxënësve ekselentë, ashtu sikurse do t’i marrë atij me vështirësi edhe Tiranën.
Interesante ishte dhe simbolika e një starti të ri nga Rama kur shprehet se:-“Gara e famshme popullore, me një traditë 114-vjeçare, do të mbledhë në maj çiklistët më të mirë të botës në Tiranë, Durrës dhe Vlorë dhe do të ndiqet nga qindra-milionë teleshikues”. Këtu flasim pas zgjedhjeve 2025, kohë kur propaganda e Ramës në prag të zgjedhjeve për veprimtarinë do të jetë në kulm. Në fakt në sy të shqiptarëve Giro d’Italia mund të fillojë në një nga qytetet e sipërpërmendur, pa harruar se do të kalojë edhe nga Shëngjini për të mbaruar në Gjadër në dy qytezat e reja Italiane dhe një njëkohësisht të BE-së.
Morali në mes të korruptuarve nuk lidhet me drejtësinë, por me ruajtjen e imazhit. Veliaj dhe shumë të tjerë kanë “punuar” për pushtetin e tyre për të mbajtur me lavde një autoktrat si Edvin Rama, ndërsa ky i fundit nuk e ka problem që brenda elitës që atë e mbajnë t’i zëvendësojë kurbanet me shërbëtorë të tjerë të gatshëm. Pushtetin e korruptuar e ka si një armë mbi orbitën e vet elitë, administratë dhe patronazhistë, pasi zgjedhësit socialistë janë larg dhe opozita e popullit dhe ajo politike janë përballë.
____________________________
* Qurani- Gjeli i Detit, mish shpendi për festën e fundvitit.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë të martën se Millan Radoiçiq ka dhënë urdhrin për kryerje të sulmit në kanalin e Ibër-Lepencit më 29 nëntor, ndërsa shteti i Serbisë ka përgjegjësi për financim, planifikim dhe logjistikën e sulmit, që ka pasur synim rrezikimin e sigurisë kombëtare.
Në një konferencë për media, Kurti ka thënë se këto deklarata i bazon në të dhënat e inteligjencës dhe autoriteteve të sigurisë.
Sipas tij, përkrahja që i ofron Beogradi zyrtar, atij që e ka quajtur grup terrorist të Millan Radoiçiqit, nuk mund të quhet ndryshe, pos koordinim i shtetit serb me këtë grup, për të intensifikuar luftën hibride kundër Kosovës.
“Sulmi i 29 nëntorit në kanalin Ibër-Lepenc është vazhdimësi e akteve dhe sulmeve terroriste, dhe aktiviteteve tjera destabilizuese të kryera nga mekanizmat e ndikimit të Serbisë në Kosovë, përfshirë organizatat terroriste serbe. Duke marrë parasysh se akte të tilla terroriste kërkojnë përgatitje profesionale në diversion, dhe faktin se Millan Radoiçiq përkrahet edhe nga strukturat shtetërore të Serbisë, vlerësohet se edhe shpërthimi në kanalin e Ibër-Lepencit është përkrahur me planifikim dhe logjistikë nga shteti i Serbisë”.
Një ditë më parë, ambasadori amerikan në Serbi, Christopher Hill, ka thënë se SHBA-ja “nuk sheh asnjë provë që do të çonte në Beograd” kur bëhet fjalë për atë se kush qëndron pas sulmit në kanalin e furnizimit me ujë, Ibër-Lepenc.
“Ne sigurisht nuk shohim asnjë provë që do të çonte në Beograd, por dikush e bëri atë dhe duhet të kryhet një hetim i plotë”, ka thënë Hill në një intervistë për televizionin publik të Serbisë, RTS.
Mirëpo, sipas Kurtit, sulmi ka qenë e pamundur të kryhet nga grupi i Radoçiqit, pa e pasur mbrapa shtetin serb.
“Kësi metodash të sfidimit të sigurisë në Kosovë, të cilat për pasojë kanë, jo vetëm cenimin e dëmtimin e infrastrukturës vitale, shkaktimin e incidenteve ndëretnike, të cilat Serbia i nxit fort, pastaj shkaktimin e panikut në mesin e qytetarëve, e krejt në fund edhe krijimin e një imazhi të një vendi jostabil, pritet të ndodhin edhe në të ardhmen e afërt, dhe veçmas para dhe pas Vitit të Ri”, ka thënë Kurti, duke u zotuar se autoritetet janë të përkushtuara për, siç ka thënë, neutralizim të kësaj metode të mbetur serbe.
Kurti e ka prezantuar një kronologji të 15 sulmeve, që sipas tij, e kanë pasur synim për të dëmtuar Kosovën “në mënyrë terroriste” nga 30 qershori deri më 29 nëntor të këtij viti, dhe që kanë kulmuar me sulmin në kanalin e Ibër-Lepencit.
Kanali i Ibër-Lepencit është sulmuar më 29 nëntor në fshatin Varragë të komunës së Zubin Potokut – komunë me shumicë serbe në veri të vendit.
Policia e Kosovës ka thënë se sulmi është kryer me lëndë shpërthyese deri në 20 kilogramë.
Kanali Ibër-Lepenc furnizon me ujë nga Liqeni i Ujmanit gjithë veriun e Kosovës, rajonet e Mitrovicës, Prishtinën me rrethinë, si dhe Korporatën Energjetike të Kosovës për ftohjen e termoelektranave të saj.
Kurti ka thënë se Radoiçiq – që aktualisht besohet se është në Serbi i lirë – ka autorizuar persona për të kryer sulme në Kosovë disa herë gjatë vitit.
Millan Radoiçiq është në kërkim nga autoritetet e Kosovës, pasi e ka pranuar organizimin dhe kryerjen e sulmit në Banjskë të Zveçanit në shtator të vitit 2023.
Si pasojë e këtij sulmi, që Kosova e konsideron terrorist dhe e fajëson Serbinë, është vrarë rreshteri i Policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku.
Serbia, në anën, tjetër, hedh poshtë këto akuza.
Mes tjerash, Kurti ka thënë se refuzimi i Beogradit për ta dorëzuar Radoiçiqin, ka qenë inkurajim për grupin i prin Radoiçiqi, për të vazhduar me akte tjera “kundër integritetit territorial dhe sovranitetit të Kosovës”.
Për autoritetet e Kosovës, sulmi në kanalin e Ibër-Lepencit ka qenë sulmi më i rëndë në infrastrukturën kritike të vendit që nga lufta e viteve 1998/99.
Sulmi është dënuar ashpër edhe nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian, dhe është bërë thirrje që përgjegjësit të përballen me drejtësinë.
Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier, ka thënë ditë më parë se agjentë amerikanë të Byrosë Federale të Hetimeve (FBI) janë të angazhuar drejtpërdrejt në Kosovë, në hetimet për të gjetur fajtorët mbrapa sulmit në kanalin e Ibër-Lepencit. REL
Grupi Parlamentar i Partisë Demokratike kallëzim penal në SPAK dhe Prokurorinë e Tiranës kundër Ministrit të Brendshëm, Drejtorit të Përgjithshëm të Policisë, Drejtorit të Drejtorisë Vendore Tirnaë, dhe zyrtarëve të tjerë të Policisë së Shtetit.
Grupi i PD pretendon se zyrtarët e lartpërmendur penguan tubimin, ushtruan dhunë, konsumuan 6 vepra penale.
“Grupi Parlamentar i Partisë Demokratike, përmes Kryetarit Gazment Bardhi ka kallzuar në SPAK dhe Prokurorinë e Tiranës Ministrin e Brendshëm, Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë, Drejtorin e Drejtorisë Vendore Tirnaë, dhe zyrtarë të tjerë të Policisë së Shtetit, për kryerjen e veprave penale “Dëmtime të tjera me dashje”, “Shpërdorimi i detyrës”, “Kryerja e veprimeve arbitrare”, “Mosmarrja e masave për të ndërprerë gjendjen e paligjshme”, “Shkelja e barazisë së shtetasve”, “Pengim në ushtrimin e të drejtës për t’u shprehur, grumbulluar apo manifestuar”, të kryera në bashkëpunim, parashikuar nga nenet 25, 90, 248, 250, 251, 253 dhe 261 të Kodit Penal të Republikës së Shqipërisë”, thuhet në njoftimin e grupit të PD-së.
NJOFTIM PËR SHTYP
Grupi Parlamentar i Partisë Demokratike, përmes Kryetarit Gazment Bardhi ka kallzuar në SPAK dhe Prokurorinë e Tiranës Ministrin e Brendshëm, Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë, Drejtorin e Drejtorisë Vendore Tirnaë, dhe zyrtarë të tjerë të Policisë së Shtetit, për kryerjen e veprave penale “Dëmtime të tjera me dashje”, “Shpërdorimi i detyrës”, “Kryerja e veprimeve arbitrare”, “Mosmarrja e masave për të ndërprerë gjendjen e paligjshme”, “Shkelja e barazisë së shtetasve”, “Pengim në ushtrimin e të drejtës për t’u shprehur, grumbulluar apo manifestuar”, të kryera në bashkëpunim, parashikuar nga nenet 25, 90, 248, 250, 251, 253 dhe 261 të Kodit Penal të Republikës së Shqipërisë.
Në kallëzim janë evidentuar faktet dhe provat që dëshmojnë se tubimi i njoftuar nga Partia Demokratike ishte tërësisht i ligjshëm, si një e drejtë që garantohet nga Kushtetuta dhe se pengimi nga Policia e Shtetit ishte i kundërligjshëm dhe kriminal. Dhuna e ushtruar ndaj deputetëve, zyrtarëve politik të opozitës dhe qytetarëve, ka qenë e motivuar politikisht dhe një akt i rëndë kriminal i kryer në bashkëpunim nga zyrtarët e policisë së Shtetit.
Bashkëlidhur do të gjeni kallëzimin e plotë të dorëzuar sot në dy Prokurori nga kreu i Grupit Parlamentar të PD Gazment Bardhi.bw
Deputeti dhe nënkryetari i Partisë Demokratike, Agron Gjekmarkaj, ka reaguar përmes një deklarate publike pas daljes nga spitali, ku u shtrua pasi humbi ndjenjat gjatë protestës së opozitës ditën e djeshme.
Në deklaratën e tij, Gjekmarkaj ka hedhur akuza ndaj policisë së shtetit, duke e cilësuar sjelljen e tyre gjatë protestës si brutale dhe të motivuar politikisht.
Sipas Gjekmarkajt, gjithçka ndodhi kur ai, së bashku me shoqëruesin e tij u rrethuan nga një grup i madh policësh.
“I thashë me butësi dhe humor: ‘Mos më prekni, jam Agron Gjekmarkaj, nënkryetari i Kuvendit dhe deputet.’ Por reagimi i tyre ishte i dhunshëm. Më shtynë brutalisht, thyen pasqyrën e makinës dhe më ngritën në ajër. Për shkak të kësaj dhune, frymëmarrja ime u vështirësua dhe humba ndjenjat,” tha Gjekmarkaj.
Ai shtoi se ndodhi nuk ishte pasojë e ndonjë problemi shëndetësor, por e veprimeve të policisë. Deputeti u shpreh se u largua nga protesta jo me dëshirë, por sepse u detyrua të shkojë në spital për ndihmë mjekësore.
Gjekmarkaj akuzoi policinë për motivim politik në veprimet e tyre. “Ata nuk mund të shtynin një deputet në atë mënyrë pa një urdhër politik,” deklaroi ai, duke krahasuar sjelljen e policëve me zellin e regjimeve të vjetra totalitare.
Deputeti shfrytëzoi rastin për të falënderuar protestuesit, demokratët, qytetarët e Lezhës dhe kolegët e tij që i qëndruan pranë. Ai shprehu mirënjohje edhe për mjekët që e trajtuan në spitalin ushtarak dhe QSUT.
Deklarata e plotë e Gjekmarkajt:
Nuk do të kisha reaguar persa ndodhi dje me mua në proteste nëse policia e shtetit nuk do me fyente se dyti me deklaraten e vet publike e dizinformuese!
Nuk e pelqej as e kerkoj viktimizimin! Madje kurrë në jeten time nuk kam kerkuar as nxitur ballafaqime fizike! Nuk kam sulmuar asnjeherë askënd! Dje thjesht jam mbrojtur. I gjindur para një makine të vogel bashkë me shoqeruesin tim , punonjes i gardes, i cili u keqtrajtua gjithashtu ndonese u tregoi edhe dokumentin identifikues, u rrethova nga një grup i madh policesh ! Ju thashe mos me prekni , jam Agron Gjekmarkaj, Nen Kryetari i Kuvendit të Republikes , deputet, pedagog Universiteti me butesi gati me humor , nuk shquhem per force fizike nuk bëj palester, ndaj bëni kujdes! Me shtynë brutalisht , me shume forcë, thyen e edhe pasqyren e vetures duke me ngritur gati në ajer mua ! Me terhoqi shoqeruesi me shumë mundim dhe një djale nga Lezha permes policeve teksa ndieja frymarrjen qe po me ngadalesohej! Sapo dola nga turma e policeve duke me terhequr te tjeret humba ndjenjat! Nuk u ndieva keq se kisha probleme me shendetin por si pasoje e veprimeve të policisë! Nuk u largova nga protesta se desha të largohem, por me detyruan, nuk u largova për të shkuar në kafe apo shtepi por në spital!
Me ka mbetur në kujtesë egersia në shikim e dy tre oficerve të policisë, zelli i tyre si dikur motit kur arrestoheshin deputet e opozites në 1946 , u dukej e padrejte që dikush guxon të protestojë kunder pushtetit të tyrë se ata e shohin pushtetin si gjënë e tyre, pse jo edhe si instrument dhune! Gjithsesi ata nuk mund të shtynin një deputet në atë menyrë pa një urdher politik!
Perfitoj nga ky rast i trishtë të falenderoj të gjithë ata që mu gjinden pranë , protestuesit , demokratet e qytetaret e Lezhes, drejtuesit dhe deputetet e PD , mjeket e spitalit ushtarak dhe ata të QSUT për ekzaminimet dhe sherbimin, falenderoj qendra miq e të njohur nga vendi e Bota per atë lum mesazhesh që kam marrë prej tyre ënde në pamundesi për tu kthyer pergjigje individualisht!
Shpreh keqaerdhje të thellë për të gjithë të lenduarit e të ndaluarit të cilet perpiqen per një Shqiperi më të mirë që nuk e moren vemendjen që mora unë! Ne nuk kemi frikë!
Sot jemi në vigjilje të Krishtlindjeve ! Qofshin ato të bardha per ju dhe të gjithë shqiptaret! Të tjerat do të jenë më të mira!
Agron Gjekmarkaj
Nen Kryetar i Kuvendit të Republikes
Nën Kryetar i Partisë Demokratike të Shqipërisë!
Nënkryetari i PD, Agron Gjekmarkaj, i cili u dhunua nga narkopolicia në protestën e kësaj të hëne në kryeqytet, do të transferohet në QSUT.
Vendimi është marrë nga mjekët e spitalit të Traumës, të cilët thotë se Gjekmarkaj do të transferohet për në QSUT për ndihmë më të specializuar.
Më herët, numrin dy të PD, e vizitoi kryetari i saj, Sali Berisha, i cili pa nga afër gjendjen shëndetësore të Gjekmarkajt, i cili mbeti i lënduar si pasojë e dhunës së ushtruar nga narkopolicia.
Nënkryetari i PD-së, Agron Gjekmarkaj, edhe i Kuvendit njëkohësisht, ka humbur ndjenjat në protestë.
Gjekmarkaj ndodhej në zonën e pallatit me Shigjeta, bashkë me deputetë dhe zyrtarë të tjerë të PD-së, në krah të qytetarëve që protestonin, në kuadrin e mosbindjes civile.
Deputeti Gjekmarkaj ka humbur ndjenjat për shkak të dhunës së ushtruar nga narkopolicia.
Sipas PD-së, Gjekmarkaj është dhunuar barbarisht nga Policia, në momentin që kjo e fundit tentoi të shpërndante protestuesit që ndodheshin në rrugë. sn
“Këndej dhe andej bjeshkëve” batuta e preferuar dhe e përzgjedhur nga Rama humbi çdo frymëzim poetik dhe dëshirë komunikimi me të pranishmit menjëherë kur që në krye të fjalës së mbajtur u ndie dhe mungesa e drejtimit me respekt dhe me emër të përfaqësuesve të Presidentit, Kuvendit dhe qeverisë së Kosovës ishin shprehja më e mirë e mburrjes dhe e mospërfilljes që mishëron kryeministri i RSH Rama dhe mendon se i imponohet atyre që e dëgjojnë.
“I nderuar Kuvend i Bashkuar i Shqipërisë dhe Kosovës” * dhe kaq(!)
Tungjatjeta!
Thirret me emër i zoti i shtëpisë dhe me po atë respekt pritet përshëndetja.
Urtësia e kuvendit ka traditë.
I jep fjalën dhe e respekton mikun.
E dëgjon dhe e vlerëson për këshillën.
Nuk ja duartroket mendjemadhësinë në mënyrë që njeriu i ftuar ta nxjerrë vetë mësimin dhe të piqet për tjetër herë në një kuvend të ngjashëm po ja dha prapë rasti.
Kjo analizë e shprehur në skicën “”K’cimi i Kuvendit” (Time Out), tregoi më shumë për të kuptuar se sa vlerë kishin fjalimi dhe retorika e Ramës mes dy kuvendeve të Republikës së Shqipërisë dhe Republikës së Kosovës.
Klima e paqëndrueshme që Rama krijoi i takon atij vetë ta peshojë si kryeministër.
Media u mundua të merrej me të panjohurat e një pusulle që ai shkëmbeu me kryeministrin e Kosovës, Kurti dhe shumë supozime gjestin ja falën talentit të tij si piktor dhe e lanë tek humnera e të panjohurës se diçka mund të ketë vizatuar.
Por “K’cimi nga Kuvendi” është shikimi ndryshe i sjelljes në skicën e LD-NY24. Shumë mos stabilitetin e justifikuan edhe si një moment normal për një pushim të shkurtër kafeje. Në fakt ai i ngjan vetëm Ramës në karrierë që gafat “e lojës” shmangen me një “time out”, për të tërhequr vemendjen nga thelbi i gjërave.
________________
* nga fjala e plotë sipas ATSH
23 Dhjetor, 2024
Unioni i Gazetarëve Shqiptarë Profesionistë të Diasporës (UGSHPD)
Verband Albanischer Berufsjournalisten der Diaspora (VABD)
Union of Professional Albanian Journalists of Diaspora (UPAJD)
L’Union des journalistes professionnels albanais de la diaspora (UJPAD)
Unione dei Giornalisti Professionisti Albanesi della Diaspora (UGPAD)
Partia Demokratike vijon mosbindjen civile në Tiranë. Mbështetësit e opozitës janë pozicionuar në 5 nyjet kryesore rrugore të kryeqytetit duke paralizuar qarkullimin. Skenari duket i ngjashëm me protestat e mëparshme të zhvilluara prej 7 tetorit e deri tani. Rrugët e bllokuara janë rrethrrotullimi i Zogut të Zi, ai i Pallatit me Shigjeta, sheshi Wilson, Rruga e Elbasanit dhe segmenti ndërmjet ministrive dhe Bashkisë së Tiranës. Kjo mosbindje civile e opozitës e cila pritet të z gjasë 3 orë po zhvillohet në kushte atmosferike të pafavorshme, pasi reshjet e shiut vijojnë me intensitet prej disa orësh.
ZHVILLIMET NGA PROTESTA MINUTË PAS MINUTE
Ora 19.10 “Do përgjigjen një më një”/ Noka për dhunimin e Gjekmarkajt: Akt i paprecedent, është koha dhe radha jonë
Deputeti i PD-së Flamur Noka, në protestën e Partisë Demokratike deklaroi se ata që japin urdhra për të dhunuar deputetët dhe qytetarët do të përgjigjen një më një. Noka theksoi se dhunimi i Agron Gjekmarkajt është akt i paprecedent. Ai deklaroi se tashmë është koha e opozitës dhe kushdo që është përlyer në skena dhune e të tjera, do përgjigjet.
Ora 19.05 Berisha: Policia ka dhunuar fizikisht Agron Gjekmarkajn, do të mbajnë përgjegjësi personale…
Kreu demokrat, Sali Berisha, nga pika e Zogut të Zi, atje ku janë mbledhur mbështetës të opozitës në kuadrin e mosbindjes civile tha se Edi Rama dhe ministri i Brendshëm Ervini me 3 mbiemra do të marrin përgjegjësi personale për dhunën e ushtruar ndaj nënkryetarit të PD-së dhe Kuvendit, Agron Gjekmarkaj. Berisha shprehu solidaritet me Gjekmarkajn. Kreu demokrat i ka bërë thirrje policisë që të mos ndjekë urdhërat e Edi Ramës, por të zbatojë ligjin.
Ora 19.00 Opozita 2 orë mosbindje civile në Tiranë, vijon të jetë i bllokuar qarkullimi në akset kryesore rrugore të kryeqytetit Opozita vijon prej orës 17.00 mosbindjen civile në Tiranë. Teksa kanë kaluar 2 orë nga nisja e protestës, akset kryesore rrugore në kryeqytet vijojnë të jenë të bllokuara.
Ora 18.55 Policia tenton të shoqërojë qytetarin te sheshi Wilson, protestuesit ia marrin nga duart
Ora 18.50 Policia ndërhyrje paralele në disa pika për të shpërndarë protestuesit
Ora 18.46 Sali Berisha mbërrin te rrethrrotullimi i Zogut të Zi Kryetari i PD, Sali Berisha po zhvillon një “tur” në pikat ku opozita po proteston në Tiranë, duke bllokuar rrugët. Fillimisht lideri i opozitës u ndal te Rruga e Elbasanit. Më pas ai lëvizi drejt Bashkisë së Tiranës, sheshit ëilson dhe Zogut të Zi.
Ora 18.41 Flamur Noka përplaset fizikisht me shefin e Komisariatit nr.1 Sekretari i Përgjithshëm i PD, Flamur Noka është përplasur fizikisht me shefin e Komisariatit nr.1 në Tiranë. Ky i fundit kërkoi nga protestuesit të lironin Rrugën e Elbasanit, por ndeshi në rezistencën e mbështetësve të PD.
Ora 18.35 Policia ndërhyn për të liruar rrugën te Bashkia e Tiranës
Forcat e Policisë kanë ndërhyrë me forcë për të larguar protestuesit nga rruga e bllokuar pranë Bashkisë së Tiranë. Mes protestuesve dhe uniformave të rendit janë shënuar edhe përplasje.
Ora 18.28 Policia ndërhyn për të shpërndarë protestuesit edhe te Bashkia e Tiranës
Ora 18.25 Pas Bashkisë së Tiranës, Berisha i drejtohet sheshit Wilson
Ora 18.15 Policia tenton të shpërndajë protestuesit te “Zogu i Zi”
Policia ka ndërhyrë për të shpërndarë protestuesit te “Zogu i Zi”, të cilët kanë bllokuar rrugën prej orës 17.00. Uniformat blu ndeshën në rezistencën e mbështetësve të opozitës dhe u tërhoqën.
Erisa Xhixho: Vendi është në gjendje të rëndë. 1 milion shqiptarë jetojnë në varfëri, sipas INSTAT. Çdo shqiptar do të luftojë në këtë betejë, për dinjitetin e tij.
Ora 18.05 Opozita 60 minuta mosbindje civile në Tiranë. PD: Protesta deri në 20.00, ndoshta edhe përtej Kalon ora e parë e mosbindjes civile të opozitës në Tiranë, e cila parashikohet të zgjasë deri në orën 20.00.
Ora 18.00 Berisha largohet nga Rruga e Elbasanit, do t’i bashkohet protestuesve te Bashkia e Tiranës
Ora 17.50 Bardhi i përgjigjet policisë: Po na pengoni në të drejtën tonë për të protestuar Kryetari i Grupit të PD, Gazment Bardhi, i cili është pjesë e protestës së opozitës që mbahet ditën e sotme në Tiranë, ka replikuar me forcat e policisë në terren duke iu kërkuar të merren me rregullimin e trafikut dhe jo me protestuesit e PD që siç tha, janë në të drejtën e tyre.
“Jemi të gjithë të barabartë. Po na pengoni, zbatoni ligin dhe devijoni trafikun, mos na pengoni në të drejtën tonë për tubim. Jeni duke penguar të drejtën tonë për të tubuar”, tha Bardhi.
Demokrati theksoi më tej se PD ka njoftuar policinë për protestën e sotme, duke shtuar më tej se nuk merret leje për të tubuar.
“Jemi të gjithë të barabartë. Po na pengoni, zbatoni ligin dhe devijoni trafikun, mos na pengoni në të drejtën tonë për tubim. Jeni duke penguar të drejtën tonë për të tubuar. Na lejoni të ushtrojmë të drejtën tonë për tubim. Punonjës të policisë që nuk dinë konceptin e lirisë së tubimi, ta mësojmë nuk merret leje në polici, e ka thënë Gjykata Kushtetuese, bëhet vetëm njoftim. Njoftimi është bërë. Policia të devijojë trafikun”, tha Gazment Bardhi.
Ora 17.40 Mosbindja civile/ Qytetarët bllokojnë rrugët, drejtuesit e mjeteve u bien borive. Kaos në Tiranë Mbështetës të opozitës po protestojnë në 5 pika kyçe të Tiranës në kuadër të mosbindjes civile, ndërsa janë bllokuar akset kryesore të kryeqytetit. Bllokimi i akseve rrugore ka krijuar një kaos në qarkullimin e mjeteve, ndërsa nuk kanë munguar debatet mes drejtuesve të automjeteve që kanë mbetur të bllokuar në rrugë dhe qytetarëve protestues që nuk lejojnë kalimin.
Ora 17.30 Berisha i bashkohet protestuesve te Rruga e Elbasanit: Ky, dimër i vështirë për Ramën Kryetari i PD, Sali Berisha i është bashkuar protestuesve në këto momente te Rruga e Elbasanit. “Ky dimër premton të jetë i vështirë si për argatin e Tiranës ashtu edhe për padronin e Beogradit. Edhe në Beograd studentët po dridhin nga themelet diktatorin. Edhe në Tiranë diktatori të ardhme nuk ka. Përshëndes ata demokratë që janë mbledhur sot nga të katër anët e vendit. Kjo mosbindje civile është në interesin e Tiranës dhe Shqipërisë. Ne nuk ndalojmë pa realizuar qëllimet tona për qeveri teknike dhe zgjedhje të lira.
Po nëse Rama nuk e pranon qeverinë teknike?
Berisha: Rrëzohet. Rrëzohet me mosbindje civile. Mosbindja civile është kodi i rrëzimit të diktatorëve. Deri tani kemi shfaqur 15 forma të mosbindjes civile.
Ora 17.25 Policia përsërit thirrjen drejtuar protestuesve: Po kryeni veprime të paligjshme. Largohuni nga rruga
Ora 17.20 PD shpërndan pamjet nga bllokimi i rrugëve në Tiranë
Ora 17.15 Bllokimi i rrugëve, Bylykbashi: Nuk ka asnjë vepër penale, po ushtrojmë të drejtat Kushtetuese Deputeti demokrat Oerd Bylykbashi tha se bllokimi i rrugëve nuk përbën asnjë vepër penale. E ndërsa Policia e Shtetit i ka bërë thirrje qytetarëve që kanë bllokuar rrugët që t’i lirojnë ato, duke i kujtuar se kjo është vepër penale, deputeti demokrat tha se opozita dhe mbështetësit e saj po ushtrojnë një të drejtë kushtetuese.
“Ne kemi njoftuar Policinë e Shtetit për protestën. Është detyrë ligjore e drejtuesve të Policisë që të njoftojnë zinxhirin e tyre për këtë protestë. Nuk ka asnjë vepër penale, pasi ne po protestojmë bazuar në të drejtën tonë kushtetuese. Bllokimi i rrugëve nuk përbën asnjë vepër penale”, tha Bylykbashi.
Ai paralajmëroi drejtuesit e Policisë së Shtetit që të respektojnë ligjin dhe të drejtat kushtetuese të opozitës dhe qytetarëve të saj.
Ora 17.12 VIDEO/ Bllokohet edhe Zogu i Zi, protestuesit konfrontohen me shoferët e makinave Ka nisur edhe bllokimi i Zogut të Zi. Protestuesit po konfrontohen me shoferët. Protestuesit kanë thirrur në kor “Rama ik, Rama ik”. Gazetari Renaldo Salianji raporton për News24 se në vendngjarje kanë arritur edhe forcat e policisë. Policia pritet që të bëjë thirrje, që protestuesit të mos bllokojnë lëvizjen e automjeteve.
Edhe rrugë të tjera janë bllokuar nga protestuesit në Tiranë.
Ora 17.10 Policia thirrje me megafon protestuesve: Lironi rrugët. Është vepër penale Policia i ka bërë thirrje me megafon protestuesve që të lirojnë rrugët e bllokuara në Tiranë. Policia i ka kujtuar mbështësve të opozitës se bllokimi i rrugëve përbën vepër penale. Në këto momente qarkullimi është ndërprerë te Zogu i Zi, Pallati me Shigjeta, Rruga e Elbasanit, Bashkia e Tiranës dhe sheshi Wilson.
Ora 17.05 Berisha pritet t’i bashkohet protestuesve te Rruga e Elbasanit Kryetari i PD, Sali Berisha do të marrë pjesë në protestën e opozitës për herë të parë pas lirimit të tij nga arresti shtëpiak. Pritet që Berisha t’i bashkohet protestuesve te Rruga e Elbasanit.
Me kushte atmosferike të papërshtashme, mes shiut dhe të ftohtit, protestuesit e opozitës kanë nisurt bllokimin e rrugëve në Tiranë. Mbështetësit e PD mbajnë në duar çadra, ndërsa qarkullimi në këto momente është paralizuar në 5 akse kryesore rrugore.
Rrugët që bllokohen:
Zogu i Zi
Pallati me Shigjeta
Rruga e Elbasanit
Bashkia e Tiranës
Sheshi Wilson
Ora 16.50 Berisha do të prijë protestuesit për herë të parë pas lirimit nga arresti i shtëpisë Risia e kësaj proteste është pjesëmarrja e kreut demokrat, Sali Berisha, i cili vetëm pak javë më parë fitoi lirinë, pasi GJKKO i hoqi masën e sigurisë “arrest shtëpie” pas 333 ditësh izolim.
Ora 16.40 Policia: 1400 efektivë në terren për protestën e opozitës Lidhur me protestën e opozitës në terren janë angazhuar 1400 forca policore, që do të jenë të shpërndara në 5 pikat ku protestuesit do të mblidhen.
Pikat ku do të protestohen janë: Bashkia e Tiranës, pallati me Shigjeta, Zogu i Zi, Ura te rruga e Elbasanit dhe sheshi Ëilson. Këto segmente pritet të jenë të bllokuara nga ora 17:00 deri në orën 20:00.
Kjo është protesta e 4 në kuadër të mosbindjes civile që zhvillon opozita prej muajit shtator.
Ora 16.30 Opozita, 4 mosbindje civile prej 7 tetorit Opozita ka organizuar 4 mosbindje civile bashkë me këtë të ditës së sotme. Protesta e parë ndryshe e PD dhe aleatëve ishte ajo e 7 tetorit 2024, pas burgosjes së Ervin Salianjit, ndërsa disa ditë më herët deputetët dogjën karriget e Parlamentit. Pasditen e 7 tetorit deputetët e PD dhe protestuesit marshuan në këmbë në disa rrugë të kryeqytetit, pa fjalime, ndërsa hodhën bomba molotov drejt selisë së PS. Protesta e dytë ishte ajo e datës 29 tetor me bllokimin e 7 kryqëzimeve kryesore të vendit.
Ndërsa në 26 nëntor, mosbindja civile u rikthye në kryeqytet me bllokimin e 5 hyjeve kryesore të Tiranës.
Edhe e sotmja pritet të jetë shëmbëlltyrë e protestës së 26 nëntorit.
Nënkryetari i Kuvendit, Agron Gjekmarkaj, njëherazi edhe nënkryetar i PD-së, është dhunuar nga Policia e Shtetit në zonën e Pallatit me Shigjeta.
Klevis Balliu, koordinator rajonal i PD-së, tha në një lidhje direkte me gazetarin Igli Çelmeta për Neës24 se Gjekmarkaj u dhunua në mënyrë kafshërore nga policia. Balliu tha se Gjekmarkaj i ëhstë drejtuar spitalit, pasi nuk ndjehej mirë, për shkak të dhunës ndaj tij.
“Policia e Shtetit në mënyrë të paprecedentë ndërhyri në protestë duke goditur Gjekmarkajn i cili u sulmua në mënyrë kafshërore. Ndaj Gjekmarkajt u ushtrua dhunë duke e shkelur me këmbë.
Gjekmarkaj është nisur për në spital. Ata që kanë urdhëruar këtë sulm kriminal dhe ata që zbatuan do të mbajnë përgjegjësi.
Këta kriminalë guxojnë të dhunojnë nënkryetarin e Kuvendit të Shqipërisë, do të kenë përgjigjen më të fortë dhe më të ashpër”, tha Balliu.
Kreu demokrat, Sali Berisha, nga rruga e Elbasanit, u zhvendos te protestuesit te Bashkia e Tiranës.
Berisha tha se kjo mosbindje civile e juaja para Bashkisë së Tiranës do të rrezonojë për vite me rradhë si beteja më e vendosur për kthimin e shtëpisë së parë te qytetarët.
Berisha tha se protesta para Bashkisë do të vazhdojë derisa të nxjerrim jashtë Erion Veliajn.
Kreu demokrat tha se Tirana është në duart e qytetarëve si kurrë më parë. “Në Tiranë janë mbledhur nga e gjithë Shqipëria”, tha kreu demokrat. bw
Komentet