Auklandi është qyteti i parë i madh që mirëpret vitin 2025, me mijëra njerëz që numëruan sekondat deri sa mbërriti mesnata dhe shijuan fishekzjarret shumëngjyrëshe që u lëshuan nga ndërtesa më e lartë e Zelandës së Re, ‘Sky Tower’ dhe një shfaqje spektakolare dritash në qendër të qytetit. Festimet pasojnë një vit që është shënuar nga protestat për të drejtat e fisit indigjen ‘Maori’ në vendin me 5 milionë banorë.

Dy orë pas Zelandës së Re, më shumë se 1 milion njerëz ndoqën shfaqjen tradicionale të fishekzjarreve në Sidnei të Australisë. Ylli britanik i muzikës pop, Robbie Williams udhëhoqi programin dhe ceremonitë që këtë vit iu kushtohen fiseve indigjene australiane.

Ndërkohë, edhe qytetet e tjera anembanë botës po përgatiten të mirëpresin Vitin e Ri, me festime që nxjerrin në pah kulturat dhe traditat e ndryshme lokale, pas një viti të trazuar me konflikte të vazhdueshme dhe paqëndrueshmëri politike.

Azia përgatitet për ‘Vitin e Gjarprit’

Pjesa më e madhe e Japonisë është mbyllur në prag të festimeve më të mëdha në vend, me tempujt dhe shtëpitë që iu nënshtruan një pastrimi të plotë. Ky ‘Vit i Ri i Gjarprit’, siç njihet në kulturën aziatike, është thënë se është viti i rilindjes – duke iu referuar ndërrimit të lëkurës së gjarpërinjve.

Për shkak të kësaj feste, dyqanet në Japoni po shesin objekte zbukuruese të ndryshme që lidhen me gjarpërinjtë. Vendet e tjera në Azi do të nisin kremtimet e ‘Vitit të Gjarprit’ më vonë, me Vitin e Ri Hënor.

Në Korenë e Jugut festimet u ndërprenë ose u anuluan, për shkak të zisë kombëtare pas rrëzimit të dielën të një avioni të kompanisë ‘Jeju Air’ në Muan, ku si pasojë humbën jetën 179 persona.

Rivalët e perëndimit demonstrojnë marrëdhëniet mes tyre

Mediat shtetërore kineze njoftuan një shkëmbim urimesh për Vitin e Ri mes Presidentit të Kinës, Xi Jinping dhe atij rus Vladimir Putin, një tregues i marrëdhënieve gjithnjë e më të afërta të dy udhëheqësve që kanë raporte të tensionuara me Perëndimin.

Presidenti Xi i tha homolgut të tij rus Putin se vendet e tyre “gjithmonë do të përparojnë krah për krah”, njoftoi të martën agjencia e lajmeve ‘Xinhua’.

Kina ka ruajtur lidhje të forta dhe ka zhvilluar tregti me Rusinë që nga sulmi rus kundër Ukrianës në vitin 2022, duke e ndihmuar Moskën në kompensimin e dëmeve për shkak të sanksioneve dhe përpjekjeve të Perëndimit për ta izoluar Putinin.

Meshë mesnate, dolli me shampanjë

Në qytetin e Romës, festimeve tradicionale të Vitit të Ri i shtohet edhe fillimi i Vitit të Shenjtë të Papa Françeskut. Festa që shënohet në çdo çerek shekulli, pritet të sjellë rreth 32 milionë pelegrinë në kryeqytetin italian, që njihet edhe si ‘qyteti i përjetshëm’.

Të martën nisin kremtimet me ceremoni lutjesh në bazilikën e Shën Pjetrit, pasuar me meshën e së mërkurës, ku pritet që Papa Françesku të përsëris thirrjet për fundin e luftërave në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme.

Ndërkohë në Shtetet e Bashkuara, Katedralja e Shën Palit në Minesota organizon një meshë që fillon një orë para mesnatës dhe një dolli për shënimin e Vitit të Ri.

1 janari është një ditë detyrimi për katolikët, që shënon ‘Solemnitetin e Marisë’, ndërsa shumë kisha që do të zhvillojnë mesha pasditën e së martës dhe në mbrëmje.

Festa me fishekzjarre në Paris dhe Londër

Parisi shënon Vitit e Ri me numërimin tradicional të sekondave deri në mesnatë dhe fishekzjarret në bulevardin e njohur ‘Champs-Elysees’.

Organizimi i Lojërave Olimpike Verore dhe Lojërave Paraolimpike nga korriku deri në shtator ka transformuar kryeqytetin francez në një vend gëzimi, vëllazërie dhe arritjeve sportive, një tjetër moment historik që shënon rimëkëmbjen e qytetit nga sulmet vdekjeprurëse ekstremiste islamike më 2015.

Kryeqyteti anglez do ta presë Vitin e Ri me një shfaqje fishekzjarresh përgjatë lumit Thames dhe një paradë me 10 mijë interpretues në qendër të qytetit të mërkurën.

Për shkak të motit të ligë në pjesë të tjera të Mbretërisë së Bashkuar, ceremonitë e planifikuara në Edinburg të Skocisë u anuluan.

Në Rio do të festojnë 2 milionë njerëz

Në plazhin Copacabana të Rio de Zhaneiros do të zhvillohet ceremoinia kryesore e pritjes së Vitit të Ri, me 10 tragete në det që do të ofrojnë një shfaqje 12 minutëshe fishekzjarresh. Mijëra turistë në gjashtë anije do të shohin nga afër këtë shfaqje.

Më shumë se 2 milionë njerëz pritet të mblidhen në Copacabana, të cilët do të shijojnë koncertin e artistëve të njohur brazilianë si këngëtarja e muzikës pop, Anitta dhe fituesi i çmimit Grammy, Caetano Veloso.

Traditat e reja dhe të vjetra amerikane

Në qytetin e Nju Jorkut, kompania që menaxhon sheshin e njohur ‘Times Square’ testoi rënien e topit të famshëm, simbolin e vitit 2025, numrat, dritat dhe mijëra kristale,t që janë pjesë e traditës së njohur të pritjes së Vitit të Ri që ka nisur nga viti 1907. Festimi i këtij viti do të përfshijë një shfaqje muzikore ku do të performojnë artistë të njohur si Rita Ora, TLC, Jonas Brothers dhe Sophie Ellir-Bextor.

Fstimet në ‘Times Square’ pritet të mbledhin turma të mëdha njerëzish, pavarësisht parashikimeve për reshje shiu dhe motit të ftohtë.

Ndërkohë, në Las Vegas të Nevadës do të ketë tradita të vjetra dhe të reja të pritjes së vitit të ri. Shfaqja vjetore tetë-minutëshe e fishekzarrjeve nga çatitë e nëntë kazinove pritet të mbledhë rreth 340 mijë njerëz.

Aty pranë, objekti masiv i njohur me emrin ‘Sphere’ do të shfaqë për herë të parë numërimin mbrapsht deri në mesnatë në zona të ndryshme kohore.

Muzikë, futboll, vrap në mesnatë

Qyteti Pasadena në Kaliforni është përgatitur për ‘Paradën e Trëndafilave’, një traditë e përvitshme amerikane që filloi 134 vjet më parë. Parada i paraprin një ndeshje futbolli amerikan mes klubeve ‘Ohio State Buckeyes’ dhe ‘Oregon Ducks’ më 1 janar.

Mijëra njerëz pritet të marrin pjesë në një garë vrapi.

Rreth 200 mijë njerëz do të festojnë në Nashvill të Tenesisë, në një koncert pesë-orësh të disa prej yjeve më të mëdha të muzikës ‘country’.

Samoa Amerikane është ndër të fundit që mirëpret vitin e ri, plot 24 orë pas Zelandës së Re.

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, njoftoi të hënën një pako të re të ndihmës ushtarake në vlerë 2.5 miliardë dollarë për Ukrainën.

Biden është duke i përdorur javët e fundit në presidencë për ta rritur mbështetjen ushtarake për Kievin, para se presidenti i zgjedhur, Donald Trump, ta marrë detyrën më 20 janar.

“Nën drejtimin tim, Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të punojmë pandërprerë për ta forcuar qëndrimin e Ukrainës në këtë luftë përgjatë kohës sime të mbetur në detyrë”, tha Biden në një komunikatë.

Ndihma e re përfshin ndihmë ushtarake prej 1.25 miliard dollarësh nga rezervat amerikane dhe një paketë prej 1.22 miliard dollarësh nga Iniciativa për Ndihmë të Sigurisë për Ukrainën (USAI). Kjo është paketa e fundit nga USAI nga administrata e Bidenit.

Sipas USAI, pajisjet ushtarake blihen nga industria e mbrojtjes apo partnerët, pra nuk merren nga rezervat amerikane, që nënkupton se nevojiten muaj apo vite që ato të mbërrijnë në fushëbetejë.

Pushtimi i Ukrainës nga Rusia po hyn në vitin e tretë dhe kohët e fundit ushtria ruse ka përdorur trupa koreanoveriorë për t’i forcuar pozitat e saj luftarake.

Forcat koreanoveriore po përjetojnë humbje të mëdha në vijat e frontit të luftës së Rusisë kundër Ukrainës, pasi 1.000 ushtarë të saj janë vrarë ose të plagosur vetëm në javën e fundit në rajonin Kursk të Rusisë, tha të premten zëdhënësi i Shtëpisë së Bardhë, John Kirby.

Në një komunikatë, Biden tha se ndihma e re do t’i ofrojë Ukrainës “një fluks të menjëhershëm armësh që ajo po i përdor me ndikim të madh në fushën e betejës dhe furnizime afatgjate për mbrojtjen ajrore, artilerinë dhe sisteme të tjera të armëve vendimtare”.

Prej fillimit të luftës më 2022, Uashingtoni e ka ndihmuar Ukrainën me 175 miliardë dollarë në përgjithësi, por tani nuk është e sigurt nëse kjo mbështetje do të vazhdojë me këtë ritëm nën udhëheqjen e Trumpit, i cili do të zëvendësojë Bidenin më 20 janar.

Trump ka thënë se dëshiron ta përfundojë luftën shpejt. Gjatë fushatës elektorale presidenciale, Trump e ka vënë në pikëpyetje nivelin e përfshirjes së SHBA-së në konflikt, duke lënë të kuptohet se aleatët evropianë duhet ta bartin më shumë barrën e ndihmës financiare. REL

Sot mbushen 33 vjet nga sulmi i parë i forcave të armikut kundër familjes së komandantit legjendar Adem Jashari në Prekaz.

33 vjet më parë, forca të shumta serbe fillojnë një sulm të armatosur ndaj familjes Jashari në Prekaz, por pas një rezistence të fuqishme të kësaj familje, ato u detyruan të tërhiqen.

Ndërsa sulmin e dytë forcat paramilitare serbe e kryen në muajin janar, 1998. Më 22 janar forcat serbe sulmuan familjen Jashari, por edhe kësaj beteje, fëmijët dhe gratë e familjes Jashari i rezistuan. Megjithatë, në këtë betejë që zgjati afër 30 minuta, të plagosura mbeten Iliriana, vajza e Rifat Jasharit dhe Selvetja, vajza e Hamzë Jasharit. sn

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, akuzoi Serbinë se përdorë propagandën dhe dezinformatat si armë të politikës së saj të jashtme që sipas tij, kanë synim që ta dëmtojnë Kosovën.

Në konferencën e shtatë të ambasadorëve, të organizuar nga Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Kurti u kërkoi ambasadorëve të Kosovës që të jenë aktivë dhe proaktivë në luftimin e propagandës serbe, që sipas tij, mbështetet hapur nga Rusia.

“Përballë sulmeve sistematike, hibride, kinetike, terroriste të Serbisë, ajo vazhdimisht përdorë propagandën, dezinformatat si armë të politikës së saj të jashtme dhe pikërisht për këtë arsye puna juaj merr vlerë edhe peshë të shtuar. Me mbështetje të hapur nga Rusia, ajo ka ngritur një rrjet narrativësh të rreme që synojnë të dëmtojnë shtetin tonë dhe tentojnë të pengojnë përparimin tonë drejt integrimeve evropiane dhe euroatlantike”, tha Kurti.

Sipas Kurtit, në betejën e narrativëve të rremë shpejtësia e reagimit dhe profesionalizmi janë armët kyçe.

“Ju duhet të veproni me vendosmëri dhe qartësi dhe të jeni të shpejtë në reagime për secilën gënjeshtër që shpërndan Serbia apo elementet e saj, ne duhet ta kemi të gatshme të vërtetën tonë”, tha ai.

Kurti, por edhe përfaqësuesit e tjerë të lartë të Kosovës edhe në të kaluarën kanë fajësuar Serbinë dhe Rusinë se përhapin dezinformata kundër Kosovës.

Autoritetet në Kosovë kanë paralajmëruar po ashtu për një rrezik që mund t’i kanoset vendit nga Serbia. Por, sa herë që kanë folur për kërcënime të tilla ata kanë përmendur Rusinë, që sipas tyre, është e interesuar për destabilizimin e veriut të Kosovës – të banuar me shumicë serbe – dhe të rajonit.

Kurti në të kaluarën ka thënë se Serbia dhe Rusia duan zgjerim, ndërkaq presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e ka cilësuar Beogradin si “dorë të zgjatur të Moskës” dhe po tenton “të luajë lojërat” e Rusisë për të hapur një front të ri ndaj Perëndimit.

Serbia, që nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, ka raporte të mira me Rusinë dhe Beogradi refuzon thirrjet ndërkombëtare që t’iu bashkohet sanksioneve të Bashkimit Evropian për shkak të luftës së Moskës kundër Ukrainës.

Rusia, ndërkaq, e ka justifikuar ndërhyrjen e saj në Ukrainë me situatën në Kosovë. Rusia ka njohur dy rajone lindore ukrainase si shtete të pavarura dhe presidenti rus, Vladimir Putin, ka thënë përderisa Kosova ka shpallur pavarësinë, pse edhe këto rajone nuk munden. Por, Kurti i ka cilësuar këto krahasime si injorancë. REL

Të mbijetuarit e masakrave ndaj civilëve në kohën e luftës së Kosovës ende vuajnë traumën, kurse familjarët e të zhdukurve presin të dinë për fatin e tyre. RYCO dhe DW sjellin reportazhin e “Transmentuesve të Paqes”.

Zhdukja e mijëra personave dhe masakrat mbi popullsinë civile që ndodhën gjatë Luftës së Kosovës në vitet 1998-1999 mbeten një nga çështjet më tragjike dhe të pazgjidhura të këtij konflikti. Shumë familje akoma kërkojnë drejtësi për përgjegjësit e masakrave dhe informacion për fatin e familjarëve të tyre të zhdukur.

Rexhë Kelmendit nga Kosova orët e para të mëngjesit i rikthejnë kujtimet e ditës më të tmerrshme të jetës së tij. Rexha, është një nga të mbijetuarit e Masakrës së Qyshkut në Pejë, e kryer nga forcat serbe më 14 maj të vitit 1999, ku u vranë 44 civilë të paarmatosur.

“Çdo mëngjes kur zgjohem herët, më kujtohet ajo ditë, kur u detyruam të iknim me nxitim”, thotë Kelmendi, me duart që i dridhen nga kujtimet e trishta. Kelmendi dhe burrat e tjerë u ndanë nga forcat serbe në tre shtëpi, u qëlluan me armë dhe më pas shtëpitë u dogjën. Dritarja e vogël e shtëpisë, ku Rexha ndodhej me nëntë persona të tjerë u bë shpëtimi i tij atë ditë.

“Na shtynë afër murit dhe, kur hymë në korridorin e asaj shtëpie, një serb më goditi. Kur u përkula për ta marrë shkrepësen që më ra në tokë, ai qëlloi me automatik mbi turmën, duke vrarë të gjithë. Unë, duke qenë i përkulur, shpëtova dhe përmes një dritareje të vogël u hodha jashtë dhe mbijetova”, kujton atë ditë Kelmendi.

Indinjatë tek të mbijetuarit

Për Masakrën e Qyshkut të Pejës së vitit 1999, Gjykata e Lartë në Beograd dënoi shtatë ish-anëtarë të Njësisë 177 të Forcave Territoriale të Ushtrisë Jugosllave, të njohur si Çakejt’. Dënimet, që u shqiptuan nga 20 vite deri në dy vite burg për vrasësit, janë të pamjaftueshme për Rexhë Kelmendin. “Nuk e mbaj mend sa herë kam dëshmuar. Jam i zemëruar. Nuk e kuptoj pse këto organizata për mbrojtjen e të drejtave të njeriut nuk bëjnë asgjë. Duhet të ngrenë zërin dhe të na mbrojnë, sepse, ne nuk jemi fajtorë; ata janë fajtorët”, thotë i mbijetuari Kelmendi.

Një tjetër i mbijetuar Erzen Lushi, gjithashtu ka mbamendje të freskët nga Masakra e Qyshkut të Pejës. Në atë kohë Erzeni ishte 16-vjeçar. Ai u urdhërua nga ushtarët serbë të mbledhë para nga banorët dhe t’ua dorëzojë atyre. “Ishte një ditë e tmerrshme. Ata filluan të ndanin burrat nga gratë dhe fëmijët, duke i frikësuar me të shtëna armësh. Ishin rreth 70 prej tyre”, thotë Erzeni. Ai kujton se forcat serbe njëherë urdhëruan gratë dhe fëmijët të largoheshin për në Shqipëri me traktorë, por më pas dhanë urdhrin tjetër që të ktheheshin në Qyshk.

Kur u kthyen, Erzeni mësoi se babai i tij, Osmani, xhaxhai dhe burrat e tjerë të fshatit ishin vrarë. “U kthyem në shtëpi pa e ditur fatin e burrave të fshatit. Të nesërmen mësuam se ata ishin ndarë në tri shtëpi, ishin qëlluar me armë dhe shtëpitë ishin djegur”, thotë Erzeni. Sipas tij, është një mrekulli që nga secila prej tre shtëpive ku u kryen masakrat, nga një dëshmitar mbijetoi për të treguar se çfarë ndodhi atë ditë në këtë fshat të Kosovës.

Dënimi i Çakejve i pamjaftueshëm

Erzeni vetë ka dëshmuar tri herë në Gjykatën e Beogradit gjatë gjykimit kundër grupit “Çakejt”. “Në Beograd, procesi shkoi si në një shtet që mbron kriminelët e tij. Ata u dënuan sepse, kryen vrasje me urdhër të shtetit serb. Dënimet ishin shumë të vogla për një masakër kaq të madhe”, thotë Erzeni.

Avokati kosovar Ardian Bajraktari, shprehet se dënimet nga gjykata e Beogradit për rastin e Qyshkut, ishin jashtëzakonisht të ulëta krahasuar me krimet e kryera. “Dënimet për ata përgjegjës për krime lufte nga gjykatat e shtetit serb, në përgjithësi, dhe veçanërisht për pjesëmarrësit në këtë masakër, janë jashtëzakonisht të ulëta krahasuar me peshën e krimit dhe pasojat e tij”, thotë avokati Bajraktari. Kjo me të drejtë sipas tij, shkakton “indinjatë te të mbijetuarit e këtyre masakrave dhe familjet e të vrarëve dhe të masakruarve. Kjo nuk mund të quhet drejtësi”, shton ai.

Gjykimi për Masakrën e Qyshkut filloi në vitin 2010 në Beograd dhe zgjati rreth katër vjet. Vendimi i parë u mor në vitin 2014, por një vit më vonë Gjykata e Apelit e Serbisë e rrëzoi atë, duke e kthyer çështjen për rigjykim. Në vitin 2014, Gjykata e Lartë e Beogradit dënoi shtatë ish-anëtarë të grupit “Çakejt” me 56 vite burg për vrasjen e 118 civilëve shqiptarë në rrethinën e qytetit të Pejës në Qyshk, Zahaq, Pavlan dhe Lubeniq. Nga të dënuarit, Toplica Milladinović mori dënimin maksimal prej 20 vitesh, Predrag Vuković u dënua me 13 vite, Abdullah Sokiq me 12 vite, Sinisha Mišić me pesë vite, ndërsa Lazar Pavlović, Slavisha Kastratović dhe Boban Bogićević me nga dy vite burg secili. Masakra e Qyshkut konsiderohet që është një nga masakrat më të mëdha të kryera nga forcat serbe gjatë luftës së fundit në Kosovë.

Fati i të zhdukurve ende nuk dihet

Mbi 13 mijë persona u vranë në luftën e Kosovës. Mbi 800 mijë njerëz u dëbuan prej shtëpive të tyre nga forcat serbe. Mbi 400 mijë prej tyre vetëm në vendin fqinjë, Shqipërinë. Pas përfundimit të luftës shumica e të zhvendosurve u kthyen në shtëpitë e tyre. Një nga pasojat më të rënda të luftës ishte edhe numri i madh i njerëzve që u zhdukën pa lënë gjurmë. Shumë prej tyre u ndaluan në vende të fshehta, u vranë dhe u varrosën në varreza masive, si brenda Kosovës ashtu edhe në Serbi.

Sipas Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq (ICRC), rreth 1,640 persona akoma rezultojnë të zhdukur, fatin i të cilëve akoma nuk dihet. Një nga rastet e të zhdukurve është ai i Bajram Mutishit, një babai me 10 fëmijë, i cili u zhduk gjatë luftës. Në vitin 1999, familja e tij emigroi në Itali, por ai qëndroi në Kosovë. Që atëherë, familjarët e Mutishit, nuk kanë pasur asnjë informacion për fatin e tij.

I biri i Bajramit, Jonuz Mutishi, kujton bisedën e fundit që pati me të atin. “Para luftës, ne u larguam nga Kosova dhe shkuam në Itali. Babai nuk deshi të vinte me ne; ai dëshironte të qëndronte në Kosovë, sepse kishte një punë. Në atë kohë, rrallë flisnim në telefon, sepse metodat e komunikimit nuk ishin siç janë sot. Që nga viti 1999, kemi humbur çdo kontakt me të dhe nuk kemi mësuar asnjë informacion për fatin e tij”, rrëfen Jonuzi. Në përpjekje për të mësuar për fatin e babait, Jonuzi nga gojëdhëna të ndryshme, mori informacion të pakonfirmuar se babai i tij mund të jetë diku në veri të Shqipërisë i zhvendosur me valën e refugjatëve nga Kosova në vitin 1999.

“Morëm informacion se ai mund të ishte në qytetin e Shkodrës, ndaj unë nga Franca ku tash jetoj prej disa vitesh, vajta në Shkodër për ta kërkuar. Nëna dhe vëllai im jetojnë në Itali dhe nuk flasin mirë shqip. Kur shkova në Shkodër, disa tregtarë nga Podgorica e Malit të Zi, më thanë se e kishin takuar babanë tim vite më parë. Gjithashtu, bëmë një raportim në polici, por askush nuk më ka dhënë përgjigje”, thotë Jonuzi. Ai shpjegon se e ëma e tij i kishte dërguar një letër organizatës ‘Kryqi i Kuq’, që mblidhte evidenca për të zhdukurit e luftës së Kosovës. “Ajo i dërgoi një letër, por ata iu përgjigjën se ai nuk është gjetur, as i gjallë dhe as i vdekur”, rrefen Jonuzi, ndonëse shpresa nuk i shuhet se babai i tij, Bajram Mutishi, mund të jetë ende gjallë. Jonuzi mban gjithnjë më vete një fotografi të vjetër të babait të tij.

Rastet më të vështira për t’u zbuluar janë ato raste ku nuk ka informacione të sakta dhe ku familja e të zhdukurit nuk është e qasshme. Një rast i tillë mund të konsiderohet edhe rasti i Bajram Mutishit, për të cilin nuk ka informacione të sakta për lokacionin e zhdukjes, as për datën e zhdukjes, thotë aktivisti që angazhohet për mbi dy dekada për çështjen e të zhdukurve Bekim Blakaj, nga Fondi për të Drejtën Humanitare të Kosovës.

Fati i të zhdukurve pjesë e dialogut Kosovë-Serbi – rezultatet më shumë në letër

Të zhdukurit shumica e tyre janë shqiptarë etnikë, por në mesin e tyre ka edhe serbë, romë dhe pjesëtarë të të komuniteteve tjera, fati i të cilëve akoma nuk dihet. Kërkimi për personat e zhdukur nga Lufta e Kosovës mbetet thelbësor, jo vetëm për të zbuluar të vërtetën, por edhe si pjesë e procesit më të gjerë të shërimit për familjet dhe komunitetet e prekura nga konflikti.

Çështja e personave të zhdukur edhe 25 vjet pas luftës, është pjesë e dialogut Kosovë-Serbi,  një përpjekje për të mësuar për fatin e të zhdukurve. Udhëheqësit e dyja vendeve në maj të vitit 2024, nënshkruan një deklaratë të përbashkët për të zhdukurit ku u zotuan për “zbatimin e plotë të detyrimeve për ndriçimin e fatit të të zhdukurve. Në deklaratë thuhet po ashtu se “palët do të bashkëpunojnë ngushtë në identifikimin e vend-varrezave dhe të angazhohen në gërmimin e tyre, të sigurojnë qasje të plotë në informata të besueshme e të sakta që ndihmojnë në gjetjen dhe identifikimin e personave të zhdukur gjatë periudhës kohore nga një janari i vitit 1998 deri më 31 dhjetor të vitit 2000”.

“Shpresë e re”

Në deklaratë po ashtu ceket se për të zbuluar fatin e të zhdukurve, do të përdoren “të gjitha materialet, shkrimet, urdhrat, dokumentet, regjistrimet dhe çfarëdo lloj dokumenti tjetër, përfshirë edhe ato që cilësohen si të klasifikuara nga institucionet përkatëse të të dyja palëve”. Aktivisti nga Fondi për të Drejtën Humanitare të Kosovës, Bekim Blakaj, thotë se “deklarata për të zhdukurit dhe zbatimi i saj, “sjell shpresë të re”. Sipas tij, kjo është hera e parë që të dyja palët angazhohen për të lejuar qasje në dokumente të ndjeshme, që mund të hedhin dritë mbi fatin e mbi 1600 personave të zhdukur gjatë luftës në Kosovë.

“Plaga më e rëndë nga cilido konflikt janë personat e zhdukur. Familjet e personave të zhdukur nuk do të gjejnë asnjëherë shërim dhe plaga e tyre do të mbetet e hapur përderisa fati i më të dashurve të tyre nuk është zbardhur. Sigurisht se kjo reflektohet edhe në shoqëri në përgjithësi. Prandaj, nuk mund të ketë një proces të pajtimit të qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor pa zbardhjen e fatit të personave të zhdukur. Edhe në raste ku mund të ketë një iluzion se pajtimi është afër, problemi i personave të zhdukur do të kthehet dhe do të pengojë këtë proces”, thotë Blakaj.

Gjurmimi dhe gjetja e lokacioneve të varrezave masive apo individuale, ku mund të jenë të varrosur trupat e personave të zhdukur, është një proces shumë i vështirë 25 vite pas përfundimit të luftës. Institucionet përkatëse janë duke bërë gjurmimin, por, sipas tyre, mungesa e informacioneve të sakta është problemi kryesor. Sipas Blakajt, bashkëpunimi ndërmjet autoriteteve kosovare dhe serbe është shumë i vogël dhe për këtë arsye, përpjekjet për zbardhjen e fatit të personave të zhdukur janë joefektive, dhe gjetjet e trupave janë shumë të paktë./DW