VOAL

Bajram Daklani, hero pa shenjë as varr – Nga GANI QARRI, Zyrih

March 5, 2017

1879-1923

Personalitet i shquar kombëtar me histori të bujshme atdhetarie, i shuar pabesisht dhe zhdukur pa gjurmë as varr

Hero dhe prijës besnik popullor, ardhur në jetë rreth vitit 1879,në një familje patriotike shqiptare, zbritur kohë më parë nga Malësia në Gjakovë.

Luftëtar i mirënjohur kombëtar me një të kaluar të veçantë flijimi, për të cilin u thurën shumë këngë, mite e legjenda, por u përmend rrallë e shkrua edhe më pak, për të mos thënë fare, dhe atë vetëm tërthorazi dhe në kontest të ngjarjeve e biografive të personaliteteve të tjera historike.

Njëri nga kryengritësit më të dalluar të këtyre trojeve, udhëheqës i denjë dhe rilindës përparimtar, i shuar tradhtisht, në fshatin Rogovë të Hasit, nga shqiptarë të shitur e tradhtarë, të cilët pa menduar gjatë, u kthyen në vrasës të heronjve më të mirë kombëtar dhe renegat të përbetuar të pushtuesve të huaj.

Heroi Bajram Daklani, qysh i ri, u dëshmua për guxim e trimëri dhe atdhetarizëm të zjarrtë, i cili ndër të parët iu bashkua çetave luftarake të kohës.

Atdhetar i vrarë në pabesi- nga shërbëtor të Serbisë, që për pak para dhe pushtet fiktiv, likuiduan njërin nga personalitetet më të shquara kombëtare,

kundërshtar të përhershëm të çlirimit të atdheut, të cilët , siç vrisnin ata vet dje, patriotët më të mirë të kombit, vranë edhe bijtë e tyre në luftën e fundit, luftëtarët më të denjë të lirisë së vendit.

Ai megjithëse atëbotë gati fëmijë, dhe siç i thonë fjalës popullore, ende pa i rënë “brisk fytyrës“, edhe në atë moshë, u bë pjesëtarë i çetës së Sahit Mulës e cila qysh atëherë ishte aktive në Gjakovë e rrethinë.

Sahit Mula, thuhet se ishte kryengritës kombëtar dhe dashamirë e bashkëpunëtor i Bajram Currit, por që më 1902, edhe ai do të vritej me para, nga shqiptarët.

Sipas këngës së rapsodit, personi që porositi vrasjen e tij, ishte Murtez Aga nga Gjakova, kurse dorasi- Hazir Syla;

Murtez Aga duel në shkallë,

Hazir Sylës po i qon fjalë

****************************

Një hyzmet Hazir ta due

Sahit Mulën prema mue

(https://youtu.be/cVgE7fKV4Iw)

Pas vrasjes së Sahit Mulës, në krye të çetës, do të vinte luftëtari më i mirë që ajo pati, heroi Bajram Daklani.

Ai si luftëtar i zoti, trim i dalluar e atdhetar i denjë që ishte, edhe pse ende relativisht i ri, nga ai vit, u bë udhëheqësi kryesor i saj.

Heroi i ardhshëm, që nga vendosja në krye të çetës, besimin e fituar nga bashkëluftëtarët, do ta kurorëzonte me shumë sukses në përpjekjet e pareshtura për çlirim dhe pavarësi kombëtare të atdheut të cilin e donte aq shumë.

Ai u dëshmua aq kryengritës i guximshëm dhe patriot i përkushtuar, sa që kur ishte në pyetje populli i tij dhe çështja kombëtare, refuzonte me vendosmëri edhe vendimet e vet Sulltanit (mbretit) i cili sa herë bëhej gati ti sulmonte shqiptarët, aq herë kërkonte edhe dorëzimin e armëve nga kryengritësit kombëtar.

Madje, kur forcat turke sulmuan dhe rrëzuan me topa artilerie kullën e Bajram Daklanit, në përpjekje që ta demoralizonin dhe kapnin të gjallë heroin, ai me bashkëluftëtar, nuk u dorëzuan as ligësuan, por rezistuan aq fort dhe bënë qëndresë të tillë trimërie, sa që ngjarja e lartcekur historike do të përjetësohej nga populli liridashës edhe në këngën si kjo:

Në Stamboll po thërret tellalli

********************************

Na u rrethu Bajram Daklani

Se ja theu mbretit fermanin

Bajram Daklani me bashkëluftëtarët e vet, të mllefosur nga sulmi dhe shkatërrimet e agresorëve otoman, do të vërsuleshin rreptë, mu si reja në mejdan, kundër nizamëve turq.

Janë dal trimat për mejdan

Krisi reja për nizam

Në këtë ngjarje lavdie, heroi me çetën e tij, qëndruan aq trimërisht, sa që jo vetëm përballuan me sukses sulmet edhe me topa e artileri, por ata thyen keq nizamët e çaushit turk dhe detyruan ata të tërhiqeshin me turp.

Ndërsa, me të kuptuar Bajram Curri se miku dhe bashkëluftëtari i tij besnik, Bajram Daklani ishte rrethuar nga çaushi turk, pa vonuar edhe ai do të vihej në ndjekje të halldupëve otoman, të cilët siç thuhet edhe në rreshtat vijues të këngës, do ti binin mes për mes lumit, duke mos ditur më as nga të iknin.

Nis po ik asqeri lumit

I ndjek çeta e Bajram Currit

Madje Plaku i Maleve, ishte mllefosur aq shumë nga sulmi i papritur otoman, kundër heroit Bajram Daklani, sa që vetëm kënga di ti ri-prodhojë, në mënyrën më origjinale të gjitha porositë luftarake të tij, drejtuar çaushit anadollak;

Ndal çaush, kah po shkon

Këtu nuk je në Anadoll

Ta laj trupin krejt me gjak

Në gjoks nishanat ti kalli flak

Duke mos harruar ti rikujtonte atij edhe traditën e vendlindjes së përbashkët të të dy kryengritësve kombëtar, Bajram Currit dhe Bajram Daklanit, se:

Kështu Gjakova e ka adet

Nga një çaush me vra për vjet

(https://www.youtube.com/watch?v=YfahONXZmFI)

Përveç aksioneve dhe betejave të përbashkëta me Bajram Currin, Bajram Daklanin jo vetëm një herë, e gjejmë edhe në luftimet e udhëhequra nga Zeqir Halili, siç do të shkruante, Dr. Jusuf Bajraktarit, në librin historik: “Gjakova me rrethinë në fund të shekullit XIX dhe në fillim të shekullit XX, 1878-1912, Prishtinë, 1998”)

Kontributi i heroit në luftën e Malësisë

Bajram Daklani, që nga fillimi i veprimeve luftarake, mori pjesë aktive në të gjitha kryengritjet e mëdha dhe betejat vendimtare kudo që ato ndodhën në Kosovë e Shqipëri dhe trojet tjera shqiptare, për liri dhe çlirim kombëtar.

Jehona e luftës së tij u dëgjua fort edhe shkoi deri në Stambollin otoman, pikërisht në kohën kur forcat e Perandorisë turke më 13 maj të vitit 1911, me rreth 40 mijë trupa dhe artileri të rëndë të udhëhequra nga Turgut Pasha, filluan një ofensivë të gjerë kundër Malësisë së Madhe dhe malësorëve kryengritës të cilët udhëhiqeshin nga Dede Gjon Luli e Isa Buletini.

Bajram Currit me forcat e veta, u vërsulej turqve nga Krasniqja,ndërsa Bajram Daklani i ndiqte ato që nga Dukagjini me çetën e tij.

Kështu,forcat e bashkuara kombëtare të lirisë u shkaktuan forcave të Turgut Pashës humbje aq të mëdha, sa që përveç kapjes së shumë armëve e municioneve, thyen përfundimisht edhe trupat turke.

Ndaj, Porta e lartë (Perandoria turke) e dëshpëruar me dështimet në fushëbetejë , shkarkoi nga funksioni udhëheqës dhe largoi me urgjencë nga Shqipëria Turgut Pashën.

Ndërsa, ndihmësi i tij Ethem Pasha, gjatë tërheqjes në drejtim të Gjakovës, u plagosë rëndë nga çeta e Bajram Daklanit dhe vdiq nga plagët, në spitalin e Shkupit.

“Fermani” i Adil Beut

Kryengritjet e pareshtura të viteve 1909,1910,1911 acaruan në atë masë gjendjen politike në trojet shqiptare, sa që më 12 Janar të vitit 1912,kur shumë fshatra e qytete tanimë ishin çliruar dhe rënë në duart e kryengritësve vendor, qeveria turke shpërndau parlamentin dhe vendosi gjendjen e jashtëzakonshme në trevat më kryengritëse shqiptare, siç ishte Kosova.

Madje, në mars të vitit 1912, vet ministri i brendshëm turk Haxhi Adil beu, provoi të vizitonte qytetet kryesore të Kosovës në përpjekje për të bindur shqiptarët që edhe më tej,të pajtoheshin me robërinë dhe nënshtroheshin Perandorisë otomane.

Por luftëtarët kombëtar të udhëhequr nga patriotët si Bajram Daklani e ndoqën me armë në dorë ministrin turk, ngado që ai shkonte.

Kurse gjatë rrugëtimit të konvojit të tij, që me gjithë betejat e ashpra, kishte arrit në Gjakovë prej nga ai planifikonte të vijonte udhëtimin për në Prizren, tri ditë luftime u zhvilluan vetëm në trevën 7-8 kilometërshe hasjane, sa duhet të ketë përafërsisht gjatësi frontale, hapësira nga Raça e Moglica deri te Ura e Fshejtë.

Udhëheqës të këtyre aksioneve liridashëse, ishin Bajram Daklani dhe Zeqir Halili.

Haxhi Adil beu, nën mbrojtjen e trupave të shumta ushtarake turke, përpiqej të shpërthente rrethimin dhe ikte për në Prizren.

Por, Bajram Daklani dhe Zeqir Halili, i prenë atij rrugën, me të arritur te Ura e Fshejtë, dhe e detyruan(që aty) ministrin e brendshëm turk, të nënshkruante vendimin (fermanin) për hapjen e shkollave në gjuhën shqipe…..(,Dr. Masar Rizvanolli “Zhvillimi i arsimit shqip në Gjakovë deri më 1918” gjakovapress 6 mars 2014

Ndërsa kur në muajt prill e maj të vitit 1912, të gjitha krahinat shqiptare, kishin filluar lidhjen e Besës ndërmjet veti, me qëllim të përgatitjes sa më efektive të Luftës së Përgjithshme Kombëtare për çlirim, Bajram Daklani në krye të kryengritësve nga Krasniqja, Hasi dhe Reka, në prill të vitit 1912, sulmoi Gjakovën.

Aksioni i tij, detyroi organet okupuese turke, që përveç grumbullimit të trupave tjera nga rajoni edhe Korparmata e shtatë e ushtrisë otomane, nga Ferizaj, të nisej drejt Gjakovës.

Kjo strategji rezultoi e suksesshme dhe krijoi kushte të favorshme për mbajtjen e Kuvendit të Junikut, në të cilin u mor vendimi historik për fillimin e Kryengritjes së Përgjithshme Kombëtare dhe çlirimin e Shqipërisë Etnike.

(https://kk.rks-gov.net/gjakove/City-guide/History.aspx

Të entuziazmuara nga vendimet e Kuvendit të Junikut, forcat kryengritëse nga muaji-Maj, deri në fillim-gushtin e vitit 1912,çliruan vendbanimet më të mëdha shqiptare dhe qytetet kryesore të Kosovës.

Më 9 gusht të vitit 1912, Prijësit e Kryengritjes së Përgjithshme, i dorëzuan Memorandumin e fundit, komisionit të qeverisë perandorake turke, me një ultimatum prej 48 orësh, për aprovimin e kërkesave të shqiptarëve për autonomi, para se ata, ta çlironin Shkupin.

Ngritja e Flamurit Kombëtar nga Bajram Daklani

Pasi që qeveria turke edhe pas kalimit të afatit të parashtruar, nuk mori mundimin tu kthente asnjë përgjigje kryengritësve shqiptar, me urdhër të Bajram Currit, si kryekomandant i forcave të Kryengritjes së Përgjithshme, më 11 gusht nga Gjakova në Ferizaj do të vinte Bajram Daklani me luftëtarët e tij.

Ai, përveç se ishte udhëheqës i luftëtarëve nga Krasniqja, Hasi e Reka dhe bënte pjesë në grupin e prijësve madhor të Kryengritjes së Përgjithshme Kombëtare, ishte edhe njeriu më i besueshëm i Bajram Currit.

Ndaj vet Plaku i Maleve, zgjodhi pikërisht Bajram Daklanin, pajisi atë me një Flamur të Madh Kombëtar dhe ngarkoi heroin me detyrën më të shenjtë patriotike, që në krye të 200 luftëtarëve pararojë të hynte i pari në Shkup dhe ngrinte Flamurin Kombëtar mbi ish kryeqytetin e lirë të Kosovës.

Dhe, siç do të shkruante edhe gazeta “Shkupi” e datës19 gusht të vitit 1912, më 12 gusht të atij viti, nga Ferizaj, Bajram Daklani do të futej triumfalisht në kryeqytet dhe pas 500 vjetësh sundimi turk, ai i pari do ta ngrinte lart dhe me krenari, Flamurin Kombëtar të fitores në Shkupin e çliruar.

Po-ashtu, gazeta ”Shkupi”e të njëjtës datë,19 shtator 1912, shkruan se në radhitjen, e hyrjes së forcave kryengritëse shqiptare në Shkup, i pari ishte: ”Bajram Daklani me 200 pushkë, Bajram Curri me 5000 pushkë; Isa Boletini me 3000 pushkë; Ahmet beu nga Kumanova me 1000 pushkë, etj.

Por, sipas Dr.Hakif Bajramit, vetëm tri dit pas valëvitjes së Flamurit Kombëtar, të ngritur nga ky hero në ish Kryeqytetin Dardan, më 15 gusht të vitit 1912,nga Beogradi në Shkup do të arrinin tre diplomat të lartë evropian me një ultimatum në dorë, me të cilin kërkonin demobilizimin e kryengritësve shqiptar dhe tërheqjen e menjëhershme të tyre nga Shkupi, me arsyetimin se nga Fuqitë e Mëdha nuk do të pranohej ndryshimi i kufijve të Perandorisë osmane me forcën e armëve.

Ndaj, Kryengritësit Kombëtar me në krye Hasan Prishtinën,Bajram Currin, Bajram Daklanin etj., të dëshpëruar tej mase me qëndrimin e paprecedent të Fuqive të Mëdha dhe të zhgënjyer thellë nga tradhtitë e pareshtura të Perandorisë Osmane, shpallën gjendjen e jashtëzakonshme për 4 ditë me radhë mbi Shkup e rrethinë, dhe nuk u tërhoqën pa marrë përgjigjen mbi fatin e atdheut të tyre.

E vënë nën presion të madh nga kryengritësit, më 18 gusht të vitit 1912, do të arrinte një përgjigje thuajse gjysmake e qeverisë perandorake turke, e cila nuk pranonte kërkesën as për autonomi të shqiptarëve, por vetëm12 nga 14 pikat e parashtruara nga Hasan Prishtina

Sidoqoftë, kryengritësit shqiptar megjithëse të rrethuar me armiq nga të gjitha anët, nuk u dorëzuan as lanë luftën në gjysmë siç kërkohej prej tyre, nga Fuqitë e Mëdha, por nën udhëheqjen e patriotëve Bajram Curri, Bajram Daklani, Isa Buletini etj., vazhduan rezistencën kombëtare, si ditën e mundën deri në dëbimin përfundimtar të pushtuesve otoman nga trojet shqiptare dhe krijimin e kushteve që më 28 Nëntor 1912, të shpallej Pavarësia e Shqipërisë!

Pa kaluar 4 muaj të plotë nga akti i Pavarësisë Kombëtare, do të mblidhej Konferenca e Ambasadorëve në Londër, e cila më 22 mars të vitit 1913,do të shënonte kufijtë aktual, ndërsa më 29 korrik të atij viti, vendosi përfundimisht, vetëm për njohje të pjesshme të tokave kombëtare si Shtet të Pavarur, duke lënë jashtë kufijve të Shqipërisë londineze, mbi gjysmën e trojeve etnike shqiptare, përfshi edhe Kosovën e Çamërinë të cilat u pushtuan, copëtuan dhe aneksuan me forcë nga shtetet hegjemoniste fqinje.

Heroizmi në mbrojtjen e Flamurit

Pas mbarimit të Luftës së Parë Botërore dhe tërheqjes së forcave Austro-Hungareze, nga trojet shqiptare, duke zënë shkas nga “Traktati i fshehtë i Londrës, të 26 prilli 1915, i cili parashihte copëtimin definiv edhe të asaj pak Shqipërie që kishte mbetur nga njohja ndërkombëtare e vitit 1913, në verën e vitit 1919, forcat pushtuese italiane okupuan Shqipërinë nga jugu deri në fshatrat e para të Kukësit dhe anën e poshtme të lumit Drin, kurse forcat pushtuese serbe përveç Kosovës okupuan dhe Shqipërinë Veriore deri në brigjet e epërme të këtij lumi.

Në këto kohë të vështira, i pa pushtuar edhe më tej, mbetej Vau i Spasit, i cili si pikë strategjike që lidh rajonin e Kukësit, Pukës dhe Mirditës, mbrohej me vendosmëri nga Bajram Daklani me 10 bashkëluftëtar të çetës së tij, ku kishte ngritur edhe Flamurin Kombëtar, dhe vetëm aty, ai ende valonte i lirë.

Por, sipas shkrimeve të gazetës “Populli” që asokohe botohej nga Salih Nivica në Shkodër,më 24 korrik të vitit 1919, forcat pushtuese italiane, qysh në orët e hershme të asaj dite, filluan një sulm të ashpër me të gjitha llojet e armëve, mbi luftëtarët dardan.

Megjithëse beteja zgjati gjatë gjithë ditës, “10 komitët”- trima të Kosovës së robëruar me në krye Bajram Daklanin, bënë qëndresë aq të fortë e vetëmohuese sa që nuk lejuan për asnjë moment, të pushtohej Vau i Spasit, as binte simboli i shqiptarizmës, para se ata të vdisnin të gjithë.

Kështu që, edhe pse i tejshpuar nga plumbat e armikut, Flamuri Shqiptar jo vetëm se vazhdonte të qëndronte lartë dhe valëvitej krenar e i pamposhtur, mbi kokat e luftëtarëve të paepur të kombit, por edhe ushtarët italianë u detyruan që të tërhiqeshin, tejet larg nga posta e Vaut të Spasit.

Vijimi i rezistencës në Kosovë

Fatkeqësisht e ashtuquajtura Konferencë e Paqes,(18-21 janar 1919), në Paris, la Kosovën përsëri edhe pas Luftës së Parë Botërore, nën pushtimin serb.

Ndaj menjëherë pas ri-okupimit të saj në vjeshtën e vitit 1918,Serbia filloi sërish terrorin e pafund shtetëror mbi shqiptarët.

Më 1919, në emër të “reformës agrare”ajo filloi tu merrte atyre tokat, nga 1920, nisi kolonizimin masiv të Kosovës me ardhacak serbo-malazez, dhe paralel me këto, filloi dëbimi me dhunë të shqiptarëve nga trojet e veta stërgjyshore.

Sidomos Krusha e vogël, por edhe ajo e madhe, gjithmonë mbetën lakmi e përhershme e pushtuesve serb, për faktin se që të dyja ishin të banuara plotësisht me shqiptar, zotërojnë tokë shumë prodhuese dhe ndodhen njëra pas tjetrës, në pozita tejet të lakmueshme strategjike, buzë rrugës Gjakovë Prizren.

Por përkundër prezencës së shtuar të xhandarmërisë dhe numrit të madh të forcave pushtuese serbe, falë patriotëve të shquar Bajram Daklani e Azem Bejta, luftëtarët e “Komitetit për Çlirim” të cilët atdheun e donin më shumë se jetën, ishin të pranishëm kudo dhe vepronin në tërë Kosovën.

Ndaj kur banorët e pambrojtur shqiptar, binin pre e sulmeve të grupeve çetnike serbe, Bajram Daklani me bashkëluftëtar, i cili asokohe qëndronte në Has dhe Anadrini ,pa vonuar u vinte atyre në ndihmë.

Ndërsa në fund të korrikut të vitit 1920,kur trupat serbe sulmuan në drejtim të Shkodrës dhe pushtuan Kastratin, luftimeve kundër agresionit sllav, të cilat i udhëhiqte Bajram Curri, ju bashkua edhe Bajram Daklani me kryengritës nga Kosova.

Fjalimi impresionues në Konferencën e Triestes

Sipas shënimeve të Eqrem bej Vlorës, në vëllimin e II-t, të kujtimeve të tij, botuar më 2001 në Tiranë, intelektuali dhe ushtaraku patriot italian, Gabriele D’Annunzio, në vitin 1920, do të organizonte në Trieste të Italisë edhe një tubim të madh të të gjitha organizatave kombëtare, me përfaqësuesit e popujve të rënë nën pushtimin jugosllav, të cilët ishin të gatshëm të luftonin për lirinë e vet dhe çlirimin e tokave të tyre nga ky shtet okupues.

Kështu që, me vendimin e “Komitetit të Kosovës” dhe pëlqimin e Bajram Currit, përfaqësues të shqiptarëve në konferencën e lartcekur, do të dërgoheshin pjesëtarët e zgjedhur të këtij komiteti, si nipi i Sylejman Vokshit të famshëm, Beqir Vokshi dhe Bajram Daklani i cili do të mbante edhe një fjalim të zjarrtë para pjesëmarrësve të asaj konference, mbi shkeljet e rënda të të drejtave të shqiptarëve nga pushtuesit sllavo-grek.

Zona Neutrale e Junikut

Pas përpjekjeve të pareshtura të kryengritësve shqiptar të Kosovës, me vendimin e Fuqive të Mëdha, nga 9 nëntori i vitit 1921,u krijua Zona Neutrale e Junikut.

Ajo, në territorin e saj të lirë, përfshinte një numër fshatrash përreth dhe niste nga Qafa e Morinës e përfundonte në grykën e Deçanit.

Udhëheqës i saj, ishte emëruar Beqir Vokshi.

Por fatkeqësisht, krijesa e sapoardhur në jetë, qe tejet jetëshkurtër dhe që në fund të janarit të vitit 1923, pas pak më tepër se dy vitesh ekzistence, forcat e Zogut nën udhëheqjen e Prend Jakut, do të pushtonin Zonën e Lirë të Junikut, dëbonin me dhunë kryengritësit e Kosovës nga aty, dhe më 21 shkurt të vitit 1923, Qeveria e Ahmet Zogut, Zonën Neutrale të Junikut, do t`ia falte okupatorit serb.

Në përpjekje për mbrojtjen e kësaj zone, ishte plagosë edhe Hamdi Zajmi, njëri nga bashkëluftëtarët e ngushtë të Bajram Daklanit.

Ndaj edhe pse dimër e acar i madh, çeta e Bajram Daklanit me Hamdiun e plagosur, ishte detyruar të tërhiqej me shpejtësi në drejtim të Anadrinisë dhe pjesëtarët e saj do të vendoseshin përkohësisht tek familja Domi në fshatin Radostë, ku Hamdiu e kishte të motrën të martuar

Haraçi i Gani bej Kryeziut

Menjëherë pas okupimit të Zonës së Lirë të Junikut, Prefektura e pushtetit okupues serb në Kosovë, kishte shpallë me shpejtësi vendimin për shuarjen e forcave kryengritëse dhe eliminimin e të gjithë udhëheqësve kombëtar, në brendi të Kosovës dhe jashtë saj.

Kështu që, jo vetëm mjekimi i Hamdiut por edhe strehimi i thjeshtë i pjesëtarëve të çetës së Bajram Daklanit, ishte vështirësuar aq shumë, sa që nuk dinin nga t`ia mbanin, nga përndjekja e okupatorit dhe spiunëve e bashkëpunëtorëve të tij, të cilët shpesh herë dinin të ishin edhe më të këqij se vet pushtuesi.

Derisa Cena beg Kryeziu me të vëllain Hasanin, përndiqte kryengritësit e Kosovës, në Shqipëri, vëllai i tyre, Gani bej Kryeziu, vazhdonte gjuetinë këmba këmbës, ndaj luftëtarëve të lirisë, në Kosovë.

Ndaj, si shumë familje kryengritësish, që asokohe, në gjendje të tilla të jashtëzakonshme, për të shpëtuar bijtë e tyre nga duart e pushtuesit, detyroheshin që “begut-kryezi” ti paguanin haraç të rëndë, edhe Familja Zajmi nga Gjakova, u detyra që të lidhte një marrëveshje tejet të kushtueshme me Gani beg Kryeziun.

….qe te mos ngucet ky grup, Shaban Zajmi ben marreveshje me Gani Beun ti paguaj nga nje sheke drithe ne dite per te ruajtuar vellaun dhe grupin e shokeve te tij. Per 90 dite deri ne sherimin e Hamdiut, Shaban Zajmi i jep Gani Begut vleren e 72 napoleonave. (Pjesë nga shkrimi i profesor Agim Zajmit, dërguar nga Tirana).

Madje, “kryezinjtë” i kushtëzonin “klientët” edhe me “vendstrehimin” se ku ata nga momenti i pagesës duhej të qëndronin, duke i dërguar herë pas here tek “Jatakët” e vet, me të cilët kishin marrëveshje, që kryengritësit të cilët ishin në gjendje të paguanin haraç, ti “strehonin” ndonjë ditë “dimri”, kurse për udhëheqësit më të dalluar, bashkë me të zotët e shtëpisë, në ato vende, përgatisnin fundin e tyre me tradhti.

Një përfundim të tillë makabër, begu kryezi, i kishte përgatitur në qetësi të trishtë edhe heroit Bajram Daklani

Vrasja me tradhti e heroit

Pas marrjes së parave (72 napolona) nga Shaban Zajmi, vëllai i Hamdi Zajmit, Bajram Daklani bashkë me Hamdiun e plagosur dhe ndonjërin nga pjesëtarët e çetës së tij, u “këshilluan” që të strehoheshin përkohësisht në familjen e Dan Dobroshit në Rogovë të Hasit.

Heroi vet dhe bashkëluftëtarët e çetës së tij, pasi që përveç marrëveshjes së arritur, kishin marrë betimin e “dobroshëve” edhe mbi kanun si dhe u ishte premtuar nga ta, “siguri e plotë” me “Be e Rrëfe” (veresie),tanimë shtëpinë e familjes Dobroshi e konsideronin të “garantuar” për qëndrim kalimtar, para se ata të merrnin rrugën drejt Pashtrikut, lartësi në të cilat vetëm shqipet lindin dhe trimat e lirisë ndërtonin foletë e qëndresës.

Ndaj, mbrëmjen e mallkuar të 3 shkurtit 1923, kryengritësit pa parandjenjë të keqe, i drejtohen shtëpisë së Dan Dobroshit në Rogovë, pa e ditur se pikërisht aty ishte ndalesa e fundit e patriotit Bajram Daklani dhe pika fatale, nga e cila për heroin më nuk kishte kthim prapa.

Rogova e prishi Hasin

Siç thuhet e dëshmohet qindra herë edhe nga kronikat shekullore, Hasi që nga lashtësia, konsiderohej si hapësira më e qetë kombëtarisht, Besë-mbajtës i përmbaruar, kulm i sigurt për hallexhinj dhe mikpritësi më shembullor për kryengritësit popullor, në rajon e më gjerë.

Kjo trevë, tradicionalisht ishte dhe mbeti vatër e përhershme sinqeriteti, sofër e shtruar bukëdhënëse për këdo dhe secilin, si dhe oaza më e preferuar, për qëndrimin e udhëheqësve dhe atdhetarëve më të shquar të kombit nga të gjitha trojet.

Hasi njihej edhe si hapësira më zemërgjerë, dëshmuar për, mbajtjen e fjalës së dhënë dhe ruajtjen e palëkundur të Besës shqiptare.

Kështjellë e shenjtë në të cilën, deri atëherë, kurrë nuk kishte ndodhur që të ngitej a keqtrajtohej dikush, qoftë ai edhe një bari i thjeshtë a udhëtar i largët e i panjohur i rastësisë, e lëre më të vriteshin e tradhtoheshin pas shpine luftëtarët e lirisë dhe patriotët kombëtar.

Në Has edhe në vitet më të vështira të okupimeve të huaja, qëndruan, rrugëtuan, vepruan dhe mbajtën në Besë, të ruajtur më mirë se në cilindo vend tjetër, personalitetet më të larta kryengritëse të kohës, që nga Bajram Curri e Azem Bejta deri te Bajram Daklani e Sadik Rama dhe shumë të tjerë.

Deri me vrasjen e Bajram Daklanit, kurrë nuk kishte ndodhur, të tradhtohej a pritej kush në besë, qoftë edhe në një skaj të Hasit.

Për herë të parë në fshatin Rogov, organet okupuese të Serbisë dhe rrogëtarët e Gani bej Kryeziut, më në fund kishin mbërri të infiltronin spiunët e vet dhe krijonin bashkëpunëtorë të përbetuar, me të cilët, përgatitën edhe kurthin ogurzi, për eliminimin mizor të heroit dhe prijësit të dalluar kombëtar, Bajram Daklanit.

Ata, siç kishin vendosur bashkërisht për vendin dhe mënyrën, kishin zgjedhë djallëzisht edhe shenjëtarët më të sprovuar, të cilët jo vetëm se likuiduan Bajram Daklanin, pa vrarë as plagosur askënd tjetër, por edhe u zhdukën ashtu siç kishin ardhur të “pa-emër” e të pa gjurmë, duke “humbur” pa asnjë shenjë dhe mbetur të pa zbuluar kurrë.

Kështu që para tradhtisë së përgatitur nga renegatët, heroin, nuk kishin si ta shpëtonin marrëveshjet, nuk mundën ta mbronin kanuni as tradita kombëtare për mos-prerjen e mikut në Besë, si përbetime obligative sigurie ndër shqiptarët.

Spiunët e Serbisë,kishin vendos ta vrisnin, ndaj, kot fare ishin mbajtur të gjitha ato takime dhe zhvilluar aq shumë biseda të gjata, për tu marrë vesh mirë e në detaje me të zotin e shtëpisë Dan Dobroshin dhe meshkujt e familjes së tij, për personat që duhej tu bënin konak, kohën kur ata do të arrinin atje,si dhe derën që trimat duhej ta përdornin për të hy në oborrin e “dobroshëve”.

Të gjitha ato, ishin bërë me shpresën se heroi dhe shoqëruesit e tij, nuk do të priteshin në Besë, por ngjarjet pasuese nuk u zhvilluan në atë mënyrë.

Dhe, siç u dëshmua jo më larg se natën kritike, çdo gjë kishte qenë e inskenuar dhe kurth i ngritur për tradhti.

Sipas versionit i cili edhe sot tregohet, nga pasardhësit e Hamdi dhe Shaban Zajmit, dobroshët e njihnin mirë Bajram Daklanin, kurse marrëveshja ishte që kryengritësit në shtëpinë e “Jatakut” të lidhur këmbë e krye me Kryezinjtë e Gjakovës, të shkonin pasi që të binte terri.

Madje, kinse që të mos binin në sy të njerëzve të “dyshimtë“, kryengritësit kishin marrë porosi se nuk guxonin të futeshin përmes dyerve kryesore në anën e përparme të oborrit, por të kalonin kopshtit dhe përmes derës së prapme e cila kishte dalje në kopsht, të hynin në oborrin e shtëpisë së familjes Dobroshi.

Meqenëse Hamdi Zajmi i plagosur nuk mund të ecte, ata bartnin atë mbi një vig.

Dobroshët me arsyetimin se atë e njihnin më mirë se të tjerët, kishin insistuar me këmbëngulje që medoemos i pari në derën e tyre, duhej të paraqitej Bajram Daklani.

Meqenëse Hamdi Zajmi i plagosur nuk mund të ecte, atë e bartnin mbi një vig dhe heroi sipas marrëveshjes, mbante pjesën e përparme të vigut.

Ndaj, me të mbërritur para derës së prapme, e cila ishte e ngushtë dhe përmes saj nuk mund të kalonte më tepër se një njeri, ai lëshoi vigun për të hapë ngadalë derën.

Por, që në përpjekjet e para për ta stabilizu derën si duhet,dhe me të hyrë vetëm me gjysmën e trupit të vet brenda oborrit të mik-vrasësit, pa i dhënë kohë as të ulej e kapte vigun, nga kulla e Dobroshëve, flakërojnë krismat kobzeza të pushkës.

Dhe, si të porositura enkas për të, ato qëlluan vetëm mbi trupin shtatlartë të heroit, duke shpuar tej për tej, gjoksin e tij prej luani dhe lënë në vend të vdekur udhëheqësin e sa e sa kryengritjeve kombëtare, Bajram Daklani.

Kështu, u shkelën të gjitha parimet shekullore të Besës shqiptare, ra poshtë çdo premtim i dhënë rrejshëm, zhgënjyen marrëveshjet hileqare dhe kthyen në tradhti, krejt garancitë e dyshimta për siguri, të kamufluara me “Be e Rrëfe” mashtruese nga “dobroshët”.

Për herë të parë dhe pa-prit e pa kujtua, ndodhi edhe në një skaj të Hasit, ajo që nuk do duhej dhe që nuk kishte ndodhur kurrë deri atëherë në këto troje.

Në Rogovë, nga njerëz të pa erz, u pre në Besë një Hero dhe shua me tradhti edhe një pushkë e lirisë dhe shpresës së shqiptarëve të robëruar.

Nga ajo ditë, jo vetëm u zhgënjyen, por dhe dëshpëruan “për të hy të gjallë në dhe” të gjithë banorët hasjan.

Për herë të parë në historinë e kësaj treve, u thye tradita qindravjeçare e mikpritjes hasjane, lartësuar kudo e ngado që flitet e jetohet shqip dhe vra prapa shpine nga Besë-prerësit e pështirë njëri nga heronjtë më të shquar shqiptar.

Njerëz të shitur të këtij fshati futën këtë metodë të urryer likuidimi edhe në këto troje dhe thyen Besën, e cila për qindra vjet mbeti, e veçantë, u ruajt me nostalgji dhe përcoll me fanatizëm brez pas brezi, si përbetim i paprekshëm kombëtar në Has.

Ndaj, precedenti i vrasjes me tradhti të njërit nga patriotët më të njohur të kombit tonë, si heroi Bajram Daklani, bëri që në të gjithë fshatrat e kësaj treve, të përhapej fjala, se me atë ditë- Rogova e prishi Hasin!.

Dhe, qëkur u pre në Besë Bajram Daklani nga “Dobroshët”, shprehja “Rogova e ka prish Hasin” u bë shprehja më dëshpëruese popullore në këto anë.

Është mjaft enigmatike vrasja e Bajram Daklanit dhe tentim vrasja e grupit të Hamdi Zajmit, thotë nipi i Hamdiut Naim Zajmi në një koment të tij. Pse Dobroshi gjuan pa paralajmërim kur e dinte se atë nate do të vinin mysafirët me Bajram Daklanin, citon komentin e kushëririt të tij-Naimit, profesori i historisë, z. Agim Zajmi, nga Tirana

Kurse për vrasjen pa paralajmërim të Bajram Daklanit nga familja Dobroshi ,Dr. Shkelzen Zajmi, specialist i rëntgenologjisë në Gjakovë, shton se paraardhësit e tij dhe gjithë familjes Zajmi, nuk e falën gjakun e heroit, madje vrasjen e tij, e konsideruan si prerje në Besë, dhe për këtë shkak, me familjen Dobroshi do të ngelnin, për dhjetëra vite të gjakësuara ndërmjet veti.

Sipas tij, vetëm në vitin 1939, Hysni Zajmi, fali kokë më vete dhe pa konsultim me familjen e vet, gjakun e heroit, në emër të pajtimit kombëtar, me rastin e sulmit italian mbi Shqipërinë.

Zhdukja e eshtrave të heroit

Pas vrasjes së Bajram Daklanit,askush nuk do të hynte më në shtëpinë e “dobroshëve”.

Bashkëluftëtarët e mbetur të çetës së Bajram Daklanit, edhe pse natë, Hamdiun e plagosur do ta dërgonin në Kullën e familjes Zajmi në fshatin Fshej,ku ata kishin edhe tokat e veta, kurse kufomën e Bajram Daklanit, në drejtim të fshatrave të Hasit, afër kufirit shqiptaro-shqiptar.

Sado që me saktësi të plotë,sot nuk mund të thuhet, pasi që tash e atëherë siç dihet edhe eshtrat e heroit janë zhdukur, sipas asaj që pasardhësit e familjes Zajmi kanë mund të marrin vesh, dhe fjalëve të dëgjuara nga njerëzit e vjetër të këtyre anëve, Bajram Daklani, do të varrosej rreth një kilometër larg rrugës kryesore që lidh fshatrat e Hasit, dhe pikës prej ku ndanë rruga transite e njohur si “Rruga e Demjanit” besohet në anën e majtë të saj, të mbuluar me drunjë të vegjël, vend në afërsi të të cilit edhe sot ka varreza.

Megjithëse varrimi i heroit u krye në fshehtësi të madhe dhe nën errësirën e thellë të natës, në mënyrë që vendi ku ai prehej në amshim, të mos binte në sy të armikut, të vetëdijshëm se pushtuesi dhe shërbëtorët e tij,as për së vdekuri nuk do ta linin të pushonte i qetë, siç duket pa kaluar shumë kohë, mercenarët e Gani beg Kryeziut,do ta hetonin vendin e varrimit të tij,dhe për ta vrarë edhe një herë për së vdekuri, ata vepruan njëjtë me heroin, siç veproi edhe Serbia me të vrarët për liri dhe çlirim të Kosovës, duke bërë edhe këta zhvarrosjen e kufomës dhe zhdukjen e përhershme të eshtrave të Bajram Daklanit.

Dimri i gjatë dhe rënia e herë pas hershme e borës, do tu ndihmonte tradhtarëve, ta zhvarrosnin trupin e pajetë të këtij udhëheqësi të shquar kombëtar dhe gati pa u hetuar, me dheun e shprishur dhe grumbullimin e borës, të ngrinin në atë vend, një si varr të improvizuar.

Me shkrirjen e borës dhe ardhjen e Pranverës, edhe dheu i shprishur do të njëjtësohej me tokën përreth. kështu që përveç zhdukjes së eshtrave, do të shuheshin përgjithmonë edhe gjurmët e varrit të tij.

Ndaj, megjithëse kushedi sa e sa herë, bashkëluftëtar dhe dashamirë, më kot kishin kërkuar dhe provuar pareshtur ta gjenin vendin ku pushonin eshtrat e këtij trimi, nga atëherë e deri më tani, thuhet se nuk u gjet asnjë gjurmë e trupit të heroit.

Kështu dhe në këtë mënyrë, hapat e këtij burri, ndaluan përgjithmonë më 3 shkurt të vitit 1923,nga plumbat e tradhtisë, duke rënë për të mos vdekur kurrë, në kohën kur mosha e tij, nuk kishte arrit as në të 50-t, e jetës dhe pritej të bënte ende shumë për lirinë e atdheut dhe popullin e robëruar shqiptar.

Në Rogovë, ai do të vritej barbarisht, jo nga serbët as Serbia, por nga shqiptarët e shitur dhe tradhtarët e kombit, të cilët atëherë dhe sot, sikur ende janë me bollëk, aty dhe vendet tjera kudo.

Madje ata sikur vazhdojnë edhe më teje të mbajnë çështjen e heroit “konfidenciale”, dhe edhe pas kaq vitesh, përkujdesen me fanatizëm që ende të mos gjenden as eshtrat e tij.

Renegat të tillë, nuk u mjaftuan me shuarjen e këtij prijësi të shquar, që pati Kosova dhe Shqipëria etnike, por thyen të gjitha tabut, duke bërë të “pa-bërën” deri atëherë, dhe zhdukë përgjithmonë edhe trupin e një personaliteti -historikisht të dëshmuar dhe institucionalisht nga më meritorët, që u vlerësua me mirënjohjet më të larta kombëtare edhe nga Shteti Shqiptar

Dekorimi i Bajram Daklanit

Ky hero, sikur ishte i lindur pikërisht për ngjarje të mëdha e mote të vështira dhe periudhat më të rëndësishme historike, nëpër të cilat, pothuajse e gjithë elita kombëtare u dashtë të kalonte, për sigurimin e mbijetesës dhe ekzistencën mbarëkombëtare të shqiptarëve

Lufta dhe kontributi i gjithanshëm kombëtar i Bajram Daklanit në momentet vendimtare për trojet tona etnike,bënë që ai si prijës i shquar të nderohej me medaljen më të lart të Atdheut, si dhe emri i tij, të shkruhej me germa të arta në lartësitë kulmore të Historisë së Popullit Shqiptar.

Falë burrave si Bajram Daklani edhe pas vendimeve të Konferencës së Ambasadorve në Londër,që me gjithë shpalljen e Pavarësisë kombëtare, Kosovën dhe viset e tjera etnike, pa të drejtë, i lanë jashtë kufijve të Shqipërisë londineze, përpjekjet historike shqiptare të nisura, që nga Lidhja e Prizrenit, nuk u ndalën por vazhduan.

Ai dhe idealistët kombëtar të kohës, mbetën gjithmonë heronj dhe kryengritës të pa-penduar, të cilët luftuan me vendosmëri edhe për ruajtjen e tokave të shtetit të pavarur kombëtar, çlirimin e Kosovës e trojeve tjera shqiptare nga pushtimet e huaja dhe bashkimin e tyre me Shqipërinë.

Për këto dhe shumë bëma të tjera të mëdha, me rastin e jubileut të 100 vjetorit të Pavarësisë, më 23 nëntor të vitit 2012, “Për shërbime të shquara dhe kontribut të çmuar për liri dhe Pavarësi Kombëtare” në periudhat më të vështira të historisë së fundshekullit XIX, dhe mbi dy dekada të fillimshekullit XX, heroi i kombit-Bajram Daklani, u dekorua në mënyrë të merituar me medaljen më të lartë që jep Ministri i Mbrojtjes i Republikës së Shqipërisë.

Sado që ky hero, nuk kishte as fëmijë dhe rriti vetëm një vajzë, edhe atë të falur nga i vëllai Emini, sa për ta thirrur edhe atë dikush baba, Bajram Daklani megjithëse pa trashëgimtar fizik, i cili do të mund ta vazhdonte rrugën e tij patriotike, si atdhetar i flakët dhe kryengritës stoik që ishte, dha gjithçka që pati dhe luftoi që nga vitet më të hershme të rinisë me pushkë në dorë, duke sakrifikuar edhe jetën për liri e bashkim kombëtar, deri në momentin që u vra me tradhti.

Vepra e tij, madhëroi përpjekjet e të gjithë shqiptarëve dhe ngriti e lartësoi kudo, kryengritjet popullore për liri e çlirim si vlerën më të çmuar kombëtare.

Shkëlqimi i emrit dhe veprës së Bajram Daklanit, arriti piedestalin e rrezatimit dhe kthye në legjendë atdhetarizmi, që nga momenti historik i 12 gushtit të vitit 1912,kur ai i pari- ngriti Flamurin Kombëtar, në Shkupin e çliruar.

Sakrificat e tij për Flamur dhe çështjen Kombëtare, nuk mbaruan këtu.

Atdhedashuria dhe respekti i pakufishëm i heroit ndaj Flamurit Kombëtar, u dëshmuan edhe më 24 korrik të vitit 1919, kur në betejën e njohur të Vaut të Spasit,ai me vetëm 10 bashkëluftëtar të çetës së tij, luftuan heroikisht me një ushtri të tërë pushtuese, për të mos e dorëzuar pikën që mbanin as hequr për asnjë çmim, Flamurit e ngritur Kombëtar, që për ta ishte më i shtrenjtë se vet jeta e tyre.

Këto dhe shumë vepra të tjera atdhetarie, të cilat është e pamundur të numërohen dhe përfshihen të gjitha, në vetëm një shkrim, bënë që vendimi i “Ministrisë së Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë, për dekorimin e Bajram Daklanit, të mbetet vërtet një ndër veprimet më të qëlluara dhe më i drejti që mund të jetë bërë kohët e fundit, në historinë më të re shqiptare.

Sot e atëherë, trojet tona etnike, janë përmalluar shumë, që në gjirin e tyre, të kenë të paktën edhe një herë burra të tillë dhe personalitete si ato të Rilindjes Kombëtare, apo të njohin qoftë edhe një hero si Bajram Daklani dhe atdhedashësit e tjerë si ata të periudhave të; para e pas Pavarësis së Shqipërisë, të cilët ishin figurat më të ndritshme patriotike, të merituar në shkallën sipërore për dekorime të shumfishta, jo vetëm në 100 vjetorë-pavarësie.

Bajram Daklani dhe trimat e Rilindjes Kombëtare, si bijtë më të denjë të çështjes shqiptare, bënë që populli ynë nga një popull i shtypur dhe i nënshtruar për shumë shekuj, të cilit intenzivisht i refuzohej emri, identiteti etnik dhe hapësirat territoriale nga pushtuesit e egër, të ngritët e ndërgjegjësohet si komb i njëmendët, dhe rreshtohet mes kombeve të nderuara të Evropës.

Pa personalitetet legjendare si Bajram Daklani nuk mund të ishte e tillë e bujshme dhe heroike, as historia jonë kombëtare.

Emri dhe vepra e tij e përndritësuar, u kthyen përjetësisht në dëshminë më të ndritshme të heroizmit mbarëkombëtar dhe ai do të mbahet mend gjatë për sublimim flijimesh atdhetare.

Ndaj, është koha e fundit që edhe pasardhësit e atyre të cilët patën dorë në vrasjen mizore dhe zhdukjen e trupit të këtij heroi kaq sublim, ti kujtohen mallkimit të historisë e cila nuk harron dhe përfundimisht të reflektojnë, duke treguar anën e tyre njerëzore dhe ndihmuar përfundimisht për gjetjen e eshtrave të këtij Burri të Kombit ,në mënyrë që ato të rivarrosen në vendin e duhur.

Të varrosen aty ku vepra e tij, ua ka bërë atyre vendin dhe pranë tyre të ngritët një lapidar meritor kushtuar heroit Bajram Daklani, para të cilit të gjithë dashamirët e luftës kombëtare dhe përpjekjeve për liri, do ti bënin nderimet më të mira dhe shprehnin mirënjohjen e pafund, për shqiptarizmin e çiltër dhe veprën plot lavdi.

Këtij Burri i mbeti borxh edhe historia, patriotët, intelektualët, dashamirët e atdheut dhe pasardhësit, sado të largët qofshin ata, të cilët të “mbuluar” nga fuqia e bijve të atyre që vranë dhe zhdukën gjurmët fizike të këtij burriu, “akraballakut” të gjerë tyre, formave të ndryshme të korruptimit apo edhe ndikimit direkt, heshtën edhe ata që nuk do duhej.

Heshtën të gjithë dhe heshtën pa të drejtë. Heshti edhe vet historia kaq gjatë.

Ndaj, për heroin u shkrua aq pak, për të mos thënë fare, dhe atë vetëm në kontest ngjarjesh e personalitetesh të tjera historike, duke u përmendur aty-këtu kalimthi dhe vetëm me dy-tri fjalë apo ndonjë fjali të shkurtër, vendosur ndërmjet rreshtash, të cilat paraqesin pjesërisht, por nuk mund ta pasqyrojnë as persë afërmi gjithë kontributin e madh dhe veprën e tij të bujshme kombëtare.

Bajram Daklani, përkundër heshtjes dhe përpjekjeve për hijezim, nga cilido, qoftë edhe nga ata që edhe sot kanë frikë, se mund të turpërohen publikisht ,për atë që të parët e tyri i bënë jetës dhe trupit të heroit, duke e lënë atë edhe pa varr, ai ishte dhe mbeti njëri nga heronjtë më sublim dhe luftëtar i pazëvendësueshëm motesh e ëndrrash lirie për të gjithë ne.

Emri i tij, që atëherë me krenari vijon të shpalos para brezave, plotë kompetencë argumentet e pashtershme të historisë dhe patriotizmave tradicionale shqiptare, si dhe përçoj para Botës liridashëse, kronikat e pafundme të atdhedashurisë gjithëkombëtare, të cilat falë edhe veprës së madhore të heroit, përjetësisht ngritin kombin shqiptar, tash e përgjithmonë, në piedestalin e lavdisë.

P.S. Në përfundim, falënderojë përzemërsisht profesorin e historisë z. Agim Zajmi nga Tirana dhe dr. Shkelzen Zajmin nga Gjakova, për të dhënat dhe fotografitë e ofruara.

twitter
Follow
facebook
linkedin

Fjalë kyçe: Bajram Daklani, GANI QARRI, hero, prijës

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Më 17 dhjetor 1916 u vra Rasputini, mistiku i famshëm rus

VOAL – Grigorij Efimovič Novy, i njohur si Rasputin ka lindur në Pokrovskoe, një fshat i largët në Siberi, i vendosur në provincën e Tobolsk pranë maleve Ural. Data e lindjes ka qenë gjithmonë objekt debati; ishte vetë Rasputin me vullnetin e tij që krijoi konfuzion rreth datës së lindjes së tij. Murgu e plaku veten para kohe për ta mbajtur të besueshme figurën e tij të Starec, një fjalë ruse që do të thotë “i vjetër” dhe që identifikon prestigjin e veçantë të disa murgjve. Në kohën e Rasputin emërtimi ishte gjithashtu i ngarkuar me kuptime mistike, aq sa starecët konsideroheshin të zgjedhur nga Zoti, të aftë për fuqi profetike dhe shëruese, në fakt ata konsideroheshin si udhërrëfyes shpirtërorë të nderuar dhe shumë të ndjekur.

Midis regjistrave të humbur dhe kërkimeve në të dhënat e regjistrimit, data e lindjes së Rasputin u përcaktua më 10 janar 1869.

Grisha – siç e thërrisnin në familje – fëmijërinë dhe adoleshencën e kaloi në botën e tij të vogël fshatare pa arsim, duke punuar në arë me vëllain e tij Mishën. Pas një sëmundje të gjatë vëllai vdes; Rasputin ende një adoleshent gjatë një sulmi me ethe ka një vizion: ai do të tregojë se ka parë Madonën, e cila duke folur me të do ta kishte shëruar. Nga ky episod ai fillon t’i qaset fesë dhe Starecëve.

Ai martohet në moshën njëzet vjeçare. Pas vdekjes së djalit, vetëm disa muajsh, ai bie në depresion. Ai shërohet falë një shfaqjeje tjetër të Madonës, e cila e shtyn të lërë gjithçka dhe të largohet. Ai nis udhëtimet e gjata që e vënë në kontakt me anëtarët e Chlisty, një sekt i konsideruar i paligjshëm, por shumë i popullarizuar në Rusi. Klistitë kritikojnë ashpër Kishën Ortodokse, të cilën ata e akuzojnë për korrupsion dhe dekadencë. Fizikaliteti dhe religjioziteti janë të përziera në mënyrë të paqartë në këtë doktrinë heretike: riti erotik dhe lidhjet trupore – madje edhe të grupit – janë një nga karakteristikat e tij themelore të besimit.

Rasputin, pasi ka kaluar një vit në manastirin Verchoturje, udhëton në të mëdhenjtë si Moska, Kievi dhe Kazani. Ai kthehet në fshatin e tij të lindjes ku ngre një kishë personale. Forca e Rasputinit qëndron në vështrimin e tij magnetik, intensiv dhe halucinativ, i aftë për t’i kontrolluar njerëzit; fjalët e tij janë të thjeshta, të afta për të bindur: fama e tij u përhap shpejt, duke tërhequr në kishën e tij shumë njerëz që vijnë nga i gjithë rajoni.

Ai u zhvendos në Shën Petersburg në vitin 1905 dhe mbërriti në oborrin e Carit Nikolla II të Rusisë. I shoqëruar nga fama e tij si shërues, ai thirret nga njerëz shumë të afërt me familjen Romanov: shpresa e tyre është që Rasputin të mund të përmbajë hemofilinë e pashërueshme të Alexeit, djalit të carit. Tashmë në takimin e parë Rasputin arrin të marrë disa efekte të dobishme për të voglin. Ekziston një teori sipas së cilës Rasputin ishte në gjendje të ndalonte krizat e gjakut të Alexeit duke përdorur një lloj hipnoze që ngadalësonte rrahjet e zemrës së foshnjës, duke ulur kështu shpejtësinë e qarkullimit të gjakut. Një hipotezë tjetër do të ishte se thjesht duke ndaluar marrjen e aspirinës, të cilën mjekët e gjykatës e administruan për të qetësuar dhimbjet e kyçeve, shëndeti i Alexeit u përmirësua për shkak të uljes së gjakderdhjes që rezultoi, dhe merita i atribuohej Rasputinit.

Megjithatë, ekziston edhe një fakt i pashpjegueshëm shkencërisht. Më 12 tetor 1912, murgu mori një telegram nga familja mbretërore që e informonte për një krizë të rëndë në Alexeit: “Mjekët janë në dëshpërim. Lutjet tuaja janë shpresa jonë e fundit”. Rasputin, i cili ndodhet në vendlindjen e tij, pasi është zhytur në një gjendje transi për disa orë në lutje, i dërgon një telegram familjes mbretërore me të cilin siguron shërimin e vogëlushit, gjë që ndodhi menjëherë brenda pak orësh.

Karizma mistike e murgut ka një ndikim të fortë në veçanti te Carina Alessandra, aq sa marrëdhënia me të shkakton shpifje të shfrenuara. Të gjitha raportet e policisë sekrete dhe deputetëve të Dumës për sjelljen e Rasputin që arritën te Cari konsideroheshin gjithmonë si rezultat i shpifjeve të kurdisura nga inteligjenca liberale dhe të mohuara nga çifti mbretërues.

Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore, biznesi i Rasputinit kalon nga privat në atë politik.

Një pacifist i bindur, ai përpiqet të kundërvihet me të gjitha mënyrat: ndërsa Car Nikolla është në front, ai përpiqet të manipulojë Carina Alessandra (me origjinë gjermane), për ta sjellë Rusinë në pozicione pacifiste.

Me lojërat e tij të pushtetit murgu krijon shumë armiq duke përfshirë kastën ushtarake, aristokracinë nacionaliste, të djathtën dhe madje edhe opozitën liberale. Rusia po kalonte një kohë të vështirë, ushtria pësoi humbje të shumta, qeveria u nda brenda dhe Rasputin vazhdoi të komplotonte për të arritur paqen e menjëhershme. Kryeministri Trepov përpiqet të largojë Rasputin duke i ofruar një shumë të madhe parash, por Rasputin gjithashtu e kthen këtë rrethanë në favor të tij, duke informuar Carinën: pas këtij demonstrimi të ri të besnikërisë ndaj Kurorës, ai sheh që prestigji i tij të rritet aq shumë sa konsiderohet “miku i vetëm i familjes perandorake”.

I akuzuar për korrupsion, Rasputin arrin të dëbohet nga shtëpia e Romanovëve, por me përkeqësimin e kushteve të Aleksisit të vogël, mbretëresha kthehet për të kërkuar mistikun. Ai përgjigjet se kushtet e djalit do të ishin përmirësuar edhe në mungesë të tij dhe ashtu në një kohë të shkurtër ndodh.

Është një komplot i disa fisnikëve që dekretuan fundin e Rasputin: i tërhequr në një kurth, në natën midis 16 dhe 17 dhjetor 1916 ai fillimisht u helmua me cianid, pastaj – duke pasur parasysh rezistencën e tij ndaj helmit – u vra me një armë zjarri në zemër. Pavarësisht helmimit dhe goditjes me armë, Rasputin arrin të shërohet për të tentuar një arratisje, por kapet. Trupi i tij drobitet nga goditjet e shumta dhe, më në fund, hidhet në kanalin Fontanka në Shën Petersburg.

Trupi rishfaqet dy ditë më vonë; i nënshtruar autopsisë, nuk do të gjendet asnjë gjurmë e helmit dhe do të konstatohet se ai ishte ende gjallë kur u hodh në ujë.

Trupi fillimisht varroset, por më pas do të nxirret për t’u djegur në buzë të një rruge.

Caresha Aleksandra e merr lajmin me dëshpërim të dukshëm, ndërsa Car Nikolla, i shqetësuar për rolin gjithnjë e më të rëndë që Rasputin po merrte në gjykatë, do të mbajë një qëndrim të qetë; do të ketë parasysh edhe faktin se mes pjesëmarrësve në konspiracion kishte fisnikë të lidhur me të, aq sa askush nuk u ndëshkua për krimin.

Festimet e mëdha që pasojnë përhapjen e lajmit të vdekjes së Rasputin i shohin vrasësit si heronj, të aftë për të shpëtuar Rusinë nga ndikimi i rrezikshëm i gjermanikes Alexandra dhe mikut të saj të çmendur, murgut Rasputin./Elida Buçpapaj

Nga një simbol i fuqizimit të grave në botën arabe, në një figurë urrejtjeje dhe zemërimi, njihuni me Asma, bashkëshorten e Bashar al-Assad

E ardhmja e ish-diktatorit të Sirisë nuk dihet, pasi pas arratisjes së tij nga vendi, ai dhe familja e tij tani e gjejnë veten duke marrë azil politik në Rusi. Megjithatë, me interes është rasti i gruas së Bashar al-Assad, Asma, e cila nga arsimimi me karrierë në sistemin bankar u bë zonja e parë e Sirisë për më shumë se dy dekada.

Asma Al-Assad dikur ishte një simbol i çlirimit dhe modernizimit në Lindjen e Mesme, por sot ajo është sinonim i shtypjes dhe rënies së dinastisë së burrit të saj. Me origjinë nga Londra dhe me një karrierë në sektorin bankar, Asma e gjeti veten në qendër të vëmendjes ndërkombëtare përpara se zhvillimet e përgjakshme në Siri ta kthenin imazhin e saj në një figurë urrejtjeje dhe zemërimi.

Asma lindi në 1975 në Londër, vajza e kardiologut të suksesshëm Fawaz Ahras dhe diplomates Sahar Ahras.

Pas studimeve në Queen’s College dhe diplomimit në King’s College në vitin 1996 me një diplomë në shkenca kompjuterike dhe letërsi franceze, ajo filloi një karrierë të shkëlqyer në investime, duke punuar me kompani si Deutsche Bank dhe JPMorgan.

Në vitin 2000, ajo u martua me Bashar Al-Assad, i cili mori pushtetin në Siri pas vdekjes së babait të tij, Hafez Al-Assad. Prania e saj pa shami, stili i saj i sofistikuar dhe paraqitjet e saj ndërkombëtare e bënë atë një simbol të fuqizimit të femrës në botën arabe.

Në vitin 2010, revista Vogue e përshkroi atë si një “Trëndafil në shkretëtirë”, duke nënvizuar imazhin e saj si një Zonjë e Parë në modë dhe e sofistikuar.

Megjithatë, gjithçka ndryshoi në vitin 2011, kur Siria u zhyt në një luftë civile që ekspozoi shtypjen brutale të regjimit të Asadit.

Asma, e konsideruar fillimisht një “modernizuese”, shpejt u lidh ngushtë me diktaturën dhe mizoritë e saj. Lufta ka lënë qindra mijëra të vdekur dhe miliona të zhvendosur, duke shkatërruar imazhin e Sirisë si një vend i hapur dhe progresiv.

Gjatë konfliktit, Asma mori një rol aktiv në ekonominë e regjimit, duke organizuar rrjete kontrolli që përfshinin shpërndarjen e ndihmave humanitare, aksesin në internet dhe subvencionet ushqimore. Kritikët e saj e quajtën atë “Zonja Makbeth”, pasi ajo e përdori rolin e saj për të forcuar pozitën e regjimit dhe për të siguruar mbajtjen e tij të pushtetit.

Një diagnozë e kancerit të gjirit në 2018 dhe vdekja e vjehrrës së saj në 2016 e sollën atë përsëri në qendër të vëmendjes, por përfshirja e saj në administrimin e regjimit tani kishte gërryer çdo imazh pozitiv që ajo kishte krijuar. Në të njëjtën kohë, protestat për veprimet e regjimit çuan në tërheqjen e intervistës së saj nga Vogue në 2012. Me afrimin e 24 vjetorit të martesës, çifti ka të ngjarë të festojë në rrethana larg luksit të pallatit në Damask. Rënia e Asma Al-Assad pasqyron tragjedinë e Sirisë, e cila është kthyer nga një vend shprese dhe përparimi në një fushë vuajtjesh të patreguara. E ardhmja e familjes Assad mbetet e pasigurt, ndërsa vetë Asma mbetet një figurë që do të ndjekë historinë e vendit të saj. bw

Kush është Manfred Weber, njeriu i fuqishëm i BE-së?

AFP

Manfred Weber pa shumë zhurmë është shndërruar në një nga njerëzit më të fuqishëm në skenën politike evropiane.

Pavarësisht se nuk është i njohur shumë nga publiku, politikani gjerman ka një kohë të gjatë që udhëheq subjektin e qendrës së djathtë, Partia Popullore Evropiane (PPE), që është grupi më i madh politik në Bashkimin Evropian.

Megjithatë, ai nuk është aq i panjohur në korridoret e Parlamentit Evropian, ku edhe rivalët që e akuzojnë atë se flirton me ekstremin e djathtë, e pranojnë se ai është “një person me ndikim të madh sa u përket vendimeve”.

Kjo pritet pasi “kam shansin të jem sot” presidenti i partisë më të madhe në Evropë, tha Weberr në një intervistë për AFP.

Ai e shënoi fitoren e fundit të mërkurën e 27 nëntorit, teksa ligjvënësit miratuan Komisionin e ri Evropian të udhëhequr nga Ursula von der Leyen, e cila mori mandatin e dytë në krye të këtij institucioni.

Javë të tëra të kompromiseve politike rezultuan me 27 komisionarët – shumica nga PPE-ja – të kalojnë pa problem në seancat për konfirmimin e tyre.

Kjo u bë pavarësisht kundërshtimit të madh nga e majta dhe qendra për Raffaele Fitton, e partisë së ekstremit të djathtë, Vëllezërit e Italisë – partia e kryeministres italiane, Giorgia Meloni – të cilit iu besua posti i zëvendëspresidentit të KE-së.

“Për mua kjo është një ditë e mirë”, u tha Weber gazetarëve para votimit në Strasburg.

Fitto argumentoi se ai përfaqëson një krah më të moderuar të së djathtës, e cila kërkon më shumë ballafaqim sesa shmangie.

“Dua që t’i ndaj ata, dua të bëj ndarjen ndërmjet ekstremit të vërtetë të djathtë” gjerman të Alternativës për Gjermaninë (AfD), “konservatorëve të vërtetë” të Marine Le Pen të Francës dhe Viktor Orbanit të Hungarisë, tha ai për AFP-në.

Futja e Melonit dhe AfD-së “në të njëjtin thes, është gabim i madh”, tha ai.

Kjo qasje nuk ka bërë që ai të krijojë shumë miq në mesin e së majtës dhe qendrës, pasi ligjvënësit e kanë akuzuar atë se qëllimshëm përdor gjuhë me dy kuptime ndaj ekstremit të djathtë për përfitime politike.

“Manfred Weber po argëtohet shumë”, tha Manon Aubry nga Franca, bashkëudhëheqëse e të ashtuquajturit Grupi i së Majtës në Parlamentin Evropian, e cila tha se kolegu i saj gjerman po kërkon aleanca nga e majta në të djathtë, varësisht se çfarë interesi ka në ditë të caktuara.

Një ligjvënës në BE që nga viti 2004 dhe udhëheqës i PPE-së që nga viti 2014, Weber për një kohë të gjatë ka punuar për të pasur nivelin e ndikimit që ka tani.

Më 2019, ai tentoi të bëhej president i KE-së, por humbi kundrejt Von der Leyen. Për këtë humbje, disa besojnë se ai ende ka hatërmbetje.

“Ti nuk ulesh këtu… prandaj je i zemëruar”, e talli Orbani atë gjatë një sesioni plenar të mbajtur gjatë këtij viti, duke bërë me gisht drejt karriges së Leyenit.

Por, Weber insiston se kjo humbje i përket së shkuarës.

“Viti 2019 është shumë kohë më parë”, tha Weber, i cili asnjëherë nuk ka mbajtur ndonjë post ministror në Gjermani, por është shprehur se është i lumtur ku është sot.

“Vendimet më të rëndësishme në Evropë sot nuk merren më në kryeqendrat evropiane, por në Bruksel dhe Strasburg”, tha ai.

PPE-ja ka konfirmuar statusin e tij si grupi më i fuqishëm parlamentar pas zgjedhjeve evropiane në qershor, duke fituar 188 nga 720 ulëset – disa ulëse më pak se më 2019.

Por, ndikimi i tij është rritur teksa ekstremi i djathtë dhe e majta kanë humbur, që i kanë lejuar atij të luajë në këta dy krahë politikë.

Inxhinier me profesion, që e paraqet veten si mbrojtës të fermerëve dhe kundërshtar të burokracisë, Weber e rizgjodhi Von der Leyenin në korrik, me mbështetjen e Socialistëve dhe Demokratës, dhe grupit të qendrës, Rilindja.

Por, që atëherë ai është lidhur me grupet e ekstremit të djathtë për të frenuar, mes tjerash, disa politika ambicioze mjedisore të BE-së.

“Ai është personi që ka ndikim në marrjen e vendimeve, është ai që e thotë fjalën e fundit”, tha Marie Toussaint nga të Gjelbrit.

Përbërja e re e plotë e Komisionit u zgjodh edhe me votat nga e majta, qendra dhe e djathta, përfshirë edhe votat e grupit të Melonit.

Weber ishte personi i parë që e përqafoi Von der Leyenin pas votimit.

Weber shpesh preferon që t’i informojë gazetarët përmes takimeve joformale dhe nuk preferon që ata të citojnë deklaratat e tij.

Weber është proevropian, proukrainas dhe e përkrahë sundimin e ligjit. Ai shpesh shihet si “pak liberal” në Bavari, rajonin prej nga vjen, sipas homologut të tij gjerman, Daniel Freund.

“Këtu në Bruksel, ai bën pak të kundërtën e gjithë kësaj”, duke u afruar me ekstremin e djathtë, tha Freund.

Megjithatë, Weber shpërfill kritikat.

Një i krishterë i devotshëm, ai tha se gjen qetësi te feja dhe te bota jashtë institucioneve të BE-së.

“Shkuarja të dielave në kishë, bisedat me miqtë e mi që janë fermerë, që janë zejtarë, që janë njerëz normalë, janë shumë të rëndësishme sepse Brukseli nganjëherë është shumë si një ‘flluskë’”, tha ai.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Ish-kancelarja Merkel nxjerr librin ”Freiheit. Memories 1954-2021”

Ish-kancelarja gjermane, Angela Merkel nxori sot në shitje librin me titull “Freiheit. Memories 1954 – 2021” (”Liria. Kujtime 1954-2021”).

Ish-liderja e Unionit Kristian-demokrat (CDU) gjerman do ta prezantojë sot librin në teatrin ”Deutsches”.

Aktiviteti do të jetë i hapur për publikun dhe do të moderohet nga gazetarja Anne Will.

Merkel shkroi kujtimet e saj politike së bashku me këshilltaren e saj politike historike, Beate Baumann.

Sipas botuesit ”Kiepenheuer & Witsch”, libri është afërsisht 700 faqe dhe do të botohet në mbi 30 vende.

Merkel, 70 vjeçe, nuk kandidoi në zgjedhjet federale të vitit 2021 pasi shërbeu si kancelare për 16 vite.

E lindur në qytetin verior gjerman të Hamburgut, ajo u rrit në ish-Gjermaninë Lindore, studioi fizikë dhe u bë politikisht aktive gjatë periudhës së trazirave politike pas rënies së Murit të Berlinit.

Ajo u zgjodh në Bundestag në vitin 1990 dhe shërbeu si ministre për Gratë dhe më vonë si ministre për Mjedisin. bw

Hasan MASURICA, në kodrina të Zarbicës testoi avionin e parë në gjithë Globin!- Nga REFIK HASANI

Hasan Masurica, kreu shkollën e lartë Pedagogjike në Shkup . Punoi gjithë jetën si Mësues i fesë islame në Mejtepin e Zarbicës dhe si Imam i po ksaj gjamie. Qysh si fëmij, në ndeja odash në Zarbicë, Malësi të Bujanocit e më gjërë është dëgjuar rrëfime për imamin, Mësuesin dhe shkenctarin që e konstruktoi ,,Ballanin “,si që e quanin në atë kohë, me të cilin djali i tij, Muharremi fluturoi lart në qiell.

Në vitin 1899 Hasan Masurica, duke punuar ditë e natë, me ndihmën e farkatarit të fshatit Zarbicë, ndërtoi aeroplanin e parë pa motor,me të cilin i biri, Muharremi, fluturoi 50 deri në 70 metra. Ai e realizoi këtë projekt 4 vjet para vëllezërve vright (Vilber adhe Orvil Rajt), të cilët e ndërtuan aeroplanin me motor dhe fluturuan në qiell në vitin 1903 nga një kodër e Zarbicës në drejtim fshatit Suharrën e Novosellë.

Muharremi djali i tij u tmerrua nga fluturimi dhe se theu këmbën në atë fluturim,pasi i ati e futi aty dhe litari mbajtës ju lëshua pa kuptuar dhe ballani u ngrit në erë. Fatmirësisht ai ra mbi disa pemë dhe aty e gjetën Muharremin e vogël me këmbë të thyer, dhe tregohet se si i ati megjithëse i dëshpëruar nga gjendja shëndetësore e të birit ,të cilit i lidhi këmbën me këmishën e tij që shqeu atë moment, nga suksesi i shpikjes të tij. Materiali ishte i zgjedhur që u përdore për ndërtimin e këtij avioni nga Hasan Masurica.

Ai ka ndërtuar një Mulli në fshatin e Zarbicë dhe me ndihmën e bashkëfshatarëve ka ndërruar drejtimin e përroit, duke ditur pozicionin e përshtatshëm dhe ky mulli bluante rreth 1000 kg drithë në ditë.

Babëgjyshi im Miftari ka treguar se Hasan Masurica ishte i papërtuar, tepër inteligjent, respektohej dhe i dëgjohej fjala. Ai kishte një qoshe pune, një vend në plevicën e shtëpisë së tij, ku ai punonte me vegla primitive. Faktet janë mbledhur nga të dhëna gojore, nga dëshmi okulare dhe nga disa dokumente origjinale të pakta që kanë mbetur nëpër arkiva. Zarbicasit e vjetër tregojn dhe vërtetojn se Hasan Masurica ka jetuar e punuar në Mejtepin e Zarbicës.

Ja se çka zbuloi Hasan Masurica!:
– Ai ka hartuar kalendarin me të cilin përcakton pozitën dhe rrugën e planeteve në gjithësi që nga viti ‘52 deri në vitin 1952 të erës sonë. Kalendarët e tij kanë impresionuar disa njerëz profesionistë të asaj kohe.
– Që prej vitit 1901 e deri në vitin 1905 Mulla Hasan Masurica konstruktoi pushkët me një, pesë dhe njëzet e pesë fishekë dhe demonstroi funksionimin e tyre para Sulltan Abdyl Hamidit në Stamboll në vitin 1905.

Hasan Masurica që përveq që ishte Imam deri në vdekje për Zarbicë dhe Malësi, posedonte edhe një punëtori të vetën, duke ju ndihmuar fshatarëve të Malësisë, kryente edhe punën Mësuesit të fesë në Mejtepin e Zarbicës. Për në fund të këtij shkrimi fare të shkurtër, për inovatorin dhe shkenctarin që dy gjëra i bëri, se mbronte shqiptarizmin e mbajti me epitet mbiemrin Masurica e Sangjakut të Nishit prej nga ishte edhe i lindur i ati i tij dhe nuk dëshiroi që patenta e tij përë zbulimin e pushkës me një, pesë dhe njëzetë e pesë fishek ti jepet ushtrisë së Perandorisë Osmane për vrasjen e shqiptarëve.

*Autori është Refik Hasani,nga Zarbica e Bujanocit.

Më 13 nëntor 1850 lindi Robert Louis Stevenson, shkrimtari jashtëzakonisht i gjithanshëm skocez

VOAL- I lindur në Edinburg, Skoci, më 13 nëntor 1850, pas një rinie rebele dhe në polemika me të atin dhe me puritanizmin borgjez të mjedisit të tij, ai studioi drejtësi, u bë avokat, por nuk e ushtroi kurrë këtë profesion. Më 1874 simptomat e sëmundjes së mushkërive që e kishin prekur gjatë fëmijërisë u bënë më serioze; fillon një seri qëndrimesh shëruese në Francë. Këtu Stevenson takohet me Fanny Osbourne, amerikane, dhjetë vjet më e madhe se ai, e divorcuar dhe nënë e dy fëmijëve. Lindja e marrëdhënies së tij me Fanny-n përkon me fillimin e angazhimit të tij me kohë të plotë si shkrimtar. Nuk kalon shumë kohë dhe Stevenson ka mundësinë të publikojë tregimet e tij të para.

Krahas tregimeve të ndryshme filloi të shkruajë edhe ese dhe poezi për periodikë të ndryshëm. Ai boton libra të zhanreve të ndryshme, duke përfshirë “Një udhëtim në brendësi, 1878) dhe “Udhëtim me një gomar në Cevennes, 1879), koleksionin e artikujve filozofikë dhe letrarë ” Për vajzat dhe djemtë” (Virginibus puerisque, 1881) dhe përmbledhja me tregime “Netët e reja arabe” (1882). Në 1879 ai arriti Fanny në Kaliforni, ku ajo ishte kthyer për të marrë një divorc. Të dy martohen dhe kthehen së bashku në Edinburg.

Fama e tij erdhi papritur me “Ishullin e thesarit” (1883), libri i tij më i popullarizuar edhe sot: në njëfarë kuptimi, me romanin e tij Stevenson i dha jetë një rinovimi të vërtetë të traditës së romanit aventuresk. Stevenson konsiderohet si një nga eksponentët kryesorë të asaj lëvizjeje komplekse letrare që reagoi ndaj natyralizmit dhe pozitivizmit. Origjinalitetin e rrëfimit të tij e jep ekuilibri mes fantazisë dhe stilit të qartë, preciz, nervoz.

Më 1886 u botua “Rasti i çuditshëm i Dr Jekyll dhe zotit Hyde”. Edhe ky titull kontribuon – dhe jo pak – për të ngulitur emrin e Robert Louis Stevenson në historinë e trillimeve të mëdha botërore të shekullit të 18.

Rrëfimi i një rasti të personalitetit të ndarë merr një vlerë të fuqishme alegorike, duke ndriçuar forcat e së mirës dhe të së keqes të pranishme në natyrën njerëzore. Historia është shumë e famshme, objekt i një numri të konsiderueshëm adaptimesh dhe zhvillimesh filmike.

Në të njëjtin vit, Stevenson botoi “Kid napped”, të cilin autori e ndoqi në 1893 me “Catriona” (1893).

“Shigjeta e zezë” është e vitit 1888. Në “Mjeshtri i Ballantrae” (1889) tema e tërheqjes fatale të së keqes përfaqësohet me mjeshtëri në historinë e urrejtjes midis dy vëllezërve skocezë.

Ai arriti një mirëqenie të arsyeshme ekonomike, megjithatë shëndeti i tij i dobët dhe tërheqja ndaj aventurave e shtynë atë të largohej përgjithmonë nga Evropa në kërkim të një klime më të butë. Në vitin 1888, pas një ndalese të shkurtër në Nju Jork, ai u nis për në Perëndim dhe më pas, së bashku me familjen e tij, drejt Paqësorit Jugor. Ai u vendos në ishujt Samoa duke filluar nga viti 1891. Këtu ai kaloi një jetë të qetë, duke punuar deri në ditën e vdekjes, i rrethuar nga dashuria dhe respekti i vendasve, të cilët në disa raste pati mundësinë t’i mbronte nga ngacmimet e të bardhëve. .

Tregimet “Argëtimet e netëve të ishullit” (1893) dhe “Nei seas del Sud” (Në detet e jugut, 1896) janë të një mjedisi polinezian. Dy romane të papërfunduara u botuan pas vdekjes, “Weir of Hermiston” (1896), një nga veprat e tij më të vlefshme dhe “Saint Yves” (1898).

Një artist jashtëzakonisht i gjithanshëm, në karrierën e tij Stevenson trajtoi zhanret letrare më të ndryshme, nga poezia në një lloj romani detektiv, nga romani historik te përralla ekzotike. Thelbi i punës së tij është morali. Duke shfrytëzuar lirinë narrative të lejuar nga tregimi fantazi dhe romani aventure, Stevenson shpreh ide, probleme dhe konflikte me një formë shumë sugjestive mitiko-simbolike, duke i projektuar personazhet, ashtu si lexuesi, në rrethanat më të pazakonta dhe të papritura.

Robert Louis Stevenson vdiq në Upolu, Samoa, më 3 dhjetor 1894./Elida Buçpapaj

Fundi tragjik i lidhjes së dashurisë mes Sami Frashërit dhe aktores Mari Karyan! Historia e panjohur e dijetarit shqiptar

“Armenia e re, nuk mundi ta harronte Shemsedin Samiun, duke u kthyer kështu në Stamboll, më 1882 dhe duke iu dorëzuar në duart e tij e, do të priste një fëmijë nga kjo lidhje, por…”! –

******

Shemsedin Samiu apo Sami Frasheri, siç rendomë, njihet ndër shqiptarë, ishte figura qendrore e Rilindjes Kombëtare, dhe nga shumëkush merret edhe si babai dhe ideologu i nacionalizmit shqiptar! Duke jetuar dhe vepruar në kryeqendrën e Perandorisë Osmane, me veprën dhe te bëmat e tij, dimensioni i Samiut tejkalon atë shqiptar, duke marrë kështu përmasa perandorake.

Si një poliglot i vërtet që ishte, botoi e përktheu shume vepra në gjuhë të ndryshme, duke lënë kështu gjurmë të pashlyera në historinë e dy popujve, shqiptar dhe atij turk. Me përmasat e një alimi, Samiu do të zinte një vend qendror në mesin e modernistëve myslimanë të shekullit XIX.

Edhe pse një figure shumëdimensionale, për lexuesin shqiptar Shemsedin Samiu, ende mbetet i pa eksploruar ne tërësinë e tij, duke u njohur vetëm në konturat e ideologjisë së nacionalizmit. Përmes arkivave dhe bibliotekave të Stambollit, bëhet i mundur një udhëtim në kohë, në Stambollin e asaj kohe, në gjurmët e Samiut, në përditshmërinë dhe botën e tij të brendshme…! gsh

Prof Dr Hektor Çoçoli me fat ai që e ka mjek e pedagog Nga Agron SEJAMINI

Tropoja në dimër

Nuk është titulli ynë. Është ndjesia që shprehin pacientët që janë mjekuar nga doktor Hektori dhe studentët e mjekësisë që e kanë pedagog. Më shumë se ata dy numra lakmitarë me nga 40 e ca vite për secilin pozicion, kanë qenë virtytet e karakterit të tij të përsosur që e kanë renditur në emrat më të shquar të historisë së mjekësisë shqiptare. Mjafton të kujtojmë se mbi 30 vjet, ka qenë krahu i djathtë i “babait të pneumologjisë shqiptare”, të madhit Prof.dr. Shefqet Ndroqi. Të rrije pranë atij njeriu vetëm mirësi do të ndieje dhe përfitoje. Një mjek që shënoi epokë në fushën e tij, në saj të përkushtimit dhe aftësive profesionale. Po aq i madhërishëm doktor Ndroqi edhe si njeri me shpirt të madh dhe të ndjeshëm. Edhe ditën e dasmës, iku në sanatorium për t’i ardhur në ndihmë pacientit që kishte ardhur në urgjencë. E nëse atë ditë të shënuar la nusen, pas disa vitesh do të linte dy gishtërinjtë e tij, pasojë e dëmtimit nga rrezet rengen prej radioskopive të pafundme në luftë me turbekulozin dhe tifon. Pas këtyre humbjeve fitoi madhështinë e emrin që nuk do të harrohet, por dhe një brez mjekësh të denjë për ta prezantuar veten si punonjës të Spitalit Universitar të Sëmundjeve të Mushkërive “Shefqet Ndroqi”. Më i spikaturi mes tyre është doktor Hektori. Dhe kush ecën në gjurmët e më të mirit, mirësia ka për ta ndjekur. Bëri çmos të merrte sa më shumë nga doktor Ndroqi, në aspektin profesional dhe shpirtëror. Nuk ishte e lehtë të zëvendësoje atë njeri dhe mjek të madh. Ky institucion mjekësor ishte bërë shumë i rëndësishëm dhe i njohur. Vetë përhapja dhe pasojat e sëmundjeve të mushkërive kërkonte disiplinë dhe aftësi profesionale. E kush më shumë se Hektori duhej të ndiente peshën e kësaj përgjegjësie dhe besimi. Gjithçka në shërbim të shëndetit të njerëzve të prekur nga këto sëmundje. Një staf i përgatitur dhe i pasionuar për pofilaksinë, diagnostifikimin dhe trajtimin e turbekulozit. Doktor Hektorit i duhej të bënte mjekun, por edhe drejtuesin e këtij stafi mjekësor. Të gjithë ata që kanë punuar me të, kujtojnë komunikimin e ngrohtë dhe thjeshtësinë e shefit të tyre. Por nuk harrojnë as ashpërsinë dhe qëndrimin e tij të prerë nëse vërente dobësi dhe gabime në punë. Në një rast që ai na i kujton vetë, edhe pse kanë kaluar vite, përsëri nuk ndien pishman për masën ndëshkuese që i dha një infermiereje.

Kishte tre-katër ditë që një pacient ishte në gjendje të rënduar dhe me temperaturë të lartë. Edhe me mjekimet e dhëna akoma nuk po dominohej situata. Netë pa gjumë të mjekëve në ato konsulta të gjata ku kërkoheshin arsyet e keqësimit. Lodhje dhe stërmundim kur shkaku ishte shumë i thjeshtë. Infermierja nuk i kishte dhënë pacientit antibiotikun kryesor që i kishin caktuar mjekët. Kjo për arsyen se ai medikament mungonte ato ditë në farmacinë e spitalit. Edhe pse detyra e infermieres ishte që ta ndiqte dhe jo ta gjente atë ilaç, ajo heshti. Heshtje që vuri në tension gjithë stafin e mjekëve dhe mbi të gjitha, në rrezik jetën e pacientit. Nuk u mendua dy herë shefi i shërbimit, doktor Hektori, që të propozonte largimin nga puna të infermieres. Pas këtij rasti, në stafin e shërbimit u shtua edhe më shumë përkushtimi dhe përgjegjësia. Jo rrallë, ndodh që nuk ke mundësi të shpëtosh një jetë njeriu, por ama kur është mundësia nuk të falet të bëhesh aleat me vdekjen. Por jo se i ka shpëtuar edhe këtij emocioni të padëshirueshëm. Çdo rast të humbjes së jetës, edhe pse nuk është për faj të tij, quhet dështim. Por doktor Hektori i ka ndierë më shumë se sa duhet. Madje, kjo është edhe pika më e dobët e tij. Një mjek nuk duhet të përjetojë, por të jetojë me diagnozën e të sëmurit. Por ja që ai në këtë ndjeshmëri, mbase shkon edhe më tej se ata. Kanë kaluar mbi dhjetë vjet dhe ende përjeton me emocion të fuqishëm një rast tragjik. E kuptoi diagnozën e atij djaloshi 20-vjeçar fatkeq, por nuk gjente forca t’i përgjigjej asaj nëne që në përlotjet e çdo dite, i lutej:

-Aman doktor! Më thuaj çdo gjë, vetëm mos më thuaj se ka sëmundje të keqe, se e kam djalë të vetëm!

Më e vështirë se sa ajo luftë që bënte me sëmundjen, i dukej përgjigjja e kësaj lutje nëne.

– Sëmundja është e rëndë, por ne do të bëjmë të pamundurën…, – mezi shqiptonte doktor Hektori.

U përkushtuan dhe u angazhuan natë e ditë i gjithë stafi në atë betejë që e dinin se e kishin të humbur. Një kujdes mjekësor që nuk u zvenit në shpirtin e asaj nëne të plagosur aq rëndë. Kështu, një ditë ndërsa kthehej nga puna, edhe pse u mundua t’i shmangej, ajo nënë dëshironte të takohej me doktor Hektorin. I shprehu mirënjohjen për atë çka kishin bërë për djalin e saj fatkeq. E sikur të çmallej me një relike të djalit të vet, puth duart e doktorit. I prekur tej mase, doktori e fton të ulen dhe të pijnë një kafe. Më tepër edhe për të ngushëlluar zemrën e asaj nëne. Por u çua nga ajo kafe edhe më i dëshpëruar, kur mësoi se para dy vjetësh ajo kishte humbur edhe bashkëshortin. Burrë e grua ishin rritur në shtëpinë e fëmijës dhe gëzimin më të madh në jetë kishin atë djalë… Me ditë të tëra përjetoi doktor Hektori shqetësimet e asaj fatkeqësie. Diçka jo e mirë, për një mjek që duhet të jetësa më i qetë dhe i ftohtë përballë të tilla emocionesh. Ndryshe, do të jetë më i dobët në përballjen me betejën e radhës… Por ama, edhe kjo e keqe dëshmon për karakterin dhe virtytet e larta njerëzore të doktor Hektorit, jo vetëm si mjek, por edhe si pedagog. Janë me dhjetëra studentët që kanë përfituar maksimumin e lëndës së sëmundjeve të mushkërive. I veçantë ky mjek i shquar edhe në mësimdhënie. Nuk kanë për të harruar studentët ditët e para të komunikimit me të. Pasionant, i rrjedhshëm dhe i qartë në ligjëratë e nis leksionin me postulatin: “Asgjë nuk kushton aq pak dhe nuk çmohet aq shumë sa sjellja e mirë!”, sepse mjeku nuk i takon vetes, por të tjerëve. Kush nuk mund të realizojë këtë kusht, është në kohën e duhur për t’i dhënë jetës një drejtim tjetër. Pasi u ka bërë testimin e parë shpirtëror, nuk vonon dhe u citon katër vargjet e popullit që i shërbejnë po shëndetit të popullit.

O more njeri me mend!

Mos e kërko në çdo vend,

Provoje në trupin tënd,

Si të dhemb, ashtu më dhemb!

E ku ka më mirë se të përdorësh mençurinë e popullit, në ngulitjen dhe përsosjen e virtyteve humane dhe njerëzore aq të domosdoshme për profesionin e mjekut. Është këndvështrimi dhe metoda që ndjek një pedagog kaq i suksesshëm, siç është doktor Hektori. Ndoshta është momenti për të dëshmuar edhe faktin tjetër, se në bibliotekën e tij prekëm edhe tre libra voluminozë me arritje dhe informacion të mjekësisë botërore për sëmundjet e mushkërive, botime të vitit 2009. Ndryshe nuk do të ishte aq i vlerësuar dhe i dëshiruar nga studentët e mjekësisë. Nuk ndjehet mirë kur shikon se shumica e tyre tymosin cigare, atë armik kryesor që shkakton edhe sëmundjet e mushkërive. Nuk i lodh apo mërzisë, duke u cituar rreshtat që janë shkruar me gërma kapitale edhe në paketat e cigareve. “Humbet” një orë mësimi dhe i shëtit studentët nëpër dhomat e pacientëve, duke i pyetur se sa prej tyre e pijnë duhanin. Vetë llogaria përfundimtare, u jep përgjigjen tronditëse se mesatarisht në 100 veta të prekur nga kjo sëmundjet e mushkërive, 97 pinë cigare.

Një llogari që na kujton një debat të zhvilluar mes mjekësh të shquar në Edinburg të Skocisë. Me siguri që të gjithë studentët e doktor Hektorit do të ndjeheshin krenar për pedagogun e tyre. Këtë kongres botëror mbi “Kontrollin e turbekulozit në shekullin XXI” e drejtonte doktori i shquar John Crofton, personaliteti më i shquar botëror në fushën e sëmundjeve të turbekulozit. Sapo kishte referuar doktor Hektori studimin me temë: “Gjendja epidemologjike aktuale për turbekulozin në Shqipëri”. Për të përgatitur këtë material ishte bërë një punë parapërgatitore voluminoze. Një grup mjekësh kishte bërë depistimin në gjithë vendin tonë. Ishin vizituar mijëra njerëz, prej të cilëve u gjetën 700 të sëmurë me turbekuloz. Ende pa u larguar nga podiumi doktor Hektori, çohet nga salla një mjek zviceran që kishte referuar pak orë më parë për modelet matematikore që mund të përdoren për vlerësimin e gjendjes me një numër më të vogël pacientësh. Çka do të thoshte kohë më e shkurtër pa e cënuar saktësinë e studimit. Me sa duket, emri pak i njohur i Shqipërisë, serioziteti dhe personaliteti i shfaqur nga mjeku shqiptar, kishte ngacmuar egon e sëmurë të kolegut, për të bërë pyetjen:

-Ku e bazoni ju saktësinë e të dhënave për të cilat ju referuat?

Pa humbur qetësinë dhe pa u menduar, doktor Hektori edhe pse kishte ndier ligësinë e pyetjes, përgjigjet:

-Duke mos vënë në dyshim saktësinë e përdorimit të modeleve matematikore për studimin që ju referuat, të dhënat e studimit tim saktësinë e bazojnë në ekzaminimin mjekësor të të gjithë pacientëve…

E si për të mos mjaftuar kjo shuplakë ndërhyn edhe drejtuesi i Kongresit, sër Crofton, duke e bërë të pavlefshme pyetjen e mjekut zviceran:

– Doktor Hektori nga Shqipëria, ka të drejtë!

Para disa muajsh, doktor Hektori, u shpall “Qytetar Nderi i Tropojës”. Nuk janë pak vlerësimet dhe titujt që atij i janë akorduar, por ky i fundit i ngjalli emocion të fuqishëm. Një mirënjohje e merituar që i rrizgjoi kujtimet e viteve 1960-1965 kur shërbeu si mjek në Tropojë. Pasi mbaroi me rezultate të shkëlqyera Fakultetin e Mjekësisë, shpresonte se do të emërohej në kryeqytet. Nuk u dëshpërua që iku në veriun ekstrem të Shqipërisë, por edhe të lehtë nuk e pati. Përfytyroni një djalosh 21-vjeçar që del për herë të parë nga Tirana dhe përfundon në Tropojë. Sapo kishte mbaruar specializimin njëvjeçar me doktor Ndroqin. Zonat veriore ishin më të prekura me sëmundjet e mushkërive, për arsye edhe të temperaturave të ulëta. Vetëm një mjek gjeti në Bajram Curr. Detyrimisht që nevoja e bëri të shërbente edhe si patollog, gjinekollog, pediatër etj. Çmon faktin që atje gjeti një personel mjekësor të përgatitur dhe të përkushtuar për punën. Akoma më me fat e quan veten që njohu një njeri të mrekullueshëm, të lindur për humor, siç është mjeshtri Ali Mula. Njohja me të ia bëri edhe më të lehtë kryerjen e detyrës së mjekut, por edhe të përshtatjes me banorët mikpritës dhe shumë të kulturuar. Kjo mirënjohje e veçantë që shkon për mikun e tij të respektuar bën që t’ja falë edhe atë “prezantim” torturues si mjek….

I vendosur përballë një aparati të vjetër skopie, fton pacientin e parë. Shikon që zemra e tij ishte në krahun e djathtë. I bën përshtypje, por jo se befasohet, pasi e dinte që në 10 000 banorë ndodh një anomali e tillë. Mbaron punë dhe fton para aparatit qytetarin e dytë. Fshin sytë, por nuk i largohet e njëjta pamje. Edhe ky zemrën e kishte në krahun e djathtë. Të paktën dhe për një arsye tjetër kjo që po i ndodhte nuk duhej të ishte e pranueshme. I kishin thënë që rrethi i Tropojës kishte rreth 11 mijë banorë. Kjo anomali që po shikonte në aparatin e skopisë, do të thoshte se numri i banorëve duhej të ishte mbi 20 mijë banorë. Nuk e jep veten dhe vazhdon punën. Para aparatit i shfaqet trupi i pacientit të tretë. Dhe përsëri, zemra në krahun e djathtë. I tronditur, heq këmbën nga pedali i aparatit që mbante dritën fikur dhe çohet menjëherë në këmbë. Shikon qytetarin që ishte vendosur me shpinë dhe jo siç duhej me fytyrë nga aparati. Nuk përmbahet dhe ngre zërin, duke i treguar se si duhej qëndruar. Ndërkohë edhe dy të tjerët që ishin duke u veshur i thonë se edhe ne kështu kemi hyrë aty, o doktor.

-Hyfshi dhe mos dalshi më! – u lëshoi mallkimin pa shpirt, por me zë të lartë dhe doli nga dhoma.

Por ditët, muajt dhe vitet në vazhdim e bënë doktor Hektorin njeriun më të dashur të asaj treve. Me vrullin djaloshar, pasionin për profesionin dhe dëshirën për të ndihmuar këta njerëz të dashur, por të zhytur në varfëri, nuk la fshat e shtëpi pa hyrë. I qëllonte që të ecte në këmbë ditën apo natën edhe 12 orë pa pushim. Nuk e harron atë përkujdesje dhe dashuri që tregonin për të si të ishte i shenjtë. Edhe sot kujton kur lëvizte në ditë me borë, para tij borën e hapnin dy njerëz të tjerë për t’ja bërë sa më të lehtë udhëtimin. E si të mos u shërbeje dhe ndodheshe pranë këtyre njerëzve në raste urgjente. Edhe sot në shtëpinë e doktor Hektorit trokasin miqtë e vjetër tropojanë. Kush për hall e kush për ta përshëndetur për të mirat e bëra në ato vite dhe në vazhdim, sepse doktor Hektori duke zbuluar dhe bllokuar të gjitha vatrat e infeksionit në Tropojë, hapi për gjithë jetën dyert e shpirtit dhe u bë mysafir i përjetshëm dhe i mirëpritur në çdo vatër tropojane…

Shikon këtë fotografi të çiftit Çoçoli dhe kushdo dallon se Lirika është më rinore. Por po të hysh në shpirtin e doktor Hektorit, këtë hijeshi dhe bukuri e gjen të shumëfishuar… Aq sa shpirti i tij, ndjehet disa vjet edhe më i ri se bashkëshortja e tij. Jo më kot e quan si një nga mbështetëset dhe frymëzueset e karrierës së tij të suksesshme. Një jetë e gëzuar mes harmonisë dhe mirëkuptimit, dashurisë dhe bashkëpunimit. Edhe sot janë po aq të dashuruar dhe të përkushtuar ndaj njëri-tjetrit, si dikur në sallën e Bibliotekës Kombëtare. Hektori përgatitej për temën e Doktoraturës, ndërsa Lirika studionte për provimet e sezonit. Më shumë se sa tek studimi, e kishin mendjen kur do të vinte pushimi që i bashkonte te koridori. Vërtetë kishin diferencë në moshë, por humori dhe natyra gazmore e Hektorit e bënë për vete menjëherë atë bukuroshe. Sepse edhe tek dashuria më shpejt dhe më sigurtë se çdo gjë, të çon mençuria. Rrjedhshmëria në të folur, çiltërsia dhe komunikimi elegant ia lehtësuan shumë fitimin e betejës atij djaloshi simpatik. Po me barcaletë e nisi dhe e bitisi propozimin. Ishte duke i treguar historinë e një personi që kishte rënë në dashuri me një studente që ai kishte pranë. Ia tregoi aq bukur sa edhe ajo vetë nuk po kuptonte se për kë po binin ato këmbana… Pas heshtjes së tij që priste reagimin e saj, kuptoi se ajo ishte studentja dhe ai personi i dashuruar. E pse duhej vështirësuar më shumë ai propozim kur përgjigjja e secilit prej tyre ishte dhënë prej kohësh nga zemrat e tyre?

-Tek Hektori gjeta jo vetëm njeriun me humor të veçantë, por njeriun e përkushtuar ndaj familjes së tij. Një admirues i zjarrtë i leximit, historisë, gjeografisë, arkitekturës, pikturës, muzikës, udhëtimeve… Është e lehtë të jetohet me Hektorin si bashkëshort sepse jetën ta bën të bukur jo vetëm duke u përshtatur me dëshirat e mija, por e pasuron me intelektin dhe natyrën e tij gazmore…

Nuk ka ç’i duhen më shumë se sa kaq një femre për ta ndier veten mirë dhe të sigurtë, në një jetë të lumtur bashkëshortore.

E dëshmon këtë vetë jeta e tyre, e dëshmon edhe kjo fotografi që shpalos hijshëm gëzimin dhe buzëqeshjen e tyre të përditshme…

AKTIVITETI I PUNËS:

1960 Diplomohet: “Mjek” nga Fakulteti i Mjekësisë i Universitetit të Tiranës.

1980 “Kandidat i Shkencave Mjekësore”, në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë,

1983 “Docent” (titull i barasvlefshëm me Prof.Ass), në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë.

1993 “Doktor i Shkencave Mjekësore”,

1994 “Profesor”, Universiteti i Tiranës,

2007 Profesor, në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit privat “KRISTAL”

2008 “Profesor Emeritus”

2009 Përshkruhet biografi e shkurtër në Enciklopedinë Shqiptare, botuar në Tiranë, 2009.

Aktiviteti Shkencor:

Ka marrë pjesë aktive në shumë konferenca, simpoziume, kongrese mjekësore si brenda shtetit ashtu dhe jashtë shtetit.

Jashtë Shqipërisë:

Prishtinë (Kosovë)

Ulqin (Mali i Zi)

Shkup (Maqedoni)

Bukuresht (Rumani)

Constanca ( ” “)

Varna (Bullgari)

Athinë (Greqi)

Janinë ( ” “)

Lubljanë (Slloveni)

Ankara (Turqi)

Budapest (Hungari)

Salzburg (Austria)

Rome (Itali)

Palermo (Itali)

Paris (France)

Nicë ( ” “)

Moskë (Rusi

Mainz (Gjermani

Essen ( ” “)

Fraiburg ( ” “)

Edinburg (Skoci)

Londër (Angli)

Wolfheze (Hollandë)

Seattle (ShBA)

Teheran (Iran)

Tunis (Tunizi)

Lome (Togo)

Ka marrë pjesë në të gjitha aktivitetet shkencore të zhvilluara në Shqipëri, për problemet e sëmundjeve të mushkërive dhe sidomos për ato të tuberkulozit, të zhvilluara në Tiranë apo në qytetet e tjera të vendit; në konferencat e organizuara me mjekë të huaj; në konferencat mjekësore te organizuara nga specialitetet e tjera ku ka diskutuar për problemet e sëmundjeve të mushkërive. Ka botuar studime të shumta: monografi, tekste mësimore, libra për probleme të tuberkulozit dhe sëmundjeve të mushkërive, artikuj shkencore etj. Botimet janë bërë në Shqipëri dhe në disa revista të huaja.

Agron Sejamini

27.08. 2009

https://www.voal-online.ch/index.php?mod=article&cat=SHQIPTAR%C3%8BT&article=2873

Kamala Harris dhe babai i saj

Thyerja me Kamalën është shumë e thellë, dhimbshme dhe nis me divorcin nga gruaja e tij. Por tani 85-vjeçari i ka ofruar këshilla vajzës së tij

Në vjeshtën e vitit 1962, Universiteti Kalifornian i Berkeley-t ishte tashmë kryeqyteti i protestave të studentëve për të drejtat civile me demonstrata në sheshin “Sproul”, në zemër të kampusit.

Shyamala Gopalan, një studente indiane e endokrinologjisë, ishte magjepsur nga një fjalim mbi pabarazitë sociale të mbajtur në një takim nga Donald Harris, një ekonomist i ri xhamajkan që ishte gati të merrte doktoraturën.

Të dy diskutuan për një kohë të gjatë dhe u takuan përsëri disa herë. Pasioni civil u bë një lidhje romantike: në vitin 1963 ata u martuan dhe një vit më vonë lindi Kamala.

Në rrëfimet e jetës së saj, kandidatja demokrate për Shtëpinë e Bardhë, përmend shumë shpesh nënën e saj: një studiuese, e cila u nda nga jeta në vitin 2009, e cila ia kushtoi jetën luftës kundër kancerit.

Megjithatë, figura e babait krejtësisht mungon, me përjashtim të një përmendjeje të shkurtër në fjalimin investitor në konventën e Demokratëve në Çikago, pavarësisht se Donald Harris ka kaluar dekada duke studiuar pabarazitë sociale, një temë qendrore për një udhëheqës politik demokrat.

Dhe megjithëse, siç zbuloi gazeta “New York Times”, 85-vjeçari tashmë ish-mësues, ende me shëndet të shkëlqyer, jeton tre kilometra larg rezidencës së zëvendëspresidentes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe që shpesh udhëton rreth Uashingtonit me makinën tip Chevrolet-Corvette të tij të argjendtë, të dy nuk dëgjohen pothuajse kurrë dhe nuk janë takuar kurrë në vitet e fundit.

Përjashtimi i vetëm ishte një darkë në Uashington në vitin 2016, kur Kamala u zgjodh senatore nga Kalifornia.

Është shkruar se Harris e mban të atin në distancë, sepse Donald Trump e përshkruan atë në mitingjet elektorale si një ekonomist marksist që indoktrinoi Kamalën.

Por ai, pavarësisht se kishte kritikuar ekonominë klasike nga e majta dhe kishte studiuar punën e Marksit, si dhe të shumë ekonomistëve të tjerë, nga Keynes te Sraffa, nuk ishte kurrë një marksist.

Historia e ndarjes me Kamalën është shumë më e thellë, më e dhimbshme dhe fillon me divorcin nga Shyamala (mamaja) në vitin 1972. As Kamala në kujtimet e saj nuk shpjegon arsyen e përfundimit të marrëdhënies mes prindërve.

Ai përmend vetëm mosmarrëveshjet në rritje dhe vrazhdësinë midis dy akademikëve, ndërsa Donaldi mori poste profesori në universitete të largëta, fillimisht në Illinois dhe më pas në Wisconsin.

Ndarja kishte ndodhur tashmë në vitin 1969. Kur ekonomisti u kthye në Kaliforni – në vitin 1972, afrikano-amerikani i parë që mori një post profesori në Stanford – beteja e divorcit kishte përfunduar.

Dhe babai i Kamalas shprehu hidhërimin e tij që nuk kishte marrë kujdestarinë e vajzave të tij, Kamala dhe Maya, duke akuzuar shtetin e Kalifornias se kishte vendosur që një baba nuk është në gjendje të kryejë rolin e prindërve, duke shtuar, sipas “Times”, “veçanërisht nëse ai prind është një burrë me ngjyrë që mund të hajë fëmijët e tij për mëngjes…”.

Zemërim, ndoshta, edhe ndaj vajzave që zgjodhën të qëndronin me nënën e tyre: inat që Donaldi e ka mbajtur me vete gjatë gjithë jetës.

Bir i sipërmarrësve të pasur xhamajkanë, ai u kthye në Xhamajka kur doli në pension në Stanford dhe autor i një plani të politikës industriale që i lejoi vendit të Karaibeve të përgjysmonte borxhin e tij publik dhe të reduktonte papunësinë nga 15% 10 vjet më parë, në 5.4% aktuale, në vitin 1978, Harris i dedikoi suksesin më të madh të librit të tij (Akumulimi i kapitalit dhe shpërndarja e të ardhurave) dy vajzave të tij. Por ai kurrë nuk donte t’i takonte.

Ai nuk shkoi në funeralin e Shyamalas në vitin 2009, as në dasmën e Kamalas me Doug Emhoff në vitin 2015. Dhe braktisi ceremoninë inauguruese të presidencës Biden-Harris tre vjet e gjysmë më parë.

Por tani ai duket se ka ofruar t’i japë këshillat e tij të politikës ekonomike vajzës së tij, duke i propozuar një takim publik në Baltimorë, shtëpia e fushatës së Kamalas dhe kompanive për të cilat babai i saj është konsulent.Tema

Corriere della Sera

Jimmy Carter kremton 100 vjetorin e lindjes

Një president amerikan që në detyrë konsiderohej i dobët dhe pesimist, por që me kalimin e viteve ka arritur të ripushtojë një pjesë të madhe të vendit.

VOAL- Jimmy Carter mbush 100 vjet, presidenti më jetëgjatë në historinë amerikane, i cili qëndroi në Shtëpinë e Bardhë për vetëm katër vjet. Gjysmën e jetës “si ish”, aq sa arritja sot është befasuese, si kur kandidoi për post më 1975.

Jimmy kush? Guvernatori demokrat i Gjeorgjisë, një fermer kikiriku jugor, luajti efektin surprizë: një njeri i zakonshëm për presidencën e Nixon dhe Johnson. Pas skandalit Watergate dhe gënjeshtrave për Vietnamin, ai i ofroi vendit humanizmin dhe busullën e tij morale. Ai fitoi mbi amerikanët, por iu desh të përballej me një komb të zhgënjyer, të testuar nga kriza energjetike dhe recesioni.

Dhe fronti ndërkombëtar theksoi aftësinë e tij – me marrëveshjen e paqes Nobel midis Izraelit dhe Egjiptit – dhe kufijtë e tij. Kriza e pengjeve në Teheran në vitin 1979, 52 amerikanë të mbajtur të burgosur nga regjimi i Khomeinit për më shumë se një vit, ishte elektoralisht fatale për të.

Reganizmi e dërgoi në papafingo epokën e përkohshme të Carter-it… meritat e të cilit do të njihen larg Shtëpisë së Bardhë: për betejat e tij humanitare dhe mjedisin dhe për ndërmjetësimin e tij në konfliktet në mbarë botën, aq sa iu dha një Nobel.

Një dashuri e rifituar me dëshmi personale, krahas dhe kundër sëmundjes, pas një tumori të parë.

Një dëshmi besimi dhe optimizmi punëtor, gjithmonë përkrah të dashurës së tij Rosalynn pranë tij për 77 vjet. Me rastin e funeralit të saj, nëntorin e kaluar, dalja e fundit publike e Jimmy Carter.

“Ai është shumë i kufizuar në atë që mund të bëjë. Ai nuk mund të flasë në telefon. Ai ndjek lajmet dhe kur e pyetëm nëse ishte i emocionuar për ditëlindjen, ai tha po, por aq më tepër për të votuar për Kamala Harrisin”, thotë Jason Carter, nipi i Jimmy Carter dhe president i Carter Center.

Misteri i vrasjes së Zija Dibrës: E vranë krerët e VMRO-së…

Një të diel të janarit të vitit 1925, gazeta “Indipendenca Shqiptare” lajmëronte në faqen e saj të parë: “Zija Dibra u vra. Ish-kapiten Zija Dibra, ministër tjetër herë në kabinetin e Pandeli Evangjelit, i akuzuar për çështje bolshevike, tek internohej në Berat, duke kaluar katundin Harizaj të Qarkut të Kavajës, u mundua të arratisej e t’ikë prej duarsh nji aspiranti, i cili e shoqnonte deri në Berat. Kështu, duke qenë i hypur në kalë, atë e ngau me gjithë fuqinë, përpara. Aspiranti i bërtiti nja dy herë të qëndronte, por mbasi s’e dëgjoi, e qëlloi në kokë dhe e rrëzoi të vrarë prej kalit”.

Zija Dibra, figurë e njohur e politikës shqiptare të fillim-shekullit XX u vra në të njëjtën ditë kur në Tiranë shpallej republika me president Ahmet Zogun tashmë të kthyer triumfator nga Jugosllavia. Vetëm pakkush e besoi versionin zyrtar të vrasjes. Zija Dibra, njihej si kundërshtar i vendosur i Ahmet Zogut, ai vetë kishte marrë pjesë si ushtarak në kryengritjen e drejtuar nga Hasan Prishtina në 1921.

Në 1923-in, bënte pjesë në një organizatë antizogiste të themeluar në Vjenë, nga Aqif Pashë Elbasani. Në qershor të 1924-ës, kishte luftuar me armë në dorë, në krah të kryengritësve, pastaj ishte vendosur në garnizonin e Shkodrës. Në vitin 1924, Noli e kishte dërguar Zija Dibrën, për t’i mbushur mendjen Elez Isufit, që të mos bashkohej me Zogun.

Dibra ia arriti t’i mbushte mendjen Elez Isufit, duke u kujtuar dibranëve armiqësinë e kahershme me serbët dhe duke përdorur edhe një shumë të majme parash. Njerëzit e Zogut, i kishin të gjitha arsyet për ta hequr qafe, por jo vetëm se ishte fanolist…! gsh

Nga grabitja e bankave, te dekadat në burg e miqësia me një bretkosë- Cili është Pepe, presidenti uruguajan që magjepsi botën e ndërtoi një nga demokracitë më liberale në botë

Një dekadë më parë, bota u magjeps pas José Mujica, i cili njihej edhe si Pepe, president i Uruguajit.

“Adhurimi” për të erdhi pas një zyrtar i këtij rangu, kishte zgjedhur të mos jetonte në pallatin presidencial, por banonte në një shtëpi të vogël me gruan dhe qenin e tyre.

Po kjo nuk është gjithçka që rrethonte figurën e tij jo konvencionale.

Jeta e tij është e përshtatshme për një skenar filmi.

Në rininë e tij, Pepe grabiste bankat si gueril, i mbijetoi 15 viteve në burgjet vendase, kjo falë edhe një miqësie me një bretkosë ndërsa qëndronte në qeli.

Pavarësisht të gjithave Pepe ishte ai që në transformimin e kombit të tij të vogël të Amerikës së Jugut në një nga demokracitë më të shëndetshme dhe më liberale në botë.

Tani po lufton me vdekjen, ndërsa është prekur nga një sëmundje e rëndë në ezofag. bw

Bajram Daklani, hero pa shenjë as varr – Nga GANI QARRI, Zyrih

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Më 17 dhjetor 1916 u vra Rasputini, mistiku i famshëm rus

Nga një simbol i fuqizimit të grave në botën arabe, në një figurë urrejtjeje dhe zemërimi, njihuni me Asma, bashkëshorten e Bashar al-Assad

Kush është Manfred Weber, njeriu i fuqishëm i BE-së?

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Ish-kancelarja Merkel nxjerr librin ”Freiheit. Memories 1954-2021”

Hasan MASURICA, në kodrina të Zarbicës testoi avionin e parë në gjithë Globin!- Nga REFIK HASANI

Më 13 nëntor 1850 lindi Robert Louis Stevenson, shkrimtari jashtëzakonisht i gjithanshëm skocez

Fundi tragjik i lidhjes së dashurisë mes Sami Frashërit dhe aktores Mari Karyan! Historia e panjohur e dijetarit shqiptar

Prof Dr Hektor Çoçoli me fat ai që e ka mjek e pedagog Nga Agron SEJAMINI

Kamala Harris dhe babai i saj

Jimmy Carter kremton 100 vjetorin e lindjes

Misteri i vrasjes së Zija Dibrës: E vranë krerët e VMRO-së…

Nga grabitja e bankave, te dekadat në burg e miqësia me një bretkosë- Cili është Pepe, presidenti uruguajan që magjepsi botën e ndërtoi një nga demokracitë më liberale në botë

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

Komentet

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

RRETH NESH

NEWS LETTER

SOCIAL