NATË E BEZDISHME

Natë e vonë, pa hënë
Hap dritaren e dhomës rrëmbimthi
Rrok gjithandej hapësirën
Do ndrydhje si ethe të nxehta
Lëvizin poreve të trupit
Instinktivisht tymosi një cigare
Thithi nikotinë n ‘pafundësi
Mendimet theren tehut të kohës…

Çdo gjë në ikje, vrapim i pandalshëm
Log i madh mashtrimesh jeta
Përjetimet nuk perëndojnë kurrë
Përplasen shpresave harkore
Shtrirë në shtratin e këngës idhnake
Përzier me sumbulla lotësh hullinave
Si valë të tërbuara deti valëviten…

Shpirti i zhgënjyer shkrihet
Vështrimeve të hutuara
Sa e bezdisshme nata
Sa e kalltë duket dita
Si një valle pa muzikë
Zbrazësi e pafundme
Rrugëve mbesin gjurmët dëshmi….

PËRPLASJE ME VARGUN

Një heshtje grith brenda vetes panda
Përtypë copat e djegura të mendimeve
Vijnë valë të nxehta nga tokë e gjakosur
Një aromë dhimbje e mbjellë moti
Vargje si zjarr ngacmojnë prore
E ikin si hajdute, pa gjurmë…

N ‘kujtime kërkoj
Rrugëtimet e mundshme
Asnjë hapësirë kalimi
Pos ushtimës prapa
Si spirancë anije humbur n ‘furtunë…

Zëra nga larg më vijnë si tingëllimë
Një revoltë e padukshme thellësive valëvitet
Në heshtje afrohen këngë të pakënduara
Në buzët e shkrumbuara ledhatojnë vajin
E kënga nuk del se nuk del jashtë vetes
Është mllef i dalldisur kohëve…

Rri e ndryrë ngujimeve të fshehura
Si në ëndërr veten e pyes, deri kur
Përplasje, grindje me vargun e tërbuar
Një klithje spontane pëlcet si porosi jete
-Ah! Khajam! Khajam i mjerë!…

– Përcjellje vargjeve të Jeton Kelmendit –

Të lutem botë, duaje më shumë paqen, mos u dorëzo.
Lufta të ndan, të lëndon, të shkatërron pa mëshirë.
Heronjtë e vërtetë nuk mbajnë armë lart,
Ata mbajnë fjalën, shpresën, e ndalin të keqen.
Janë ata që mbjellin qetësinë, jo zjarrin që vret.

Janë vargje që duken dhe si credo të poezisë që hap librin e ri të Jeton Kelmendit.
Është një zë, një lutje, një ftesë për bisedë, e kërkuar e poetit nga Kosova me botën dhe duam përgjigjen në të tanishmen… Nga bota? Por edhe nga vetja. Duhet një përpjekje për të kuptuar barrierat mes shpirtit dhe realitetit, ku poezia jo vetëm duhet të flasë, po dhe të dëgjojë. Prandaj dhe kthejmë fletën për te pare më tej në libër.

* * *

Jeton Kelmendi mbart një dëshirë shtegtare, që nis poezinë e tij përpara dhe shkon pas saj ose kur ia arrin të shkojë ai më parë, merr poezinë e tij nga pas.
Di të bëjë miq nga ata që e dëshirojnë poezinë dhe njohjen që ajo të jep dhe, aq sa heshturazi, papritur gjendet në festivale të ndryshme në vende të ndryshme, në antologji, që kanë nëntituj të bujshëm: poezi nga bota, përkthehet, madje në mjaft gjuhë siç na e dëshmon, ndërsjelltas duke përkthyer dhe ai po ata, janë arritje të tij, është aftësi e tij dhe ne gëzohemi kur e marrim vesh, sepse është një copëz e Kosovës sot, që kërkon vetveten, larg vetes, rrugëve të botës…

* * *

Poezia e re e Kosovës, – do desha të thosha, – zgjeron jo vetëm mushkritë e hapësirave të saj dhe do të kërkonte të frynte si erë në Ballkan, pse jo dhe në Europë, do të donte të mbërrinte deri në Azi, edhe në Amerikë, kudo ku mundej, – këtu s’e kam fjalën për suksese efemere qosheve të panjohura, për festat vanitoze të poezisë, reklamat e botimeve të bëra vetë, për rrjedhojë dhe të çmimeve dhe qokave, çertifikatave dhe diplomave, të bëra vetë dhe ato, lëvdadave të paguara, etj, etj.
Do të desha atë pike gjaku të poezisë, që dhemb, pikon nga një plagë, çel, nxjerr petale ashtu si në vazon e saj dhe në vazo të tjera.
Përhapja, qoftë dhe vetanake, diskrete ndër kolegët që e shkruajnë poezinë apo në lexuesit e pakët në përgjithësi apo dhe e mbetur në heshtje në katedra që ende s’janë… arrin të ngazëllejë apo do që të jetë shkak i një ngazëllimi dhe prêt vlerësimin, qoftë dhe të këtij akti…
Do desha të thosha a e dëshiroj, që poezia e Kosovës po e shton frymën e saj edhe shqetësimet, edhe format, edhe lirinë, zhgënjimet dhe shpresat, edhe duke humbur, por di të qendrojë, sepse e ka ditur qendresën dhe të jetë në kërkim si çdo poezi. Gjithmonë kur është poezi…
Gjithsesi ato janë fjalë shqipe, copëza të ajrit nga peizazhi shqiptar.
Emra të shquar kanë përçuar furinë apo ndërprerjen, këputjen dhe dhimbjen që ato shkaktojnë, duke nxitur kërshërinë e të tjerëve.

* * *

Jeton Kelmendi gjakon përhapjen e poezisë së tij, prandaj dhe thotë se fjala bëhet urë.
Në librin e tij më të ri, në krahësim me librat e tij të mëparshëm, ndjejmë lëvizjen e shtuar, ai ngarend në kohë dhe në sa më shumë vende, i jep rëndësi njohjes dhe ura kështu kërkon bregun tjetër që s’duket në ditën që ende s’ka ardhur.
Pikërisht kjo ka shtuar përsiatjen, kërkimet brenda vetes dhe jashtë saj, që s’janë të njëjtë.
Monologu ka qartësi gjuhe dhe mendimi duke mbetur pjesë e atij hermetizmi që ishim mësuar ta gjenim në poezinë që dilte nga Kosova ndryshe.

Koha është një ishull i humbur,
një vend ku nuk shkojnë të gjithë.

Koha truallëzohet humbshëm ku nuk shkel këmba e kujdo, pra mbetesh jasht:e kohës edhe pa e ditur, edhe kur ankohesh.

Dhe vjen qortimi, tani më i drejtpërdrejtë, jo alegorik ndaj të huajit si zakonisht, sidomos kur është pushtues, por dhe kur nuk i përmbush pritshmëritë tona, edhe si mbështetës apo mik, por qortimi ndaj vetes si shenjë përgjegjshmërie dhe emanacipimi.

Nëse të kam Atdhe,
pse nuk ndjej dorën tënde mbi supe?
Ati kujdeset për bijtë e vet…

Qortohet shteti i ri i Kosovës apo dhe Shqipëria? Apo të dyja bashkë? Se bashkë janë atdheu i poezisë shqipe, gjuhë dhe jetë e shqiptarëve, të ndarë në shtete në Ballkan dhe te përhapur nëpër botë.

Dhe është e pritshme t’i kërkosh botës mirëkuptim, mbështetje dhe dashuri, sepse së pari i je kthyer vetes, ia ke kërkuar asaj dhe po ashtu do që ta japësh .
Dhe ndërkaq mbërrijmë te poezia nga ku nisëm, ajo që hapte librin, “Një lutje për botën, paqe”. Kjo është në fund të fundit dhe poezia.
Unë, që kam parë hijen e vdekjes dhe shijen e luftës,
E di çfarë do të thotë humbja, e di ç’është frika.
Por edhe paqja ka një aromë që askush s’e harron.
Të lutem, bëhu botë me zemër të butë e të qetë,
Amin për një të nesërme me dritë, jo errësirë.
Kërkimi i dritës si shfaqje e një pjekurie poetike, nga njëra anë kërkim brenda vetes, pra duhet ta bësh atë dhe nga ana tjetër një hapje ndaj botës, që duhet ta kuptosh dhe të bashkëveprosh.

Si një përfundim:

Poezia e Jeton Kelmendit në këtë libër të ri është një dëshmi e zhvillimit të tij si poet dhe e kërkimit të mëtejshëm mes historisë dhe të ardhmes, mes dhimbjes dhe shpresës.
Poezia, edhe kjo e tij, nuk do që të kufizohet në konturet e një shteti, të një kombi apo të një kohe. Përkundrazi, lakmon hapjen dhe njohjen në kohën kur shpesh dominon fragmentarizimi i kulturave dhe izolimi shpirtëror.
Arti ka fuqinë për të lidhur të gjithë ata që dëgjojnë, ndiejnë dhe kuptojnë. Ai nuk kërkon vetëm të shprehë vetveten, por të kapërcejë vetveten për të krijuar një hapësirë ku zërat e ndryshëm të botës mund të gjejnë një gjuhë të përbashkët.
Në këtë aspekt, poezia mbetet një akt guximi dhe besimi në fuqinë e fjalës dhe të ndjenjës. Ajo shërben si kujtesë se, pavarësisht tronditjeve dhe ndarjeve që përjeton njeriu, ekziston gjithmonë ura ku mund të arrihet te shpresa dhe pajtimi.
Thirrja për paqe dhe mirëkuptim përbën një testament poetik që rezonon me të gjithë ata që kërkojnë një botë me më shumë zemër dhe dritë.
Patjetër dhe me poezi. Le ta titullojmë këtë libër “Sonte jam një përqafim”. Në pritje të një mëngjesi…

Nisi si për lojë e përfundoi në grindje,
për ngjyrën e barit kishte plasë debati.
“Asht i gjelbërt”, thoshte kali me bindje,
“I verdhë e pikë!”, kambëngulte veshgjati.

Mbasi secili mbante mendjen e tij
edhe zot i delte rradakes së vet,
që ta gjykonte kyt rast me drejtësi
si gjykatës u thirr luani mbret.

“Që i njomi asht jeshil tha ai -s’ka dyshim
e nuk ka diskutim se kjo asht e vërtetë.
Gomari t’shkojë i lirë, por kalit si ndeshkim
t’i jepet nji drú që ta mbajë mend përjetë”.

“Pse n’fillim m’jep t’drejtë e mandej m’denon
me ma tregue shkakun tha kali -a ban?!”
“T’drejtë ke -tha luani -por dajak ti meriton
sepse u rragate n’debat me nji hajvan.”

Sa herë takohemi me Bujar Hudhrin, përmendja e Kadaresë vjen vetvetiu, duke e ushqyer bisedën me të pathënat. Prej vitesh isha mësuar me mungesën e shkrimtarit, ndërsa botuesi, sikurse dihet: e shoqëronte çdo ditë për tek “Juvenilja”, sikurse e ka shoqëruar deri në Seulin e largët. Përditësimi kthehet në shprehi dhe, kur ora ndalet: para vetes shtrihet një hon. Bujar Hudhri e ka ditur ç`e priste dhe, me sa duket, i ka marrë masat: duke e mbushur boshllëkun e pritshëm me botimin luksoz të gjithë krijimtarisë së Kadaresë në 7 vëllime, pse jo: duke ia lehtësuar ikjen shkrimtarit. Miqësitë e stazhionuara e kanë barrën të madhe, sidomos kur supet e njërit mbajnë më shumë. Edhe Ekërmani i Gëtes, edhe pazhi që shoqëroi Bajronin, do e kishin zili këtë përkujdesje, që botuesi i dha gjeniut të letrave, që, me raste: bëhej i padrejtë. (Përgjithësisht lëvdohen “trimat” që shoqërojnë prijsat.) Televizionet vazhdojnë ta thërrasin botuesin Bujar Hudhri njëri pas tjetrit, por ai, sikurse më tha: druhet se mos po e tepron. Natyrisht, që bisedat tona shtrihen përtej atyre, që thuhen ekraneve, mbetur mes nesh, duke krijuar ndoshta përshtypjen e gabuar si idealizues të shkrimtarit. (Unë vetë: s`e kam patur asnjëherë problem, që armiqtë e Kadaresë të bëheshin dhe armiqtë e mi, edhe kur ai ndodhte të hante e të pinte me mëkatarët e përbashkët.) Benvenuto Celini, shkruan Noli në një nga eset e tij, ishte një artist i famshëm, sidomos për skulpturën në miniaturë, i cili shpesh ngatërrohej në sherre, sa njëherë desh humbi dhe jetën. E burgosnin dhe ai vazhdimisht përpiqej të dilte nga burgu. I dyshuar për vrasje, sekretari i shtetit, i kërkoi Papës ta dënonin, por merr këtë përgjigje: “Ne i kemi shkruar ligjet për kriminelët dhe jo për artistët si Benvenuto Celini.”

-A do vish tek Shtëpia Muze e Kadaresë, se ju kam premtuar t’ju dhuroj këtë portret të Ismailit?-duke e ditur përgjigjen time, Bujari, hoqi nga faqja e murit portretin dhe morëm për nga makina.

Pas shumë vitesh, po shkoja në atë shtëpi, ku më parë më priste i zoti i saj. Kisha vizituar shumë shtëpi muze shkrimtarësh, ndaj, më shtynte dhe një kurjozitet, se si do më dukej shtëpia e dikurshme e shkrimtarit tashmë e hapur për publikun. (Familja Kadare ka pritur e ka përcjellur me dhjetra miq e shokë, shkrimtarë e artistë, sikurse dhe hallexhinjë. Kam rastisur të shoh aty dhe nga ata, që do bëheshin kundërshtarë të betuar të tij.)

Sapo kaluam pragun e shtëpisë na pritën disa vajza të punësuara aty, të cilat reaguan gjithë kënaqësi me sytë nga portreti i shkrimtarit, duke treguar dhe vendin se ku duhej vendosur. Shtëpia, që dikur më ishte dukur goxha e madhe, bashkim i dy hyrjeve, po më dukej disi “turpëruese”, nëse e shohim me syrin e të huajëve apo me kurbaturat e sotme. (Kadare ka shtëpi dhe tek Kullat Binjake, sikurse vilë në Golem të Kavajës. Ndoshta dhe në Paris. Dhe nëse i bëhet një hetim pasuror, sikurse dëgjojmë përdita në lajme, e gjithë pasuria e tij ka vetëm një burim: penën e artë, famën. Ushqeu popullin e tij me një art elitar, sikurse jetoi dhe vetë si zotni. E kam shoqëruar dikur, kur interesohej për të ardhurat që i vinin nga botimi i librave dhe ai merrte vetëm një të tretën e shumës. Sigurisht, që dhe ky fakt shkakton zili, kur letërsia sa e sa i mori më qafë, sikurse tani të lë pa bukë.) Nisur nga ajo ç`kisha parë jashtë, në Shtëpinë Muze të Mark Tuenit për shembull shiteshin të gjithë librat e tij, madje, aty bleva librin e “shërbëtores” së shkrimtarit, kurjoz ta shihja shkrimtarin nga këndvështrimi i saj, ndaj i pyeta vajzat: a shiteshin librat e Kadaresë aty. Jo, më thanë. Të interesuarit i drejtonin tek një librari aty afër. Nuk e kuptoj, botuesi i shkrimtarit, pa akses në muzeun e Ismail Kadaresë? (Zbulimi dhe kthimi i Mesharit të Gjon Buzukut, i kësaj “gjuhe hyjnore”, i shtohet mrekullia, kur materializohet në artin e madh të Ismail Kadaresë duke fqinjëruar me gjuhët e botës, tashmë në kolanën luksoze të “Onufrit”, botimi i së cilës është padyshim një ngjarje kulturore. Sikur nuk shkon, që një shkollë të mbajë emrin e një kritizeri të shkrimtarit dhe në rafte të mungojnë librat e Kadaresë?!) Bujari më kapi nga krahu dhe u tha vajzave të na bënin një foto. Lamë portretin dhe morën këtë foto…

Fatbardh Amursi

NË MBRETËRINË E JUSTINIANIT
– Me Mbretin Justinian më lidh lashtësia e atdheut tim!

–
Justiniani
Nuk është si Romeo
As Teodora si Zhuljeta
Diçka kishin të përbashkët
Besnikërinë dhe heroizmin
E dashurive venedikiane

Në tragjeditë shekspiriane
Dikush vdiq dhe dikush ende jeton
Mbretëritë i takonin Justinianit
Në heshtje na e vjedhte lirinë Evropa

Në mes shekujve të ferrit
Dhe e jetës se bukur
Askush nuk e zgjedh ferrin
Ndërsa unë sërish e zgjedhi
Të bukurën e mbretërisë

Me Mbretin Justinian më lidhë
Lashtësia e atdheut tim
Den baba den kur isha këtu
Edhe para vet djallit
Me lidhë gjuha e nënës
Dhe plisi i babait.

05 Janar 2025 Agim Desku

OLIMPI
-Sytë e mi ma thonë se disa poetë kanë emër në poezi emri i tyre nisët me shkronjën E të engjëjve dhe mbarojnë me shkronjën e mbramë Arti!

Për më u ngrit në Olimp
Më duhen shkallët e një shekulli
Aty e di se jetojnë Lasgushi e Serembe
Por dëshiroj të di nga koha e jonë

Kush jeton tjetër aty

Ma thonë sytë se ka edhe disa të tjerë
Por jo edhe të gjithë shkarravitësit e mjerë
Ka mbretër e mbretëresha qê e duan poezinë

Vetëm pesë gishtrinjët e dorës e përbëjnë
Është mendim i zemrës për penat që i lexoj
Që shquhen për modernizimin e vargut të lirë

Thonë se janë të padukshëm në artin e krijimit

Sytë e mi ma thonë se disa poetë kanë emër në poezi
Emri i tyre nisët me shkronjën E të engjëjve
Dhe mbarojnë me shkronjën e mbramë Arti

Porta e Olimpit krah hapur i pret në gjirin e vet.
04 .01.2025 Agim Desku

DARDAN
-16 shekuj para Krishti ishim këtu unë e ti çam!

Dardan jam den baba den
Edhe 16 shekuj para Krishti
Këtu isha unë edhe ti çam
Kur Tanagra fliste shqip

Së bashku me Lekën e Madh
Me Gjergj Kastriotin e me Shën Terezën
Me zemër e shpirt e kemi një gjuhê
Që na nderon dhe flasim shqip

Me të njëjtin flamur festojmë
Ku në mes tê tij valëvitet një shqiponjë

Për Shqipërinë ta kemi zonjë
Zanat i kemi shtrojë e mbulojë
Fuqi ju japin luftëtarëve për mikun
E shtrojnē sofrën me bukë e kryp e zemēr

Për armikun bëhen zjarr Etne
Evropës nuk ia falim ndarjen tonë
Apo pse Gjergji të ndihmoj me shokë
Sot si kurrë më parë je e bashkuar Evropë

Ndoshta një ditë do të lind zoti ynë
Ta bashkoj përgjithmonë Shqipërinë.

02 janar 2025 AGIM DESKU

NUK TË KAM HARRUAR TRËNDAFIL
-Trëndafilit të Çamërisë!
– Mos më thuaj se je larg zemrës sime se do të pëlcas sikur krypa në zjarr!

Besom se nuk të kam harruar trëndafil
Për asnjë çast as për asnjë ditë a vit
Nëse mendon se të kam harruar
Bindu se më parë i harroj sytë e mi
Me të cilët i shoh rrezet e diellit
Sa e bukur është jeta me ty trëndafil
Nëse unë të harroj vetëm në ëndrra
Ëndrrat do t’i mallkoj me sa fuqi kam
Do të shndërrohem në rebel të Venedikut
Emrin tim do ta pagëzoj në Romeo
Për hirë të Zhulietes
Mendo në sytë e mi se çdo çast të shikojnë
Ngado që vijnë cunamët ata i zanojnë
Beso në lulet e para kur çelin në pranverë
Aty jeton ti trëndafil që fal aromë
Beso në fuqinë e flakës se Etnës
Që shkrinë çdo acar të dimrave vrasës
Në asnjë fjalë tjetër mos beso
Vetëm nëse mbetesh peng i fjalës se dhënë
Jeto për me të pasur në mbretërinë e paqes
Më beso se s’kam me të harruar për fjalën tënde
Edhe nëse toka e qielli bashkohen një ditë
Nuk të kam harruar kur je ngrit mbi secilin yll
Nga lart sytë e tu janë bërë drita e diellit
Më shitojnë si thikat që mbysin dashuritë rebele
Mos më thuaj se je larg zemrës sime
Se do të pëlcas sikur krypa në zjarr
As mos më thuaj se je larg nga sytë e mi
Se do të verbohet koha ime e bukur pranë teje
Më thuaj se je në secilin gjeth të kopshtit tim
Në secilin gur e dru të atdheut që ka aromën tënde.
31 dhjetor 2024 Agim Desku
Gëzuar 2025!

UDHA E PAJTIMIT
– Kjo udhë na ka mbajtë gjallë se ishte fytyra e jonë!

Në udhën e pajtimit jam nis me emrin e zotit
Ndoshta s’ka fund udhëtimi im drejt tokës
Ndoshta më pranojnë pulëbardhat e detit
Nëse ngrihem mbi re yjet do t’i zbres në tokë

Më fal i them jetës pse kaq poshtë kemi rënë
Njeriu s’e njeh njeriun si qeni s’e njeh të zotin
A thua koha është fajtore për mëkatet e jetës
Udhës se pajtimit doja t’i shtrohet tepihi i kuq

Rrënjët e njeriut tonë ia kalojnë mbretit Ilir
Toka e jonë bën mrekulli se di të fal mëkate
Tani kur zogjtë vijnë e shkojnë të buzëqeshur
Plagët e atdheut pyesin a ka liri në tokën tonë

Sa herë më pyesin për dhembjet e dashurive
Të luftëtarëve që i lanë eshtrat nëpër beteja
Më ka ikur nga mendja të di për fjalën e dhënë
A e mban njeriu ynë si dikur gjysh e stërgjysh

Kjo udhë na ka mbajtë gjallë se ishte fytyra e jonë
Nëpër këtë udhë e kemi pritë mikun e armikun
Bukë e kryp i kemi shtrue në sofrën shqiptare
Zanat i kanë dhënë gji me pi e armikut plumb në sy.
28 dhjetor 2024 Agim Desku

TRËNDAFIL
– Ti i ngjan një zane që luftëtarët i ngrite në hyje me aromë dashuritë i bashkon në një zemër!

Më fal trëndafil nëse nuk tê ujita çdo ditë
Kur kishe etje për ujë dhe rreze dielli më u rritë
E di se prania ime të ka munguar me vite e vite
Ngase isha i prangosur nga shekujt e ferrit

Një jetë kalova në dyluftim me demonë e hiena
Në mendje dhe zemër të kisha çdo çast të jetës
Tani shpirti yt më ka zgjue nga gjumi dimëror
Nëtëve të dimrit kam bêrtitë deri në kupë të qiellit

E di se heshtja jote më rëndon në shpirt
Ti i ngjan një zane që luftëtarët i ngrite në hyje
Me aromë dashuritë i bashkon në një zemër
Zotnat e dinë se ti i takon tokës sime dardane

Fajtori kurrë s’mbetët jetim ai gjendet tek unë
Pse prangosja ime s’më la të të sjelli ca pika ujë
Shpirti im është i lënduar
se asnjêherë në jetë
Kurrë s’do të pushoj për të shkruar në gjethet e tua

Ju lutem mos më ndani asnjëherë nga trëndafili
Gjethet e të cilit janë vargjet e dhembjes sime
Burrnia ime merr fund nëse vyshken gjethet e tij
Betohem se do të jetoj së bashku me ty trëndafil

Një jetë të tërë të fjalës do ta fali përgjithmonë
S’do të këtë më ëndrra që do të ma mbysin fjalën
Engjëjt i ke pranë çdo çast të shndrruar në flutura
Buzëqeshja ime ta sjell diellin pranë teje trëndafil

VARGU I HYJIT
– Më je bërë urë lidhëse mes meje e rrezeve të diellit!

Nuk ishin mjaft as dymijë vjet që vrapova pas teje atdhe
Dhe duke të kërkue me dritën e pishës se poetit
Besom se nuk lash dru e gur pa e rrotullue për ty
Edhe ëndrrat ia vjedha errësirës se natës të te gjej

Një nga një i zbrita yjet në kopshtin plot trëndafila
Vargun e luta të ma fal të shejtën e fjalës që s`vret
Të buzëqeshi së bashku me fëmijët pranë rrezeve të diellit
Se do t’i vizitoj lulet e para kur çelin në prag të pranverës

T’i shoh cilat kanë aromën ma të mirë të agimit
Ah,jeto shejtëria ime se më je ti vargu i hyjit tim
Më je bërë urë lidhëse mes meje e rrezeve të diellit
Fjalës i kam thënë falja gjysmën e kujtimeve të mia zanave

E meritojnë për gjirin që ju kanë dhënë të shejtëve
Për besë dashurinë ia kanë fal çlirimtareve të atdheut
Atëherë sonte dua të shndërrohem në vargun e hyjit tim
Me perënditë jam bashkue për në lutjet e se dielës

Me vite kisha mall të bërtisja deri në kupë të qiellit
Flakën e diellit e luta t’i shkrijë acarët e janarëve
Dashurinë për engjëllin tim e ruaj për përqafimin e çlirimtares
Besoj në ashtin tim fishtian që këtu frymon edhe para lindjes se Krishtit.

21 dhjetor 2024 Agim Desku

KROI I ZANAVE
Ose takimi me puthjen e shumë pritur
– Beso po deshe në lutjen time që burimin e ka në krua të zanave!

Të lutem hyn në lutjen time
Bëhu urata e këngës more
Krijo çastin e takimit me hyjin tim

Beso po deshe në lutjen time
Që burimin e ka në krua të zanave
Aty ku faculetat lahen me lot
Aty kryqëzohen rebelimet e dashurive

Në lutjet e mia princat ngrihen mbi re
Asnjë stuhi s’ka më fuqi të sjelli cuname
Ëndrrat dua të m’i mallkoj koha
Që më iku mbrëmë pa asnjë paralajmërim për zhdukjen

Vetëm ëndrrën për liri dua ta rikthej në ashtin tim
T’i takoj puthjet që më ishin premtue
Tani nuk mund të rri pa pasaportën e dashurisë
E vetmja udhë që na bashkon me ty Tiranë.

BESNIK NDAJ FLAMURIT DHE LIRISË
-Dedikim luftëtarit
– Tani çdo përvjetor e kemi kudo me flamur në dorë gatitu nderon!

Ky është luftëtari i lirisë
I rikthyer nga Amerika më 1999
Ma thotë mendja
U rikthye Prometheu
Më i dalë zot atdheut
Që në zemër e shpirt e ka
Nënat dhe motrat tona
Të mos jenë të vetmuara
Nga barbarët sërbo-sllav
Tani çdo përvjetor e kemi kudo
Me flamur në dorë gatitu nderon
Betejat e përgjakshmë nuk i harron
Besnik ndaj flamurit dhe lirisë
I rikthyer me zemër e kurrë i zhgënjyer
Nëpër çdo cep të Shqipërisë
Luftëtari i lirisë është aty
Ai s`di për varfërinë se shpirtin e ka
Plotë pasuri dhe shpirt atdheu
Ky Korife që jeton jetën vetëm për atdhe
Askush nuk ia thotë një fjalë të bukur
Sikur jeton në përralla apo legjenda
Por luftëtari Muhamet Kuka nuk është përrallë
Është vet liria ,është flamuri ,është Shqipëria
Ai rri gatitu për të zhdukurit që nënat me lotë i presin
Ai është këtu me të gjallët edhe me luftëtarët
Ai është këtu me dëshmorët e rënë nëpër beteja
Ai është kudo së bashku me flamur në dorë
Ai është heroi ynë i gjallë luftëtari I lirisë.
15 dhjator 2024 Agim Desku

MËKATAR I FJALËS
– S’ dua të jem mëkatar i fjalës së lirë edhe kur ajo është e ndarë në mijëra pjesë të atomit!

Paskëna jetue në ëndrra
se jetoj me luftëtarë të fjalës;
ata ikën kur e panë se lirinë po ua vritni!

Për Zotin, s’ kam kohë
me u fjalos me vrasësit e fjalës!
S’ dua të jem mëkatar i fjalës së lirë
edhe kur ajo është e ndarë në mijëra pjesë të atomit!

As luftëtar i betejave të lëna në gjysmëfjalë;
koha e brezave secilin do ta gjykojë
për të thënat dhe të pathënat e fjalës.

Fjala është në krizë për t’ u zhdukur;
nëse asaj nuk i ndihmojmë
ajo në një të ardhëme të afërt do të vdesë.

Çdo ditë do të vdesin
edhe luftëtarët e fjalës
do të na marrë malli
ta dëgjojmë një fjalë;
ta takojmë edhe ndonjë luftëtar të saj.

Do të mbetemi të vetmuar në botën e fjalës
ashtu siç kemi mbetur edhe sot pa fjalë.
Tani vetëm perënditë
kanë mbetur ta ruajnë fjalën.

Njeriut ka kohë që i ka humbur fjala në oborr;
ai jeton pa fjalë dhe pa
ëndrra të saj
Dikur ka qenë
luftëtar me shpirt i fjalës.
15 dhjetor 2024 AGIM DESKU

VRASËSIT E FJALËS
-Paskna jetue në ëndrra se jetoj me luftëtarë të fjalës.,ata ikën kur e panë se lirinë po ia vritni!

Për zotin s`kam kohë me u fjalos me vrasësit e fjalës
S`dua të jem mëkatar i fjalës së lirë
Edhe kur ajo është e ndarë në mijëra pjesë të atomit
As luftëtar i betejave të lëna në gjysmë fjalë
Koha e brezave secilin do ta gjykoj
Për të thënat dhe të pathënat e fjalës

Fjala është në krizë për tu zhdukur
Nëse asaj nuk i ndihmojmë
Ajo në një të ardhme të afërt do të vdes

Për çdo ditë do të vdesin edhe luftëtarët e fjalës
Do të na merr malli ta dëgjojmë një fjalë
T’i takojmë edhe ndonjë luftëtarë të saj

Do të mbetëmi të vetmuar në botën e fjalës
Ashtu siç kemi mbetur edhe sot pa fjalë
Tani vetëm perënditë kanë mbetuar ta ruajnë fjalën

Njeriut ka kohë që i ka humbur fjala në oborr
Ai jeton pa fjalë dhe pa ëndrra të saj
Se dikur ka qenë luftërarë me shpirt i fjalës. 15 Dhjetor 2024 Agim Desku

LUTJE PËR ZOTIN
-Mençuria e popullit Ia kalon edhe legjendës së Rozafës!

Nuk e ka thëë populli im kot
‘’Mos e vet se të tregon vetë’’

Nuk e kam mendue këtë kohë të çoroditur
Se pranë dritës se diellit çdo ditë e ma pak
Shoh fytyra të njeriut dikur luftëtar të lirisë
Atyre dita ditës po ju pakësohen rrezet e diellit

Kohë vjeshte dhe stuhitë janë të pritëshme
Por s’kam mendue se njeri e ka zemrën cunam
Dhe rreth vetes fundos çdo gjë që i del përpara

Duhet rikujtuar herë pas here Danten
Ferrin e tij kryeneq që fal hyjit tim mbijetuam
Pse në të njëjtën kohë bëmë lutje për Zotin
Por ishim edhe kalorës të dashurive të Venedikut

Sa më dhemb shpirti për fytyrat e shëmtuara
Që bëhen roje e oborrtarëve të zotit të tyre demon
Në këtë vjeshtë u pa fytyra e tyre e paftyrë
Asgjë nuk i lanë shekujve në ikje nga trojet e mia

Për një çast u përballa me hiena e dhelpërat e lagjes sime
Kam frikë nga syri i keq nëse sërish rikthehet në epidemi
Bota mund të mbetët pa burrëni dhe pa rrezet e diellit
Në kë do të mbetët fjala kujtim për brezat që do vijnë.13 Dhjetor 2024 AGIM DESKU

POEZIA E ÇASTIT
-Sa mirë që njeriu e njeh njeriun në ditët plot dhembje!

–
Poezi më më në fund më erdhe
Edhe pas dhembjes për ikjen e poetit
Për një çast muza e fjalës nuk më harroj
Erdhi në momentin e duhur pa i harrue plagët
Që ma harruen vargun

Kur jeta na i sjell padrejtësisht dhembjet
Sikur ne të ishim fajtor i jetës se bukur
Apo të vetmit që mbrojmë botën nga të ligat e saj

Besnikërisht i qëndruam fjalës së dhënë
Se nuk do dorëzohemi para asnjë hiene nate
Atyre që dy gurë bashkë nuk i lënë për asnjë çast

Jeta e ka mëkat të jetojë në botën e përbashkët me hienat

Çelu tokë dhe prangosi në thellësi Titaniku të marrët
Ata që s`kanë asnjë gisht fytyrë të fytyrës se njeriut
Zotit i them fali o zot se nuk dinë së çfarë bëjnë
Harruen prangosjen e popullit tim pesë shekuj
të robërisë

Dy fjalë i kam me ju thënë se bota nuk përmbyset pa ju
Ajo ngritët mbi lartësitë e fjalës se bukur të poetit
Jeton siç jeton vargu i tij në dritën e qiriut të Naimit

Sa mirë që në ditët plot dhembje njeriu e njeh njeriun
Kanë thënë së miku i mirë dihet në ditë të veshtira

Ora e zgjimit tani ka rënë
dhe minutat janë shekull i pritjes
Dhembja për poetin na shndërron
në Korife të fjalës se bukur

Besnikërinë e saj e mbjellim në vargjet që s`vdesin kurrë.

10 Dhjetor 2024 Agim Desku
ZEMËR KRISURI IM
– E marr me mend zemrimin tënd zemër krisuri im por unë jam biri yt dhe gjaku i pastër dardan!

Atdhe që dymijë vjet së bashku jemi këtu
Para nesh mund të kenë kalue veç demonët
Edhe ndonjë bishë e egër e dimrave të acartë
Për rreth nesh nata i ka sjellur gogolë e hanibalë

Kanë mendue të ma frikësojnë atdheun tim
Nuk e kanë mendue mirë me hangjiin në legjenda
Se këtu para djallit ka jetue fryma e atdheut të lirë
Roje kanë bërë kreshnikët që kanë pi gji zanash

Besa fuqia e tyre është rujtur nëpër breza deri sot
E kam qujtur atdheun zemër krisur me një qëllim
Demonët nga një thikê e mbajnë për atdheun tim
Eh,zemër krisuri im çfarë të bëjmë me hienat

Kur natën të shajnë e ditën bëhen engjëj të qiellit
S’e meritojnë luftëtarët që ranë me sy çelur
Për lirinë që do ta kishim ndarë në miliona pjesë
Me e rujtë dashurinë si sytë e ballit për të gjallët

E marr me mend zemrimin tënd zemër krisuri im
Por unë jam biri yt dhe gjaku i pastër dardan
Me ty pa frikë jetoj se s’hapet më porta e ferrit
Vetëm flaka e diellit di të na fal dashuri hyjnore. 6 Dhjetor 2024 AGIM DESKU

BURRËRISHT
-Mikut tim ,poetit Sejdi Berishës!

Burrëri më është jeta ime
që njoha një burr burri
Burrërisht i qëndruam pranë atdheut
As ferri s’kishte fuqi
Më na ndalue fjalën
Se për fjalën e bukur
Jetuam
As cunamet s’kishin forcë
Të na prangosin të vërtetën
Që na ruajnë brezat në amshim
Të shejtën e more me vete
Si kujtim të shtrejtë
Mua çfarë më mbeti
Veç burrëria që e jetuam
së bashku burrërisht
Le të plasin
hijenat
për burrërinë tonë
Djallëzisht.
04 Djetor 2024 AGIM DESKU
Foto-Të Blini i poetit Sejdi Berisha -Hotel Duk

S’KA KOHË TË VDES POETI
-Poetit dhe mikut tim Sejdi Berishës!

S’ke kohë të ikësh poet
Pa vargun për lotin e çameve të mia
Ishim në pritje të poetit Neki Lulaj
të vinte nga Gjermania
Në Gjakovë si çdo herë na priste kafeja
e poetit Tahir Bezhanit
Dhe fluturonim për pak minuta në Bajram Curr
të poetët Lulzim Logu e nipçe Gjon Neçaj
E merrnim me mend se në Filat
do e gjejmë poetin Prend Buzhalën
e Mehmetali Rexhepin e Gjilanit
Poet s’ke kohë të ikësh pa i shërue dhembjet çame
Nëse ikën atëhere ato bëhen plagë e pa shërueme
Kur tani veç vargu i poetit ka mbet
më i bashkue në një Shqipëri të përbashkët
E deshti këtë Evropa apo nuk e deshti
Për penën e poetit një ditë do t’i vie keq botës
Pse nuk e kurorëzon me kurorën mbretërore të paqes
Por për fat tê fjalës se bukur
Lexuesit janë miqt ma të mirë të poetit
Ata edhe sot tërë ditën janë muza e vargut
Me të cilët do të udhëtojme deri në Filat
Për ta ngrit një gotë verë Çamërie
Dhe për me jetue një ditë
me lotin dhe buzëqeshjen së bashku çamërisht.
02 Dhjetor 2024 Agim Desku

SHQIPTAR
– Në shqiptar jam rrëfye në asnjë tjetër fe nuk kam bërë be!

Shqiptar
ishte fjala e parê e nënës
Kur më sjelli në jetë
Pastaj me pagëzoj me emrin
Agim
Më uroj t’i ngjaj Gjergjit
Të burrërohem me shpatën e tij
Më tregoj siç e kishin besën dikur
Gjyshërit e stërgjyshërit e mi
Për Shqipërinë kur më foli
Fytyra ju mbush lot
Më tha s’kishim tjetër Zot
As nuk kishim kë ta duam ma shumë
Në shqiptar jam rrëfye
Në asnjë tjetër fe
Nuk kam bërë be.
30 Nëntor 2024 Agim Desku

VARGJET S’KANË FUND KURRË
– Sot është fjala ma e bukur e emrit dhe jetës sime!

Më thanë se çdo gjë u tha për të vërtetën
Më duket se edhe gjithçka u tha për jetën
S’kanë fund vargjet për jetën as për të vërtetën
Ato që e kanë burimin në dhembjet e shpirtit

Çdo çast dalin sikur lulet e para në pranverë
Nëse nuk dalin në dritë do t’i zë pluhuri i harresës
Atëherë dhembjet bëhen plagë e pashërueme
Sonte e luta muzën të m”i fal vargjet që shërojnë

Nuk të lenë të ikësh në një botë tjetër dhembjesh
Ta ringjallë jetën dhe ta thotë të vërtetën
Fjala e bukur të bëhet hymn i dritës se diellit
Vazhdon më e kërkue të bukurën e poetit

Në legjenda ku thonë miza bren hekur
Besoni sa larg është e vërteta e fjalës se bukur
Edhe ma larg jeton e bukura e dheut
Kur vetëm vargjet e bukura ta sjellin pranë

Tani jeto në lumturinë e vërtetë të jetës se poetit
Më s’ka dhembje poeti as nuk ka fjala e bukur
Vargjet e muzës na i shëruen plagët e jetës
Kështu vargjet e gjetën të vërtetën dikur të hidhur

Sot është fjala ma e bukur e emrit dhe jetës sime.

NË KËTË DITË FESTE
– Sa kisha dashur sot të pi verë në Çamëri aty ku shpirti im më rri!

Në këtë ditë të flamurit
Protestoj
Pse s’mund të festoj
Në secilin cep të atdheut
Sa kisha dashur sot
Të pi verë në Çamëri
Aty ku shpirti im më rri
Aty ku janë varrët
E gjyshërve të mi
Këtu zogjtë
Në vend të këngës
Kanë lot të zemrës
Në të njëjtën kohë
Dua të ngriti gotën
Në Preshevë
Tek Molla e Kuqe
Aty kur Dritëro Agolli
Dëshironte një nuse
Dhe të ikim me gotën lart
Gëzuar në Filat
Të jemi pêrherë në Plavë e Gusi
Me gotën të mbushur raki
Me u deh si rebel
Pse s’mundem të pi në Çamëri.
28 Nëntor 2024 Agim Desku

NDRENIKA(Drenica)
-Diellin e kemi për pesë shekuj ma afër në Ndrenikë!

Sa mirë me qenë nipçe i Ndrenikës
Më mësue artin e trimërisë jashariane
Më iu betue burrërisë pranë zjarreve prekaziane
Më iu la borxhin brezave të pafat
Të cilët mbyllën sytë me mallin e djegur në gji
Ta shihnin lirinë se si dukej kjo mbretëri

Një herë vjen vera kah dera thotë popullin im
Tani në secilën stinë lulëzon veç pranvera
Diellin e kemi për pesë shekuj ma afër
në Drenikë

Ma s’kemi frikë nga acarët e dimrave vrasës
Mjafton t’i bashkojmë mendjet siç thonë zemrat
Në liri ku dashurinë duhet ujitur me lotin e shpirtit
Mos më e pa të vetmuar nën fundin e Titanikut

Atëherë më e zgjedh rrugën ma të mirë me jetue
Sikur dje në vargjet e Pashko Vasës

Lerëni kisha dhe xhamia o populli im
Se feja e shqiptarit është shqiptaria

Ky është hymni im që duhet përbetue
Një ditë rreth flamurit të bashkuar me një qëllim
Ta shikojmë Shqipërinë sa na është zvogëlue

Me Evropën edhe Ne kemi fajin e merituar
Vallë i kemi harrue hartat ku shtrihej Shqipëria
Thonë se dikur ishte mbretëri deri në qiell
Sa tërë Evropa ishte Dardania e bashkuar
Kishte një gjuhë ,një famur dhe një kulturë.24 Nëntor 2024 AGIM DESKU

E VËRTETA S`DO TITULL
– Mëkatar i parë isha unë i shndërruar në Romeun tani unë piva deri sa bota u deh për Zhulietën!

Të dy erdhëm në një pikë të vetme drite
Këtë takim që me vite e kemi pritë
Edhe dielli këtë ditë lëshoj rreze më shumë
Më duhej t’i ngrohim zemrat e acarta

Bilbilat nuk e pritën pranverën e hershme
Ia nisën këngës për dashurinë e dy zemrave
Na duhej kënga t’i ngrinim gotat e dollisë
T`I falim buzëqeshjet për luftëtarët nëpër beteja

Më në fund edhe pranvera erdhi me vello të re
Na i solli trëndafilat më të shtrenjtë të Çamërisë
Na duhej të jetojmë me këtë aromë të lirisë

Dhe nata erdhi me errësirën e saj mëkatare
Mëkatar i parë isha unë i shndërruar në Romeun
Tani unë piva deri sa bota u deh për Zhulietën

Ç’armë e fshehtë dhe mbytëse qenka dashuria
Të prangos ma zi se ferri i Dantes
Në këtë pikë të dritës unë mbeta vet errësira
Për një çast më humbi rruga Via Egnatia

Tani kot e kërkoj pasaportën e zemrës së vetmuar
Janë demonët që rrinë roje të korbave të natës
Ditën të lavdërojnë e purgatorin ta mendojnë ty
Askush nuk ta merr dhimbjen nëse të bëhet plagë shpirti.19 Tetor 2024 Agim Desku

QYTETI I VDEKUR
– Jemi këtu edhe para djallit kur me Zotin kemi fol shqip!

Qytetin e vdekur
E kanë vërshue krimbat
Edhe macët këtu ngordhin
Vetëm njeriu fantazmë jeton
Sa për të vdekur dhe ikën
Nga faqja e dheut si hi morgu
Këtu me ra fati i mallkimit
Të luaj lojën e shahut
Me ushtarët e Apokalipsit
E gjithë bota bëhet sy e vesh
Askush nuk e do krenarinë e shqipeve
Më u zgjue nga loja e shahut
Asgjë tjetër veç mbret i fushës
Më mësue më e dashtë veten
Nëse do edhe të tjerët të na duan
Jemi këtu edhe para djallit
Kur me Zotin kemi fol shqip.
16 Tetor 2024 Agim Desku

TREPÇA
– Kêtu buzêqeshja matet me grimca atomi pa e harrue flakën e etnes që rri ndez!

Dikur ishe ma e rëndë se fjala
Çka as mendja nuk ta kapte fuqinë
Këtu bota kishte sy e vesh
Nuk di nëse kanë ndryeshue kohët sot
E njëjta këngë kēndohet
Vetëm simfonitë ndërrohen
Dirigjentët janë pa shkopin magjik
Dikur ishe darka e djallit
E kafshatë e hidhur mjerimi
Kêtu buzêqeshja matet me grimca atomi
Pa e harrue flakën e etnes që rri ndez
Çdo çast dritat e minatorëve rrinë roje
Edhe vargu im këtu rri zgjuar
Së bashku krijuam poezinë
Ura pa mua
Kur nga Vlora ngritëm dollinë
Gëzuar për Çamërinë.17 Tetor 2024 Agim Desku

Është ndarë nga jeta në moshën 81 vjeçare,shkrimtari, studiuesi, publicisti, pedagogu i mirënjohur elbasanas, Astrit Bishqemi i cili u lind më 18 Korrik 1943 në Elbasan dhe rrënjët e tij i kishte nga një familje mjaft patriotike. Që në fëmijëri ishte i dashuruar me shkrimin dhe edukimin. Kështu ai e nisi profesionin e dashur të mësuesit që në moshë mjaft të re.

Astrit Bishqemi mbanë titujt: “Mësues i Merituar” , “Profesor i Asociuar” dhe “Doktor i Shkencave Humane.”

Ai filloi punë si mësues që në moshën 13 vjeçare. Koha në të cilën ai filloi punën në arsim e pranonte këtë talent që më vonë shfaqi më shumë aftësi në fushën e shkrimit dhe të letërsisë për fëmijë.

Në kohën që ai punonte më pas u detyrua që të kryente shkollën e mesme Pedagogjike në Elbasan dhe më pas Institutin në Shkodër, dega Matematikë – Fizikë.

Si mësues Astrit Bishqemi punoi për shumë vite në Dumre, Librazhd, Peqin, Elbasan dhe, që nga viti 1981 ishte pedagog (i jashtëm e më pas efektiv) në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan.Astrit Bishqemi kishte pasion letërsinë. Ishte letërsia për fëmijë, ajo që e ushqeu vetë vrullin e tij letrar e krijues e kështu ai më pas kreu edhe studimet e larta për gjuhë shqipe dhe letërsi, po në qytetin e lindjes Elbasan.

Astrit Bishqemi u dallua në tërë krijimtarinë e tij si shkrimtar i letërsisë për fëmijë, që në fondin e tij krijues ka me dhjetra tregime, romane, novela, përkthime, skenarë për filma, si dhe autor e bashkautor i teksteve mësimore të letërsisë për fëmijë etj.Më pas ai studioi dhe paraqiti studime të shumta në fusha të ndryshme letrare, ku më i efektshëm dhe mjaft dominues ishte vëllimi i tij studimor e gjithëpërfshirës “Teoria dhe historia e letërsisë për fëmijë e të rinj”. Ai ka publikuar dhe mjaft libra të tjerë, të cilët janë vlerësuar shumë.
Për këtë autor janë botuar dhe dy monografi: “Astrit Bishqemi – Krijues dhe studiues i shquar i letërsisë për fëmijë e të rinj” nga Dr. Rudina Alimerko (Vlorë), si edhe “Talent dhe përvojë krijuese e shkencore – Vështrim analitik e sintetik i Astrit Bishqemit në veprën “Vlera të anatemuara”. Faik Shkodra (Prishtinë).
———————–
Tituj dhe Nderime

Mban titullin “Profesor i Asociuar”. Gjithashtu mban titullin ”Mësues i Merituar”. Si autor i shumë vjershave, tregimeve, novela dhe romaneve, në qershor të vitit 2009, Ministria e Kulturës dhe Sektori Shqiptar i IBBY-t (International Board on Books for Young people) e nderoi me çmimin e karrierës “Orët” për “punë të përkushtuar në studimin e letërsisë shqipe për fëmijë dhe si krijues i afirmuar”.

Veç çmimeve kombëtare në fushën e krijimeve për fëmijë, në vitin 2010 është nominuar kandidat i Shqipërisë për Çmimin e lartë botëror “Astrid Lindgren”, që jepet në fushën e Letërsisë për Fëmijë e të Rinj. Astrit Bishqemi është i vetmi shkrimtar shqiptar që është nominuar për këtë titull. Ai është një vlerë e pakontestueshme krijuese në shumë zhanre dhe me shumë vlera, është një model qytetari elbasanas e më gjerë.

Novela

1. Gjoksshkëmbi (fantistiko-shkencor) – Shtëpia Botuese (Sh.B.) Naim Frashëri, Tiranë 1972

2. Tregim për nënën trimëreshë – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1974

3. Përtej oborrit diellor (fantistiko-shkencor) – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1978[4]

4. Partizani fotograf – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1980

5. Një verë plot ngjare – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1981[5]

6. Kur çelnin livarëzat e arrës – Sh.B. Naim Frashëri, Tiranë 1984

7. Epitafi dinak – botim i Gazetës Fjala e Lire, Elbasan 1994; Ribotuar me titullin: Kjo ndodhi në Fushë-Kosove – Sh.B. ERIK, Tiranë 2009

8. Burgu i qelqtë – Sh.B. Onufri, Elbasan 1995; Ribotuar me titullin Mësonjtorja e Parë, Tiranë 2002

9. Doriu i luftërave – ONUFRI, Tiranë 1996; ERIK, Tiranë 20…

Sa pikasën tymin zogjtë dhanë sinjalin,
Buçiti sirena e u ndez alarmi,
Rreziku po kanoste pyllin e moçalin
Gjithçka rrezikonte t’shkrumbohej nga zjarmi.

Frika e kaosi shpërthyen gjithandej,
Kafshë edhe shpend në ikje u dhanë,
Me minj e me hiena, me ujqër e çakej,
Me korba e me sorra, lejlekë e pelikanë.

E njani prej tyne, nji pelikan gushëmadh,
Edhe pse n’atë hall, tu’ qeshë u mek,
Kur pa nji kolibër, me t’cilin u përball,
Që shkonte drejt zjarmit me pak ujë në sqep.

-Ti -i tha kolibrit -o je krejt torollak,
O thjesht po e ban për famë e për bujë,
T’kuptosh situatën don mend krejt pak
Se zjarmi nuk shuhet me nji pikë t’vetme ujë!

-E di sa pak vlen ky kontributi jem,
Por unë po baj sa mundem, more mik,
T’gjithë po të mblidheshim, kafshë edhe shpend,
Përballojmë kyt zjarm edhe çdo rrezik.

Të marrësh Mesharin tonë ndër duar:
Zdritje… Eh seh dasunit seh botesse saneh… Janë fjalë në gjuhën e vjetër shqipe, në atë që fliste dhe Skënderbeu dhe arbërit në trojet e tyre gjithandej.
Siç e dimë. Është libri ynë i parë, u botua në vitin 1555, në 5 janar, si sot, pra 470 vjet më parë dhe e vetmja kopje që i ka shpëtuar rrebesheve të shekujve, nga errësira e gjatë e pushtimit dhe e zjarreve të tyre, për fat është dhe ruhet në Bibliotekën Apostolike të Vatikanit.

LIBËR NË ERRËSIRË

Autori Gjon Buzuku, prifti arbëror katolik nga Veriu i Shqipërisë, mbase nga fshatrat e bregut perëndimor të liqenit të Shkodrës, famullitar i një kishe jo larg vendit të botimit të librit, nëse u shtyp në trevat e Ulqinit a të Tivarit, mbase dhe gjetiu në Bregun Dalmat, por ka shumë mundësi dhe në Venedik, sipas një mendimi më të përgjithshëm, se nuk është përcaktuar se ku, se i mungojnë faqet e para, 16 bashkë me ballinën, që i shtojnë misterin dhe dhembshurinë. Libër i plagosur.
Vendi po bënte shekullin e pushtimit nga perandoria otomane dhe do të rrinte dhe shekuj të tjerë në robëri.
Buzuku ynë, është kështu dhe autori i parë i letërsisë shqipe, që dimë.
“Meshari” i tij nuk është thjeshtë një libër kishtar, që përmban lëndë të ndryshme biblike të përkthyer, liturgji, të shoqëruar me copëza proze tregimtare. Rëndësia e tij është e jashtëzakonshme, jo vetëm për historinë e gjuhës tonë, por për gjithë kulturën e kombit, identitetin e tij.
Vepra është parë dhe si sintezë e botës së një populli, gjuhë dhe shpirt dhe mendësi, kahu i ecjes së Arbërisë dhe çelësi i shumë enigmave.
Aty është e foluar e shqiptarëve në Mesjetën e tyre, pa evoluimin e dukshëm të dy dialekteve tona dhe na bën të besohet se do të ketë patur dhe ka patur dhe vepra të tjera pararendëse.
Të zhdukura (!?!).
Buzuku duket se ndjek kështu një traditë të formësuar të shkrimit të shqipes, që do të vijojë dhe me autorë të tjerë. Gjuha shqipe aty është e kultivuar, kurse në pasthënie shprehet qartazi dashuria për arbërit dhe dheun e tyre, – Eh seh dasunit seh botesse saneh, – si frymëzuese e kësaj bëme për të ndritur mendjet e bashkatdhetarëve, zdritje – shkruan Buzuku, Më drithëron kjo fjalë, mos vjen nga “zë + dritë”
“Meshari” është shkruar me alfabetin latin me shkronja të tipit gjysmëgotike, i zakonshëm në atë kohë në Italinë e Veriut. Dhe për tingujt e shqipes që nuk i ka latinishtja, janë përdorur dhe pesë shkronja të posaçme, të ngjashme me ato të alfabetit cirilik. Gjithsesi libri ndihmon dhe linguistët indo-europianistë në rrafsh të gjerë.
Mbi të gjitha është dëshmi dhe kurajo për ne, shqiptarët. Nxorëm libra në errësirë..

ZBULIMET E LIBRIT TONË TË PARË

Është mbuluar dhe zbuluar herë pas here…
Mesharin tonë së pari e gjeti në Vatikan gjakovari Gjon Nikolë Kazazi më 1740. Deri atëhere dihej i humbur. Pastaj sikur u harrua prapë dhe më 1909, një vit pas Kongresit të Manastirit, kur si alfabet i shqipes u konfirmuan sërish shkronjat latine, ato të Mesharit, e rigjeti Pal Skiroi nga Palermo dhe përsëri më 1930 At Justin Rrota nga Shkodra, që e fotografoi në tre kopje dhe i shpërndau.
Më 1968 “Mesharit” iu bë një (ri)botim shkencor në Tiranë me faksimile dhe trasnskribim, pajisur me një studim të gjerë nga profesor Çabej.
Ndërsa origjinali dergjej atje, në Vatikanin e ndaluar. Duke u harruar. Studiuesit nuk kishin mundësi të dilnin nga Shqipëria diktatoriale sa herë t’u duhej, por kur nisnin ndonjë, misioni ishte ndryshe…
Vendoseni në një shtrat topi si heronjtë Librin e Parë, mbështilleni me Flamurin Kombëtar dhe çojeni drejt qendrës së Kryeqytetit, aty ku pret në bronz Heroi ynë kombëtar, Gjergj Kastrioti – Skënderbeu. Dhe të vihemi presin në radhë shqiptarët, me mijëra, të ardhur nga të gjitha trevat e të shohin Librin e tyre të Parë, ta prekin. Kemi udhëtuar me shekuj drejt tij… Në kërkim të mesharit:

RRËFIME DIPLOMATIKE ME MESHARIN:

1. Edhe unë e kam kërkuar Mesharin tonë, kam ëndërruar të jem përballë tij…
Kisha hyrë në portat e shtetit të Vatikanit, të rrethuar me mure të larta dhe me roja zviceriane me shtiza të gjata ndër duar. Më ishte dukur sikur isha futur në një katedrale qiellore, jo në një tjetër kohë, por në vetë përjetësinë.
U ktheva andej nga Biblioteka e famshme. Plotësova ç’duhej me rigorozitet dhe kërkova Librin e Parë Shqip. Doja ta shihja, ta merrja ndër duar, ta ledhatoja…
Vetë Prefekti i atëhershëm i Bibliotekës, një kanadez hollak, i veshur me te zeza, me koletën e bardhë të priftit katolik, se nga shkoi nëpër ca labirinthe, në Mesjetë me siguri dhe u kthye me një sasi fletash ndër duar, pergamena apo fotokopje të tyre?
– Ky është libri që kërkon? – më pyeti në italishten e tij të bukur, me akcent. – Shikoje…
E mora librin me duart që më dridheshin.
– Jo, jo! – thashë me pikëllim të thellë, – s’është ky, – megjithëse nuk e kisha parë kurrë “Mesharin”.
– Do ta gjejmë, – shtoi gjithë siguri. – Këtu asgjë nuk humbet. Do të jetë në rikonstruktim.
Ndjeva dhëmbje, dyshim dhe frikë. Të jetë zhdukur vërtet? I vetmi ble që kishte mbetur në të gjithë botën, që për çudi nuk ndodhej në atdheun e vet.
Rreziku i grabitjes, i zhdukjes së tij, me qëllim, pa qëllim, ishte, është… unë s’besoj se bleu tjetër i “Mesharit” tonë humbi rastësisht në Raguzë, para do kohe. Ç’duhet bërë?…
Dhe kundërlajmi mbërriti. Gjithë ngazëllim u ula mbi makinën e shkrimit, poshtë në zyrën time të nëndheshme, kantinë a bodrum, ç’kishte qenë dikur, në vilën e Ambasadën dhe shkruajta fjalinë e parë, rraha tastat me po ato shkronja si të “Mesharit”.
U gjet… – dhe thashë me vete: Shekulli nuk mund të mbyllej pa ‘Mesharin’ tonë… të rikonstruktuar. Po çoja informacionin në Tiranë, ku qe përhapur lajmi në media se në Vatikan nuk gjendej më Meshari ynë. Po mua më lajmëroi vetë Prefekti i Bibliotekës, se “atje asgjë nuk humbiste”, kush i përhapte këto lajme të pavërteta? Libri është gati për përdorim, – përfundoi ai me një zë paksa solemn. Po gati për në atdhe kur do të jetë?

2. Dhe në një ditë romane plot me diell, në fundin e dhjetëvjeçarit të parë të shekullit XXI, u nisëm nga ngrehina apokaliptike e ambasadës tonë.
Megjithatë më dukej si ditë shelbuese.
Takim drithërues, i ëndërruar gjithë jetën. Vetura e sorrtë e ambasadorit na futi në shtetin e vogël, por të madh në atë shpirtëror, të Vatikanit.
Ja portat e Bibliotekës. Kolegu ynë, Zef Bushati, kishte folur me miqtë e tij për një takim me… Mesharin. Po dridhesha. Sikur ndizeshin vetvetiu qirinj. Mezi po prisja në sallë.S’po kuptoja ç’po flisnim. Dhe ja, një nga punonjësit e Bibliotekës së famshme erdhi, e solli. I ngazëllyer dhe ai prej ngazëllimit të syve tanë. M.E.SH.A.R.I. Ja, i vërteti, i gjallë.
E prekëm me radhë. Sipas hierarkisë. Me kujdes, jo ashtu, gati thirri punonjësi i Bibliotekës. E kishte me ambasadorin.
Unë i fundit. Doja të qaja. Kur m’u duke se nuk po më shikonte kush, e putha. Fletët ishin të mbrojtura.
Duhet ta sjellim në Shqipëri, gjëmoi një zë brenda meje. Patjetër, patjetër. Unë kam parë “Mesharin”, doja t’i tregoja kujtdo që takoja, kam prekur Librin tonë të Parë dhe ditët e mia sikur u ndanë para dhe pas Mesharit.
Sa i madh do të ishte gëzimi i përbashkët, kur shqiptarët të gjitha ta shihnin librin e tyre të parë në vendin e tyre!
Natyrisht që duhet festuar…
3. Dhe sërish shkova në Bibliotekën Apostolike si drejtues i Ambasadës së vendit tim në Selinë e Shenjtë. Doja librin tim, “Mesharin”, më kishte marrë malli… ai Libër-At’,  të përulesha para Tij dhe të lutesha në heshtje. Rivjen ai emocion, kur më priti Prefekti i Bibliotekës, Mons. Cesare Pasini,  dhe së bashku mbajtëm “Mesharin” tonë të shenjtë. Duart e mia u mbushën me mornica si me shkronjat tona. Se me këtë libër kishim zbuluar një fillim…

REALIZIMI I ENDRRëS
Por dhe mund të kërkohej të vinte këtu për pak kohë ky libër i mërguar, të ekspozohej, të vizitohej nga të gjithë, të prekej me sy, me duar, të shikonte ai libër shqiptarët e vet. Po, na thoshin, mund të bëni një kërkesë zyrtare. Por… ngrinin supet. S’ka ndodhur ndonjëherë. Si me Mona-Lizën, edhe ajo ka dalë nga Luvri. Buzëqeshnin.
Shteti mund të bëjë, ja, ne jemi shteti, ka ambasadorë, avionë, reciprocitet, agjentë, të ketë dhe pakëz fantazi dhe dashuri më shumë… për të kaluarën. Ne i dhamë kohë më parë Vatikanit Kodikët tanë për një ekspozitë atje, u befasua Roma e madhe, çuam dhe të famshmin, të Purpurtin, që me të drejtë u vu mbi një shtrat topi, kur e nisëm. Dhe Vatikani mund të na i kthejë nderin duke na dërguar “Mesharin” mysafir në dheun amë, kështu bisedonim me njëri-tjetrin në tryeza diplomatike. Dhe harrohej “Meshari”… duart e diplomacisë tonë merreshin më shumë me librin e trashë të menysë së restoranteve.
Ndërroheshin ambasadorët, ministrat e Kulturës, por jo dëshira e thukët për të pasur Mesharin mes nesh.
Dhe një ditë, kur isha kthyer në atdhe, ia thashë ministrit të kulturës, z. Aldo Bumçi, e dëgjoi, heshti, u entuziazmua kujdesshëm, u prek… Po, po, u përgjigj, do ta sjellë Qeveria jonë në këtë 100 vjetor të themelimit të shtetit modern shqiptar.
Dhe nisi çështja “Meshari”. U hartuan shkresa, marrëveshje, me po ato shkronja me të cilat është shkruar dhe “Meshari”, i firmosi Ministri, pastaj Biblioteka jonë Kombëtare me Biblioteka e Vatikanit… erdhën përgjigjet nga jashtë me po ato shkronja me të cilat është shkruar dhe “Meshari”. U bënë verifikimet e sigurisë, u kontrolluan kushtet. Meshari do të vijë do të ekspozohet në Tiranë. Mbas 457 vjetësh. 5 shekuj…
Nderimet më të mëdha meriton dhe Meshari ynë, – rindiznim bisedën. Një tempull, një piedestal. Pranë armëve të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut. Dhe ato do të vinin…
Të derdhim në bronz fjalët e shqipes së vjetër, me shkronjat latine, ato zgjodhëm, edhe pse ishim të rrethuar nga alfabete cirilikë. Ishte prirja jonë natyrale me Perëndimin Evropian, ën së dashunit së botës s’anë.
…U Doni Gjoni, i biri i Bdek Buzukut, tue u kujtuom shumë herë se gluha jonë nukë kish gjã të ëndigluom ën së shkruomit shenjtë… desha me u…për sã mujta me ditunë, me zhdritunë pak mendetë e…
Të ndriçojmë mendjet e njerëzve, ja si thotë, përsëritnim fjali të shenjta të Mesharit, pra ky ka qenë edhe njëri nga qëllimet për të cilin e bë Meshari ynë. Dhe është dhe një lutje që nuk e ka asnjë meshar në botës, e shtoi Buzuku ynë: Gjithë popullsinë… ndër Arbanit ata n’mortajet largo, ty të lusmë. O Zot. Te Arbëria, pra aty i rreh zemra Buzukut.

RADHA SHEKULLORE
PËR TË PARË LIBRIN

Dhe do të shkruaja: Pritje e grumbulluar në breza, ëndërr e përbashkët dhe e atyre që s’janë! Përzierë me ca mister dhe me gëzim! Një libër!… i pari fare. Aty nisi… Do t’i afrohemi më shumë se kurrë, do të mund ta shohim si dorën tonë, që shkruan… Meshari i shqiptarëve, i gati 5 shekujve më parë, që ka mbetur i vetmuar në një Bibliotekë të huaj, ndër më të mëdhatë në botë e më të rëndësishmet, vjen në tokën e gjuhës së vet për herë të parë. Sikur kthehet nga një mërgim i gjatë si harrimet. Dhe shpërthejnë emocioni dhe malli, përsiatjet dhe kujtimet. Rimëkëmbja e një kombi vjen nga e kaluara, nëse e dashuron atë, thotë një i mençur i madh. Do të vijë nga qielli Meshari, se libër qiellor është.
Me avion nga Roma do të zbresë në aeroportin “Nënë Tereza” dhe mes pritësve, sigurisht do të dalin dhe hijet e Budit, Bardhit e Bogdanit, e poetëve themeltarë, Naimi e Fishta, do të dalë hija e romancierit të parë shqiptar, Ndoc Nikaj, e atyre që nisën prozën moderne shqipe, Koliqi e Kuteli, gruaja e parë shkrimtare, Musine Kokalari, do të vijnë nga Kosova Mekuli, Shkreli, Podrimja, do të dalin fëmijët me tufa me lule.

Meshari mbi një shtrat topi, Libri i Parë i Shqiptarëve, i një nga gjuhët më lashta të botës, asaj që shpjegon emrat e perëndive, siç thoshin rilindasit tanë. Tallazitet Flamuri Kombëtar që e mbështjell Veprën. Nga të dy anët e bulevardit njerëzit duartrokasin. Makina që tërheq topin me Librin përsipër, sipas protokollit, i afrohet qendrës së kryeqytetit. Ndal aty tek shtatorja e Gjergj Kastriotit- Skënderbeut, Heroit Kombëtar, po aq dhe europian. Libri gati është moshatar me armët e Skënderbeut, po është më i ri Libri se armët në përgjithësi dhe bota duhet të kthehet tek arma e librit për t’u harruar gjithë armët e tjera, përsërisja me vete.
Dhe njerëzit në rradhë për të parë Librin e tyre të Parë. Qëndrojnë para tij, përkulen me nderim.
Nga fletët e tij gumëzhijnë zëra, pyje, lumenj, vringëllima shpatash, orteqe eposesh, digjen qirinj, dridhen gishtrinj, mijëra – të një populli, shkëlqejnë sy, si yjet, që edhe kur shuhen, drita e tyre vjen e pavdekur, diellore, gjithë dashuri e amëshueme, del frymë nga ato fletë, por edhe gjak, del vetë ëndrra, fjalë, fjalë, fjalë të librave pafund të një populli, shkresa, memorandume, ultimatume, përgjigje, kujtesa kolektive, e folura jonë që përmbledh jetë, atë që shkoi e atë që do të vijë, vetë përjetësinë.
U kthye Meshari, Mesh- ari, meshë e artë është kjo ditë. Dhe më shumë…

DHURATA E PAPA FRANÇESKUT
DHE LUTJA PRESIDENTIT

Papa Françesko zgjodhi Shqipërinë për të bërë vizitën e parë apostolike në Europë, sepse, siç e tha dhe vetë, është një vend emblematik përsa i përket harmonisë ndërfetare, që ka vuajtur në shekuj dhe ka një kishë të hershme, qëndrestare dhe martire, e cila është persekutuar, është vrarë dhe ringjallur përsëri.
Dhe në një ditë shtatori të 2014 Papa Françesku zbriti në aeroportin e vetëm të Tiranës që mban emrin “Nënë Tereza”. Dukej sikur vetë Nënë Terezës, si bijë e këtij vendi, sipas zakoneve shqiptare e ballkanike kishte dalë, ashtu shpirt prej ere, në pragun e shtëpisë për të pritur atin, Atin e Shenjtë Papa Françeskun siç kishe bërë e gjallë për të pritur në prill të vitit 1993 Papa Gjon Palin II.
Ati i Shenjtë në takimet e mëdha theksoi, se kishte dëgjuar që emri i vendit tonë rridhte nga emri “shqiponjë”, prandaj, na porositi, që të fluturonim lart si shqiponjat, por të mos harronin folenë dhe plagët.
. Dhe Presidentit të atëhershëm të Republikës i dhuroi librin e parë të gjuhës shqipe, “Mesharin” të dixhitalizuar… por presidenti nuk e kuptoi dhuratën, e ka vendin në Bibliotekën Kombëtare, tha, dhe e çoi atje, ku dhe e kishin.
Kumti i asaj dhurate, sipas meje, ishte që edhe Presidenti duhet të dijë, ja, libri i parë, lexojeni, që Presidenca të ketë bibliotekën e vet patjetër, jo vetëm garden…
Do t’i lutesha sinqerisht Presidentit të tanishëm që ta rikthente dhuratën e shenjtë “Mesharin” në vend, në Presidencë, ta vinte në një vend të lartësuar si monument në një nga sallonet para derës së bibliotekës. Nëse s’ka, ta krijojë.
“Mesharin” e ka, të parin…