Në verë të vitit 2002 po udhwtoja me avion nga Bostoni nw Tiranw. Pwr herw tw parw qw nga marsi i vitit 1999, kur sw bashku me familjen isha vendosur nw kwtw qytet tw njohur amerikan. Dhe bash nw periudhwn kur nw Japoni dhe Korenw e Jugut po zhvillohej botwrori i futbollit. Ashtu si kwto ditw qw kjo ngjarje kaq e madhe po zhvillohet nw Rusi.

Ja pwrse kur u ndalwnm pwr  nja dy orw nw Zyrih, qw tw merrnim avionin pwr  Tiranw, unw me disa shqiptarw tw tjerw, qw udhwtonim  sw bashku nw tw njejtin avion,  u sulwm tek   televizori i madh, i vendosur nw sallwn e madhe tw terminalit, qw shihnim njw nga ndeshjet e atij  botwrori, qw pwr fat tw keq pas disa minutash pwrfundoi. Por nuk pwrfunduan hamendwsimet se cila skuadwr, Gjermania, Brazili, Franca, apo Italia do tw ishte mbretweshe e kwtj botwrori. ( Pas finales me Gjermaninw, atw do ta fitonte Brazili).

Dhe ndwrkohw,  njw nga shqiptarwt , ulur pranw meje, mw ftoi tw pinim sw bashku kafe. Pranova me kwnaqwsi. Dhe kwsisoj midis nesh nisi njw biswdw  rreth  aventurws  dramatike   edhe qw ai kishte pwrjetuar  gjatw njw ndeshjeje tw botwrorit Meksikw 1986, qw e kishte fituar Argjentina e Maradonws.

-Atw vit unw isha ushtar nw njw repart tw vogwl,  tutje tw Librazhdit, jo larg njw pllaje tw quajtur Fushë Studno, nw kufi me Dibrwn e Madhe,- zuri tw mw rrwfente bashkwbiseduesi.- Kur ti po komentoje  njw  ndeshje tw Argjentinws, qw sapo kishte filluar, se si erdhi rasti pwrdore shprehjen: ”Maradona me kwtw arratisje nga krahu i djathtw,  mashtron mbrojtwsit kundwrshtarw…”, disa shokw ushtarw qeshwn.

”Pwr besw mw kwtw fjalwn “arratisje “ kwtij komentatori, dhe ai pwrmendi emrin twnd,  nga lart  me tw drejtw kanw pwr t’ia twrhequr veshin”, – tha njwri.. ”Po pse, -ia priti njw tjetwr,- ai kwtw  fjalw po e pwrdor nw njw ndeshje futbolli?!”. ”Ashtu  vwrtet, po sikur u kujton armiqve arratisjen qw ata e kanw pwr zemwr…”.- tha pwrswri  i pari.

Me kaq u mbyll ky muhabet dhe tw twrw, aty nw dhomwn e kulturws  sw repartit, vazhduam tw ndiqnim  ndeshjen nw televizor. Por unw nuk e kisha mendjen fare aty…. Kisha ditw qw bluaja me vete planin qw tw arratisesha nga ferri komunist. Bash gjatw njw ndeshjeje tw kwtij botwrori!..Tw gjithw nw repart digjeshin ta shihnin, me ushtarw dhe oficerw e nwnoficerw. Sidomos tw shihnin Maradonwn. Edhe rojat… Dhe fjala ”arratisje” qw pwrdore  pwr yllin argjentinas, sikur mw nxiti, mw dha zemwr. Kwshtu, ndwrsa shokwt e kishin humbur torruan pas ndeshjes, si me marifet, dola jashtw dhe nwpwr errwsirwn qw kishte mbuluar repartin, u futa nw fjetore, ku poshtw dyshekut   kisha futur   enkas “kalla$nikovin” tim. E mora, e   fsheha  pelerinws, dola jashtw nw oborr dhe pastaj  duke u zvaritur iu afrova telave   qw kufizonin repartin.

– Dhe nuk tw pikaswn rojat?- e pyeta unw.

–  E vwrteta wshtw se pata shumw frikw, sidomos kur  njeri po iafrohej trungut tw njw pishe,  ku isha strukur. Por, ndwrkohw, nga dhoma e kulturws doli njw ushtar. Si$ dukej,  pwr tw urinuar.  Atwherw roja iu afrua dhe  pyeti pwr rezultatin e ndeshjes. Dhe ushtari $uditwrisht nuk pwrtoi t’i tregonte, madje   me nge…Tamam ato $aste kalova telat. Dhe, gjithnjw duke u zvarisur nwpwr njw shteg, bwra  drejt  njw pyllishteje.

– Besoj i njihje mirw shtigjet.?- e pyeta unw.

– Doemos, sepse atyre anwve bwnim vazhdimisht stwrvitje. Sidoqoftw, nuk eca  nwpwr njw  monopat, sepse , ndonwse mbrwmje e vonw,  andej edhe  mund tw kalonin fshatarw, qw ktheheshin nga ndonjw fshat tjetwr. Kwshtu kalova andej   nga pylli, tutje repartit.  Atwherw mora frymw disi  i lehtwsuar. Gjykova  se kisha humbur gjurmwt e rojave qw mund tw mw ishin vwnw pas, kur shokwt atje nw dhomwn e kulturws kishin vwnw re se unw, tifoz thekur, mungoja midis tyre dhe kwsisoj  atyre mund t’u kishte lindur ndonjw farw dyshimi. Se kwshtu ndodh, kur e ke mizwn nwn kwsulw…Por, duke dwpwrtuar pwrmes  drurwve   tw pyllit, ngaqw errwsira u bw dhe mw e dendur, nw vend qw tw merrja djathtas, ku kufiri ishte jo shumw larg, nga hutimi  ia mbatha majtas. Dhe, pwr dreq, u ndodha nw njw fushwtirw, poshtw sw cilws ngrihej  njw shtwpi . Dhe, pwr $udi, qw andej vinin brohoritje…Edhe atje, si nw dhomwn  e kulturws, ishin mbledhur fshatarw qw edhe ata  po ndiqnin ndeshjen. Mendova  tw kthehesha andej nga kisha ardhur, kur befas u dwgjuan tw lehurat e njw qeni. Mw hynw tw dridhura, kur pandeha  se do tw mw sulej. Do tw mw merrte lumi! Mirwpo, pwr fat tw mirw, qeni ishte i lidhur.

– Shpwtove nga ky sikleti i madh?- e pyeta

-Pwrkundrazi,- m’u pwrgjigj bashkwbiseduesi,- sepse  i mallkuari qen vazhdonte twk lehte, si tw donte tw njoftonte se pwrreth shtwpisw  vwrtitej njw hajdut shumw i rrezikshwm. Nuk mjaftoi kjo, por nga shtwpia doli dikush. Si$ dukej njw nga tw zotwt e saj. Dhe zuri tw sillej vwrdallw saj,  madje drejt vendit  ku isha rrwkutur.

– Tw pikasi?- e pyeta unw.

– Pwr fat tw mirw, mw shpwtoi… Maradona.

– Maradona, e $’hyn ai nw kwtw mes?- e pyeta unw, duke pandehur se bashkwbiseduesi kishte shkekur nw ndonjw dwrrasw tw kalbur.

– Sepse nw  $ast nga ajo shtwpi doli njw fshatar tjetwr dhe briti:

-Po lwre, or i uruar,  qenin qw kot po leh, dhe hajde shihe Maradonwn, se sapo bwri njw alamet  goli!..

Dhe fshatari qw nuk e kishte tw vwshtirw  tw mw pikaste, nuk e bwri tw gjatw, por  me vrap u fut nw shtwpi. Atwherw u ktheva dhe me tw katra, duke shtrwnguar kalla$nikovin qw mbaja nw duar, u sula  nw anwn e djathtw tw pylit, qw tw dilja te shtegu, anws Fushw Studnos, dhe   tw merrja pastaj drejt kufirit. Ngaqw renda sa mw hanin kwmbwt,  u kwputa kaq  shumw, sa e pashw tw udhws   ta merrja pakwz veten. Por duket sw prapwsitw nuk kishin tw sosur. Kur e ndjeva vetwn tashmw tw kendellur  dhe u bwra gati qw thembrat e kwmbwve tw mw shkonin pas kokws, tutje  njw ferre m’duk se di$ lwvizi .

“Ndonjw  kufitar, qw mw ka pikasur dhe po mw ruan,-  mendova me vete.  Prita e prita qw ai kufitar mw sw fundi tw diltw nga ferra. Dhe doli… Por, sa nuk shqeva sytw sa njw filxhan, kur para syve tw mi u duk…   njw goxha derr i egwr  Fatmirwsisht nuk mw pa, dhe mori i bekuari, nga i tha mendja. M’u shkri gjaku nw rwmba. Sidoqoftw,  pwr $do tw papritur,  nuk mora tw vrapoja, por tw ecja i kwrrusur…Gjithnjw   me kalla$in nw duar.

– Besoj se kwtu i hodhe pas prapwsitw ?- e pyeta.

Ai qeshi dhe vazhdoi:

–  #’thua?!.. Kwtu ndodhi ajo i qw kurrw nuk e prisja, sepse tek bwja pwrpara,  befas, se si ktheva kokwn dhe pashw njw hije qw m’u sul  vetwtimthi. E ndjeva veten nwn peshwn njw trupi, sidoqw jo tw rwndw, qw, gjithsesi, mw pwrmbysi …

“Ja, mw sw fundi  rashw pre e njw kufitari”,- mendova flakwrimthi, i mjeruar. Por nuk e dhashw veten. I stwrvitur mirw nw mundje , pas njw dyluftimi jo tw gjatw arrita, habitwrisht  tw $lirohesha nga dy luftimimi me kufitarin.…

– Dhe $’ bwri kufitari”?- vazhdova unw plot kurreshtje

– Po nuk ishte kufitar ai ditwziu!..

– Po $’ishte atwherw?!

– Njw $unak, qw nga pamja nuk dukej  t’i kishte mbushur tw  njwzetat, qw edhe ai si unw, rrekej tw arratisej. Mw shpjegoi pastaj se sw bashku me njw shok ishin nisur  enkas nga Elbasani dhe kishin arritur kwtyre anwve. Shoku kishte mundur tw kalonte kufirin, kurse ai, shumw i kapitur, kishte mbetur pas. Ishte fshehur nw pyll dhe pasi kishte humbur gjurmwt,  edhe ai kishte mundur tw kalonte nw… Jugosllavi. Dhe habitej se si njw kufitar shqiptar po e ndiqte…

I shpjegova shkurt tw gjorit se ai, vwrtet  hedhur nw tokwn jugosllave, por i ndarw nga shoku, duke $arw pwrmes  errwsirws, pa e  kuptuar,  kishte hyrw swrishmi nw tokwn tonw. Dhe kwshtu duke  pandehur, si kufitar,  se e kisha pikasur, ishte pwrleshur me mua. Pwr tw qeshur dhe pwr tw qarw!…

– Besoj se me kaq kjo ndodhi  mori fund?- pyeta unw.

– Jo,jo, se fundi pati  tw papritura krejt tw papashikuara…Me  atw  $unakun, mw sw fundi,  kaluam kufirin, qw e njihja pwllwmbw pwr pwllwmw, por  pwr habi, pa ndeshur asnjw kufitar jugosllav, qw kwshtu t’u dowzoheshim, te   posta e parw kufitare e jugollavwve, e cila  nuk duhej tw  ishte larg. Ecwm jo shumw dhe  nwpwr terr  na u shfaq njw si kalibe. Nuk mora vesh nwse  ajo ishte posta kufitare.  Por  mw bwri pwrshtypje se andej vinin britma  gazmore, thuajse atje se po bwhej dasmw… Ndaj, shend e verw, u afrova,  shtyva derwn ,  por, pwr $do tw papritur, me tytwn e kalla$it tw drejtuar pwrpara.  #’tw shihja!.. Kufitarw jugosllavw  vetwm me benevrekw, qw  pwr shtatw palw qejfe po ndiqnin.. njw   ndeshje tw botwrorit tw futbollit… Kur dwgjuan zhurmwn ne derws qw u hap,  kthyen kwkwn dhe,  pwr t’u  shqyer gazit, hopthi tw twrw ngritwn duart pwrpjetw…  Doemos, se panw dikw me uniformwn e kufitarit shqiptar, i cili  kishte arritur jo vetwm tw depwrtonte nw tokwn jugosllave, por deri brenda  postws kufitare, dhe  ndoshta edhe  me tw tjerw  nga pas,  tashmw do t’i pwrcillte  tutje kufirit, robwr nw Shqipwri!…

Sa nuk po ia krisnin  vajit..  Dhe merreni  me mend se zgurdulluan sytw  kur unw lashw kalla$in nw dysheme  dhe sw bashku me $unakun ngritwm dhe ne duart pwrjetw…U bw zallamahi!….Ata mw dorwzoheshin mua dhe njw $unaku me duar nw hava, dhe  shihnin se edhe ne,  po  u dorwzoheshim atyre!..  Nuk ishte parw e dwgjuar qw dy palw kundwrshtare t’u dorwzoheshin kwsisoj njeri-tjetrit?!.

– Po $’ndodhi atwherw?- ishte pyetja ime e fundit.

– Duke ua bwrw me shenja u ftillova  se tw dorwzuarit ishim unw dhe $unaku, dhe jo ata, pra kapwsit… Ve$ t’i shihje atwherw se si  benevrekwmbathwsit, me gjokset gollomesh,  na u sulwn harbutwrisht, me lloj lloj tw sharash, me siguri tw ndyra, qw u dilnin pa hesap nga goja . Dhe kwta dhjeritws u trimwruan deri nw atw pikw,  sa u bwnw gati  edhe tw na goditnin. Mirwpo njeri prej tyre   di$ zuri t’u rokaniste  kwshtu e ashtu….Dhe atwherw ranw squkw. Shihej faqeza , se ai benevrekas i kishte porositur  qw as njw qime floku tw mos na preknin.  E kuptova aty pwr aty se kjo ndodhte se,  nw njw mwnyrw, anw njw tjetwr, unw dhe $unaku  i  kishim nw dorw. Mjaftonte qw, kur komandantwt e tyre tw na merrnin nw pyetje, t’u ftillonim  se ata kufitarw nuk na kishin kapur trimwrisht ne kufi, kur ne orvateshim tw futeshm klandestin$e nw tokwn jugosllave, por ishim ne, qw pasi kishim kapwtuar  pa teklif kufirin,  i kishim gjetur kufitarwt e tyre… sy$eltwsorw tw  asaj zone pwr faqe tw zezw, duke parw njw ndeshje futbolli.

Ndaj, pasi na mbajtwn atw natw nw postw, tw neswrmen qw me sabah, na niswn nw njw qytet jugollav, ku u kwrkuam eprorwvwe tw atjeshwm tw kufirit, strehim politik. Pasi na  shtrydhwn   disa javw me turli pyetjesh, ata  na niswn pwr nw Beograd, ku ambasada amerikane na dha vizwn dhe pas disa ditwsh fluturuam pwr nw Amerikw.

Kwshtu   e mbylli bashkwbiseduesi im  rrrwfimin kaq kurreshtar, rreth    arratisjes sw sw tij gjatw njw ndeshjeje futbolli tw botwrorit tw vitit 1986.