Xhaka mungon, Blondel, Gartenmann dhe Schmidt thirren për mbrojtje

VOAL- Ka disa surpriza në thirrjen e parë të vitit të Murat Yakin për miqësoret që kombëtarja do të luajë kundër Irlandës së Veriut (në Belfast më 21.03) dhe kundër Luksemburgut (në St. Gallen më 25.03). Mbrojtja, e cila përfshin edhe Albian Hajdarin e Juventusit, përfshin tre lojtarë të rinj: mbrojtësin e krahut me nënshtetësi të dyfishtë zvicerane dhe argjentinase Lucas Blondel, Isaac Schmidt i Leeds dhe qendërmbrojtësi i rritur në Danimarkë, Stefan Gartenmann. I pari e kaloi gjithë karrierën e tij në shtetin e Amerikës së Jugut dhe aktualisht mban fanellën e Boca Juniors, i dyti u largua nga St. Gallen në fillim të sezonit aktual ndërsa i fundit aktualisht mbron ngjyrat e Ferencvaros, në Hungari.

Futja tjetër e re është mesfushori i Lozanës, Alvyn Sanches, ndërsa portieri i Lucernit, Pascal Loretz, mund të marrë shansin e tij të parë për të mbrojtur portën e Zvicrës. Nga ana tjetër mungon kapiteni Granit Xhaka, i cili është gati të bëhet baba për herë të tretë, si dhe i lënduari Manuel Akanji, i mavijosuri Ardon Jashari dhe lojtarët e tjerë të Luganos në kombëtare Uran Bislimi dhe Renato Steffen. RSI

Më 23 mars të këtij viti, në 45 komuna të Republikës dhe Kantonit të Gjenevës, do të mbahen zgjedhjet lokale. Këto zgjedhje janë një mundësi e mirë për të gjithë ne. Nëpërmjet votës sonë të lirë, të cilën na garanton sistemi i përkryer zgjedhor i këtij vendi, nëse duam ndryshime pozitive dhe jetë më cilësore, duhet të përcaktohemi për më të përgatiturit dhe më të përgjegjshmit.

Sipas njoftimeve të publikuara nga këshillat e nëntë partive politike që garojnë këtë vit, me kandidatët e tyre konkurrenca për të zënë pozitën e këshilltarit komunal është jashtëzakonisht e madhe.
Për dallim nga zgjedhjet e para pesë vjetëve, sivjet për të zënë vend në asambletë komunale të Republikës dhe Kantonit të Gjenevës do të garojnë 2012 kandidatë. Në këto gara do të përfshihen edhe 41 shqiptarë të natyralizuar, të cilët prej vitesh jetojnë dhe kontribuojnë në Gjenevë. Pothuajse të gjithë kandidatët janë me etnogjenezë nga Kosova dhe Maqedonia e Veriut dhe i takojnë brezit të dytë të të mërguarve.

Në mesin e kandidatëve nga radhët e komunitetit tonë dhe të komuniteteve të tjera bie në sy z. Vehbi Kryeziu, inxhinier i diplomuar i informatikës.

Kryeziu, i përgatitur profesionalisht dhe mjaft serioz në kryerjen e detyrave, do të garojë për pozitën e këshilltarit administrativ të komunës Meyrin të Gjenevës me të Gjelbërit.
Kush është Ing. Vehbi Kryeziu?

Vehbi Hevzi Kryeziu ka lindur më 2 qershor të vitit 1983 në Prishtinë, Republikën e Kosovës.

Familja Kryeziu është me prejardhje nga komuna e Dardanës. Nga kjo familje dolën mësues e atdhetarë të njohur. Sejdi Kryeziu ishte një burrë që gjatë gjithë jetës luftoi për të drejtat dhe liritë e popullit shqiptar. Ai, duke qenë përherë në kërkim të çlirimit të shqiptarëve nga zgjedha serbe, disa herë ishte rrahur dhe burgosur nga sllavo-komunistët.

Në nderim të jetës dhe veprës së Sejdiut, pas çlirimit definitiv të vendit nga Serbia, një shkollë dhe një rrugë mbajnë emrin e tij.

Rrugën e Sejdiut e ndoqi edhe mësuesi dhe gazetari Hevzi Kryeziu. Ai ishte një përkrahës i madh i demonstratave studentore të vitit 1968 dhe 1981.

Hevziu, në fakt, është babai i inxhinierit Vehbi Kryeziu. Më 5 korrik të vitit 1990, nga regjimi gjenocidal i Millosheviqit, së bashku me shokët u përjashtua nga puna si gazetar dhe realizues i Radio Televizionit të Prishtinës.

Hevziu, nga frika e arrestimit, më 1991 migroi në Gjenevë të Zvicrës. Ai edhe në Gjenevë u mor me punën e gazetarit, po ashtu punoi edhe si mësues i Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe.

Pas shumë përpjekjesh, atij, në Gjenevë, më 1994 iu bashkëngjitën bashkëshortja dhe fëmijët.

Hevziu gjithçka bënte për arsimimin dhe edukimin e fëmijëve të tij dhe të mërgimtarëve tanë.

Ai, sidomos organizimit të Mësimit Plotësues në Gjuhën Shqipe, i kushtoi rëndësi të posaçme dhe i mbeti besnik deri kur vdiq në gusht të vitit 2009.

Gjatë viteve 1996-1997, pata kënaqësinë që t’i kem nxënës në Shkollën e Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe të Gjenevës, Artë Kryeziu dhe vëllain e saj, Vehbi Kryeziu.

Që të dy ishin të edukuar dhe mjaft të interesuar për ruajtjen e gjuhës dhe kulturës shqiptare.

Veç kësaj, ata u bënë edhe pjesë e organizimeve tona. Me rastin e festave tona kombëtare dhe promovimit të kulturës sonë në përgjithësi, dhanë një kontribut që s’duhet harruar.

Andaj, secili shqiptar me të drejtë vote në komunën Meyrin të Gjenevës, pa hezitim duhet që votën e tij t’ia besojë z. Vehbi Kryeziu.

Vehbiu, deri në gjysmëvjetorin e klasës së V-të, ishte nxënës i shkollës fillore “Meto Bajraktari” të Prishtinës. Madje, ai përjetoi edhe helmimin misterioz të organizuar nga shërbimet e fshehta të Armatës dhe Policisë jugosllave.

Kjo përvojë e hidhur, sigurisht, ka bërë që Vehbiu ta ruajë me fanatizëm gjuhën dhe kulturën e vendit të tij. Duke qenë i përkushtuar në punë, është integruar shumë shpejt edhe në Gjenevë.

Ai, edhe kur ishte nxënës i ciklit të mesëm, u dallua si bashkëpunues dhe solidar me shokë e shoqe. Vehbiu çdoherë u gjet në krah të atyre që kishin probleme të natyrave të ndryshme.

Ai, me butësinë e tij dhe shpirtin e dëlirë, i ndihmonte që këto kriza të momentit t’i kalonin sa më lehtë.

Vehbiu qysh herët pati shfaqur interesim për shkencat e informatikës. Ai, duke qenë i pasionuar pas tyre, ia doli që me sukses të marrë titullin MA, i diplomuar në Informatikë.

Aktualisht, është administrator i sistemeve dhe rrjeteve informatike në Bankën Kombëtare të Kuvajtit – dega në Gjenevë.

Përveç angazhimit të tij profesional, ing. Vehbi Kryeziu është aktiv edhe në organizatat që mbështesin komunitetin shqiptar në Zvicër. Ai nuk kursen asgjë për të ndihmuar në promovimin e kulturës dhe identitetit shqiptar në këtë vend multikulturor.

Vehbiu ishte dhe mbetet një aktivist i fuqishëm për barazinë dhe integrimin e rreth 160 nacionaliteteve dhe kulturave të tjera në jetën shoqërore dhe politike të komunës Meyrin të Gjenevës.
Ing. Vehbi Kryeziu, duke qenë pjesë e Partisë së Gjelbër të komunës Meyrin, do të angazhohet me të gjitha forcat që banorëve të kësaj komune t’u krijojë ambient të shëndetshëm dhe arsim cilësor.

Me votimin e ing. Vehbi Kryeziut, më së tepërmi fitojnë banorët e Meyrin-it, ngase ai është punëtor, i paanshëm dhe pa paragjykime.

Jemi të sigurt që ai, pa dallim race dhe origjine, do t’u dalë në ndihmë të gjithëve. Vota për ing. Vehbi Kryeziun është votë e një ndryshimi pozitiv në arsim, higjienë dhe ushqim të shëndetshëm!
ARIF EJUPI

Prof. Astrit Leka dhe Abas Fejzullahu, veteran i Arsimit në Kosovë dhe Mërgatë.
Sot, pasdite në ambientet e “Chapelle des Rois” të lagjes Planipalais të Gjenevës, është organizuar ceremoni mortore në nderim të Prof. Astrit Leka, luftëtar i njohur i Luftës Nacionalçlirimtare dhe veprimtar i dalluar i çështjes kombëtare.
Familjarëve, ish-nxënësve, shokëve dhe miqve, të prof. Arstrit Leka, fillimisht u ka shprehur ngushëllimet më të sinqerta zonja Sonia Duc,celebrante laike në“Chapelle des Rois” dhe anëtare e shoqatës” ACOR” të Zvicrës frankofone.

Zonja, Duc para të pranishmëve të kësaj ceremonie mortore gjatë dyzet minutave ka shpalosur jetën dhe veprën e prof. Astrit Leka , që nga lindja e deri në vdekje.
Prof. Astrit Rakip Leka, lindi më 20 dhjetor të vitit 1924. Origjina e paraardhësve të tij, është nga Borshi i Shqipërisë së Jugut. Meqë, babai i tij, Rakip Leka, ishte Prokuror në Elbasan, ai mësimet e para i mori në këtë qytet.
Pastaj, ato të mesme i vazhdoi në Liceun francez të Korçës. Z. Leka ishte njëri prej nxënëseve më të mirë të këtij Liceu . Ai në këtë Lice mësimdhënës dhe kujdestar klase e kishte Enver Hoxhën, udhëheqës i ardhëm i Shqipërisë komuniste . Zoti Leka, edhe pse ishte nxënës shembullor nuk mundi t’i përfundoj mësimet në liceun e Korçës, për shkak të pushtimit të Shqipërisë, nga Italia fashiste.
Ai si një i ri inteligjent dhe mjaft i shkathët përkundër vështirësive të shumta nga dëshira për t’u arsimuar regjistrohet në shkollën e mesme “Francesko Krispi” në Tiranë.
Kurse në vitin 1939 edhe pse shumë i rinj i motivuar nga një grup shokësh shkon në Itali, për të vazhduar me mësime në Kolegjin Cikonjini. Leka i rritur në një familje përparimtare dhe i brumosur me atdhedashuri papritmas përleshet ashpër me Sekretarin e Rinisë fashiste të kolegjit.
Ai i edukuar në frymë fashiste para syve të z. Astrit Leka e kishte përdhosur Flamurin e Gjergj Kastriotit -Skënderbeut, me shqiponjën dykrenore. Leka i fuqishëm dhe energjik i mllefosur nga ky akt i shëmtuar e kishte rrahur keq moshatarin e tij, italian. Lajmi për këtë ngjarje të rëndë ishte përhapur me shpejtësi rrufeje në mbarë Italinë.
Me të kuptuar rastin Qemal Stafa, asokohe student në Firencë, nga frika që Astritin do ta përjashtojnë nga shkolla e pastaj do ta nxjerrin edhe para Gjyqit, i jep këshilla praktike se si duhej mbrojtur.
Ky incident i pamenduar e shtynë z. Leka, që të kthehet në Shqipëri dhe të inkuadrohet në Grupin e Shkodrës, i cili me guxim të pashoq e luftonte fashizmin italianë.
Astrit Leka, ndërkohë lidhet edhe me shokë e shoqe të gjimnazit të Tiranës. Ai bashkërisht me ta krijon organizatën, Rinia komuniste Shqiptare . Nga grupi ku bënte pjesë Astriti, duke treguar heroizëm të vërtetë ndaj pushtueseve italianë vriten 11 shokë të tij.
Astrit Leka përkundër dhembjes për humbjen e shokëve nuk dorëzohet, madje ai shndërrohet në Atentator të njohur. Gjatë përpjekjeve për çlirim të trojeve shqiptare nga pushtuesit kryen 44 atentate. Në mënyrë që të mos binte në sytë e italianëve vepronte me nofkën Alaiku.
Duke qenë i njohur për kontributin e tij të jashtëzakonshëm dhënë Luftës Nacionalçlirimtare shpëton nga burgosja dhe ekzekutimi që i kishin kurdisur njerëz të afërt me Enver Hoxhën.
Leka me etjen e pashuar për të zënë sa më tepër njohuri më 1950, pa shkëputje nga puna studion Gjuhë dhe Letërsi Shqipe dhe Histori e Gjeografi . Ai duke u treguar i zellshëm në studime në të dyja drejtimet diplomon në afat rekord, së bashku me kolegët e tij, Qemail Haxhihasani dhe Shaban Demiraj.
Pas diplomimit z. Arsrit Leka, punon së profesor në shkollat e mesme të Tiranës . Ai në punën me nxënës tregohet mjaft i suksesshëm. Për t’i dhënë lamtumirën e fundit profesorit të tij, të dikurshëm në gjimnazin e Tiranës, nga Milano në Gjenevë, kishte ardhur Z. Shpetim Qesja.
Ai me shumë emocion flet për përkushtimin e pareshtur të Z. Leka, si pedagog e veprimtar i dalluar i çështjes kombëtare . Z. Astrit Leka, më 1967, kishte kundërshtuar haptas idenë për zbatimin e njëfarë revolucioni kulturor kinez. Kjo u mor si pretekst dhe ai u përjashtua nga procesi arsimor dhe edukativ. Kurse bashkëshorten e tij, Eminen të diplomuar në Biologji-Kimi dhe në Veterinari, vetëm pse u solidarizua me të shoqin Astritin e detyruan të punojë në një stallë derrash.
Prof. Astrit Leka, njohës i shkëlqyeshëm i shtatë gjuhëve të huaja pas rënies së komunizmit largohet nga Shqipëria . Ai fillimisht shkon në SHBA dhe Kanada. Me gjithë mundësitë për të lobuar atje në favor të çështjes shqiptare, dëshironte që të jetë më afër Shqipërisë dhe Kosovës.
Ai me ndihmën e një miku të tij, zviceran nga Bulle e Friburgut, në shtator të vitit 1990, së bashku me bashkëshorten Eminen dhe vajzat Brikenën dhe Dasarën, vinë në Zvicër. Prof. Astrit Leka, edhe pse ende s’ kishte shtruar kërkesë për strehim merr ofertë pune nga Universiteti i Friburgut.
Prof. Leka i vendosur që me tërë qenien të punojë në të mirë të çështjes së pazgjedhur shqiptare refuzon këtë ofertë pune dhe vendoset në Gjenevë. Ai së bashku me disa miq zviceranë më 1992, themelojnë shoqatën “Solidest”. Zoti,Leka nëpërmjet kësaj shoqate shqyrton mundësinë e vendosjes së shtatores së kryeheroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu në Gjenevë.
Pas shumë përpjekjesh me ndihmën e Z. Alexander Lambert, profesor i së Drejtës Ndërkombëtare Publike në Universitetin e Gjenevës dhe drejtor shumëvjeçar i shoqatës “ Solidest” më 1 Nëntor të vitit 1997, kjo ide e kamotshme e z. Asrtit Leka, jetësohet.
Prof. Astrit Leka, po ashtu loboi fuqishëm në dobi të të gjitha trojeve tona të pushtuara nga serbo-sllavët. Ai ka pasur takime me burrështetas të njohur si: Jacques Chirac , Tony Blair, Papa Françesku etj.
Në homazhin e sotëm kushtuar zotit Astrit Leka, kujtime nga puna me te evokoi edhe miku i njohur i çështjes shqiptare Ueli Leuenberger, njëherit edhe themelues i Universitetit Popullor Shqiptar në Gjenevë. Ai tha z. Leka ishte përplot energji për punë. Ai duke qenë i tillë kudo ofronte dashuri dhe pozitivitet.
Ndërkaq, në emër të shtetit shqiptar me një fjalë rasti u paraqit zonja, Vasilika Hysi, Ambasadore pranë Kombeve të Bashkuara në Gjenevë.

Ajo çmoi lartë angazhimin e prof. Lekës, duke thënë se ai do të kujtohet përherë nga shqiptarët. Ajo në fund të fjalës së saj paralajmëroi organizimin e një mbrëmje nga shteti shqiptar, kushtuar jetës dhe veprës së lavdishme të prof. Astrit Leka.
Zonja, Shukrije Ramadani, përfaqësuese e Ambasadës së Republikës së Kosovës në Bernë të Zvicrës, tha se çdo takim me prof. Astrik Leka, ishte mbresëlënës.
Ai me përvojën e tij të gjatë garantonte se çlirimi i Kosovës nga Serbia, do të ndodh patjetër. Ambasada jonë në Bernë, më 2018, duke mos harruar kontributin e tij, të jashtëzakonshëm tha ajo organizoi një solemnitet dhe e shpërbleu me mirënjohje.
Edhe pse i shtyrë në moshë nga Nju-Jorku në Gjenevë, për t’i dhënë lamtumirën e fundit të vëllait Astrit Leka, kishte, ardhur Z. Genc Leka, me bashkëshorten Elenën dhe vajzën Denisën.

Kurse, mbesa Holta Hoxha-Carron, lexoi disa rreshta mjaft emocionues nga takimet me dajën e saj, prof. Astrit Leka. Ajo leximin e kësaj letre e përfundoi duke thënë “ isha me fat që dajë, kisha një njeri të urtë dhe intelektual me vlera të veçanta si prof. Astrit Leka.“

Mbi arkivolin e profesor Lekes, lule dhe qirinj vendosën të bijat Brikena dhe Dasara, si dhe nipi Eric dhe mbesa Helene Lambert.

Në fund të gjithë lexuesit e kësaj nekrologjie i njoftojmë se prof. Astrit Leka, ka ndërruar jetë më 24 shkurt 2025, në moshën 100 -vjeçare së Spitalin Universitar të Gjenevës.
Mirëpo, ceremonia e varrimit është shtyrë deri me sot, për shkak të procedurave të parapara me ligjet, gjenevase.

Jemi të vetëdijshëm që shumëçka ka ngelur pa u thënë mbi jetën dhe veprën e prof. Astrit Leka, i cili një shekull të plotë e kaloi në mes luftës, sakrificës dhe përpjekjeve të pareshtura për ta bërë më të mirën e mundshme ndaj popullit të tij.
Në një të ardhme të afërme do t’ua prezantojmë të plotë biografinë dhe veprën e luftëtarit, pedagogut dhe poliglotit të njohur Astrit Leka.
Kujtimi për profesor, Astrit Lekën, do të jetë i përjetshëm !
ARIF EJUPI

BISHZ- Ngushëllime familjes Lekaj

Ftesë nga Shoqata “Nisma e Deçanit” për Zvicër

BISHZ i shpreh ngushëllime të sinqerta familjes së nderuar të Faik  Rexhepit me rastin e ndarjes së tij nga jeta

• Atdhedashuria dhe motivimi i drejtë – Mësimdhënia nuk është vetëm një profesion, por një mision për ruajtjen e identitetit kombëtar.
• Puna e tyre është vullnetare ose me mbështetje minimale financiare, megjithatë ata vazhdojnë të japin maksimumin për të ruajtur gjuhën shqipe dhe kulturën.
• Përshtatja me kushte të ndryshme mësimore, pasi shpeshherë fëmijët kanë nivel të ndryshëm të njohjes së shqipes, duke bërë që mësuesi të përdorë qasje të ndryshme për secilin nxënës.
• Angazhimi për të krijuar materiale didaktike, pasi në shumë raste librat dhe materialet e përshtatura për këtë lloj mësimi mungojnë.

1. Njohja e lëndës mësimore dhe Kurrikula mësimore

• Çdo klasë është unike dhe përbëhet nga nxënës me nivel të ndryshëm të njohjes së shqipes.
• Mësuesi duhet të zbulojë mënyrën më të mirë të të nxënit për secilin nxënës, duke i ndihmuar ata të ndihen të përfshirë dhe të motivuar.
• Nxënësit duhet të ndihen pjesë aktive e mësimit, të angazhohen në mënyrë interaktive dhe kreative, duke e bërë procesin mësimor sa më tërheqës.

1. 1. Të mësuarit me projekte – Përfshirja aktive dhe përdorimi praktik i gjuhës

• Nxënësit mund të përgatisin një album me fjalë dhe shprehje shqip, duke e pasuruar fjalorin e tyre.
• Mund të krijojnë prezantime mbi qytetet shqiptare, duke mësuar histori dhe kulturë.
• Intervista me prindërit/gjyshërit për të dokumentuar fjalë, tregime dhe kujtime nga Shqipëria/Kosova.
• Projektet e leximit – çdo nxënës lexon një përrallë ose tregim shqip dhe e rrëfen me fjalët e tij në klasë.

2. Të mësuarit me qendër nxënësin

• Nxënësit zgjedhin një fjalë të re shqipe çdo javë dhe e përdorin në fjali të ndryshme.
• Lojërat si “Gjej fjalën e fshehur”, enigmë me fjalë shqip dhe fjalor vizual.
• Shikimi i një videoje të shkurtër në shqip dhe diskutimi i saj në klasë.
• Rrëfimi i përvojave personale në shqip – siç janë pushimet në vendlindje ose festat familjare.

• Rrit bashkëpunimin dhe aftësitë sociale
• Përmirëson aftësitë e komunikimit dhe mendimit kritik
• Ofron mundësi për të nxitur mësimin aktiv dhe të thelluar
• Ndihmon nxënësit të fitojnë vetëbesim përmes shkëmbimit të njohurive

• Nxënësit ndahen në grupe për të analizuar një temë dhe më pas e prezantojnë përfundimin e tyre.
• Diskutime në grup për të zgjidhur probleme ose për të kryer eksperimente.
• Studime të rastit, ku secili anëtar ka një rol të caktuar në hulumtim.

• Njohja e mirë e Kurrikulës dhe aftësitë gjuhësore të nxënësve.
• Zbatimi i metodave aktive dhe të përshtatura për mësimin në situata dygjuhësore shqip dhe një gjuhë tjetër
• Përdorimi i projekteve, lojërave dhe diskutimeve.

Prof. dr. Fatmir Sejdiu me bashkëshorten Nezafete Hoxha Sejdiu, profesoreshë e Gjuhës angleze duke kryer obligimin qytetar.

Më 17 shkurt 2025 me rastin e 17-vjetorit të Pavarësisë së Kosovës në emisionin “Debat Plus “ në TV “Dukagjini” mysafir ishte Z. Fatmir Sejdiu, profesor me një përvojë mbi dyzetvjeçare i Historisë së shtetit dhe së drejtës në Universitetin e Kosovës, dhe në atë të Tetovës.

Prof. dr. Fatmir Sejdiu, gjatë viteve 2006-2010, ishte President i Parë i Republikës së Kosovës, së njohur ndërkombëtarisht nga 117- vende të botës.

Z.Sejdiu një intelektual i vërtetë dhe burrështetas i rrallë që shquhet nga të tjerët për modestinë dhe afrinë me të gjitha shtresat e qytetarëve të Republikës Kosovës, në këtë emision me dëgjues të shumtë, të gjitha pyetjeve të gazetarit dhe publicistit tashmë të njohur Ermal Panduri, iu përgjigj me një maturi të paparë dhe argumentim bindës, duke filluar nga periudha kur Serbia, më 23 mars të vitit 1989, suprimoi me kërbaç e tanke Autonominë e Kosovës, e deri tek shpallja e Mëvetësisë së saj më 17 shkurt të vitit 2008.

Ata që nuk patën rastin ta dëgjojnë këtë intervistë interesante dhe me mesazhe të qarta në vazhdim mund ta gjejnë video-incizimin me intervistën e plotë.

Qytetarë të nderuar, të Kosovës, Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut, Kosovës Lindore, Krajës dhe Ulqinit dhe Ju, mërgimtarë të dashur që jeni të lidhur shpirtërisht me fatin e trojeve të origjinës u urojmë dëgjim të këndshëm !

ARIF EJUPI

Gazetarja, poetja dhe publicistja e mirënjohur Elida Buçpapaj jeton në Zvicër, është vajza dhe fëmija i vetëm i shkrimtarit të shquar Vehbi Skënderi, një prej emrave të rëndësishëm të letërsisë shqiptare, tani më i ndjerë. E lindur dhe rritur në një familje me traditë të pasur letrare dhe intelektuale, ajo e ka trashëguar dashurinë për artin e fjalës dhe gazetarinë, duke e kthyer atë në një mision për të vërtetën, drejtësinë dhe kujtesën historike.

Në krijimtarinë e saj, Buçpapaj ka sjellë poezi të fuqishme, të mbushura me ndjenjë, filozofi dhe reflektim mbi jetën, atdheun, dashurinë dhe humbjen. Njëra nder veprat e saj më të veçanta është poezia prekëse “Nënës time”, një elegji e shkruar me dhimbje të thellë dhe dashuri të pakufishme, kushtuar nënës së saj, Lili Skënderit. Në këtë poezi, autorja shpreh dhembjen e humbjes së një figure aq të shtrenjtë, por njëkohësisht i dhuron asaj një pavdekësi poetike, duke e ruajtur të gjallë nëpër vargje dhe kujtime.

Lili Skënderi, bashkëshortja e shkrimtarit Vehbi Skënderi dhe nëna e përkushtuar e Elida Buçpapajt, ka qenë një figurë qendrore në jetën dhe formimin e autores. Përmes poezisë, Elida sjell pamje të ndjera të jetës së përditshme me të ëmën, duke na dhënë një portret të gjallë të një gruaje fisnike, të mençur dhe të dashur, e cila ka lënë një boshllëk të pamatshëm pas largimit të saj nga jeta.

Poezia “Nënës time” e Elida Buçpapajt është një elegji madhështore, një testament i dashurisë së pakufishme mes një nëne dhe një bije, i cili tejkalon kufijtë e kohës dhe të botës fizike. Përmes vargjeve, poetja na rrëfen me një ndjeshmëri të pashoqe humbjen e nënës së saj, Lili Skënderit, duke e kthyer dhimbjen në një himn përjetësie.

Në poezi gjithçka është e gjallë dhe e prekshme: detajet e jetës së përditshme, telefonatat e shpeshta, shënimet e vogla për blerjet, dritaret nga ku ajo shikonte rrugën, përzgjedhja e kujdesshme e ushqimeve për drekë—të gjitha këto krijojnë një portret të paharrueshëm të një nëne të dashur dhe të përkushtuar. Poezia sjell ndjesinë e një pranie që, megjithëse fizikisht mungon, vazhdon të mbetet në çdo cep të shtëpisë dhe në çdo kujtim.

Në secilin varg ndjehet mungesa si një peshë e rëndë që rëndon mbi shpirtin e poetes, një peshë që nuk e zbeh as koha, as përpjekja për të mbushur boshllëkun që la pas nëna. Ajo kërkon praninë e saj në çdo detaj të përditshmërisë – në një telefonatë të munguar, në një copë letër me shënime, në aromën e ushqimeve të përgatitura nga duart e saj. Gjurmët e së ëmës janë kudo, por ajo vetë mungon, dhe ky paradoks e bën dhimbjen edhe më të thellë.

Lirikë e përshkuar nga një thellësi shpirtërore, poezia është një rrëfim i humbjes, por edhe i një dashurie që nuk mposhtet as nga vdekja. Poezia kthehet në një dialog të vazhdueshëm me nënën e ndjerë, një përpjekje për ta mbajtur të pranishme në kujtesë, në zemër, në çdo frymëmarrje.

Shkurti, muaji i ndarjes, bëhet një simbol i dhimbjes së pashuar, një prag i dhimbshëm që poetja kërkon ta sfidojë duke e përjashtuar nga kalendari, duke refuzuar ta pranojë si një realitet të pakthyeshëm. Në këtë luftë me kohën dhe fatin, ndjejmë një rebelim të brendshëm kundër rregullave të ekzistencës, një dëshirë për ta përmbysur ligjin e pashmangshëm të jetës dhe vdekjes.

Momenti më i fuqishëm është përshkrimi i sëmundjes dhe shpresës që lufton me realitetin e pamëshirshëm të humbjes. Dashuria dhe kujdesi i pafund i vajzës për nënën e saj ndihen në çdo varg, sidomos në përkëdheljet e ëmbla dhe në besimin e ndërsjellë për të jetuar gjatë, për të shijuar jetën dhe për të parë brezat e ardhshëm.

Kjo poezi është një përmendore e pavdekshme dashurie dhe dhimbjeje, një rrëfim i thellë dhe i sinqertë kushtuar nënës nga bija e saj. Çdo varg është i mbushur me ndjenja të fuqishme, duke ndërtuar një portret të një nëne që nuk është vetëm prind, por edhe vajza, motra, shoqja e munguar, bashkudhëtarja e jetës.

Struktura e përsëritur e “e dashur” në fillim të vargjeve krijon një ritëm të butë dhe lutës, një përqafim poetik që kërkon të prekë edhe një herë shpirtin e nënës, edhe pse ajo ka kaluar në një botë tjetër. “Lulka ime, lule që nuk njeh vyshkje” është një metaforë e bukur që përshkruan përjetësinë e dashurisë dhe kujtimit për të.

Poezia reflekton mbi sfidat e përbashkëta të jetës, që nuk përshkruhen si momente heroizmi të jashtëm, por si “triumfe të gjërave të thjeshta dhe të rëndësishme të jetës”, ato që i japin kuptim dhe thellësi jetës njerëzore. Nëna paraqitet si një “pyll i gjelbër që nuk njohe as plakje dhe as tharje”, një burim i pashtershëm dashurie dhe jete, një figurë që nuk është konsumuar nga koha dhe vështirësitë.

Një nga momentet më të fuqishme të poezisë është “nga 8 shkurti 2016 dhe në çdo shkurt që vjen, shpirtin tim e shkundin pa prehje uraganët e dhimbjes”. Këtu, dhimbja për humbjen nuk është e heshtur apo e qetë, por një stuhi e pashtershme, një vullkan që kërkon të eksplodojë, duke përçuar një ndjesi tronditjeje dhe revolte kundër fatit.

Në fund, “jam vazhdimi yt dhe i tim eti” është një deklaratë e fuqishme e identitetit dhe trashëgimisë shpirtërore. Rebelimi kundër vdekjes, dëshira për të fshirë nga kalendari datat e dhimbshme dhe për të mbushur jetën e së ëmës me kujtimet e lumtura, tregon një përpjekje të bukur për të ndryshuar realitetin me anë të kujtesës dhe dashurisë.

Një poezi e ndjerë, e fuqishme dhe e paharrueshme, që sjell një elegji të thellë për një nënë të paharruar, por edhe një dëshmi të pathyeshmërisë së dashurisë dhe kujtimit.

Poezia ndërthur një përshkrim të detajuar dhe të dhimbshëm të momenteve të fundit të nënës me një ndjenjë të thellë pafuqie dhe habie. “Ti po flije sikur e keqja ishte larguar”, por vdekja, ajo “akullnajë e ftohtë”, qëndron pranë dhe nuk largohet. Kontrasti mes shpresës dhe realitetit është i fortë dhe prekës, sidomos në përshkrimin e frymëmarrjes së nënës, që duket aq e ngrohtë dhe e rregullt, në kundërshtim me ftohtësinë e pashmangshme të vdekjes.

Simbolika e sytë e Shën Mërisë që duken artificialë, në një spital ku gjithçka është e panjohur dhe ku nëna lufton për të mos u dorëzuar, është e fuqishme. “Ti luftoje me mish e me shpirt të ktheheshe në shtëpinë tonë” – një varg që thekson lidhjen e fortë mes jetës dhe shtëpisë si një vend i ngrohtë, i dashur, i mbushur me dritë dhe jetë. “Dielli që ngroh njerëzinë” është një metaforë e bukur e kësaj dashurie, që e bën edhe diellin të duket si një kokërr portokalli, një imazh i thjeshtë, por i mbushur me ndjenja.

Kulmi emocional i poezisë është momenti kur nëna shqipton emrin e poetes nën tuba, nën jerm, nën morfinë, por nuk arrin t’i thotë ato fjalë që do të dëshironte. “Si nuk mundëm të flisnim, Mam, si nuk mundëm Mam” – një thirrje e dhimbshme që pasqyron dëshirën për të kapur ato fjalë të fundit që mbetën të pathëna, ato ndjenja që ndoshta mund të ishin shprehur nëse koha do të kishte qenë më e mëshirshme.

Përshkrimi i bukurisë së nënës, “si një skulpturë e bardhë e Rodenit”, është një mënyrë për të ruajtur përjetësisht imazhin e saj, për ta bërë atë të pavdekshme në kujtesë. “Ti po flije aq qetshëm, aq rrejshëm” – një varg që shpreh iluzionin e fundit të shpresës, atë moment të fundit ku mendja refuzon ta pranojë realitetin.

Përmbyllja e poezisë sjell një ndjenjë të thellë revolte kundër fatit: “E urrej 8 shkurtin… e urrej edhe 29 tetorin” – dy data që shënojnë fillimin dhe fundin e kësaj lamtumire. Por vargu i fundit, “ti ishe kryeministrja e shtëpisë fuqiplotë, ne demokracia më e bukur e planetit tokë”, sjell një buzëqeshje mes lotëve, një përshkrim të një nëne që mbante gjithçka në ekuilibër, një figurë e fortë, e dashur dhe e pazëvendësueshme.

Struktura dhe ritmi i poezisë janë të ndërtuar me mjeshtëri, ku renditja e sekondave, minutave, orëve, ditëve, javëve, muajve krijon ndjesinë e një kohe që rrjedh pandalur, por që për shpirtin e pikëlluar çdo moment mbetet i rëndë dhe i pashlyeshëm. “Ditëlindja jote pa ty në maj, gjithë lot e vaj” është një varg i thjeshtë, por i mprehtë, që përmbledh dhimbjen e thellë të mungesës.

Detajet e objekteve të lëna pas – dhoma e heshtur, mbulesa e palëvizur, çanta, pasqyrka, librat e preferuar – e bëjnë mungesën edhe më të prekshme. Këto nuk janë thjesht sende, por dëshmitarë të heshtur të një jete që ka qenë dhe nuk është më, që mbajnë brenda aromën, kujtimet dhe gjurmët e saj. Simbolika e syzeve dhe letrave të bixhozit, të cilat i mori me vete, është veçanërisht prekëse – sikur edhe në botën tjetër nëna të dëshironte të lexonte ose të kërkonte fatin e saj.

Vargjet për pallton, pantallonat dhe këpucët mungojnë jo vetëm si objekte fizike, por si shenja të një lëvizjeje të ndalur përgjithmonë, një jetë që nuk ecën më në tokë, por që për poeten mbetet ende e pranishme. Kontrasti mes dimrit kur nëna iku dhe idesë se në Parajsë është gjithmonë pranverë krijon një përplasje emocionale të fuqishme: realiteti i ftohtë i vdekjes kundër ëndrrës për një botë ku nuk ka ndarje.

Por forca më e madhe e poezisë qëndron në refuzimin e saj për ta pranuar vdekjen si një të vërtetë të plotë:

“Unë nuk i bindem arsyes se vdekja ekziston” këtu qëndron zemra e poezisë – një sfidë e hapur ndaj fatit, një mospranim i logjikës në emër të një dashurie që është më e fuqishme se çdo ligj i natyrës. Përfundimi, me vargun “sepse dashuria jonë ishte dhe është fund e fillim një përjashtim”, është kulmi i gjithë poezisë – një pohim i fuqishëm i përjetësisë së dashurisë mes një nëne dhe bijës, që nuk i nënshtrohet ligjeve të zakonshme të jetës dhe vdekjes.

Një poezi e thellë, e dhimbshme dhe e bukur, që e kthen humbjen në art dhe dashurinë në një përjashtim nga çdo rregull i jetës.

Në fund, mes dhimbjes dhe mungesës, poezia mbetet një testament i madhështisë së dashurisë së pastër, asaj lidhjeje të shenjtë që as koha, as vdekja nuk mund ta humbasin. Nëna jeton përmes kujtimit, përmes vargjeve, përmes dashurisë që nuk shuhet kurrë.

Gjenevë, 02.2025 Nexhmije Mehmetaj

twitter