Drejtori i Departamentit të Bujqësisë në PD, Gjok Vuksani ka përgënjeshtruar Autoritetin Kombëtar të Ushqimit, lidhur me masat që ky institucion ka marrë për bllokimin e sasisë së mishit të pulës të kontaminuar me salmonelë.

I ftuar në emisionin Kafe Shqeto në Syri TV, Vuksani ka sqaruar se ISUV ka pasur mundësinë që brenda 72 orëve të nxirrte përgjigjen e analizave për mostrën e marrë në lotin e kompanisë që importonte pulën nga Brazili, për t’ia vënë në dispozicion AKU-së, që kjo e fundit të merrte masa për  të mos lejuar që ajo të shpërndahej në subjektet tregtare në të gjithë vendin.

Sipas Vuksanit, AKU është e ‘plotfuqishme’ për të kryer çdo lloj inspektimi, edhe nëse biznesi është I kyçur, pasi ligji ia jep një fuqi të tillë, për sa kohë kërkohet garanci për sigurinë e konsumatorit.

Edhe në cilësinë e eksperit, Vuksani tha se AKU rrezikon të hidhet në gjyq për mosrespektim të standardeve gjatë marrejes së mostrës, pasi ajo kërkon kushte specifike të marrjes së saj.

Vuksani ngriti alarmin se 154 ngarkesa nga loti i kontaminuar me salmonelë, janë tregtuar nga subjekti në të gjithë vendin.

E gjithë puna e AKU dhe Ministrisë së Bujqësisë është që të mos futet në Shqipëri një produkt i rrezikshëm, pasi është vështirë ta kapësh. Baza ligjore është bërë në kurriz të sigurisë ushqimore, momenti I 2 si është marrë mostra, me pikë. Kompania ka të drejtë ta hedhë në gjyq pasi mostra është marrë në kushte të papërshtatshme. Në Durrës nuk ka zonë frigoriferike dhe të hapej kontejneri e të marrësh mishin në -18 gradë. Pasi nëse do bëhej në gradë më të lartë mund të kontaminohej, malli ka shkuar te tregtari dhe analizën e kanë marrë 10 ditë me vonë. Analiza salmonelë brenda 72 orëve. ISUV ka mundësi që ta lajmërojë subjektin që ka prezencë të salmonelës.

3 nuk bllokohet mishi me urdhër, AKU duhet të vendosë shiritin, e ka procedura. Mbahet një proces-verbal dhe bllokohet deri në moment, kur ke indicie nga urdhri i ri i ministrit Çuçi. Moment 4, kanë shkuar inspektorët e AKU dhe kanë gjetur derën mbyllur, vajtën të shtunën. Ligji i inspektimeve e ka qartë, nëse subjekti s’bashkëpunon, lajmëron policinë e shtetit. Ti je i plotfuqishëm për të siguruar jetën e konsumatorit. Kanë shkuar të shtunën s’kanë gjetur asnjë material dhe gjurmueshmërinë. Nëse t’i s’ke gjurmueshmërinë t’i gjobiteshm, edhe pa incidencë ushqimore.

154 ngarkesa nga ky loti i infektuar janë shpërndarë në të gjithë Shqipërinë. Është shpërndarje masive, nga 11 marsi-22-23-24 mars s’është marrë asnjë masë që kjo sasi të kthehet. S’kemi asnjë lloj mase, se sa sasi kanë konsumuar shqiptarët. Shfaqjen e incidencës si pasojë e konsumimit të mishit. Gjithë sistemi i Ministrisë së Bujqësisë ka çeduar, ministrja Denaj duhet të japë dorëheqjen, si përgjegjëse kryesore e mos-menaxhimit të situatës ushqimore që është pjesë e sigurisë kombëtare.

Drejtori i Komunikimit në Partinë Demokratike, Alfred Lela, ka hedhur dyshime të forta mbi pasurinë e kreut të qeverisë, Edi Rama, duke vënë në pikëpyetje burimin e të ardhurave të tij.

Në një postim në Facebook, Lela ka ironizuar luksin e udhëheqësve të NATO-s, duke ndalur vëmendjen te ora e shtrenjtë e kryeministrit shqiptar.

“Udhëheqësit e NATO-s dhe orët e tyre… Pa më thoni: si ka mundësi që udhëheqësi socialist i Shqipërisë, që bën më pak se 200 mijë USD në vit, mund të blejë një orë që kushton 1.4 milionë USD?” – shkruan ai.

Deklarata ka ndezur reagime të shumta në rrjet, ndërsa opozita e ka quajtur këtë një tjetër skandal që tregon pasurimin e pashpjegueshëm të zyrtarëve të lartë në kurriz të qytetarëve. “Ndërsa shqiptarët përballen me varfëri dhe krizë ekonomike, Rama shfaqet me një aksesor që nuk mund ta përballojë asnjë lider i rajonit,” – thuhet në reagimin e Partisë Demokratike.

“A është kjo një dhuratë nga oligarkët? Apo një tregues i pastër i korrupsionit që ka kapur qeverinë?” – pyet Lela në postimin e tij.

Kjo nuk është hera e parë që kryeministri Rama vihet në qendër të akuzave për stilin e tij të jetesës dhe përdorimin e luksit, ndërkohë që shqiptarët përballen me vështirësi ekonomike.

Javët e fundit, ideja për një mision evropian në Ukrainë ka marrë vrull. Nëse realizohet, mund t’i ripërcaktojë prioritetet e sigurisë në Evropë. Por si do ta ndikonte praninë e NATO-s në Kosovë? Më pak vëmendje, më shumë rrezik, parashohin disa analistë.

Ndërsa Evropa shqyrton dërgimin e trupave në Ukrainë, në lojë hyn edhe një front tjetër: Kosova.

Me mijëra paqeruajtës evropianë të dislokuar në vend, a mund të ndodhë që përqendrimi i burimeve dhe vëmendjes në lindje, ta lërë Kosovën më të cenueshme?

NATO-ja siguron që jo. Në një përgjigje dhënë Radios Evropa e Lirë, një zyrtar i aleancës thotë se “NATO-ja, prej kohësh, është e përkushtuar për sigurinë dhe stabilitetin e Ballkanit Perëndimor. Ne do të vazhdojmë të kontribuojmë në këtë drejtim, së bashku me angazhimet e tjera që mund t’i marrin aleatët”.

Misioni paqeruajtës i NATO-s, KFOR, është vendosur në Kosovë pas përfundimit të luftës, më 1999.

Aktualisht ka mbi 4.600 trupa – shumica dërrmuese e tyre evropianë. Italia prin me mbi 1.200, pastaj vijnë shtetet e tjera, si: Hungaria, Gjermania, Polonia apo Zvicra me qindra ushtarë.

Në Bosnje e Hercegovinë, gjithashtu, prej dekadash ka një mision paqeruajtës, që përbëhet prej forcave evropiane.

Me 1.100 ushtarë dhe 3.500 të tjerë rezervë, EUFOR-i ofron mbështetje për institucionet e këtij vendi në ruajtjen e paqes, që nga viti 2004, kur i ka zëvendësuar forcat e NATO-s.

Shefi i NATO-s, Mark Rutte, ishte në Bosnje dhe në Kosovë pikërisht këtë muaj. Në një takim me gazetarët në Prishtinë, më 11 mars, tha se angazhimi i NATO-s në rajon mbetet i fuqishëm edhe sot e kësaj dite.

Ai tha se dërgimi eventual i trupave evropiane në Ukrainë do të mund të ndikonte në rishikimin e pranisë së huaj ushtarake në Ballkan, por nuk tha se si apo kur.

“Është shumë herët [të flitet], sepse, së pari, duhet të arrihet marrëveshje për paqe në Ukrainë, apo për armëpushim, përpara se të filloni ta ruani atë”, tha Rutte.

Britania dhe Franca po udhëheqin përpjekjet për mbledhjen e një force ushtarake, që do të vendosej në Ukrainë, në rast të armëpushimit.

Kjo, pasi presidenti amerikan, Donald Trump, inicioi bisedimet për një marrëveshje paqeje mes Rusisë dhe Ukrainës – tre vjet pasi shteti rus nisi pushtimin në shkallë të plotë të fqinjit të tij.

“Mbretëria e Bashkuar dhe Franca po udhëheqin së bashku planet për aranzhimin e garancive të sigurisë për Ukrainën. Ne po e bëjmë këtë punë së bashku. Po bashkëpunojmë ngushtë me vendet partnere dhe po përpiqemi të krijojmë një koalicion vullnetarësh nga Evropa dhe më gjerë”, tha sekretari i Britanisë për Mbrojtjen, John Healey.

Pas një takimi të udhëheqësve evropianë, më 27 mars në Paris, presidenti i Francës, Emmanuel Macron, tha se ata u pajtuan që t’i shqyrtonin çështjet specifike ligjore rreth çfarëdo force evropiane të sigurisë për Ukrainën, dhe të raportonin pas tri javësh.

Kryeministri britanik, Keir Starmer, tha se misioni nuk do të ishte i mundur pa ndihmën e SHBA-së, por SHBA-ja ishte e ftohtë ndaj idesë së ndonjë roli ushtarak në Ukrainë.

Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, tha, po ashtu, se për Rusinë do të ishte e papranueshme prania e forcave të vendeve të NATO-s në Ukrainë – “në secilën rrethanë”, sipas tij.

Disa vëzhgues si Tim Less, nga Qendra për Gjeopolitikë e Universitetit të Kembrixhit, nuk presin që ky mision të formohet, pikërisht për shkak të këtyre kundërshtimeve.

Në vend të tij, Less pret që Evropa t’i fortifikojë shtetet që janë më të shqetësuara nga kërcënimi rus, si ato të Baltikut, Polonia, Rumania apo Moldavia.

“E, nëse vlerëson se Ballkani është në front për t’u ballafaquar me Rusinë, atëherë mendoj se do të shohim një militarizim më të madh, sidomos të Kosovës dhe Bosnjës. Por, nëse ndodh skenari i parë, ai do të kërkonte një lloj rialokimi të burimeve larg Ballkanit, drejt atyre vendeve të tjera”.

“Në atë rast, Serbisë do t’i dërgohej mesazh i qartë, se nuk do të përballej me kundërshtime, nëse i shtyn përpara qëllimet e veta politike”, thotë Less për programin Expose të Radios Evropa e Lirë.

Këtë mendim ndan edhe Hikmet Karçiq, bashkëpunëtor hulumtues në Universitetin e Sarajevës dhe autor i librit “Torturë, poshtërim, vrasje: Brenda sistemit të kampit serb të Bosnjës”.

Zhvendosja e vëmendjes mund të krijojë boshllëqe në siguri, sipas tij.

“Çdo dhunë që ndodh në rajon, ka potencial të përhapet nga një vend në tjetrin – në Bosnje, Kosovë, Mal të Zi, Serbi, Maqedoni të Veriut. E kemi parë këtë edhe në të kaluarën. Por, viteve të fundit ka qenë fokusi i Perëndimit, i NATO-s, ai që e ka mbrojtur rajonin”.

“Në Kosovë, për shembull, prania e trupave të huaja është arsyeja kryesore përse Serbia nuk ka bërë përpjekje – përveç para gati dy vjetësh në Banjskë – ta sulmojë fizikisht atë”, thotë Karçiq për Exposenë.

Jeta Loshaj, hulumtuese në Qendrën Kosovare për Studime të Sigurisë, pret që rajoni i Ballkanit të mbetet në radarin e Evropës dhe të zërë vend në secilin plan për mbrojtje që ajo bën.

Këtë, sipas saj, e dëshmon edhe vizita që bëri shefi i NATO-s në Kosovë, e paraprakisht edhe në Bosnje.

“Nuk e dimë ende nëse forcat [evropiane] do të vendosen në Ukrainë. Por, nëse një vendim i tillë merret, i bie që Evropa ka investuar në forcat e veta ushtarake. E kemi parë edhe planin për ndarjen e 800 miliardë eurove për mbrojtje. Mendoj se aty do të përfshihej edhe Kosova”, thotë Loshaj për Exposenë.

Loshaj u sugjeron institucioneve të Kosovës të mbeten në komunikim të ngushtë me aleatët ndërkombëtarë – qoftë me NATO-n si tërësi, apo edhe me shtetet e saj veç e veç.

Ajo e vlerëson në mënyrë të veçantë nismën për bashkëpunim ushtarak që u ndërmor së voni nga Kosova, Shqipëria e Kroacia.

“[Ajo] dërgon një mesazh se Kosova është gati për të gjetur mënyra jo vetëm për të forcuar kapacitetet e saj, por edhe për të reflektuar ndaj situatave të tanishme gjeopolitike”, thotë Loshaj.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, i cili synon një mandat të ri qeverisës, premtoi këtë javë mbi një miliard euro buxhet për Forcën e Sigurisë së vendit dhe përsëriti se Kosova do ta ndërtojë fabrikën e saj të municioneve dhe dronëve ushtarakë.

Less, nga Universiteti i Kembrixhit, beson se Kosova duhet të ndërmarrë dy hapa kyçë për të ruajtur vëmendjen e aleatëve të saj.

“Një është lobimi aktiv te Perëndimi, duke promovuar idenë se Serbia është kërcënim për të dhe duhet të frenohet. Dhe, nën dy, të investojë në sigurinë e saj, duke ndërtuar ushtrinë e saj, duke ndërtuar rezervat e saj të armatimit e kështu me radhë – në rast se i duhet të përballet me Serbinë drejtpërdrejt dhe pa ndihmë nga jashtë”, thotë Less.

Karçiq pajtohet se strategjitë e koordinuara diplomatike dhe ushtarake do të jenë vendimtare në balancimin e këtyre sfidave të njëkohshme të sigurisë.

Sipas tij, Perëndimi do të duhej ta ndihmonte Kosovën në forcimin e kapaciteteve të saj ushtarake dhe të sigurisë, përfshirë edhe rritjen e sigurisë kibernetike, për të qenë në gjendje të mbrohet nga kërcënimet e mundshme.

Bosnjën thotë se duhet ta inkurajojë t’i kapërcejë ndarjet e saj politike dhe të ndërmarrë hapa për t’i forcuar institucionet dhe kapacitetet e saj të sigurisë.

Në të kundërtën, Karçiq thotë se Rusia do të plotësonte çdo vakum të mundshëm që do të linte Perëndimi.

“Rusia, së bashku me mbështetësit e saj në Serbi dhe në Mal të Zi, do të përpiqej përfundimisht të pengonte zgjerimin e NATO-s në këtë zonë, si dhe integrimin e saj në BE. Po ashtu, do të bënte përpjekje për t’i destabilizuar edhe shtetet e NATO-s në Ballkan, si Mali i Zi. I kemi parë këto përpjekje edhe viteve të kaluara, sidomos me Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut”, thotë ai.

Dhe, me një administratë amerikane që sinjalizon më pak përfshirje në çështjet evropiane, Kremlini mund të ndjejë më pak presion për veprimet e tij, qoftë në Ukrainë, qoftë në Ballkan, thotë profesori Less.

“Inaugurimi i Donald Trumpit më 20 janar ishte një lloj bombe që shpërtheu në marrëdhëniet ndërkombëtare. Pothuajse kudo që shikoni, shihni një lloj të ndikimit të Trumpit”, sipas tij.

Në këtë klimë të pasigurt, sfida për Kosovën dhe Ballkanin Perëndimor në përgjithësi duket e qartë: qëndroni në radar, ose rrezikoni të mënjanoheni nga loja gjeopolitike, thonë analistët.

Por, kjo kërkon një balancë të kujdesshme mes interesave të brendshme dhe atyre ndërkombëtare – diçka që kurrë nuk është e lehtë, sidomos në një rajon si Ballkani.

Radio Evropa e Lirë

Një foto në dukje e padëmshme, e publikuar online në muajin shtator, është një copëz e vogël e mozaikut të të dhënave që ka gjetur Shërbimi bjellorus i Radios Evropa e Lirë për një bazë të armëve sekrete bërthamore të Rusisë në Bjellorusi.

Presidenti rus, Vladimir Putin dhe lideri autoritar, Aleksandr Lukashenko, kanë folur publikisht për zhvendosjen e armëve bërthamore ruse në Bjellorusi, pa treguar se ku do të ruhen raketat.

Fotografia, e shkrepur në bazën e municioneve 1405 në qendër të Bjellorusisë, mund të ketë zbuluar njërin prej lokacioneve.

Në të shihet komandanti i njësisë, koloneli Valery Kuzmin duke uruar njeriun e tij në festë.

Në një mur mbrapa tij, një monitor digjital shfaq nivelin e rrezatimit të matur në bazë, pavarësisht se është më shumë se 100 kilometra prej stacionit më të afërt bërthamor.

Pajisja është e listuar në katalogun e produkteve të kompanisë bjelloruse Atomex, si sinjalizuesi AT2327, me një panel informacioni që përdoret për monitorim të “ambientit të rrezatimit”.

Pajisje të tilla besohet se përdoren vetëm në Brigadën e 8-të për Siguri të Rrezatimit dhe Mbrojtje Biologjike dhe Kimike, si dhe nga njësiti ushtarak 7434, i cili ruan stacionin bërthamor Astravetskaja.

Radio Evropa e Lirë ka zbuluar të dhëna për masa të shtuara të sigurisë afër bazës 1405. Dokumentet tregojnë për një qendër që ruan profilaksinë e jodit – masë mbrojtëse në rast të ndonjë aksidenti në qendrën bërthamore.

Ajo përmendet në një aneks të dokumentacionit për një linjë të re hekurudhore që lidh bazën me një qendër tjetër – bazën e afërt ushtarake Asipoviçi – e cila besohet se do të jetë qendër potenciale për të ruajtur kokat bërthamore ruse.

Ligji bjellorus kërkon që qendrat e profilaksisë së jodit të jenë brenda 100 kilometrave të stacionit bërthamor apo të qendrës Çernobil.

Qendra 1405 nuk hyn në asnjërën kategori.

Qendra Asipoviçi është identifikuar si qendër potenciale për ruajtje të armëve bërthamore nga Federatat e Shkencetarëve Amerikanë më 2023. New York Times ka shkruar për këtë qendër në maj të vitit të kaluar.

Ndërtimi për linjën hekurudhore ka nisur në fund të verës.

Imazhet satelitore të nxjerra nga Planet Labs më 24 shkurt tregojnë se si është pastruar një zonë pyjore, që kanë nisur gërmimet dhe kanë nisur të vendosen themelet në bazë.

Dokumentacioni që ka të bëjë me projektin është siguruar nga Radio Evropa e Lirë përmes Belpolit – një grup i ish-zyrtarëve bjellorusë të sigurisë që tani punojnë kundër regjimit.

Në të ka hollësi për projektin, përfshirë ndërtimin e dhomave të rojeve dhe përmendet që shpenzimet prej 10 milionë dollarëve do të financohen nga Ministria e Mbrojtjes.

Radio Evropa e Lirë e ka edhe një fotografi të bërë së fundmi të qendrës Asipoviçi që tregon se punimet janë përshpejtuar në verën e kaluar.

Aty përfshihet ndërtimi dhe rinovimi i barakave, i magazinave për ruajtje të armëve dhe hangarë të rinj për raketat ruse Iskander, që mund të bartin koka konvencionale apo bërthamore.

Lukashenko ka bërë të ditur se ka pranuar dy njësi të raketave Iskander në shkurt të vitit 2024. Me një rreze prej 500 kilometrash, raketat e nisura nga Asipoviçi mund të godasin Letoninë, Lituaninë, Poloninë dhe Ukrainën.

Secila njësi duhet të ketë ambiente magazinimi për 24 pajisje, tetë prej të cilave për t’i bartur raketat.

Më 2023, imazhet satelitore kanë treguar se njëra ndërtesë është përfunduar, dhe themelet janë vendosur për dy të tjera. Imazhet e reja të shkurtit tregojnë se të gjitha ndërtesat janë kompletuar.

Edhe ndërtesat tjera shihen në fotografitë e bëra së fundmi. Aty ka blloqe banesash dhe një stadium sporti.

Më 14 mars, autoritetet lokale kanë raportuar se çelësat e 72 banesave të një ndërtese i janë dorëzuar ushtrisë.

Siç është raportuar “përfaqësuesit e njësiteve ushtarake të garnizonit Asipoviçi do të jetojnë në ndërtesë”.

Radio Evropa e Lirë e ka siguruar edhe një pamje tjetër satelitore të bazës së municioneve 1405. New York Times e ka identifikuar në maj të vitit 2024 si qendër potenciale për ruajtje të kokave bërthamore ruse.

Në dhjetor, Lukashenko ka thënë se ato kanë arritur në Bjellorusi.

“I solla kokat bërthamore këtu. Jo disa dhjetëra… ata nuk e kanë vërejtur se si i sollëm këtu”.

Imazhet e reja satelitore prej shkurtit tregojnë se është duke u ndërtuar një bazë dhe një linjë hekurudhore. Në dokumentacionin e siguruar nga Radio Evropa e Lirë përmenden këto katër platforma.

“Ndërtimi i platformave tregon se në ato do të ruhen pajisje për mbrojtje ajrore”, ka thënë analisti bjellorus, Konrad Muzyka me bazë në Poloni, në disa përgjigje për Radion Evropa e Lirë.

“E gjithë kjo sinjalizon se ka interesim të madh dhe që Bjellorusia do të bëjë shumë për ta mbrojtur këtë qendër nga sulmet me raketa”.

Për Muzykan, gjithçka është në përputhje me zhurmën e ndërtimeve në kantier.

“Tashmë është fakt që objekti i magazinimit, që mund të ruajë koka bërthamore për raketa Iskander, koka konvencionale dhe më të rëndësishmet kokat bërthamore, është duke u avancuar”, ka thënë Muzyka.

Numri në rritje i provave tregon që Asipoviç dhe baza e municioneve 1405 do të jenë vendi ku do të ruhen këto armë, nëse ato janë dërguar vërtet në Bjellorusi – ose hapësira po përgatitet për mbërritjen e tyre.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Krenare Cubolli

Si shtet me fuqi të konsiderueshme në Afrikën Lindore, njohja e Kosovës nga Kenia shkaktoi reagime të shumta në Kosovë dhe Serbi. Liderët e dy vendeve shfaqën shpresa dhe shqetësime për ndikimin e mundshëm, të cilin eksperti Gëzim Visoka e cilëson si një “pikë kthese”.

Që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës, shumë shtete e kanë njohur shtetësinë e saj. Por shumë të tjera, si në kontinentin afrikan, ende refuzojnë ta bëjnë këtë, për shkak të shqetësimeve për lëvizjet separatiste brenda shteteve të tyre.

Qysh në takimin e parë të mbajtur nga Unioni Afrikan (UA) këtë muaj, Maroku – që udhëheq presidencën e këtij institucioni për muajin mars – bëri thirrje për mbrojtjen e “integritetit territorial”, si mënyrë për të ruajtur stabilitetin në kontinent.

Njohja nga Kenia mund të sjellë një ndryshim të kësaj politike, duke nxitur që edhe shtete të tjera afrikane ta marrin të njëjtin vendim.

Gëzim Visoka, autor i librit “Çnjohja e shteteve”, thotë se, nëse institucionet angazhohen, kjo mund të jetë një “pikë kthese në favor të Kosovës”.

“Njohja nga Kenia paraqet një mundësi të mirë për Qeverinë e Kosovës, por edhe për aktorët e tjerë të angazhuar, që të rikthejnë vrullin dhe të punojnë në mënyrë të qëndrueshme dhe strategjike për të përmbyllur procesin e njohjes ndërkombëtare të Kosovës”, thotë Visoka për Radion Evropa e Lirë.

Visoka, profesor i Studimeve për Paqe dhe Konflikt në Universitetin e Dublinit në Irlandë, thotë se, në të ardhmen, Kosova duhet të synojë 10 deri në 12 njohje brenda vitit.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se njohja nga Kenia mund të nxisë një trend të njohjeve të Kosovës.

Ai tha se, personalisht, do të bisedojë me udhëheqës të Afrikës Lindore për të parandaluar “përhapjen e trendit [të njohjes së Kosovës]”.

Ai, gjithashtu, paralajmëroi se në dy javët e ardhshme do të ketë tërheqje të njohjeve të pavarësisë së Kosovës nga dy vende afrikane, por nuk i specifikoi.

Edhe në të kaluarën, Serbia ka njoftuar për tërheqje të njohjeve nga vende si: Surinami, Burundi, Liberia, Ishujt Solomon, Madagaskari, Gana e të tjera.

Shumica prej vendeve për të cilat Serbia pretendon se kanë tërhequr njohjen, janë nga Afrika.

Visoka, më herët, i kishte cilësuar çnjohjet e pavarësisë së Kosovës si “akte të çrregullta“, që nuk kanë kuptim në rastin e Kosovës, pasi që arsyet e përmendura në njohjet fillestare – si konstatimi i 2010-tës i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë se pavarësia e Kosovës nuk e shkel të drejtën ndërkombëtare – nuk kanë ndryshuar.

“Në shumicën e rasteve, çnjohjet ndodhin prej shteteve që janë kryesisht vende post-koloniale, pa traditë të gjatë diplomatike dhe që njihen për politikë të ndryshueshme të jashtme, që e ndërrojnë varësisht prej ndihmës financiare, ekonomike, bile edhe ushtarake, që marrin prej fuqive rajonale ose ndërkombëtare”, kishte thënë Visoka.

Ministria e Punëve të Jashtme dhe Diasporës (MPJD) e Kosovës e ka akuzuar Serbinë për presion ndaj shteteve për mosnjohjen apo tërheqjen e njohjes së pavarësisë së Kosovës.

Sipas saj, Serbia po shpërfill zotimet e Marrëveshjes për rrugën drejt normalizimit, që palët arritën në Ohër më 2023, përmes “refuzimit të njohjes së Kosovës dhe duke shtrembëruar parimet juridike ndërkombëtare”.

Pse ka nxitur reagime njohja nga Kenia?

Përveç shpresës nga Kosova dhe frikës nga Serbia se njohja e Kenias mund të nisë një trend të ri të njohjeve, njohja e Kenias në veçanti ka rëndësi.

Prej shteteve afrikane që e kanë njohur pavarësinë e Kosovës deri tani, Kenia është shteti i dytë me bruto prodhimin e brendshëm më të madh, pas Egjiptit.

Pas zyrtarizimit të njohjes nga Kenia, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha se gjatë takimit me presidentin e Kenias, William Ruto, diskutuan edhe për “mundësitë për thellimin e bashkëpunimit në tregti, arsim, turizëm dhe fusha të tjera me interes të përbashkët”.

“Të dyja vendet tona janë të përkushtuara për hapjen e misioneve diplomatike si një hap konkret drejt një partneriteti të fortë dhe të qëndrueshëm”, shkroi Osmani në X.

Deri tani, roli i Kenias në Ballkan ka qenë i kufizuar në misionet paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara.

Por në Afrikë e veçanërisht në Afrikën Lindore, ky shtet gëzon një rol të rëndësishëm si fuqi rajonale, përmes pjesëmarrjes në projekte të ndryshme, si autostrada elektrike me Etiopinë dhe Rrjeti i Energjisë i Afrikës Lindore.

Kenia, gjithashtu, është anëtare themeluese e Komunitetit të Afrikës Lindore (EAC), kryesimin e së cilës tani e gëzon presidenti Ruto.

Ajo ka luajtur disa herë rol kyç edhe në ndërmjetësimin e konflikteve brenda rajonit.

Për shembull, më 28 mars, Kenia dërgoi ish-kryeministrin Raila Odinga në Sudanin Jugor, me synimin për të parandaluar rikthimin e luftës civile.

Pse nuk e njohin Kosovën më shumë shtete?

Që nga viti 2008, Kosova ka siguruar njohje nga gati 120 shtete. Në vitet e fundit, MPJD-ja është kritikuar nga opozitarë dhe njohës të politikës për mosangazhim për njohje të reja.

Visoka thotë se ka shumë arsye pse Kosova nuk ka siguruar më shumë njohje. Ndër to, kryesore janë “zhvendosja e prioriteteve të politikës së jashtme të Kosovës” dhe “fushata proaktive diplomatike e Serbisë për të parandaluar dhe, kur është e mundur, për të tërhequr njohjet e Kosovës”.

Sipas tij, ndikim ka pasur edhe Marrëveshja e Uashingtonit, e nënshkruar më 4 shtator 2021, kur Kosova është pajtuar që të respektojë një moratorium njëvjeçar, përmes së cilit, nuk do të aplikonte për anëtarësim në organizata ndërkombëtare.

“Kjo ka krijuar përshtypjen ndërkombëtare se Kosova nuk është më e interesuar për njohje të reja, ose se rruga për njohje duhet të kalojë përmes dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë”, thotë Visoka.

Marrëveshja e Uashingtonit obligoi edhe Serbinë që të pezullonte iniciativën e saj për t’i bindur shtetet e ndryshme të botës që ta tërhiqnin njohjen e pavarësisë së Kosovës.

Visoka thotë se shumë shtete frikësohen se procesi i njohjeve mund të ketë efekte destabilizuese dhe t’i minojë interesat e tyre, “prandaj kanë prirje të ruajnë rendin ndërkombëtar ekzistues dhe t’i japin përparësi integritetit territorial ndaj së drejtës për vetëvendosje”.

Por, sipas tij, kjo gjë mund të ndryshojë, nëse shteti që kërkon njohje, si Kosova, angazhohet “me diplomaci proaktive” dhe “bashkëpunon ngushtë me aleatët e vet në botë”.

Radio Evropa e Lirë