VOAL – Një popull që harron lavditë e patriotizmit është një popull në rënie. E kaluara shënon detyrat e së ardhmes.
Ligji zgjedhor është testamenti politik i parlamenteve.
Kur mbaroj së thëni atë që dua të them, atëherë përfundoj së foluri.
Monarkia na bashkon, republika na ndan.
Në Itali nuk është triumfi i ideve që çon në pushtet. Atje ju çojnë manovrat e ulëta në Montecitorio, intrigat e padenja në Quirinale. Nga kjo rrjedh se njeriu i ndershëm që ka besim tek virtyti, që nuk intrigon dhe nuk di të intrigojë, gjithmonë mposhtet nga mediokrit dhe korruptuesit.
Italia është vendi i fraksioneve. Është një sëmundje që na zvarrit që në Mesjetë, dhe vuajtjet dhe robëria e së cilës nuk ishin në gjendje ta shërojnë; atëherë grumbulloheshin sektet politike, sot grumbullohen grupet parlamentare. Me një ndryshim, se të parët kishin një ideal pak a shumë racional të qeverisjes, ndërsa të tjerët komplotuan për të kapur pushtetin.
Italia nuk mund të respektohet nga të huajt kur mungon vazhdimësia në politikën ndërkombëtare. Nëse me ndërrimin e ministrave, secili ministër bën sipas kokës së tij, është e pamundur që qeveritë e tjera të kenë besim tek ne.
Me krijimin e Shteteve të Bashkuara të Evropës, çdo grindje e kombësisë do të pushonte. Secili popull do të zinte vendin e tij në bashkimin e madh evropian. Dominimi i një kombi mbi një tjetër, i një race mbi një tjetër, do të përfundonte. Ne nuk do të kishim një luftë mes të krishterëve dhe myslimanëve në Ballkan. Skandinavët, polakët do të rifitonin autonominë e tyre. Paqja midis Gjermanisë dhe Francës do të bëhej menjëherë. Italia nuk do të kishte nevojë të rimarrë ishujt e saj dhe çështja e kufirit do të bëhej një akt me interes administrativ. Çfare tjeter? Të gjitha shtetet duke qenë të barabarta, nuk do të kishte tirani të princërve apo qeverive.
Është e nevojshme të dimë të kërkojmë, dhe me kohë, të shmangim kurthet e diplomacisë. Mjerë ne, nëse fillon keq! Do të jemi të çorientuar, dhe madje edhe kur të kemi të drejtë, do të përfundojmë keq.
Qeveritë e lirisë janë Qeveri të maturisë dhe arsyes.
Diplomatët duhet të studiojnë vendin në të cilin jetojnë, të ndjekin me kujdes ngjarjet e tij dhe të zhvatin sekretin e së ardhmes nga ministrat e pushtetit tek të cilët janë akredituar.
Diplomacia, sipas vulgaritetit të politikanëve, do të ishte arti i gënjeshtrës. Diplomacia, nga ana tjetër, është arti i parashikimit dhe mundësive.
Diplomacia nuk ka qenë kurrë sentimentale. Mendjemprehtë, jep kur merr. Respektuese kur përballet me një qeveri që vlen dhe imponon vlerësimin.
Shpifja përbuz mesatarët, kap të mëdhenjtë.
Urrejtja dhe hakmarrja janë sëmundje që duhen trajtuar. Bota udhëhiqet nga ligji i dashurisë.
Lufta është mjet dhe jo qëllim. Ne nuk jetojmë me luftë, sepse njeriu ka lindur për të krijuar dhe jo për të shkatërruar.
Lufta ka vetëm një zyrë legjitime, dhe ajo është të garantojë integritetin e territorit kombëtar ose të bëjë drejtësi, kur drejtësia na mohohet, ose kur na mungojnë mjetet për ta marrë atë ndryshe.
Tirania si e turmave ashtu edhe e individit është njësoj fatale për kombin.
Frika është qetësimizm, është indiferencë ndaj gjithçkaje që është e mirë dhe e virtytshme, është durim i nënshtrimit dhe fyerjes. Fatkeqësisht, njeriu është frikacak nga natyra e tij. Sparta i përgatiti heronjtë me edukimin burrëror të qytetarëve të saj. Ne bëjmë të kundërtën.
Aleancat bëhen kur rreziku është i pashmangshëm. Miq të të gjithëve, besnikë ndaj traktateve, pa lidhje për të ardhmen. Shtetet duhet të qëndrojnë të forta, të fuqishme me forcën e tyre dhe të presin rastin.
Vlera e aleancave midis qeverive varet nga shkalla e besimit që burrat në pushtet kanë mes tyre.
Në vendin tonë nuk është liria ajo që mungon; kemi aq shumë në Angli. Mungojnë zakonet e lirisë, disiplinës.
Ne duam paqe, por nuk duhet ta gjejmë veten të papërgatitur për luftë. Ne duhet të kujtojmë se një luftë fatkeqe në kohët moderne paguhet duke zvogëluar territorin dhe me miliarda dëmshpërblime. Jo vetëm nderi kombëtar do të humbte, por edhe pasuria e taksapaguesve; unë gjithashtu do të thoja pa hezitim se një katastrofë lufte mund t’i kushtojë ekzistencës së kombit.
Ajo që më dhemb dhe më trishton është indiferenca politike, neglizhimi i asaj që po ndodh, besimi i verbër në një të ardhme që nuk diskutohet dhe që pritet pa e përgatitur atë. Mjerë ne kur e gjejmë këtë inerci të mendjes tek ata që janë lart. Asgjë më e keqe në Itali sesa fatalistët.
Të kesh frikë nga lufta dhe t’i nënshtrohesh gjithmonë të huajit nga frika e luftës, ia vlen ta provokosh atë, ose të paktën ka rëndësi në efektet e saj të sigurosh një humbje pa luftë.
Unë jam i çmendur, sepse dua një Itali të madhe dhe të respektuar. Unë jam një megaloman, jam një subjekt çmendurie. Për fat të mirë Dante dhe Virgjili që kishin vizionin e atdheut të madh ishin po aq të çmendur sa unë; poetët më të mëdhenj; Mazzini, apostull i unitetit, bashkëpunues në çdo kohë në ndërmarrjen e madhe të bashkimit kombëtar. Pigmenë të mençur janë ata që nuk bënë asgjë për vendin tonë dhe që luftojnë për ta bërë atë më të vogël dhe për të edukuar brezin e ri në shkollën e frikacakut./Elida Buçpapaj
Komentet