Ish Presidenti, Kryeministri dhe lideri historik dhe karismatik i Shqipërisë dhe Partisë Demokratike të Shqipërisë (PDSH-së)-Prof. Dr. Sali Berisha vjen nga rajoni i njohur i Tropojës, e cila me plotë të drejtë nga i madh e i vogël i popullit ose kombit tonë shqiptarë quhet dhe konsiderohet si Atllasi, Piemonti dhe Shtylla diellore dhe qiellore e Kosovës dhe Shqiptarizmës.
Në gusht të vitit 1943, në Kuvendin ose Besëlidhjen e Madhe të Malësisë së Gjakovës në Bujan të Tropojës: Asokohe u vendos mbi ndarjën ose shkëputjen e përgjithshme dhe përfundimtare të Kosovës nga Serbia dhe ish Jugosllavia.
Ndonëse, Tropoja Kushtrimtare dhe Kryengritëse-para fillimit të Luftës së Dytë Botërore, së bashku me Hasin dhe Kukësin, ishin pjesë (njësi) përbërëse të Prefekturës së Kosovës.
Aty (atje) janë edhe fiset dhe krahinat e njohura shqiptare të Tropojës si Bujani, Shoshani, Nikaj-Mërturi, Buçpapajt. Mulajt, Berishajt (Berisha), Haklajt, Lushajt, Cërnica, dhe të tjera që datojnë dhe janë aty që nga etapat ose periudhat me të hershme të Bronzit dhe Neolitit ( 2000 ose 1700 vjet-para Krishtit):
Me fjalë tjera, Tropoja si Krahinë e shquar shqiptare së bashku me historinë dhe gjenealogjinë e saj dardano-iliro-shqiptare, na bën të ndjehemi të lumtur dhe tepër krenar me historinë dhe pemën tonë familjare ose gjenealogjike. Gjenalogjia- genea (genos) dhe logos (shkenca): është disciplina ose shkenca e njohur mbi familjen.
Ndaj, mëqe familja është shtet në miniaturë, ndërsa, shteti-familje e madhe në magjistraturë: Atëherë do cekur ose shtuar në vazhdim se në ato bjeshkë ose alpe të bardha të Malësisë së Tropojës (Gjakovës) sikur ruhen zemra, truri, shpirti dhe sytë e kombit dhe atdheut tonë.
“Ubi bene, ibi patria” et” “Lex mihi patria”.(” Aty ku është mirë, aty është atdheu im” & “Atdheu për mua është ligjë.)
S’do mend se narrativa ose komponenta e empatisë së njohur ndaj dikujt, sipas psikologjisë politike, në radhë të parë ka të bëjë me aftësinë (zgjuarësinë) ose intelegjencën e njohur shpirtërore, emocionale, mentale ose psikologjike, për t’i njohur, kuptuar dhe pranuar ndjenjat, emocionet ose sentimentët e personave (individëve), grupeve, komunitetëve ose etnitetëve të posaçme në diversitete të ndryshme, rivalitet ose polaritet. Dhe, mbi të gjithat, ndarjen, dallimin ose klasifikimin e ndjenjave ose sentimentëve të njohura shpirtërore ose emocionale nga ndjenjat, përjetimet, përceptimet dhe anticipimet e njohura racionale, koshiente (logjike), shkencore ose humaniste.
Do duhej të ishte pikërisht kjo çështje si shpata e Damokleut të cilën ish Presidenti dhe kryeministri Berisha pranoi ta vëntë mbi kokë, por e cila ndoshta mund të jetë edhe instrumenti ose arma kryesore me të cilën z. Berisha do përpiqet të ndeshet me sfidat e ndryshme epokale ose monumentale në karieren e tij politike, shtetërore, nacionale etj. E sidomos në kuptimin e përgjithshëm të bashkimit ose kombinimit (konvencionalizimit) të anës spirtuale dhe materiale me anë praktike dhe teorike, respektivisht, heroike dhe patriotike.
“Pacta sun serranta” (“Marrëveshjet duhet zbatuar ose respektuar”)!
Mëqe, sipas Sokratit, Platonit dhe Aristotelit, jeta është qef, lezet ose komedi për ata që jetojnë, dominojnë ose sundojnë, dhe tragjedi për ata që ndjejnë ose përjetojnë: Nuk është aspak e ndershme ose etike, të bërit sehirë, apo të qëndruarit indiferent, apatik, anemik, semantik, indolent ose inferioristik-ndajn kalvarit ose golgotës së madhe politik, administrative dhe gjyqaore ose juridike të ushtruar vazhdimisht ndaj Dr. Berishës! Kjo mendoj se nuk i bën nderë askujt. Dhe, aq me pak kombit dhe atdheut
I mirë, ose i keq (contradictio in adjecto)- Sali Berisha është njeri prej heronjve, akterëve ose protagonistëve kryesor të politikës dhe historisë moderne shqiptare.
Se këndejmi, të dishë ose kuptosh se çfarë (çka) janë jeta, qenia, materia dhe ekistenca së bashku me lirinë (çlirimin), drejtësinë dhe barazinë e njohur shtetrore, nacionale, etnike, kulturore, historike, gjeografike dhe kështu me radhë, e të mos luftosh, përpiçësh ose sakrifikosh për to si lider, politikan a çatip i mirëmbajtur dhe paguar nga shteti, nuk ka ligësi dhe poshtërsi më të madhe.
Në instancë të fundit, ideologjia e importuar shtetrore, nacionale dhe politike sipas Adornos, Marcuzes, Formmit dhe Horkheimerit, është reflektimi i një realiteti artificial, dhe ka një karakter totalitar ose autoritar i cili mbështjell tërësinë e marrëdhënieve njerëzore ose sociopolitike, dhe për Adornon “tërësia është false” ose artificiale. E sidomos ajo shqiptare ose kosovare, e mbështetur ose bazuar në mohim e çdo vlere ushtarake (luftarake), çlirimtare, heroike, patriotike, shtetrore, nacionale, historike ose gjeorafike për gjithëka ose për asgjë.
Arsyeja e kontraditore e kësaj “formule” kujtoj se qëndron tek një konceptim i gabuar dhe tepër modest i kulturës shtetrore dhe nacionale që e redukton atë në reflektim partiak, qeveritar ose ideologjik të status quo-së, dhe nuk i jep të drejtë impulsit të kundërt të veprimit ose reagimit që përmban ideologjia dhe kultura e lartë shtetrore, nacionale, politike, ushtarake (luftarake), çlirimtare, patrotike, historike, materialiste, idealiste, dialektike etj.
Është teza e kulturës si ideologji e përbashkët shtetrore, nacionale ose politike, në vështrimin e parë, si teori borgjeze ose skllavopronare e dhunës ose shfrytëzimit (eksplatimit) optimal ose maksimal të individit dhe kolektivitetit. Por kjo ide ose ideologji, si çdo fjalim i ashpër kundër gënjeshtrës së palës tjetër antropologjike ose antropolitike, ka një tendencë të dyshimtë për tu transformuar nga ana e saj si kauzalitet ose ideologji e lartë shtetrore, nacionale ose politike. Kjo për faktin se gjykimi i shëndoshë dhe racional sikur janë “bërë shoshë” ose hi e pluhur në politikën dhe diplomacinë shqiptare, si dhe në atë kosovare. E sidomos atëherë kur merren vendime, gjykime ose aksione të rënda ose drakonike mbi bazën e asgjësë për asgjë!
E tërë kjo si duket ka ardhur si pasojë e përdorimit ose konsumimit të tepruar të pushtetit dhe politikës nën rrjedhën ose llupën e një “dialektike” identitare, autoritare dhe totalitariste, ku vlera dhe cilësia e atributit dhe sublimimit publik ose politik, reduktohet ose përkthehet në favor të masës ose sasisë konsumuese. Dhe, ku përmes subjektit të ndërlikuar ose kompleksivë të transformimit, transferimit ose bartjes së edukatës, kluturës, shkencës, politikës sè lartë ose diplomacisë në natyrën dhe karakterin e njohur të personave ose individëve të ndryshëm pushtetmbajtës ose politikë: edhe shtreast e larta ose kategoritë qëndrore të shtetit dhe shoqërisë, përkthehen në kategori sociale ose societale.
Duke menduar në narrativin (narracionin) dhe fuqinë e njohur nxitëse, kreative dhe stimuluese të elitës së njohur shkencore, intelektuale, kulturore ose politike, e cila shquhët dhe karakterizohet me një shpirt të pasur hulumtues si dhe me metoda të njohura shqyrtimi, eksperimentimi, vëzhgimi, studimi dhe analize.
Kjo mëse tepërmi ose mëse shpeshti ndodhë në shtetët ose shoqëritë post-moderne ose neoliberaliste (….) ku e bukura, e vërteta, sublimja dhe madhështorja, bëhen konkubine ose kurtizane të “industrisë agjituese ose propagandistike”… Mbase, kundërshtare të shkencave politike, si dhe të çfarëdollojë teorie shkencore, humaniste ose metaestetike që krijon vlera dhe sisteme moderne ose bashkohore. E sidomos aty.. ku ajo ose ato çfarë mendohen, thuhen dhe shkruhen për lirinë (çlirimin), shtetin dhe pavarërsinë e Kosovës, shpesherë janë shumë larg nga realiteti, funksioni dhe ndikimi i tyre real ose substancial (esencial) në jetën e njerëzve ose qytetarève shqiptar ose kosovar, në ndërgjegjen dhe vetëdijen e tyre shtetrore, nacionale, politike, historike, ushtarake (luftarake), patriotike etj.
Ndonëse, ky ndikim ose funksion penetron dhe interferon në mënyrë ekzakte, apo të shtrembëruar edhe në mendimin dhe opinionin e njerëzve ose qytetarëve, dhe i cili anasjelltas ka inkursione ose reperkursione të shumëta eksterne ose eksplikative. Duke iu përshtatur në një masë të dukshme ideologjisë sundimtare ose dominuese.
Ndaj, misioni ose detyra e një intektualI politik dhe diplomatik,apo kritiku dialektik të kulturës shtetrore, nacionale, institucionale, politike, diplomatike, ushtarake (luftarake), historike etj., nuk është celebrimi i ndarjes së mendjes nga materia, të artit, patriotizmit ose heroizmit tè njohur ushtarak (luftarak) nga administrimi dhe kauzaliteti i njohur shtetror, nacional, historik dhe politik, të kulturës shtetrore, nacionale dhe politike nga qytetërimi i lartë evroperëndimor etj. Jo, por misioni ose detyra e saj (e tyre) konsistojnë më tepër në insistimin ose racionalizmin kritik dhe metodologjik- ndaj radikalitetit tè dyshimtë të një “kulture” ose “ideologjie” të lartësuar ose glorifikuar tej mase, në përbërjen e sè cilës premtimi i saj për liri, drejtësi, barazi dhe pavarësi të plotë, mund të realizohet me mjete ose instrumente ligjore, respresive, inkurisive ose repërkusive. Mbase, duke i shpifur, paditur dhe çuar në izolim ose burg shtepiak, te gjithë kundërshtarët e mundshëm politikn etj,.
Theodor Adorno dhe Max Horkheimer në “Dialektikën e Iluminizmit” pos tjerash, tek koncepti i arsyes instrumentale ose subjektive, gjëtën ose zbuluan faktorët ose shkaqët kryesore dhe iracionale të krizave ose katastrofave të ndryshme njerëzore, humanitare, sociale, politike, ekzistencialiste etj. Duke u shprehur dhe angazhuar për iluminizmin dhe kriticizmin racional e dialektik, i cili do duhej të përshtaste njeriun me racionalitetin e natyrës (arsyeja objektive). Domethënë, do duhej të ishte një proces çmitizues dhe demistifikues-kundër mitëve, dogmave, fetishëve , fobive, paranojave ose totemëve të reja- më të qëndrueshme, me të rezistueshme dhe më të rrezikshme se sa ato të vjetrat. E sidomos atyre të arsyes instrumentale ose subjektivo-sugjestive.
Këtu qëndron edhe dialektika e brendshme historike e çdo lloj racionalizmi. Në narrativin ose kapitullin që flet për “Industrinë kulturore”,- koncept që Adorno dhe Horkheimeri e favorizonin më tepër në krahasim me atë të “kulturës masive”, gjegjësisht, “industrisë politike, agjituese ose propagandistike”, ku përthithja e kulturës shtetrore, nacionale, institucionale, politike, ushtarake, çlirimtare ose patriotike, respektivisht reduktimi dhe mono-dimensionalizimi i tyre, shihen si rrjedhim ose rezultat i një administrimi negativ nga ana e autoritetit dhe totalitetit social dhe politik, në funksion të logjikës së sundimit dhe fitimit, në mundësinë për t’iu përgjigjur nevojave dhe kërkesave elementare ose ekzistencialiste të shtetit, popullit ose shoqërisë.
Koncepti elitar dhe egalitar mbi demokracinë si një koncepcion shkencor ose metodologjik, apriori nuk do vlente aq shumë poqese nuk do të nxirrej nga ndërthurjet dhe interferimet e njohura të interaksionit social dhe atij antropologjiko-epistemologjik (ose antropolitiko-antropohistorik). Kjo mbase, është njëra prej çështjeve më thelbësore ose esenciale që mund të shtrohet ndonjëherë.
Duket se e tërë etika, politika, psikologjia, sociologjia, filozofia ose antropologjia kulturore dhe politike, mund të kenë kuptim vetëm nga përgjigjja që mund të ipet mbi këtë fenomen diskursiv.
Se këndejmi, as idetë, konceptet ose idealet e njohura të demokracisë perëndimore ose kapitaliste, nuk paraqesin një model ose koncept të qartësuar dhe final i cili e ka arritur përsosjen ose perfeksionin e tij optimal ose maksimal. Jo, sepse, as idetë ose ifealet e demokracisë nuk përmbajnë ndonjë substrat ose substitut esencial ose substancial që do e imponin vetvetën e tyre si fakte ose realitete të pakontestueshme dhe relevante.
Ky duket se ishte edhe narrativi, misioni, ose kuptimi i përkufizimit që Prof. dr. Sali Berisha i jep koncepcionit mbi lirine, drejtësinë dhe barazine. Me liri, drejtësi dhe barazi, duhet kuptuar një koncepcion të caktuar të jetës së përbashkët, përkatësisht të organizimit të bashkësisë shtetrore, nacionale ose politike sipas asaj që secilit individ i mundësohet të zërë vendin që i takon në pajtim me natyrën, karakterin, dëshirat dhe aftësitë e tij intelektuale, profesionale dhe intelegjente, i cili në të njëjtën kohë e siguron mirëqenien e shtetit dhe shoqërisë si tërësi.
Pra, pikërisht përmes një koncepti esencialist ose substancialist në kuptimin e qytetarit si ‘cityoen’ ose ‘burgerosi të lartë politikë’ i cili duhet të jetë ai tek i cili do mund të pajtoheshin edhe dimensioni i veçantë personal, edhe dimensioni i përgjithshëm i kolektivitetit si qenie (specie) shoqërore, qytetare, kulturore ose politike, sipas asaj se individi dhe kolektivitetit, vërtetë mund të bashkohen me të tjerët, vetëm duke e pranuar frymën e qytetërimit dhe subjektivitetin e tyre si qytetar.
Ndërkaq, bashkimi ose lidhja e tyre me të tjerët mund të bëhet vetëm përmes arritjes dhe lartësimi drejt asaj që është më e mira per njeriun, popullin (kombin) dhe shtetin. Vetëm duke u qytetëruar, edukuar dhe kulturuar ne mund të arrijmë një bashkësi të vërtetë njerëzore, qytetare, kulturore dhe politike.
Si për shëmbull kryeministri kosovarë, Albin Kurti ndodhët ne epersi (perparesi) enorme ose absolute ndaj opozites se atjeshme kosovare ne saj te asaj se z. Kurti dhe krahu i tij politik, vazhdojne t´i mbyllun dhe sanojne vrimat, gropat, vakumet ose humnerat e ndryshme shteterore dhe nacionale qe i kane celur (hapur), ngritur ose krijuar dikur ata qe jane sot ne opozite, ndersa opozia kane ngelur vetem duke hapur ose celur gropa, vrima, hendece, gremina, trashe ose istikame te reja ndaj z. Kurti, pa menduar as reflektuar kurre se ne radhe te pare poia bejne ose hapin varrin politik etj..vetevetes se tyre.
Pa u thëlluar këtu edhe në çështje dhe aspekte të tjera shkencore ose humaniste.