Victor Hugo
A VILLEQUIER
________________
Fan Noli
VAJTIM PER BIJEN
A VILLEQUIER
MAINTENANT que Paris, ses pavés te ses marbres,
Et sa brume et ses toits sont bien loin de mes yeux;
Maintenant que je suis sous les branches des arbres,
Et que je puis songer à la beauté des cieux;
Maintenant que du deuil qui m’a fait l’âme obscure
Je sors, pâle et vainqueur,
Et que je sens la paix de la grande nature
Qui m’entre dans le coeur;
Maintenant que je puis, assis au bord des ondes,
Ému par ce superbe et tranquille horizon,
Examiner en moi les vérités profondes
Et regarder les fleurs qui sont dans le gazon;
Maintenant, ô mon Dieu ! que j’ai ce calme sombre
De pouvoir désormais
Voir de mes yeux la pierre où je sais que dans l’ombre
Elle dort pour jamais;
Maintenant qu’attendri par ces divins spectacles,
Plaines, forêts, rochers, vallons, fleuve argenté,
Voyant ma petitesse et voyant vos miracle,
Je reprends ma raison devant limmensité;
Je viens à vous, Seigneur, père auquel il faut croire;
Je vous porte, apaisé,
Les morceaux de ce coeur tout plein de votre gloire
Que vous avez brisé;
Je viens à vous, Seigneur! confessant que vous êtes
Bon, clément, indulgent et doux, ô Dieu vivant !
Je conviens que vous seul savez ce que vous faites,
Et que l’homme n’est rien qu’un jonc qui tremble
[au vent;
Je dis que le tombeau qui sur les morts se ferme
Ouvre le firmament;
Et que ce qu’ici-bas nous prenons pour le terme
Est le commencement;
VAJTIM PER BIJEN
TANI që nga Parisi i vështirë
Mermer, tavane, truall, mjegull nukë shoh,
Tani jam nënë lisa, nënë deg’ i shtrirë,
Dhe bukuri’ e qjellit mendjen po m’a ngroh
Tani nga zia që më çthuri si gërmadhe
I zbet’ i gjallë dal,
Më hyn në zëmër paqja e natyrës madhe
Dhe qetësi më fal.
Tani me valat det’i gjërë më gostit,
Më prek i qeti, madhështori horizon;
Tani të thellat të vërteta po nxonit,
Dhe lulet e lëndinës syri m’i gëzon.
Tani, o Perëndi, po gjenj fuqinë sterrë
Të shoh me syt’e zes
Të shkretin gur nënë të cilin vajz’e mjerë
Fle gjumin pa mëngjes.
Nga pamjet perëndore mëndja m’u-ndriçua,
Nga fushat, pyjet, brigjet, lumi i kulluar,
Shoh vogëlinë time dhe çudit’e tua
Mbledh mendjen, di që je i math, i pambaruar.
Ja ku të vinj, o Atë që besonj, o Zot,
Të sjell përunjësisht
Zëmrën që m’a ke mbushur me lavdi, dhe sot
M’a theve plotësisht.
Ja ku të vinj o Zot, dhe proklamoj që je
I mir’ i ëmbl’ i dhëmpshur, Perëndi i Jetës,
I vetëmi që di se ç’bën edhe përse.
Njeriu është kallm i shëmbur i kënetës.
Të thom që varri, kur të vdekurit mbulon,
Portën e qjellit hap,
Që jeta jonë tatëpjetë kur mbaron
Përpjetë nis me vrap.
A VILLEQUIER
Je conviens à genoux que vous seul, père auguste,
Possédez l’infini, le réel, l’absolu;
Je conviens qu’il est bon, je conviens qu’il est juste
Que mon coeur ait saigné, puisque Dieu l’a voulu!
Je ne réiste plus à tout ce qui m’arrive
Par votre volonté.
L’âme de deuils en deuils, l’homme de rive en rive,
Roule à l’éternité.
Nous ne voyons jamais qu’un seul côté des choses;
L’autre plonge en la nuit d’un mystère effrayant.
L’homme subit le joug sans connaître les causes,
Tout ce qu’il voit est court, inutile et fuyant.
Vous faites revenir toujours la solitude
Autour de tous ses pas.
Vous n’avez pas voulu qu’il eût la certitude
Ni la joie ici-bas!
Dès qu’il possède un bien, le sort le li retire.
Rien ne lui fut donneé, dans ses rapides jours,
Pour qu’il s’en puisse faire une demeure, et dire:
C’est ici ma maison, mon champ et mes amours!
Il doit voir peu de temps tout ce que ses yeux voient;
Il viellit sans soutiens.
Puisque ces choses sont, c’est qu’il faut qu’elles soient;
J’en conviens, j’en conviens!
Le monde est sombre, ô Dieu ! l’immuable harmonie
Se compose des pleurs aussi bien que des chants;
L’homme n’est qu’un atome en cette ombre infinie,
Nit où montent les bons, où tombent les mérchants.
Je sais que vous avez bien autre chose à faire
Que de nous plaindre tous
Et qu’un enfant qui meurt, désespoir de sa mère,
Ne vous fait rien, à vous.
VAJTIM PER BIJEN
Je i pasosur, absollut, dhe i vërtetë
Ti vetëm, At’ i laretë, e pranoj mi gju;
Pranoj që ësht e mirë, ësht e drejtë
Që zëmra m’u-përgjak, se Zoti e deshi ashtu.
Më s’kundërshtonj për asnjë gjë që po më ther,
Se ashtu deshe ti;
Shpirti nga zi, edhe nga vrer në vrer
Shkon në përjetësi.
S’po shohim kurr’ asgjë përveçse nga një anë,
Tjatr’anë mbytet në mister e në furtunë;
Njeriu vuan nënë zgjedh’ e s’e di shkanë,
Çdo gjë i fluturon, asgjë s’i hyn në punë.
O Zot, përherë na rrethon me shkretëtinë,
Me pranga dhe me fre;
S’ke dashur kurrë të na japësh shigurinë
Dhe gazin përmi dhe.
Sa shohim një të mirë, fati na e tret,
S’na dhe asgjë në jetën rot’ edhe rodhan
Që të qëndronjë dhe të thomi, mor aman:
Kam një shtëpi, një arë, dhe një dashuri.
Çdo gjë e shohim për një çast të kufizuar
Dhe mplakemi pa shtek;
Kështu na qënka, ashtu ka për të vazhduar.
Pranoj edhe s’e prek.
Kjo botë, o Zot, kjo harmoni e pandryshuar
Përbëhet ma vajtime edhe me kremtime;
Bërthama jemi në tufan të pambaruar,
Të mirët hipin, dhe të liqtë zhyten në mundime.
E di, o Zot, ke punë shumë, dhe s’ke nge
Për ne të bëhesh vrer;
Për nënën vdekj’e foshnjës djek si një rufe,
Po ty s’të bën qeder.
A VILLEQUIER
Je sais que le fruit tombe au vent qui le secoue,
Que l’oiseau perd sa plume et la fleur son parfum;
Que la création est une grande roue
Qui ne peut se mouvoir sans ecraser quelqu’un;
Les mois, les jours, les flots des mers, les yeux qui
Passent sous le ciel bleu: [pleurent,
Il faut que l’erbe pousse et que les enfants meurent,
Je le sais, ô mon Dieu !
Dans vos cieux, au delà de la sphère des nues,
Au fond de cet azur immobile et dormant,
Peut-être faites-vous des choses inconnues
Où la douleur de l’homme entre comme élément.
Peut-être est-il utile à vos desseins sans nombre
Que des êtres charmants
S’en aillent, emportés par le tourbillon sombre
Des noirs événements.
Nos destins ténébreux vont sous des lois immenses
Que rien ne déconcerte et que rien n’attendrit
Vous ne pouvez avoir de subites clémences
Qui dérangent le monde, o Dieu, tranquille esprit!
Je vous supplie, ô Dieu ! de regarder mon âme,
Et de considérer
Qu’humble comme un enfant et doux comme une
Je viens vous adorer ! [femme,
Considérez encor que j’avais, dès l’aurore,
Travaillé, combattu, pensé, marché, lutté,
Expliquant la nature à l’homme qui l’ignore,
Éclairant toute chose avec votre clarté;
Que j’avais, affrontant la haine et la colère,
Fait ma tâche ici-bas,
Que je ne pouvais pas m’attendre à ce salaire,
Que je ne pouvais pas
VAJTIM PER BIJEN
E di që pema bie kur fryn një erë,
Zogut i bie pënda, lulja shkunt aromën;
Kriesa është rot’e madhe si poterë,
Dhe sillet rotull dyke shtypur udhës llomën.
Se ditët, muajt, valat, sytë që vajtojnë
Kalojnë pa pushim,
Se bari do të mbinjë foshnjat do të shkojnë,
E di, o Zoti im.
Në qiellin tënt përsipër reve të vështira,
Në kaltërsirën e patundur madhështore
Po mbrun e po gatit kush e di ç’mirësira
Ku hyn si pjes’e duhur dhëmbja njerëzore.
Për pllanet e panumërta që po përmban
Të duhet pa dyshim
Të mbytësh bukurit’e dheut në tufan,
Në zi, dhe në mjerim.
Kanunet që hartojnë fatin njerëzor
Nukë tronditen, nukë zbuten asnjë herë,
se s’munt, o Zot, t’a çthurësh rendin botëror
I shtyrë nga mëshira për njerin’e mjerë.
O Zot i madh, të lutem, hith një sy mi mua,
Shëroj-e shpirtin tim;
I ëmbël, i përunjur posi foshnj’ e grua
Të vinj me adhurim.
Kujto, o Zot, që kam punuar që në krye,
Që jam përpjekur, jam mejtuar, kam lëftuar,
Natyrën kam shpjeguar plot me arsye,
Çdo gjë me kthjellësinë tënde e kam ndriçuar.
Detyrën time e mbarova besërusht
Përballa zëmërim,
Pra nukë prisnja me të drejt’ e natyrisht
Nga ty këtë çpërblim.
A VILLEQUIER
Prévoir quie, vous aussi, sur tête qui ploie
Vous appesantiriez votre bras triomphant,
Et que, vous qui voyiez comme j’ai peu de joie,
Vous me reprendriez si vite mon enfant!
Qu’une âme ainsi frappée à se plaindre est sujette,
Que j’ai pu blasphémer,
Et vous jeter mes cris comme un enfant qui jette
Une pierre à la mer!
Considérez qu’on doute, ô mon Dieu ! quand on
[souffre,
Que l’oeil qui pleure trop finit par s’aveugler,
Qu’un être que son deuil plonge au plus noir du
[gouffre,
Quand il ne se peut pas que l’homme, lorsqu’il sombre
Dans les afflictions,
Ait présente à l’esprit la sérénité sombre
Des constellations!
Aujourd’hui, moi qui fus faible comme une mère,
Je me courbe à vos pieds devant vos cieux ouverts.
Je me sens éclairé dans ma douleur amère
Par un meilleur regard jeté sur l’univers.
Seigneur, je reconnais que l’homme est en délire
S’il ose mumurer;
Je cesse d’accuser, je cesse maudire,
Mais laissez-moi pleurer!
Hélas! Laissez les pleurs couler de ma paupière,
Puisque vous avez fait les hommes pour cela!
Laissez-moi me pencher sur cette froide pierre
Et dire à mon enfant: Sens-tu que je suis là?
Laissez-moi lui parler, incliné sur ses restes,
Le soir, quand tout se tait,
Comme si, dans sa nuit rouvrant ses yeux célestes,
Cet ange m’écoutait!
VAJTIM PER BIJEN
Nuk e parëshikonja kurrë që dhe ti
Me krahun tënt të më goditnje munt mi kokë
Dhe mua që kam patur rrallë prokopi
Të m’a varrosnje bijën kaqë shpejt në tokë.
Me zëmrën të plagosur kaqë rënd’ u-drodha
Të nëma me furi
Si foshnjë, edhe kundër teje nofta hodha
Një gur në det të zi.
Kujto, o Zot, njeriu po dyshon kur vuan,
Se syri që po qan verbohet n’errësirë,
Se në bodrum ku është hedhur nukë çquan,
S’të sheh e s’të përfill, e s’të kërkon mëshirë.
Njeriu që fundoset thellë në greminë
Në pis’ e në katran,
Nuk ësht’ e mindur të gëzonjë qetësinë
Të yjve në mejdan.
Sot unë, që ti nënë isha i dobësuar,
Në këmbë të përunjem nënë qjell të lirë,
Nga hidhërimi i egër ndenj që jam ndriçuar
Duke shikuar gjithësinë ca më mirë.
O Zot, e di që jam i çmendur pa kufi
Kur murmërit e shanj;
Pra hesht, s’mallkonj, e s’akuzonj, po nem liri
Të çirem e të shanj.
Më ler me kuj’ e lot, me vaj e vrer të ngrysem
Posa njerin’ e bëre për litar dhe hu;
Mi këtë gur të ftohtë ler-më të përmbysem
Dhe të pyes: Moj bijë, e di që jam këtu?
Më ler t’i unjem mi varr t’i flas
Kur bota rreth pushon,
Se nofta ëngjëlli në qjell, kur të bërtas,
Çel syt’ e më dëgjon.
A VILLEQUIER
Hélas! vers le passé tournant un oeil d’envie,
Sans que rien ici-bas puisse m’en consoler,
Je regarde toujours ce moment de ma vie
Où je l’ai vue ouvrir son aile et s’envoler.
Je verrai cet instant jusqu’à ce que je meure,
L’instant, pleurs superflus!
Ou` je criari: L’enfant que j’avais tout à l’heure,
Quoi donc! Je ne l’ai lpus!
Ne vous irritez pas que je sois de la sorte,
O mon Dieu! Cette plaie a si longtemps saigné!
L’angoisse dans mon âme est toujours la lpus forte,
Et mon coer est soumis,mais n’est pas résigné.
Ne vous irritez pas! fronts que le deuil réclame,
Mortels sujets aux pleurs.
Il nous est malaisé de retirer notre âme
De ces grandes douleurs.
Voyez-vous, nos enfants nous sont bien nécessaires,
Seigneur; quand on a vu dans sa vie, un matin
Au milieu des ennuis, des peines, des misères,
Et de l’ombre que fait sur nous notre destit,
Apparaitre un enfant, tête chère et sacrée,
Petit être joyeux,
Si beau, qu’on a cru voir s’ouvrir à son entrée
Une porte des cieux;
Quand on a vu, seize ans,de cet autre soi-même
Croître la grâce aimable et la bouce raaison,
Lorsqu’on a reconnu que cet enfant qu’on aime
Fait le jour dans notre âme et dans notre maison;
Que c’est la seule joei ici-bas qui persiste
De tout ce qu’on rêva,
Cosidérez que c’est une chose bien triste
De la voir qui s’en va!
VAJTIM PER BIJEN
Ajmé, për kohën e kaluar kam zili;
Tani asgjë në botë ngushullim s’më sjell;
Përherë atë cast me sy e shoh tani
Kur hapi krahët edhe fluturoj në qjell.
Nuk e harroj gjer sa të vdes çastin e zi;
Ç’të qava, o çast, më kot!
Bërtita: O Zot, qëparthi e kisha, dhe tani
S’e kam ! dhe qanj me lot.
Zot, mos u-zëmëro që sillem si i egër;
Kjo plagë pikon gjak, dhe s’ka asnjë shërim;
Sa vete helmi ashpërohet ca më tepër;
Jam i përunjur, po s’kam më aspak durim.
Zot, mos u-zëmëro, faqen m’a dhe për hall,
Syrin m’a dhe për lot,
Po forcë dhe takat s’më dhe që t’I përball
Zullumet bot e bot.
Shiko, fëmijët po na duhen pa dyshim,
O Zot; se fati na përmbyti n’errësirë,
Na thuri me andralla, helm e hidhërim,
Po një mëngjes na zbarth me hir edhe mëshirë.
Një foshnjë lint, një kok’e dashur dhe e shtrenjtë,
E vogël, gas përhap,
E bukur sa beson që dor’e saj e shenjtë
Portën e qjellit hap.
E pashë lulen që Imzot në kopsht më mbolli,
U-rrit me hir, me ëmbëlsi, dhe kthjellësi,
E dashura nga nata në mëngjes na solli,
Na ndriti si një diell zëmër dhe shtëpi.
Vazhdoj me vjete si i vetëmi gëzim
Që munda t’ëndërronj;
Tani, o Zot i madh, kuptom se ç’hidhërim
Po ndenj që s’e shikonj.
METROPOLITAN FAN S. NOLI, PH ┼
816 N. W 3 AVENUE.
FORT LAUDERDALE, FLORIDA
Albanian Orthodor Church in America
Metropolitan Fan. S Noli, Mus. B. pb. D
26 Blagden Street
Boston 16 Massachusetts
(Nga Florida) 12| 29|60
I dashur vëlla:
Te dyja vjershat e Viktor Hygo-it për të bijën i këndova me kujdes.
Të parën me tri strofa, faqe 178, XIV, pothua e kam përkthyer çat-pat
me mënt. Së dytës, <<A Villequier>>, e cila ësht edhe e gjat’ edhe e
zorshime, i vinj rrotull, po nukë di a do ta katranos dot
P.S. Halli eshtë që e para më pëlqen, e dyta jo, nofta nga që dó
shumë punë.
Komentet