Akuzat për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit shumëfishohen pas ngjarjeve të Bucha dhe Borodyanka – Çfarë mund të bëjë drejtësia ndërkombëtare
VOAL- Imazhet dhe historitë e civilëve ukrainas të vrarë në Bucha dhe Borodyanka, pas tërheqjes së trupave ruse, kanë tronditur opinionin publik ndërkombëtar dhe krimet e luftës janë akuzuar për krime lufte kundër Moskës. Akuza që do të duhet të vërtetohen që drejtësia ndërkombëtare të bëjë punën e saj dhe – një ditë – të vendosë në bankën e të akuzuarve përgjegjësit e këtyre krimeve. Por rindërtimi i zinxhirit komandues mund të mos jetë aq i thjeshtë.
Çfarë është një krim lufte?
Konventat e Gjenevës, të ratifikuara në mënyrë universale, përcaktojnë se cilat janë rregullat që duhen respektuar në një konflikt. Këto përfshijnë ndalimin e sulmit ndaj civilëve ose infrastrukturës si spitalet. Ndalohet gjithashtu përdorimi i armëve të caktuara, si minat kundër personelit, bombat thërrmuese ose bombat kimike dhe biologjike. Vrasja pa dallim e civilëve konsiderohet një krim lufte.
Roli i Gjykatës Ndërkombëtare Penale
Gjykata Ndërkombëtare Penale (ICC), e cila e ka selinë në Hagë, ka për detyrë të hetojë dhe më pas të gjykojë individët e akuzuar për krimet më të rënda: gjenocid, krime lufte, krime kundër njerëzimit dhe agresion. Është e para Gjykata Penale Ndërkombëtare e përhershme në botë dhe ka marrë përsipër trashëgiminë e Tribunalit të Nurembergut që gjykoi kriminelët nazistë pas Luftës së Dytë Botërore. As Rusia dhe as Ukraina nuk kanë nënshkruar Traktatin e Romës, i cili është themeli i krijimit të kësaj gjykate. Por ICC ka nisur tashmë një hetim në Ukrainë në fillim të marsit, me kërkesë të vetë autoriteteve të Kievit.
Hetime të tjera
Prokurorët ukrainas kanë nisur mijëra hetime penale, ndërsa hetues të tjerë në Zvicër, Poloni, Gjermani, Lituani, Letoni, Estoni, Francë, Sllovaki, Suedi dhe Norvegji kanë hapur çështje bazuar në dëshmitë e refugjatëve. Dhe ka kërkesa në rritje për të ngritur një gjykatë speciale për të gjykuar Rusinë për krimin e agresionit në Ukrainë.
Mbledhja e provave
Në rastin e krimeve të luftës, prokurorët duhet të mbledhin prova mjeko-ligjore dhe balistike, siç do të bënin në çdo rast vrasjeje, për të përcaktuar shkakun dhe rrethanat e vdekjes së viktimave. Për akuzat për krime kundër njerëzimit, prokurorët duhet gjithashtu të vërtetojnë se krimet ishin pjesë e sulmeve të përhapura dhe sistematike ndaj civilëve, për shembull, duke treguar modele se si u vranë njerëzit në Bucha, Motyzhyn, Irpin dhe qytete të tjera.
Zinxhiri i komandës
Detyra më e ndërlikuar është të përcaktohet se kush është përgjegjës duke mbledhur një sërë provash për të lidhur skenën e krimit me zyrtarë të lartë civilë ose ushtarakë. Hapi i parë është të identifikohet se cilat forca ushtarake ishin të pranishme kur ndodhën mizoritë dhe nën cilën komandë. Por të ngjitesh më lart, të arrish në majë të aparatit rus dhe presidentit Vladimir Putin, është shumë e vështirë. Edhe pse jo e pamundur.
Format e përgjegjësisë penale janë të ndryshme, ka të atyre që kryejnë mizori në fushën e betejës, por për të gjurmuar drejtuesit politikë dhe ushtarakë që janë në zinxhirët e lartë komandues, duhet të identifikohen forma të ndryshme”, shpjegon Paola Gaeta, profesor i së drejtës ndërkombëtare dhe humanitare në Institutin e Diplomuar të Gjenevës, pranë mikrofonave të Modem.
Urdhër arresti për Putinin?
“Në veçanti, është përgjegjësia e liderit të lartë politik që kontrollon aparatin e përdorur për kryerjen e krimeve. Kjo formë përgjegjësie për shembull u përdor në Argjentinë për të ndjekur penalisht anëtarët e juntës ushtarake ose kundër Fujimorit (në Peru, ed) për krimet e kryera gjatë diktaturës së tij. Aktualisht përdoret edhe nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për të ndjekur penalisht ish-presidentin sudanez al-Bashir për krimet e kryera në Sudan dhe Darfur”, shton Gaeta. Prandaj, “ekzistojnë forma të përgjegjësisë penale që lejojnë që drejtuesit të akuzohen edhe nëse ata nuk i kryejnë fizikisht mizoritë, por janë në një farë mënyre nxitësit”.
Kur u pyet për mundësinë e lëshimit të një urdhër-arresti për Putinin, Carla Del Ponte, ish-prokurorja e Gjykatës Penale Ndërkombëtare, u përgjigj se “në fillim duhet të bëjmë një hetim, të arrijmë në një aktakuzë”. Më pas, përfundimisht gjyqtarët e GJNP-së do të lëshojnë një urdhër arresti ndërkombëtar. Putin, megjithatë, “nuk mund të arrestohej derisa të largohej nga Rusia,” shpjegoi Del Ponte gjatë një emisioni 60-minutësh. Megjithatë, “ky duhet të jetë drejtimi,” shtoi ai. rsi-eb
Komentet