Protesta në Prishtinë kundër dhunës ndaj grave dhe vajzave. 31 gusht 2022.
Doruntina Baliu
Rasti i dhunimit të një 11-vjeçareje në Prishtinë, më 27 gusht, nxiti thirrje për krijimin e një regjistri publik me të dhënat e personave të dënuar për krime seksuale në Kosovë.
Të dyshuar për dhunimin e së miturës aktualisht janë pesë persona – që të gjithë të ndaluar nga policia.
Rasti shkaktoi protesta dhe zemërim, si në rrugë, ashtu edhe në rrjetet sociale, ndërsa dorëheqje dhanë drejtori i Policisë së Kosovës, Samedin Mehmeti, dhe udhëheqësi i Drejtorisë për trajtimin e të burgosurve dhe të miturve në Shërbimin Korrektues të Kosovës, Ali Gashi.
Protestuesit që dolën në rrugë, thanë se frikësohen për sigurinë e fëmijëve të tyre në hapësira publike, pasi dhunimi i 11-vjeçares dyshohet të ketë ndodhur në një park në Prishtinë.
“Kur do të vijë në pushtet ai politikan/e që do të guxojë të rregullojë me ligj publikimin në regjistër publik të emrave të dhunuesve që dënohen me aktgjykim final”, shkroi në Facebook juristja nga Kosova, Flutura Kusari.
Thirrje të ngjashme bëri edhe Koalicioni i OJQ-ve për Mbrojtjen e Fëmijëve – KOMF.
KOMF tha se, viteve të fundit, ka pasur rritje të vazhdueshme të numrit të veprave kundër integritetit seksual të fëmijëve në Kosovë, por nuk dha ndonjë shifër krahasuese.
“KOMF kërkon krijimin e databazës së personave të dënuar për vepra penale kundër integritetit seksual të fëmijëve dhe, rrjedhimisht, ndalimin e qasjes së tyre te fëmijët”, thuhet në deklaratën e këtij koalicioni, të publikuar më 30 gusht.
Të dhënat e Policisë së Kosovës për periudhën janar-korrik të vitit të kaluar flasin për 59 raste të raportuara të dhunimit seksual, ndërsa në të njëjtën periudhë të këtij viti janë regjistruar 41 raste.
A mund të krijohet në Kosovë regjistri i dhunuesve seksualë?
Sipas autoriteteve dhe ekspertëve të drejtësisë në Kosovë, një regjistër publik i personave të dënuar për krime seksuale, me legjislacionin aktual, është vështirë të bëhet.
Në botë, ndërkohë, ekzistojnë modele të krijimit të regjistrave të tillë.
Sipas një ankete globale të Departamentit amerikan për Drejtësi, Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë ndër vendet e para dhe të rralla, ku listat e këtyre personave janë tërësisht të hapura për publikun dhe ku ekzistojnë kufizime të ndryshme për personat e dënuar, edhe pasi ata ta kanë vuajtur dënimin.
Në shumë vende të Evropës, regjistrat e personave të dënuar për krime seksuale ekzistojnë, por janë të hapur vetëm për organet e rendit.
Në disa vende të Ballkanit, si Serbia, Maqedonia e Veriut dhe së voni Shqipëria, ekzistojnë regjistra publikë të personave të dënuar për krime seksuale.
Në vitin 2010, Këshilli i Evropës – ku Kosova ka aplikuar për anëtarësim – ka miratuar një rezolutë, përmes së cilës ka inkurajuar shtetet anëtare që të mos krijojnë regjistra të tillë të hapur për publikun, por vetëm për organet e rendit.
“Duhet siguruar që çdo legjislacion i respekton plotësisht të drejtat individuale, në veçanti të drejtën për jetën private, dhe për këtë arsye e kufizon qasjen në regjistrin e personave të dënuar për krime seksuale vetëm për zyrtarët”, thuhet në këtë rezolutë.
Çfarë thotë ligji në Kosovë?
Sipas Ministrisë së Drejtësisë në Kosovë (MD), mundësia për krijimin e një databaze publike të personave të dënuar për krime seksuale varet nga Kodi i Procedurës Penale të Kosovës.
Sipas kodit të ri, i cili, sipas MD-së, pritet të hyjë në fuqi së shpejti, gjykatat obligohen t’i publikojnë të gjitha aktgjykimet online, brenda 60 ditësh nga nxjerrja e tyre.
Përjashtim bëjnë rastet e veprave penale kundër integritetit seksual dhe rastet kur të miturit janë të përfshirë si palë.
Sipas MD-së, gjykatat mund të marrin vendim për publikim të aktgjykimit për veprat e lartcekura vetëm “në raste shumë të veçanta” dhe me arsyetim të fortë për interesin publik.
Përcaktimin e “rasteve shumë të veçanta” e bën gjykata.
“Gjykata mund të urdhërojë publikimin e aktgjykimit kur çmon se publikimi është në interes të përgjithshëm, të të dëmtuarit ose të personave të tjerë”, thuhet në nenin 66 të Kodit Penal.
Lavdim Makshana, nga Instituti Kosovar për Drejtësi (IKD), që merret me monitorimin e punës së organeve të drejtësisë, thotë se edhe aktgjykimet që publikohen në Kosovë, janë anonime.
“…pra, kryesve të veprave penale iu dihen vetëm inicialet. Kjo përjashtohet kur me rastin e shpalljes së aktgjykimit dënues ndaj kryesit të veprës penale, shqiptohet dënimi plotësues”, thotë Makshana.
“Jo do të thotë Jo”
Me brohoritjet “Mbrojtje për vajzat dhe gratë”, “Shteti fajtor”, “Përdhunimi është krim”, “Jo, do të thotë Jo”, në Prishtinë u protestua kundër dhunës ndaj grave dhe vajzave. Protesta u thirr nga Kolektivi për Mendim dhe Veprim Feminist pasi u bë publik rasti i dhunimit të një 11-vjeçareje në Prishtinë nga pesë të dyshuar.
Gjykuar nga hulumtimet e IKD-së, thotë ai, sistemi i drejtësisë në Kosovë ka shumë punë në ndjekjen efektive të krimeve seksuale, edhe nëse nuk bëhet regjistri publik i të dënuarve për krime të tilla.
“IKD, gjatë monitorimit sistematik, ka gjetur se në këto raste [të krimeve seksuale], organet e drejtësisë nuk kanë proceduar me efikasitet të plotë… Zvarritje procedurale janë shfaqur vazhdimisht”, thotë Makshana.
Dënimet që shqiptohen nga gjykatat lidhur me këto raste “shpeshherë janë të ulëta dhe natyrisht që me dënime të ulëta nuk arrihet as qëllimi i dënimit”, shton ai.
Besarta Breznica, nga Rrjeti i Grave të Kosovës, thotë po ashtu se zvarritja e lëndëve është problematike në trajtimin e rasteve të krimeve seksuale.
“[Ndonjëherë] kur lënda del në shqyrtim, vetëm se kanë kaluar mbi dhjetë vjet… Në disa raste viktima tërhiqet, apo edhe gjykatësit shpeshherë e shohin si faktor lehtësues [kalimin e shumë viteve] dhe ata [të akuzuarit] nuk marrin dënim meritor”, thotë Breznica për Radion Evropa e Lirë.
Rasti i SHBA-së dhe “problemet” me regjistrin publik të dhunuesve
Duke qenë vendi i parë në botë me regjistër publik dhe të qasshëm të personave që kanë kryer krime seksuale, modeli i SHBA-së, sipas ekspertëve, nuk është pa probleme.
Wayne Logan, profesor i Juridikut në Universitetin e Floridës, thotë për Radion Evropa e Lirë se SHBA-ja përdor një qasje “shumë ndëshkuese” ndaj personave që kryejnë krime seksuale.
Secili shtet në SHBA, thotë ai, ka regjistrin e vet të personave të dënuar për krime seksuale.
Në shumë juridiksione, Logan thotë se të dënuarit kanë kufizime edhe rreth vendit ku mund të jetojnë.
“Për shembull, ata nuk mund të jetojnë në një distancë prej një mijë metrash nga një shkollë ose një qendër rekreacioni”, thotë Logan, autor i librit “Dituria si fuqi”, i cili flet për regjistrat e kriminelëve në SHBA dhe ndikimin e tyre në jetën në Amerikë.
Sipas Loganit, “ka shumë pak prova shkencore sociale, që e mbështesin pikëpamjen se [regjistrat publikë të kriminelëve seksualë] promovojnë siguri publike”.
“Në fakt, ekziston një besim se vështirësitë e krijuara nga regjistrat e qasshëm publikisht, nxisin recidivizmin [përsëritjen e veprës], për shkak të stigmatizimit, të të cilësuarit publikisht kriminel seksual”, thotë Logan.
“Kjo e bën shumë të vështirë riintegrimin në komunitet. Stigmatizimi mund të ndikojë negativisht edhe në anëtarët e familjes, përfshirë fëmijët e të regjistruarve”, shton ai.
Për më tepër, thotë Logan, ligji në SHBA është i bazuar në “të dhëna të pasakta”.
“Së pari thirren në idenë se personat e panjohur sulmojnë më së shumti viktimat. [Por] realiteti është se përqindja më e madhe e krimeve seksuale bëhen nga personat që e njohin viktimën”, thotë Logan.
Duke qenë se regjistri publik përfshin vetëm personat që kanë kryer krim seksual dhe janë dënuar për të, Logan thotë se ai regjistër nuk e ndihmon publikun të njoftohet me kriminelë potencialë, që mund ta kenë kryer atë vepër, por që nuk janë dënuar ende.
Logan thotë se vendet evropiane, në përgjithësi, “ofrojnë mbrojtje më të madhe të privatësisë [së kriminelëve seksualë]”.
Shtetet e BE-së, si Franca e Gjermania, mbajnë regjistra të brendshëm për personat që kanë kryer krime seksuale, pa i shpërndarë me publikun.
Organizata ndërkombëtare që merret me të drejtat e njeriut, Human Rights Watch (HRW), ka vlerësuar në vitin 2007 se regjistrat e tillë publikë mund të bëjnë “më shumë keq sesa mirë”.
Për rastin e SHBA-së, HRW ka thënë se “ligjet e dedikuara për kriminelët seksualë, mund të mos i mbrojnë fëmijët nga krimet seksuale, por të çojnë në ngacmim, stigmatizim dhe dhunë ndaj personave të dënuar”.
Krerët më të lartë të shtetit të Kosovës e kanë dënuar ashpër dhunimin e 11-vjeçares në Prishtinë dhe kanë bërë thirrje për “dënim meritor” të autorëve.
Aktualisht, të pesë të dyshuarit për veprën përballen me një muaj paraburgim.
Kodi Penal i Kosovës parasheh dënime nga dy deri në 15 vjet burgim për dhunime dhe sulme të tjera seksuale.
Ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla, ka folur rreth një aksioni të Policisë së Kosovës në Zubin-Potok.
Permes një postimi në Facebook, ai ka thënë se aksioni i Policisë në veri të vendit ka vazhduar për dy ditë radhazi, ku janë gjetur sasi e konsiderueshme e armëve, municionit, uniformave dhe pajisjeve për prodhim të kriptovalutave.
Siç tha ai, këto nuk janë thjeshtë mbetje të bandave kriminale e terroriste, por edhe vendstrehim i armëve për planifikimet e tyre të errëta.
“Si Qeveri e Republikës së Kosovës bashkë me Policinë e Kosovës dhe të gjitha institucionet tjera jemi të përcaktuar qartë që rendi juridik e kushtetues, sovraniteti e integriteti, rendi dhe ligji, liria, barazia e drejtësia do të mbizotërojnë gjithandej shtetit tonë”, ka shkruar Sveçla.
Në anën tjetër, Policia ka njoftuar se në Zubin-Potok ka gjetur uniforma, municion dhe pajisje ushtarake.
janë gjetur në një lokacion ku Policia ka shkuar ta kërkojë një të dyshuar për në lidhje me rastin e laboratorit të drogës në fshatin Qukiq të Zubin-Potokut i cili ishte hetuar në vitin 2018.
“Me datën 20.11.2024 rreth orës 12:00 njësia e Drejtorisë për Hetimin e Trafikimit të Narkotikeve – Mitrovicë Veri në koordinim me njësitë policore Mitrovicë Veri me autorizim të Prokurorit nga Prokuroria Themelore Mitrovicë në fshatin Drobnjak Komuna Zubin-Potok ka kërkuar të dyshuarin me iniciale ( S.M.) si person në kërkim në lidhje me rastin e laboratorit të drogës në fshatin Qukiq të Zubin-Potokut i cili rast ishte hetuar në vitin 2018”, thuhet në njoftim. sn
Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, akuzoi Serbinë se po legjitimon, siç tha ai, praktikat e diskriminimit sistematik ndaj shqiptarëve që jetojnë në jug të Serbisë.
Përmes një postimi në X, Bislimi reagoi ndaj një vendimi të Gjykatës Kushtetuese të Serbisë që ia refuzoi ankesën qytetarit nga Medvegja, Safet Demiri, për kthimin e adresës së banimit.
“[Vendimi i Gjykatës Kushtetuese serbe] shkel të drejtat themelore të njeriut, dëshmon pse shqiptarët nuk kanë besim në sistem dhe hezitojnë të iniciojnë procedura gjyqësore”, tha Bislimi.
Ai publikoi disa pjesë të vendimit të Gjykatës serbe, që thonë se Demiri nuk planifikon të jetojë në mënyrë të përhershme në adresën e paraqitur të banimit. Aty po ashtu thuhet se të drejtat e lëvizjes dhe banimit, ndonëse janë të garantuara me Kushtetutë, ato “nuk janë absolute”, duke iu referuar neneve të ligjeve serbe që lejojnë mundësinë që këto të drejta të kufizohen.
Sipas Bislimit, ky arsyetim i vendimit tregon “se si të drejtat e shqiptarëve po gërryhen, përmes interpretimeve të padrejta dhe diskriminuese, që tregojnë për mungesë të demokracisë, të drejtave themelore të njeriut dhe të drejtave të pakicave në Serbi”.
Më herët gjatë 20 nëntorit, edhe kryetarja e Preshevës, Adrita Sinani, ka reaguar për këtë vendim të Kushtetueses serbe.
Sinani tha po ashtu se gjykata më e lartë serbe po “legjitimon spastrimin etnik dhe pasivizimin diskrimues të shqiptarëve të Luginës”.
“Përveç legjitimimit të diskriminimit të skajshëm rreth pasivizimit, Gjykata Kushtetuese me një vendim antikushtetues si ky, po punon në dekurajimin e shqiptarëve të Luginës në betejën e tyre për drejtësi e barazi”, tha ajo, duke shtuar se rasti i Demirit është shembulli më i mirë i diskriminimit që u bëhet shqiptarëve nga institucionet serbe.
Sinani tha se shqiptarëve nga Presheva, Medvegja dhe Bujanoci – që njihen edhe si Lugina e Preshevës – u mbetet që drejtësinë ta kërkojnë në institucionet ndërkombëtare.
“Nga atje do ta mundim diskriminimin e Serbisë dhe po atje do të vendosim drejtësinë”, shkroi ajo në Facebook.
Shqiptarët nga Lugina e Preshevës që një kohë të gjatë ankohen për pasivizimin e adresave të banimit të tyre në Serbi.
Pasivizimi nënkupton fshirjen e qytetarëve prej adresave ku kanë qenë të regjistruar.
Në fillim të këtij muaji, shqiptarët në Luginë protestuan kundër kësaj çështjeje.
Në Serbi jetojnë më shumë se 60.000 shqiptarë, të cilët përbëjnë pakicën e katërt më të madhe atje, sipas regjistrimit të fundit të popullsisë më 2022.
Pasivizimi i adresës përcaktohet me ligj në Serbi prej vitit 2011. Ligji parasheh që institucionet të bëjnë kontrolle për të kuptuar nëse një banor jeton në adresën e regjistruar.
Nëse vërtetohet që një banor nuk jeton në atë adresë, merret vendimi për pasivizimin e saj, dhe banori obligohet që të regjistrojë adresën e re brenda tetë ditëve, pas pranimit të vendimit.
Ndonëse ligji parasheh të drejtën për apel, qytetarët kanë thënë se, në disa raste, as nuk kanë mundur të ankohen ndaj vendimit, pasi nuk janë informuar me kohë për pasivizimin.
Në raportin e Komitetit të Helsinkit për të Drejta të Njeriut në Serbi, të vitit 2021, Presheva, Medvegja dhe Bujanoci përshkruhen si pengje të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Sipas raportit, çështja e pasivizimit të adresave “në thelb është formë e spastrimit etnik nëpërmjet metodave administrative”.
Ndërkaq, në raportin e Departamentit amerikan të Shtetit, për vitin 2022, është përmendur se praktika e pasivizimit të adresave në Serbi, konsiderohet veprim kontrovers.
Banorët e Luginës dhe udhëheqës të komunave atje kanë kërkuar disa herë që të ketë prani të mekanizmave ndërkombëtarë, në mënyrë që të monitorohen kushtet e jetesës në atë pjesë. REL
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, ia ktheu të martën parlamentit të Kosovës për rishqyrtim ligjin për Këshillin e Sigurisë dhe atë për mbrojtjen e konsumatorit, të miratuara në tetor të këtij viti.
Në njoftimin e zyrës së presidentes Osmani, thuhet se ligji për Këshillin e Sigurisë “me përmbajtjen aktuale e rrezikon sigurinë kombëtare dhe është në kundërshtim me Kushtetutën, ndërkaq ligji për mbrojtjen e konsumatorit është kthyer për shkak të dispozitave të cilat rrezikojnë mbrojtjen e mjedisit dhe shëndetit të qytetarëve”.
Në arsyetimin e presidentes Osmani thuhet se në ligjin për Këshillin e Sigurisë, funksionimi i këtij mekanizmi gjatë gjendjeve të jashtëzakonshme është lënë tërësisht i patrajtuar, duke tërhequr vërejtjen se boshllëqet ligjore në këtë aspekt mund të shkaktojnë pasoja.
Në vendim thuhet poashtu se rregullimi ligjor i funksionimit të Këshillit të Sigurisë gjatë gjendjeve të jashtëzakonshme është posaçërisht i rëndësishëm për shkak të tendencave për destabilizim të vendit nga ana e Serbisë.
“Akti i agresionit të shtatorit 2023 është tregues i qartë se Serbia dhe struktura politike aktuale e saj nuk është e interesuar për paqe as fqinjësi të mirë, gjë që përbën kërcënim të vazhdueshëm ndaj sovranitetit dhe tërësisë tokësore të Kosovës”, thuhet në vendim.
Ligji i miratuar nga parlamenti i Kosovës parasheh shfuqizimin e ligjit për themelimin e Këshillit të Sigurisë së Kosovës, i cili deri tani rregullonte funksionimin e tij në kohë paqeje dhe në kohë të gjendjes së jashtëzakonshme. Në ligjin e ri thuhet se “funksionimi i Këshillit në gjendje të jashtëzakonshme rregullohet me ligj përkatës”.
Në vendimin e presidentes Osmani thuhet se “pavarësisht faktit se ligji që synohet të shfuqizohet përmban dispozita të pakta dhe të pamjaftueshme sa i takon mënyrës së funksionimit të Këshillit gjatë gjendjes së jashtëzakonshme, kthimi në një situatë ku nuk ka fare rregullim juridik është shumë më i dëmshëm sepse pamundëson funksionimin kushtetues të institucioneve përkatëse në raste të tilla”.
Ehat Miftaraj nga Instituti i Kosovës për Drejtësi, tha në një përgjigje me shkrim për Zërin e Amerikës se presidentja Osmani me të drejtë ka kthyer dy ligjet për rishqyrtim, me theks të posaçëm ligjin për Këshillin e Sigurisë së Kosovës.
“Qeveria e Kosovës dhe parlamenti i Kosovës në mënyrë të pazakontë dhe të pashpjegueshme kanë shfuqizuar dispozitat e ligjit në fuqi qe lidhen me mandatin, funksionimin, dhe kompetencat e këtij këshilli në rastet e gjendjes së jashtëzakonshme”, thotë zoti Miftaraj.
Sipas procedurave ligjore, presidenti i shtetit ka të drejtë të kthej vetëm një herë në rishqyrtim ligjin, ndërkaq parlamenti i Kosovës mund të bëjë ndryshimet e kërkuara dhe ta dërgojë sërish për dekretim te presidenti.
Armatimi i konfiskuar nga Policia e Kosovës në veri, më 19 nëntor.
Policia e Kosovës ka bërë të ditur se të martën ka kryer kontrolle në rrugën Kralj Petri në Zveçan, dhe aty ka gjetur sasi të konsiderueshme të armatimit.
Përmes një komunikate, Policia ka thënë se rasti ka të bëjë me një person me interes, që dyshohet se lidhet me rastin Banjska.
Në njoftimin e 19 nëntorit, Policia ka thënë se gjatë kontrollit ka gjetur kavanozë prej plastike të groposur në dhe, në të cilët ka pasur uniforma ushtarake, armë AK47, granata dore dhe fishekë.
Autoritetet e Kosovës kanë ngritur aktakuzë kundër më shumë se 40 personave për sulmin që është kryer në Banjskë të Zveçanit, në shtator të vitit të kaluar nga një grup serb.
Si pasojë e sulmit është vrarë rreshteri i Policisë së Kosovës, Afrim Bunjaku.
Në shkëmbim e sipër të zjarrit janë vrarë edhe tre sulmues serbë.
Përgjegjësinë për sulmin e ka marrë ish-nënkryetari i Listës Serbe, Millan Radoiçiq, ndaj të cilit është ngritur, po ashtu, aktakuzë.
Ai aktualisht besohet se është i lirë në Serbi.
Tre të akuzuar janë të paraburgim në Kosovë, ndërsa pjesa tjetër në arrati.
Autoritetet e Kosovës e fajësojnë shtetin e Serbisë për këtë sulm që e konsiderojnë terrorist, mirëpo Beogradi zyrtar mohon gjithçka.
Faktori ndërkombëtar i ka bërë thirrje disa herë Beogradit që t’i mbajë përgjegjës personat e përfshirë në sulmin në Banjskë. REL
Qeveria e Kosovës dhe ajo e Maqedonisë së Veriut ditën e sotme po mbajnë një takim të përbashkët në Prishtinë. Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka pritur me ceremoni shtetërore homologun e tij maqedonas Hristijan Mickoski. Pas pritjes dy kryeministrat kanë mbajtur edhe një konferencë për mediat.
Kryeministri Kurti u pyet se përse nuk ka zhvilluar një takim me qeverinë e Shqipërisë ndërsa ai u përgjigj duke thënë se është shumë i gatshëm dhe i interesuar të mbajë sa më parë edhe një mbledhje tjetër me qeverinë e Shqipërisë. Ai tha se tashmë Kosova dhe Maqedonia e Veriut janë barazuar, pasi sot u mbajt mbledhja e dytë me qeverinë e Maqedonisë së Veriut, njësoj siç ka ndodhur me Shqipërinë brenda këtij mandati.
“Me Shqipërinë i kemi mbajtur dy mbledhje tashmë, jemi barazuar sepse mbajtëm të dytën edhe me Maqedoninë e Veriut. Jam shumë i gatshëm, i vullnetshëm dhe i interesuar që sa më parë të mbajmë edhe një mbledhje me Shqipërinë. Përndryshe, 58 marrëveshje i kemi bërë me Shqipërinë në ato dy mbledhje dhe zbatimi i tyre pavarësisht se nuk kemi mbledhje të tretë këtë mandat ka shkuar jashtëzakonisht mirë dhe më mirë se sa në të gjitha mandatet e mëhershme”, tha Kurti.
Gjatë takimit qeveritë kanë nënshkruar një protokoll për zbatimin e marrëveshjes për lëvizjen e qytetarëve në dy pika kufitare, por edhe memorandumin e mirëkuptimit për energjinë dhe memorandumin për arsim.
Ministri i Punëve të Brendshme në Qeverinë e Kosovës, Xhelal Sveçla dhe ai i Maqedonisë së Veriut, Pançe Toshkovski nënshkruan protokollin për zbatimin e marrëveshjes për kalimin në pikat e përbashkëta të kalimit kufitar Hani i Elezit-Bllacë dhe Jazhincë-Glloboqicë. Më pas është nënshkruar memorandum i mirëkuptimit në mes Ministrisë së Ekonomisë dhe Ministrisë së Energjisë, Minierave dhe burimeve minerale të Maqedonisë së Veriut në sektorin e energjisë.
Po ashtu, është nënshkruar edhe memorandumi i mirëkuptimit në mes Ministrisë së Arsimit, Teknologjisë dhe Inovacionit dhe Ministrisë së Arsimit dhe Shkencave të Maqedonisë së Veriut, që është i fokusuar në aftësimin profesional. sn
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, fjalën e tij në mbledhjen e qeverive mes Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut, e nisi duke sqaruar se këto dy shtete nuk kanë mosmarrëveshje mes vete.
Ai tha se Kosova dhe Maqedonia e Veriut janë fqinj, miq e partnerë të lidhur.
“Së pari po e nisi me një pikë të rëndësishme, Kosova dhe Maqedonia e Veriut nuk kanë mosmarrëveshje, kemi komunikim të hapur dhe bashkëpunim të gjerë. Ne jemi fqinj, miq dhe partnerë të lidhur jo vetëm përmes tregtisë që është çdo herë në rritje por edhe përmes lidhjeve, familjeve e bizneseve tona që po forcohen përherë e më shumë”, tha Kurti, njofton Klankosova.tv.
Më tej, shefi i qeverisë theksoi rëndësinë simbolike të takimit që po mbahet sot, pasi tha se përkon me 15-vjetorin e vendosjes së marrëdhënieve diplomatike mes të dyja vendeve.
“Gjatë këtyre viteve janë nënshkruar 50 marrëveshje dhe memorandume që na ofruan më shumë me njëri-tjetrin, dhe rëndësi ka zbatimi i tyre i plotë dhe i përpiktë”, tha kryeministri, njofton Klankosova.tv.
Po ashtu, Kurti shprehi kënaqësinë dhe nderin që në Prishtinë mirëpriti homologun maqedonas, Hristijan Mickoski dhe delegacionin e tij për takimin e dytë.
Eurodeputeti estonez nga Partia Popullore Evropiane (PPE), Riho Terras, është emëruar të hënën raportues për Kosovën në Parlamentin Evropian (PE).
Parlamentin Evropian e kompletoi të hënën listën e raportuesve për vendet e procesit të zgjerimit të Bashkimit Evropian (BE).
Për emërimin e Terrasit në këtë post u pajtuan në grupin e PPE-së në Komisionin për politikë të jashtme.
Riho Terras është ish-ushtarak nga Estonia, i cili ka qenë deputet edhe në përbërjen paraprake të Parlamentit Evropian.
Më herët, grupet politike në PE ishin pajtuar që të ndajnë mes vete postet e raportuesve për shtetet e Ballkanit Perëndimor. Pas kësaj, secili grup vendosi nga radhët e veta të emërojë një raportues për shtetin përkatës.
Grupit të PPE-së kësaj radhe i takon posti i raportuesit për Kosovën. Tradicionalisht, në 20 vjetët e fundit raportuesi për Kosovën gjithmonë nga qenë nga radhët e Grupit të të Gjelbërve. Ky grup shënoi rënie të mbështetjes në zgjedhjet e fundit për PE të mbajtura më herët gjatë këtij viti.
Nga radhët e EPP-së si raportues për Bosnje e Hercegovinë është caktuar deputeti Onderj Kolar nga Çekia.
Raportues për Serbinë në PE është caktuar të jetë deputeti socialdemokrat nga Kroacia, Tonino Picula.
Nga pushteti në Serbi ka pasur reagime të ashpra, shpesh edhe fyese, pas emërimit të këtij ish-ministri të Jashtëm të Kroacisë si raportues për këtë vend.
Për Maqedoninë e Veriut raportues do të jetë deputeti i gjelbër, Thomas Waitz nga Austria. Deputeti liberal nga Sllovenia, Marjan Sharec, do të jetë raportues për Malin e Zi.
Raportues për Shqipërinë do të jetë deputeti nga Austria, Andreas Shrieder.
Raportues për Ukrainën do të jetë Mikchael Gahler nga EPP, për Moldavinë Sven Mikser nga radhët e Socialistëve dhe Demokratëve, për Gjeorgjinë Rasa Jukneviçiene nga EPP, ndërsa për Turqinë Nacho Sanchez Amor nga Socialistët dhe Demokratët.
Këta raportues në pesë vjetët e ardhshme do t’i ndjekin për së afërmi zhvillimet në vendet përkatëse dhe do t’i përpilojnë raportet vjetore.
Përmes këtyre raporteve do të vlerësohet përparimi i këtyre vendeve në procesin e reformave dhe në përmbushjen e kritereve për integrim në Bashkimin Evropian. Këto raporte pastaj miratohen edhe si rezoluta të Parlamentit Evropian. REL
Në prag të 28 Nëntorit, ish-ushtarët e Zonës Operative të Llapit ndërmorën një aksion simbolik duke vendosur 444 flamuj kombëtarë dhe të UÇK-së përgjatë rrugës Podujevë-Merdarë. Aksioni nisi nga rrethi me shqiponjë në Podujevë dhe përfundoi te pika kufitare me Serbinë në Merdarë, si homazh për festat e nëntorit dhe dëshmorët e rënë për lirinë e vendit.
Sipas organizatorëve, ideja për këtë nismë erdhi nga ish-ushtari Baki Ejupi, i cili nuk jeton më. Në shenjë respekti, shokët e tij dhe familja realizuan këtë projekt në bashkëpunim me organizatën e veteranëve të luftës.
Numri i flamujve, 444, ka një simbolikë të veçantë, pasi lidhet me vitin 1444, kur u mbajt Kuvendi i Lezhës nën udhëheqjen e Skënderbeut.
Ky gjest simbolik pritet të mirëpritet nga mërgimtarët dhe të gjithë qytetarët, duke u kthyer në një mesazh krenarie dhe uniteti për të gjithë ata që kalojnë këtë rrugë, veçanërisht gjatë festave të nëntorit.
Përveç Ditës së Flamurit Kombëtar, 28 Nëntori shënon edhe daljen e parë publike të UÇK-së, një ngjarje me rëndësi të veçantë për Kosovën. sn
Qeveria e Republikës së Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut sot mbajnë mbledhje të përbashkët në Prishtinë. Zyra e kryeministrit Albin Kurti e ka bërë të ditur agjendën finale për mbledhjen e përbashkët.
Në 10:30 – 10:45 pritet mbërritja e delegacioneve e më pas edhe ajo e kryeministrave.
Pas ceremonisë zyrtare dhe fotografisë së përbashkët, kryeministrat Albin Kurti dhe Hristjan Mickoski pritet ta zhvillojnë fillimisht një takim bilateral.
Këtë takim do ta pasojnë takimet bilaterale ndërmjet ministrave (homologëve) të qeverive, ndërsa më pas pritet të zhvillohet takimi ndërqeveritar.
Nënshkrimi i marrëveshjeve të parapara pritet të bëhet pas takimit. Kurti dhe Mickoski do ta mbajnë më pas edhe një konferencë për media.
Agjenda mbyllet me një drekë zyrtare. bw
Në 22 vjetorin e themelimit Shoqata e Intelektualëve “Jakova” në Gjakovë ka ndarë çmimin “Guximi Intelektual 2023” për aktivisten e njohur Dr. Luljeta Pula-Beqiri.
“Intelektuali i mirëfilltë nuk është vetëm njeriu i shkolluar dhe i arsimuar por në radhë të parë ai i cili ka guximin intelektual t’a thotë të vërtetën pavarësisht rrethanave. Më 1968 është për admirim angazhimi i intelektualëve për të fituar të drejtën për vetëvendosje dhe Republikën për Kosovën. Më 1981, pas demonstratave të 1981 pati një mbështetje të demonstratve nga intelektualët por përkrahje në heshtje. Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës asnjëherë nuk qe në nivel të detyrës. Nuk pati ide e as prononcime në kohët më delikate nëpër të cilat po kalonte Kosova. Në vend se t’u prijë proceseve ajo i injoroi. Pas luftës zhgënjim i madh në vend, krim e korrupcion. Inteligjenca hesht. Nuk ka prononcime për depërtimin e islamit politik në vend, e ky është dëmi më i madh që po i bëhet vendit”, ka thënë Pula-Beqiri me këtë rast.
Luljeta Pula-Beqiri ështё një nga intelektualet e njohura brenda e jashtë vendit pёr veprimtarinё e saj patriotike ndёr vite. Ajo me aktivitetin e saj nё vijimёsi ka dëshmuar qёndrim tё guximshёm lidhur me problemet e mёdha kombёtare, shtetёrore e shoqёrore.
Për 44 vite me radhë ishte profesoreshë në Universitetin e Prishtinës doktor i shkencave teknike në fushën e teknologjisë kimike dhe profesoreshë ordinare në Fakultetin e Gjeoshkencave dhe Teknologjisë në Mitrovicë që nga viti 1976. Pula – Beqiri rrjedh nga një familje intelektualësh nga Gjakova si nga ana e nënës (Edibe Binishi – Pula – veterane e arsimit), ashtu edhe nga babai (Xhevdet Pula – profesor universiteti).
Ajo kontribuoi në etapa të rëndësishme nëpër të cilat ka kaluar Kosova. Veprimtarinë e saj kombëtare e filloi qysh në moshën 16 vjeçare, kur iu bashkua demonstratës së vitit 1968. Prej viteve 80’-ta e deri në vitin 2000, Luljeta parreshtur e ka ngritur zërin kundër represionit dhe padrejtësive që iu bëheshin shqiptarëve në ish – Jugosllavi. Me punën, përkushtimin dhe guximin e saj ajo është bërë model i angazhimit e avancimit të gruas në ato vite në Kosovë. Si nxënëse e vitit të dytë në gjimnaz, ishte dënuar me masën përjashtim nga shkolla për organizimin dhe nxitjen e propagandës kombëtare në mesin e bashkëmoshatarëve të saj.
Mori pjesë edhe në demonstratat e vitit 1981, duke u bërë kështu ndër të rrallët profesorë universitarë, që e përkrahte publikisht këtë nismë. Ishte pjesëmarrëse nëpër të gjitha tubimet kombëtare dhe demonstratat popullore, që nga viti 1981 e deri më 1999. I tërë ky angazhim, rezultoi në arrestimin e saj 8 herë në stacione të ndryshme policore.
Kontributi i saj është i pamatshëm dhe fatkeqësisht sot e kësaj dite nuk është çmuar sa duhet nga shteti. Kujtojmë këtu debatet e saj të forta në studiot e Beogradit, ku vetëm atmosfera e të qenurit shqiptar ishte tejet e vështirë e lëre përballja me figurat më të larta të asaj kohe në ish Jugosllavi.
Shquhet me paraqitjen e saj në Kongresin Amerikan në vitin 1990. Paraqitja e saj ishte mbreslënëse në kohën kur gjërat në ish-Jugosllavi veçse kishin filluar të përkeqësoheshin. Atje foli në emër të nënave kosovare, dhunës e represion që ushtronte Serbia mbi popullatën shqiptare në Kosovë. Në Kongresin Amerikan, Luljeta Pula- Beqiri është shprehur se janë për demokraci parlamentare, për zgjedhje të lira, sistem shumëpartiak, për pranimin e subjektivitetit politik të popullit shqiptar, për barazi me të gjithë popujt e tjerë të Jugosllavisë dhe për pranimin e subjektivitetit politiko-juridik të Kosovës i cili do duhet të sanksionohet me shprehjen e lirë të vullnetit të popullit të Kosovës. Në një kohë të atillë, të bësh paraqitje të tillë, duhej guxim e përtej guximit.
Po ashtu në takime me qindra diplomatë evropianë dhe botërorë ka lobuar për shtetin e Kosovës, duke ngritur zërin për padrejtësitë që po i bëheshin popullit shqiptar në ish jugosllavi e veqanërisht në Kosovë. Me punën, përkushtimin e guximin e saj ajo është bërë model i angazhimit e avancimit të gruas në Kosovë dhe diasporë.
Përpos librave shkencorë-profesionalë ajo ka botuar librin me kujtime e dëshmi të titulluar, ”Rrëfimi i një jete për Kosovën” dhe është para botimit libri” Helmimet, krimi dhe mashtrimi”.
Libri autobiografik, ”Rrëfimi i një jete për Kosovën” është libër kujtimesh mbi angazhimin e saj kombetar që nga fëmijeria. Ajo shkruan për familjen pasi që kishte ndikim qenësor në formimin dhe edukimin e saj. Në libër përshkruhen ngjarjet, angazhimi I saj kombëtar dhe përfshirja në to, për rrethanat, konjukturën dhe vet realizimin e objektivit për liri dhe pavarësi. Përshkruan pjesëmarrjen në shumë Konferenca ndërkombëtare dhe takimet me shumë liderë shteterorë ndërkombëtarë dhe aktivistë të të drejtave të njeriut.
Në libër po ashtu citohen pjeseë të intervistave në media ndërkombëtare, serbe, rajonale dhe vendore. Pos tjerash autoja në libër shpreh dëshpërimin dhe zhgënjimin e thellë me rrjedhat në Kosovën e pas luftës që kanë rrënuar përfundimisht gjithë iluzionet e saj dhe kanë varrosur në pafundësi idealin e jetës së saj.
Luljeta Pula ka dorëzuar për botim dhe pritet që shpejt të promovohet libri “Helmimet, krimi dhe mashtrimi”. Autorja synon të bëj një sintetizim të materialit faktik për helmimet e vitit 1990 me qëllim të krijimit të rrugës për ngritjen e padisë ndërkombetare për dënimin e atij krimi monstruoz kundër fëmijëve që siç e quan ajo, ishte hyrje në gjenocidin mbi shqiptarët që do të bëhej më vonë nga regjimi kriminal i Serbisë. Në libër janë dhënë argumente të shumta shkencore për vërtetësinë e helmimit, janë cituar shumë mjekë kosovarë që kanë kuruar të sëmurët, janë dhënë diagnozat e të sëmurëve dhe shpjegimet shkencore të simptomave të tyre. Pasqyrohen po ashtu prononcimet e shumë mjekëve ndërkombëtarë që kanë analizuar mostrat e të helmuarve, janë cituar organizata të ndryshme ndërkombëtare që kanë hulumtuar helmimin e të 9-ve. Paraqiten dëshmitë autentike të të helmuarve dhe motrave të nderit që kanë kuruar mijera pacientë, janë dhënë prononcimet e rrejshme të mjekëve serbë që sabotonin e abuzonin me të vertetën. Në libër janë dhënë origjinalet e raporteve mjekësore të toksikologëve të dëgjuar dhe institucioneve mjekësore me renome që dëshmojnë helmimin. Po ashtu janë dhënë fragmente nga shumë gazeta vendore, serbe, rajonale dhe botërore për helmimet dhe qasja e tyre e ndikuar nga politika ditore. Në fund është transkriptuar emisioni “Porota”, debati televiziv i Tv Beogradit në të cilin Pula- Beqiri ishte ballafaquar me emrat më të njohur të akademikëve serbë dhe gjeneralëve të ushtrisë Jugosllave, sepse ajo konsideronte se nxjerrja e këtij ballafqimi e shpërfytyron më së miri mashtrimin e madh serb.
Ajo ka marrë pjesë në qindra Konferenca ndërkombëtare, dëshmi për Kosovën në Amerikë dhe Evropë ndër të cilat veçojmë: Dëshminë për Kosovën në Washington më 1990 dhe Dëshiminë për Kosovën në Bon të Gjermanisë. Pastaj Konferencën për çështjen shqiptare që është mbajtur nën patronatin e Parlamentit austriak në Vjenë, shumë takime në shtetet evropiane dhe Amerikë me shtetarë të rëndësishëm ndërkombëtarë, shumë simposiume të organizatave për të drejtat e njeriut në botë ku kurdoherë ka argumentuar nevojën për zgjidhjen e përhereshme të çështjes së Kosovës. Ideja themelore e të gjitha prezentimeve dhe përfaqësimeve të saj insistimi në parimin se Kosova duhet të nxirret nga korniza e ngushtë e të drejtave të njeriut dhe të pranohet si një çështje e pazgjidhur politike me dimension të pastër politik. Dhe natyrisht kërkesa që buron nga ky parim pranimi i të drejtës së popullit shqiptar për vetëvendosje. Diskutimet e saj janë përcjellur në qendrat shteteve përkatëse dhe kanë pasur ndikimin e tyre.
Kryetari i kësaj Shoqate Prof. Dr. Ruzhdi Sefa, gjatë ndarjes së Çmimit u shpreh se: “Shoqata e Intelektualëve “Jakova” i ndanë çmimimin “Guximi Intelektual” për vitin 2023 Prof. Dr. Luljeta Pula-Beqiri që në vijimësi ka dëshumar mendim dhe qëndrim të guximshëm lidhur me problemet e mëdha kombëtare shtetërore e shoqërore.”
“Bazuar në Rregulloren për ndarjen e Çmimit “Guximi Intelektual” dhe pasi janë përmbushur të gjitha procedurat e parapara sot në mënyrë solemne Prof.Dr. Luljeta Pula-Beqirit, Shoqata e Intelektualëve ‘Jakova’ i ndanë këtë çmim për vitin 2023. Çmimi i Shoqatës “Guximi Intelektual” sivjet ndahet për të katërtën herë me rradhë”, ka thënë Sefa.
Pas marrjes së çmimit, Pula-Beqiri është shprehur e lumtur që në Gjakovë për të dytën herë po vlerësohet veprimtaria e saj për çka I ka falënderuar anëtarët e ShI “Jakova”. Ajo me këtë rast ka prezantuar para të pranishmëve kumtesën me titull “Roli i inteligjencës së Kosovës në proceset politike dhe kombëtare”.
Kumtesa e prof. Dr. Luljeta Pula-Beqiri
Do të doja fillimisht të them se intelektuali dhe inteligjencia e mirëfilltë nuk nënkupton domosdo njerëz të shkolluar dhe të ditur, njerëz të aftë e të arsimuar por mbi të gjitha ata që kanë guximin intelektual dhe kombëtar t’a thonë të vërtetën dhe vetëm të vërtetën pavarësisht rrethanave dhe rreziqeve, njerëz me dinjitet e integritet personal, moral e kombëtar, njerëz që janë të gatshëm të shkojnë edhe kundër rrjedhës kur këte e kërkon nevoja, interesi I lartë I kombit dhe atdheut.
Në rrugëtimin tonë të gjatë e të mundimshëm drejt lirisë dhe pavarësisë inteligjencia jonë jo gjithmonë ka qenë në rrugën e duhur dhe në nivel të detyrës. Natyrisht rrethanat kanë qenë shumë të vështira dhe nuk ka qenë aspak e rëndë për regjimet t’I ndëshkojnë dhe t’I heshtin zërat kundërshtues individual. Megjithatë jam e bindur se ka mundur të bëhet më shume se që është bërë në radhë të parë nëqoftëse këta zëra nuk do të mbeteshin të vetmuar dhe nese do të kishte një shumësi disidentësh.
Kështu fjala vjen ishte impresiv mobilizimi dhe angazhimi i jashtëzakonshëm I intelektualëve më të dëgjuar të Kosovës më 1968. Edhepse fëmijë në atë kohë me shumë interesim e kam përcjellë debatin intelektual dhe politik të asaj kohe për republikën e Kosovës. Ata, pra intelektualët e bënë të veten, ngritën zërin fuqishëm për të kërkuar për Kosovën të drejtën e saj të ligjshme për vetëvendosje dhe pranimin e statusit të Republikës. Më shumë se kaq ata nuk mund të bënin. Zëri i tyre jehoi fuqishëm në vend, entuziazmoi popullin I cili e donte këtë avancim dhe ndikuan fuqishëm edhe në qendrat politike të
vendosjes në Jugosllavi dhe natyrisht në Kosovë. Kam bindjen e thellë se po të kishte guxim më të madh dhe ngulmim shumë më të vendosur politik nga garniture politike e asaj kohe, Kosova që atëherë mbase mund të fitonte statusin e Republikës. Ndjehej një frymë relaksuese dhe një shkallë liberalizimi në atë kohë I cili kulmoi me ndryshimet kushtetuese të 1974-s. Në atë kohë dhe në atë raport forcash, megjithë rezistencën e Serbisë, kjo ndoshta edhe mund të bëhej. Ruaj rezervën time, sepse nuk jam naïve të besoj se megjithë liberalizimin e caktuar në Sërbi hegjemonizmi sërb ishte aty, i tërbuar, I fuqishëm, por i fshehur. Dhe kjo ndodhi vetëm atëherë dhe kurrë më. Të paktën ia vlente që nga ana jonë të bëheshin të gjitha përpjekjet e mundshme dhe të bëhej gjithë cfarë ishte në dorën tonë, që fatkeqësisht nuk u bë. Por ama intelektualët bënë gjithcka që ishte në dorën e tyre dhe ishin ata që krijuan frymën e mahnitshme për realizimin e statusit të Republikës për Kosovën.Fatkeqësisht ishte politika ajo e cila duke mos shkuar gjer në fund në përpjekjet e saja e dështoi këtë. Emri i Republikës do të na ndihmonte shumë në prag të luftës dhe nëse kjo do bëhej rruga jonë për pavarësi të vërtetë do të ishte sigurisht më e shkurtër, të paktën nga aspekti juridik-institucional. Dhe të paktën i ashtuquajturi Komision i Badinterit do të ishte me emrin e republikës për Kosovën shumë më i lehtë. Edhe pse pa luftë lirinë nuk do të mund t’a fitonim, ashtu siç nuk e fituan as republikat e tjera në ish Jugosllavi.
Më pas ndodhën demonstratat e 1981. U dëgjuan në atë kohë shumë vlerësime në masë për ngjarje e 81-shit. Disa nga ato buronin edhe nga eksponentë të dëgjuar të politikës kosovare, me ndikim në atë kohë. Natyrisht shqiptarë. Ata edhe disa, them unë kuaziintelektualë, arritën t’a plasojnë dhe t’a depërtojnë në masë të caktuar tezën, idenë dhe përceptimin për këto demonstrate, ndikimin e tyre në rrjedhat politike të kohës dhe të ardhmes politike të Kosovës. Dolën tezat se 1981-shi ishte produkt I agjenturave të huaja antishqiptare, të mbështetura nga serbët, dhe se ky nuk ishte reagimi I popullit shqiptar. As vazhdim I përpjekjeve tona për liri, drejtësi dhe vetëvendosje e as vazhdimësi e kthesë në planin e Lëvizjes sonë Nacionale. Sipas tyre ky ishte në fakt frenim i lëvizjeve progresiste në shoqëri dhe avancimit të të drejtave kombëtare. E quaj jo vetëm të gabuar këtë vlerësim por më shumë se kaq. Mendoj se kjo është një përdhosje dhe zhvlerësim i një vetëdije të plotë kolektive nacionale të popullit tim. Ndaj nuk e kam pranuar kurrë dhe as që mund t’a pranoj atë. Mund të jetë I diskutueshëm fakti se ishte ajo koha më e përshtatshme dhe më e favorshme apo jo për t’u ngritur në këmbë me 1981, një vjet pas vdekjes së Titos, atëherë kur hegjemonizmi sërb kishte ngritur krye dhe ishte I gatshëm për të dhënë leksionin e dhunës për të tjerët në Jugosllavi. Kjo mbetet të diskutohet.
Por ama ishte shumë vështirë të kontrrollohej e të dirigjohej gjithë ajo pakënaqësi me pozitën e Kosovës në Jugosllavi, që ishte burim dhe gjenerator I padrejtësisë dhe diskriminimit sistematik ndaj shqiptarëve.
Të mendosh se të tjerët, madje armiq, manipuluan vullnetin e popullit tënd për ta kthyer ate kundër interesave të vetë shqiptarëve, është nëncmim dhe nënvlerësim, madje edhe tallje me intelektin e një populli dhe mendjen e tij. Poashtu poshterim i gjithë asaj sakrifice, vetëflijimi dhe gjithë atyre viktimave të viteve të 80 dhe 81 në vecanti. Organizimi i 81-it u bë nga vetë shqiptarët, ndërsa forca lëvizëse e tij buroi nga vullneti i popullit dhe kundërshtimi I padrejtësisë dhe diskriminimit.Natyrisht askush nuk mund t’a diskutojë faktin se këto demonstrata u shfrytëzuan nga armiqtë tanë dhe se gjatë tyre në to u infiltruan shumë eksponentë të agjenturave të huaja antishqiptare, për t’a ndyshuar karakterin e tyre në përpjekjen për t’iu ndryshuar rrjedhën atyre, dhe për t’i shfrytëzuar dhe përdorur ato në emër të interesave të tyre. Për t’iu dhënë atyre kualifikimin e tmerrshëm që iu dhanë duke I quajtur kundërrevolucion, në emër të të cilit pastaj do ushtronin dhunë të pashembullt mbi shqiptarët të cilën edhe e bënë ndaj një populli të tërë.
Për ata që depërtuan tezën se 81 ishte vepër e Serbisë dhe vazhduan të mbeten në pozicionin e tyre në vazhdimësi, kam menduar dhe vazhdoj të mendoj edhe sot se ky qëndrim më shumë se vlerësim i gabuar mund të ishte përpjekje e vetë atyre për të krijuar një alibi për veten e tyre dhe për t’ u shfajësuar për qëndrimin e tyre të padrejtë në atë kohë dhe gjykimin kolektiv që atyre u bëhej nga masa e gjërë për pozicionin e tyre oportunist.
Inteligjencia e asaj kohe në heshtje i mbështeti demonstratat e 81-it. Por ama në heshtje. Dhe dënoi dhunën e pashembullt e cila pasoi pas kualifikimit të tyre si kundërrevolucion. Natyrisht dënoi edhe ndëshkimin që iu bë në masë kryesisht intelektualëve me të ashtuquajturin proces të diferencimit ideopolitik. Por e tërë rezistenca bëhej në heshtje. Nuk pati sa kujtoj unë as edhe një prononcim të zëshëm kundër kualifikimit të tyre si kundërrevolucion, as kundër dhunës së tmerrshme e as kundër ndëshkimeve politike kundër inteligjencisë. Krerët politikë të Kosovës së asaj kohe u nënshtruan dhe nuk i dolën krah popullit të tyre.
Më kujtohet si sot renditja e akademikëve të Kosovës si nxënës të dirigjuar nga regjimi për t’I dënuar demonstratat e 81-ët. Përveq dyve të cilët nuk pranuan këtë poshtërim. Inteligjencia e Kosovës edhepse në heshtje I mbështeti demonstratat ajo në atë kohë nuk bëri të duhurën dhe të domosdoshmen. Të bëhej një, dhe të fliste zëshëm në mbrotje të tyre. Heshtja në atë zezonë nuk mjaftonte.
Pasoi marrja me dhunë e autonomisë së Kosovës me 1989. Roli i inteligjencisë në kundërshtimin e ndryshimeve kushtetuese të Kosovës edhe në atë kohë ishte modest. Kishte zëra individualë që kundërshtonin suprimimin e autonomisë por ata nuk mjaftonin. Ashtu siç kishte zëra të intelektualëve të rëndësishëm e të dëgjuar që u vunë në shërbim të pushtetit duke thënë se Kosova më këto ndryshime kushtetuese nuk humbë asgjë, duke e humbur kështu autoritetin e tyre profesional, kredibilitetin dhe integritetin moral e kombëtar. Nuk mendoj se edhe po të kishte në masë prononcime të inteligjencisë së Kosovës kundër abrogimit të autonommisë mund të ndryshonte dicka qenësore. Por kjo do të mbante të ngritur moralin e popullit dhe do të inkurajonte vazhdimin e luftës së popullit për mëvehtësinë e Kosovës.
Natyrisht dua të them disa fjalë edhe për Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës dhe rolin e saj në proceset politike në Kosovë. Ajo pra, Akademia nuk qe asnjëherë në krye të detyrës. Ata njerëz që quheshin njerëzit më të ditur në vend nuk u dëgjuan kurrë e me kohë të ngrinin zërin për cfarëdo që ndodhte në Kosovë, nuk u dëgjuan kurrë të merrnin anaën e së mirës, e të prononcoheshin për shumë cështje delikate që lidheshin me lëvizjen politike të Kosovës. Nuk u dëgjuan kurrë të kishin një qëndrim të formësuar, këmbëngulës, e të vendosur duke u rreshtuar drejt asaj që ishte interes I Kosovës dhe duke e mbrojtur ate. Nuk folën e nuk kritikuan atëherë kur duhej kritikuar, një varg dukurishë negative që po e dëmtonin Lëvizjen. Nuk mbaj mend të kenë dalë ndonjëherë me një ide të qartë për të ardhmen e Kosovës, të kenë propozuar strategji të caktuar e taktika të caktuara të saj, të jenë prononcuar e të kenë mbajtur qëndrim për lloj-lloj ideshë që dilnin në opinion nga individë që ishin të përfshirë në politikë. Nuk mbaj mend të kishin propaganduar Këshillin e Shpëtimit kombëtar dhe shuarjen e partive politike kur Kosova ndodhej në prag të luftës, nuk mbaj mend të kishin kritikuar përcarjet e krerëve më të lartë të lëvizjes, përqarje që reflektoheshin pastaj jo vetëm në masa por më vonë edhe në frontin e luftës. Ky institucion pra Akademia e shkencave dhe Arteve të Kosovës do duhej të ishte në parim burim I ideve, prijatar dhe nismëtar i proceseve politike në vend. Nuk mbaj mend paraqitje të vlefshme të këtij institucioni, pra Akademisë, përvec disa zhgarravitjeve stereotipe dhe të përgjithësuara pa asnjë vlerë që nuk I bëjnë nder institucionit. Përveq prononcimeve të herëpashershme të individëve të saj. Përveq mungesës së guximit për dalje në opinion me ide origjinale, me qëndrime të prera, imponuese e të vendosura, vetë Akademia ishte dhe mbeti qerdhe e politikës dhe kundërshtive politike.
Erdhi Rambujeja, kjo kthesë tepër e rëndësishme per te ardhmen e Kosovës, dhe inteligjencia përsëri nuk u bë e gjallë. Përveq Kadaresë dhe qëndrimit të tij të prerë, të vendosur, të argumentuar dhe bindës i cili lëvizi për mbarë vendimin e duhur të përfaqësuesve tonë politikë.
Pas gjithë tmerrit të luftës më në fund erdhi liria. Paslufta nuk ishte ajo që kishim pritur. Gjithçka po shkonte ters. Në një vend që sapo kishte dalur nga lufta, një vend që jetonte në varfëri të skajshme, shiheshin hapur uzurpimet, krimi e korrupsioni dhe njëmijë të pabëra të tjera. Dhe asgjë nga ajo që një popull i tërë kishte ëndërruar në Kosovën e lirë. Asaj pra, Kosovës po i vendoseshin pa fije turpi, nderi e ndërgjegje, pranga të reja. Të gjithë ishim dëshmitarë të një përçartje konspirative banditeske. Populli i shikonte me indinjatë me mundim, urrejtje e frikë. Ama ajo që nuk bëhej në kohën e serbit, bëhej tani. Një heshtje, një heshtje e pafund. Një popull i tërë e në veqanti inteligjencia që i kishte ndenjur përballë pa frikë pushtuesit të egër serb, tani kishte vendosur të heshtte. Sepse edhe frika në këto kohë ishte e ligjshme nga ata që nuk hezitonin të hakmerreshin pa hezitim në të gjitha mënyrat e mundshme. Ata që i bënin këto të pabëra ishin individë, ama individë që shtoheshin dita ditës për t’a njollosur pa të drejtë Ushtrinë e lavdishme Çlirimtare të Kosovës.
Gjatë viteve u bënë shumë gabime, demarkacioni, Specialja dhe shumë të tjera. Dhe inteligjencia nuk bëzan. Nuk është se fjala e saj do të ndryshonte shumë në vendimet e pushtetarëve ama fjlala e intelektualit ka peshë në avancimin dhe ndryshimin e mendësisë kolektive, natyrisht gradualisht dhe me kohën.
Një tjetër cështjë që ka pllakosur Kosovën është islami politik. Një numër aq i madh i të rinjve tanë që shkuan për të bërë luftërat e huaja është tmerri ynë. Numër që ndodhet në krye të listës botërore për kokë të banorit. Ku është zëri i inteligjencisë kundër këtij ferri?. Shamia e ferexheja që u luftua para 70 vjetësh na u kthye sërish në këtë vend. Kosova është shtet laik dhe e tillë duhet të mbetet. Nuk ka dëm më të madh që po I bëhet Kosovës se kjo. Serbia është e lumtur me këto zhvillime në këtë plan. Atë që nuk mundi t’a bëjë vetë e e deshti shumë, po ia bëjmë ne vetes tonë.
Intelektuali i mirëfilltë nuk është vetëm njeriu i shkolluar dhe i arsimuar por në radhë të parë ai i cili ka guximin intelektual t’a thotë të vërtetën pavarësisht rrethanave. Më 1968 është për admirim angazhimi i intelektualëve për të fituar të drejtën për vetëvendosje dhe Republikën për Kosovën. Më 1981 pas demonstratave të 1981 pati një mbështetje të demonstratve nga intelektualët por përkrahje në heshtje. Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës asnjëherë nuk qe në nivel të detyrës. Nuk pati ide e as prononcime në kohët më delikate nëpër të cilat po kalonte Kosova. Në vend se të iu prijë proceseve ajo i injoroi. Pas luftës zhgënjim i madh në vend, krim e korrupcion. Inteligjenca hesht. Nuk ka prononcime për depërtimin e islamit politik në vend e ky është dëmi më i madh që po i bëhet vendit.
Në zonat kodrinoro-malore të Kosovës, tashmë kanë filluar edhe reshje të borës. Një pjesë e fshatit Meheti në komunën e Podujevës, sot ëshë mbuluar nga bora.
Instituti Hidrometeorologjik i Kosovës ka njoftuar se moti sot pritet të jetë i vranët dhe me intervale me diell. Moti i ngjashëm pritet të jetë edhe gjatë ditëve të tjera të javës.
Për këtë të hënën është parashikuar të mbajë mot kryesisht i vranët, ku pritet të ketë edhe reshje të izoluara shiu e bore të karakterit lokal, jo vetëm në zonat malore, por edhe në ultësira. Reshjet e borës pritet të paraqiten qysh në orët e para të 24-orëshit në zona të caktuara.
Temperaturat do të pësojnë ulje të mëtejshme, me minimale që do të lëvizin prej -3 deri në 0°C, ndërsa ato maksimale prej 4 deri në 8°C.bw
Ish-komandant i Zonës Operative të Nerodimes, Shukri Buja, pas pesë vjet hetimesh, është liruar nga të gjitha akuzat e Prokurorisë Speciale të Dhomave të Specializuara të Kosovës në Hagë, duke thënë se ky është rasti i parë i mbyllur për veprat penale të krimeve të luftës të hetuara nga kjo prokurori në mënyrë zyrtare.
Ai ka thënë se kjo është një fitore e madhe dhe e rëndësishme, e cila vërteton pafajësinë e tij, por edhe pastërtinë dhe lavdinë e UÇK-së.
“Falë avokatëve të mi, Sir Geoffrey Nice dhe Taulant Hodaj, dhe insistimit të tyre për të mbyllur hetimet për mungesë provash, këtë javë mora konfirmimin zyrtar që gjithçka është mbyllur përfundimisht.
Besoj se ky rast im do të kontribuojë që drejtësia të thotë fjalën e fundit për bashkëluftëtarët tanë që ende gjenden në Hagë dhe shpresoj që edhe ata të kthehen faqebardhë dhe fitimtarë sa më shpejt”, ka shkruar Buja në Facebook.
Ai ka theksuar se lufta e shqiptarëve ka qenë një përpjekje e drejtë dhe legjitime për liri kundër okupatorit serbo-jugosllav, të cilët kanë kryer krime të rënda.
“Lufta jonë çlirimtare ishte e imponueshme dhe e drejtë. Ky realitet u vërtetua nga rasti im dhe shpresoj se do të vërtetohet gjithashtu edhe nga rasti i bashkëluftëtarëve tanë që po përballen ende me proceset në Hagë.
Një falënderim i veçantë shkon për familjen time për mbështetje të palëkundur gjatë këtyre viteve, për qytetarët e Republikës së Kosovës që më mbështetën dhe më besuan, si dhe për avokatët e mi për angazhimin dhe kontributin e tyre të pandërprerë deri në epilogun e këtij rasti”, ka përfunduar Buja. sn
Komentet