Një sulm me dron i kryer gjatë orëve të fundit të evakuimit të Shteteve të Bashkuara nga Afganistani nuk vrau një terrorist të prirur për të sulmuar aeroportin ndërkombëtar në Kabul, dhe në vend të tij vrau deri në 10 civilë, përfshirë një punonjës të ndihmave dhe shtatë fëmijë.

Pranimi i së premtes nga komandanti i trupave amerikane në rajon pasoi një hetim ushtarak të nxitur nga pretendimet e njerëzve në terren, si dhe njoftimet e mediave, se objektivi i goditur më 29 gusht nga një raketë e llojit Hellfire nuk përbënte një kërcënim.

“Kjo goditje u ndërmor me besimin e sinqertë se do të parandalonte një kërcënim të menjëhershëm për forcat tona dhe personat që po evakuoheshin në aeroport”, u tha gazetarëve në Pentagon gjenerali Kenneth “Frank” McKenzie, komandanti i Komandës Qendrore të Shteteve të Bashkuara, nëpërmjet një lidhjeje videofonike. “Hetimi ynë tani arriti në përfundimin se goditja ishte një gabim tragjik”, tha ai.

“Ne tani vlerësojmë se nuk ka gjasa që automjeti ose ata që vdiqën të ishin të lidhur me ISIS-K”, shtoi Mckenzie, duke përdorur një akronim për filialin e grupit terrorist të Shtetit Islamik në Afganistan, i njohur gjithashtu si IS-Khorasan.

Sekretari amerikan i Mbrojtjes Lloyd Austin gjithashtu kërkoi falje për sulmin e gabuar.

“Në emër të burrave dhe grave të Departamentit të Mbrojtjes, unë shpreh ngushëllimet e mia më të thella për anëtarët e familjeve të atyre që u vranë”, tha Sekretari Austin në një deklaratë. “Ne kërkojmë ndjesë dhe ne do të përpiqemi të mësojmë nga ky gabim i tmerrshëm”.

Ndjesa është një kthesë dramatike për ushtrinë amerikane, e cila ka mbrojtur sulmin ajror prej javësh të tëra.

Vetëm disa ditë pas sulmit, oficeri ushtarak më i lartë amerikan, Shefi i Shtabit të Përgjithshëm, Mark Milley, e mbrojti sulmin si “të drejtë”.

“Ne e dimë nga një sërë mjetesh të tjera se të paktën një nga ata njerëz që u vranë ishte një koordinator i ISIS-it”, u tha zoti Milley gazetarëve në Pentagon më 1 shtator. “Procedurat u ndoqën në mënyrë korrekte”.

Edhe atëherë, rrëfimet nga terreni po tregonin një histori të ndryshme – se në vend që të vriste një koordinator të IS-Khorasan, sulmi amerikan me dron në fakt kishte hedhur në erë Ezmarai Ahmadin, një punonjës ndihmash në organizatën Nutrition and Education International me qendër në Kaliforni, i cili kishte aplikuar për t’u zhvendosur në Shtetet e Bashkuara.

Anëtarët e familjes thanë se viktimat e tjera përfshinin vajzën e Ahmadit, si dhe nipërit dhe mbesat.

Hetime të tjera nga gazetat The New York Times dhe The Washington Post hodhën dyshime të mëtejshme ndaj qëndrimit amerikan se goditja kishte eliminuar një terrorist të grupit IS-Khorasan.

Hetimi i gazetës Times përcaktoi se makina, një Toyota Corolla e bardhë, për të cilën zyrtarët amerikanë menduan se ishte e mbushur me eksploziv, në të vërtetë mbante kanistra uji. Dhe ndalesat e dyshimta që kishte bërë Ahmadi ndërsa Shtetet e Bashkuara e vëzhgonin nga qielli, ishin ndalesa për të marrë kolegë dhe për të bërë furnizime me ujë.

“Ne nuk e ndërmorëm goditjen sepse menduam se kishim gabuar. E bëmë goditjen sepse menduam se kishim një objektiv të mirë”, tha Gjenerali McKenzie i Komandës Qendrore (CENTCOM) të premten, duke vënë në dukje atë që ai tha se ishin “mbi 60 raporte të nivelit shumë të lartë për kërcënimin e afërt për forcat tona në Kabul dhe përreth tij”, shumë prej tyre të përqëndruara tek përdorimi i një makine Toyota Corolla të bardhë.

“Është e qartë se të dhënat tona të zbulimit ishin gabuar me këtë Toyota Corollan e bardhë në fjalë”, tha ai.

Zyrtarët ushtarakë amerikanë thanë se ata ende besojnë se kishte një komplot të IS-Khorasan për të sulmuar aeroportin me atë lloj makine nga një nga vendet ku u pa Toyota e Ahmadit. Por, ata tani besojnë se sulmi mund të jetë ndërprerë nga një sulm ajror amerikan ditë më parë që kishte në shënjestër operativët e grupit terrorist në provincën Nangarhar.

McKenzie tha se Shtetet e Bashkuara tani po shikojnë të bëjnë të ashtuquajturat pagesa ex gratia për anëtarët e familjeve që mbijetuan, megjithëse ai pranoi se dorëzimi i dëmshpërblimeve mund të ishte i vështirë pa një prani të Shteteve të Bashkuara në terren.

Komandanti i CENTCOM-it nuk pranoi të thoshte nëse do të ndërmerrej ndonjë masë disiplinore kundër atyre të përfshirë në kryerjen e goditjes, duke thënë se përgjegjësia përfundimtare i takonte atij.

Organizatat për të drejtat e njeriut po kërkojnë më shumë.

“Shtetet e Bashkuara tani duhet të angazhohen për një hetim të plotë, transparent dhe të paanshëm për këtë incident”, tha Brian Castner, një këshilltar i lartë për krizat në Amnesty International.

“Kushdo që dyshohet për përgjegjësi penale duhet të ndiqet penalisht në një porces të drejtë gjyqësor”, tha zoti Castner në një deklaratë zyrtare. “Të mbijetuarit dhe familjet e viktimave duhet të mbahen të informuar për përparimin e hetimit dhe të marrin dëmshpërblim të plotë”.

Unioni Amerikan i Lirive Civile (ACLU) tha se sulmi me dron në Kabul duhet të jetë “një thirrje zgjimi”.

“Në këtë goditje, ne shohim jehonën e shumë jetëve të tjera civile të humbura dhe të dëmtuara rëndë, qoftë në luftëra si në Afganistan, apo jashtë tyre, si p.sh. në Somali”, tha Hina Shamsi nga ACLU në një deklaratë.

Disa ligjvënës amerikanë po bëjnë thirrje që të bëhet më shumë.

“Departamenti i Mbrojtjes ka hedhur hapin e parë drejt transparencës dhe llogaridhënies”, tha Ligjvënësi Adam Schiff, kryetar i Komisionit të Zbulimit të Dhomës së Përfaqësuesve, në një deklaratë me shkrim. Ai e quajti sulmin vdekjeprurës me dron “një dështim shkatërrues”.

“Ne duhet të dimë se çfarë shkoi keq në orët dhe minutat para fillimit të goditjes për të parandaluar tragjedi të ngjashme në të ardhmen”, shtoi ai.

“Komisioni i Forcave të Armatosura do të dëgjojë nga zyrtarët e administratës në javët në vijim për tërheqjen kaotike dhe vdekjeprurëse nga Afganistani”, tha senatori James Inhofe, anëtar i lartë i komisionit, në një deklaratë me shkrim.

“Goditja e 29 gushtit tregon se sa të vështira dhe komplekse mund të jenë operacionet kundër terrorizmit, dhe për fat të keq nënvizon se një strategji e llojit ‘mbi horizont’ vetëm do të rrisë kompleksitetin dhe vështirësinë”, tha ai.

Ekzistojnë gjithashtu pikëpyetje në lidhje me të ardhmen e çdo sulmi amerikan kundër terrorizmit në Afganistan, kundër grupeve si IS-Khorasan ose al-Kaida, të cilat tani për tani do të kryheshin “mbi-horizont” – nga bazat amerikane që gjenden orë larg në Lindjen e Mesme.

Por McKenzie tha se rregullat e përfshirjes për sulme të tilla ajrore do të ishin të ndryshme.

“Ne do të kemi shumë më tepër mundësi se sa kishim nën këtë presion ekstrem kohor për t’i hedhur një sy objektivit … për ta studiuar objektivin me platforma të shumta për të pasur një mundësi për të zhvilluar modelin e zgjatur të jetesës”, tha ai. “Asnjë nga këto gjëra nuk ishte në dispozicion për ne duke pasur parasysh natyrën urgjente dhe të ngutshme të kërcënimit të menjëhershëm për forcat tona.”

Komandanti amerikan tha gjithashtu se përkundër garancive dhe angazhimeve të tyre të përsëritura, talebanët kishin bërë pak për të ndihmuar evakuimin, përveç krijimit të një perimetri të jashtëm të sigurisë rreth aeroportit të Kabulit, i cili “gjithashtu i lejoi ata të kontrollonin njerëzit që përndryshe do të kishin arritur në aeroport”.

Për sa i përket ndonjë ndihme tjetër kundër IS-Khorasan, “nuk di të jenë duke bërë ndonjë gjë për ne tashmë”, tha Gjenerali McKenzie.

Komandanti më i lartë ushtarak amerikan tha të premten se telefonatat që kishte bërë me homologun e tij kinez në muajt e fundit kaotikë të presidencës së Donald Trumpit ishin “plotësisht brenda detyrave dhe përgjegjësive” të punës së tij.

Në komentet e tij të para publike mbi bisedat, Gjeneral Mark Milley tha se telefonatat ishin “rutinë” dhe ishin bërë “për të qetësuar si aleatët ashtu edhe kundërshtarët në rastin në fjalë me qëllimin, që të sigurohet stabiliteti strategjik.” Shefi i Shtabit të Përgjithshëm foli me agjencinë Associated Press dhe një gazetar tjetër që udhëtonin me të në Evropë.

Gjeneral Milley ka qenë në qendër të debateve mes njoftimeve se kishte bërë dy telefonata me gjeneralin Li Zuocheng të ushtrisë kineze për ta siguruar atë se Shtetet e Bashkuara nuk do të hynin në luftë me Kinën.

Përshkrimet e telefonatave të bëra tetorin e kaluar dhe në janar ishin pjesë e fragmenteve nga libri i ri “Peril” i gazetarëve të “Washington Post-it”, Bob Woodward dhe Robert Costa. Sipas librit, gjeneral Milley i tha gjeneralit Li se do ta paralajmëronte atë në rast të një sulmi.

Të premten gjenerali Milley bëri vetëm disa komente të shkurtra në mbrojtje të telefonatave, duke thënë se ai ka në plan të japë një shpjegim më të detajuar për këtë çështje para Kongresit kur të dëshmojë në një seancë nga fundi i shtatorit.

“Mendoj se është më mirë që t’i kem të rezervuara komentet derisa ta bëj një gjë të tillë para ligjvënësve që kanë përgjegjësinë ligjore të ushtrojnë mbikëqyrje ndaj ushtrisë amerikane,” tha gjeneral Milley. “Do të ofroj gjithë informacionin që Kongresi do të më kërkojë pas dy javësh.”

Gjeneral Milley dhe Sekretari Amerikan i Mbrojtjes Lloyd Austin janë planifikuar të dëshmojnë më 28 shtator para Komisionit të Senatit për Shërbimet e Armatosura, në një seancë që ishte parashikuar të përqendrohej tek tërheqja e ushtrisë amerikane nga Afganistani dhe evakuimi kaotik i amerikanëve, afganëve dhe të tjerëve nga ai vend.

Megjithatë tani zoti Milley pritet të përballet me pyetje të ashpra lidhur me telefonatat të cilat u bënë gjatë muajve të fundit të mandatit të Presidentit Trump, ndërsa ai sfidonte rezultatet e zgjedhjeve të vitit 2020.

Telefonata e dytë, më 8 janar, u bë dy ditë pasi një turmë e dhunshme sulmoi Kapitolin e SHBA-së në një përpjekje për të parandaluar Kongresin të certifikonte fitoren e Presidentit Joe Biden.

Një komision i posaçëm i Dhomës së Përfaqësuesve, që po heton trazirat e 6 janarit në Kapitol, ka kërkuar detaje rreth telefonatave të gjeneralit Milley.

Ligjvënësit amerikanë, demokrati Bennie Thompson dhe republikania Liz Cheney, drejtues të komisionit, kanë kërkuar gjithashtu informacione në lidhje me zgjedhjet e nëntorit, transferimin e pushtetit nga zoti Trump tek zoti Biden dhe trazirat.

Gjenerali Milley u emërua shef i shtabit të përgjithshëm nga ish-presidenti Trump në vitin 2019 dhe ka mbetur në atë post në administratën e zotit Biden. Në këtë post, ai është këshilltari kryesor ushtarak i presidentit dhe sekretarit të mbrojtjes.

Shtëpia e Bardhë dhe shefi i Pentagonit kanë thënë se ata vazhdojnë të kenë besim të plotë te gjenerali Milley.

Sipas librit të ri, zoti Milley, i frikësuar nga veprimet e Presidentit Trump në fund të mandatit të tij, telefonoi dy herë homologun e tij kinez për ta siguruar atë se SHBA nuk do të sulmonte Kinën. Njëra telefonatë u bë më 30 tetor, katër ditë para zgjedhjeve. E dyta ishte më 8 janar, më pak se dy javë para inaugurimit të zotit Biden dhe dy ditë pas kryengritjes në Kapitol nga mbështetësit e Trump.

Disa ligjvënës amerikanë kanë thënë se Milley ka tejkaluar autoritetin e tij dhe kanë bërë thirrje që zoti Biden ta shkarkojë atë. Zoti Trump e quajti gjeneralin Milley si tradhtar, dhe “krejtësisht të çmendur” dhe tha se zoti Milley “nuk ia kishte përmendur asnjëherë telefonatat me Kinën.”

Presidenti Biden u tha gazetarëve pasi u bënë të njohura fragmentet e librit se “kam besim të madh te gjeneral Milley.”

Zyra e gjeneralit Milley, në një deklaratë këtë javë, tha se telefonatat kishin për qëllim të përçonin një ndjenjë “sigurie” tek ushtria kineze dhe ishin në përputhje me përgjegjësitë e tij si kreu i shefave të përgjithshëm.

Në deklaratën e zëdhënësit të zotit Milley, thuhej gjithashtu se thirrjet ishin bërë “në koordinim dhe komunikim” me Pentagonin dhe agjencitë e tjera federale.

Sipas librit, një kopje të të cilit e ka agjencia AP, Milley siguroi homologun e tij kinez në telefonatën e parë se “qeveria amerikane është e qëndrueshme dhe gjithçka do të jetë në rregull”. Aty thuhet se ai i tha gjeneralit Li, se “ne nuk do të sulmojmë ose kryejmë ndonjë operacion kinetik kundër jush.”

“Nëse do të sulmojmë, do t’ju telefonoj paraprakisht. Nuk do të jetë surprizë,” citohet të ketë thënë Milley.

Gjenerali Milley foli me një numër udhëheqësish të tjerë ushtarakë në të gjithë botën pas trazirave të 6 janarit; ato përfshinin udhëheqës nga Mbretëria e Bashkuar, Rusia dhe Pakistani. Një përshkrim i telefonatave në janar përmend “disa” homologë të tjerë me të cilët zoti Milley shkëmbeu mesazhe të ngjashme, se qeveria amerikane ishte e fortë dhe në kontroll.

Telefonata e dytë kishte për qëllim të qetësonte Kinën për ngjarjet e 6 janarit. Por sipas librit, nuk kishte qenë aq e lehtë që të qetësohej gjenerali Li, edhe pasi gjenerali Milley i premtoi atij se “ne jemi 100 për qind të qëndrueshëm. Gjithçka është në rregull. ”

Në përgjigje të librit, senatori republikan Marco Rubio, i kërkoi presidentit Biden të shkarkonte gjeneralin Milley, duke thënë se gjenerali punoi për të “sabotuar në mënyrë aktive” ish-presidentin Trump, që ishte komandant i përgjithshëm.

WASHINGTON – Duke dëshmuar në një seancë dëgjimore në Kongres të hënën, Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken mbrojti me vendosmëri tërheqjen ushtarake amerikane muajin e kaluar nga Afganistani që përfundoi një luftë 20 vjeçare, më e gjata në historinë e Shteteve të Bashkuara.

Nëse Presidenti amerikan Joe Biden do të kishte vendosur të mbante forca të armatosura në Afganistan, kjo “do të kërkonte dërgimin e më shumë trupave amerikane në Afganistan për të mbrojtur veten dhe për të parandaluar një marrje të pushtetit nga talebanët, duke pësuar viktima – dhe në rastin më të mirë rivendosjen e një ngërçi dhe ngecjeje të pafund në Afganistan, nën kërcënimin e sulmeve”. tha sekretari Blinken përpara Komisionit për Marrëdhëniet me Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve.

“Nuk ka tregues se qëndrimi më i gjatë do t’i kishte bërë që forcat afgane të sigurisë ose qeveria afgane të ishin më elastike apo të qëndrueshme,” tha ai. “Nëse 20 vjet dhe qindra miliarda dollarë në mbështetje, pajisje dhe trajnime nuk do të mjaftonin, përse një vit tjetër, pesë apo 10, do të ishin ndryshe?”

Kryengritësit talebanë pushtuan vendin në mes të gushtit, ndërsa Presidenti afgan Ashraf Ghani iku në mërgim në Emiratet e Bashkuara Arabe. Shtetet e Bashkuara evakuuan 124,000 njerëz, shumica afganë, së bashku me rreth 5,500 amerikanë, nga aeroporti i Kabulit në ditët e fundit të gushtit, duke lënë pas rreth 100 amerikanë.

Disa amerikanë kanë qenë në gjendje më pas të largohen nga vendi, përmes daljeve tokësore ose në pak fluturime ajrore të lejuara nga talebanët.

Sekretari Blinken tha se zyrtarët amerikanë nuk e kishin parashikuar rënien e qeverisë afgane aq shpejt, edhe ndërsa talebanët përparuan në të gjithë vendin.

“Edhe vlerësimet më pesimiste nuk parashikuan që forcat qeveritare në Kabul do të rrëzoheshin ndërsa forcat amerikane të ishin ende në vend”, tha ai.

Edhe pse evakuimi kryesor ka përfunduar, diplomati amerikan tha: “Ne po vazhdojmë përpjekjet tona të paepura për të ndihmuar amerikanët e mbetur, si dhe afganët dhe qytetarët e vendeve aleate dhe partnere, të largohen nga Afganistani nëse ata zgjedhin të bëjnë një gjë të tillë”.

“Ashtu siç kemi bërë gjatë gjithë historisë sonë, amerikanët tani po mirëpresin familjet nga Afganistani në komunitetet e tyre dhe po i ndihmojnë ata të zhvendosen ndërsa fillojnë jetën e tyre të re”, tha sekretari Blinken. “Kjo është gjithashtu diçka për të qenë krenarë”.

Pyetje nga paneli i Dhomës së Përfaqësuesve

Sekretari Blinken u përball me pyetje të vështira dhe vlerësime të ashpra për tërheqjen nga paneli i Dhomës së Përfaqësuesve dhe kjo pritet të ndodh përsëri të martën kur të dalë për të dëshmuar para Komisionit të Senatit për Marrëdhëniet me Jashtë.

Ligjvënësit republikanë të opozitës dhe disa kolegë demokratë kanë kritikuar strategjinë e presidentit për tërheqjen e trupave, qytetarëve amerikanë dhe mijëra afganëve që punuan për forcat amerikane si përkthyes dhe këshilltarë gjatë luftës.

Kryetari i komisionit të Dhomës së Përfaqësuesve, kongresmeni Gregory Meeks i Nju Jorkut, tha: “Shkëputja nga Afganistani nuk do të ishte kurrë e lehtë”.

Por ai shtoi, “Kjo luftë duhet të kishte përfunduar 19 vjet më parë”, pasi Shtetet e Bashkuara rrëzuan me sukses talebanët nga pushteti dhe shkatërruan terrenet e trajnimit për terroristët e Al-Kaidës që sulmuan Shtetet e Bashkuara në vitin 2001, duke vrarë gati 3,000 njerëz.

Ligjvënësi Michael McCaul i Teksasit, republikani kryesor i panelit të Dhomës së Përfaqësuesve, e karakterizoi tërheqjen e Shteteve të Bashkuara nga Afganistani si “një fatkeqësi me përmasa epike” dhe vuri në dukje se shumë zyrtarë të përkohshëm që tani kontrollojnë Afganistanin ishin dikur terroristë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në qendrën e burgimit të Guantanamos në Kubë.

Ligjvënësi republikan Steve Chabot i Ohajos tha se Afganistani është bërë “edhe një herë një strehë për terroristët”.

“Po, shumica e amerikanëve donin të largoheshin nga Afganistani, por jo në këtë mënyrë ” tha zoti Chabot.

Ligjvënësi demokrat, Brad Sherman i Kalifornisë, fajësoi ish-Presidentin Donald Trump që ra dakort vitin e kaluar për tërheqjen me 1 maj 2021, afati përfundimtar për dhënien fund të përfshirjes ushtarake amerikane në Afganistan pa planifikim të mjaftueshëm. Zoti Sherman pyeti sekretarin Blinken nëse administrata e mëparshme amerikane la detaje se si mund të ishte kryer tërheqja.

“Ne trashëguam një afat,” u përgjigj Blinken. “Ne nuk trashëguam një plan.”

Kritikat për tërheqjen nga Afganistani u shtuan veçanërisht pasi 13 pjesëtarë të shërbimit amerikan gjetën vdekjen në një sulm vetëvrasës në aeroportin e Kabulit në ditët e fundit të tërheqjes. Shteti Islamik-Khorasan, një degë afgane e grupit terrorist që vepron në Lindjen e Mesme, mori përgjegjësinë për sulmin.

Sondazhet kombëtare të votuesve amerikanë tregojnë mbështetje të gjerë për vendimin e Presidentit Biden për t’i dhënë fund asaj që ai e ka quajtur një “luftë të përhershme” në Afganistan, por jo mënyrën se si u bë tërheqja.

Dëshmia e ardhshme

Gjatë dy ditëve të dëshmisë, sekretari Blinken ka të ngjarë të pyetet përse SHBA nuk e filloi evakuimin e qytetarëve amerikanë më shpejt, veçanërisht pasi presidenti Biden njoftoi qëllimin e tij në prill për të nderuar marrëveshjen e Trumpit me talebanët për t’i dhënë fund luftës dhe për të tërhequr forcat amerikane.

Ligjvënësit kanë synuar gjithashtu të vënë në shënjestër informacionet e inteligjencës amerikane për dështimin në parashikimin e marrjes së shpejtë të pushtetit nga talebanët dhe rënien e qeverisë afgane.

Republikanët thonë se duan të përqëndrojnë pyetjen e tyre në performancën e presidentit Biden në javët dhe ditët e fundit të luftës, ndërsa demokratët shpresojnë të analizojnë të gjithë përpjekjen e luftës që u krye nën drejtimin e katër presidentëve – republikanëve George W. Bush dhe Trump, dhe demokratëve Barack Obama dhe Joe Biden.

George Bushi filloi luftën në fund të vitit 2001 për të zhdukur terrenet e stërvitjes së terroristëve të al-Kaidës, që kryen sulmet terroriste të 11 shtatorit 2001 kundër Shteteve të Bashkuara, me terroristët e al-Kaidës që urdhëruan aeroplanët amerikanë të rrëzoheshin në kullat binjake të Nju Jorkut, në Pentagon dhe jashtë Uashingtonit. 20 vjetori i sulmeve u përkujtua me ceremoni solemne të shtunën e kaluar.

Kërcënimet për SHBA

Në një takim të nivelit të lartë të inteligjencës dhe sigurisë kombëtare të hënën, Drejtoresha e Inteligjencës Kombëtare Avril Haines u tha të pranishmëve se kërcënimet më të mëdha për Shtetet e Bashkuara nuk po vinin më nga Afganistani.

“Ajo që ne shohim si kërcënim nga ISIS është Jemeni, Somalia, Siria dhe Iraku” tha zonja Haines. “Aty shohim kërcënimin më të madh”.

Ajo tha se tërheqja e trupave amerikane nga Afganistani ka ndikuar në aftësinë e agjencive të inteligjencës amerikane për të ditur se çfarë po ndodh në terren me grupet terroriste si al-Kaida dhe IS-Khorasan.

“Thjesht nuk ka asnjë dyshim se kur tërhiqesh, pa trupa në terren, pa infrastrukturën që kishim, pa qeverinë afgane në pozicionin që ishte, mbledhja e inteligjencës është zvogëluar,” tha ajo.

Ajo tha se komuniteti i inteligjencës amerikane, megjithatë, ishte duke u përgatitur për këtë eventualitet për “një kohë të gjatë”.

Presidenti Biden e ka quajtur tërheqjen nga Afganistani një “sukses të jashtëzakonshëm” dhe mbrojti vendimin për t’i dhënë fund luftës atje, duke thënë se ai nuk do t’ia kalojë përgjegjësinë e menaxhimit të përfshirjes ushtarake amerikane atje një udhëheqësi të pestë amerikan.

Zëdhënësi i Pentagonit John Kirby tha të hënën se një pauzë që ndikon në fluturimet e evakuimit të refugjatëve afganë për në Shtetet e Bashkuara do të zgjasë edhe një javë tjetër për shkak të shpërthimit të rasteve të fruthit. Ai tha se rastet e fruthit në mesin e afganëve u zbuluan në tre qendra të ndryshme në Shtetet e Bashkuara.

Pezullimi i fluturimeve e ndërlikon më tej procesin e evakuimit të afganëve në Shtetet e Bashkuara.

Në orën 8:46 të mëngjesit të 11 shtatorit 2001, Joe Irizarry po drejtonte një tren udhëtarësh në Nju Jork, shumë afër kullave binjake të Qendrës Botërore të Tregtisë. Disa sekonda më vonë, aeroplani i parë u përplas në kullën e parë. Korrespondentja e Zëri të Amerikës, Anna Nelson bisedoi me zotin Irizarry mbi ngjarjen, 20 vjet më vonë.

“Unë mendoj se kam qenë më i lumtur para kësaj ngjarjeje. Isha 40 vjeç, ndihesha mirë. Isha i martuar, baba i katër fëmijëve. Kisha dëshirë të bëhesha polic, por kjo nuk funksionoi, kështu që isha drejtues trenash në qytetin e Nju Jorkut. Isha në gjendje të siguroja një jetë të mirë. Unë bëja punën që nuk më pëlqente shumë, por ajo paguante faturat. Unë isha drejtues i trenit të linjës R më 11 shtator të vitit 2001”, thotë Joe Irizarry.

Ai e mban mend mirë mëngjesin e asaj dite. Në orën 8:45 të mëngjesit treni i tij ndaloi në stacionin Cortlandt Street kur ai ndjeu një shpërthim që e lëkundi trenin.

“Nuk e dija se çfarë ishte. Nuk e dija nëse u godita nga një tren tjetër apo shpërtheu një bombë. I thashë konduktorit tim që të hapte dyert pasi ndaluam në stacion dhe unë shkova për kontrolluar pjesën e pasme të trenit. Pashë dy gra që po vraponin poshtë shkallëve, të cilat më thanë se një aeroplan sapo kishte goditur kullën e parë. Unë u kërkova të gjithë pasgjerëve që të qëndronin në tren, kështu që ata që ishin në platformë hipën përsëri në tren”.

Zoti Irizarry thotë se në atë moment, një valë njerëzish filluan të mbushnin stacionin e trenit, platforma e të cilit filloi të mbulohej nga një re pluhuri dhe mbeturinash.

“Ishte e frikshme. Në atë moment askush nuk e dinte se ishte një sulm terrorist. Të gjithë mendonin se ishte një aksident. Kishte njerëz që vraponin poshtë shkallëve për të hipur në tren, i thashë konduktorit që t’i mbante dyert hapur derisa të gjithë njerëzit të hynin në tren. Stacioni Cortlandt Street ishte pikërisht përballë kullës, më pak se 100 metra larg saj. Pra, unë isha në stacionin nëntokësor kur avioni i parë goditi kullën. Nuk më zuri paniku në atë moment. Detyra ime ishte të dërgoja njerëzit në një vend të sigurt”, thotë ai.

Rregulli i përgjithshëm për drejtuesit e trenave është të mbërrijnë në stacion, të presin jo më shumë se 10-15 sekonda, derisa njerëzit të hipin në tren, të mbyllin dyert dhe të largohen. Zoti Irizarry shkeli të gjitha këto rregulla.

“Në atë moment u sigurova që të gjithë njerëzit të ishin në gjendje të hipnin në tren. Dhe në momentin kur nuk pamë njeri jashtë trenit, mbyllëm dyert dhe u nisëm. Disa qindra njerëz kishin hipur në tren. Kontaktova me Qendrën e Kontrollit për t’i informuar mbi atë qe po ndodhte…ishte një situtatë e rëndë”, thotë ai.

“Kur arrita në stacionin Avenue Continental, atëherë zbulova saktësisht se çfarë kishte ndodhur, kulla po rrëzohej. Hyra në dhomën e personelit dhe e pashë ngjarjen në televizor. Në atë moment, mua më zuri paniku. E kuptova se kisha qenë nën ndërtesën që po rrëzohej. Pastaj, unë shkova në shtëpi dhe fillova të qaja.”

Stacioni i Cortlandt Street u dëmtua rëndë dhe u desh të rindërtohej plotësisht. Një pjesë e stacionit u shemb. Zoti Irizarry ishte larguar në kohën e duhur.

“Autoriteti i tranzitit më vuri në kontakt me një pasagjere, e cila kishte kontaktuar median. Unë takova Lindën, e cila ishte ulur në vagonin e ngjitur me kabinën e drejtuesit të trenit.”

“Në fakt, mu deshën disa ditë para se ta kontaktoja atë për shkak të tronditjes që përjetova. Doja të riktheja qetësinë, sepse atë ditë humba shumë miq. Pastaj vendosa ta bëja telefonatën, ta falenderoja atë”, thotë Linda DeSilvio.

“Është një ndjesi e mirë të mendosh që dikush të konsideron hero. Kjo është puna jonë, t’i mbajmë klientët tanë të sigurt!”, tha Joe Irrizary në shtator të vitit 2001, pas takimit me pasagjeren Linda DeSilvio.

Kanë kaluar dy dekada nga tragjedia, por për zotin Irizarry, gjithçka është ende reale dhe shumë e dhimbshme.

“Merrja shumë ditë pushimi sepse nuk doja të kaloja më në atë zonë. Pastaj, bazuar në vitet e punës, unë zgjodha të punoja në linja të tjera të trenave. Kur drejtoja trenin shpesh filloja të qaja. Më 31 dhjetor të vitit 2011 dola në pension. Unë vuaj nga sindroma e stresit post-traumatik, ankthi, depresioni, astma. Nuk ka asnjë lehtësim. Unë mendoj për të gjithë ata që vdiqën në atë moment, edhe pse unë jam akoma këtu. Kanë kaluar 20 vjet, por mua më duket sikur kjo ka ndodhur dje…”, thotë ai.

Ligjvënësi republikan Michael McCaul e quajti “turp” faktin që qeveria amerikane dështoi të evakuojë nga Afganistani gazetarët e Agjencisë Amerikane për Median Globale (USAGM), përpara përfundimit zyrtarisht të misionit ushtarak amerikan atje.

“Është absolutisht e turpshme që Departamenti i Shtetit pohoi se ka evakuuar punonjësit e tij lokalë, kur në realitet ata kanë braktisur me qindra gazetarë të USAGM e familjarë të tyre“, thuhej në një deklaratë të martën të zotit McCaul, republikani kryesor i Komisionit të Punëve të Jashtme në Dhomën e Përfaqësuesve.

Agjencia Amerikane për Median Globale (USAGM) është një agjenci federale e pavarur, që përfshin disa rrjete mediatike, si “Zëri i Amerikës” dhe Radio “Azadi”.

Në deklaratën e tij, zoti McCaul shprehej se afro 500 punonjës të USAGM e familjarë të tyre vazhdojnë të jenë në Afganistan. Në deklaratë thuhej gjithashtu se shumë prej tyre u ishte dhënë garanci nga administrata Biden, se do të evakuoheshin.

Zyrtarët e USAGM-së nuk i janë përgjigjur ende kërkesave për koment.

Uashingtoni njoftoi përfundimin e misionit amerikan në Afganistan gjatë një konference shtypi të hënën në Pentagon, duke u thënë gazetarëve se avioni i fundit amerikan ishte larguar nga Kabuli pak para mesnatës sipas orës lokale.

Republikanët e Komisionit të Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve thanë për “Zërin e Amerikës” se ata po e nxisin administratën të garantojë evakuimin e sigurt të punonjësve të USAGM, por shtuan se ata nuk e dinë se si mund të ndodhë një gjë e tillë pas largimit të ushtrisë amerikane. Disa që mbështesin idenë e fluturimeve private, janë të vetëdijshëm mbi ndërlikimet në dërgimin e gazetarëve të sigurt në aeroport, ndërsa po qëndrojnë të fshehur në Afganistan.

Në një konferencë shtypi të martën, i pyetur lidhur me gazetarët e USAGM zëdhënësi i Departamentit të Shtetit Ned Price tha se “do të bëhen përpjekje të jashtëzakonshme për t’i sjellë ata të sigurt e sa më shpejt të jetë e mundur”.

Disa ditë para përfundimit të evakuimeve nga Kabuli, dhjetëra ligjvënës i kërkuan Presidentit Biden të garantonte kalim të sigurt për qindra gazetarë të USAGM.

“Po ua theksojmë se 550 punonjësit e USAGM dhe familjarët e tyre nuk janë ndryshe nga gazetarët për të cilët keni punuar me zell për të evakuuar“, thuhej në një letër të nënshkruar nga 67 ligjvënës të Kongresit.

Më shumë se gjysma e të rriturve amerikanë, 54%, besojnë se vendimi për tërheqjen trupat amerikane nga Afganistani pas 20 vitesh lufte ishte “i drejtë”, sipas Qendrës Kërkimore Pew.

Rreth 42% e të rriturve amerikanë të anketuar thanë se vendimi për t’u tërhequr ishte “i gabuar”.

Sondazhi u realizua nga datat 23-29 gusht, para përfundimit të tërheqjes. 69% e të anketuarve thanë se Shtetet e Bashkuara kryesisht nuk i arritën qëllimet e tyre në Afganistan.

Rreth një e katërta, 26%, thanë se administrata e Presidentit Biden bëri një punë “të shkëlqyeshme” ose “të mirë” në “trajtimin e situatës në Afganistan”. 29%thanë se administrata kishte bërë një punë “të favorshme” ndërsa 42% e të anketuarve thanë se veprimet e administratës ishin të dobëta.

_{Disa informacione për këtë raport u morën nga Associated Press dhe Reuters.}

Ushtria amerikane ka realizuar numrin më të madh të fluturimeve të evakuimit nga Afganistani që kur filloi operacioni, por dhuna vdekjeprurëse që ka bllokuar shumë vetë të dëshpëruar për t’u evakuuar të hyjnë në aeroportin e Kabulit vazhdoi dhe talebanët sinjalizuan se së shpejti mund të kërkojnë të ndërpresin transportin ajror.

Në mes të operacionit të tensionuar për të nxjerrë njerëzit nga vendi, drejtori i CIA-s William Burns shkoi në mënyrë sekrete në Kabul të hënën për t’u takuar me udhëheqësin kryesor politik të talebanëve, tha një zyrtar amerikan për agjencinë Associated Press.

Rreth 21,600 njerëz dolën jashtë Afganistanit të kontrolluar nga talebanët në periudhën 24-orëshe që përfundoi herët të martën, tha Shtëpia e Bardhë.

Tridhjetë e shtatë fluturime ushtarake amerikane evakuuan afërsisht 12,700 persona, 8,900 të tjerë u transportuan me 57 avionë të vendeve aleate.

Zëdhënësi i Pentagonit, John Kirby tha të hënën se ritmi më i shpejtë i evakuimit ishte pjesërisht për shkak të koordinimit me komandantët talebanë për futjen e të evakuuarve në aeroport.

“Deri tani, dhe me tej duhet koordinim dhe shmangie e vazhdueshme konflikti me talebanët,” tha zoti Kirby. “Kemi parë se kjo metodë ka funksionuar mirë përsa i takon qasjes dhe fluksit të njerëzve, si dhe zvogëlimit të përmasave të turmave jashtë aeroportit.”

Drejtori I CIA-s Burns dhe udhëheqësi kryesor politik i talebanëve, Abdul Ghani Baradar, patën një takim sekret në Kabul të hënën ndërsa evakuimet vazhduan. Gazeta Washington Post ishte e para që njoftoi për takimin e zotit Burns. Zyrtari amerikan më vonë konfirmoi takimin për agjencinë AP.

Me qasjen ende të vështirë, ushtria amerikane doli nga aeroporti për të kryer një transportim tjetër të amerikanëve me helikopter. Zyrtarët amerikanë thanë se një helikopter ushtarak mori 16 shtetas amerikanë të hënën dhe i solli ata në aeroport për evakuim. Ky ishte të paktën i dyti mission i tillë i shpëtimit përtej aeroportit.

Këshilltari i Presidentit Joe Biden për sigurinë kombëtare, Jake Sullivan, tha në Shtëpinë e Bardhë se bisedimet me talebanët po vazhdojnë ndërsa administrata kërkon mënyra shtesë për të zhvendosur në mënyrë të sigurt më shumë amerikanë dhe të tjerë në aeroportin e Kabulit deri në fund të gushtit.

“Ne jemi në bisedime me talebanët çdo ditë përmes kanaleve politike dhe të sigurisë,” tha ai, duke shtuar se në fund të fundit do të jetë vetëm vendimi i presidentin Biden nëse do të vazhdojë operacionet e evakuimit të drejtuara nga ushtria përtej 31 gushtit, data që ai ka caktuar për përfundimin e tërheqjes së trupave.

Ligjvënësi demokrat i Kalifornisë, Adam Schiff, kryetar i komisionit të zbulimit në Dhomën e Përfaqësuesve, u tha gazetarëve se e kishte të vështirë ta imagjinonte se transporti ajror do të përfuntonte deri në 31 gusht.

Pentagoni tha se ka shtuar një bazë të katërt ushtarake amerikane, në Nju Xhersi përveç atyre në Virxhinia, Teksas dhe Uiskonsin – që janë përgatitur për të strehuar përkohësisht afganët që vijnë në Shtetet e Bashkuara. Gjeneral Majori Hank Williams, zëvendës drejtor i Shtabit të Përbashkët për operacionet rajonale, u tha gazetarëve se 1,200 afganë ndodhen aktualisht në këto baza. Të katër bazat së bashku janë në gjendje të strehojnë deri në 25,000 të evakuuar, tha zoti Kirby.

Senatori i ndjerë John McCain, R-Ariz, kishte paralajmëruar në vitin 2014 se Sekretari i tanishëm Shtetit Antony Blinken, është “i rrezikshëm për Amerikën”. Këto komente u rishfaqën në internet mes tërheqjes së rëndë të trupave amerikane nga Afganistani. Komentet e senatorit vijnë nga fjalimi i tij opozitar kundër nominimit të Blinken për të qenë zëvendëssekretar shteti nën ish -Presidentin Obama.

“Unë ngrihem për të diskutuar kundërshtimin tim ndaj votimit në pritje në lidhje me Antony ‘Tony’ Blinken, i cili jo vetëm që nuk është i kualifikuar, por, në fakt, sipas mendimit tim, është një nga përzgjedhjet më të këqija të një shorti shumë të keq që ka zgjedhur ky president, “McCain e shfajësoi Blinken, i cili përfundimisht u konfirmua në post në 2015. McCain vuri në dukje se nuk ishte shumë “shpesh” që ai kundërshtoi hapur një kandidat presidencial në Senat, pasi ai besonte se “zgjedhjet kanë pasoja”, por ai paralajmëroi se Blinken ishte një rrezik për kombin dhe anëtarët e shërbimit të tij.

“Në këtë rast, ky individ ka qenë në të vërtetë i rrezikshëm për Amerikën dhe për të rinjtë dhe të rejat që po luftojnë dhe i shërbejnë asaj,” tha McCain. “Le të rishikojmë disa nga disa elementë në veçanti dhe rolin e zotit Blinken në konceptimin dhe avancimin e tij,” tha McCain. Senatori vuri në dukje se politika e jashtme amerikane në atë kohë ishte në “rrëmujë”. Ai gjithashtu i vuri në dukje Blinken për pretendimin e tij se lufta në Afganistan do të bëhej deri në vitin 2014, me Blinken duke pretenduar se orari i konfliktit “nuk do të ndryshonte”. “Kjo është arsyeja pse unë jam kaq i shqetësuar që ai të jetë në pozicionin që ai është,” vazhdoi McCain, duke u bërë më i animuar. “Sepse nëse ata i përmbahen këtij orari, unë po u them kolegëve të mi se do të shohim një përsëritje të Irakut përsëri”.

Administrata e Biden është vënë në qendër të një uragani pyetjesh dhe polemikash rreth tërheqjes së trupave amerikae nga Afganistani, të cilat panë që talebanët të merrnin me shpejtësi vendin. Mijëra qytetarë amerikanë mbetën të bllokuar në Afganistan me administratën e Bidenit, që po përpiqej t’i nxirrte ata jashtë vendit.

Sekretari i Mbrojtjes Lloyd Austin dhe Kryetari i Përgjithshëm i Shtabit Gjeneral Mark Milley u zotuan të mërkurën se do t’i nxjerrin “të gjithë” amerikanët dhe do të kthehen në shtëpi.

Presidenti amerikan Joe Biden u zotua se Shtetet e Bashkuara do të qëndrojnë në Afganistan derisa të evakuohen të gjithë qytetarët amerikanë që duan të largohen, ndërsa ai këmbëngul në vendimin e tij për t’u tërhequr nga ky vend, pavarësisht kaosit të shkaktuar.

“Unë nuk mendoj se kjo mund të ishte trajtuar në një mënyrë që pas zhvillimeve atje të mund të rishqyrtohej çështja, por nuk e di se si mund të ndodhte një tërheqje pa patur njëfarë kaosi”, tha Presidenti Biden në një intervistë me gazetarin e kanalit ABC News, George Stephanopoulos. Ai nuk pranoi t’u përgjigjej pyetjeve në lidhje me skenat e afganëve që ishin ngjitur në një avion amerikan ndërsa ai po nisej nga pista, duke i quajtur ato ngjarje që kishin ndodhur “ditë më parë”.

Presidenti theksoi se ushtria amerikane ka nën kontroll aeroportin dhe po evakuon mijëra njerëz me synim largimin e të gjithë atyre që kanë nevojë të evakuohen, si amerikanë ashtu edhe afganë, deri më 31 gusht.

Kur u pyet nëse trupat amerikane do të qëndronin më gjatë nëse Shtetet e Bashkuara nuk arrijnë të evakuojnë të gjithë njerëzit në afatin e 31 gushtit, Presidenti Biden tha: “Nëse ndodh kjo, ne do të analizojmë situatën për të mësuar se kush ka mbetur atje. Dhe nëse do të ketë shtetas amerikanë të paevakuuar, ne do të qëndrojmë atje derisa t’i nxjerrim ata nga vendi.”

Mospërfshirja e afganëve të rrezikuar dhe aplikantëve të Vizave Speciale të Imigrimit në përgjigjen e tij ka të ngjarë të shqetësojë mijëra njerëz që ende nuk janë evakuuar dhe aleatët e tyre amerikanë të cilët po përpiqen t’i evakuojnë ata.

Zyrtarët e Pentagonit thanë të enjten se ushtria amerikane ka evakuuar 7,000 njerëz në ditët e fundit, duke e çuar në 12,000 numrin total të personave të evakuuar që nga fundi i korrikut.

Shqetësimet po rriten nga njoftimet se afganët dhe shtetasit amerikanë kanë hasur në probleme për të arritur në aeroport për shkak të pikave të kontrollit të ngritura nga talibanët. Shtetet e Bashkuara po vazhdojnë të komunikojnë me komandantët lokalë talibanë në terren për të lejuar kalimin e njerëzve nëpër këto pika kontrolli.

“Kjo ka të bëjë më shumë me identifikimin dhe vërtetimin e indentitetit, që ne mund ta bëjmë, të atyre njerëzve që duhet të kalojnë nëpër këto pika kontrolli. Dhe ne kemi parë shenja këtë mëngjes se ai proces po funksionon”, tha për gazetarët të enjten zëdhënësi i Pentagonit, John Kirby.

Sekretari i Mbrojtjes Lloyd Austin u tha gazetarëve në Pentagon të mërkurën se trupat amerikane do të përqëndrohen në mbrojtjen e aeroporteve. Kaosi dhe paniku të hënën bllokuan trafikun ajror atje për orë të tëra dhe çuan në vdekje të shumta.

“Unë aktualisht nuk kam aftësinë për të dalë jashtë (aeroporteve) dhe për të zgjeruar operacionet në Kabul”, tha Sekretari Austin.

Deri në 15,000 amerikanë dhe dhjetëra mijëra afganë të rrezikuar mbeten në Afganistan pasi talibanët morën kontrollin e plotë të vendit fundjavën e kaluar.

Në intervistën, e cila u transmetua të enjten, Presidenti Biden tha se edhe me talebanët në pushtet në Afganistan, ai ende sheh një kërcënim më të madh nga al-Kaida dhe organizatat e lidhura me të në rajone të tjera.

“Ne duhet të përqëndrohemi në zonat ku kërcënimi është më i madh”, tha Presidenti Biden, duke iu referuar “problemeve në rritje” në Afrikë dhe Siri.

Ai gjithashtu mbrojti vendimin e administratës së tij bazuar në raportet e shërbimeve të zbulimit që vinin nga Afganistani, duke thënë se në raportet që ai ka parë thuhej se ishte “më e mundshme që deri në fund të vitit” talibanët të merrnin kontrollin e vendit dhe se kolapsi i qeverisë në një kohë kaq të shkurtër nuk ishte parashikuar.

Komentet e tij i bënë jehonë atyre të Gjeneralit Mark Milley, shef i shtatmadhorisë amerikane, i cili u tha gazetarëve të mërkurën se afati kohor i një kolapsi të qeverisë “u vlerësua gjerësisht dhe shkonte nga disa javë në muaj apo edhe vite pas largimit tonë”.

“Askush nuk kishte parashikuar një kolaps të kësaj ushtrie dhe kësaj qeverie në 11 ditë”, shtoi ai.

Megjithatë, një zyrtar i lartë i inteligjencës amerikane, duke folur për Zërin e Amerikës në kushte anonimiteti, tha se komuniteti amerikan i zbulimit “identifikoi vazhdimisht rrezikun e një kolapsi të shpejtë të qeverisë afgane”.

“Ne gjithashtu u bëmë më pesimistë për mbijetesën e qeverisë pas intensifikimit të luftimeve. Megjithatë, qeveria afgane u rrëzua edhe më shpejt nga sa kishim parashikuar”, tha zyrtari.

Shtëpia e Bardhë tha se presidenti u takua me ekipin e tij të sigurisë kombëtare për të diskutuar azhurnimet e sigurisë, sigurisë diplomatike dhe inteligjencës në Afganistan të enjten. Ekipi i tij diskutoi statusin e operacioneve në Aeroportin Ndërkombëtar Hamid Karzai dhe përpjekjet për të evakuuar qytetarët amerikanë, personelin e ambasadës, aplikantët për Viza të Posaçme Imigrimi dhe familjet e tyre, si dhe afganët e pambrojtur sa më shpejt që të jetë e mundur.

UASHINGTON (AP) – Presidenti Joe Biden tha të mërkurën se ai është i përkushtuar për të mbajtur trupat amerikane në Afganistan derisa të evakuohet çdo amerikan, edhe nëse kjo do të kërkonte të mbahej një prani ushtarake atje përtej afatit të 31 gushtit.

Presidenti gjithashtu hodhi poshtë kritikat se Shtetet e Bashkuara duhet të kishte bërë më shumë për të planifikuar evakuimin dhe tërheqjen, që është shoqëruar me skena dhune dhe kaosi, ndërsa mijëra vetë u përpoqën të largohen ndërsa talebanët morën pushtetin.

Në një intervistë me George Stephanopoulos të kanalin ABC News, Presidenti Biden tha se Shtetet e Bashkuara do të bëjnë “gjithçka në fuqinë e tyre” për të evakuuar amerikanët dhe aleatët amerikanë nga Afganistani para afatit.

I pyetur në mënyrë të përsëritur se si administrata do të ndihmonte amerikanët që do të mbeten në vend pas 31 gushtit, Presidenti Biden tha, “Nëse kanë mbetur qytetarë amerikanë, ne do të qëndrojmë derisa t’i nxjerrim të gjithë”.

Deri në 15,000 amerikanë janë në Afganistan pasi talebanët morën kontrollin e plotë të vendit fundjavën e kaluar.

Sekretari i Mbrojtjes Lloyd Austin tha më herët të mërkurën se ushtria amerikane nuk ka forca dhe fuqi luftarake ajrore në Afganistan për të zgjeruar misionin e saj aktual përtej sigurimit të aeroportit të Kabulit për të grumbulluar amerikanët dhe afganët në rrezik diku tjetër në kryeqytet dhe për t’i shoqëruar ata për t’u evakuuar.

Pyetja nëse ata që kërkojnë të largohen nga vendi para afatit të Presidentit Bidenit duhet të shpëtohen dhe të sillen në aeroport, është ngritur mes njoftimeve se pikat e kontrollit të talebanëve kanë ndaluar disa qytetarë të caktuar.

“Unë nuk kam aftësinë për të dalë më tej dhe për të shtrirë operacionet aktuale jashtë Kabulit,” tha sekretari Austin.

Austin, një gjeneral në pension i ushtrisë me katër yje i cili komandoi forcat në Afganistan, foli në konferencën e tij të parë për shtyp në Pentagon që kur talibanët erdhën në pushtet në Kabul të dielën.

Ai tha se Departamenti i Shtetit po dërgonte më shumë oficerë të çështjeve konsullore për të përshpejtuar përpunimin e dokumentave të të evakuuarve.

“Ne nuk jemi aty ku duam të jemi” për sa i përket ritmit të transportit ajror, tha sekretari Austin.

Ai tha se operacionet ishin përqendruar kryesisht në aeroportin, i cili u përball me “një numër kërcënimesh” që duhet të monitorohen.

“Ne nuk mund të mos mbrojmë atë aeroport ose të mos kemi një fushë ajrore të sigurt, ndërsa kemi qindra ose mijëra civilë që mund të hyjnë në aeroport,” tha ai, duke shtuar se bisedimet me talebanët po vazhdonin për të siguruar kalim të sigurt për ata që duhen evakuuar.

Sekretari Austin tha se kishte rreth 4.500 trupa amerikane në aeroport, që ruajnë sigurinë për të mundësuar operacionin e evakuimit të drejtuar nga Departamenti i Shtetit, i cili është shënuar nga kaosi dhe konfuzioni.

Presidenti Biden, megjithatë, i tha rrjetit ABC se nuk kishte asgjë që administrata e tij mund të kishte bërë për të shmangur një kaos të tillë.

“Ideja që mund të kishte një mënyrë për të dalë pa pasur kaos, nuk e di se si mund të kishte ndodhur ndryshe kjo,” tha Presidenti Biden.

Oficerë të lartë ushtarakë amerikanë po bisedojnë me komandantët talebanë në Kabul për pikat e kontrollit dhe orët policore që kanë kufizuar numrin e amerikanëve dhe afganëve që janë në gjendje të hyjnë në aeroport.

John Kirby, zëdhënësi kryesor i Pentagonit, tha se gjatë 24 orëve rreth 2,000 njerëz, përfshirë 325 shtetas amerikanë, ishin larguar në bordin e 18 fluturimeve të avionëve transportues C-17 të Forcave Ajrore Amerikane. Numri i fluturimeve të Forcave Ajrore ka të ngjarë të jetë i ngjashëm në 24 orët e ardhshme, tha zoti Kirby, megjithëse shtoi se nuk mund të vlerësonte sa njerëz do të transportonin.

Ai tha se administrata po shqyrtonte opsionet e saj për t’u marrë me një problem tjetër – braktisjen nga forcat afgane të sigurisë të një sërë pajisjesh ushtarake, armësh dhe avionësh që kanë rënë në duart e talebanëve ose grupeve të tjera militante.

“Ne, natyrisht, nuk duam t’i shohim pajisjet tona në duart e atyre që do të vepronin kundër interesave tona ose interesave të popullit afgan dhe do të shtonin dhunën dhe pasigurinë brenda Afganistanit,” tha zoti Kirby. “Ka shumë zgjedhje të politikave që mund të ndërmerren, duke përfshirë deri shkatërrim e tyre”. Ai tha se këto vendime nuk janë marrë ende.

Zoti Kirby tha se disa qindra trupa të tjerë amerikane pritet të mbërrijnë në aeroport deri të enjten.

Një njësi e Forcave Ajrore që është e specializuar në ngritjen dhe mirëmbajtjen e shpejtë të operacioneve të aeroportit mbërriti gjatë natës, tha zoti Kirby. Ai tha se marinsat e trajnuar në mbështetjen e evakuimit kanë vazhduar të mbërrijnë dhe do të ndihmojnë në marrjen e civilëve në fluturime.

Jake Sullivan, këshilltar për sigurinë kombëtare i Presidentit Biden. të martën pranoi njoftimet se disa civilë po hasnin vështirësi duke u kthyer mbrapsht ose duke u rrahur” – ndërsa përpiqeshin të shkonin në aeroportin e Kabulit.

Departamenti i Shtetit tha se po dërgonte zotin John Bass, një ish -ambasador në Afganistan, për të menaxhuar operacionin e evakuimit në Kabul.

Gjeneralmajori i ushtrisë Christopher Donohue, një oficer i operacioneve speciale dhe komandanti aktual i Divizionit të 82 -të Ajror, ka mbërritur për të marrë komandën e operacioneve të sigurisë së aeroportit.

Mbrëmjen e së martës Presidenti Joe Biden u kthye në Shtëpinë e Bardhë duke ndërprerë herët pushimet, ndërsa përballet me presion në rritje mbi tërheqjen kaotike të forcave amerikane në Afganistan dhe rënien e shpejtë të qeverisë në Kabul. Korrespondentja e Zërit të Amerikës në Shtëpinë e Bardhë, Patsy Widakuswara, përgatiti materialin me të rejat e fundit.

Skenat kaotike të afganëve të dëshpëruar që përpiqen të largohen nga vendi, theksuan atë që gjerësisht perceptohet si plani i dobët i Administratës Biden për tërheqje nga lufta më e gjatë e Amerikës.

“Pamjet e ditëve të fundit në aeroport ishin dëshpëruese, por Presidentit Biden iu desh të mendonte edhe për koston njerëzore të rrugës alternative të qëndrimit në një konflikt civil në Afganistan”, tha Jake Sullivan, Këshilltar për Sigurinë Kombëtare në Shtëpinë e Bardhë.

Pas rimarrjes së shpejtë të Afganistanit nga talebanët, ShBA po përpiqet të evakuojë mijëra amerikanë dhe aleatë afganë.

“Ne po u japim përparësi disa grupeve, si qytetarëve amerikanë, punonjësve të ambasadës dhe familjeve të tyre, personelit lokal, atyre me visa speciale imigruese dhe aplikuesve, afganëve që kualifikohen për programet e refugjatëve si përkthyes, që mund të kenë ndihmuar mediat dhe të tjerët”, tha zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Jen Psaki.

Deri në mbrëmjen e së martës, zyrtarët thanë se ShBA evakuoi më shumë se 3,200 njerëz, përfshirë personlin e Ambasadës Amerikane, shtetas amerikanë, afganë dhe qytetarë nga vende të treta. Gjithashtu, ShBA transportoi rreth 2 mijë emigrantë specialë afganë në Shtetet e Bashkuara.

Administrata po negocion me talebanët për të vazhduar evakuimin, të paktën deri në fund të gushtit.

“Talebanët na informuan se janë të përgatitur për të siguruar kalimin e sigurt të civilëve në aeroport dhe ne synojmë t’i mbajmë në këtë zotim”, tha Jake Sullivan.

Të martën, talebanët patën konferencën e parë për shtyp, që nga marrja e kontrollit.

Në shfaqjen e parë publike, zëdhënësi Zabihullah Mujahid u zotua se Afganistani nuk do të bëhet strehë e terrorizmit dhe do të garantojë të drejtat e grave sipas Sheriatit.

Ai tha se talebanët do të amnistojnë ata që luftuan kundër tyre dhe se do të krijojnë një qeveri gjithëpërfshirëse.

“Ne nuk duam luftë. Duam paqe në Afganistan, prandaj u zhvilluan bisedimet”, tha ai.

Duke ditur të kaluarën e dhunshme të talebanëve, shumë dyshojnë mbi këto zotime.

Bashkëpunimi i talebanëve për evakuimin e sigurt të qytetarëve amerikanë dhe aleatëve afganë do të jetë testi kyç për administratën Biden.

“Nëse shihet se do të ketë proceseve të përgjegjshme për këto dhe çështje tjera, si kërcënimet e mundshme terroriste në të ardhmen, ose përparimi i rajonit në një periudhë afatgjatë, që është edhe strategjia jonë, mendoj se mund të krijohet një imazh i besueshëm, brenda dhe jashtë vendit. Por do të duhet punë e madhe dhe rezultate konkrete”, thotë Earl Anthony Wayne nga Qendra Wilson.

Zoti Biden u largua herët nga vendpushimi presidencial Camp David për t’u rikthyer në Shtëpinë e Bardhë mbrëmjen e së martës.

Ai po përballet me kritika nga ligjvënësit republikanë dhe demokratë, të cilët janë zotuar të hetojnë mënyrën e tërheqjes nga Afganistani, që deri tani është kriza më e madhe e politikës së jashtme të Presidentit Biden.

Analistët në Shtetet e Bashkuara thonë se tërheqja nga Afghanistani ishte vendimi i duhur, por kritikuan mënyrën se si po realizohet ajo. Ndërsa Presidenti Biden fajësoi forcat afgane që e dorëzuan pothuajse pa luftë vendin, ekspertët thonë se administrata duhet të ishte përgatitur për çdo skenar. Siç njofton kolegia Keida Kostreci, një nga shqetësimet kryesore është siguria e afganëve që kanë punuar me Shtetet e Bashkuara.

Studiuesi i Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë, Charles Kupchan, thotë se Presidenti Biden përballej me një sfidë shumë të vështirë, daljen nga një luftë e pasuksesshme.

“Sipas mendimit tim është gjykimi i duhur sepse siç tha zoti Biden, nuk ka prova se gjashtë muaj të tjerë, një vit tjetër ose dy vjet të tjerë do ta kishin ndryshuar rezultatin”, i tha ai shërbimit shqip të Zërit të Amerikës.

Sipas zotit Kupchan, fakti që qeveria afgane ra aq shpejt dhe Talebanët morën kontrollin tregoi se misioni nuk po funksiononte. Por ai a pranon që ekzekutimi i tërheqjes linte për të dëshiruar. Analistë të tjerë, janë edhe më të drejtpërdrejtë.

“Është e qartë se zoti Biden e pranoi se menaxhimi i kësaj situate ishte katastrofik dhe kjo do të jetë një goditje me të cilën ai do të duhet të përballet ”, i tha shërbimit Urdu të Zërit të Amerikës, David Des Roches, profesor në Qendrën për Studime Sigurie të Lindjes së Afërme dhe Azisë Jugore.

Douglas Lute,Gjeneral në pension dhe ish-ambasador i Shteteve të Bashkuara në NATO tha se ishte gabim i madh tërheqja e ushtrisë, duke lënë pas komunitetin diplomatik dhe civil si edhe afganët që kishin punuar me amerikanët.

“Sepse kur talebanët u përhapën në gjithë vendin, kjo popullsi civile mbeti veçanërisht e pambrojtur, kështu që unë do të kisha preferuar të shihja një tërheqje më të rregullt dhe të përgjegjshme, duke i dhënë përparësi civilëve dhe në fund largimit të ushtrisë”, tha ai për shërbimin gjeorgjian të Zërit të Amerikës.

Zoti Lute dhe zoti Kupchan bien dakord se ndërsa misioni anti-terrorizëm i Shteteve të Bashkuara në Afanistan ishte realizuar në masë të madhe, ai i shtetformimit dështoi, në pjesë të madhe falë kompleksitetit të grupimeve në Afganistan dhe asaj që zoti Lute i referohet si luftë civile.

Zoti Kupchan e pranon se mënyra se si u zhvilluan ngjarjet ditët e fundit, është një goditje ndaj besueshmërisë së Shteteve të Bashkuara në botë, por beson se është e përkohëshme.

“Mendoj se në aspektin afatgjatë kjo do të funksionojë në favor të Shteteve të Bashkuara, pjesërisht sepse një nga arsyet që SHBA po largohet nga Afganistani dhe zvogëlon praninë e saj në Lindjen e Mesme është të përqëndrojë vëmendjen diku tjetër, veçanërisht në Azi – Paqësor”.

Ish-Sekretarja amerikane e Shtetit Madaleine Albright, thotë se është një përgjegjësi morale dhe në interes të sigurisë kombëtare të Shteteve të Bashkuara mbrojtja e aleatëve afganë.

“Kjo padyshim që nuk është një ndërmarrje e thjeshtë. Kërkon një përpjekje herkuliane jo vetëm nga forcat tona në terren, por nga e gjithë qeveria amerikane, përfshirë degët ekzekutive dhe legjislative. Angazhimi dhe mbështetja e Kongresit ka qenë dhe do të vazhdojë të jetë thelbësore për të realizuar këtë mision”, tha ajo.

Pjesë e përpjekjeve për garantuar sigurinë e atyre që kanë punuar me Shtetet e Bashkuara, ka qenë edhe vendimi nga vende si Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia e Veriut për të pranuar qytetarë afganë, me kërkesën e Shteteve të Bashkuara. Zoti Kupchan thotë se SHBA janë mirënjohëse.

“Tani për tani mendoj se gjëja kryesore është t’i çojmë ata në një vend ku të jenë të sigurt që të fillojnë të plotësojnë dokumentat dhe procedurat e duhura të kontrollit dhe hapat e tjerë të nevojshëm për statusin e refugjatit dhe për zhvendosjen përfundimtare. Por duke pasur parasysh situatën në Kabul duke pasur parasysh sa shpejt po zhvillohen ngjarjet, mendoj se administrata Biden është shumë mirënjohëse për çdo vend që është i gatshëm të ndihmojë”.

Në përgjigje të kërkesës së Zërit të Amerikës për koment për këtë çështje, një zëdhënës i Departamenti të Shtetit tha se SHBA i vlerëson thellësisht vendet që kanë ofruar mbështetje me ikjen nga Afganistani të qytetarëve amerikanë dhe afganë.

Por ndërsa këto përpjekje vazhdojnë, zonja Albright thotë se SHBA dhe komuniteti ndërkombëtar, duhet të mendojë për ata që mbeten pas.

“Ne nuk mund të harrojmë miliona afganë, veçanërisht gratë, të cilët rrezikojnë të humbasin përparimet e konsiderueshme të bëra gjatë dy dekadash sakrificë. Mbrojtja e grave afgane duhet të jetë përparësi dhe unë do të luaj rolin tim që të garantoj që kjo të jetë në qendër të axhendës ndërkombëtare”, thotë ajo.