Voal – Multimilarderi demokrat George Soros, njëri nga mbështetësit kryesorë të kandidates Hillary Clinton në një kolumnë të botuar tek Project Syndicate  titulluar Shoqëria e hapur ka nevojë të mbrohet, shprehet gjërë e gjatë rreth situatës aktuale në SHBA dhe botë.

CNBC citon një fragment ku Soros shkruan se “Trump është një mashtrues dhe mund të kthehet në një diktator”.

George Soros argumenton se demokracia “tani është në krizë” dhe zgjedhja e Donald Trump si dhe ndjenja anti-Bashkimi Evropian do të ndihmojë për të fuqizuar diktatorët rreth globit.
Në kolumnën e botuar kësaj të mërkure tek Project Syndicate, financieri miliarder i lindur në Hungari përshkruan shkaqet e asaj që ai thotë se “çoi elektoratin që të bëhen të pakënaqur me versionet mbizotëruese të demokracisë dhe kapitalizmit.” Ai argumentoi se “shumë njerëz mendonin se elitat kishte vjedhur demokracitë e tyre,” duke kontribuar në votim britanik për të lënë  Bashkimin Evropian, zgjedhjen e Trump dhe referendumin e fundit italian që shihet si një tjetër goditje në BE.

“Shoqëritë e hapura janë në krizë, dhe format e ndryshme të shoqërive të mbyllura – nga diktatura fashiste tek shtetet mafioze – janë në rritje. Për shkak se liderët e zgjedhur nuk arritën të përmbushin pritjet dhe aspiratat legjitime të votuesve, elektorati është bërë  më i pakënaqur me versionet mbizotëruese të demokracisë dhe kapitalizmit”, shkruan Soros.

“Shumë përpara se Donald Trump të ishte zgjedhur President i Shteteve të Bashkuara, u kam dërguar një kartolinë përshëndetje miqve të mi ku kam shkruar: “Këto kohë nuk janë për të bërë biznes si zakonisht. Duke ju uruar më të mirën në një botë të trazuar. ” Tani unë e ndjej që ta ndaj këtë mesazh me pjesën tjetër të botës. Por, para se të bëj, unë duhet të them se kush jam dhe atë që unë përfaqësoj.

Unë jam një hebre, 86-vjeçar, që u bëra shtetas amerikan pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore. I mësuar që në moshë të re se sa e rëndësishme është lloji i regjimit politik që mbizotëron. Përvoja formuese e jetës sime që nga koha e pushtimit të Hungarisë nga Gjermania e Hitlerit në vitin 1944. Unë ndoshta do të kishte marrë fund sikur babai im nuk e kuptoi seriozitetin e situatës. Ai na rregulloi identitete të rreme për familjen e tij dhe për shumë hebrej të tjerë dhe me ndihmën e tij shumica mbijetuan.

Në vitin 1947 ika nga Hungaria, në atë kohë nën sundimin komunist, për në Angli. Si student në Shkollën Ekonomike të Londrës, kam qenë nën ndikimin e filozofit Karl Popper, dhe kam zhvilluar filozofinë time, të ndërtuar mbi shtyllat binjake të gabueshmërisë dhe reflektimit. I kam dalluar në mes të dy llojeve regjimet politike: ato në të cilat njerëzit zgjedhin udhëheqësit e tyre që mendojnë më pas se do të kujdesen për interesat e elektoratit, dhe pala tjetër që manipulon elektoratin për t’i shërbyer interesave të sunduesve. Nën ndikimin e Poperit, unë e kam quajtur shoqërinë e llojit të parë të hapur dhe të llojit të dytë e mbyllur.(vijon)”/Shqipëroi Elida Buçpapaj

Presidenti Barak Obama është në ditët e fundit në detyrë si presidenti i 44 i Shteteve të Bashkuara. Politikani 47 vjeçar, që erdhi në pushtet duke premtuar shpresë dhe ndryshim, largohet pas 8 vitesh me shkallën më të lartë të miratimit se sa çdo president tjetër i periudhës moderne, rreth 59 për qind. Zoti Obama largohet, ndërsa politikania që ai priste ta zëvendësonte, Hillary Clinton, pësoi humbje të thellë përballë republikanit Donald Trump. Zoti Trump ka premtuar se do të zhbëjë shumë prej politikave themelore të parardhësit të tij. Korrenspondentja e Zërit të Amerikës, në Shtëpinë e Bardhë, Cindy Saine, i hedh një vështrim disa prej momenteve kryesore që u bënë përcaktuese për Barak Obamën si udhëheqës, por dhe si njeri.

Imazhi i afro-amerikanit të parë të zgjedhur president i Shteteve të Bashkuara, kapur për dore me bashkëshorten dhe dy vajzat e tij, mund të ketë ndryshuar përgjithmonë perceptimin e amerikanëve mbi atë se kush mund të fitojë Shtëpinë e Bardhë.

“Nëse ka ndonjë njeri që ende dyshon se Amerika eshtë vendi ku çdo gjë është e mundur, nëse ende pyet veten a është gjallë edhe sot ëndra e themeluesve tanë, që vë në pikëpyetje forcën e demokracisë sonë, sot ka marrë përgjigjen”, tha presidenti Obama.

Amerikanët e vlerësojnë shumë zotin Obama për rolin e tij si prind, edhe pse nuk bien dakort me disa prej politikave të tij.

“Ndoshta më shumë se çdo president tjetër, ai ka integruar jetën familiare me udhëheqjen e vendit dhe kjo nuk është një gjë e lehtë”, thotë Alan Lihtman, historian presidencial.

Në fillimet e presidencës së tij, zoti Obama u përqëndrua në kapjen e Osama Bin Laden-it, udhëheqësit të al-Kaidës, gjë që nuk e bëri dot ish presidenti George W. Bush. Në mbrëmje vonë, në 2 maj, të vitit 2011 presidenti Obama iu drejtua popullit amerikan.

“Sonte mund t’u them amerikanëve dhe botës se Shtetet e Bashkuara drejtuan një operacion ku u vra Osama Bin Laden, udhëheqësi i al-Kaedës dhe një terrorist që është përgjegjës për vrasjen e mijëra burrave, grave dhe fëmijëve të pafajshëm.

Por kjo fitore e madhe u pasua me fillimin e luftës civile vdekjeprurëse në Siri. Në 21 gushtin e 2012 zoti Obama i bëri një paralajmërim presidentit sirian Bashar Al Assad, paralajmërim i cili nuk do t’i ndahej presidentit amerikan.

“Nuk mund të lejojmë që armët kimike dhe biologjike të bien në duart e njerëzve të gabuar. Kemi qenë shumë të qartë me regjimin e Assadit por dhe të aktorë tjerë në terren, vija e kuqe për ne është atje ku shohim të qarkullojnë apo përdoren armët kimike”.

Një vit më vonë, vëzhguesit thanë se ushtria e Assadit vrau më shumë se 1 mijë persona me gaz sarin. Ndryshe nga ç’pritej, Shtetet e Bashkuara nuk u përgjigjën me përdorim force. Një ekspert sirian thotë se ky ishte momenti kur u thyen shpresat e shumë sirianëve.

“Ç’ka po ndodh në Siri është vetëm një tjetër betejë, në luftën e madhe atje”,- thotë Haid Haid, i organizatës “Chatham House”

Brenda vendit, pas incidenteve me sfond racor, presidenti Obama foli mbi gjendjen e marrëdhënieve racore në Amerikë. Masakrimi i 9 afrikano-amerikanëve në një kishë në qershorin e viti 2015 e bëri presidentin të reflektojë për qëndrimin e mbajtur nga familjet e viktimave të cilat e falën personin e armatosur.

“Nëse e përqafojmë këtë gjest, gjithshka mund të ndryshojë”.

Në skenën botërore, zoti Obama u shkëput prej politikës së kaluar duke krijuar hapje historike me Birmaninë dhe Kubën. Në Havanë ai komunikoi direkt me popullin kuban.

“Në shumë mënyra Shtetet e Bashkuara dhe Kuba janë si dy vëllezër, të larguar prej shumë vitesh edhe pse kanë një gjak”.

Presidentit duket se i pëlqen ndërveprimi me të rinjtë, sikurse me këtë grup nga Vietnami.

“Përpara se t’i përgjigjem kësaj pyetjeje pse nuk këndon pak, të shohim ç’di të bësh.

Megjithëse mandatit të tij si president po i vjen fundi, zoti Obama thotë se ky është vetëm fillimi i përpjekjes së tij globale për të nxitur të rinjtë të vihen në role udhëheqëse.

Në vitin 2014, në një editorial të ashpër tek “Wall Street Journal”, Dick Cheney kishte folur haptazi për “kolapsin” e “doktrinës Obama”, duke e hedhur poshtë në total strategjinë në fushën e politikës së jashtme, të Presidentit në fuqi. Nisja e presidencës së Barack Obama pesë vite më herët ishte përshëndetur në Shtetet e Bashkuara me tone mesianike, si fillimi i një epoke të artë paqeje, stabiliteti, rilindjeje të të drejtave të njeriut dhe civile, rigjallërimi ekonomik dhe një pastrimi të imazhit të Shteteve të Bashkuara në botë. Në largësinë e 8 viteve nga zgjedhja e presidentit të parë afroamerikan dhe pas 2 mandatesh presidenciale radhazi, mund të thuhet se Obama i ka zhgënjyer pothuajse të gjitha pritshmëritë për përmirësimin e situatës, sa në frontin e jashtëm, aq edhe në atë të brendshëm (pavarësisht se në planin ekonomik gjykimi mund të jetë më indulgjent), duke lënë si trashëgimi një botë shumë më pak të sigurtë e të begatë, sidomos në Perëndim, se sa ajo që kish marrë në trashëgimi nga G. W. Bush. Primati amerikan në glob, i vënë gjithnjë e më shumë në diskutim nga shumë anë në nivel ndërkombëtar, i lë hapësirë pasigurisë dhe paqëndrueshmërisë.

Nga shumë anë janë ngritur zëra që kanë akuzuar presidencën Obama se ka qenë më e keqja nga koha e Jimmy Carterit. Për të tjerë duket kemi të bëjmë me më të keqen e të gjithave. Edhe po të duash të japësh një gjykim dashamirës lidhur me marrëveshjen bërthamore iraniane (për një kohë e gjatë e debatuar dhe së cilës i është vënë fjala fund në fillim të këtij vendi) dhe mbi rivendosjen e marrëdhënieve me Kubën (ku Obama ka shkuar për vizitë, presidenti i parë amerikan në 90 vite), puna e përgjithshme e Obamës nuk ka merituar elozhe të veçanta. Presidenca e tij, e shënuar nga paqartësi dhe nga gjendja e “patës së çalë”, sidomos në mandatin e saj të dytë (përjashton parantezën e shkurtër e 2 vjeçarit 2009 – 2010), është dalluar prej rivaliteteve në brendësi të administratës, jo vetëm midis partisë demokrate dhe republikane (kjo e fundit e tronditur shumë nga fenomeni Donald Trump), por edhe midis institucioneve të vendit (ushtri dhe politikë, agjenci, ente federale, ushtri dhe ansajelltas), pse jo edhe prej axhendës konfuze politike, asnjëherë e përkufizuar qartë dhe padyshim e influencuar nga një mazhorancë e qëndrueshme në Kongres.

Kontradikta më e ashpër ka pasur të bëjë me respektin e munguar të premtimit për një hapje të re ndaj Lindjes së Afërt, Afrikës dhe Azisë, që Obama pritet t’ia lërë pasuesit të tij në një gjendje mbylljeje të fortë kundrejt Uashingtonit. Për sa i përket Afrikës në kompleksin e saj, pritshmëritë e një interesimi më të madh për fatet e kontinentit nuk janë realizuar, duke ia lënë fushën aktivizmit gjithnjë e në rritje të Pekinit. Politika e jashtme obamiane, shumë larg nga arritja e një “rendi të ri botëror”, le në trashëgimi një botë mbi të cilën Shtetet e Bashkuara ushtrojnë gjithnjë e më pak influencë, sa në planin politik, aq edhe në atë ushtarak, dhe mbi të cilën superfuqia “vetmitare” protagoniste e fazës së shkurtër unipolare duket se nuk ka më forcë.

Tërheqja nga skenarët luftarakë apo ngurrimi ndaj impenjimit në terren të dëshiruara nga Obama, megjithëse të ndërmarra fillimisht për t’i dhënë fund një interventizimi agresi dhe me qëllimin për t’ia ceduar aleatëve përgjegjësinë e menaxhimit të skenarëve strategjikë, i kanë hapësirë paqëndrueshmërisë dhe petenrimit të terrorizmit, duke favorizuar rekursin tek luftërat me bedel nga ana e aleatëve jo të besueshëm (shiko Sirinë dhe Libinë. Kritika e ngritur nga Cheney ishte e drejtuar pikërisht tek zgjedhja e çimpenjimit dhe të strategjisë obamiane e “leading from behind”, e treguar si përgjegjëse e avancimit të kërcënimit terrorist në Lindjen e Afërt, e humbjes së influencës mbi aleatët dhe për zbehjen e prestigjit të Shteteve të Bashkuara në botë.

Lindja e Afërt dhe Afrika Veriore

Dështimi i politikës së jashtme ka qenë sidomos i dukshëm në Lindje të Afërt, ku Obama ishte i prirur (dikutimi në Kajro i 2009) drejt një hapjeje të re ndaj të gjithë botës arabe, gjë që në fakt ka rezultuar në një (ç)impenjim progresiv dhe një “kaos”, që nuk ka lënë asnjë influencë të mbetur mbi atë pjesë të botës, pavarësisht angazhimit të bollshëm.

Gjithsesi, nëse marrëveshja me Teheranin për shtyrjen e krijimit të arsenalit atomik, termat e së cilës e kanë lënë dukshëm të pakënaqur Izraelin, Arabinë Saudite dhe një pjesë të Kongresit, mund të konsiderohet pozitive në Irak e në Siri, ashtu si edhe në Libi, ndërhyrja amerikane dhe europiane ka pasur pasoja katastrofike, duke shkaktuar luftëra dhe shkatërrime, jo vetëm për këto vende, por edhe për të gjithë Europën, pasi ka shkaktuar një fluks të pakuntrolluar migrator, fidanishte krizash dhe rivalitetesh midis vendeve të ndryshme europiane. Veç të tjerash, një mea culpa lidhur me Libinë ka dalë kohët e fundit nga goja e vetë Obamës, i cili në Fox News ka pranuar gabime në menaxhimin e “day after”, pas ndërhyrjes.

Tërheqja e trupave amerikane nga Iraku e vendosur në 2011, që pasoi shpalljen nga Obama të “tërheqjes strategjike” (domethënë çimpenjimin progresiv nga skenarët e luftës), la një boshllëk të papritur në rajon, duke përcaktuar përhapjen e fondamentalizmit të armatosur. Dobësia e ushtrisë irakene, e lënë e vetme përballë terrorizmit, ka mundësuar vendosjen e të vetëquajturit Kalifat sunit të ISIS-it (çdo gjë përveçse thjesht një “flakë kashte”) dhe kaosin që ka pasuar. Gabimet i kanë pasuar kërcënime jo konsekuente (që kanë shënuar një humbje të pastër besueshmërie për Shtetet e Bashkuara) kur Obama, pasi ka kërcënuar një ndërhyrje ushtarake në Siri, ka bërë një prapakthehu të bujshme dhe ka mirëpritur propozimin e Putinit për shtyrje, në këmbim të shkatërrimit të arsenalit kimik të regjimit. Rezultati final ka qenë që Shtëpia e Bardhë ka pësuar një shuplakë të rëndë mediatike, duke ia lënë skenën Rusisë së Putinit, i cili e ka transformuar Sirinë në një skenë për protagonizmin e tij, përveçse në një skenar të gjerë, në të cilin të vinte në provë makinën e vet të frikshme luftarake.

Terrorizmi

Në frontin e terrorizmit xhihadist, fenomeni është gangrenizuar patjetër. Siç është demonstruar nga ISIS-i, ai ka ardhur gjithnjë e më shumë duke u bërë më i radikalizuar dhe më i rrezikshëm, përveçse për herë të parë i territorializuar. Pas 15 vitesh tentativa perëndimore të prirura zyrtarisht për ta çrrënjosur terrorizmin dhe centralet e al Qaedas, në Afganistan rreziku është ai i një rikthimi në pushtet të talibanëve. Kurse Siria është rasti më i bujshëm i dështimit të administratës Obama në frontin e terrorizmit. Pas 5 vitesh lufte civile, jo vetëm që nuk ka ndodhur regime change që ishte në planet e administratës Obama, por Siria është transformuar në një aktor themelor në skenarin e Lindjes së Afërt.

Ngurrimi fillestar i Obamës për të “vendosur çizmet në terren” i ka mundësuar të vetëquajturit Shtetit Islamik që të përhapet midis Sirisë dhe Irakut, duke u konsoliduar deri në atë pikë, sa është bërë e nevojshme ndërhyrja e fuqive të tjera, midis të cilave Rusisë. Lidhur me këtë pikë, bilanci i Shteteve të Bashkuara në të shpallur “luftë kundër terorrizmit” nuk ka sesi të mos jetë negativ. Nga ana tjetër, një ndërhyrje tokësore e tyre do të kishte pasur si objektiv më shumë përmbysjen e al Assadit, sesa fundin e ISIS-it. Në këtë profil, “maturia” e Obamës i ka shmangur Shteteve të Bashkuara përfshirjen në një konflikt tjetër.

“Pranvera arabe” dhe të drejta njeriu

Aftësia e shfrytëzimit të revoltave popullore në Afrikën Veriore dhe në Lindjen e Afërt, nëse ka mundësuar të ribëhet harta e rripit të vendeve arabe mesdhetare, nuk u ka sjellë benefite të mëdha as këtyre vendeve, as Europës. Shumë larg nga sjellja e paqes dhe demokracisë, ka gjeneruar vetëm kaos dhe paqëndrueshmëri, përjashto Egjiptin, ku revolta popullore ka arritur të rrëzojë regjimin e Vëllazërisë Myslimane të Morsit (i mbështetur nga Shtëpia e Bardhë), duke rivendosur boshllëkun e lënë nga Mubarak.

Nuk flasin sigurisht në favor të kauzës së të drejtave të njeriut, sa mbrojtja nga presidentët amerikanë, aq edhe mbyllja e munguar e Guantanamos, as “kill list” (programi i eliminimit sekret dhe ekstraligjor i armiqve), as doktrina Obama lidhur me përdorimin kirurgjik të dronëve, shpesh shkaktues viktimash civile dhe pasojash kolaterale. Skandali mbi punën e NSA-së (National Security Agency), i njohur si Datagate, ka nxjerrë në pah nivelin e frikshëm të infiltrimit si në sferën private të amerikanëve nga ana e agjencisë së spiunazhit të brendshëm, ashtu edhe në atë të vetë aleatëve europiane (midis të spiunuarve janë edhe krerë qeverishë europiane). Obama ka dashur ta përballojë me një ligj reforme të sistemit të përgjimeve, i cili pa e hequr prerogativën e qeverisë për të spiunuar qytetarët e saj, zëvendëson pjesërisht Patriot Act e 2001 duke vendosur kufizime ndaj shkeljes së privatësisë personale.

Azia dhe Europa

Obama ka dështuar edhe ne frontin aziatik. Administrata e tij ka vendosur transferimin e shtyllës së politikës së jashtme amerikane nga Atlantiku në Paqësor (Pivot to Asia), duke iu drejtuar konsolidimit të aparatit amerikan në zonë (nëpërmjet United States Pacific Command) dhe përfundimit në lëmin ekonomik të një marrëveshjeje të shkëmbimit të lirë, midis vendeve kryesore bregdetare të Paqësorit (Trans Pacific Partnership) në funksion antikinez. Forcimi i containment në dëm të Kinës, i kaluar më pas nën emrin e “ribilancimit në Azi – Paqësor”, i ka ashpërsuar tensionet ushtarake dhe diplomatike në zonë. Është inkurajuar kështu aktivizmi ushtarak i Pekinit (dhe jo vetëm) në Detin e Kinës Jugore, ku nuk mungojnë provokimet e Shteteve të Bashkuara.

Dështimi i kësaj strategjie në frontin aziatik është salduar ndërkohë me dështimin në anën europiane, ku kriza e Europës, sa në profilin ekonomik, aq edhe në atë politik dhe ushtarak, nuk ka bërë gjë tjetër veçse është përkeqësuar. Shtrëngesa në të cilën është vënë Europa që të miratonte në dëm të vet sanksionet kundër Rusisë ka shkaktuar një frakturë të thellë midis vendeve proamerikane dhe vendeve prorurse, duke e shtyrë Rusinë që të lidhë një partneritet të qëndrueshëm me Pekinin, potencialisht në gjendje që të përmbysë primatin e Uashingtonit. Obama i ka dhënë jetë kështu një Lufte të Ftohtë të re, duke çuar në krizën më të keqe të raporteve midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara në 20 vitet e fundit.

Globalizimi

Deri globalizimi i promovuar nga Uashingtoni duket se është vënë në diskutim nën Obamën. Në fushatë elektorale Trumpi ka interpretuar ndjenjat e pakënaqësisë ndaj marrëveshjeve të shkëmbimit të lirë të nënshkruar me Meksikën (NAFTA) dhe në rrugë miratimi me vendet transpaqësore (TPP). Pikërisht TPP-ja, që forcon containment ekonomik ndaj Kinës, duket se tashmë është arkivuar, ndërsa është braktisur në muajt e kaluar edhe TTIP-ja (Transatlantic Trade and Investment Partnership), zona e shkëmbimit të lirë midis Europës dhe Shteteve të Bashkuara, edhe pse këto të fundit, të dalë nga dera, mund të rihyjnë nga dritarja nëpërmjet CETA-s (Comprehensive Economic and Trade Agreement), marrëveshja e shkëmbimit të lirë e miratuar kohët e fundit midis Europës dhe Kanadasë. Të dyja marrëveshjet shërbenin për ta lidhur Europën me Lindjen e Largme me fatet e Uashingtonit, respektivisht në funksion antirus dhe antikinez. Si rezultat i braktisjes së TPP-së, Kina është aktivizuar për të rilançuar një “partneritet ekonomik rajonal”, alternativa kineze ndaj zonës doganore të Shteteve të Bashkuara midis vendeve aziatike.

Konkluzione

Goditja më e rëndë e pësuar në 8 vitet e Presidentit Obama ka qenë sigurisht deklasimi i Shteteve të Bashkuara nga “vend i domosdoshëm” në vend të detyruar që të matet, me hir apo me pahir, në një plan multilateral me vende të tjera të të njëjtit rang; jo më superfuqia e vetme globale. Primati i Shteteve të Bashkuara, të bëra tashmë një aktor midis të tjerëve në kuadrin e fuqive botërore, është zhdukur “prapa kuintave” të një rendi multipolar. Është parë kohët e fundit kur Shtetet e Bashkuara janë sfiduar haptazi nga Turqia e Erdoganit me rastin e grusht shtetit të dështuar dhe nga Filipinet e Dutertes, i cili duke shpallur prishjen e martesës me Uashingtonin, ka inauguruar një epkë të re marrëdhëniesh të përzemërta dhe paqësore me Pekinin. “Momenti unipolar”, tashmë i ezauruar, i lë hapësirë aktorëve ndërkombëtarë emergjentë, të afirmuar si protagonistë në vijim të shkolonizimit dhe të ezaurimit të dominimit kolonial europian.

Nëse qëndrimi i Obamës ndaj Iranit ka mundësuar arritjen e marrëveshjes bërthamore (që duket se do të vihet në pikëpyetje nga Trump), ajo nuk e ka prishur aspak aleancën strategjike me petromonarkitë e Gjirit dhe sidomos me Riadin, me të cilin Uashingtoni ka kryer një luftë agresioni kundër Jemenit. Të njëjtat tensione me Izraelin për çështjen palestineze nuk kanë prodhuar asgjë pozitive.

Nëse braktisja e TTIP-së dhe qëndrimi i Trump ndaj Europës nuk i shërbejnë unitetit transatlantik, as retorika e presidentit të sapozgjedhur ndaj NATO-s nuk duket se e ndihmon shumë këtë unitet. Që projekti për t’i çuar deri në dyert e Rusisë kufijtë e NATO-s përfaqëson këngën e mjellmave të Aleancës Atlantike? Sigurisht, neoizolacionizmi i ri i promovuar nga Trump duket se evokon atë të viteve Njëzet e Tridhjetë e shekullit të kaluar dhe  shkon dorë më dorë me vokacionin internacionalist liberal që ka frymëzuar Shtetet e Bashkuara qysh nga mbarimi i Luftës së Dytë Botërore. Problemi do të jetë të verifikohet sesa një “izolacionizëm” i tillë do të nënkuptojë një fund të ndërhyrjeve në punët e vendeve të tjera, apo nëse izolacionizmi (Ekonomik? Apo edhe ushtarak?) i predikuar nga Trumpi nuk do të jetë një rishfaqje, me modalitete të ndryshme, e protagonizmit muskulor të Shteteve të Bashkuara që njohim prej nga nuk mbahet mend. Edhe pse historia në mëson se kampionët e ndërhyrjes amerikane kanë qenë demokratët (traditë e konsoliduar nga vetë presidenca Obama), nuk është e thënë që nën presidencën republikane të Trumpit të asistohet në pëkuljen në vetvete të forcës amerikane. Do të shikohet nëse ai do të propozojë një izolacionizëm të vërtetë, apo të operojë në rrugën e më të fundit prej pararendësve të tij republikanë.

(nga Geopoliticus)

Përgatiti:

ARMIN TIRANA / www.bota.al

Nga Francis P.Church, botuar së pari më 1897 në The New York Sun

Arriti Plaku i Vitit të Ri !

The New York Sun më 1897

Një editorial që ka mbi një shekull që vazhdon të bëjë histori

Po,Virxhinia, Plaku i Vitit të Ri është – Yes, Virginia There is a Santa Claus !

Nga Francis P. Church,

Publikuar së pari në The New York Sun më 1897

Me dëshirë të plotë i përgjigjemi letrës së mëposhtëme, duke shprehur në të njëjtën kohë, kënaqësinë tonë më të lartë se autorja e këtyre rreshtave rradhitet në numrin e miqve të gazetës The Sun:

Letra

I dashur Botues  —

Unë jam 8 vjeçe. Disa nga shokët e mi të vegjël më thonë se nuk ka Plak të Vitit të Ri. Babi më tha: “Nëse është tek gazeta The Sun, do të thotë se është.” Të lutem më thuaj të vërtetën, a ekziston Plaku i Vitit të Ri ?

Virginia O’Hanlon

E dashur Virxhinia,

shokët e tu të vegjël e kanë gabim. Ata janë infektuar nga skepticizmi i erës së skepticizmit. Ata nuk besojnë përveçse kur shohin. Ata mendojnë se nuk mund të ekzistojë asgjë që nuk është e kuptueshme prej mendjeve të tyre të vogla. Të gjitha mendjet, Virxhinia, qofshin të njerëzve të rritur apo të fëmijëve, janë të vogla. Në këtë universin tonë të pakufishëm, njeriu me intelektin e tij është i vogël sa një milingonë, nëse do ta krahasonim me botën pa kufi që e rrethon atë, si një masë nga aftësia e inteligjencies e të kuptuarit të së vërtetës dhe dijeve.

Po, Virxhinia, Plaku i Vitit të Ri ekziston. Ai ekziston aq sigurisht sa edhe dashuria, mirësia dhe përkushtimi që dihet se ekzistojnë, dhe ti e di se ato janë me bollëk duke i dhënë jetës suaj bukuri të plotë dhe gëzim. Helas! sa e zymtë dhe e mërzitëshme do të ishte bota nëse Plaku i Vitit të Ri nuk do të ishte! Pa Plakun e Vitit të Ri, bota do të ishte aq e zymtë dhe e trishtë sikur të mos ishte as Virxhinia. Atëhere nuk do të ekzistonte as besimi i pafajshëm fëmijënor, as poezia, as romanca që e lejon këtë ekzistencë. Ne nuk do ta njihnim as harenë dhe gëzimin, përveçse kur ta shihnim dhe preknim me shqisat tona. Drita e përjetëshme me të cilën fëmijëria e mbush botën do të ishte e fikur dhe e shuar.

Të mos besosh tek Plaku i Vitit të Ri do të ishte njëlloj sikur të mos i besoje magjisë së përrallave. Ti mund ta bindësh babin tënd gjatë gjithë periudhës së Krishtlindjeve të pajtojë në punë njerëz që të ruajnë nëpër oxhakë për të kapur një Plak të Vitit të Ri, por edhe nëse askush nuk sheh një Plak të Vitit të Ri, e çfarë provon kjo? Askush nuk e shikon Plakun e Vitit të Ri, por kjo nuk është një provë se Plaku i Vitit të Ri nuk është. Gjërat më reale në këtë botë janë ato të cilat as fëmijët dhe as njerëzit e rritur nuk mund t’i shohin.

A i keni parë ju ndonjëherë shtojzavallet e përrallave duke kërcyer mbi lëndinë? Natyrisht që jo, por kjo përsëri nuk është një provë se ato nuk janë. Askush nuk mund të çojë në mendje dhe të parafytyrojë të gjitha mrekullitë e kësaj bote që janë të padukshme dhe të pamundshme për t’u parë.

Ju e hapni rraketaken e foshnjës dhe shikoni çfarë e bën zhurmën përbrenda, por është një vel që mbulon botën e paparë të cilin as burri më i fuqishëm, madje as forca e bashkuar e të gjithë burrave më të fuqishëm që jetuan ndonjëherë nuk mund ta hapë atë.

Vetëm besimi, poezia, dashuria, romanca mund ta shtyjnë mënjanë atë perde dhe të shohin e ta pikturojnë bukurinë hyjnore dhe lavdinë përtej. Është e gjuha reale? Oh, Virginia, në gjithë këtë botë nuk ka asgjë tjetër më reale dhe më të vërtetë.

Nuk ka Plak Të Vitit të Ri ?! Jo faleminderit Zotit ! Ai jeton dhe do të jetojë përgjithënjë. Një mijë vjet përpara se tani, Virxhinia, dhe më tepër se 10 herë me nga 10000 (dhjetë mijë) vjet prej tani, ai do të vazhdojë të bëjë të lumtura zemrat e fëmijërisë.

Rreth asaj që e shkroi dhe atij që iu përgjigj letrës

Editoriali i Francis P. Church – “Po, Virxhinia, Plaku i Vitit të Ri është „ “Yes Virginia, There is a Santa Claus” u kthye në një sensacion të vërtetë, duke u bërë një ndër editorialet më të famshme të botuar ndonjëherë. Për herë të parë u botua tek The New York Sun në 1897, njëqind e dymbëdhjetë vite duke u botuar për çdo vit për një gjysmë shekulli deri më 1949, kur gazeta nuk u botua më.

Tridhjetë e gjashtë vjet pas botimit të letrës, vetë Virginia O’Hanlon do të kujtonte se çfarë e bëri atë që ta shkruante këtë letër:

“Shumë normalisht unë besoja tek Plaku i Vitit të Ri, sepse ai asnjëherë nuk më kishte zhgënjyer mua. Por kur fëmijë jo aq fatlumë si unë filluan të thoshin se nuk ekziston ndonjë Plak të Vitit të Ri, unë u mbusha me dyshime. Unë e pyeta tim atë, dhe ai ishte pak i mjegullt në këtë subjekt.

“Në familjen tonë e kishim për zakon, sa herë që kishim ndonjë dyshim, edhe kur ishte në pyetje se si shqiptohet një fjalë ose kishim ndonjë dyshim për ndonjë fakt historik, ne i drejtoheshim rubrikës Pyetje dhe Përgjigje tek gazeta The Sun. Andaj im atë gjithnjë na thoshte,  ‘Nëse ju e shihni atë tek The Sun, do me thënë se është,’ dhe kjo e zgjidhte çështjen.

“ ‘Mirë, do t’i shkruaj The Sun për të zbuluar si është e vërteta reale,’ i thashë unë tim eti.

“Ai më tha, ‘Shumë mirë Virxhinia, ashtu bë. Dhe unë jam i bindur se The Sun do të të japë ty përgjigjen e duhur, ashtu si vepron zakonisht.’ ”

Dhe kështu Virxhinia u ul dhe ia drejtoi letrën e saj gazetës së preferuar të prindërve.

Letra e saj gjatë rrugëtimit ra në duart e veteranit editor, Francis P. Church (22 shkurt1839 – 11 prill 1906. I biri i një kleriku të lartë Baptist, Church kishte mbuluar për gazetën The New York Times rubrikën e Luftës Civile dhe kishte punuar për 20 vjet rresht tek The New York Sun, më së fundmi si një editor-shkrimtar anonim. Church, një njeri sardonik, me një ironi therëse, e kishte moto të tij personale, “Përpjekja për të qartësuar mendjen tënde nga e pamundura.” Kur subjekte kontraverse botoheshin në faqet e gazetës, veçanërisht kur kishin të bënin me teologjinë, përgjigjet jepeshin nga Church.

Në rastin tonë, ai mori në duart e tij letrën e vajzës së vogël 8 vjeçare e cila kishte të bënte me një çështje thellësisht kontraverse, dhe ai u mbush me përgjegjësi për t’i kthyer përgjigje.

“A ekziston Plaku i Vitit të Ri ?” një zhgarravinë fëmijënore pyet në një letër. Menjëherë,  Church e diti se nuk kishte asnjë rrugëdalje për t‘iu shmangur kësaj pyetjeje. Ai duhej të përgjigjej, dhe duhej të jepte një përgjigje të besueshme për fëmijën. Dhe kështu bëri. U ul në tavolinën e tij të punës dhe filloi të jepte përgjigjen, e cila do të bëhej njëri prej editorialëve më të paharrueshëm në historinë e gazetarisë.

Pak pas botimit të editorialit, Church u martua, por vdiq shpejt, në prillin e 1906, duke mos lënë pas fëmijë.

Virginia O’Hanlon mbaroi Hunter College duke u diplomuar në Arte (Bachelor of Arts) në moshën 21 vjeç. Në vitet e mëpastajme ajo mori një Master në Universitetin Columbia, dhe më 1912 filloi të jepte mësim në një shkollë të New York City. Më vonë u bë drejtuese. Pas 47 vjet pune, ajo doli në pension. Përgjatë gjithë jetës ajo pati një korrespondencë të pafund në lidhje me letrën e saj për Plakun e Vitit të Ri, dhe çdo përgjigjeje që shkruante ajo i bashkangjiste kopjen e editorialit të Church.Virginia O’Hanlon Douglas vdiq më 13 maj të vitit 1971, në moshën 81 vjeçare, në një klinikë në Valatie, N.Y./  Përgatiti dhe përktheu Elida Buçpapaj

Të enjten zyrtarët e Departamentit amerikan të Shtetit mbrojtën vendimin e tyre për t’i dhënë ekipit të trazicionit të presidentit të zgjedhur Donald Trump, informacionet e kërkuara lidhur me “programet dhe aktivitetet ekzistuese që nxisin barazinë gjinore.”

“Është e kuptueshme qe ne do të shqetësoheshim në se, për shembull, do të na kërkohej një listë specifike me emra punonjësish”, tha zëdhënësi i Departamentit të Shtetit, John Kirby. “Kjo nuk do të ishte diçka për të cilën ne do të angazhoheshim.”

Të mërkurën në ndërtesën federale “Truman”, ku ndodhet Departamenti i Shtetit, u shpërnda një “dokument për tranzicion të shpejtë”, i cila kërkonte përgjigje deri në orën 5 pasdite, për materiale mbi politikat dhe financimet, për çeshtje që lidhen me “përpjekjet kundër dhunës gjinore, dhe për programet për të nxitur pjesëmarrjen e grave në sferat ekonomike politike, sipërmarrje, etj.”

Ligjvënësi i Nju Jorkut Eliot Engel, anëtari i Komisionit të Kongresit për Marrëdhënie me Jashtë, përmes një deklarate që u sigurua nga zyra e lajmeve e Zërit të Amerikës, thotë se ai dhe kolegët e tij demokratë e kanë bërë të qartë, se “vënia në shënjestër e punonjësve të Departamentit të Shtetit nga ekipi i tranzicionit të zotit Trump është e papranueshme, prandaj jam i shqetësuar nga njoftimet se duke u veçuar disa zyra të këtij institucioni”, thuhet në deklaratën e zotit Engel.

Një zyrtar i Kongresit në pozicion ndihmësi, i cili komentoi për Zërin e Amerikës në kushtet e anonimitetit, tha se kjo lloj kërkese “mund të krijojë alarm” në Kongres.

“Nuk ka asgjë të keqe të tregosh se cilat vende do të plotësohen nga të emëruarit e Presidentit, apo për zyrtarët e shërbimit me jashtë, si diplomatët e karrierës, – u tha gazerëve zëdhënësi i Departamentit të Shtetit, Kirby. “Kjo është diçka normale. Është njëlloj sikurse në anije vjen një kapiten i ri, i cili duhet informuar për ekipin e anijes dhe punët që duhen kryer.”

Por ligjvenësi Engel thotë në deklaratën e tij se “zyrtarët e ekipit të tranzicionit duhet të shpjegojnë përse ata po e grumbullojnë këtë lloj infromacioni”.

Zëdhënësi Kirby tha se kërkesa e ekipit të zotit Trump mund të lidhet me një përpjekje për të konstatuar se çfarë programesh në Departementin e Shtetit fokusohen tek mbështetja për planifikimin familjar (përfshirë abortin), apo të drejtat e homoseksualëve, çështje të cilat kundërshtohen me forcë nga disa politikanë dhe grupe tepër konservatore në Shtetet e Bashkuara.

Diplomatë të karrierës dhe punonjës të shërbimit publik të Departamentit të Shtetit, i shprehën Zërit të Amerikës shqetësim të madh pas kërkesës nga ekipi i tranzicionit. Ata thanë se edhe në se Hillary Clinton do t’i kishte fituar zgjedhjet, do të kishte patur shqtësime lidhur me ndryshime të personelit të nivelit të lartë, por tani ekziston frika për ndryshime të papritura nën administratën e zotit Trump.

Hillary Clinton, që i humbi zgjedhjet e nëntorit, gjatë kohës që shërbente si sekretare shteti, krijoi një pozicion të ri, atë të një ambasadori për çështjet globale të grave dhe i kushtoi rëndësi përpjekjeve në këtë fushë; kjo politikë ka vazhduar edhe nga pasardhësi i zonjës Clinton, Sekretari John Kerry.

“Barazia gjinore mbetet e një çështje me rëndësi të madhe,” i tha gazetarëve zëdhënësi Kirby.

Departamenti i Shtetit i ka informuar disa anëtarë të Kongresit që kanë shprehur shqetësim se nuk do t’i pranonte kërkesat e administratës së re, që mund të çonte në veprime hakmarrëse ndaj punonjësve të sektorit publik.

Kjo siguri është shprehur në një përgjigjeje jo-zyrtare ndaj një letre që të gjithë ligjvënësit demokratë të Komisionit të Marrëdhënieve me Jashtë në Kongres i kishin dërguar Departamentit të Shtetit, sipas disa burimeve të kontaktuara nga Zëri i Amerikës.

Diplomatët amerikanë premtuan një përgjigje zyrtare ndaj letrës së ligjvenësve demokratë dërguar sekretarit Kerry. Kjo ndodh pas një kërkese që ekipi i tranzicionit të zotit Trump i kishte dërguar Departamentit të Energjisë, ku kërkoheshin emrat e zyrtarëve që punonin në programet që lidhen me ndryshimet klimatike.

“Ne besojmë se Departamenti juaj duhet të punojë për të siguruar një kalim të pushtetit pa probleme. Megjithatë, punonjës civilë, ata të shërbimit me jashtë, sikurse edhe të tjerë, nuk duhen vënë në shënjestër për punën e tyre në mbështetje të poliktikave që bien ndesh me ato të administratës së ardhshme” thuhet në letrën dërguar zotit Kerry. “Sipas pikëpamjes sonë, grumbullimi i emrave në këtë mënyrë, i ngjan kapitujve të errët të historisë sonë, me lista të armiqve dhe përndjekje politike.”

Në letrën e ligjvenësve demokratë thuhet se Sekretari Kerry dhe Departamenti i Shtetit kanë “mbështetjen e plotë në përpjekjet për të mbrojtur punonjësit publikë të deparatmentit”.

Departamenti i Energjisë thotë se refuzoi që t’i jepte ekpit të tranzicionit të zotit Trump listën e punonjësve, apo kontraktorëve, të cilët kanë marrë pjesë në takime për çështje të ngrohjes globale.

Punonjësit civilë “duhet të mos jenë pre e akteve hakmarrëse, thjesht ngaqë kanë ndjekur drejtimet e ligjshme politike të shefave të tyre. Një njeri profesionist, punonjës civil, jo politik, i cili zbaton ligjin, është mbrojtës i demokracisë perëndimore.” tha J. David Cox Sr, president i Federatës së Punonjësve të Qeverisë Amerikane. “Të gjithë, pavarësisht nga përkatësia partiake, duhet t’i zemërojë çdo përpjekje për të politizuar një agjenci qeveritare. Ne nuk mund të lejojmë kthimin tek politikat e përndjekjeve të viteve 1950.”

Zëri i Amerikës i kërkoi komente për këtë çështje ekipit të tranzicionit të zotit Trump, po nuk ka marrë përgjigje.

Uashington, 23 dhjetor – Presidenti i sapozgjedhur i SHBA-së, Donald Trump, njoftoi se ka përfunduar së formuari ekipin e tij të komunikimit, duke bërë zëdhënësin aktual të partisë republikane zërin e Shtëpisë së Bardhë dhe të administratës së tij të ardhshme.

Sean Spicer u emërua zëdhënës i ekzekutivit dhe do të ngarkohet gjithashtu me marrëdhëniet me median, sipas një komunikate të ekipit të tranzicionit të Donald Trump, që do të hyjë në Shtëpinë e Bardhë më 20 janar.

Tre persona të tjerë janë emëruar gjithashtu në ekipin e tij të komunikimit. Jason Miller, drejtor i komunikimit, Dan Scavino, drejtor për median sociale dhe Hope Hicks, që është zëdhënësi aktual i ekipit të tranzicionit të presidentit të ardhshëm, do të drejtojë strategjinë e komunikimit.

Donald Trump ka dënuar vrasjen e Andrei Karlov, ambasadorit rus në Turqi.

“Sot i shprehim ngushëllimet tona familjes dhe më të dashurve të ambasadorit rus në Turqi, Andrei Karlov, i cili u vra nga një terrorist radikal islamik”, ka thënë Trump përmes një deklarate për media të lëshuar nga ekipi i tij i transicionit.

“Vrasja e një ambasadori është një shkelje e të gjitha rregullave të rregullit ndërkombëtar dhe duhet dënuar nga të gjithë”, transmeton Koha.net.

Karlov u qëllua për vdekje në një galeri arti në Ankara.

Ministria e Jashtme ruse ka thënë se këtë akt e konsideron “sulm terrorist”.

Trump gjatë një fjalimi në Harshey në shtetin e Pensilvanisë është shprehur se ngjarjet në Siri janë shumë pikëlluese

ANKARA – Presidenti i zgjedhur i SHBA-ve, Donald Trump, ka deklaruar se vendi i tij do të krijojë “zona të sigurisë” në Siri.

Sipas lajmeve në shtypin amerikan, Trump gjatë një fjalimi në Harshey në shtetin e Pensilvanisë është shprehur se ngjarjet në Siri janë shumë pikëlluese.

“Janë shumë pikëlluese. Do të ndihmojmë njerëzit atje. Në Siri do të krijojmë zona të sigurisë. Do të ndihmojmë krijimin e zonave të sigurisë atje”, ka thënë Trump.

Ai tha se shpenzimet për projektin do t’i kërkojë nga shtetet e Gjirit. aa

Lu: SHBA mbështetje të kushtëzuar nëse s’arrestohet Balili

Ambasadori Donald Lu nuk nguron dhe bën një deklaratë bombë për mos arrestimin e Klement Balilit  të akuzuar si një prej krerëve të trafikut të drogës në Ballkan.

“Për 7 muaj kam nxitur ministrinë e Brendshme, por dhe prokurorinë për arrestimin e tij tha Lu në fjalën e tij mbajtur gjatë analizës vjetore të Avokatit të Popullit”

Ai e quajti dështim mos arrestimin e Balilit.

Duke akuzuar se politikanë nga e majta dhe e djathta i kanë kushtuar vëmendje interesave të fuqishme të biznesmenëve të korruptuar, kriminelëve të mëdhenj, madje edhe trafikantëve të drogës Lu tha se SHBA kushtëzon bashkëpunimin e ardhshëm kundër narkotikëve me arrestimin dhe procedimin penal të “peshqve të mëdhenj” nga ana e Shqipërisë, përfshirë Klement Balilin.

Donald Lu: Shqipëria do të ishte një vend më i mirë nëse qeveritë do ti vinin veshin zyrës së Avokatit të Popullit.

Në vend të kësaj politikanë nga e majta dhe e djathta i kanë kushtuar vëmendje interesave të fuqishme të biznesmenëve të korruptuar, kriminelëve të mëdhenj, madje edhe trafikantëve të drogës.

Si mund ta shpjegojmë ndryshe faktin se trafikanti i paprekshëm i drogës Klement Balili është ende i lirë. Sipas medias ai ka shmangur 200 policë që kanë qenë në ndjekje të tij.

Sipas të vëllait ai endet i lirë nëpër rrugët e Tiranës sepse deri të premten e kaluar zyra e Prokurorit të Përgjithshëm nuk kishte urdhëruar arrestimin e tij.

Vonesa në arrestimin e Klement Balilit, ish-zyrtar në Sarandë, përfaqëson një dështim të madh të policisë dhe sistemit të drejtësisë.

Kanë kaluar 7 muaj që kur policia greke arrestoi trafikantët e drogës të lidhur me Balilin në Greqi, që atëherë ka qenë në kërkim nga policia greke.

Kanë kaluar 7 muaj që kur Ministria e Drejtësisë dergoi personel në Greqi për tërheqjen e dokumentave. Tani ata kanë 10 mijë faqe dokumentacion.

Agjencitë ligjzbatuese të SHBA i kanë thënë zyrës së Prokurorit të Përgjithshëm të arrestojë Klement Balilin.

Për 7 muaj kam nxitur policinë, Ministrin e Brendshëm, Ministrin e Drejtësisë, Prokurorin e Përgjithshëm që ta arrestojnë.

Nëse Shqipëria nuk mund të kapë Klement Balilit si mund të shkojë pas “peshqve të tjerë të mëdhenj”?!

Kush do të donte të punonte me Shqipërinë?!  Kush do të besonte se ky është një vend serioz në luftën kundër trafikut të drogës?

Shtetet e Bashkuara i kanë thënë Shqipërisë se bashkëpunimi i ardhshëm kundër narkotikëve është i kushtëzuar nga arrestimi dhe procedimi penal i “peshqve të mëdhenj” nga ana e Shqipërisë, përfshirë Klement Balilin.