Që nga e hëna e 1 janarit, makinat me targa RKS – Republika e Kosovës – po lëvizin lirshëm në territorin e Serbisë.

Lëvizja e tyre është mundësuar pas vendimit të 25 dhjetorit të vitit 2023 të Qeverisë serbe.

Siç kishte thënë paraprakisht shefi i Zyrës për Kosovën në Qeverinë serbe, Petar Petkoviq, Qeveria e Serbisë mori këtë vendim “për të ndihmuar serbët nga Kosova”.

Para mediave, ai ka deklaruar se vendimi është një shtysë shtesë për nismën “Ballkani i Hapur”, që sipas Petkoviqit ua lehtëson jetën serbëve në Kosovë, pasi ata kryesisht përdorin pikëkalimet administrative.

Vendimi i Qeverisë serbe për të njohur makinat me targa RKS u mor pasi serbët që jetojnë në komunat në veri të Kosovës, gjerësisht zëvendësuan me RKS targat KS të lëshuara nga UNMIK-u, por edhe targat e lëshuara nga autoritetet e Serbisë që ishin me akronime serbe për qytetet e Kosovës.

Petkoviq tha se nuk është sekret që 99 për qind e serbëve në Kosovë kanë targa RKS, sepse kjo është mënyra e vetme për të lëvizur nëpër Kosovë.

“Ato po ashtu përdoren nga klerikët e Dioqezës Rashkë-Prizren për të arritur deri te faltoret dhe besimtarët”, tha Petkoviq, duke shtuar se me këtë vendim, Qeveria serbe nuk hoqi dorë nga vendimi për të mos e njohur pavarësinë e Kosovës.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, deklaroi një ditë më parë se vendimi për lëvizjen e lirë të makinave me targa RKS nëpër Serbi “ka shmangur gracka dhe rreziqe të mëdha” për shtetin e tij.

Vuçiq po ashtu deklaroi se nga ky vendim do të përfitojë populli serb dhe Serbia në tërësi.

Sipas të dhënave të Qeverisë së Kosovës nga 1 nëntori deri më 14 dhjetor i vitit 2023, 3.405 qytetarë kanë konvertuar targat serbe në ato RKS, kryesisht në Mitrovicë të Veriut dhe Leposaviq.

Për çështjen e lëvizjes së Lirë, Kosova dhe Serbia kishin arritur marrëveshje më 2011, në kuadër të dialogut për normalizimin e raporteve që ndërmjetësohet nga blloku evropian.

Makinat ishin lejuar të kalonin, ndërkaq targat ishin mbuluar me letra ngjitëse.

Para praktikës së letrave ngjitëse, automjetet me targa RKS detyroheshin të merrnin targa provuese në kufirin me Serbinë, që vlenin 60 ditë dhe kushtonin 5 euro. Por, më 20 shtator të vitit 2021, Qeveria e Kosovës vendosi masën e reciprocitetit, që detyroi edhe shoferët nga Serbia ta kalonin të njëjtën procedurë për të hyrë në Kosovë.

Por, kjo masë nxiti pakënaqësi në mesin e popullatës serbe në Kosovë, të cilët bllokuan rrugët që çonin në pikëkalimet kufitare me Serbinë, në Jarinjë dhe Bërnjak.

Për të ulur tensionet, me ndërmjetësimin e bllokut, më 30 shtator 2021, u arrit marrëveshja e përkohshme për targat. Kjo marrëveshje, që kishte për qëllim të ishte në fuqi për gjashtë muaj derisa grupet punuese të Kosovës dhe Serbisë të gjenin një zgjidhje afatgjate, bëri që shoferët me targa të Kosovës dhe me ato të Serbisë, të vendosnin letra ngjitëse në simbolet shtetërore në targa, sa herë që kalonin kufirin e këtyre dy shteteve.rel

Udhëheqësi separatist i serbëve të Bosnjës u zotua të vazhdojë ta dobësojë vendin e tij që ende vuan plagët e luftës deri në pikën kur do të copëtohet, pavarësisht nga një zotim i Shteteve të Bashkuara për ta parandaluar një gjë të tillë.

“Unë nuk jam joracional, e di se përgjigja e Amerikës do të jetë përdorimi i forcës … por nuk kam asnjë arsye që të trembem nga kjo për të sakrifikuar interesat kombëtare (serbe)”, tha të premten në një intervistë për agjencinë e lajmeve Associated Press, Milorad Dodik, presidenti i Republikës Serbe.

Ai tha se çdo përpjekje për të shfrytëzuar ndërhyrjen ndërkombëtare për të forcuar më tej institucionet e përbashkëta shumetnike të Bosnjës do të përballet me vendimin e serbëve të Bosnjës për t’i braktisur plotësisht ato dhe për ta kthyer vendin në gjendjen e përçarjes dhe mosfunksionimit, siç ishte në fund të periudhës së luftës brutale ndëretnike të viteve 90.

Për shkak se demokracitë perëndimore nuk do të jenë dakord me këtë, shtoi ai, “në periudhën tjetër, ne do të detyrohemi nga reagimi i tyre të shpallim pavarësinë e plotë” të rajoneve të Bosnjës të kontrolluara nga serbët.

Lufta në Bosnjë filloi në vitin 1992 kur serbët e Bosnjës të mbështetur nga Beogradi u përpoqën të krijonin një rajon “etnikisht të pastër” me synimin për t’u bashkuar me Serbinë fqinje, duke vrarë dhe dëbuar kroatët dhe boshnjakët e vendit, të cilët janë kryesisht myslimanë. Më shumë se 100,000 njerëz u vranë dhe më shumë se 2 milionë, ose mbi gjysma e popullsisë së vendit, u dëbua nga shtëpitë, përpara se të arrihet një marrëveshje paqeje në Dejton të Ohios në fund të vitit 1995.

Marrëveshja e ndau Bosnjën në dy entitete, Republikën Serbe të drejtuar nga serbët dhe Federatën Boshnjako-Kroate, të cilave iu dha autonomi e gjerë, por mbetën të lidhura nga disa institucione të përbashkëta shumetnike. Marrëveshja themeloi gjithashtu Zyrën e Përfaqësuesit të Lartë, një organ ndërkombëtar i ngarkuar me mbrojtjen e zbatimit të marrëveshjes së paqes, të cilit iu dhanë përgjegjësi të gjera për të vendosur ligje ose për të shkarkuar zyrtarët që dëmtojnë ekuilibrin e brishtë etnik të pasluftës, duke përfshirë gjyqtarët, nëpunësit civilë dhe anëtarët e parlamentit.

Gjatë viteve, Zyra e Përfaqësuesit të Lartë, ka ushtruar trysni ndaj udhëheqësve etnikë të Bosnjës që të ndërtojnë institucione të përbashkëta mbarëkombëtare, duke përfshirë ushtrinë, agjencitë e zbulimit dhe sigurisë, gjyqësorin e lartë dhe administratën tatimore. Megjithatë, forcimi i mëtejshëm i institucioneve ekzistuese dhe krijimi i të rejave është i nevojshëm nëse Bosnja do të përmbushë synimin e saj të deklaruar për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian.

Milorad Dodiku u shfaq i pashqetësuar të premten nga deklarata e postuar një ditë më parë në rrjetin X, i njohur më parë si Twitter, nga James O’Brien, ndihmës sekretari amerikan i shtetit për çështjet evropiane dhe euroaziatike, se Uashingtoni do të veprojë nëse dikush përpiqet të ndryshojë “elementin bazë “ të marrëveshjes së paqes së vitit 1995 për Bosnjën dhe se askush nuk ka “të drejtë shkëputjeje”.

“Në mesin e serbëve, një gjë është e qartë dhe kjo është një ndërgjegjësim në rritje se vitet dhe dekadat përpara nesh janë vitet dhe dekadat e bashkimit kombëtar serb”, tha ai.

“Brukseli po e përdor premtimin për anëtarësimin në BE si një mjet për të unitarizuar Bosnjën”, tha politikani pro rus duke shtuar se “në parim, politika jonë është ende se ne duam të anëtarësohemi por nuk e shohim atë si alternativën tonë të vetme”.

BE-ja, tha ai, “e dëshmoi se është e aftë të punojë kundër interesave të veta” duke u rreshtuar përkrah Uashingtonit kundër Moskës kur Rusia filloi agresionin e saj në Ukrainë.

Udhëheqësi serb Dodik, i cili ka bërë thirrje për shkëputjen e entitetit serb nga pjesa tjetër e Bosnjës për më shumë se një dekadë, është përballur me sanksionet britanike dhe amerikane për politikat e tij, por gëzon mbështetjen e Rusisë.

Ekziston frika e përhapur se Rusia po përpiqet të destabilizojë Bosnjën dhe pjesën tjetër të rajonit për të zhvendosur të paktën një pjesë të vëmendjes botërore nga lufta e saj në Ukrainë.

“Pavarësisht nëse duan apo ajo Shtetet e Bashkuara dhe Britania, ne do ta shndërrojmë kufirin administrativ (midis dy entiteteve të Bosnjës) në kufirin tonë kombëtar”, tha Milorad Dodik.

Prokuroria e Bosnjë dhe Hercegovinës njoftoi të shtunën se ka ngritur aktakuzë kundër pesë komandantëve të lartë të ushtrisë së Republikës Sërpska, nën dyshimin për krime lufte në një fshat në afërsi të qytetit veriperëndimor të Bosnjës, Prijedor, në vitin 1992.

Në aktakuzë thuhet se pesë komandantë e ushtrisë së Republikës Sërpska: Veljko Brajiq, Sllobodan Taranjeq, Ranko Kaurin, Branko Xhenopoljeq dhe Drashko Topiq, morën pjesë në sulmin e armatosur të artilerisë dhe këmbësorisë në fshatin e pambrojtur Brishevë, si dhe në qytezat përreth Prijedorit, i cili banohej kryesisht nga popullata civile e kombësisë kroate, në fund të korrikut 1992.

“Asokohe, brenda vetëm pak orëve, u vranë 61 njerëz, ndër të cilët më i riu ishte një djalë 16-vjeçar, ndërsa viktima më e moshuar ishte 81 vjeçe, si dhe një viktimë e mitur me kombësi boshnjake. Tre persona u zhdukën, eshtrat e tyre nuk janë gjetur deri më sot”, thuhet në njoftimin për media të Prokurorisë së Bosnjë e Hercegovinës.

Disa viktima u përdhunuan dhe u abuzuan seksualisht gjatë sulmit dhe dhjetëra njerëz, kryesisht burra, u dërguan në kampet e Prijedorit, sipas aktakuzës.

Disa viktima vdiqën gjatë transportit dhe të paktën tre komplotistë të sjellë nga Brisheva u vranë në kampin Omarska.

“Gjatë sulmit, ndërtesat fetare dhe civile u shkatërruan dhe u dogjën, dhe popullata civile e mbijetuar nga vendbanimi Brishevë dhe vendbanimet e tjera fqinje u dëbua dhe u zhvendosën me forcë nga ajo zonë, rreth 350 civilë”, sipas aktakuzës.

Trupat e një numri të madh viktimash u gjetën, u zhvarrosën dhe u identifikuan gjatë viteve 1997, 1998 dhe 2001.

Prokuroria e Bosnjë e Hercegovinës do t’i vërtetojë akuzat duke thirrur 143 dëshmitarë, nga të cilët pesë dëshmitarë do të dëshmojnë nën masat e caktuara mbrojtëse, dy ekspertë, si dhe me dorëzimin e më shumë se 300 provave materiale.

Në Prijedor dhe qytetet përreth u vranë 3,176 njerëz.

Rreth 30,000 persona të kombësisë joserbe kaluan nëpër kampet Trnopolje, Omarska dhe Keraterm në Prijedor.

Për krimet në Prijedor, sipas informacioneve të shoqatës së viktimave, janë dhënë rreth 50 aktgjykime të plotfuqishme dhe janë shqiptuar dënime me rreth 800 vjet burg në total.

Njëmbëdhjetë persona u dënuan në Hagë dhe katër të tjerë në Gjykatën e Bosnjë e Hercegovinës, pasi çështja e tyre u transferua nga Tribunali i Hagës në Gjykatën e Bosnjë e Hercegovinës.rel

Komisioni Republikan i Zgjedhjeve (RKZ) njoftoi më 29 dhjetor se hodhi poshtë kërkesn e koalicionit opozitar “Serbia kundër dhunës” (SPN) për anulimin e zgjedhjeve të mbajtura më 17 dhjetor.

Siç ka thënë RKZ, ajo listë për zgjedhjet në qytetin e Beogradit nuk është e autorizuar të paraqesë kërkesë në Komisionin Republikan të Zgjedhjeve, transmeton Beta.

Nënkryetari i RKZ-së, Marko Jankoviq, ka thënë se ankesa është dorëzuar nga personat e autorizuar të listës së Beogradit në Komisionin e Zgjedhjeve të Qytetit, i cili është deklaruar jokompetent dhe e ka dërguar për vendim në Komisionin Republikan të Zgjedhjeve.

Ai ka deklaruar se “Serbia kundër dhunës” ka paraqitur ankesë në Gjykatën e Lartë në Beograd, e cila ka vendosur ta refuzojë atë si të pabazuar, meqë Komisioni i Zgjedhjeve i Qytetit nuk është realisht kompetent për këtë çështje.

Jankoviq shtoi se “Serbia kundër dhunës” kërkoi anulimin e të gjitha vendeve nën juridiksionin e komisionit, duke u nisur, siç tha ai, nga “fakti që zgjedhjet u zhvilluan në një atmosferë të shkeljes së rëndë të rregullave dhe se i gjithë procesi ishte i paligjshëm”.

Disa anëtarë të Komisionit Republikan të Zgjedhjeve propozuan që ky institucion të shpallet jokompetent për shkak se ankesa është dërguar në Komisionin e Zgjedhjeve të Qytetit dhe se ky institucion duhet të vendosë meqë nga konteksti është e qartë se nënkuptohen vetëm zgjedhjet e qytetit.

Lista më e madhe opozitare “Serbia kundër dhunës” akuzoi Partinë Progresive Serbe (SNS), që është partia në pushtet, për vjedhje pas zgjedhjeve.

Që atëherë, në rrugët e Beogradit janë mbajtur protesta duke kërkuar anulimin e rezultateve dhe përsëritjen e zgjedhjeve, disa nga drejtuesit e saj janë në grevë urie, si dhe organizatat studentore kanë organizuar protesta.

Dyshime për parregullsinë e zgjedhjeve shprehu edhe Zyra e OSBE-së për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (ODIHR), e cila më 18 dhjetor njoftoi se zgjedhjet u shënuan me parregullsi të mëdha, keqpërdorim të fondeve publike, dominim mediatik nga presidenti Aleksandar Vuçiq, fushatë negative dhe përhapje të frikës.

Gjithashtu, një pjesë e eurodeputetëve kërkuan një hetim të pavarur të të gjitha parregullsive të raportuara gjatë zgjedhjeve të mbajtura në Serbi më 17 dhjetor.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës u bënë thirrje gjithashtu autoriteteve në Serbi që të hetojnë pretendimet e vëzhguesve ndërkombëtarë.rel

Studentët filluan më 29 dhjetor një bllokadë 24-orëshe të kryqëzimit të rrugëve në qendër të Beogradit, duke protestuar pas akuzave për parregullsi në zgjedhjet e 17 dhjetorit dhe duke kërkuar nga autoritetet atje që të lejojnë hapjen e listës së votuesve.

Ky lokacion është një nga më të ngarkuarit në kryeqytetin e Serbisë.

Ata po bllokojnë kryqëzimin e rrugëve Birçaninova dhe Kneza Millosha, në afërsi të ndërtesës së Ministrisë së Administratës Shtetërore dhe Vetëqeverisjes Lokale.

Siç raporton ekipi i Radios Evropa e Lirë nga terreni, policia rrugore po rregullon trafikun në një zonë dhe po shmang automjetet.

Rruga Kneza Milosha është një nga më të frekuentuarat në kryeqytet.

Një nga organizatorët, Ivan Bjeliq, duke folur me megafon, tha se automjetet e ambulancës do të lejohen të qarkullojnë gjatë bllokadës.

Ai paralajmëroi një program muzikor gjatë bllokadës, si dhe ngritjen e një kampi me tenda.

Siç njoftuan më herët, bllokada do të zgjasë 24 orë – deri të shtunën e 30 dhjetorit, në mesditë – kur planifikojnë t’i bashkohen protestës së paralajmëruar nga përfaqësuesit e “ProGlas”, nismë e filluar para zgjedhjeve, e nënshkruar nga më shumë se 190 mijë qytetarë.

Kjo është vetëm një nga protestat e studentëve. E fundit u mbajt më 27 dhjetor, përballë Fakultetit Filozofik.

Atë ditë ata kanë përsëritur zyrtarisht kërkesën e tyre për hapjen e listës zgjedhore për të përcaktuar nëse ka parregullsi në të.

Studentët iu bashkuan protestave që kanë vazhduar që nga zgjedhjet e 17 dhjetorit, të thirrura nga koalicioni më i madh opozitar “Serbia kundër dhunës”, duke akuzuar ndër të tjera Partinë Progresive Serbe (SNS), që është partia në pushtet, për vjedhje në zgjedhje duke regjistruar në adresat e Beogradit votuesit e saj nga Serbia dhe jashtë vendit.

Dyshime për parregullsi në procesin zgjedhor shprehu edhe Zyra e OSBE-së për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (ODIHR), e cila më 18 dhjetor njoftoi se zgjedhjet u shënuan me parregullsi të mëdha, keqpërdorim të fondeve publike, dominim mediatik nga presidenti Aleksandar Vuçiq, fushatë negative dhe përhapje të frikës.

Gjithashtu, një pjesë e eurodeputetëve kërkuan një hetim të pavarur të të gjitha parregullsive të raportuara gjatë zgjedhjeve të mbajtura në Serbi më 17 dhjetor.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës u bënë thirrje gjithashtu autoriteteve në Serbi që të hetojnë pretendimet e vëzhguesve ndërkombëtarë.

Kryetari i Qeverisë së Federatës së Bosnjës dhe Hercegovinës, Nermin Nikshiq, paralajmëroi sot liderin serb të Bosnjës Milorad Dodik se deklaratat për shkëputjen e Republikës Srpska krijojnë rrezik konflikti dhe gjakderdhjeje me pasoja të paparashikueshme.

Nikshiq, i cili është gjithashtu kreu i SDP BeH, një parti e cila, ashtu si Aleanca e Social Demokratëve të Pavarur (SNSD) e Dodikut, është pjesë e koalicionit qeverisës në vend, deri më tani ka shmangur kryesisht reagimin ndaj provokimeve verbale të liderëve serbë, por sot ai në Facebook-un e tij ka shkruar se tani ka vendosur t’u përgjigjet, i vetëdijshëm për krizën që mund të ndodhë

“Ai akt (shkëputje) do të prodhonte pasoja të pallogaritshme, para së gjithash për subjektin që (Dodik) është në krye dhe njerëzit që ai pretendon se përfaqëson dhe për fatin e të cilëve gjoja interesohet. Nuk ka dyshim, institucionet të shtetit të BeH, institucionet e Federatës së BeH-së, miqtë ndërkombëtarë të Bosnjës dhe Hercegovinës, mbi të gjitha SHBA-ja, kanë mjetet për të reaguar pa asnjë hezitim ndaj hapit të parë praktik secesionist”, tha Nikshiq për deklaratën e Dodikut.

Nikshiq thotë se Dodik do ta ketë të vështirë të gjejë një aleat kudo në botë për një aventurë të tillë të ndarjes në mënyrë jokushtetuese të një pjese të shtetit sovran dhe të njohur ndërkombëtarisht të Bosnjë-Hercegovinës. Ai i bëri thirrje Dodikut, e sidomos atyre që “e inkurajojnë dhe e shtyjnë në atë drejtim, duke i dhënë shpresë të rreme”, të mendojnë me kujdes kërcënimet e shprehura publikisht dhe njoftimin për ndërmarrjen e hapave antishtetëror, antidejton dhe tërësisht antikushtetues.

Le të kujtojmë, Dodik në një intervistë për Televizioni e RS-së (RTRS) kërcënoi se shkëputja, pra shpallja e një RS të pavarur, do të pasonte në të njëjtin moment kur Përfaqësuesi i Lartë për BeH, Christian Schmidt do të autorizonte përfundimisht një ligj që zgjidh statusin dhe të drejtën e disponimit të pronës shtetërore.

Ai thotë se ka informacione se një vendim i tillë mund të pasojë në muajin janar dhe ka paralajmëruar se në atë rast Kuvendi i RS-së do të mblidhet menjëherë dhe do të shpallë shkëputjen. Ai shpjegoi se kjo do të thotë “pavarësi (nga Bosnja dhe Hercegovina) në çdo gjë”, ku RS nuk do të pengojë kalimin nëpër territorin e saj, domethënë të vendosë një kufi “të vështirë” drejt Federatës së Bosnjë dhe Hercegovinës, por do ta bëjë këtë nëse e nevojshme.

“Ne nuk presim që dikush nga Federata e Bosnje dhe Hercegovinës të inkurajohet për të sulmuar RS. Dhe në rrethana të tilla, ne do të vlerësojmë se si do të veprojmë. Unë pres që EUFOR të qëndrojë në vijën ndër-entitetesh dhe të parandalojë kontaktet”, tha ai.

“Amerikanët do të zemërohen”

Ai vlerësoi se në një skenar të tillë “amerikanët do të tërbohen dhe do të përpiqen të kërkojnë ndërhyrje”, por beson se miqtë e RS-së nuk do ta lejojnë. Ai nuk sqaroi se cilët miq e kishte fjalën, por dihet se përveç Beogradit, Dodik aktualisht ka miq vetëm në Moskë dhe Budapest sepse ka marrëdhënie të mira me presidentin rus Vladimir Putin dhe kryeministrin hungarez Viktor Orban.

Nga janari i vitit pasardhës, është Hungaria ajo që merr nga Austria komandën e forcave ushtarake të Bashkimit Evropian në BeH (EUFOR), detyra e të cilave është parandalimi i konflikteve të mundshme të armatosura, por edhe garantimi i lirisë së lëvizjes nëpër BeH, pasi kjo është një detyrim që rrjedh nga Marrëveshja e Dejtonit.

Vetë përfaqësuesi i lartë nuk e ka përmendur mundësinë e vendosjes së ligjeve për pronën shtetërore dhe vazhdimisht ka theksuar se kjo është obligim dhe përgjegjësi e autoriteteve në BeH. Aktualisht, Schmidt planifikon të vendosë vetëm ndryshime teknike në ligjin zgjedhor të BeH në rast se gjatë janarit parlamenti i BeH nuk merr vendime që do të siguronin integritetin e procesit zgjedhor.​sn

Aleksandar Vulin, ish-ministër në Qeverinë e Serbisë dhe ish-shef i shërbimit të inteligjencës serbe, është bërë anëtar i ri i Senatit të Republikës Sërpska, me vendim të presidentit të Bosnjë e Hercegovinës.

Siç njofton agjencia Srna, Vulin “bazuar në Kushtetutën e Republikës Sërpska dhe Ligjit për Senatin” është emëruar senator nga 1 dhjetori. Ky vendim, sipas njoftimit, do të publikohet në Gazetën Zyrtare të Republikës Sërpska.

Vendimi për emërimin e Vulinit nuk është publikuar ende në Gazetën Zyrtare dhe as në faqen e presidentit të Republikës Sërpska.

Vulin, i cili në dekadën e fundit mbante disa pozita si drejtor i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë dhe ministër i Mbrojtjes dhe Punëve të Brendshme, më 3 nëntor dha dorëheqje nga pozita e drejtorit të Agjencisë për Siguri dhe Informacion (BIA).

Politikani serb, i cili kryeson partinë Lëvizja Socialiste, që nga korriku është përfshirë në listën e të sanksionuarve të SHBA-së, për shkak të dyshimeve për korrupsion, përfshirjes në trafikun e drogës dhe lidhjeve me Rusinë.

Pas shpalljes së sanksioneve kundër Vulinit, Dodik, i cili gjithashtu është nën sanksionet e SHBA-së, e mbështeti atë duke thënë se ishte “një shpërblim për patriotizmin dhe këmbënguljen e tij në ruajtjen e marrëdhënieve miqësore me Rusinë dhe popullin rus”.

Në vitin 2020, si ministër i Mbrojtjes i Serbisë, Vulin mori Urdhrin e flamurit të Republikës Sërpska me një kurorë të artë në Banja Llukë, për “kontributin e tij në zhvillimin e marrëdhënieve të përgjithshme ndërmjet Serbisë dhe Republikës Srpska”.

Cilat janë kompetencat e Senatit të RS?

Senati i Republikës Sërpska është një organ këshillimor i themeluar me Kushtetutën e entitetit nga viti 1992 dhe puna e tij rregullohet me Ligjin për Senatin nga viti 1997.

Presidenti i Republikës Sërpska zgjedh senatorët, të cilët mund të jenë më së shumti 55 në numë numër, mandati i tyre zgjat shtatë vjet dhe si anëtarë të senatit zgjidhen “figura të shquara të jetës publike, shkencore dhe kulturore”, siç thuhet në Kushtetutë.

Anëtarët e mbledhjes së Senatit të vitit 2017 përfshijnë, ndër të tjera drejtorin Emir Kusturica, historianen ruse, Jelena Guskova, peshkopin e Dyseldorfit dhe të gjithë Gjermanisë, Grigorije Duriq, politikanë të dikurshëm dhe aktualë, si dhe biznesmenë nga Republika Sërpska.

Situata në Serbi mbetet e paqartë nën hijen e ngjarjeve të ditëve të kaluara me kërkesën për rivotim.

Opozita thotë se në zgjedhjet parlamentare, rajonale dhe komunale të mbajtura të dielën, më 17 dhjetor, kanë ndodhur parregullsi të rënda që kanë ndryshuar rezultatin. Sot, të hënën në mesditë, studentët dolën në rrugët e Beogradit dhe demonstruan para Ministrisë së Administratës Publike dhe Vetëqeverisjes Lokale dhe më pas bllokuan rrugën kryesore të qytetit për katër orë.

Policia njoftoi se gjatë incidenteve të mbrëmshme jashtë ndërtesës së qytetit të Beogradit, dy policë kanë mbetur të lënduar rëndë, ndërsa dëme të rënda janë shkaktuar në brendësi të objektit. Gjithashtu u raportua se u bënë 38 arrestime ndërsa hetimet vazhdojnë për gjetjen e protestuesve të tjerë që morën pjesë në incidente. Vërehet se protestuesit mbrëmë janë përleshur me policinë në përpjekje për të sulmuar bashkinë e Beogradit. Incidentet u përshkallëzuan kur personat me kapuç sulmuan me gurë policët. Opozita ankohet se incidentet janë shkaktuar nga tifozë të organizuar të ekipeve të futbollit, të cilët bashkëpunojnë me autoritetet dhe synojnë të provokojnë ndërhyrjen e policisë.

Presidenti i Republikës, Aleksandar Vuçiq, në fjalën e tij u shpreh i bindur, duke theksuar se shteti nuk do t’i dorëzohet dhunës së partive opozitare që u mundën në zgjedhje. Vuçiq falënderoi agjencitë e huaja që u dhanë informacion autoriteteve serbe për qëllimet e opozitës. “Dua të falënderoj ato agjenci të huaja që e bënë të qartë se e dinin se çfarë po ndodhte, na informuan dhe ua dhanë informacionin shërbimeve tona të inteligjencës në mënyrë që ata të përgjigjen menjëherë dhe menjëherë duke parandaluar planet e banditëve”, tha Vuçiq.

Kryeministrja serbe Ana Brnabiq zbuloi sot se “shërbimi rus i inteligjencës paralajmëroi autoritetet serbe para zgjedhjeve për qëllimet e opozitës” . Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka pritur sot në mëngjes ambasadorin rus Aleksandër Bokan-Herchenko në zyrën e tij.

“E informova ambasadoren Bokan-Herchenko për trazirat e mbrëmshme në Beograd dhe përsërita se do të bëjmë gjithçka për të ruajtur sigurinë e qytetarëve tanë dhe Serbisë”, ka shkruar Aleksandar Vuçiq në Instagram.

Moska ditët e fundit i është referuar shpesh zhvillimeve të brendshme politike në Serbi, duke shprehur mbështetjen e saj për Aleksandar Vuçiqin. Duke komentuar ngjarjet në Beograd, përfaqësuesja e shtypit e Ministrisë së Punëve të Jashtme ruse, Maria Zakharova, i krahasoi demonstratat e opozitës me ngjarjet në sheshin “Meydan” në Kiev në vitin 2014 dhe përsëriti paralajmërimin “për një skenar ukrainas të një dhune. përmbysja e pushtetit legjitim në Serbi”.

Opozita hedh poshtë pretendimet e Moskës dhe shpreh shqetësimin për përfshirjen e drejtpërdrejtë të Rusisë në punët e brendshme të Serbisë.

Më 25 dhjetor, një grup studentësh u mblodh para selisë së Ministrisë së Administratës Shtetërore dhe Vetëqeverisjes Lokale në Beograd duke kërkuar qasje në listën zgjedhore.

Ata njoftuan se duan qasje në listën e votuesve për ta kontrolluar atë, pasi që organizata vendëse dhe evropiane që vëzhguan zgjedhjet në Serbi më 17 dhjetor shprehën dyshime për rregullsinë e tyre.

Studenti Ivan Bjeliq tha se në mesditë kanë filluar ta bllokojnë ndërtesën e Ministrisë së Administratës Shtetërore dhe se, më vonë, do të njoftojnë për një lokacion tjetër ku do të protestojnë.

Ata më herët njoftuan se bllokadat do të zgjasin gjashtë orë dhe se protestave në Beograd do t’u bashkohen edhe studentë nga Universiteti i Novi Sadit.

Gati 40 demonstrues u arrestuan gjatë një proteste të koalicionit opozitar “Serbia kundër dhunës” më 24 dhjetor në Beograd, pasi një grup personash të maskuar tentuan të hyjnë në Kuvendin e Beogradit.

Gjatë protestës, disa persona thyen xhamat dhe dyert e ndërtesës, ndërsa policia brenda saj hodhi gaz lotsjellës ndaj tyre.

Koalicioni “Serbia kundër dhunës” (SPN) tha se incidentet në protestën e opozitës në Beograd të dielën janë shkaktuar nga “huliganët e dërguar nga qeveria”.

“Autoritetet përdorën dhunën për t’i paraqitur protestat paqësore si të dhunshme”, tha SPN-ja.

Ata njoftuan se “dërgimi i huliganëve” për të shkaktuar incidente në protestë është përdorur nga qeveria për ta dëmtuar iniciativën e protestuesve që kërkojnë përsëritjen e zgjedhjeve të 17 dhjetorit.

Opozita ka protestuar që nga zgjedhjet e 17 dhjetorit, duke pretenduar se ato janë vjedhur nga Partia Progresive Serbe (SNS) në pushtet, ndër të tjera, duke regjistruar në mënyrë fiktive votuesit e tyre nga jashtë vendit.

BILD

Në zgjedhjet parlamentare të së dielës së kaluar në Serbi, partia populiste e krahut të djathtë e presidentit serb, Vuçiç, SNS, doli si fituese e qartë. Por pati një numër parregullsish…

Të dielën, dhjetëra mijëra mbështetës të opozitës serbe dolën në rrugët e Beogradit për të protestuar kundër manipulimeve të dyshuara zgjedhore një javë më parë. Ishte protesta e shtatë radhazi. Dhe ajo u përshkallëzua.

Këtë herë, pjesëmarrësit marshuan drejt Bashkisë së Beogradit dhe luftuan me policinë kur tentuan të sulmojnë godinën. Demonstruesit hodhën gurë dhe vezë. Xhamat e godinës u thyen me leva hekuri.

Policia përdori gaz lotsjellës për të zmbrapsur protestuesit. Demonstrata u thye rreth orës 10 të darkës me orën lokale.

Presidenti Vuçiç foli më pas për televizionin proqeveritar Pink, ku tha se kjo ishte një përpjekje për të marrë me dhunë kontrollin e institucioneve shtetërore. Ai tha se ishte një sulm i planifikuar.

“Kemi prova të forta për këtë,” tha presidenti, duke shtuar se megjithatë nuk po ndodh një revolucion.

Partia e tij SNS fitoi zgjedhjet e parakohshme parlamentare dhe lokale në shumë qytete, përfshi edhe Beogradin. Në kryeqytet megjithatë fitorja ishte e ngushtë. Sipas opozitës edhe kjo fitore erdhi përmes një manipulimi masiv.

Një mision vëzhgues ndërkombëtar gjeti një numër parregullsish pas zgjedhjeve, duke cituar rastet e dhunës, blerjes së votës dhe mbushjes së kutive të votimit me fletëvotimi të manipuluara.

Duke cituar këtë raport, Ministria e Jashtme e Gjermanisë tha se këto shkelje janë të papranueshme për një vend që mban statusin e kandidatit për në BE.

Zgjedhjet provokuan protesta përpara godinës së Komisionit Zgjedhor të Serbisë. Disa përfaqësues të opozitës u futën në grevë urie duke kërkuar që rezultati zgjedhor të anulohet.

Policia në Serbi hodhi gaz lotsjellës të dielën për të penguar qindra mbështetës të opozitës që provuan të hyjnë në ndërtesën e Kuvendit të Beogradit, në shenjë proteste ndaj atyre që vëzhguesit thanë se ishin parregullsi të gjera gjatë zgjedhjeve të përgjithshme fundjavën e kaluar.

Presidenti populist i Serbisë Aleksandar Vuçiç tha se protestat ishin një përpjekje e organizuar nga jashtë për të rrëzuar qeverinë. Ai tha se më shumë se 35 persona u arrestuan dhe paralajmëroi më shumë arrestime.

“Kjo ishte një përpjekje për të pushtuar me dhunë institucionet shtetërore të Republikës së Serbisë”, tha presidenti Vuçiç për televizionin pro-qeveritar Pink.

Autoritetet kanë mohuar të ketë ndodhur mashtrim më votat dhe i kanë përshkruar zgjedhjet e 17 dhjetorit si të drejta. Presidenti serb tha të dielën se pretendimet për parregullsi në votime ishin “gënjeshtra” të nxitura nga opozita.

Presidenti serb i cili mblodhi Këshillin e Sigurisë për të diskutuar situatën, sugjeroi se trazirat ishin nxitur nga jashtë, por nuk dha prova për të mbështetur këtë pretendim. Duke iu drejtuar kombit gjatë protestës jashtë bashkisë së Beogradit, ai i quajti demonstruesit “banditë” të cilët nuk do të kenë sukses në destabilizimin e shtetit dhe tha se “ky nuk është një revolucion”.

Policia u vendos brenda ndërtesës së kuvendit të bashkisë së Beogradit duke hedhur gaz lotsjellës, ndërsa qindra protestues të opozitës thyen xhamat në hyrje të ndërtesës. Më pas, policia ndërhyri duke larguar grupet e protestuesve nga qendra e qendra e qytetit dhe kreu arrestime.

Protestuesit brohorisnin “hapeni derën” dhe “hajdutë”, ndërsa hodhën vezë mbi ndërtesën. Disa brohoritën “Vuçiçi është Putin”, duke e krahasuar presidentin serb me udhëheqësin rus.

Nebojsha Zelenoviç, një nga udhëheqësit e aleancës opozitare “Serbia kundër dhunës”, tha se oficerët e policisë pushtuan gjithë qendrën e Beogradit, duke përfshirë çatitë e ndërtesave.

Edhe opozita edhe pushteti folën për të lënduar nga të dyja palët, por nuk pati njoftime zyrtare.

Partia Përparimtare Serbe në pushtet fitoi 46.72 për qind të votave në zgjedhjet e parakohshme parlamentare fundjavën e kaluar, sipas rezultateve paraprake të komisionit shtetëror të zgjedhjeve.

Një mision vëzhgues ndërkombëtar tha të hënën se Partia Përparimtare përfitoi në mënyrë të padrejtë përmes ndikimit të papërshtatshëm të presidentit Vuçiç dhe parregullsive në votim, siç ishte blerja e votave.

Një koalicion opozitar i qendrës së majtë “Serbia kundër dhunës” doli i dyti në zgjedhje me 23.56 të votave.

Zgjedhjet u pasuan me tensione politike në Serbi, një vend i trazuar ballkanik që po ruan lidhje të ngushta me Rusinë, por kërkon edhe anëtarësimin në Bashkimin Evropian.

Pesë udhëheqës të opozitës janë në grevë urie, pasi opozita thotë se i është rrëmbyer fitorja për pushtetin lokal në Beograd dhe u ka kërkuar institucioneve evropiane të mos i njohin rezultatet e zgjedhjeve në Serbi, derisa të përfundojë një hetim i plotë ndërkombëtar për parregullsitë gjatë votimeve.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha të enjten se autoritetet shtetërore të Serbisë po e hartojnë “një letër të rëndësishme për ndikimin dhe ndërhyrjen e një vendi të rëndësishëm në procesin zgjedhor të Serbisë në mënyrën më brutale”.

Ai nuk specifikoi se cilit shtet po i referohej.

“Do të kryhet deri në Vitin e Ri dhe më pas do ta dërgojmë në mbarë botën që të shihet se si bëhet një ndërhyrje e tillë në procese që i përkasin një vendi të pavarur sovran”, tha Vuçiq të enjten.

Vuçiq tha, po ashtu, se zgjedhjet e mbajtura më 17 dhjetor “ishin më të pastrat dhe më të drejtat deri tani”.

Fundjavën e kaluar Serbia mbajti zgjedhje parlamentare, provinciale dhe lokale.

Koalicioni më i madh opozitar “Serbia kundër dhunës” nuk i njeh rezultatet e zgjedhjeve dhe kërkon mbajtjen e zgjedhjeve të reja, duke pretenduar se fitorja e Partisë Progresive Serbe (SNS) është rezultat i vjedhjes së votave.

Një ekip vëzhgues ndërkombëtar i përbërë nga anëtarë të Misionit të OSBE-së për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut, Parlamentit Evropian, Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës dhe Asamblesë Parlamentare të OSBE-së, vuri në dukje “parregullsi serioze” gjatë zgjedhjeve në Serbi.

Më 18 dhjetor, ata deklaruan se ato zgjedhje u shënuan, ndër të tjera, nga keqpërdorimi i fondeve publike, dominimi mediatik i presidentit Aleksandar Vuçiq, një fushatë negative dhe përhapja e frikës.

Pas këtyre vlerësimeve kanë reaguar edhe Përfaqësuesi i Lartë i BE-së Josep Borrell dhe komisionari për Zgjerim Oliver Varhelyi. Më 19 dhjetor, ata i bënë thirrje Serbisë që të “përmirësojë ndjeshëm” procesin zgjedhor.

Më 19 dhjetor, Serbisë i bënë thirrje edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës për t’i hetuar pretendimet e vëzhguesve ndërkombëtarë për parregullsi zgjedhore.

SNS-ja në disa raste ka hedhur poshtë akuzat për ndryshim të vullnetit zgjedhor dhe parregullsi.rel

Koalicioni opozitar “Serbia kundër dhunës” u ka kërkuar institucioneve evropiane të mos i njohin rezultatet e zgjedhjeve parlamentare, krahinore e veçanërisht atyre lokale në Serbi, derisa të përfundojë një hetim i plotë ndërkombëtar për parregullsitë gjatë votimeve.

Në një letër dërguar institucioneve kryesore evropiane thuhet që nëse Bashkimi Evropian nuk e shfrytëzon mundësinë për të mbështetur qytetarët e Serbisë që kërkojnë demokracinë dhe vlerat themelore evropiane, atëherë do t’i jap një goditje të rëndë çdo perspektive për një Serbi demokratike si anëtare e ardhme e bllokut.

Në letër thuhet se koalicioni “Serbia kundër dhunës” nuk i pranon dhe nuk do t’i pranojë rezultatet e zgjedhjeve të 17 dhjetorit ndërsa kërkohet hapja e një hetimi të plotë ndërkombëtar, posaçërisht të parregullsive të gjetura në zgjedhjet për pushtetin në Beograd.

Për tre ditë me radhë mbështetësit e opozitës serbe protestuan në Beograd duke kërkuar anulimin e zgjedhjeve.

Të hënën Misioni i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë tha se “trysnia ndaj votuesve, angazhimi vendimtar i presidentit serb Aleksandar Vuçiç, si dhe përparësitë e partisë në pushtet kanë dëmtuar procesin zgjedhor në tërësi”.

Zyrtarët e pushtetit ngulën këmbë se zgjedhjet e parakohshme të fundjavës ishin të lira dhe të ndershme me gjithë kritikat dhe tensionet politike pas votimeve.

Sipas rezultateve paraprake, Partia Përparimtare serbe e presidentit Vuçiç doli fituese në zgjedhje, por kundërshtarët e saj kryesorë nga aleanca “Serbia kundër dhunës”, thonë se atyre iu grabit fitorja në Beograd.

Departamenti amerikan i Shtetit u bëri thirrje autoriteteve në Serbi të punojnë me Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë për t’u dhënë përgjigje shqetësimeve që vëzhguesit identifikuan gjatë procesit zgjedhor të fundjavës.

Zyrtarë të lartë të Bashkimit Evropian thanë se procesi zgjedhor në Serbi duhet të përmirësohet ndjeshëm, ndërsa theksuan se “funksionimi i duhur i institucioneve demokratike të Serbisë është në thelb të procesit të anëtarësimit të saj në bllok”.

Por opozita në Serbi thotë se Bashkimi Evropian duhet t’i jap fund urgjentisht politikës së “përkëdheljes: së qeverisë në Serbi dhe të fillojë të përdorë mjetet në dispozicion kundër anëtarëve të partisë në pushtet të përfshirë në mashtrime zgjedhore, dhe në këtë mënyrë të ndihmojë qytetarët e Serbisë në rivendosjen e sundimit të ligjit dhe demokracisë.

Grupe studentësh që morën pjesë në protestat e opozitës, paralajmëruan radikalizimin e protestave nëse pushteti nuk i përgjigjet një kërkese të tyre për hapjen e listës zgjedhore deri të hënën në mesditë.

Hapja e listës thonë ata, do të mundësonte largimin e votuesve “fantazmë” që janë përdorur në zgjedhjet e së dielës. Vëzhguesit dhe mediat e pavarura raportuan se serbë nga Bosnja janë dërguar në mënyrë të organizuar me autobusë për të votuar në Beograd dhe rreth 40 mijë dokumente identifikimi u janë lëshuar personave që nuk jetojnë në kryeqytet.

Presidenti serb tha të enjten se “kurrë nuk ka pasur zgjedhje më të pastra”.

Nën udhëheqjen e presidentit Vuçiç, Serbia u bë kandidate për anëtarësim në Bashkimin Evropian, por opozita akuzon bllokun se po mbyll një sy ndaj mangësive demokratike të vendit në këmbim të qëndrueshmërisë në rajonin e Ballkanit, ende i trazuar pas luftërave të viteve 1990.

“E kemi thënë atë që populli dëshiron ta dëgjojë dhe e sheh si vlerë të tijën” – kështu e shpjegon Branimir Nestoroviq suksesin e listës së tij zgjedhore “Ne, zëri i popullit” në zgjedhjet e Serbisë, më 17 dhjetor.

Rezultati i listës së këtij mjeku dhe adhuruesi të teorive të konspiracionit – i cili ka kontestuar koronavirusin, ndërsa publikisht ka kërkuar prova “më bindëse” se Toka nuk është pllakë e sheshtë – konsiderohet si befasia më e madhe e këtyre zgjedhjeve.

Kjo listë pro-ruse ka lënë jashtë pragut elektoral shumë aktorë të njohur politikë.

Sipas rezultateve paraprake të zgjedhjeve, ajo ka fituar 4.8 për qind të votave, që mund t’i sjellin 13 mandate në Kuvendin e Serbisë. Ndërsa, në Beograd, kjo listë mund të jetë vendimtare për formimin e qeverisë.

Sociologu serb, Zoran Stojilkoviq, thotë për Radion Evropa e Lirë se të gjitha zgjedhjet sjellin disa mundësi për lojtarët që, zakonisht, luajnë vetëm një sezon zgjedhor, por se ata mund t’i hapin vetes edhe shanse për një prani më të gjatë.

“Nuk po flasim për 10, 15 apo 20 për qind të votave të kësaj liste. Po flasim për diçka nën 5 për qind të votave”, thotë ai.

Stojilkoviq vlerëson se mes pushtetit dhe koalicionit opozitar “Serbia kundër dhunës”, një pjesë e qytetarëve ka dashur diçka tjetër.

“Politika e forcës së tretë, e cila është demokratike, por qartazi eurofobike, është një pozicion që ka mundur ta artikulojë atë qëndrim, aq më tepër që e djathta kombëtare nuk ka treguar vullnet për të krijuar koalicione mjaft të gjera për të kaluar pragun”, thotë Stojilkoviq.

Sipas deklaratave të Branimir Nestoroviqit natën e zgjedhjeve, listën “Ne, zëri i popullit” e ka mbledhur kundërshtimi i “perëndimorëve që duan të na marrin Kosovën”.

Ai është fytyra më e njohur e listës zgjedhore “Ne, zëri i popullit”.

Për publikun është bërë i njohur kur në botë është shfaqur koronavirusi, të cilin e ka cilësuar si “virusin më qesharak në historinë e njerëzimit, që ekziston në Facebook”.

Nga ajo kohë daton edhe mesazhi i tij për gratë që mund të shkojnë lirisht në Millano të Italisë për të bërë pazare, në kohën kur situata me koronavirusin në Itali ishte alarmante.

Kujt ia mori votat Nestoroviq?

Branimir Nestoroviq nuk iu përgjigj pyetjeve të Radios Evropa e Lirë për këtë temë, ndërsa, natën e zgjedhjeve, ai tha për Radio Televizionin e Serbisë se duket se lista e tij “ka marrë pak nga të gjithë, një për qind nga të gjithë”.

Sociologu Stojilkoviq nuk beson se kjo listë ka marrë vota nga partitë në pushtet, e as nga koalicioni opozitar “Serbia kundër dhunës”, i cili ka dalë i dyti në zgjedhjet parlamentare të 17 dhjetorit.

“Mendoj se një një pjesë e votave janë nga ato që ai i ka siguruar [lëvizjes] Dveri herën e kaluar, por, në anën tjetër, është një numër abstenuesish ndoshta të aktivizuar, e jo patjetër të përfshirë në politikë”, thotë Stojilkoviq.

Në zgjedhjet parlamentare të vitit 2022, Nestoroviq mbështeti listën e djathtë, të udhëhequr nga lëvizja serbe, Dveri, dhe udhëheqësi i saj, Boshko Obradoviq.

Siç e ka thënë edhe vetë, ai edhe më herët ka qenë politikisht aktiv, fillimisht si anëtar i Lëvizjes Serbe për Rindërtim, e më pas i Partisë Demokratike.

Cilat ishin mesazhet e fushatës?

Gjatë fushatës, Nestoroviq iu drejtua votuesve me “shajkaça” – siç njihet kapela kombëtare serbe – në kokë.

Gjatë fushatës zgjedhore, ai e kritikoi vazhdimisht bashkëpunimin e Serbisë me vendet perëndimore.

“Serbia është në një situatë ku ka një klientelë perëndimore, e cila tregon përralla për rrugën evropiane. Ne ishim Evropë përpara se ajo ta dinte se [Evropa] ekziston”, tha Nestoroviq në një tubim zgjedhor më 10 dhjetor, transmeton Beta.

Më 6 dhjetor, Nestoroviq kritikoi edhe ministrat e Qeverisë së Serbisë që flasin për “miq nga Perëndimi”.

“Pranë miqve të tillë, ne vërtet nuk kemi nevojë për armiq”, tha ai.

Atëkohë, ai po ashtu tha se Perëndimi “nuk e fsheh” se është armik i Serbisë.

Theksoi se Marrëveshjet e Brukselit me Kosovën do t’i shpallte të pavlefshme.
Kosova ka shpallur pavarësinë në vitin 2008, por Serbia nuk e njeh atë.

Nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian, dy vendet janë në negociata për normalizimin e marrëdhënieve, të cilat duhet të rezultojnë me një marrëveshje ligjërisht të obligueshme.

Në tubimin parazgjedhor të 13 dhjetorit, Nestoroviq tha se presidenti rus, Vladimir Putin, është “idhull i tij”.

Në listën “Ne, zëri i popullit” është edhe Dragan Stanojeviq, pak i njohur në Serbi, por i përshkruar si lojtar shumë pro-rus, i cili është nën sanksionet e Ukrainës.
Sociologu Zoran Stojilkovoq thotë se në Serbi, “për një kohë mjaft të gjatë, një lloj ndjenje pro-kineze dhe pro-ruse është ushqyer nga regjimi”.

“Ekzistojnë dy lloje të konsensusit të shumicës në elektoratin e polarizuar këtu – kundërshtimi ndaj integrimit në NATO dhe sanksionet kundër Rusisë. Nestoroviq ka marrë një pjesë të këtij disponimi”, thotë Stojilkoviq.

Mbulim i dobët mediatik gjatë fushatës

Gjatë fushatës zgjedhore në nëntor dhe dhjetor, lista e Nestoroviqit ishte e përfaqësuar dobët në televizionet me mbulim kombëtar, sipas një hulumtimi të Byrosë për Kërkime Sociale në Serbi (BIRODI).

Të dhënat tregojnë se në nëntor lista e tij kishte gjithsej pak më shumë se katër minuta në televizionet RTS, Pink, Happy, B92 dhe Prva.

Gjatë dhjetorit, lista e Nestoroviqit kishte gjithsej 20 minuta në kanalet televizive me mbulim kombëtar.

Ajo u prezantua kryesisht në një kontekst pozitiv, më pak në një kontekst neutral dhe asnjëherë në kontekst negativ.

Hapësirë më të madhe mediatike kishte në TV Happy.

Sa i përket numrit të përgjithshëm të minutave që lista “Ne, zëri i popullit” kishte në televizionet me mbulim kombëtar, ajo ishte në radhët e partive minoritare.

Para fushatës zgjedhore, Nestoroviq ishte mysafir i shpeshtë i Televizionit Happy, i cili ka mbulim kombëtar në Serbi. Aty, përveçse rrëfente teori të ndryshme konspirative, fliste edhe për tema gjeopolitike, si lufta në Ukrainë.

Kur fliste për luftën në Ukrainë, ai e bënte këtë nga një pozicion pro-rus.

“Ne, zëri i popullit” në rrjete

Ueb-faqja e listës “Ne, zëri i popullit” regjistroi gati 93 mijë vizita në muajin e fundit.

Mesatarja e qëndrimit në ueb-faqe ishte mbi tre minuta, sipas të dhënave të faqes Similarweb, e cila regjistron analitikën e mbi një miliard faqeve.

Vendet nga të cilat u lexua më së shumti, ishin Serbia dhe Bosnje e Hercegovina, ndërsa mosha e lexuesve ishte kryesisht nga 45 deri në 64 vjeç.

Domeni u regjistrua nga një person fizik i paidentifikuar, më 19 qershor të këtij viti.
Lexuesit arritën më shpesh në këtë ueb-faqe përmes platformës YouTube.

Kanali në YouTube i listës “Ne, zëri i popullit” ka gati 28 mijë abonentë dhe ka publikuar 183 video.

Kanali është hapur në shkurt të këtij viti dhe që atëherë ka 2.6 milionë shikime të videove.

Përveç kësaj, paraqitjet e Nestoroviqit në kanalin e të djathtëve, BalkanInfo, kanë edhe nga 190 mijë shikime.

Në rrjetin X – dikur Twitter – llogaria e këtij opsioni politik numëron rreth 2.000 ndjekës, ndërsa në kanalin Telegram pak më shumë se 8.000.

Në Facebook ka 16.000 ndjekës dhe mbi 8.000 pëlqime. Faqja është regjistruar më 18 maj të këtij viti dhe, sipas të dhënave të Meta-s, ajo nuk ka pasur reklama me pagesë gjatë fushatës.

Në Instagram, lista ka 3.500 ndjekës dhe këtë llogari e ka hapur në tetor të këtij viti.
Në rrjetin rus, Vkontakte, i cili konsiderohet si Facebook-u rus, ekziston edhe një profil “Ne, zëri i popullit” që ka 713 ndjekës.

Kanalet pro-ruse në Telegram nuk i kishin pothuajse fare në fokus zgjedhjet në Serbi, por postimet e rralla që mbështesnin ndonjë opsion politik, ishin pikërisht për listën e Nestoroviqit.

Nga shtabi i krizës te teoritë e konspiracionit

Si ish-drejtues i pulmologjisë në Klinikën Universitare të Fëmijëve në Beograd dhe profesor në pension i Fakultetit të Mjekësisë, Nestoroviq është bërë anëtar i Shtabit të Krizave, i formuar për të luftuar sëmundjen infektive COVID-19.

Siç ka thënë vetë për mediat, ai është larguar nga ai organ për shkak të mospajtimeve me vendimet e marra.

Nestoroviq ka dalë publikisht me pretendime për të cilat nuk ka asnjë konfirmim zyrtar. Në janar të vitit 2021, ai ka thënë në TV Happy se Organizata Botërore e Shëndetësisë, në mënyrë të pajustifikueshme, e ka shpallur sëmundjen COVID-19 pandemi, për ta rrëzuar, siç ka thënë, ish-presidentin amerikan, Donald Trump.

Në maj të vitit 2022, në një intervistë në kanalin Republika TV në YouTube, ai ka thënë se nuk beson se Toka është një “pllakë e sheshtë”, por se kur i lexon argumentet e njërës palë dhe tjetrës, “asnjë prej tyre nuk janë bindëse”.

I pyetur nga një gazetar në TV Happy në qershor të vitit 2022 për tezën se “gratë lindin fëmijë me gjenet e të gjithë njerëzve me të cilët kanë pasur marrëdhënie seksuale deri në atë kohë”, ai është përgjigjur se “kjo është e vërtetuar në mënyrë mjekësore”.

Në prill të vitit 2023, ai ka thënë për Televizionin K1 se mjekësia që ka studiuar, gënjen.

“Nëntëdhjetë për qind e asaj që kam mësuar në kolegj, ka qenë absurditet i plotë”, ka thënë Nestoroviq në atë kohë.

Ku tash?

Lista “Ne, zëri i popullit”, siç pretendon tani Branimir Nestoroviq, nuk do të jetë as me partinë në pushtet, as me koalicionin opozitar “Serbia kundër dhunës”.

Natën e zgjedhjeve, ai tha në TV N1 se lista e tij “nuk e pëlqen asnjë opsion”.

Përgatiti: Valona Tela

Kryetarja e Komiteti të Helsinkit për të Drejtat e Njeriut në Serbi, Sonja Biserko, në “Lajmet e Fundit” në RTK ka folur për zgjedhjet në Serbi, të mbajtura më 17 dhjetor.

Ajo tha se rezultatet e zgjedhjeve janë të tmerrshme për opozitën dhe në përgjithësi për Serbinë, duke qenë se SNS-ja ka fituar një shumice të madhe, madje nuk ka nevojë as për ndonjë parti për koalicione.

“Këto zgjedhje ishin të lira, por nuk ishin të drejta”, deklaroi Biserko, në “Lajmet e fundit”, në RTK.

Ajo më tej vuri në pah se partia e cila fitoi zgjedhjet ka dominim të plotë në medie e në resurse shtetërore, pastaj presionet, frikësimet, që kanë dhënë këtë rezultat në zgjedhjet e fundit.

Biserko tutje theksoi se këto zgjedhje i ka kërkuar vetë opozita, të cilat Vuçiqi i pranoi, me idenë se Perëndimi nuk mund të bëjë asgjë pa të.

Ajo shtoi se zgjedhjet në Beograd janë kontestuese, sepse mendohet se kanë pasur vjedhje të mëdha në vota.

Biserko, mes tjerash, bëri të ditur se Vuçiqi në Beograd fitoi me një rezultat të ngushtë.

Ajo vuri në dukje se koalicioni opozitar serb “Serbia kundër dhunës”, po proteston para Komisionit Zgjedhor në Beograd.

Biserko: Serbia, larg përmbushjes së detyrimeve të BE-së në raport me Kosovën

Biserko foli edhe për Kosovën, që, sipas saj, Serbia ka marrë një detyrim nga BE, që “duket se është i largët”.

Ajo u shpreh skeptike për zbatimin e reformave për një Serbi evropiane. Fitorja e Vuçiqit nënkupton se nacionalizmi dhe populizmi është i fortë në Serbi.

“Asnjë parti nuk e ka  mohuar “botën serbe”, e, mbi të gjitha, të gjitha ato janë deklaruar në mënyrë të keqe për Kosovën, askush nuk e ka mbështetur ‘Marrëveshjen franko-gjermane’. Pra nuk kam ndonjë pritje të madhe që dialogu mes Kosovës e Serbisë të lëvizë në një drejtim pozitiv, përveç nëse Amerika të mos ketë letër në dorë ose një mënyrë për të shtyrë Vuçiqin që ta implementojë marrëveshjen e Brukselit dhe të Ohrit”, deklaroi Biserko.

Për dialogun mes Kosovës e Serbisë, Biserko shtoi se nuk ka dëgjuar ndonjë ide për këtë çështje.

“Nuk dëgjova ndonjë ide se si të kthehet Kosova në Serbi. Ata janë të vetëdijshëm se është e pamundur dhe, në fakt, ky është një instrument për të qëndruar në pushtet”, deklaroi Biserko, derisa shtoi se në Beograd ende mendohet për idenë e ndarjes së Kosovës e që, sipas saj, kjo shpresohet të arrihet nëse presidenti Trump kthehet në Shtëpinë e Bardhë. Ajo theksoi se Perëndimi do të përpiqet ta shpejtojë këtë dinamikë për të arritur një rezultat, por që nuk precizoi se si do të arrihet deri aty.

Biserko: Serbia ka lëvizur prapa, janë rrënuar të gjitha standardet demokratike

Biserko tutje ka thënë se derisa Serbia nuk integrohet në NATO dhe të garantojë një lloj stabiliteti për rajonin, rajoni do të jetë jostabil.

Ajo tha se Serbia ka lëvizur prapa dhe të gjitha standardet dhe kriteret që e kualifikojnë vendin si demokratik, janë rrënuar.

“Pra përfundimisht Serbia nuk është vend demokratik, është vend autokratik i cili ka problem me media, me mendimin kritik, me të drejtat e njeriut dhe me respektimin e pakicave”, tha Biserko duke shtuar se në Serbi është krijuar një atmosferë shumë e pashëndetshme dhe vendi po zbrazet nga të rinjtë dhe jo vetëm nga ta, por nga të gjitha moshat.

Presidenti i Malit të Zi, Jakov Milatoviq, ka thënë se beson se kryetari i Kuvendit, Andrija Mandiq mbrëmë nuk ka pasur vend në asnjë shtab zgjedhor në Serbi dhe se ky është një mesazh i keq.

Reagimi i presidentit vjen pasi kryetari i Parlamentit të Malit të Zi dhe lideri i Demokracisë së Re Serbe (NSD), Andrija Mandiq, mbrëmë në Beograd mori pjesë në fjalimin e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në selinë e listës “Serbia nuk duhet të ndalet”, të udhëhequr nga Partia Përparimtare Serbe (SNS).

E pashë mbrëmë. Mendoj se është çështje e përgjegjësisë personale dhe profesionale të zotit Mandiq. Mendoj se kryetari i Kuvendit të Malit të Zi mbrëmë nuk ka pasur vend në selinë zgjedhore të asnjë partie në Serbi, por gjithsesi, siç thashë, është çështje e përgjegjësisë profesionale dhe personale të zotit Mandiq”, citohet të ketë thënë Milatoviq para gazetarëve në Cetinje, përcjell Telegrafi.

Ai tha se mesazhi sigurisht nuk ishte i mirë

Ndërkaq veprimi i Mandiq ka nxitur reagime teksa ai është parë bashkë me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në selinë e partisë SNS.

Përveç tij, aty janë parë edhe ministri i Sigurisë së Bosnjë dhe Hercegovinës, Nenad Neshiq dhe presidenti i Republikës Srpska, Milorad Dodik.

“’Bota serbe’ në veprim. Fjalimi i fitores i presidentit të Serbisë në selinë e SNS-së ku morën pjesë – presidenti i Kuvendit të Malit të Zi, Andrija Mandiq, ministri i Sigurisë së Bosnjë dhe Hercegovinës, Nenad Neshiq dhe presidenti i Republikës Srpska, Milorad Dodik”, shkruante në përshkrimin e një fotografie të publikuar nga portali Istraga në X (ish-Twitter).

Serbia e humbi Kosovën në mënyrë të pakthyeshme dhe Vuçiçi vetëm pretendon se nuk e njeh situatën reale. Nga ana tjetër, ai vendosi ta kompensojë këtë duke tentuar ta kthejë Malin e Zi në “botën famëkeqe serbe”. Ky është vlerësimi që jep Ish-kreu i diplomacisë kroate Tonino Picula në një intervistë për Pobjeda.

“Serbia e humbi Kosovën në mënyrë të pakthyeshme dhe Vuçiç vetëm pretendon se nuk e njeh situatën reale. Nga ana tjetër, ai vendosi ta kompensojë këtë duke tentuar ta kthejë Malin e Zi në “botën famëkeqe serbe”. Unë kam thënë për një kohë të gjatë se ai po nxit strategjikisht paqëndrueshmëri të përhershme në lagje për të shpërqendruar publikun vendas nga deficitet kronike demokratike, kapja institucionale dhe mediatike dhe korrupsioni i përhapur. Qytetarët e Malit të Zi, së bashku me institucionet e shtetit malazez, duhet të shfrytëzojnë çdo mundësi për të kundërshtuar me vendosmëri sulmet ndaj identitetit të tyre dhe të drejtës për vendimmarrje të pavarur”, tha ai.

Sipas tij, qytetarët e Malit të Zi, së bashku me institucionet e shtetit malazez, duhet të shfrytëzojnë çdo mundësi për të kundërshtuar me vendosmëri sulmet ndaj identitetit të tyre dhe të drejtës për vendimmarrje të pavarur.

Sonja Biserko, kryetare e Komitetit të Helsinkit për Të Drejtat e Njeriut në Beograd thotë se Perëndimi do ta parandalojë çdo përpjekje për destabilizimin e Kosovës dhe se Serbia nuk do të tolerohet që ta kalojë vijën e kuqe.

Biserko tha se Perëndimi nuk a ka falur Serbinë për sulmin e 24 shtatorit në Banjskë të Zveçanit.

“Fakti që përforcimet e KFOR-it u dërguan menjëherë në Kosovë tregon se Perëndimi është gati për ta mbrojtur Kosovën dhe për ta parandaluar çdo ‘ekskursion’ nga Serbia. Megjithatë, kosovarët kanë frikë se mund të ketë më shumë surpriza nga Beogradi. Në rrethanat aktuale gjeostrategjike, siguria është bërë prioritet për Perëndimin dhe në këtë kuptim do të parandalohet çdo përpjekje për destabilizimin e Kosovës. Kjo është një vijë e kuqe dhe çdo përpjekje e Beogradit për të ndjekur aventura të reja nuk do të tolerohet. Banjska nuk u fal, por Serbisë nuk iu vendos asnjë sanksion”, tha ajo në një intervistë për mediumin malazias “Aktuelno.me”.

Sipas Biserkos, Perëndimi, veçanërisht SHBA-ja, pret që presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq pas zgjedhjeve të sotme do ta realizojë atë që ka premtuar, “që është kryesisht zbatimi i planit gjermano-francez për normalizimi”.

“Inkursioni i para-njësive serbe në veri të Kosovës ishte një lloj alarmi për komunitetin ndërkombëtar perëndimor sepse u bë e qartë se Beogradi nuk kishte hequr dorë nga planet e tij për ndarjen e Kosovës. Meqenëse deri më tani nuk ka pasur raport zyrtar për atë ngjarje, përveç mohimit të Beogradit se ka marrë pjesë në të, reagimi i shpejtë i NATO-s, SHBA-së dhe BE-së tregon se nuk do të lejohet përshkallëzimi dhe destabilizimi i Ballkanit. Kjo e theu besimin te presidenti Vuçiq, por mesa duket ende po llogaritet në të, por në rrethana dukshëm të ndryshuara”, tha Biserko.

Por ajo thekson se “duhet pasur parasysh se Beogradi po i vonon të gjitha premtimet, duke pritur një ndryshim në Shtëpinë e Bardhë, ndërkohë që brohorit qartë për Trumpin”.

“Beogradi pret që përveç Rusisë dhe më pas administratës së re amerikane, perspektivat për realizimin e një ‘bote serbe’ do të ishin mjaft realiste”, tha Biserko.

Për rezultatet e mundshme të zgjedhjeve që po mbahen sot, Biserko tha se “ka analiza të shumta që tregojnë se SNS nuk do të marrë shumicën, por është ende partia dominuese”.

“Duke qenë se ka një potencial të madh koalicioni, ka gjasa që SNS ta formojë qeverinë e re. Megjithatë, koalicioni Serbia kundër dhunës po llogarit fitoren në Beograd dhe në disa qytete të tjera në Serbi (Sabac, Kragujevc), kështu që rezultatet janë të pasigurta. Nëse opozita fiton Beogradin, do të ishte fillimi i fundit të sundimit të SNS-së. Ndonëse pakënaqësia e qytetarëve është e madhe, e cila ka qenë veçanërisht e dukshme që nga muaji maj pas masakrës në shkollën fillore në Ribnikar në Beograd dhe në Mlladenovc. Megjithatë, Vuçiq me mjeshtëri e largoi vëmendjen nga çështjet ekzistenciale në çështjen e Kosovës, e cila ende ka një potencial shumë të lartë emocional. Fatkeqësisht, opozita ra në atë grackë, edhe pse kjo pyetje do t’i presë nëse fitojnë zgjedhjet. Pothuajse të gjithë u deklaruan kundër planit franko-gjerman për Kosovën”, tha ajo.

“Fatkeqësisht, Serbia ende nuk është larguar nga nacionalizmi, të cilin Vuçiq e përdori si atu kryesore edhe në këtë rast, me tezën për kërcënimin e serbëve në rajon. Duhet thënë se shoqëria është shkatërruar aq shumë sa ka humbur potencialin demokratik për ndryshime dhe reforma”, shtoi Biserko.

Koalicioni opozitar “Serbia kundër dhunës” pretendoi se Partia Progresive Serbe (SNS) ka marrë 21.000 vota më shumë se lista e tyre në zgjedhjet në Beograd.

“Duke pasur parasysh se më shumë se 40.000 persona pa vendbanim të ligjshëm u sollën në Beograd në mënyrë të organizuar për të mbështetur listën e SNS-së, e cila ndryshoi në mënyrë drastike vullnetin elektoral të qytetarëve të Beogradit, ne kërkojmë anulimin e zgjedhjeve në qytetin e Beogradit dhe përsëritja e votimit për Kuvendin Komunal”, tha koalicioni.

Nga ky koalicion po ashtu kërkuan “pastrimin e listës zgjedhore”.

Ndërkaq, Qendra e pavarur për Hulumtim, Transparencë dhe Llogaridhënie (CRTA) tha se më 17 dhjetor kanë parë indikacione se votuesit janë sjell nga Bosnje e Hercegovina dhe ish-republika të tjera jugosllave për të votuar në zgjedhjet në Serbi.

Më herët, SNS hodhi poshtë akuzat se ka ndikuar në vullnetin e qytetarëve gjatë zgjedhjeve të 17 dhjetorit.

Presidenti i SNS-së, Millosh Vuçeviq, deklaroi se është “i sigurt” se lista e tij ka fituar në kryeqytetin serb, Beograd, dhe se ai beson se Alleksandar Shapiq, do të jetë “kryetari i ri apo i vjetër” i qytetit.

Serbia ka mbajtur të dielën zgjedhjet e jashtëzakonshme parlamentare, lokale e krahinore.

Pjesëmarrja në zgjedhjet parlamentare ishte 57.65 për qind.

Sipas Komisionit Republikan Zgjedhor deri më tani janë numëruar votat për zgjedhjet parlamentare në pothuajse 35 qendra të votimit.

Sipas rezultateve paraprake, lista zgjedhore “Aleksandar Vuçiq – Serbia nuk guxon të ndalet”, ka fituar 50.42 për qind të votave në zgjedhjet parlamentare, ndërkaq lista “Serbia kundër dhunës” ka fituar 19.25 për qind. E treta është lista “Ivica Daçiq – kryeministër i Serbisë” me 7.19 për qind të votave.

Në vendin e katërt është lista “Shpresë për Serbinë” me 4.45 për qind të votave, pasuar nga “Ne – Zëri i popullit” me 4.06 për qind.

Ndërkaq, “Beteja politike e shqiptarëve vazhdon – Shaip Kamberi”, sipas rezultateve preliminare, ka fituar 0.79 për qind të votave. Kjo listë pritet të fitojë një ulëse në Parlamentin serb.

Organizata joqeveritare, Qendra për Zgjedhje të Lira dhe Demokraci (CeSID) dhe agjencia Ipsos, thanë se rezultatet e zgjedhjeve janë më të ngushta, duke thënë se sipas të dhënave, SNS ka fituar 3.4 për qind të votave, ndërkaq koalicioni kryesor opozitar ka marr 35.1 për qind.

Në këto zgjedhje, banorët serbë të Kosovës kanë udhëtuar drejt Serbisë për të votuar. Kjo pasi votimet nuk janë lejuar të mbahen në territorin e Kosovës, krahasuar me vitet më parë.

Ata kanë mundur të votojnë në katër qytete në jug të Serbisë – në Vranjë, Kurshumli, Rashkë dhe Tutin.

Qeveria e Kosovës kishte kërkuar që shteti i Serbisë t’i bëjë kërkesë të drejtpërdrejtë për mbajtje të zgjedhjeve, por Beogradi zyrtar nuk ka vepruar ashtu, meqë nuk e njeh shtetësinë e Kosovës.

Zgjedhjet e fundit parlamentare, që Serbia i ka organizuar edhe për komunitetin serb në Kosovë, kanë qenë ato të 21 qershorit 2020.

Ato zgjedhje janë mbajtur sipas një praktike të mëhershme, ku misioni në Kosovë i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) i ka grumbulluar votat. Ato vota, më pas, janë numëruar në Rashkë dhe Vranjë, dy qytete kufitare të Serbisë.

Zgjedhjet e 17 dhjetorit ishin të pestat të organizuara në Serbi prej vitit 2012, dhe janë mbajtur vetëm 18 muaj pas organizimit të procesit të fundit zgjedhor.

Zgjedhjet janë nxitur prej zemërimit në rritje të publikut për të shtënat masive të këtij viti dhe kërkesës së vazhdueshme të opozitës për proces të ri zgjedhor.

Dy sulmet me të shtëna masive të majit maj, që kanë lënë të vdekur 18 persona, përfshirë nëntë nxënës dhe adoleshentë, kanë rezultuar me protesta në rrugë me javë të tëra.rel

Serbia po mban të dielën zgjedhjet e parakohshme parlamentare që shihen si një përpjekje e presidentit Aleksandar Vuçiç dhe Partisë Përparimtare të tij për të siguruar një mandat të ri, mes trysnisë nga opozita pas sulmeve masive në pranverën e këtij viti që lanë pas vetes 17 të vrarë, duke nxitur zemërimin e publikut dhe protesta masive kundër qeverisë.

Gjithsej 18 parti dhe koalicione janë vënë në përpjekje për të siguruar mbështetjen e rreth 6.5 milionë votuesve. Pragu për të hyrë në parlamentin prej 250 vendesh është 3 për qind. Vendvotimet u hapën në orën 7 të mëngjesit dhe do të mbyllen në orën 20:00.

Dy sulme masive në muajin maj që lanë pas vetes 17 të vrarë, përfshirë nëntë nxënës të një shkolle fillore, çuan në protesta që tronditën pushtetin e presidentit serb Vuçiç dhe partisë së tij. Pakënaqësitë u thelluan nga rritja e inflacionit, i cili arriti ne 8 për qind në muajin nëntor.

Partitë opozitare dhe grupet e të drejtave të njeriut akuzojnë gjithashtu presidentin serb dhe partinë e tij për blerje votash, mbytje të lirisë së medias, dhunë ndaj kundërshtarëve, korrupsion dhe lidhje me krimin e organizuar. Presidenti Vuçiç dhe aleatët e tij i mohojnë këto akuza.

Pas votimit në një shkollë në qendër të Beogradit, Dragan Gjilas, një udhëheqës i aleancës opozitare të qendrës së majtë, Serbia kundër dhunës, tha se “ndryshimet në Serbi kanë filluar”.

“Njerëzit janë të vendosur të jetojnë … normalisht, pa krim dhe korrupsion, pa çmime të çmendura”, tha ai.

I sigurt për fitoren e partisë së tij u shpreh edhe presidenti serb Vuçiç, pasi hodhi votën e tij në komunën e Novi Beogradit, një periferi e kryeqytetit serb me blloqe banesash të epokës komuniste.

“Kjo (fitore) është një parakusht që Serbia të vazhdojë në rrugën e saj të përparimit dhe suksesit”, tha ai.

Zgjedhjet në Serbi përkuan me një periudhë përpjekjesh diplomatike perëndimore për normalizimin e marrëdhënieve të saj me Kosovën, mes tensioneve të larta që pasuan një sulm të një grupi serbësh të armatosur ndaj policisë së Kosovës me 24 shtator.

Sulmin e mori përsipër Milan Radoiçiç, ish nënkryetari i Listës Serbe, partisë kryesore të serbëve të Kosovës e cila është themeluar dhe mbështetur nga Beogradi.

Me 27 tetor, udhëheqësit e vendeve kryesore evropiane, Francës, Gjermanisë dhe Italisë i kërkuan Kosovës më shumë autonomi për pakicën serbe, ndërsa Serbisë njohjen “de fakto” të pavarësisë së Kosovës. Kërkesat janë pjesë e përpjekjeve të ripërtërira për të nxitur përmbushjen e një marrëveshjeje të arritur më herët gjatë këtij viti në Bruksel dhe në Ohër.

Por, gjatë kësaj jave Serbia ritheksoi qëndrimin e saj se nuk do të përmbushë pjesët e marrëveshjes që nënkuptojnë njohjen e Kosovës. Bashkimi Evropian tha se marrëveshja është ligjërisht e detyrueshme për të dyja palët dhe kusht për përparimin e tyre drejt integrimeve evropiane.

Serbia e cila kundërshton pavarësinë e Kosovës, e ka shpallur anëtarësimin në BE si synim të saj, por vazhdon të ruajë lidhje të ngushta me Rusinë dhe ka refuzuar t’u bashkohet sanksioneve perëndimore ndaj Moskës për shkak të agresionit të saj në Ukrainë.

Serbët e Kosovës – votojnë në Serbi

Grupe qytetarësh serbë nga Kosova udhëtuan të dielën në mënyrë të organizuar për në disa qytete në jug të Serbisë për të marrë pjesë në zgjedhjet parlamentare, pasi autoritetet në Prishtinë nuk lejuan që ato të mbahen në Kosovë.

Në fillim të nëntorit, Beogradi i kërkoi misionit në Kosovë të Organizatës për Siguri e Bashkëpunim në Evropë që të përfshihet në mbledhjen e votave të serbëve të Kosovës që kanë shtetësi të dyfishtë, për zgjedhjet në Serbi. OSBE-ja tha se e ka informuar qeverinë e Kosovës dhe mekanizmat e tjerë të rëndësishëm për këtë kërkesë.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në një përgjigje ndaj kërkesës së OSBE-së tha se “për votimin e qytetarëve të komunitetit serb në Kosovë, me shtetësi të dyfishtë, në zgjedhjet serbe jashtë Zyrës Ndërlidhëse të Serbisë në Kosovë, duhet të arrihet një marrëveshje e posaçme midis Kosovës dhe Serbisë. Kërkesa për një marrëveshje të tillë duhet të vijë nga Serbia, si palë e interesuar. Dhe çdo kërkesë duhet të marr për bazë sovranitetin dhe pavarësinë e Kosovës, si shtete të barabarta, në pajtim me nenin 2 të Marrëveshjes Bazë të arritur këtë vit mes Kosovës dhe Serbisë”.

Në të kaluarën, zgjedhjet e Serbisë në Kosovë janë lehtësuar nga misioni i OSBE-së dhe deri në vitin 2020 Kosova, nuk e ka penguar organizimin e tyre. Votat janë grumbulluar nga OSBE-ja dhe janë dërguar për numërim në Serbi.

Por, në prill të vitit 2022, qeveria e Kryeministrit Kurti tha se Serbia duhet t’i bëjë kërkesë të drejtpërdrejtë Kosovës për mbajtjen e zgjedhjeve në territorin e saj. Serbia refuzoi dhe si rrjedhojë votuesit serbë nga Kosova kanë votuar në Serbi.

Në janar të vitit 2022, qeveria e Kosovës nuk pranoi mbajtjen e një referendumi të Serbisë, duke ofruar mundësinë që kjo të ndodhë përmes postës apo zyrës ndërlidhëse serbe në Prishtinë, gjë që u refuzua nga Beogradi.

*Pjesë të mëtij materiali u morën nga agjencia e lajmeve Reuters

Agjencia Ndërkombëtare të Policisë, INTERPOL, ka lëshuar një fletarrestim për ish-nënkryetarin e Listës Serbe dhe biznesmenin kontrovers Milan Radoiçiq dhe 11 persona të tjerë për sulmin e armatosur në Banjskë më 24 shtator. Mirëpo, përveç tyre, në listën e kuqe të fletarrestimeve të INTERPOL-it janë edhe 20 persona me shtetësi serbe.

Ish-nënkryetari i Listës Serbe, Milan Radoiçiq, ka marrë përgjegjësinë për ngjarjet e 24 shtatorit në Banjskë, kur në orët e para të mëngjesit grupi i tij i armatosur sulmoi Policinë e Kosovës. Me atë rast mbeti i vrarë polici i Kosovës, Afrim Bunjaku dhe një tjetër u plagos, ndërsa u vranë edhe tre serbë, anëtarë të grupit të armatosur të drejtuar nga Radoiçiq.

Bashkësia ndërkombëtare dhe autoritetet e Kosovës e cilësuan sulmin e grupit të armatosur serb si akt terrorist.

Edhe pse ky rast aktualisht është më aktivi, në faqen zyrtare të Interpolit, në mesin e 6,852 të arratisurve më të kërkuar, janë 20 persona me nënshtetësi serbe.

Ata të shumtën e rasteve kërkohen nga vendet e rajonit: Mali i Zi, Bosnja e Hercegovina (BeH), Hungaria, por edhe Qiproja, Çekia dhe Brazili, kryesisht për kryerjen e krimeve të ndryshme, trafik droge, por edhe për vrasje të rënda.

Në listën e kuqe të lëshuar nga INTERPOL-i për autorët e krimeve më të rënda, ndodhet edhe Ertan Mujoviq (42), i cili kërkohet nga Bosnja dhe Hercegovina për krime që përfshijnë akte të paligjshme seksuale ndaj të miturve, shkruan “N1”.

INTERPOL-i lëshoi ​​një urdhër të kuq për Dushan Spasojeviqin, një ish-anëtar i forcave serbe të Bosnjës, i cili nuk u paraqit në gjyqin e tij si i dyshuar për përdhunimin e një gruaje boshnjake gjatë luftës në maj të vitit 1992.

Bosnja po e kërkon edhe Sasha Dunoviqin (48) për krime kundër njerëzimit. Ai është një ish-anëtar i Ushtrisë së Republika Srpska, i cili u akuzua për krime në Kljuç.

Gjithashtu në kërkim për krime lufte është Milojko Kovaçeviq, i cili akuzohet për rrëmbim me dhunë, torturimin, abuzimin dhe rrahjen e civilëve boshnjakë në qytetin e Donje Veletovo, në komunën e Vishegradit, në qershor të vitit 1992.

Në shkurt të vitit 2019, Prokuroria e Bosnje e Hercegovinës e akuzoi Kovaçeviqin për krime kundër njerëzimit, por ai nuk mund të arrestohej sepse nuk ndodhet në Bosnje e Hercegovinë.

Dragan Marjanoviq (52), Zoran Adamoviq (60), Duka Miroslav (63), Vinko Laziq (64), Blagoje Vojvodiq (61), Çedo Bogiçeviq (52), Boshko Lukiq (83) janë në urdhër-arrestin e kuq për krime kundër njerëzimit.

Rajko Drakuliq (59) dhe Svetozar Kosoriq (70) kërkohen me akuzën për gjenocid në zonën e Srebrenicës.

Ndër të arratisurit më të kërkuar është Slobodan Kosotovski. Sipas informacioneve nga faqja e INTERPOL-it, policia braziliane ka lëshuar urdhër-arrest për Kostovskin për trafik ndërkombëtar droge.

Ivan Milovanoviq nga Uzhice, anëtar i grupit kriminal “Pantera Rozë”, për të cilin Qipro lëshoi ​​një urdhër, është kërkuar për një grabitje në Limasol, e cila ndodhi në dhjetor të vitit 2012.

Sipas portalit “N1”, ai dyshohet se ka hyrë me tre bashkëpunëtorë në një argjendari në Limasol dhe në vetëm pak minuta ka vjedhur bizhuteri dhe orë me vlerë 950 mijë euro. Sipas mediave, Milovanoviq u arrestua në Gjermani në vitin 2016, ndonëse emri i tij është ende në uebsajtin e INTERPOL-it, transmeton Telegrafi.

Më i riu në listën e kërkuar të INTERPOL-it është Jovan Bjelotomiq (27), i cili akuzohet për grabitje të bankës.

Ndër të arratisurit më të kërkuar me shtetësi të dyfishtë është një grua – Slobodanka Toshiq, e cila kërkohet si anëtare e një organizate kriminale dhe për vrasje.

Slobodanka Toshiq u dënua në mungesë, sepse, si anëtare e grupit të Darko Elez, ajo ndihmoi në tentimin e vrasjes së Gjorgje Zhdralit në vitin 2006 në lagjen Vranjesh, në Lukavicë afër Sarajevës.

Ajo është personi më i famshëm në këtë listë, duke qenë ish-Miss Fotogenia e BeH dhe lepurushe e Playboy. Toshiq u dënua me dy vjet e gjysmë burg për bashkëpjesëmarrje dhe u arrestua në një operacion policor “Kukulla”, por arriti të arratisej.

Me një tufe të madhe me trëndafila të kuq ka pritur presidenti Aleksandër Vuçiç, kryeministren  e Italisë, Giorgja Meloni, në vizitën e saj të parë në Serbi.

Përveç luleve Vuçiç kishte rezervuar një pritje shumë të veçantë, madje edhe dhurata për kryeministren e Italisë Meloni. Ndërsa kjo e fundit si dhuratë ka përzgjedhur këtë vizite në kulmin e fushatës elektorale dhe dy jave para zgjedhjeve në Serbi çka shihet si mbështetje për presidentin Vuçiç.

Është një nder i madh për mua të pres Gjorxha Melonin në Beograd. Jam i sigurt se kjo vizitë do t’i japë një vrull shtesë marrëdhënieve tona. Italia është një nga partnerët më të rëndësishëm politik dhe ekonomik të vendit tonë. I jam veçanërisht mirënjohëse zonjës Meloni që gjeti kohë, me gjithë orarin e saj të ngjeshur, për të vizituar Serbinë dhe për të ofruar mbështetje në rrugëtimin tonë evropian – ka shkruar Vuçiç në llogarinë e tij në Instagram.

Jam mirënjohës për mbështetjen thelbësore dhe këmbëngulëse nga Italia në rrugën evropiane të Serbisë dhe që Giorgia Meloni kishte gjithmonë kohë të dëgjonte se çfarë kishte për të thënë Serbia dhe që nuk kishte një qasje të njëanshme ndaj problemeve në rajon.

Italia i qaset zgjidhjes së problemeve në rajonin tonë objektivisht dhe rrënjësisht. Edhe një herë shpreh mirënjohjen time të madhe që është këtu me ne në Beograd – tha Vuçiq.

Marrëdhëniet tona mund të jenë edhe më të mira dhe të zhvillohen edhe më shumë.

Mendoj se Beogradi është qyteti i parë në botë ku kompanitë italiane hapën zyrat e tyre.

Marrëdhëniet tona tregojnë rëndësinë strategjike që Serbia ka për Italinë dhe për këtë ne do të jemi në radhët e para ndër vendet që avokojnë për zgjerimin dhe ribashkimin e Evropës. Evropa nuk është një klub për të cilin dikush duhet të vendosë se kush do të jetë atje dhe kush jo. Është shumë e rëndësishme që të ndodhë ribashkimi i të gjithë Evropës, kur shikojmë skenarin në të gjithë botën.

“Për ne është e rëndësishme që Ballkani Perëndimor të bashkohet me familjen evropiane”, tha Meloni.

Italia do të jetë me Serbinë në rrugën evropiane, theksoi Meloni.

Kryetari i Republikanëve serbë Nikola Sanduloviç tha në një intervistë për “Balkan Talks” në Euronews Albania se presidenti serb, Aleksandër Vuçiç po pret urdhrin e presidentit rus Vladimir Putin për të filluar luftën në Kosovë.

Sipas tij situata do të bëhet edhe më e rrezikshme, pasi kaosi i vërtetë pritet të fillojë në atë moment kur Vuçiç të forcojë pushtetin e tij me shumicë absolute pas 17 dhjetorit.

“Aleksandër Vuçiç tani po lufton për jetën e tij. Këto nuk janë më zgjedhje ku ai duhet të implementoje kombinimet e premtuara të ndyra me pastrimin e parave. Të mos flas tani për dërgesat e armëve që i kanë shkuar ISIS-it, ISIL-it, të mos flas për emigrantët nga Evropa që tani duhet të kthehen këtu, në rajonin tonë, fillimisht në Shqipëri, në Kosovë dhe në fund në Serbi. Të mos flas për të gjitha këto kombinime që ai duhet të implementojë. Vlera e kësaj është se ai blen kohën dhe po pret momentin kur Putini t’i thotë atij dhe Dodikut që ka ardhur koha dhe se duhet të hapet fronti këtu. Pra kjo është çështja. Prandaj tani e thotë me siguri se nuk do të ketë zgjedhje për 4 vjet. Të gjitha këto ju tregojnë e bëjnë të qartë sa larg ka shkuar kjo,” – u shpreh Sanduloviç.

Politikani serb shpjegoi gjithashtu arsyen se përse nipi i Sllobodan Millosheviçit, Marko Millosheviç është bashkuar me partinë e Daçiç për t’u futur tanimë në politikë.

“Kjo çfarë bën Ivica Daçiç me nipin e Sllobodan MIllosheviçit është pikërisht ajo që e kam thënë, është një tregues në çfarë drejtimi po shkon Serbia. Më besoni, dhe po ia tërheq vërejtjen botës, Serbia është bërë më nacionaliste tani, plot urrejtje, plot politikë luftënxitëse tani sesa në kohën e Millosheviçit. Pra, kur e shikoni sistemin tani që është përpunuar dhe zgjeruar kaq shumë, është beninje në krahasim me Millosheviçin. Keni për të parë çfarë do të ndodhë.

Ministri i Punëve të Brendshme të Serbisë, Bratisllav Gashiq, njoftoi se në ditët në vijim do të hapet një shtab policor në Preshevë, në jug të Serbisë, dhe se do të intensifikohen veprimet në zonën kufitare me Maqedoninë e Veriut dhe Bullgarinë.

Presheva është komunë e banuar me shumicë shqiptare dhe së bashku me Bujanocin dhe Medvegjën, ku jetojnë po ashtu shqiptarë, njihen si Lugina e Preshevës.

Gashiq deklaroi se policia “po bën gjithçka për të frenuar migrimin e parregullt dhe për të dekurajuar dhe arrestuar të gjithë trafikuesit e njerëzve”, njoftoi Ministria e Brendshme serbe më 30 nëntor.

“Anëtarët e MPB-së do të marrin të gjitha masat për të parandaluar kalimin e parregullt të emigrantëve në vendin tonë. Ne do të qëndrojmë në këtë zonë, por edhe në veri të vendit, derisa ta zgjidhim plotësisht këtë problem”, tha Gashiq në qendrën rajonale të policisë kufitare në drejtim të Bullgarisë.

Policia serbe në fund të tetorit të vitit 2023 i intensifikoi veprimet pas të shtënave në qytetin Horgosh në kufi me Hungarinë, ku mbetën të vrarë tre emigrantë dhe u plagos një tjetër.

Kjo ngjarje ndodhi pas njoftimeve pothuajse të përditshme të policisë për kryerjen e kontrolleve në lokacione të ndryshme, për sekuestrim të armëve dhe municioneve dhe për “zhvendosjen” e qindra personave nga kampet jozyrtare drejt Qendrave të Pritjes të Komisariatit të Serbisë për Refugjatët.

Raportimet për dhunë dhe konflikte të armatosura mes grupeve të trafikuesve në veri të Serbisë janë bërë më të shpeshta që nga vera e vitit 2022 dhe aktivistët kanë paralajmëruar se refugjatët janë viktima si të kontrabandistëve, ashtu edhe të bastisjeve të policisë dhe organizatave të ekstremit të djathtë.

Serbia ndodhet në të ashtuquajturën “Rrugën Ballkanike”, e cila, pavarësisht rrethojave, kamerave të vëzhgimit dhe patrullave të përbashkëta kufitare, është rruga e dytë më aktive e refugjatëve, sipas raporteve të Agjencisë Evropiane të Rojeve Kufitare (FRONTEX).

Sipas vlerësimeve të Qendrës joqeveritare për Ndihmën e Emigrantëve dhe Azilkërkuesve, aktualisht në Serbi janë rreth 5.000 refugjatë.

Sipas raportit të Komisariatit shtetëror për Refugjatët nga shtatori, në 16 kampe shtetërore janë strehuar rreth 2.300 persona, kryesisht nga Afganistani, Siria, Maroku dhe Pakistani.

Ministri i Mbrojtjes të Bosnjës dhe Hercegovinës tha se ne Republikën Sërpska të drejtuar nga Milorad Dodik, ka kampe trajnimi ushtarak rus në zonën e Rogaticës, në Bosnjën dhe Hercegovinën lindore dhe në zona e malit Magliq.

“Nuk është sekret, njerëzit e shohin, fshatrat përreth Rogaticës, njerëzit e fotografojnë, në mes të ditës që aty ka një stërvitje. Kam fotografi, do t’i shfaq në televizion”, tha Helez dhe shtoi se “nuk duhet të dërgojë fotografi që dokumentojnë ekzistencën e kampeve ushtarake”.

Menjëherë ka reaguar  Ministri i Tregtisë së Jashtme dhe Marrëdhënieve Ekonomike të Bosnjës dhe Hercegovinës nga partia e Milorad Dodik, i cili i ka kërkuar që “sa më shpejt të jetë e mundur thirrja e një seance urgjente të Komitetit Ekzekutiv të Inteligjencës në lidhje me pretendimet e Ministrit të Mbrojtjes Zukan Helez për ekzistencën e kampeve të stërvitjes ushtarake dhe formacioneve paraushtarake në territorin e Republikës Serbe”.

“Është jashtëzakonisht e rrezikshme kur ministri i Mbrojtjes, pa asnjë provë, bën publikisht pretendime të tilla kundër Republikës Serbe. Mund të karakterizohet si nxitës i intolerancës dhe frikës kombëtare. Me veprime të tilla ai nuk kontribuon aspak në stabilizimin e situatës në Bosnje dhe Hercegovinë”, tha Kosharac për agjencinë e lajmeve SRNA.

Përplasjet mes serbëve dhe boshnjakëve kanë vijuar edhe në arenën ndërkombëtare.

Më 12 nëntor, një grup përfaqësuesish të Parlamentit të Bosnje-Hercegovinës, të cilët vijnë nga entiteti Republika Serba, i shkruan Kongresit Amerikan dhe Parlamentit Evropian, duke thënë se Bosnja dhe Hercegovina “ka qenë një strehë për radikalët islamikët për një kohë të gjatë”.

Tre ditë më vonë, në të njëjtën adresë u dërgua një letër nga deputetët e Parlamentit të BeH-së, të cilët janë nga entiteti i Federatës së BeH-së, në të cilën ata thanë “se kërcënimi më i madh për paqen në Bosnje dhe Hercegovinë nuk është i shpikur nga radikalizmi fetar”, por nga veprimet e zyrtarëve të Milorad Dodikun,qe  janë në listën e zezë të SHBA-së dhe Britanisë së Madhe”.

Ministria e Punëve të Jashtme e Kroacisë tha të martën se vendimi i Serbisë për ta shpallur sekretarin e parë të Ambasadës së Kroacisë në Beograd si persona “non grata” i përkeqëson marrëdhëniet mes dy vendeve dhe e destabilizon situatën në rajon.

Më 20 nëntor, Ministria e Punëve të Jashtme e Serbisë e shpalli Hrvoje Shnajderin person të padëshirueshëm në Serbi sepse ai “i ka tejkaluar kufijtë e normave diplomatike”.

Ajo nuk ka dhënë ndonjë shpjegim tjetër.

Kroacia e ka kundërshtuar vendimin e Serbisë duke thënë se nuk i pranon “arsyet për dëbimin e një diplomati të akredituar kroat.”

“Vendimi i lartpërmendur i Republikës së Serbisë paraqet një hap drejt përkeqësimit të marrëdhënieve të ndërsjella, si dhe destabilizimit të mëtejshëm të situatave të ndjeshme politike dhe të sigurisë rajonale në një kohë kur stabiliteti i Evropës Juglindore është i një rëndësie të jashtëzakonshme për të gjithë Evropën”, thuhet në njoftimin e Ministrisë kroate.

Ajo tha se ndihet e shqetësuar se dëbimi i diplomatit kroat “paraqet presion shtesë ndaj punonjësve të ambasadës kroate në Beograd, i cili posaçërisht manifestohet në periudhën parazgjedhore në Republikën e Serbisë”.

“Shprehim keqardhjen tonë që përshkallëzimi i parashikuar i marrëdhënieve nga Republika e Serbisë në këtë kohë u realizua me një vendim drastik për dëbimin e diplomatëve”, thuhet në reagimin e Ministrisë së Jashtme kroate.

Kroacia nuk ka nevojë t’i përgjigjet Serbisë “në mënyrë të fuqishme” derisa të sqarohet situata, tha presidenti i Komisionit të Politikës së Brendshme dhe Sigurisë Kombëtare të Parlamentit kroat, Sinisha Hajdash Donçiq, për Radio Televizionin Kroat (HRT), duke e komentuar vendimin e Beogradit.

Ambasada kroate në Serbi nuk e bëri të ditur këtë vendim me të cilin Ministria e Punëve të Jashtme të Serbisë e shpalli Shnajderin persona “non grata” më 20 nëntor për shkak se ai “i ka tejkaluar kufijtë e normave diplomatike”.

Vendimi, siç thuhet, është marrë në përputhje me nenin 9 të Konventës së Vjenës.

“Gjatë angazhimit të tij profesional në Republikën e Serbisë, Shnajder ka dalë jashtë kornizës së normave diplomatike dhe ka shkelur Konventën e lartpërmendur. Me këtë rast, ambasadorit kroat Hidajet Bishçeviq i është dorëzuar nota diplomatike”, thuhet në njoftim.

Njoftimi nuk specifikoi se si Shnajderi i tejkaloi normat diplomatike.

Ministria e Punëve të Jashtme të Serbisë, siç thuhet në njoftim, shpreh keqardhje për veprimet e diplomatit të lartpërmendur në periudhën e kaluar “që nuk kontribuon në përmirësimin e marrëdhënieve dypalëshe ndërmjet Republikës së Serbisë dhe Republikës së Kroacisë, fqinjësisë së mirë, bashkëpunimit dhe ngritjes së përgjithshme të nivelit të paqes dhe stabilitetit në rajon”.

Mësime të historisë që “kryesisht kapërcehen” dhe “mezi përmenden”. Kështu i përshkruajnë të rinjtë nga Serbia njohuritë e marra në shkolla për luftërat e viteve ‘90 në territorin e ish-Jugosllavisë.

Kata, 19 vjeçe, nga Beogradi, thotë se kjo temë “nuk i intereson”.

“Një pjesë e të rinjve është e interesuar për këtë temë, por një shumicë e madhe nuk është”, beson ajo.

Hulumtimi “Qëndrimet e të rinjve në Serbi për luftërat e viteve ‘90”, i bërë nga Iniciativa joqeveritare e të rinjve për të drejtat e njeriut (YIHR), tregon se të rinjtë në Serbi dinë pak për luftërat e viteve ‘90.

Tri të katërtat e të anketuarve, nga mosha 18 deri në 30 vjeç, besojnë se kjo temë është trajtuar “pak” ose “fare” në shkolla.

Çfarë thonë të rinjtë?

Nevena, 26 vjeçe, thotë po ashtu se “nuk është e interesuar për këtë temë”.

“Së pari, nuk e kam atë kulturën e bisedave politike në shtëpi. Mua asnjëherë nuk më ka interesuar politika, ndryshe prej bashkëmoshatarëve të mi që janë shumë të interesuar për të”, thotë Nevena për Radion Evropa e Lirë.

Ajo thotë se mban mend që në shkollë mësohej, por jo shumë.

“Kryengritja e Parë dhe e Dytë Serbe [kryengritjet kundër sundimit osman në shekullin e 19-të] dhe Lufta e Parë Botërore pasqyroheshin më shumë, ndërsa vitet 1990 shumë sipërfaqësisht”, thotë Nevena.

Jovani, 20 vjeç, thotë se në shkolla mësohet për luftërat e viteve ‘90, por “jo objektivisht”.

“Të rinjtë dinë vetëm atë që u kanë thënë prindërit e tyre, e kjo ndoshta është mjaft e njëanshme. Është interesante të shohësh numra realë, motive reale… Informacioni i besueshëm është gjithmonë i vështirë për t’u gjetur”, thotë Jovani.

Marija Vasiq, profesoreshë e sociologjisë në gjimnazin “Jovan Jovanoviq Zmaj” në Novi Sad, tha gjatë prezantimit të hulumtimit se të rinjtë nuk janë të painteresuar, por atyre nuk u janë ofruar njohuri adekuate për luftërat e viteve ‘90.

“Mësimet vendosen në fund të librit dhe ajo që shohim, është se mësuesit u shmangen, pra justifikohen gjithmonë, duke thënë se është fundviti dhe nuk kanë arritur”, tha Vasiq, duke shtuar se shumë mësimdhënës nuk pajtohen me atë që shkruhet në tekstet shkollore.

Anja Zlloporuboviq, nga Nisma për të Drejtat e Njeriut në Serbi, thotë se shmangia e bisedave për luftërat e viteve ’90, krijon një lloj frike te të rinjtë.

“Të rinjtë nuk guxojnë t’i pyesin të moshuarit, t’i pyesin profesorët… nuk guxojnë ta pyesin askënd për këto tema, sepse ose do të marrin përgjigje të njëanshme, shumë subjektive, ose nuk do ta marrin fare atë. Aty vjen momenti kur kjo frikë shkakton injorancë, e pastaj ajo injorancë shkakton urrejtje dhe çdo gjë tjetër që shkon bashkë me të”, thotë Zlloporuboviq për Radion Evropa e Lirë.

Sipas profesoreshës Vasiq, është e nevojshme të gjendet një mënyrë për t’iu afruar të rinjve, në mënyrë që përmbajtja të jetë më e kapshme për ta.

“Para së gjithash, duhet të kemi një kulturë kujtimi dhe ballafaqimi, ta shohim se cila është e vërteta, kush ka bërë çfarë, në emër të kujt, a jemi fajtorë apo jemi përgjegjës nëse heshtim dhe nëse nuk reagojmë… dhe vetëm atëherë të niset me disa procese pajtimi”, thotë Vasiq për Radion Evropa e Lirë.

Vasiq thotë se e gjithë shoqëria duhet të kalojë nëpër një “ridefimim të plotë të atyre gjërave”.

“Por, kjo bëhet përmes konsensusit kulturor, përmes miratimit të vlerave… dhe është një proces i gjatë dhe i vështirë”, thotë ajo.

Sipas saj, gjëja e parë që duhet bërë, është pranimi i krimeve, por edhe largimi i personave të dënuar për krime lufte nga hapësirat publike.

Sa për ilustrim, ish-gjenerali i Ushtrisë jugosllave, Nebojsha Pavkoviq, i dënuar për krime lufte në Kosovë gjatë viteve 1998-99, iu bashkua programit të Shkollës Fillore “Gjura Jakshiq” në Vojvodinë, në maj të këtij viti, përmes një video-lidhjeje nga burgu në Finlandë, ku po vuan dënimin.

Në Panairin e Librit në Beograd, këtë vit, sikurse edhe në vitet e kaluara, librat i promovoi edhe Vojisllav Sheshel, udhëheqës i Partisë Radikale Serbe, i dënuar për krime lufte në fshatin Hërtkovci të Vojvodinës në vitin 1992.

Hulumtimi “Qëndrimet e të rinjve në Serbi për luftërat e viteve ‘90” tregon se kur bëhet fjalë për besimin në Tribunalin e Hagës – ku u gjykuan përgjegjësit për krimet e luftës në territorin e ish-Jugosllavisë – pothuajse 41 për qind e të anketuarve besojnë se qëllimi kryesor i kësaj gjykate ka qenë “vendosja e fajit për krimet e luftës mbi serbët”.

Edhe pse Serbia ka bashkëpunuar me Tribunalin e Hagës dhe ka ekstraduar të pandehurit për krime lufte që janë fshehur në territorin e saj, udhëheqësit qeveritarë nuk i kanë pranuar verdiktet dhe përgjegjësitë e udhëheqjes serbe për krimet e luftës, ndërsa kanë mohuar edhe përfshirjen e shtetit në ngjarjet e viteve ‘90.

Përveç udhëheqjes policore dhe ushtarake, edhe ish-presidenti i Republikës Federale të Jugosllavisë, Sllobodan Millosheviq, i cili ka vdekur në paraburgim në vitin 2006, është gjykuar para Tribunalit të Hagës për krime lufte.

Partia Socialiste e Serbisë, e udhëhequr nga Millosheviq, është edhe sot pjesë e Qeverisë në Serbi.

Informim i njëanshëm për luftërat e viteve ‘90

Autori i hulumtimit, Rodolub Jovanoviq, thotë se të rinjtë në Serbi dinë më së shumti për ngjarjet që kanë kërcënuar grupin etnik serb.

“Qëndrimi i tyre bazohet më pak në njohuri dhe më shumë në ndjenja”, thotë Jovanoviq.

Si krimet më të mëdha nga luftërat e viteve ‘90, të rinjtë kanë përmendur operacionet e ushtrisë dhe policisë kroate “Olluja” dhe “Blesak”, në vitin 1995, me të cilat Kroacia ka rifituar kontrollin mbi të vetëshpallurën Republika Sërpska Krajina.

Kroacia e cilëson “Ollujën” si fitore të saj vendimtare në Luftën e Atdheut më 1991-95, ndërsa Serbia e shënon atë si spastrim etnik të serbëve nga Kroacia.

Varësisht burimit, përllogaritjet për numrin e serbëve që janë larguar nga Kroacia gjatë “Ollujës”, variojnë nga 130.000 deri në 300.000.

Të intervistuarit kanë përmendur edhe bombardimet e NATO-s në Jugosllavi më 1999 si ngjarje kyçe në vitet ‘90.

NATO-ja ka nisur bombardimin e caqeve të ushtrisë jugosllave më 24 mars 1999, pas raportimeve të shumta për dhunë të ushtruar nga ushtria dhe policia serbe ndaj popullatës shqiptare në Kosovë.

Bombardimet kanë përfunduar me nënshkrimin e Marrëveshjes së Kumanovës, më 9 qershor 1999, pas së cilës ushtria dhe policia serbe janë tërhequr nga Kosova.

Në bombardimet e NATO-s kanë humbur jetën 756 persona, përkatësisht 452 civilë dhe 304 pjesëtarë të forcave të armatosura, sipas të dhënave të Fondit joqeveritar për të Drejtën Humanitare në Serbi dhe në Kosovë.

Megjithatë, shteti serb nuk ka përpiluar asnjëherë ndonjë listë të viktimave, kështu që numri i tyre është shpesh subjekt i manipulimeve nga zyrtarët qeveritarë.

Pak më pak se pesë për qind e të anketuarve në sondazhin e Iniciativës joqeveritare të të rinjve për të drejtat e njeriut e kanë veçuar Srebrenicën si krimin më të madh të viteve ‘90.

Në vitin 1995, forcat serbe kanë vrarë më shumë se 8.000 burra dhe djem myslimanë në Srebrenicë të Bosnje e Hercegovinës.

Autoritetet në Serbi, përkundër vendimeve të gjykatave ndërkombëtare, nuk e pranojnë se në Srebrenicë është kryer gjenocid.

Qëndrimet e njëanshme ndodhin sepse në Serbi përkujtohen vetëm krimet në të cilat janë vrarë serbët, por jo ato kundër popullatave të tjera, sipas profesoreshës Vasiq.

“Për shembull, Srebrenica është një nga temat më tabu në Serbi, për të cilën pakkush guxon të thotë se cili ka qenë vendimi i gjykatës ndërkombëtare. Shumë pak njerëz guxojnë të thonë se vendimi ka qenë gjenocid, jo vetëm një krim lufte”, thotë Vasiq.

Ajo shton se vetë tekstet shkollore spekulojnë për numrin e viktimave.

Si miratohen tekstet shkollore?

Procedura për miratimin e teksteve shkollore të historisë, si edhe të tjerave, është e rregulluar me Ligjin për tekstet shkollore në Serbi.

Së pari, miratohet kurrikula për një lëndë specifike, të cilën e sjell shteti dhe jo botuesit.

Botuesit shkruajnë tekste sipas planit të miratuar, ndërsa Instituti për Avancimin e Arsimit dhe Aftësimit jep vlerësimin profesional.

Nëse teksti i plotëson të gjitha kriteret, procedura përfundon me vendimin e Ministrisë së Arsimit që teksti të vihet në përdorim.

Pas kësaj, shkollat zgjedhin se cilat tekste do t’i përdorin nga katalogu i Ministrisë.

Përgatiti: Valona Tela

Policia turke e ka zënë të premten Dritan Rexhepin – me origjinë nga Shqipëria – të kërkuar për kontrabandim të drogës, kanë thënë autoritetet në Turqi.

Sipas Turqisë, ky individ ka qenë në listën e Agjencisë Ndërkombëtare të Policisë (INTERPOL).

“Dritan Rexhepi, lider i kartelit të drogës ‘Kompanio Bello’, që eksporton drogë prej Amerikës Jugore në Evropë, është arrestuar”, ka thënë ministri i Brendshëm turk, Ali Yerlikaya, në rrjetin social X – të njohur më parë si Twitter.

Ai ka thënë se shteti i Turqisë është i përkushtuar për ta pastruar vendin prej grupeve kriminale kombëtare dhe ndërkombëtare, si dhe prej “trafikantëve helmues”.

Mediat turke kanë raportuar se Rexhepi ka hyrë në Turqi përmes aeroportit të Stambollit me një pasaportë kolumbiane me emrin Benjamin Omar Perez Garcia.

Sipas tyre, ai është zënë edhe falë shkëmbimit të informacioneve me Policinë italiane.

Rexhepi është raportuar se u ka ikur burgjeve në Shqipëri, Itali, Belgjikë dhe së fundi Ekuador.

Ai është i dënuar në mungesë për vrasje, trafikim drogë dhe plaçkitje të armatosur.

Rrjeti Kompanio Bello konsiderohet lojtar i madh në kontrabandim të drogës prej Amerikës Jugore për në Evropë.rel

Dy granatahedhës të llojit M93, që u konfiskuan pas sulmit të armatosur në Banjskë të Zveçanit, janë pjesë e arkivit të prodhimit të fabrikës së armëve Zastava në Kragujevc.

Kështu thuhet në përgjigjen dërguar Shërbimit të Ballkanit të Radios Evropa e Lirë nga ky prodhues i armëve në Serbi, pas kërkesës për qasje në informacion me rëndësi publike.

Kjo është hera e parë që fabrika më e madhe serbe e armëve konfirmon informacionet e publikuara më herët nga autoritetet në Kosovë, se grupi i personave të armatosur që sulmuan Policinë e Kosovës kishin armë të prodhuara në Serbi.

Mirëpo, ajo që mbetet e panjohur edhe pas përgjigjes së dërguar nga Zastava, është se kur janë prodhuar dy granatahedhësit e përmendur, kujt i janë shitur dhe si kanë përfunduar në duart e sulmuesve të maskuar që u përleshën me Policinë e Kosovës, ku gjatë sulmit mbeti i vrarë rreshteri Afrim Bunjaku. Gjatë shkëmbimit të zjarrit u vranë edhe tre sulmues serb.

Për këtë sulm janë duke u zhvilluar hetime të ndara në Kosovë dhe Serbi.

Përgjegjësinë për sulmin e ka marrë Millan Radoiçiq, ish-nënkryetari i Listës Serbe, partisë kryesore të serbëve në Kosovë, që gëzon mbështetjen e Beogradit.

Në ditët pas sulmit, autoritetet në Kosovë shfaqën armët e konfiskuara. Sipas armëve që u ekspozuan, REL-i identifikoi numrat serikë të granatahedhësve dhe më pas më 2 nëntor iu drejtua Zastavës për informacione shtesë, përkatësisht nëse këto armë ishin prodhuar në fabrikën e kësaj kompanie dhe nëse po, kujt i ishin shitur.

Pasi kompania nuk u përgjigj në pyetje, REL më 20 tetor dërgoi kërkesë në Zastava për qasje në informacione me rëndësi publike dhe Zastava ktheu përgjigje pas dy javësh.

Fabrika e Armëve Zastava, që ka prodhuar granatahedhësit e identifikuar, refuzoi që të jepte informacione se kur dhe kujt u ishin dorëzuar granatahedhësit.

Zastava argumentoi se refuzon të tregojë të dhëna më të hollësishme sepse “kjo do të rrezikonte seriozisht mbrojtjen e shtetit dhe sigurinë kombëtare apo publike”.

Gjithashtu tha se kjo do të rrezikonte “raportet ndërkombëtare” dhe do të përbënte “shkelje të rregullave të së drejtës ndërkombëtare të arbitrazhit”.

Por, pse ekziston një rrezik i tillë, fabrika serbe e armëve nuk shpjegon.

Sipas Ligjit për prodhimin dhe tregtinë e armëve në Serbi, prodhuesi i armëve dhe pajisjeve ushtarake është i detyruar të mbajë në mënyrë të përhershme evidencë për armët që prodhon. Në mesin e këtyre të dhënave përfshihen të dhënat për llojin, sasinë, numrin serikë, klientët dhe datat e dorëzimit.

Pas konfiskimit të armëve në Banjskë të Zveçanit, REL-i ka identifikuar me numër serik edhe snajperin e llojit Black Arrow M93.

Në kërkesën dërguar fabrikës Zastava, ka pasur pyetje edhe për këtë snajper, por Zastava tha se ai “nuk ekziston në arkivin tonë”.

Një tjetër armë, mortaja e llojit M69 që u përdor në sulm, u tha se nuk bën pjesë në programin e prodhimit të fabrikës së armëve Zastava.

Pas sulmit të 24 shtatorit, Policia e Kosovës ekspozoi raketahedhës, granatahedhës, pushkë të shumta automatike, snajper, automjete ushtarake, ekspozivë, detonatorë, municione dhe armë të tjera, që tha se u konfiskuan në Banjskë.

Autoritetet në Kosovë kanë fajësuar Serbinë se qëndron prapa mbështetjes së grupit që kreu sulmin, si në aspektin e mbështetjes me armë, por edhe duke u ofruar trajnime në bazat ushtarake në Serbi.

Serbia ka mohuar çdo përfshirje në sulm, që Kosova e konsideron sulm terrorist.

Ministri i Punëve të Jashtme të Serbisë, Ivica Daçiq, njoftoi më 9 nëntor për kandidaturën e Serbisë për anëtarësim në Bordin Ekzekutiv të Agjencisë së Kombeve të Bashkuara për Edukim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO).

Ai këtë njoftim e bëri gjatë fjalimit para Asamblesë së Përgjithshme të UNESCO-s në Paris.

Për anëtarët e rinj të Bordit Ekzekutiv do të votohet më 15 nëntor dhe kandidatët janë Shqipëria, Rusia, Sllovakia, Republika Çeke dhe Uzbekistani.

Serbia, që nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, kundërshton anëtarësimin e Kosovës në OKB dhe organizata ndërkombëtare, përfshirë UNESCO-n.

Deri tani, Serbia ka lobuar kundër pranimit të Kosovës në UNESCO.

Gjatë fjalimit të tij, Daçiq tha se trashëgimia kulturore serbe në Kosovë është në rrezik, duke shtuar se “trupat ndërkombëtare, që kanë për detyrë të ruajnë trashëgiminë kulturore serbe, janë të dislokuara vetëm në disa asete kulturore”.

Ai vlerësoi se “trashëgimia kulturore dhe historike serbe në Kosovë, ku janë 1.300 vende të shenjta, është e një rëndësishme të madhe jo vetëm kur bëhet fjalë për identitetin kombëtar të Serbisë, por po ashtu paraqet një pjesë të vlefshme të trashëgimisë kulturore evropiane dhe botërore”. Sipas tij, kjo trashëgimi “është subjekt i përpjekjeve për riemërim, rishikim të fakteve historike dhe të përdhosjes fizike”.

Autoritetet në Kosovë besojnë se me anëtarësimin në UNESCO, shumë objekte të trashëgimisë kulturore në Kosovë do të gëzonin një mbrojtje në nivel ndërkombëtar.

Tri manastire ortodokse në Kosovë janë nën mbrojtjen e UNESCO-s: Patrikana e Pejës, Manastiri i Deçanit, ai i Graçanicës, por edhe Kisha e Shën Premtës në Prizren.

Sipas marrëveshjes së arritur mes Kosovës dhe Serbisë më herët gjatë këtij viti për normalizimin e raporteve, Serbisë i është kërkuar që të mos pengojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare.

Marrëveshja, për të cilën janë pajtuar kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, po ashtu parasheh edhe një nivel të lartë të mbrojtjes së objekteve kulturore dhe fetare serbe, sipas modeleve ekzistuese evropiane.rel

Presidenti serb Aleksandër Vuçiç tha në një intervistë për “Tanjug” se është rënë dakord që një raund i ri i dialogut ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit të mbahet në Bruksel më 6 ose 7 nëntor, por ai mendonte se pala tjetër nuk do ta pranonte këtë.

Ai ka shpjeguar se në Bruksel, liderët evropianë e kanë pyetur se kur do ta nënshkruajë pavarësinë e Kosovës.

“Tekstualisht më kanë thënë “Aleksandër, ti e ke këtë opsion. A dëshiron ta nënshkruash?”dhe unë përgjigja se “nuk doja”.

“Mendoni se është e lehtë të thuash jo? Nuk është. Këta janë liderë të mëdhenj, përgjegjës për fatin e Evropës” – tha Vuçiç. I pyetur nëse këto janë kërcënime, Vuçiç tha se nuk do t’i quante të tilla, por se e kupton plotësisht se Serbia mund të përballet me pasoja.

“Do të gënjeja nëse do të thoja se këto janë kërcënime dhe se këta njerëz kanë gjuhë të papërshtatshme. Janë njerëz të mirë me të cilët kemi marrëdhënie të mira”, – tha Vuçiç. I pyetur pse liderët evropianë insistojnë ende që ai të nënshkruajë pavarësinë e Kosovës, edhe pse supozohet se Albin Kurti, sillet në mënyrë të papërgjegjshme në dialog, Vuçiç thotë se ata e dinë, por nënshkrimi për pavarësinë e Kosovës është një gjë logjike për ta.

“Ne jemi një guralec në këpucët e tyre. Përsëritja ime kokëfortë për të gjitha historitë e bombardimeve në 1999 dhe shkatërrimin e të gjitha normave juridike ndërkombëtare janë një guralec në këpucën e tyre. Në një moment, konflikti në Ukrainë do të duhet të përfundojë. Argumenti i tyre do të jetë i saktë. Ju keni shkelur integritetin territorial të Ukrainës, një vendi të njohur ndërkombëtarisht, por kundër-argumenti do të jetë: Po. Ju e bëtë atë shumë më brutalisht, pa vendimin e Këshillit të Sigurimit. 19 prej jush kryen një agresion kundër një shteti të vogël, Jugosllavisë”, – tha Vuçiç.

Ai shtoi se Rezoluta 1244 është ende në fuqi edhe sot, të paktën formalisht nga këndvështrimi i tyre. Vuçiç falënderoi Presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, për një sjellje shumë më korrekte se disa nga kolegët e saj evropianë, sepse ajo sipas tij nuk deshi të reagonte kur të gjithë kërkuan që me çdo kusht të vendoseshin masa ndaj Beogradit.syri.net