Problemet me shërbimin e internetit në institucionet e Kosovës, sipas zëdhënësit të Qeverisë, Përparim Kryeziu, vijnë si pasojë e një sulmi kibernetik.

Ai tha në një postim në Facebook, më 6 shtator, se kjo është identifikuar nga ekipi i sektorit të sigurisë kibernetike në Agjencinë e Shoqërisë së Informacionit në bashkëpunim me ekspertët e jashtëm.

“Sulmi kibernetik nuk ka depërtuar brenda infrastrukturës se rrjetit kompjuterik shtetëror pasi që është bllokuar nga pajisjet përkatëse të sigurisë”.

“Është identifikuar që sulmi kibernetik ka ardhur nga jashtë Kosovës dhe si target ka pasur IP-në në të cilën kanë qenë të publikuar disa ueb faqe të institucioneve të Republikës së Kosovës”, tha ai, duke mos dhënë detaje se për cilin vend jashtë Kosovës bëhet fjalë.

Kryeziu tha se momentalisht gjendja është stabile, shërbimi i internetit si dhe shërbimet tjera online dhe ueb faqet janë funksionale dhe të qasshme.

Ministri i Brendshëm i Kosovës, Xhelal Sveçla, ka thënë se një e mitur 11-vjeçare, e cila është dhunuar nga pesë të dyshuar më 27 gusht në Prishtinë, është dhunuar për më shumë se një vit.

Sveçla ka thënë se autoritetet e sigurisë kanë dalë me këto informacione gjatë hetimeve që janë duke u kryer për rastin.

“Përgjatë hetimeve, kemi kuptuar se nuk bëhet fjalë për një rast, fatkeqësisht nuk bëhet fjalë as për dy raste, por bëhet fjalë për më shumë raste të keqpërdorimit dhe dhunimit të të miturës 11-vjeçare”.

Sveçla ka thënë se i ka bërë thirrje kryeshefit të Inspektoratit Policor të Kosovës, që të gjithë hetuesit policorë të përfshirë në këtë rast, të thirren në cilësinë e dëshmitarëve, për të marrë sa më shumë informacione.

Sipas ministrit, në këtë rast është përfshirë Prokuroria, Qendra për Punë Sociale dhe Agjencia e Kosovës për Forezikë.

“Të gjitha informatat e deritanishme na tregojnë për dështime të njëpasnjëshme të institucioneve përgjegjëse, për të mbrojtur këtë të mitur, dhe për të identifikuar se çfarë ka ndodhur, por edhe për identifikim të të gjithë dhunuesve, pasi të gjithë nuk janë të arrestuar”.

Rastin e dhunimit të 11-vjeçares, institucionet e drejtësisë po e trajtojnë për dy vepra të ndryshme penale.

Veç masës së paraburgimit prej 30 ditësh për pesë të dyshuarit për dhunimin e të miturës, e njëjta masë është caktuar edhe për gjashtë të dyshuar tjerë, të cilët siç pretendohet nga institucionet e drejtësisë, në muajin qershor kanë trafikuar, dhunuar dhe shfrytëzuar të miturën për shërbime seksuale.

Të hënën në Prishtinë është protestuar për të tretën herë me radhë me thirrjet kundër dhunës ndaj vajzave dhe grave.

Në protestën e 5 shtatorit, protestuesit kanë kërkuar shkarkimin e kryeprokurorit të Prokurorisë Themelore në Prishtinë, Kujtim Munishi.

“Ne do të vazhdojmë të jemi këtu deri sa Prokuroria të na tregojë përfundimisht që është me viktimat e jo dhunuesin”, ka thënë një protestuese.

Dorëheqjen e Munishit më 4 shtator e ka kërkuar ministrja e Drejtësisë e Kosovës, Albulena Haxhiu, e cila po ashtu ka thënë që duhet të merren veprime edhe ndaj “prokurorëve dhe gjyqtarëve që nuk po i kryejnë detyrat e tyre”.

Deri më tani, lidhur këtë rast dhunimi kanë dhënë dorëheqje, drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Kosovës, Samedin Mehmeti, dhe Ali Gashi nga Shërbimi Korrektues i Kosovës.

Të dhënat e Policisë së Kosovës tregojnë për dhjetëra raste të dhunës seksuale, të raportuara çdo vit.

Sipas Rrjetit të Grave të Kosovës, numri më i madh i viktimave të kësaj dhune janë vajza të moshës 13 deri në 16-vjeçare.

Kodi Penal i Kosovës parasheh dënime nga 2 deri në 15 vjet burgim për dhunime e sulmet tjera seksuale.

Me thirrjet “Shkarkoni gjyqtarët dhe prokurorët patriarkalë”, “Asnjë më”, “Gra armatosuni”, “Nuk durojmë më”, qindra qytetarë u mblodhën për herë të dytë brenda një jave në Prishtinë, për të shprehur revoltën ndaj dhunës seksuale ndaj grave dhe vajzave.

Protestuesit fillimisht më 5 shtator ndaluan para ndërtesës së Qeverisë, Policisë, Këshillit Gjyqësor të Kosovës dhe, pastaj para Këshillit Prokurorial, ku kërkuan edhe shkarkimin e kryeprokurorit të Prokurorisë Themelore në Prishtinë, Kujtim Munishi.

“Ne do të vazhdojmë të jemi këtu deri sa Prokuroria të na tregojë përfundimisht që është me viktimat e jo dhunuesin”, tha një protestuese.

Dorëheqjen e Munishit më 4 shtator e ka kërkuar ministrja e Drejtësisë e Kosovës, Albulena Haxhiu, e cila po ashtu ka thënë që duhet të merren veprime edhe ndaj “prokurorëve dhe gjyqtarëve që nuk po i kryejnë detyrat e tyre”.

Shkas i këtyre protestave u bë rasti i përdhunimit të një vajze 11-vjeçe, më 27 gusht, në një park të Prishtinës.

Rastin e 11-vjeçares, institucionet e drejtësisë po e trajtojnë rastin në dy vepra të ndryshme penale.

Veç masës së paraburgimit prej 30 ditësh për pesë të dyshuarit për dhunimin e të miturës, e njëjta masë është caktuar edhe për gjashtë të dyshuar tjerë, të cilët siç pretendohet nga institucionet e drejtësisë, në qershor kishin trafikuar, dhunuar dhe shfrytëzuar të miturën për shërbime seksuale.

Kërkesat e protestuesve

Protestuesit kanë disa kërkesa për Qeverinë e Kosovës. Ndër tjera ata kërkojnë legalizimin e përdorimit dhe shpërndarjes së gazit irritues për vetëmbrojtje, shkarkimin e zyrtarëve që nuk e kanë kryer punë e tyre, krijimin e njësitit të specializuar për dhunë seksuale në Policinë e Kosovës, futjen e lëndës së edukatës seksuale në shkolla dhe sigurinë si dhe drejtësi e rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale.

Për kërkesën për përdorimin e gazit irritues për vetëmbrojtje, më 4 gusht, ministrja Haxhiu tha se janë caktuar dy grupe punuese në Ministrinë e Drejtësisë dhe Ministrinë e Punëve të Brendshme, për të bërë analizën ligjore dhe atë të sigurisë.

Me MPB-në tha se janë në komunikim edhe për të përmbushur kërkesën për krijimin e njësitit të specializuar për dhunë seksuale në Policinë e Kosovës. Ndërsa me ministrinë e Arsimit tha se janë në komunikim për të përmbushur kërkesën e protestuesve për futjen e lëndës së edukatës seksuale nëpër shkolla.

Për shkarkimin e zyrtarëve, Haxhiu tha se “disa janë shkarkuar dhe do të vijojmë edhe me të tjerë”.

E për kërkesën për sigurim, drejtësi dhe rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale, ajo tha se ato përfshihen në shumë prej aktiviteteve të Strategjisë kombëtare për mbrojtjen nga dhuna në familje 2022-2026.

Më 31 gusht, protestë me kërkesat e njëjta ishte mbajtur në Prishtinë. Në të njëjtën ditë protesta ishin mbajtur edhe në Tiranë e Shkup.

Deri më tani, lidhur me rastin e dhunimit të të miturës në Prishtinë, dorëheqje kanë dhënë drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Kosovës, Samedin Mehmeti, dhe Ali Gashi nga Shërbimi Korrektues i Kosovës.

Kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, tha se nga Mitrovica e Veriut, ku qëndroi për vizitë, dëshiron të përçojë mesazhe të paqes, stabilitetit dhe tolerancës.

Ajo tha se autoritetet nga Serbia, përfshirë presidentin Aleksandar Vuçiq, do të jenë gjithmonë me komunitetin serb në Kosovë dhe shtoi se është e lumtur që ndodhet në Kosovë “në një moment kaq të vështirë”.

“Jam e lumtur që edhe pas provokimeve të fundit, të 31 korrikut, arritëm ta ruajmë paqen. Interes i Republikës së Serbisë dhe popullit serb është paqja dhe stabiliteti”, tha Bërnabiq.

Kryeministrja e Serbisë shtoi se vendi i saj do të vazhdojë të luftojë për popullin serb në Kosovë, në mënyrë që përmirësimi i kushteve të jetesës të shihet në terren.

Ajo theksoi se tani është koha për të formuar Asociacionin e komunave me shumicë serbe në Kosovë dhe tha se një gjë të tillë do ta përsërisë kudo që të shkojë – nga Mitrovica në Bruksel e Pekin.

“Në këtë do të vazhdojmë të këmbëngulim çdo ditë”, tha Bërnabiq.

Ajo tha se shpreson se autoritetet e Kosovës do të jenë të përkushtuara ndaj dialogut dhe “gjetjes së një kompromisi”, i cili, sipas saj, “do të jetë i nevojshëm për normalizimin afatgjatë të marrëdhënieve ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës”.

“Kjo është ajo që na duhet, jo për shkak të integrimit evropian, por për shkak të vetvetes, për shkak të asaj që duam me gjithë zemër, që është paqja dhe stabiliteti afatgjatë”, tha Bërnabiq.

Ajo vazhdoi vizitën në Manastirin Banjska në Zveçan, ku tha se “nuk ka bisedime të mëtejshme pa formimin e Asociacionit”, sepse, sipas saj, ai “është baza për normalizimin e marrëdhënieve mes dy palëve”.

Bërnabiq arriti paraditen e së hënës në Mitrovicë të Veriut, ku u prit nga përfaqësues të Listës Serbe – subjektit më të madh politik të serbëve të Kosovës – si dhe nga përfaqësues të institucioneve që punojnë në sistemin e Serbisë.

Paraprakisht u mblodhën edhe punonjës të institucioneve që financohen nga buxheti i shtetit serb. Ata mbanin në duar pankarta me fjalë përkrahëse, të tilla si: “Derisa e kemi [presidentin e Serbisë, Aleksandar] Vuçiq dhe Anën tonë, ne nuk i druhemi asgjëje”.

Kjo ishte vizita e parë e Bërnabiqit në Kosovë prej se u zgjodh kryetare e Qeverisë serbe, në vitin 2017.

Më 2 shtator, autoritetet e Kosovës lejuan vizitën e saj, në përputhje me Marrëveshjen e Brukselit për vizitat e ndërsjella të zyrtarëve politikë.

Në delegacionin e Bërnabiqit ishte edhe drejtori i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq, dhe drejtori i Zyrës për Teknologji informative dhe e-Qeverisje, Mihaillo Jovanoviq.

“Kjo është një ditë e rëndësishme dhe e madhe për të gjithë ne”, tha Petkoviq, duke komentuar vizitën e Bërnabiqit në Kosovë.

“Falë presidentit [të Serbisë] Aleksandar Vuçiq dhe kryeministres Ana Bërnabiq, kemi arritur të investojmë shumë fonde dhe t’i fuqizojmë komunitetet serbe”, shtoi ai.

Vizita e Bërnabiqit në veri të Kosovës u zhvillua pasi Prishtina dhe Beogradi ranë dakord për shfuqizimin e dokumenteve hyrëse-dalëse, të cilat Serbia ua lëshonte qytetarëve të Kosovës qysh në vitin 2011.

Kur Qeveria e Kosovës ndërmori masa reciproke nga 1 gushti, disa serbë lokalë në veri u rebeluan dhe ngritën barrikada, për t’i penguar autoritetet në zbatimin e vendimit të tyre. Për shkak të rritjes së tensioneve, Prishtina zyrtare e shtyu zbatimin e atij vendimi për 30 ditë.

Ndërkohë, i dërguari i posaçëm i BE-së për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, dhe i dërguari amerikan për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, ndërhynë, duke biseduar me palët si në Prishtinë, ashtu edhe në Beograd.

*Video nga arkivi: Vizita e Escobarit dhe Lajçakut në Prishtinë

Dy vendet arritën marrëveshjen për heqjen e dokumenteve hyrëse-dalëse më 27 gusht.

Megjithatë, Kosova nuk hoqi dorë nga vendimi i dytë, i cili ka të bëjë me riregjistrimin e veturave me targa serbe në targa RKS – Republika e Kosovës.

Ky proces filloi më 1 shtator dhe do të zgjasë dy muaj.

Beogradi pret negociata edhe për këtë çështje, përkatësisht propozon targa neutrale ndaj statusit të Kosovës, por këtë gjë Prishtina e refuzon.

*Video nga arkivi: Riregjistrimi i makinave

Vlerësohet se 10.000 vetura me targa si: KM (Mitrovicë e Kosovës), PZ (Prizren), UR (Ferizaj) e të ngjashme, të lëshuara nga Serbia, qarkullojnë në komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe.

Ato targa u hoqën në komunat në jug të Ibrit rreth 10 vjet më parë, në bazë të një marrëveshjeje midis Kosovës dhe Serbisë për lirinë e lëvizjes.

Dy vendet janë në negociata për normalizimin e marrëdhënieve qysh në vitin 2011. Procesi ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian dhe mbështetet nga Shtetet e Bashkuara.

Dy dorëheqje janë dhënë dhe dy shkarkime janë bërë për rastin e dyshimit të e dhunimit të një 11-vjeçareje në Prishtinë. Por ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu ka paralajmëruar edhe për shkarkime tjera të zyrtarëve “që nuk i kanë kryer detyrat e tyre”.

Për rastin e 11-vjeçares janë duke u zhvilluar hetimet në dy çështje të ndara penale, atë të dyshimit për dhunim më 27 gusht nga pesë persona dhe dyshimeve për trafikim, dhunim dhe shërbime seksuale në muajin qershor nga gjashtë persona tjerë.

Për të dy rastet janë arrestuar 11 persona dhe të gjithëve u është caktuar masa e paraburgimit prej nga 30 ditë.

Pas asaj që ka ndodhur ka pasur dy dorëheqje dhe dy shkarkime.

Por ministrja Haxhiu ka paralajmëruar edhe për veprime tjera ndaj zyrtarëve të përfshirë në rast.

“Ne brenda Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe Ministrisë së Drejtësisë jemi duke identifikuar persona përgjegjës që mund të ndërlidhen me rastin, në mënyrë që të marrim veprime ndaj tyre”, tha ajo në konferencën për media më 4 shtator.

Haxhiu ka kërkuar edhe dorëheqjen e kryeprokurorit të Prokurorisë Themelore në Prishtinë, Kujtim Munishi dhe ka thënë që duhet të merren veprime edhe ndaj “prokurorëve dhe gjyqtarëve që nuk po i kryejnë detyrat e tyre”.

Ajo foli edhe për kresat e organizatorëve të protestës së 31 gushtit, me të cilën qytetarët kërkuan mbrojtjen e grave dhe vajzave nga dhuna.

Kërkesat janë: Legalizimi përdorimit dhe shpërndarjes i gazit irritues për vetëmbrojtje, shkarkimin e zyrtarëve që nuk e kanë kryer punë e tyre, krijimi i njësitit të specializuar për dhunë seksuale në Policinë e Kosovës, futjen e lëndës së edukatës seksuale në shkolla dhe sigurim, drejtësi e rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale.

Për kërkesën për përdorimin e gazit irritues për vetëmbrojtje, Haxhiu tha se janë caktuar dy grupe punuese në MD dhe MBP, për të bërë analizën ligjore dhe atë të sigurisë.

Me MPB-në tha se janë në komunikim edhe për të përmbushur kërkesën për krijimin e njësitit të specializuar për dhunë seksuale në PK. Ndërsa me Ministrinë e Arsimit tha se janë në komunikim për të përmbushur kërkesën e protestuesve për futjen e lëndës së edukatës seksuale nëpër shkolla.

Për shkarkimin e zyrtarëve tha se “disa janë shkarkuar dhe do të vijojmë edhe me të tjerë”.

E për kërkesën për sigurim, drejtësi dhe rehabilitim për të mbijetuarat e dhunës seksuale, ajo tha se ato përfshihen në shumë prej aktiviteteve të Strategjisë kombëtare për mbrojtjen nga dhuna në familje 2022-2026.

Protestuesit thanë më 31 gusht se nëse nuk përmbushen kërkesat e tyre “protestat do të masivizohen dhe radikalizohen”.

Në konferencën e përbashkët, ku u fol për vettingun në drejtësi, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti tha se mbi 200 gjykatës, nga 400 në total sa janë në gjithë Kosovën, kanë shkanë shqiptuar vetëm dënime me kusht, me gjobë ose kanë lejuar parashkrimin e rasteve për rastet e dhunës seksuale.

“Në mbi 85 për qind të rasteve viktimat ishin vajza të mitura”.

“ E rreth 140 prokurorë, nga rreth 200 sa janë në total në Kosovë, kanë lejuar parashkrimin e lëndëve për këto raste”, tha ai.

Më 2 shtator, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, kishte njoftuar edhe për dy shkarkime.

“Janë shkarkuar zyrtarë të lartë: Drejtori i Policisë Rajonale në Prishtinë dhe Drejtori për Operativë në Drejtorinë Rajonale të Prishtinës”.

Qindra qytetarë u mblodhën të mërkurën në Prishtinë, Shkup e Tiranë për të shprehur revoltën e tyre ndaj dhunës seksuale. Shkas u bë rasti i përdhunimit të një vajze 11-vjeçe, më 27 gusht, në një park të kryeqytetit.

Të gjithë qytetarët që kursejnë energjinë elektrike do të subvencionohen nga Qeveria e Kosovës.

Kështu tha kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në një konferencë të përbashkët për media me ministrin e Financave, Hekuran Murati, më 3 shtator.

Sipas ministrit Murati, kushdo që shpenzon më pak energji elektrike në muaj, krahasuar me muajin e njejtë të vitit të kaluar, do të do të subvencionohet.

“Për shembull nëse janë shpenzuar 1000 kilovatë orë në shtatorin e shkuar dhe sivjet 900, mund të konsiderohet se është bërë kursim prej 100 kilovatëve, ose 10 për qind. Për këtë përqindje do ta mbështesim subvencionimin e faturës 20 për qind. Dyfishin e kursimit që e bëjnë qytetarët”, ka thënë ai.

Kjo dhe masa të tjera, sipas kryeministrit Kurti, do të jenë ndihmë në kuadër të pakos për përballen me inflacionin, e cila është vazhdimësi e pakos për ringjalljen ekonomike.

Kurti tha se familjet me asistencë sociale do të mbështeten me dyfishim të shumës së asistencës për një muaj. Ndërsa me nga 100 euro në nëntor do të mbështeten studentët.

Sipas tij, nga shtatori pensionistët do të marrin nga 100 euro, me nga 50 euro zyrtarët publikë, ndërsa me nga 100 euro punëtorët e ndërmarrjeve publike.

Ndërsa për punëtorët e sektorit privat u tha se Qeveria do të subvencionojë për tre muaj ato biznese që i rrisin pagat e punëtorëve, pra gjysmën e rritjes së pagës së tyre për tre muaj.

Në total, Kurti tha se do të ndahen 150 milionë euro për pakon për përballen me inflacion.

Ai tha po ashtu se shpejt do të procedohet në Qeveri e Kuvend, Projektligji për punë publike i cili ka për qëllim kompensimin për inflacion për materiale ndërtimore dhe punët përcjellëse.

Kurti: E papërgjegjshme kërkesa për rritje pagash, kur fëmijët na dalin analfabetë

“Në një Kosovë, në të cilën testet e PISA-s po na i nxjerrin ¾ e fëmijëve si analfabetë funksionalë ta shantazhosh Qeverinë, ta kërcënosh Qeverinë me rrënim të shtetit, se shkolla është shteti, është papërgjegjësi absolute. Ne nuk shantazhohemi”.

Kështu ka thënë kryeministri Kurti kur është pyetur nga gazetarët për grevistët.

Bashkimi i Sindikatave të Pavarura të Kosovës (BSPK), më 25 gusht kanë hyrë në grevë me kërkesën për ndarjen e nga 100 eurove për punëtorët, derisa të hyjë në fuqi Projektligji për pagat.

Në grevë janë mësimdhënësit, edukatorët në kopshtet publike, shërbyesit civilë në institucionet lokale dhe qendrore të Kosovës.

Sipas Kurtit, duke nxjerrë analfabetë funksionalë e duke menduar veç për paga njerëzit po përfundojnë në asistencë sociale, e që sipas tij, kjo reflektohet në zhvillim ekonomik.

“Ne duhet ta rregullojmë sistemin arsimor, por po shihni çka po ndodh, veç kërkesë për pare për të bankrotuar shtetin, për ta shkatërruar shtetin. Është papërgjegjësi totale”, tha Kurti.

Sipas tij, nuk ka munguar dialogu social me sindikatat, por ka thënë se si kryeministër takohet vetëm me kryetarin e Bashkimit të Sindikatave dhe jo me krerë të degëve sindikale.

Për muajin gusht, Qeveria e Kosovës i ka ekzekutuar pjesërisht pagat, për shkak të vonesave në përditësimin e listave të pagave.

Pagat për muajin gusht janë ekzekutuar për punonjësit e Policisë së Kosovës, ata të sistemit të drejtësisë dhe të ministrive.

Më 29 gusht, ministri Murati kishte deklaruar se punëtorët e sektorit publik që janë në grevë, nuk do të marrin pagë të plotë nga Qeveria e Kosovës.

Mosekzekutimi i pagave për punonjësit tjerë që janë në grevë, po konsiderohet joligjor dhe vendim që mund të radikalizojë formën e grevës.

Për shkak të mosekzekutimit të pagave, më 1 shtator, Sindikata e Bashkuar për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (SBASHK), ka dorëzuar kallëzim penal në Prokurorinë Themelore në Prishtinë kundër ministrit të Financave, Hekuran Murati.

Kryeministrja e Serbisë, Ana Bërnabiq, pritet të vizitojë Kosovën më 5 shtator.

Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës ka konfirmuar për Radion Evropa e Lirë se “i janë përgjigjur pozitivisht kërkesës” për këtë vizitë.

“Dhënia e lejes për vizitë bazohet në marrëveshjen lidhur me vizitat e ndërsjellta të përfaqësuesve politikë mes Republikës së Kosovës dhe Serbisë”, thuhet në përgjigjen e Ministrisë.

Sipas njoftimit që e ka bërë Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Bërnabiq do të realizojë një vizitë një ditore në komunat veriore të Kosovës, përkatësisht në Mitrovicën e Veriut, Zveçan dhe Leposaviq.

Sipas këtij njoftimi, në vizitë do të jetë edhe Petar Petkoviq, drejtor i kësaj zyreje.

“Kryeministrja do vizitojë qendrën e parë multimediale në veri të Kosovës… Pas kësaj ajo do të bëjë një vizitë te Manastiri i Banjskës në Komunën e Zveçanit”, thuhet në njoftim.

Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë tha se vizita e Bërnabiqit ishte lajmëruar të enjten, 72 orë para vizitës “sipas marrëveshjes për vizita zyrtare”.rel

Dhunimi i rëndë i një fëmije, i një vajze 11-vjeçare nga pesë djem në Kosovë e ka shkundur fort, Policinë e Kosovës, por duket se aspak prokurorinë dhe gjykatën, nga radhët e të cilave deri tani askush nuk ka marrë ndonjë përgjegjësi, as edhe morale.

Kryeministri i vendit, Albin Kurti, jo vetëm që nuk e ka lënë situatën të mbytet nga heshtja, por ka bërë një thirrje të fuqishme publike mesditën e së premtes duke kthyer sytë vëngër nga organet e drejtësisë.

Nga Albin Kurti

“Organet e rendit arritën t’i arrestojnë personat e dyshuar për dhunimin e vajzës 11 vjeçare. Në Policinë e Kosovës janë marrë masa e veprime. Janë shkarkuar zyrtarë të lartë: Drejtori i Policisë Rajonale në Prishtinë dhe Drejtori për Operativë në Drejtorinë Rajonale të Prishtinës. E Drejtori i Përgjithshëm ka ofruar dorëheqje.

Policia e Kosovës është duke operacionalizuar Policimin në Bashkësi. Do të fillojnë shumë shpejt në lagjet e kryeqytetit, për t’u shtrirë më pas në komunat tjera të Republikës. Kontaktet e afërta të Policisë me qytetarin shtojnë parandalimin e krimeve si dhe ngrisin cilësinë dhe shpejtësinë e shërbimeve.

Në Shërbimin Korrektues të Kosovës ka dhënë dorëheqje Drejtori i Drejtoratit për Trajtimin e të Burgosurve dhe të Miturve, si akt moral, pasi që njëri nga të dyshuarit për dhunim ka qenë në mbajtje të dënimit në institucione korrektuese për disa vepra penale.

Por ku është morali i gjyqtarëve e prokurorëve?

Aktakuza jo të fuqishme të prokurorëve mundësojnë që dhunuesit shpesh të mos ndëshkohen. Gjykatat nuk i gjykojnë rastet e dhunimeve në përputhje me ligjet në fuqi, që parashohin dënime prej më së paku 10 vitesh për dhunë seksuale ndaj personit nën moshën 14 vjeç.

Mijëra qytetarë, të mërkurën, kërkuan shkarkim të gjykatësve që kanë dhënë dënime nën minimalen e lejuar me ligj për rastet e dhunës seksuale, dhe shkarkim të prokurorëve për neglizhencë ndaj këtyre rasteve.

Po atë ditë, Ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, takoi kryesuesin e Këshillit Gjyqësor të Kosovës, kryetarin e Gjykatës Supreme dhe u.d. Kryeprokurorin e Shtetit. U theksua si e domosdoshme llogaridhënia në sistemin prokurorial e gjyqësor.

Sot është dita e tretë, ndërsa KGjK e KPK janë ende në heshtje. Asnjë fjalë lidhur me veprimet që do të ndërmarrin.

Është bërë kohë e gjatë me drejtësi selektive e të pabarabartë, barra e rëndë e së cilës bie mbi supet e viktimave, kryesisht gra dhe vajza. Mosndëshkueshmëria ndaj dhunuesve, e edhe ndaj atyre që po i sjellin këto vendime, është e papranueshme.

Shoqëria dhe shteti ynë, nuk mund të bartin koston e mospunës dhe papërgjegjësisë së prokurorëve e gjyqtarëve.”

Në Mitrovicë të Veriut sërish janë shfaqur afishe kundër riregjistrimit të makinave në targat RKS- Republika e Kosovës.

Në xhamin e përparmë të disa makinave janë parë afishe me mbishkrime “Nuk ka dorëzim, KM-ja mbet”, duke iu referuar targës KM (Mitrovicë e Kosovës) e cila lëshohet nga autoritetet e Serbisë dhe konsiderohet e paligjshme nga Kosova.

Po ashtu, simboli i Kosovës në disa targa të veturave është mbuluar me letra ngjitëse ku shkruan KM.

Më 1 shtator ka nisur afati prej 61-ditësh për riregjistrimin e veturave me targa me akronime të qyteteve të Kosovës, të lëshuara nga Serbia – sikurse KM, PR, PZ e të ngjashme – që përdoren nga qytetarët serbë në veri të Kosovës.

Kjo është hera e dytë që mesazhe të tilla shfaqen në Mitrovicë të Veriut, pasi për herë të parë ato u shfaqën më 30 korrik të këtij viti. Por, as kësaj radhe, Policia e Kosovës nuk ka bërë ndonjë njoftim për këto afishe.

Ndërkaq, gjatë muajit gusht, në Mitrovicë të Veriut u shfaqën grafite ku shkruante “Brigada e Veriut – Mos u shqetësoni, ne jemi këtu, po presim”.

Atëbotë, Policia në raportin e rregullt 24 orësh e identifikoi rastin e shfaqjes së grafiteve, por nuk ka treguar se cilat janë rezultatet e hetimeve të kryera.

Vlerësohet se në katër komunat në veri (Mitrovicë e Veriut, Leposaviq, Zubin Potok dhe Zveçan) qarkullojnë rreth 10.000 makina me targa të lëshuara nga Serbia.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, përmes një video-mesazhi në gjuhën serbe, sot u bëri thirrje serbëve që të konvertojnë targat në RKS, duke thënë se kjo do t’iu mundësojë lëvizje të lirë në mbarë territorin e Kosovës.

Sipas Kurtit, 401.945 vetura janë të regjistruara me targat RKS.

“Prej tyre, dhjetëra mijëra janë me pronarë të komuniteteve pakicë. Ato që duhet të konvertohen në targa RKS përbëjnë rreth 2 për qind të tyre”, tha ai.

Vendimet e qershorit të Qeverisë së Kosovës, për targat dhe dokumentet serbe, u kundërshtuan nga serbët lokalë, të cilët ngritën barrikada në veri më 31 korrik dhe 1 gusht.

Pas heqjes së barrikadave pasditen e 1 gushtit, Qeveria shtyu zbatimin e vendimeve për 1 shtator. Por, në ndërkohë, Kosova dhe Serbia, me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara, arritën marrëveshje për dokumentet.

Në bazë të marrëveshjes për dokumentet, nga 1 shtatori qytetarët e Kosovës dhe Serbisë po hyjnë në shtetet e njëra-tjetrës, pa pasur nevojë që të pajisen me dokumente për hyrje/dalje.

Rasti i dhunimit të një 11-vjeçareje në Prishtinë, më 27 gusht, nxiti thirrje për krijimin e një regjistri publik me të dhënat e personave të dënuar për krime seksuale në Kosovë.

Të dyshuar për dhunimin e së miturës aktualisht janë pesë persona – që të gjithë të ndaluar nga policia.

Rasti shkaktoi protesta dhe zemërim, si në rrugë, ashtu edhe në rrjetet sociale, ndërsa dorëheqje dhanë drejtori i Policisë së Kosovës, Samedin Mehmeti, dhe udhëheqësi i Drejtorisë për trajtimin e të burgosurve dhe të miturve në Shërbimin Korrektues të Kosovës, Ali Gashi.

Protestuesit që dolën në rrugë, thanë se frikësohen për sigurinë e fëmijëve të tyre në hapësira publike, pasi dhunimi i 11-vjeçares dyshohet të ketë ndodhur në një park në Prishtinë.

“Kur do të vijë në pushtet ai politikan/e që do të guxojë të rregullojë me ligj publikimin në regjistër publik të emrave të dhunuesve që dënohen me aktgjykim final”, shkroi në Facebook juristja nga Kosova, Flutura Kusari.

Thirrje të ngjashme bëri edhe Koalicioni i OJQ-ve për Mbrojtjen e Fëmijëve – KOMF.

KOMF tha se, viteve të fundit, ka pasur rritje të vazhdueshme të numrit të veprave kundër integritetit seksual të fëmijëve në Kosovë, por nuk dha ndonjë shifër krahasuese.

“KOMF kërkon krijimin e databazës së personave të dënuar për vepra penale kundër integritetit seksual të fëmijëve dhe, rrjedhimisht, ndalimin e qasjes së tyre te fëmijët”, thuhet në deklaratën e këtij koalicioni, të publikuar më 30 gusht.

Të dhënat e Policisë së Kosovës për periudhën janar-korrik të vitit të kaluar flasin për 59 raste të raportuara të dhunimit seksual, ndërsa në të njëjtën periudhë të këtij viti janë regjistruar 41 raste.

A mund të krijohet në Kosovë regjistri i dhunuesve seksualë?

Sipas autoriteteve dhe ekspertëve të drejtësisë në Kosovë, një regjistër publik i personave të dënuar për krime seksuale, me legjislacionin aktual, është vështirë të bëhet.

Në botë, ndërkohë, ekzistojnë modele të krijimit të regjistrave të tillë.

Sipas një ankete globale të Departamentit amerikan për Drejtësi, Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë ndër vendet e para dhe të rralla, ku listat e këtyre personave janë tërësisht të hapura për publikun dhe ku ekzistojnë kufizime të ndryshme për personat e dënuar, edhe pasi ata ta kanë vuajtur dënimin.

Në shumë vende të Evropës, regjistrat e personave të dënuar për krime seksuale ekzistojnë, por janë të hapur vetëm për organet e rendit.

Në disa vende të Ballkanit, si Serbia, Maqedonia e Veriut dhe së voni Shqipëria, ekzistojnë regjistra publikë të personave të dënuar për krime seksuale.

Në vitin 2010, Këshilli i Evropës – ku Kosova ka aplikuar për anëtarësim – ka miratuar një rezolutë, përmes së cilës ka inkurajuar shtetet anëtare që të mos krijojnë regjistra të tillë të hapur për publikun, por vetëm për organet e rendit.

“Duhet siguruar që çdo legjislacion i respekton plotësisht të drejtat individuale, në veçanti të drejtën për jetën private, dhe për këtë arsye e kufizon qasjen në regjistrin e personave të dënuar për krime seksuale vetëm për zyrtarët”, thuhet në këtë rezolutë.

Çfarë thotë ligji në Kosovë?

Sipas Ministrisë së Drejtësisë në Kosovë (MD), mundësia për krijimin e një databaze publike të personave të dënuar për krime seksuale varet nga Kodi i Procedurës Penale të Kosovës.

Sipas kodit të ri, i cili, sipas MD-së, pritet të hyjë në fuqi së shpejti, gjykatat obligohen t’i publikojnë të gjitha aktgjykimet online, brenda 60 ditësh nga nxjerrja e tyre.

Përjashtim bëjnë rastet e veprave penale kundër integritetit seksual dhe rastet kur të miturit janë të përfshirë si palë.

Sipas MD-së, gjykatat mund të marrin vendim për publikim të aktgjykimit për veprat e lartcekura vetëm “në raste shumë të veçanta” dhe me arsyetim të fortë për interesin publik.

Përcaktimin e “rasteve shumë të veçanta” e bën gjykata.

“Gjykata mund të urdhërojë publikimin e aktgjykimit kur çmon se publikimi është në interes të përgjithshëm, të të dëmtuarit ose të personave të tjerë”, thuhet në nenin 66 të Kodit Penal.

Lavdim Makshana, nga Instituti Kosovar për Drejtësi (IKD), që merret me monitorimin e punës së organeve të drejtësisë, thotë se edhe aktgjykimet që publikohen në Kosovë, janë anonime.

“…pra, kryesve të veprave penale iu dihen vetëm inicialet. Kjo përjashtohet kur me rastin e shpalljes së aktgjykimit dënues ndaj kryesit të veprës penale, shqiptohet dënimi plotësues”, thotë Makshana.

Gjykuar nga hulumtimet e IKD-së, thotë ai, sistemi i drejtësisë në Kosovë ka shumë punë në ndjekjen efektive të krimeve seksuale, edhe nëse nuk bëhet regjistri publik i të dënuarve për krime të tilla.

“IKD, gjatë monitorimit sistematik, ka gjetur se në këto raste [të krimeve seksuale], organet e drejtësisë nuk kanë proceduar me efikasitet të plotë… Zvarritje procedurale janë shfaqur vazhdimisht”, thotë Makshana.

Dënimet që shqiptohen nga gjykatat lidhur me këto raste “shpeshherë janë të ulëta dhe natyrisht që me dënime të ulëta nuk arrihet as qëllimi i dënimit”, shton ai.

Besarta Breznica, nga Rrjeti i Grave të Kosovës, thotë po ashtu se zvarritja e lëndëve është problematike në trajtimin e rasteve të krimeve seksuale.

“[Ndonjëherë] kur lënda del në shqyrtim, vetëm se kanë kaluar mbi dhjetë vjet… Në disa raste viktima tërhiqet, apo edhe gjykatësit shpeshherë e shohin si faktor lehtësues [kalimin e shumë viteve] dhe ata [të akuzuarit] nuk marrin dënim meritor”, thotë Breznica për Radion Evropa e Lirë.

Rasti i SHBA-së dhe “problemet” me regjistrin publik të dhunuesve

Duke qenë vendi i parë në botë me regjistër publik dhe të qasshëm të personave që kanë kryer krime seksuale, modeli i SHBA-së, sipas ekspertëve, nuk është pa probleme.

Wayne Logan, profesor i Juridikut në Universitetin e Floridës, thotë për Radion Evropa e Lirë se SHBA-ja përdor një qasje “shumë ndëshkuese” ndaj personave që kryejnë krime seksuale.

Secili shtet në SHBA, thotë ai, ka regjistrin e vet të personave të dënuar për krime seksuale.

Në shumë juridiksione, Logan thotë se të dënuarit kanë kufizime edhe rreth vendit ku mund të jetojnë.

“Për shembull, ata nuk mund të jetojnë në një distancë prej një mijë metrash nga një shkollë ose një qendër rekreacioni”, thotë Logan, autor i librit “Dituria si fuqi”, i cili flet për regjistrat e kriminelëve në SHBA dhe ndikimin e tyre në jetën në Amerikë.

Sipas Loganit, “ka shumë pak prova shkencore sociale, që e mbështesin pikëpamjen se [regjistrat publikë të kriminelëve seksualë] promovojnë siguri publike”.

“Në fakt, ekziston një besim se vështirësitë e krijuara nga regjistrat e qasshëm publikisht, nxisin recidivizmin [përsëritjen e veprës], për shkak të stigmatizimit, të të cilësuarit publikisht kriminel seksual”, thotë Logan.

“Kjo e bën shumë të vështirë riintegrimin në komunitet. Stigmatizimi mund të ndikojë negativisht edhe në anëtarët e familjes, përfshirë fëmijët e të regjistruarve”, shton ai.

Për më tepër, thotë Logan, ligji në SHBA është i bazuar në “të dhëna të pasakta”.

“Së pari thirren në idenë se personat e panjohur sulmojnë më së shumti viktimat. [Por] realiteti është se përqindja më e madhe e krimeve seksuale bëhen nga personat që e njohin viktimën”, thotë Logan.

Duke qenë se regjistri publik përfshin vetëm personat që kanë kryer krim seksual dhe janë dënuar për të, Logan thotë se ai regjistër nuk e ndihmon publikun të njoftohet me kriminelë potencialë, që mund ta kenë kryer atë vepër, por që nuk janë dënuar ende.

Logan thotë se vendet evropiane, në përgjithësi, “ofrojnë mbrojtje më të madhe të privatësisë [së kriminelëve seksualë]”.

Shtetet e BE-së, si Franca e Gjermania, mbajnë regjistra të brendshëm për personat që kanë kryer krime seksuale, pa i shpërndarë me publikun.

Organizata ndërkombëtare që merret me të drejtat e njeriut, Human Rights Watch (HRW), ka vlerësuar në vitin 2007 se regjistrat e tillë publikë mund të bëjnë “më shumë keq sesa mirë”.

Për rastin e SHBA-së, HRW ka thënë se “ligjet e dedikuara për kriminelët seksualë, mund të mos i mbrojnë fëmijët nga krimet seksuale, por të çojnë në ngacmim, stigmatizim dhe dhunë ndaj personave të dënuar”.

Krerët më të lartë të shtetit të Kosovës e kanë dënuar ashpër dhunimin e 11-vjeçares në Prishtinë dhe kanë bërë thirrje për “dënim meritor” të autorëve.

Aktualisht, të pesë të dyshuarit për veprën përballen me një muaj paraburgim.

Kodi Penal i Kosovës parasheh dënime nga dy deri në 15 vjet burgim për dhunime dhe sulme të tjera seksuale.

“I diskutuam edhe detajet e dialogut dhe besoj që është një bashkëpunim i shtuar që jep shpresë edhe për më shumë komunikim të ndërsjellë”, tha kryeministri Albin Kurti pas takimit me dy liderët e partive opozitare në Kosovë.

Por, lideri i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Lumir Abdixhiku tha se ftesa për takim ishte e vonuar dhe se më shumë mori informacione nga ndërmjetësuesit ndërkombëtarë, sesa nga Kurti. Ai dhe lideri i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës, Ramush Haradinaj thanë se i kanë kërkuar Kurtit që mos të merret me marrëveshje teknike, por të fokusohet në atë finale.

“Për dialogun partitë opozitare janë informuar më në detaje nga ndërmjetësuesit ndërkombëtarë në masë shumë më të thellë – sesa na njoftoi sot kryeministri”, tha Abdixhiku.

“Dialogimi i copëzuar, pjesë-pjesë, është vetëm i Serbisë dhe jo i Kosovës. Sa më shumë që Kosova mirret me marrëveshje teknike, sa më gjatë që mbesim në këtë proces, Kosova ushqen status quo-n”, tha Abdixhiku.

Ndërsa Haradinajt, ai ka shprehur mbështetjen për Qeverinë për arritjen e një marrëveshjeje me Serbinë, e cila, sipas tij duhet të jetë gjithëpërfshirëse, obligative për njohje reciproke.

“Ja kam tërhequr vërejtjen Kurtit për strategjinë e Serbisë që të shkohet në marrëveshje një nga një dhe rrezikun që nëse njëherë Serbia arrin ndonjë sukses në marrëveshjen e Asociacionit, që të zhduken nga tavolina, pra të mos vazhdojnë fare më dialogun”, tha Haradinaj.

Ai tha se Kurti duhet të kërkojë që dialogu me Serbinë të bartet në Uashington, përkatësisht të jetë nën ndërmjetësimin e presidentit amerikan, Joe Biden.

“Rrethanat politike, gjeostrategjike kanë ndryshuar. BE-ja nuk është më neutrale, është në luftë me Rusinë, njësoj si e gjithë bota e përparuar. Mendoj se tani është koha që edhe Kurti të kërkojë zyrtarisht që portofolin e dialogut ta kalojë te presidenti i SHBA-së, Biden. Sepse në këtë mënyrë do të sigurohej jo vetëm arritja e marrëveshjes, por edhe garanca për implementim”, tha Haradinaj për gazetarët.

Kur u pyet nga gazetarët për akuzat e opozitarëve për transparencë, Kurti tha se u ka dhënë informacionet relevante opozitarëve, dhe se edhe ai po punon për marrëveshjen finale.

“Unë besoj që nuk ka informacion të rëndësishëm që është mbajtur prej nesh, krejt cfarë është relevante tashmë është ndarë me ta. Nëse kanë pasur informacion tjetër relevant që ua kanë dhënë ndërmjetësit, mbase do të duhet që ata të tregojnë që cili është ai informacion”, tha ai.

Ftesën për takim e ka refuzuar kryetari i Partisë Demokratike të Kosovës, Memli Krasniqi, i cili tha të hënën se me Kurtin do të takohet vetëm kur procesi i dialogut të ketë, sic tha ai, avancim dhe diskutim konkret.

Kurti i ftoi krerët e partive opozitare parlamentare në takim për ta diskutuar për procesin e dialogut Kosovë-Serbi.

Kurti: Reciprocitet, nëse Serbia nuk e zbaton marrëveshjen

I pyetur pas takimit, nëse do të ketë dokument të të shkruar për marëveshjen për letërnjoftimet, Kurti tha se “nuk ka dokumente përcjellëse”.

”Pra, vetëm tregohet karta e identitetit dhe do të duhej që qytetari i Kosovës kur kalon nëpër Serbi ta bëjë këtë lirisht. Njësoj bën edhe qytetari i Serbisë që hyn në Kosovë”.

Sipas tij nëse Serbia vazhdon të lëshojë dokumentin për hyrje-dalje, njësoj do të veprojë edhe Kosova.

“Nëse rastësisht Serbia vazhdon me leshu dokumente të tilla [për hyrje-dalje] atëherë do të detyrohemi edhe ne ta vendosim këtë dokument”.

Kosova dhe Serbia janë pajtuar më 27 gusht që të heqin dorë nga lëshimi i dokumentit për hyrje-dalje për shtetasit e të dy vendeve, bëri të ditur shefi i diplomacisë së BE-së, Josep Borrell.

Krerët në Kosovë thanë se reciprociteti është thelbi i zgjidhjes së mosmarrëveshjeve, ndërkaq zyrtarët serbë nënvizuan se kjo marrëveshje nuk nënkupton njohjen e pavarësisë së Kosovës nga Serbia

Përfaqësuesi i posaçëm i Bashkimit Evropian në dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, tha se në veri të Kosovës nuk mund të përsëriten tensionet e 31 korrikut, kur disa serbë lokalë ngritën barrikada, për të penguar Qeverinë e Kosovës në zbatimin e vendimeve të saj për targa dhe dokumente udhëtimi.

Lajçak, bashkë me të dërguarin e SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, dhe ambasadorin amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier, takuan mëngjesin e së enjtes përfaqësuesit serbë në veri të Kosovës.

“Kjo është arsyja përse jemi sot këtu, që njerëzit të mos kenë frikë, të mos kenë frikë për jetën e tyre, për një jetë normale… Ne po bëjmë gjithçka për t’u siguruar që të mos ketë barrikada”, tha Lajçak pas takimit të zhvilluar në Mitrovicën e Veriut.

Ai nuk deshi të flasë për zgjidhje dhe propozime të mundshme, duke thënë se “misioni po vazhdon” dhe se paqja duhet të ruhet.

“Ka aq shumë spekulime rreth këtij procesi”, tha ai.

Diplomati evropian nuk komentoi as deklaratën e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, se nga 1 shtatori do të nisë zbatimi i vendimeve për targa dhe dokumente udhëtimi, por tha se “po punohet që të mos ketë barrikada”.

“Unë jam optimist, duhet të jem optimist. Ne duam që 1 shtatori të jetë një ditë normale dhe e zakonshme”, tha Lajçak.

Escobar tha shkurtimisht se “misioni vazhdon në Beograd” dhe se ai shpreson të bëjë një deklaratë në Beograd – sot më vonë ose nesër.

As Lista Serbe – subjekti më i madh serb në Kosovë, përfaqësues të të cilit morën pjesë në takim – nuk u prononcua për media.

Escobar dhe Lajçak nisën vizitën në Kosovë më 23 gusht. Ata takuan fillimisht presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani, e më pas kryeministrin Albin Kurti dhe përfaqësues të opozitës.

Qëllim i vizitës së tyre është thënë të jetë evitimi i përsëritjes së tensioneve në veri të Kosovës.

Disa serbë atje janë rebeluar më 31 korrik, pasi Qeveria e Kosovës ka marrë vendim për riregjistrimin e makinave të tyre me targa të Kosovës, si dhe për lëshimin e dokumenteve të Kosovës për të gjithë serbët që hyjnë në Kosovë.

Pas tensionimit të situatës dhe sugjerimit të bashkësisë ndërkombëtare, Qeveria e Kosovës e ka shtyrë zbatimin e vendimeve të saj për 1 shtator.

Escobar tha të mërkurën – pas takimit me udhëheqësit institucionalë dhe të partive opozitare në Prishtinë – se pret që Kosova dhe Serbia të kenë një propozim konkret për zgjidhjen e çështjes së targave dhe të dokumenteve serbe.

Ai tha se është siguruar se askush nuk dëshiron përshkallëzim të situatës apo dhunë më 1 shtator. Lajçak e tha të njëjtën gjë.

Përfaqësuesit e serbëve nga katër komunat e veriut të Kosovës – Mitrovicë e Veriut, Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq – miratuan të mërkurën një deklaratë, përmes së cilës, paralajmëruan braktisjen e mundshme të institucioneve të Kosovës, nëse nuk gjendet zgjidhje për targat dhe dokumentet për hyrje/dalje.

Ata thanë se ia kanë lënë presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, që “ta zgjidhë çështjen me kompromis”.

Gjithashtu të mërkurën, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha në një konferencë për media se targat KS – neutrale ndaj statusit të Kosovës – nuk mund të kthehen, ashtu siç kërkon Beogradi.

Ai përsëriti se automjetet me këto targa do të duhen të riregjistrohen në RKS – Republika e Kosovës.

Sa u përket dokumenteve për hyrje/dalje, Kurti tha se alternativa më e mirë do të ishte heqja e plotë e tyre, si për qytetarët e Kosovës kur hyjnë në Serbi, ashtu edhe për qytetarët serbë që hyjnë në Kosovë.

Escobar dhe Lajçak do të udhëtojnë sot për në Beograd, ku do të takohen me presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq.

Me qëllim të gjetjes së një zgjidhjeje për targa dhe dokumente, Kurti dhe Vuçiq janë takuar më 18 gusht në Bruksel, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve, por pa arritur ndonjë rezultat konkret.

I dërguari i posaçëm i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, dhe ai i BE-së për dialogun, Kosovë-Serbi, Miroslav Lajçak, thanë se takimet që po realizojnë në Prishtinë, janë për të parandaluar përshkallëzimin e situatës më 1 shtator.

Pas takimit me krerët institucionalë të Kosovës, Escobar tha se pret që Kosova dhe Serbia të kenë një propozim konkret për zgjidhjen e çështjes së targave dhe dokumenteve serbe.

“Të dy palët na kanë siguruar se nuk duan përshkallëzim dhe dhunë më 1 shtator. Tani ne jemi këtu që të sigurohemi që ky vullnet i shprehur dhe i gjithë optimizmi të përkthehet në një propozim konkret”, tha Escobar për mediat, pas takimeve që zhvilloi në Presidencë dhe Kryeministri të Kosovës.

Escobar përsëriti se mbështet dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja, por edhe Kosovën e Serbinë për të gjetur zgjidhje, siç tha ai, “për këto çështje të vështira”.

“Detajet se si shkohet përpara i përkasin dialogut, por unë desha të sigurohem që njerëzit ta kuptojnë se vizioni im është të tregoj mbështetje të plotë për dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja”, tha Escobar.

Lajçak: Nuk duhet të lejojmë përsëritjen e tensioneve

Ndërkaq, Lajçak tha se ka pasur takime të mira dhe të detajuara me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, dhe presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani. Ai tha se këto takime po bëhen për të parandaluar që të përsëriten tensionet, sikurse më 31 korrik.

“Mesazhi më i rëndësishëm është se jemi këtu me Gabriel Escobarin pikë së pari për të treguar se uniteti midis BE-së dhe SHBA-së është i plotë dhe nuk mund të jetë më i mirë. Ne po punojmë së bashku sa i përket normalizimit të raporteve midis Kosovës dhe Serbisë. Dhe së dyti, komuniteti ndërkombëtar është shumë i shqetësuar lidhur me atë që pamë në terren më 31 korrik. Dhe pritet nga ne së bashku, ne si negociatorë dhe nga liderët e Kosovës dhe Serbisë që të mos lejojmë që kjo të përsëritet më 31 gusht dhe prandaj jemi këtu”, tha Lajçak.

Gjatë 24 gushtit, Escobar dhe Lajçak do të takohen edhe me liderët e partive opozitare në Kosovës.

Ndërkaq, përmes një postimi për media, presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, tha se Prishtina asnjëherë nuk ka kontribuar në rritjen e tensioneve.

“Kosova asnjëherë nuk ka kontribuar në tensione dhe është angazhuar vazhdimisht për paqe dhe stabilitet si dhe për zgjidhje evropiane. Vendi ynë është i ndërtuar mbi parimin e një shoqërie multietnike ku të gjithë kanë të drejta të barabarta, pa dallim etnie”, shkroi Osmani në Facebook pas takimit me Escobarin dhe Lajçakun.

Më herët gjatë të mërkurës, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, u shpreh se pret që 1 shtatori – dita kur duhet të nisë zbatimi i vendimeve për targat dhe dokumentet serbe – të jetë një ditë normale. I pyetur lidhur me barrikadat e mundshme që mund të ngriten atje, ai tha se kjo është çështje e organeve të rendit.

Dy zyrtarët perëndimorë, Escobar dhe Lajçak, gjatë të mërkurës do të takohen edhe me liderët opozitarë të Kosovës.

Pas Kosovës ata do të qëndrojnë edhe në Beograd, për të synuar që të bindin palët që të arrijnë një zgjidhje për çështjen e targave dhe dokumenteve serbe, që rritën tensionet midis Kosovës dhe Serbisë.

Kosova dhe Serbia, pa pajtim për targat dhe dokumentet

Më 31 korrik dhe 1 gusht, serbët lokalë bllokuan rrugët në veri të Kosovës për të kundërshtuar dy vendimet e Qeverisë në Prishtinë për targat dhe dokumentet serbe.
Pas heqjes së barrikadave pasditen e 1 gushtit, Qeveria shtyu zbatimin e vendimeve për 1 shtator.

Vendimi për targat kërkon që të gjitha makinat me targa të lëshuara nga Serbia, me akronime të qyteteve të Kosovës, të riregjistrohen në RKS – Republika e Kosovës.

Ndërkaq, vendimi për dokumentet kërkon lëshimin e një dokumenti për hyrje/dalje për të gjithë shtetasit e Serbisë, me të hyrë në Kosovë. Një dokument të tillë Serbia e lëshon për shtetasit e Kosovës që 11 vjet.

Kosova dhe Serbia nuk arritën marrëveshje gjatë rundit të dialogut më 18 gusht, por BE-ja tha se bisedimet për këtë çështje do të vazhdojnë, me qëllim që të arrihet një ujdi para 1 shtatorit.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se dëshiron që të arrihet një zgjidhje kompromisi, ndërkaq kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka deklaruar se është për heqjen dorë nga lëshimi i dokumenteve për hyrje/dalje, nëse edhe Beogradi vepron njëjtë.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, deklaroi më 24 gusht se në takimin e 18 gushtit në Bruksel, kishte qenë BE-ja që kishte ofruar propozime për çështjen e targave dhe dokumenteve, e jo Serbia, siç kishte thënë më herët presidenti serb, Aleksandar Vuçiq. Ky i fundit ka pretenduar se të gjitha propozimet serbe janë refuzuar nga Kurti.

Sa i përket çështjes së targave, Kurti tha se targat KS nuk mund të rikthehen më në qarkullim, ashtu siç kërkon Serbia për ato vetura që kanë targat e Serbisë me akronimet e qyteteve në Kosovë.

Policia e Kosovës ka informacione se në territorin e Kosovës veprojnë “grupe apo organizata ilegale” nga Serbia, ndërsa Prokuroria Speciale në Prishtinë është duke zhvilluar hetime ndaj disa prej tyre.

Këtë informacion e ka konfirmuar Policia e Kosovës, në një prononcim për Radion Evropa e Lirë. Megjithatë, ky institucion nuk ka dhënë informata për këtë çështje, për shkak të hetimeve të Prokurorisë.

Prokuroria Speciale nuk i është përgjigjur Radios Evropa e Lirë në kërkesën për informacion. “Policia e Kosovës, në bashkëpunim edhe me institucionet tjera të sigurisë në Kosovë, por edhe me partnerët ndërkombëtarë, trajton të gjitha të dhënat lidhur me grupet ilegale që mund të cenojnë rendin dhe sigurinë publike”, thuhet në përgjigjen e Policisë së Kosovës.

Për çfarë paralajmëroi Kurti?

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, pati thënë në fund të marsit se rreth dhjetë organizata të ekstremit të djathtë nga Serbia, po përpiqen të destabilizojnë situatën e sigurisë në Kosovë, por ai nuk pati dhënë informacione më të detajuara.

Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, më 8 gusht, ai gjithashtu nuk ka dashur të zbulojë se për cilat organizata bëhet fjalë, duke shpjeguar se nuk dëshiron t’i bëjë të famshme duke ua përmendur “emrat e princërve nga Mesjeta”.

Megjithatë, Kurti ka thënë se këto grupe aktivizohen publikisht në festa, siç është 28 qershori, kur shënohet Beteja e Kosovës e vitit 1389.

“Ata, duke mos qenë në përputhje me ligjin, një situatë si konflikti ua sjell lirinë e dëshiruar dhe gjithashtu bëjnë aktivitet në rrjetet sociale. Ne, me gjithë kapacitetet që kemi, i luftojmë ata, përballemi me ta”, ka thënë Kurti.

Ministria e Punëve të Brendshme nuk u është përgjigjur pyetjeve të REL-it në kërkesën për të marrë listën e organizatave për të cilat ka folur Kurti, dhe as nëse në Kosovë ndalohet aktiviteti i organizatave të djathta nga Serbia.

Ismail Hasani, sociolog nga Prishtina, dhe Predrag Petroviq nga Qendra për Politika të Sigurisë në Beograd, vlerësojnë se grupet e djathta nga Serbia mund të kontribuojnë në rritjen e tensioneve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, dhe të sjellin trazira dhe shqetësim shtesë mes njerëzve.

Të dy ekspertët nënvizojnë gjithashtu se aktivitetet e grupeve të ekstremit të djathtë nga Serbia, janë të lidhura me luftën në Ukrainë, e cila filloi në fund të shkurtit, pasi presidenti rus, Vladimir Putin, urdhëroi atë që e quan si “operacion special ushtarak” për të çmilitarizuar Ukrainën.

Autoritetet e Kosovës kanë thënë në disa raste se, Serbia është “satelit i Rusisë” dhe se Beogradi dhe Moska po punojnë për destabilizimin e Ballkanit Perëndimor.

Organizatat e “lidhura” me Vidovdanin, Moskën dhe barrikadat

Në Serbi ekzistojnë një sërë organizatash që e lidhin aktivitetin e tyre me Vidovdanin, pra me 28 qershorin kur shënohet Beteja e Kosovës e vitit 1389.

Shumica prej tyre, përmes disa aktiviteteve, veprojnë edhe në Kosovë.

Kështu, Lëvizja “1389” (Pokret “1389) organizon çdo vit shkuarjen e serbëve në Gazimestan, Kosovë, më 28 qershor.

Këtë ditë e shënon edhe Kisha Ortodokse Serbe (KPS) – e cila njihet si Vidovdan.

Në faqen zyrtare të Lëvizjes “1389”, thuhet se grupi është “shoqatë ortodokse shtet-formuese humanitare kombëtare, e cila merret me ruajtjen e vlerave shpirtërore, historike, kulturore e të tjera të popullit serb dhe afirmimit të traditës, duke mos anashkaluar nevojën e zhvillimit të shtetit”.

“Ne po punojmë për ringjalljen e shtetit ortodoks, me theks në dinastinë të Nemanjiqit (themeluesit mesjetar të shtetit serb), Obrenoviqit dhe Karagjorgjeviqit (dy dinastitë që ishin në pushtet në Serbi gjatë shekullit të 19-të dhe në gjysmën e parë të shekullit të 20-të) në Serbi dhe Romanovët në Rusi (familja e fundit perandorake ruse)”, thuhet në përshkrim.

Por, “1389” është një lëvizje e djathtë nga Serbia, anëtarët e së cilës flasin hapur për “mbrojtjen” e Kosovës dhe janë kundër bisedimeve për normalizimin e marrëdhënieve, në kuadër të dialogut mes dy vendeve, që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.

Pjesëtarë të kësaj lëvizjeje janë parë edhe në vitin 2011 në barrikada në veri të Kosovës.

Në zgjedhjet e fundit presidenciale në Serbi, ish-lideri i kësaj lëvizjeje, Misha Vaçiq, ka qenë kandidat për president para grupit qytetar “Patrioti serb”. Nënshkrimet për kandidaturën për president i ka dorëzuar me pishtar.

Shërbimi informativ i së djathtës serbe pati njoftuar më pas se ai ka mbërritur në Komisionin Republikan të Zgjedhjeve, me një “xhip të blinduar me targa ruse”. Në kolonën e automjeteve me flamuj serbë dhe rusë, disa automjete kanë pasur shenjën “Z”, simbol i pushtimit rus në Ukrainë.

Përveç Lëvizjes “1389”, Radio Evropa e Lirë ka identifikuar edhe disa organizata të tjera që i përshtaten përshkrimit të “organizatave ekstremiste serbe, të ekstremit të djathtë, të cilat propagandojnë frymë mesjetare të ortodoksisë mistike”, siç i ka quajtur kryeministri i Kosovës.

Në deklaratat e mëparshme për mediat lokale në Kosovë, ai tha se këto organizata “njërën këmbë e kanë në Beograd, dhe tjetrën në Moskë”.

“Lëvizja për mbrojtjen e Kosovës dhe Metohisë” është formuar në vitin 2020, ndërsa një degë e saj në Kosovë është hapur në fillim të këtij viti.

Organizata tha në atë kohë se “do të punojë për të ruajtur krahinën si pjesë të Serbisë”.

Nebojsha Joviq nga Mitrovica e Veriut, komunë e banuar me shumicë serbe në veri të Kosovës, u emërua si kryeadministrator, ndërsa anëtarët janë nga komunitetet serbe në jug të Ibrit, Zvonko Mihajloviq nga Shtërpca dhe Nenad Kojiq nga Vitia.

Në fillim të marsit, kjo Lëvizje publikoi një “apel për mbështetje Rusisë”, duke dënuar faktin se Serbia e mbështeti Rezolutën e Kombeve të Bashkuara për dënimin e agresionit rus ndaj Ukrainës.

“Prandaj ne e dënojmë fuqishëm këtë gjest të turpshëm, i cili është kundër traditave dhe interesave më të rëndësishme jetike të popullit serb”, theksuan ata.

Se barrikadat në veri të Kosovës janë “frymëzim” i organizatave të djathta, tregon edhe fakti se Kuvendi serb i Lëvizjes Besëlidhja (Zavetnici) u themelua në fillim të vitit 2012 nga një grup njerëzish që ishin parë te barrikadat në veri të Kosovës.

Mirëpo, në gusht të vitit 2019, kjo Lëvizje u bë parti politike e quajtur, Partia serbe Zaventici (Spska stranka Zavetnici).

“Zavetnici” rregullisht mban protesta në Beograd kundër festivalit të kulturës kosovare “Mirdita, Dobar dan!”.

Milica Gjurgjeviq-Stamenkovski, e cila drejton këtë parti serbe të ekstremit të djathtë, ishte gjithashtu kandidate në zgjedhjet e fundit presidenciale në Serbi.

Kjo parti e ka marrë emrin e saj, siç thuhet në faqen e tyre, bazuar në përvojën historike në të cilën Besëlidhja e Kosovës, është pika qendrore.

Ata e konsiderojnë të papranueshme pjesëmarrjen e Serbisë në “ndjekjen politike të shtetit të (Rusisë), e cila si anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit është garantuesi më i fortë i Rezolutës 1244 dhe i ruajtjes së sovranitetit të saj në Kosovë e Metohi”.

Disa organizata veprojnë si humanitare, por organizojnë edhe aksione të Vidovdanit “Vidovdan aksione”, me rastin e shënimit të përvjetorit të betejës në Kosovë.

Disa prej tyre janë: “Serbët për serbët” dhe organizata “28 Qershori”.

Kush u arrestua më 28 qershor në Kosovë?

Profesori i sociologjisë, Ismail Hasani, thekson se organizatat e ekstremit të djathtë më së shumti u shfaqën në Serbi dhe Kroaci, pas luftërave të viteve ’90 në territorin e ish-Jugosllavisë dhe se ato ishin të lidhura me organizata fetare.

“Organizatat fetare ishin të lidhura ngushtë edhe me udhëheqjen shtetërore. Kam pasur rastin të shoh individë që shfaqin sjellje ekstreme në Vidovdan”, thotë Hasani.

Policia e Kosovës, më 28 qershor të këtij viti, ka arrestuar një shtetas serb për “nxitje të urrejtjes fetare dhe kombëtare”.

Qeveria e Kosovës ka thënë se kryeministri i vendit, Albin Kurti, ka diskutuar për dy tema në takimet e 18 gushtit me presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, nën ndërmjetësim të Bashkimit Evropian.

Takimet kanë përfunduar pa marrëveshje.

Sipas Qeverisë, në takim është diskutuar për kornizën e përgjithshme të marrëveshjes përfundimtare.

Sipas saj, Kurti ka theksuar se kjo marrëveshje duhet të ketë në qendër njohjen reciproke, prandaj edhe “ ka prezantuar disa kapituj me elemente përkatëse që duhet t’i përmbajë kjo kornizë”.

“Tema e dytë ishin çështjet aktuale politike e të sigurisë për të cilat kryeministri Kurti tregoi për rëndësinë e ligjshmërisë dhe kushtetutshmërisë në vendin tonë si garanci të paqes, sigurisë dhe barazisë për të gjithë qytetarët pa dallim”, është thënë mes tjerash në komunikatën e Qeverisë.

Edhe pas disa orësh negociata, Kosova dhe Serbia nuk arritën marrëveshje për targat dhe dokumentet serbe.

Kurti dhe Vuçiq kanë zhvilluar takime ndaras me Përfaqësuesin e Lartë të Bashkimit Evropian, Josep Borrell, dhe të dërguarin e BE-së për dialogun mes dy vendeve, Mirosllav Lajçak, por edhe takime të përbashkëta.

Borrell ka thënë se takimet e 18 gushtit në Bruksel mes kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti dhe presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, me ndërmjetësimin e BE-së, nuk kanë qenë “takime të zakonshme”, por “takime për menaxhimin e krizës”.

Takimet në Bruksel u thirrën pasi serbët lokalë më 31 korrik dhe 1 gusht vendosën barrikada si shenjë pakënaqësie ndaj vendimit të Qeverisë së Kosovës për zbatim të dy vendimeve: për targat e makinave dhe dokumentet serbe.

Kosova dhe Serbia kanë marrëveshje për lëvizje të lirë prej vitit 2011.

Serbia e ka zbatuar atë menjëherë.

Kosova e ka zbatuar më 1 gusht – për pak orë – pikën për dokumentin për hyrje/dalje dhe e ka shtyrë zbatimin e vendimit për 1 shtator, me qëllim të uljes së tensioneve në veri.

Ndërkohë serbët i kanë hequr barrikadat.

Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë kërkuar po ashtu një shtyrje të tillë, ndonëse kanë thënë se Kosova ka të drejtë të zbatojë këto vendime.

Kryeministri Kurti nuk është deklaruar pas takimeve, derisa Vuçiq – teksa po mbaheshin takimet në Bruksel – ka thirrur një takim me përfaqësuesit e serbëve nga Kosova, i cili do të mbahet të dielën, më 21 gusht, në Beograd, sipas mediave në Serbi.

Shefi i Zyrës për Kosovën në Qeverinë serbe, Petar Petkoviq, u ka thënë gazetarëve se Vuçiq do të qëndrojë në Bruksel edhe për një kohë dhe se do t’i drejtohet publikut serb të premten, më 19 gusht, në Beograd.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë ka nisur 11 vjet më parë.

Deri tani janë arritur më shumë se 20 marrëveshje në fushat si ajo e energjisë, telekomunikacionit, drejtësisë, doganave, lirisë së lëvizjes, por jo të gjitha janë zbatuar.

Kosova insiston që dialogu për normalizim të marrëdhënieve të përmbyllet me njohje reciproke në mes të të dyja vendeve.

Serbia, në anën tjetër kërkon zgjidhje kompromisi.

Kryetari i Listës Serbe, Goran Rakiq, tha se ambasadorët e shteteve të QUINT-it, gjatë takimit të mbajtur më 15 gusht në Prishtinë, kanë kërkuar nga kryetarët e komunave me shumicë serbe në Kosovë që “të pranojnë realitetin, e ai realitet është se Kosova është e pavarur”.

Këto komente Rakiq i bëri gjatë një konference për media në Qeverinë serbe në Beograd të martën, ku morën pjesë katër kryetarët e komunave në veri të Kosovës dhe drejtori i Zyrës për Kosovën në Qeverinë serbe, Petar Petkoviq.

Në shtetet e QUINT-it bëjnë pjesë Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Gjermania, Italia e Franca, dhe që të gjitha e njohin pavarësinë e Kosovës të shpallur më 17 shkurt 2008.

Rakiq tha se në takimin me ambasadorët e QUINT-it kanë rënë dakord që të mos bëhen publike detajet e takimit, por “për shkak të peshës dhe seriozitetit të mesazhit që morën dje, ne kemi një moral njerëzor dhe përgjegjësi politike për të informuar qytetarët se jetojnë në Kosovë”.

“Në takimin, që zgjati më shumë se dy orë, ku kryetarët e komunave i njoftuan ambasadorët për problemet që kanë në komuna… Në atë takim, mesazhi kryesor që dëgjuam nga ambasadorët ishin se shtetet e tyre e njohin pavarësinë e Kosovës. Ne gjithashtu dëgjuan se ata i mbështesin në mënyrë absolute vendimet e marra nga Prishtina. Veçanërisht ata nënvizuan se mbështesin vendimet e Prishtinës për targat dhe dokumentin për hyrje-dalje që do t’u lëshohet serbëve me të hyrë në Kosovë”, tha Rakiq.

Rakiq tha se ambasadorët e QUINT-it thanë se vendimet e Qeverisë së Kosovës për targat dhe dokumentet serbe janë në përputhje me Marrëveshjen e Brukselit.
“Ne absolutisht nuk u pajtuam me ta”, theksoi Rakiq.

“Na bënë thirrje që ta pranojmë realitetin në terren dhe ai realitet është që Kosova është e pavarur. Asnjë serb, dhe ne ua thamë qartë dje, nuk e pranon atë pavarësi dhe nuk do ta pranojë kurrë. Ne po shikojmë Brukselin, presidentin tonë, Aleksandar Vuçiq dhe po shikojmë dialogun e Brukselit”, tha Rakiq.

Lista Serbe, që është partia udhëheqëse e serbëve në Kosovë dhe ka mbështetjen e Beogradit zyrtar, tha se mbështesin plotësisht presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, për takimin që ai do të mbajë në Bruksel me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, më 18 gusht.

Rakiq tha se Kosova mund “me forcë të përpiqet të zbatojë disa vendime”, por se “ne nuk do të marrim pjesë në këtë”.

Rakiq, që është edhe ministër për Komunitete dhe Kthim në Qeverinë e Kosovës, tha se pret që presidenti serb Vuçiq, të gjejë një mënyrë për ta “tejkaluar këtë krizë” në dialogun në Bruksel.

Ndërkaq, në konferencën për media në Beograd, kryetarët e katër komunave në veri – Zubin Potok, Zveçan, Mitrovicë e Veriut dhe Leposaviq – u shprehën të shqetësuar për “patrullimin e shtuar” të Policisë së Kosovës në këtë pjesë dhe thanë se nuk pranojnë vendimet e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti.

Zoran Todiq, kryetari i Komunës së Leposaviqit, tha se gjenden “në një situatë gjithnjë e më të vështirë sigurie dhe politike” dhe shtoi se në takimin e ambasadorët e QUINT-it kanë kërkuar që Kurti të heqë dorë nga zbatimi i vendimeve.

Më 31 korrik dhe 1 gusht, serbët lokalë bllokuan rrugët që çojnë në dy pikëkalimet kufitare – Jarinjë dhe Bërnjak – që lidhin Kosovën dhe Serbinë.

Bllokadat u ngritën për të kundërshtuar dy vendimet e Qeverisë së Kosovës. Vendimi i parë ka të bëjë me targat serbe me akronime të qyteteve të Kosovës.

Kosova dëshiron që rreth 10.000 makina me targa sikurse KM, PZ, UR e të ngjashme të riregjistrohen në targat RKS (Republika e Kosovës), pasi vlerëson se targa të tilla që qarkullojnë në veriun e banuar me shumicë serbe, janë të jashtëligjshme.

Vendimi i dytë i Qeverisë së Kosovës është për lëshimin e një dokumenti për hyrje-dalje, për të gjithë shtetasit e Serbisë që hyjnë në Kosovë. Ky dokument jepet falas dhe ka vlefshmëri prej 90 ditësh.

Me dokument të tillë, qytetarët e Kosovës janë pajisur nga autoritetet serbe qe 11 vjet dhe palët ishin marrë vesh për një gjë të tillë me nënshkrimin e Marrëveshjes për lirinë e lëvizjes më 2011.

Pasi serbët hoqën barrikadat pasditen e 1 gushtit, Qeveria e Kosovës njoftoi se do të shtyjë zbatimin e vendimeve deri më 1 shtator.

Pas rritjes së tensioneve në veri, Bashkimi Evropian dërgoi ftesë për një takim të nivelit të lartë në kuadër të dialogut. Takimi i 18 gushtit midis Kurtit dhe Vuçiqit pritet të përqendrohet në përpjekjet për uljen e tensioneve.

Tema e Asociacionit, në takimin me QUINT-in

Shefi i Zyrës për Kosovën në Qeverinë serbe, Petar Petkoviq, deklaroi se në takimin e Brukselit duhet të insistohet për krijimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, sepse, siç tha ai, “nuk ka mundësi të normalizimit të raporteve midis Beogradit dhe Prishtinës” pa krijimin e këtij asociacioni.

Petkoviq tha se Asociacioni do të jetë tema e parë që Vuçiq do të insistojë gjatë takimit të së enjtes në Bruksel me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti.

Ndërkaq, Rakiq tha se me ambasadorët e QUINT-it kanë biseduar edhe për Asociacionin dhe atyre u është thënë se nuk presin që Asociacioni të jetë një organizatë joqeveritare, por të ketë kompetenca në arsim, shëndetësi dhe planifikim hapësinor.

Kosova insiston se është kundër një asociacioni njëetnik, ndërkaq Serbia kërkon që ky asociacion të ketë kompetenca ekzekutive.

Nga Shtetet e Bashkuara u kanë bërë thirrje palëve që të diskutojnë për Asociacionin dhe ta krijojnë atë, por i dërguari i posaçëm i Uashingtonit për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, ka thënë se Asociacioni nuk duhet të krijojë “shtet brenda shtetit”.

Palët kishin arritur marrëveshje më 2013 dhe 2015 për krijimin e Asociacionit, por Kosova nuk ka ndërmarrë hapa për krijimin e tij pas një vendimi të Gjykatës Kushtetuese më 2015, që tha se Asociacioni nuk ishte plotësisht në përputhje me Kushtetutën.

Por, para rundit të ri të dialogut, Kurti dhe Vuçiq më 17 gusht do të zhvillojnë në Bruksel takime të ndara edhe me shefin e NATO-s, Jens Stoltenberg.

Misioni i NATO-s në Kosovë, KFOR, gjatë rritjes së fundit të tensioneve në veri, ishte shprehur i gatshëm që të ndërhynte nëse do të rrezikohej stabiliteti.

Anëtari i kryesisë së Vetëvendosjes, Arbër Zaimi, thotë se plani i Vuçiçit para takimit në Bruksel është që të shkojë në bisedime duke bartuar emra të vrarësh me vete. 

Deklarata e Zaimit vjen pasi presidenti serb tha se Prishtina po planifikon “të vrasë 6-10 serbë të armatosur që mund të rezistojnë me armë në veri”. 

Një skenar i tillë, thotë Arbër Zaimi, është i Aleksandar Vuçiç, për të nxitur tensione mes dy vendeve.

“Vuçiqi kur po thotë se “Kosova dëshiron të vrasë 6-8 serbë që veprojnë të armatosur në veri të vendit”, tregon planin dhe objektivin e vet. Disa serbë të armatosur të cilët terrorizojnë popullsinë vendase, që gjuajnë me armë kundër policisë e cila patrullon kundër kontrabandës, që gjuajnë me shuplaka para syve të fëmijëve familjarët që udhëtojnë me makina, Vuçiqi po dëshiron t’i shpallë martirë para vaktit. Ai ka nevojë që në Bruksel të marrë me vete emra të vrarësh, sepse argumente nuk i kanë mbetur më”, ka shkruar ai. syri.net

Në edicionit e 40-të të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare nuk do të ketë pjesëmarrës nga Rusia, thotë në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, drejtori i seminarit, Shkumbin Munishi. Edicioni i 40-të i Seminarit të Gjuhës do të mbahet nga 15 deri më 26 gusht. Munishi, thotë se në këtë vit, në seminar marrin pjesë më shumë se 150 pjesëmarrës nga shtet të ndryshme të botës.

Radio Evropa e Lirë: Të hënën, më 15 gusht, nis Seminari i 40-të Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare. Cili është fokusi i këtij edicioni?

Shkumbin Munishi: Sivjet është edicioni jubilar i dyzet i Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, i cili tashmë ka krijuar një traditë të padiskutueshme, dhe i cili në këtë periudhë që po mbahet, por edhe me ndikimin që ka, praktikisht është bërë qendër e studimeve albanologjike për dekada me radhë.

Pra, të hënën në orën 11:00, në sallën e bibliotekës universitare do ta kemi hapjen solemne të këtij edicioni dhe ajo që mund të them që në fillim është se këtë vit, praktikisht do të kemi një pjesëmarrje jashtëzakonisht të madhe të seminaristëve.

Seminari i Gjuhës me program tradicional

Radio Evropa e Lirë: Sa dallon nga e kaluara ky edicion i seminarit?

Shkumbin Munishi: E kam thënë shpesh edhe në të kaluarën se seminari gjithmonë e ndjek traditën e cila është ndërtuar praktikisht për pothuajse pesë dekada. Dhe ne programin e seminarit e ndërtojmë duke u bazuar në këtë traditë dhe në këtë format tashmë të etabluar tash e sa kohë.

Këtë vit, meqenëse është edicion jubilar, ne kemi një pjesëmarrje shumë më të madhe të seminaristëve, të atyre që vijnë për herë të parë, por dhe të atyre që kanë qenë më përpara dhe të cilët duan t’i ndjekin kurset e gjuhës shqipe.

Njëkohësisht, këtë vit, po ashtu kemi të ftuar edhe albanologë të huaj dhe albanologë shqiptarë prominentë, të cilët do të mbajnë ligjërata gjatë këtyre ditëve të seminarit. Po ashtu do t’i kemi referimet shkencore si dhe do të kemi sesionet shkencore të cilat mbahen në ditët e fundit të seminarit.

Pra, programi është tradicional, por këtë vit programi është mjaft i ngjeshur sepse pothuajse për çdo ditë do të kemi ligjërata nga albanologët e shquar, të cilët do të diskutojnë për probleme të ndryshme nga fusha e gjuhës, letërsisë, kulturës dhe traditës shqiptare në përgjithësi.

Radio Evropa e Lirë: Sa është numri i pjesëmarrësve nga cilat vende janë profesorët dhe studiuesit?

Shkumbin Munishi: Sivjet numri i pjesëmarrësve e ka kaluar 100-shin. Në përgjithësi, duke llogaritur seminaristët, por edhe profesorët e studiuesit, do të kemi më tepër se 150 pjesëmarrës. Janë rreth 105 seminaristë të cilët do të vijnë këtu edhe për t’i ndjekur kurset, por edhe për të marrë pjesë në aktivitetet shkencore, e që vijnë nga vendet e ndryshme të botës.

Pra, kemi seminaristë që vijnë nga Gjermania, sivjet do të vijnë në numër më të konsiderueshëm, seminaristë nga Polonia, Çekia, Bullgaria, Turqia, Greqia, Serbia, Italia nga Holanda e kështu me radhë. Ka një numër jashtëzakonisht të madh të seminaristëve.

Edicioni i 40-të, pa pjesëmarrës nga Rusia

Radio Evropa e Lirë: Në vitet e kaluar kur është mbajtur seminari ka pasur pjesëmarrje të albanologëve nga Rusia. Këtë vit a do të ketë pjesëmarrës në seminar që janë nga Rusia?

Shkumbin Munishi: Sa u përket pjesëmarrësve nga Rusia, ne këtë vit kemi qenë në një situatë të pazakontë. Ne kemi kërkuar instruksione nga organet tona që të vihemi në dijeni nëse është e lejuar pjesëmarrja e tyre në këtë edicion të seminarit.

Për fat të keq, e konsideroj si gjë që nuk është aspak e duhur, ende nuk kemi marrë një përgjigje për këtë punë. Dhe praktikisht, ende nuk kemi kthyer përgjigje seminaristëve që tradicionalisht kanë ardhur nga Rusia.

Por, thjesht kjo çështje tashme u mbetet autoriteteve, nuk është një çështje që ne mund të merremi me këtë punë.

Përndryshe, nga ajo që kam kuptuar, sepse më pas unë kam bërë disa hulumtime, vende të ndryshme evropiane në përgjithësi e kanë ndaluar pjesëmarrjen, më mirë të them e kanë suspenduar pjesëmarrjen e shkollarëve dhe studentëve rusë në aktivitetet e ndryshme që mbahen në vendet e Bashkimit Evropian.

Po, e ritheksoj edhe njëherë është dashur që të kemi një përgjigje institucionale lidhur me këtë çështje. Ne nuk u kemi kthyer përgjigje, që ne një farë mënyrë konsiderohet si një lloji refuzimi. Por, nuk ka qenë refuzim ose nuk ka qenë një arsyetim i shprehur në mënyrë zyrtare lidhur me pjesëmarrjen e tyre.

Radio Evropa e Lirë: Cili është qëllimi i këtij seminari?

Shkumbin Munishi: Që në themelimin e tij, Seminari Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, ka pasur për qëllim që gjuhën, kulturën, traditën, historinë shqiptare ta bëjë të njohur për të huajt dhe t’i joshë studentët dhe studiuesit që të merren me probleme të albanologjisë në përgjithësi.

E veçanta e edicionit të ri, “numri i madh i seminaristëve”

Radio Evropa e Lirë: Çfarë do të ketë ndryshe në këtë edicion të 40 jubilar, cila është e veçanta?

Shkumbin Munishi: E veçanta gjithmonë është prurja shkencore që ne e kemi në seminar. E veçanta e këtij seminari është afrimi i një numri kaq të madh të seminaristëve, praktikisht me përjashtim të ndonjë edicioni tjetër të kaluar, ky do të jetë përsëri një edicion rekord.

Seminari edhe në këto dy vjetët e fundit, por edhe në të kaluarën në rrethanat kur ka qenë i ndaluar nga pushteti serb dhe kur dy edicione janë mbajtur në Tiranë, ka treguar një kryeneçësi në ruajtjen e ekzistencës së tij.

Pra, ne kemi pasur në dy vjetët e kaluar probleme për shkak të pandemisë. Në vitin 2020 është dashur që në ditët e fundit ta anulojmë seminarin për shkak të pandemisë. Vitin e kaluar e kemi mbajtur me 100 vështirësi, kemi pasur një numër solid të pjesëmarrësve, kanë qenë rreth 30 deri në 40 pjesëmarrës.

Sivjet, meqenëse janë lehtësuar masat, kemi këtë vlug kaq të madh të pjesëmarrësve. Ajo që është me rëndësi është se seminari në vazhdimësi po mbetet atraktiv për të huajt dhe në vazhdimësi po rritet rrjeti i interesimit të të huajve për të ardhur në seminar.

Në pritje të mbështetjes nga Ministria e Kulturës

Radio Evropa e Lirë: Cilat janë sfidat që po përballeni ju për këtë çështje?

Shkumbin Munishi: Sfidat gjithmonë janë të natyrës buxhetore dhe teknike. Për fat të mirë buxheti i seminarit është një buxhet që është i ndarë në kuadër të buxhetit të Universitetit të Prishtinës, i cili jo gjithmonë është i mjaftueshëm, sidomos në këtë vit kemi probleme për shkak të inflacionit. Buxheti është caktuar në vitin e kaluar, siç e kërkon cikli buxhetor, dhe tani në këtë situatë kur kemi këtë inflacion, sigurisht kemi disa vështirësi.

Ne këtë vit kemi premtime për mbështetje të disa prej aktiviteteve të seminarit nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit. Mbesin me shpresë që ajo mbështetje do të realizohet sepse janë disa pika të programit të cilat varen nga ajo mbështetje. Nëse në rast që një mbështetje e tillë do të dështonte – dhe unë në asnjë mënyrë nuk mund ta pranoj këtë gjë – atëherë, do të ishim të detyruar që disa prej pikave të seminarit t’i anulojmë.

Komuna e Prishtinës ka ndaluar përdorimin e trotinetëve dhe biçikletave elektrike nëpër sheshet dhe hapërsirat publike të kryeqytetit.

Në pikën një të urdhëresës së publikuar në Facebook nga kryetarit i Prishtinës, Përparim Rama, thuhet se “Ndalohet qarkullimi i trotinetëve elektrik, biçikletave elektrike dhe motoçikletave apo mopedëve elektrik”.

Në postimin e tij në Facebook thuhet se ndalimi bëhet në hapësirat ku ka frekuencë të lartë të këmbësorëve.

“Kemi ndaluar qarkullimin e trotinetëve, biçikletave dhe gjithë mjeteve motorike elektrike nëpër sheshet dhe hapësirat publike të kryeqytetit, në të cilat ka frekuencë të lartë të këmbësorëve”, ka shkruar Rama më 13 gusht.

Në njoftimin e kryetarit të Prishtinës thuhet se urdhëresa hyn në fuqi nga e hëna e 15 gushtit.

“Kjo urdhëresë do të hyjë në fuqi prej të hënës, më 15 gusht 2022, deri në votimin dhe publikimin e rregullores në të cilën jemi duke punuar për të siguruar mbarëvajtjen e qarkullimit të këtyre mjeteve sa i përket sigurisë së qytetarëve të Prishtinës”, ka shkruar ai.

Në rrugët e Prishtinës vërehen më pak vetura se zakonisht në këtë periudhë të vitit. Shtrenjtimi i naftës dhe benzinës thuhet se i ka detyruar shumë qytetarë të kërkojnë alternativa: nga trotinetet deri te biçikletat. Por, edhe këto mjete nuk janë pa telashe.

Në edicionit e 40-të të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare nuk do të ketë pjesëmarrës nga Rusia, tha drejtori i seminarit, Shkumbin Munishi.

Edicioni i 40-të i Seminarit të Gjuhës do të mbahet nga 15 deri më 26 gusht.

Munishi, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, e cila do të publikohet në ditët në vijim, tha se këtë vit, për shkak të pushtimit rus të Ukrainës, kanë kërkuar nga institucionet që të marrin instruksione lidhur me atë nëse duhet të lejohen të marrin pjesë shtetasit rus.

“Për fat të keq, dhe e konsideroj si gjë që nuk është aspak e duhur, ende nuk kemi marrë një përgjigje për këtë punë dhe praktikisht ne nuk u kemi kthyer përgjigje seminaristëve që tradicionalisht kanë ardhur nga Rusia”, tha ai.

Munishi shtoi se ka parë që edhe shtete të tjera të Evropës kanë pezulluar pjesëmarrjen e shkollarëve dhe studentëve rusë në aktivitete të ndryshme, por tha se me lejimin ose jo të pjesëmarrjes së shtetasve rusë duhet të merren autoritetet e Kosovës.

Në të kaluarën, në Seminarin e Gjuhës, që mbahet në Prishtinë, kanë marrë pjesë profesorë të ndryshëm nga Rusia.

Një ndër pjesëmarrësit në seminaret e kaluara ishte edhe albanologu rus, Alexander Rusakov.

Rusakov, profesor në Katedrën e Gjuhës Shqipe në Universitetin e Shën Petërsburgut në Rusi, në një intervistë dhënë REL-it, në mars të këtij viti, tha se lufta e Rusisë kundër Ukrainës është “luftë kriminale”.

“Është luftë kriminale nga ana e qeverisë sime, nga ana e Rusisë. Po, sepse është një luftë agresive kundër një shteti më të vogël që nuk paraqet asnjë rrezik për Rusinë”, tha ai.

Vitin e kaluar, në Seminarin e Gjuhës ishte edhe profesori i Gjuës Shqipe nga Shën Petersburg, Aleksandar Novik.

Atëbotë, ai i kishte thënë REL-it se seminari ishte shumë i rëndësishëm pasi përkrah njohuritë për botën dhe kulturën shqiptare.

Seminari i Gjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Shqiptare është themeluar më 1974 në Fakultetin e Filologjisë, në Universitetin e Prishtinës. Seminari organizohet për studentët dhe studiuesit e gjuhës, letërsisë dhe kulturës shqiptare, por edhe për albanologjinë në përgjithësi.

Ndryshe, Kosova i është bashkuar Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara, duke vendosur sanksione ndaj Rusisë pas nisjes së pushtimit të Ukrainës.

Ministri i Brendshëm i Kosovës, Xhelal Sveçla, e ka shpallur gazetaren ruse, Daria Aslamova si person të padëshirueshëm.

Përmes një postimi në Facebook, ai ka thënë se Aslamovas i është ndaluar hyrja në Kosovë për pesë vjet.

“Kushdo që me qëllime apo direktiva të caktuara, cenon apo tenton të destabilizojë vendin tonë, do të përballet pa diskutim me forcën e ligjeve të Republikës së Kosovës”, ka thënë mes tjerash Sveçla.

Daria Aslamova është arrestuar nga Policia e Kosovës në veri të vendit më 6 gusht.

Duke bërë të ditur arrestimin e saj, Sveçla ka thënë se “shumë shtete e kanë vërtetuar se ajo ka qenë e angazhuar në spiunazh për inteligjencën ushtarake ruse dhe se ka vepruar në petkun e gazetares”.

“E njëjta ka marrë pjesë edhe në luftimet në Ukrainë duke propaganduar mbi pushtimin rus ndaj Ukrainës”.

Ndalesa për hyrje në Moldavi

Sveçla ka thënë se autoritetet e Kosovës kanë qenë në dijeni për veprimtarinë e saj, dhe sipas tij, Aslamovas i ndalohet hyrja në shumë shtete.

Me diçka të tillë ajo është përballur në Moldavi më 2017.

Atë periudhë ajo ka qenë duke punuar për median ruse, Komsomolskay Pravda, e cila njihet për qëndrimet pro-Kremlinit.

Shërbimi moldav i Radios Evropa e Lirë, ka raportuar atëbotë se shërbimet e sigurisë ia kanë ndaluar hyrjen “pasi ajo nuk ka mundur të arsyetojë arsyen e vizitës”.

Ish-presidenti moldav, Igor Dodon, pati thënë se gazetarja ishte nisur për ta intervistuar atë dhe pati kritikuar autoritetet e sigurisë për një vendim të tillë.

Dodon është njohur po ashtu për qëndrimet e tij pro-Rusisë.

Shefi i EULEX-it në Kosovë, Lars-Gunnar Wigemark ka reaguar pas sulmit ndaj Policisë së Kosovës në Ujman.

Wigermark ka thënë se  këto sulme janë akte kriminale dhe duhet të ndalen menjëherë. Ai po ashtu tha se  EULEX-i do t’i shtojë patrullimet në atë zonë.

“Të shtënat e sotme në liqenin e Gazivodës/Ujmanit janë edhe një sulm me armë zjarri ndaj Policisë së Kosovës. Askush nuk u lëndua, por këto sulme jo vetëm që janë të rrezikshme, janë akte kriminale dhe duhet të ndërpriten menjëherë. @EULEXKosovo do të shtojë patrullimet e saj në zone”, shkroi Wigemark.

Nënkryetarja e PDK-së, Vlora Çitaku ka reaguar pasi sot iu ndalua hyrja në Kosovë, Daria Aslamova e cila akuzohet si spiune e intelegjences ushtarake ruse.

Çitaku përmes një shkrimi në rrjetin social Twitter tha se Aslamova tani po mbahet në paraburgim, duke shtuar se dihet qëllimi i hyrjes së saj në Kosovë.

“Daria Aslamova u arrestua sot teksa tentoi të kalonte kufirin nga Serbia për në # Kosovë . Ajo është apologjete e Putinit dhe propagandiste e Rusisë. Nuk ka nevojë të jesh oficer i inteligjencës për të kuptuar qëllimin e “udhëtimit” të saj Aslamova tani është në paraburgim të autoriteteve të Kosovës”, shkroi Çitaku.

Ndërsa ndalimin e saj në kufi e bëri të ditur ministri i Punëve të Brendshme të Kosovës, Xhelal Sveçla, i cili tha se ky tentim i hyrjes së saj në Kosovë e dëshmon qartë se ka për qëllim destabilizimin e vendit.