Prokuroria e shtetit të Kosovës nuk do të fillojë hetime lidhur me bisedat e përgjuara telefonike të shefit të grupit parlamentar të Partisë Demokratike të Kosovës, Adem Grabovci, me zyrtarë të ndryshëm të kësaj partie, përfshirë edhe ish-kryetarin e saj, Hashim Thaçi, dhe kryetarin aktual, Kadri Veseli.

Kryeprokurori i Shtetit, Aleksandër Lumezi, tha se përgjimet e bisedave telefonike të zyrtarëve të lartë të PDK-së kanë qenë objekt i shqyrtimit ndërkombëtar, të prokurorit të Eulex-it, në rastin e ish-Ministrisë së Transportit dhe Infrastrukturës, në vitin 2011.

“Niveli i provave që kanë qenë objekt i vlerësimit nga prokurori ndërkombëtar, sipas tij, nuk kanë qenë të mjaftueshme për të ngritur akuzë”, tha Lumezi.

Bisedat e përgjuara të shefit të grupit parlamentar të PDK-së, Adem Grabovci, u publikuan pak ditësh më parë nga gazeta në internet, Insajderi.com, dhe në bazë të tyre zyrtarë të lartë të Partisë, sipas gazetës, shfaqin ndikimin e ushtruar nga kjo parti në emërimet në postet qeveritare, në drejtësi, media dhe në polici.

Gazeta pohon se ka mbi njëmijë biseda të përgjuara telefonike, të nxjerra me vendim gjykate, gjatë fundvitit 2011, dhe ato u rishfaqën sërish pas gati pesë vjetësh.

Në dhjetor të vitit 2012 u publikuan disa përgjime, ku protagonist ishte prapë shefi i grupit parlamentar, Adem Grabovci, dhe në to u përfshinë çështje të ndryshme të veprimtarisë qeveritare e partiake.

Zyrtarë të EULEX-it, që përgjuan bisedat me vendim të gjykatës në kuadër të hetimeve në ministrinë e Transportit, Postës dhe Telekomunikacionit, thanë se “materialet e bisedave u bënë publike pasi i ishin dorëzuar Gjykatës dhe Këshillit të Mbrojtjes në një proces gjyqësor”.

Pesë vjet më pas, publikimi i bisedave të përgjuara ka nxitur sërish reagime. Shefi i grupit parlamentar të PDK-së, Adem Grabovci, ka theksuar se publikimi i bisedave “është tendencë për eliminime politike”.

Organizata të shoqërisë civile kërkojnë ndriçimin e plotë të këtyre zhvillimeve, ndërsa në prokurorinë e shtetit thonë se janë “duke i analizuar ato”. (REL)

Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, u bëri thirrje sot pjesëmarrësve në tryezën shkencore-profesionale që të bëjnë “debat të hapur dhe profesional dhe të shpalosin argumentet. Ai tha se shenjimi i vijës kufitare me Malin e Zi ka marrë mbështetje nga Bashkimi Evropian dhe Kosova, sipas tij, nuk ka humbur asnjë pjesë të territorit të saj”.

Debati i thirrur nga kryesia e Kuvendit të Kosovës, me kërkesë të 24 deputetëve nga radhët e LDK-së, LVV-së dhe PDK-së, do të përballë gjatë ditës së mërkurë komisionin shtetëror për demarkacion me Malin e Zi dhe eskpertët e fushës, si dhe deputetët e Kuvendit.

Presidenti Thaçi i dha një mbështetje të fuqishme komisionit shtetëror, duke e cilësuar punën e tij “të drejtë” që ka nxjerrë një “marrëveshje me Malin e Zi e cila është përkrahur nga të gjithë mbështetësit e Kosovës”.

“Shënjimi i vijës kufitare ka marrë mbështetje nga Bashkimi Evropian. Ju ftoj për një debat sa më të hapur dhe sa më profesional, ku do të shpalosen vetëm argumentet. Ftoj që të keni parasysh se sot nuk është në pyetje vetëm marrëveshja, por edhe aftësia shtetërore e Kosovës. Aftësia për të arritur marrëveshje ndërkombëtare, për të funksionuar si shtet dhe si anëtar i barabartë”, tha presidenti Thaçi, duke nënvizuar se “Kosova nuk ka humbur asnjë metër katror të territorit të vet.”

“Institucionet dhe komisioni kanë bërë demarkacion e nuk kanë bërë histori”, ka thënë presidenti Thaçi.

Edhe kryeministri i Kosovës, Isa Mustafa, ka dhënë pothuaj të njëjtin vlerësim me Presidentin, duke thënë se “Kosova nuk ka humbur terroritror me marrëveshjen e arritur më Malin e Zi.

Ai tha se puna që ka bërë komisioni shtetëror për demarkacion është e drejt dhe caktimi i kufijve është bërë në mënyrë të saktë.

“Nëse themi se kemi humbur tokë. Ejani sot ta argumentojmë. Unë mendoj se përfundimi i këtij takimi meriton të jetë pranim i fakteve se nuk guxojmë të luajmë me fatin e Kosovës dhe të qytetareve të saj për interesa politike as të pozitës e as të opozitës. Ne duhet të punojmë bashkërisht për interesa reale të çdo njeriu në Kosovë”, tha Mustafa.

Debati për demarkacionin që po zhvillohet në një sallë alternative të Kuvendit, nisi me fjalën e kryetarit të Kuvendit, Kadri Veseli, i cili theksoi se debati për demarkacionin i ka munguar venditpër një kohë të gjatë.

“Duhet të punojmë për interesat e qytetareve dhe për dinjitetin e tyre. Kjo është një mundësi e mirë që ballafaqohen argumentet për kufirin. Është e rëndësishme që të përçohen mesazhe të mira që Kosova të këtë raporte të mira më shtete fqinjët”, tha Veseli. (REL)

Pavarësisht rezultatit të tryezës për debat të thirrur nga Kryesia e Kuvendit të Kosovës dhe klimës që mund të krijohet, procesi i miratimit të marrëveshjes së debatueshme për Demarkacion të kufirit me Malin e Zi, pritet të kalojë në një seancë të rregullt brenda gjysmës së dytë të muajit gusht, thonë burime të afërta me procesin.

Qeveria e Kosovës, thuhet se, brenda pak ditësh mund ta dërgojë në Kuvend Marrëveshjen për Demarkacion me Malin e Zi, duke kërkuar pajtimin e shumicës për të kaluar një kusht të domosdoshëm evropian.

Mësohet se drafti i ri që pritet ta diskutojnë deputetët e Kuvendit të Kosovës gjatë javëve në vijim, do të përmbajë një klauzolë të veçantë me të cilën do të kërkohet që, siç thuhet, “çështjet kontestuese të rinegociohen me Malin e Zi”.

Ky thuhet të jetë një prej kompromiseve që mund të jenë arritur me opozitën, e cila ka kundërshtuar fuqishëm ratifikimin e marrëveshjes me Malin e Zi, për shkak të, siç thotë, humbjes së një pjese të territorit të Kosovës.

Radio Evropa e Lirë mëson se deputetët e Kuvendit të Kosovës do të mund të vendosin që në vend të këtij formulimi të kërkojnë “arbitrazh ndërkombëtar” në diskutimin për Marrëveshjen për Demarkacion, që do të organizohej brenda javësh në Kuvend, dhe që si diskutim do të shënonte edhe një hap përpara në përmbushjen e një kushti të rëndësishëm evropian.

Nëse për asgjë tjetër, debati i Kuvendit të Kosovës, që pritet të mbledh për herë të parë palët në ‘konflikt’, do të mund të vlerësohet si një mënyrë për të tejkaluar një situatë të pamundshme të krijuar në Kosovë dhe për t’i hapur asaj rrugën për dy procese të rëndësishme: liberalizimin e vizave për qytetarët e vendit dhe vazhdimin e punës për ndërtimin e Gjykatës Speciale.

Kushti i liberalizimit të vizave për Kosovën, i vënë nga Komisioni Evropian në rekomandimin e tij për lëvizjen e lirë të qytetarëve për Demarkacion të kufirit me Malin e Zi, përfundimisht duhet të plotësohet me fillimin e muajit shtator, kur Parlamenti Evropian do të duhej të votonte mbi raportin e raportueses Tanja Fajon për t’i hapur rrugën Këshillit Evropian që ta bëjë të njëjtën gjë.

Nëse Kosova kalon afatet e përcaktuara, dhe jo më larg se deri më 20 tetor, procesi i liberalizimit të vizave do të shtyhej për një periudhë të pacaktuar kohore, me cilësimin se ajo nuk mund të menaxhojë proceset e brendshme.

Gjithsesi se votimi në Kuvendin e Kosovës, në çfarëdo forme do të mund të shpëtonte edhe qeverinë aktuale të Kosovës e cila është gjendur përballë një konfrontimi të rëndë më opozitën, që po kundërshton Marrëveshjet e nënshkruara prej saj.

Me bllokadën që çon drejt problemeve edhe me partnerin e koalicionit, Lidhja Demokratike e Kosovës është detyruar që të kërkojë përmes deputetëve të saj e në bashkëveprim me Lëvizjen Vetëvendosje një zgjidhje përmes tryezës për debat duke e cilësuar atë si të domosdoshëm për të nxjerrë vendin nga situata e krijuar.

Tryeza, i thanë Radios Evropa e Lirë zyrtarë të partive në pushtet, do të zbardhë edhe agjendën e Kuvendit në ditët në vijim. (REL)

Autoritetet e Malit të Zi kanë ritheksuar se nuk do ta ri-negociojnë procesin e Demarkacionit ndërkohë që institucionet e Kosovës po vazhdojnë të kërkojnë mënyra për ta ratifikuar marrëveshjen e arritur vitin e kaluar për kufirin me Malin e Zi.

Anëtari i Këshillit të politikës së jashtme të Parlamentit të Malit të Zi Nikollë Gegaj, i ka thënë Radios Evropa e Lirë se në Mal të Zi “nuk po shqyrtohet mundësia e përkufizimit të sërishëm të vijës kufitare me Kosovën”.

Ai ka bërë të ditur se marrëveshja për Demarkacionin e nënshkruar nga nivelet më të larta të të dyja shteteve dhe në praninë e përfaqësuesve të bashkësisë ndërkombëtare, ka mbetur që të ratifikohet nga pala e Kosovës.

“Nuk besoj që do të bëhet rivlerësimi i asaj që është nënshkruar dhe miratuar nga ana e Komisioneve që kanë kryer punë të mirë si dhe të qeverive të të dyja vendeve. Kuvendi i Malit të Zi e ka ratifikuar marrëveshjen prandaj edhe pritet që shteti mik Kosova ta bëjë të njëjtën“, ka thënë Gegaj, duke rikujtuar se edhe presidenti amerikan, Barack Obama në takim me ambasadoren e Kosovës në Uashington e ka përkrahur ratifikimin e marrëveshjes.

Gegaj thotë se “ajo që është bërë mund të shërbejë si një model i bashkëpunimit për të tjerët në rajon dhe njëkohësisht dërgohet edhe një porosi pozitive në rajonin e Ballkanit Perëndimor se mund të bashkëpunohet dhe të vihet deri të zgjidhjet që janë në interes të përbashkët”.

“Demarkacioni ndërmjet shteteve që kanë dalë pas shpërbërjes së Jugosllavisë është proces i rëndë dhe i ndërlikuar, por që duhet të zgjidhet“, thekson Gegaj.

Deklarata e anëtarit të Këshillit të politikës së jashtme të Parlamentit të Malit të Zi Nikollë Gegaj, vjen një ditë përpara organizimit të një debati në formë tryeze e cila është thirrur nga Kryesia e Kuvendit të Kosovës.

Kjo formë e debatit për çështjen e demarkacionit me Malin e Zi bëhet për herë të parë dhe pas kundërshtimeve me forcë të opozitës për miratimin e demarkacionit në Kuvend, madje edhe me përdorim të gazit lotsjellës.

Tryeza nuk ka karakter vendimmarrës, por llogaritet se do t’i paraprijë seancës vendimmarrëse në Kuvend.

Duke folur për këtë debat i cili pritet të sjell argumente dhe fakte rreth marrëveshjes së demarkacionit më Malin e Zi, Xhavit Haliti, nënkryetar i Kuvendit të Kosovës nga radhët e Partisë Demokratike të Kosovës, i pati deklaruar Radios Evropa e Lirë se do të jetë një mundësi shtesë për t’u ulur dhe për të biseduar për çështjen e demarkacionit.

“Ajo që është e mira e këtij debati do të jetë përpjekja e ekspertëve, e atyre që e mbështesin dhe atyre që e kundërshtojnë formën e tanishme të Marrëveshjes për demarkacion me Malin e Zi, që të përpiqen ta argumentojnë votimin ose mosvotimin e kësaj marrëveshjeje”, ka thënë Haliti.

Në anën tjetër, përfaqësuesit e partive politike në opozitë, janë skeptikë se debati mbi demarkacionin me Malin e Zi, do të sjellë një konsensus të partive politike lidhur me këtë çështje.

Deputeti i Kuvendit të Kosovës nga radhët e partisë më të madhe opozitare, Lëvizja Vetëvendosje, Driton Çaushi, i ka thënë Radios Evropa e Lirë se nuk shpresojnë që ky debat do të ketë ndikim në vendim-marrje.

“Është me rendësi të theksohet se procesi i demarkimit është proces shkencor dhe aspak politik. Duke pasur parasysh që tash e 12 muaj janë injoruar zërat e shkencës dhe është shtyrë përpara një marrëveshje e dëmshme për Kosovën, nuk ka vend për optimizëm se për këtë çështje do të arrihet një konsensus i partive politike”, ka thënë Çaushi.

Partitë politike opozitare vazhdimisht kanë deklaruar se nuk janë kundër demarkacionit të kufirit me Malin e Zi, e aq më pak kundër procesit të liberalizimet të vizave, por sipas tyre, opozita është kundër faljes së 8,200 hektarëve të tokë.

Mali i Zi dhe Kosova kanë nënshkruar marrëveshjen për përkufizim të vijës kufitare në Vjenë në fund të muajit gushtit të vitit të kaluar në praninë e presidentit malazez Filip Vujanović dhe kryeministrit të Kosovës Isa Mustafa, si dhe në prani të ministrit të jashtëm të Austrisë Sebastian Kurz.

Ratifikimi i Marrëveshjes së Demarkacionit me Malin e Zi është kushti i fundit të cilin Bashkimi Evropian pret që Kosova ta zbatojë, para se kjo e fundit ta marrë liberalizimin e vizave. (REL)

Në Kosovë mund të importohen të gjitha veturat nga shtetet e Evropës dhe botës, pavarësisht vjetërsisë se tyre.

Ekspertë të mjedisit dhe përfaqësues të shoqërisë civile shprehin shqetësimin se përdorimi i veturave të vjetra në Kosovë, ka ndikuar në ndotjen e ajrit dhe rritjen e aksidenteve në trafik.

Në mars të vitit të kaluar, qeveria e Kosovës ka hequr kufizimet për importin e veturave, pavarësisht vjetërsisë.

Njëherësh, është ulur edhe akciza për import të veturave.

Sipas Ministrisë se Punëve të Brendshme në Kosovë, thuhet se automjete aktive në vend janë mbi 385 mijë. Kurse 308 mijë automjete janë regjistruar në vitin 2015, që përfshin regjistrimin e parë të automjeteve, vazhdimin e regjistrimit të automjeteve, legalizimin e automjeteve, si dhe ri regjistrimin e automjeteve.

Marrë në përgjithësi, mesatarja e vjetërsisë së veturave që qarkullojnë në Kosovë është 18 vite, apo 10 vite më shumë se sa mesatarja e veturave që qarkullojnë brenda Bashkimit Evropian, thuhet në një analizë të publikuar në fund të vitit të kaluar nga Instituti për Hulumtime të Avancuara “ Gap”.

Jeton Mehmeti, nga ky institut, për Radion Evropa e Lirë ka thënë se aktualisht në Kosovë 90 për qind e veturave janë të vjetra, dhe kjo, sipas tij, ka efekte negative në shoqëri.

“E para; siguria e qytetarëve është vënë në rrezik pasi kontrollet teknike nuk kanë shtuar masat për kontrollin teknik të veturave që regjistrohen në Kosovë. Dhe e dyta; kjo ka shkaktuar ndotje të madhe në ambient. Edhe ashtu Kosova ka një ndotje të madhe të ambientit nga industria prodhuese, kurse qarkullimi i veturave të vjetra ka shtuar edhe më shumë nivelin ndotjes se ambientit”, thotë Mehmeti.

Sipas shifrave zyrtare, tregu i Kosovës për vetura të vjetra shkon deri në 20 mijë në vit, kurse vetura të reja, mesatarisht 1,200 automjete të reja brenda vitit.

Trafiku apo makinat konsiderohen një ndër ndotësit më të mëdhenj të ajrit në Kosovë, konkretisht në Prishtinë, thotë Agron Bektashi nga Qendra Rajonale e Mjedisit (REC). Në një prononcim për Radion Evropa e Lirë, ai ka thënë në rajonin e Prishtinës vetëm 2 për qind e makinave janë të prodhuar në vitin 2010- 2014, kurse rreth 30 për qind e makinave janë mbi 25 vjet të vjetra.

“Kjo është një përqindje mjaft e madhe, duke marrë parasysh se makinat e vjetra dhe sistemi i djegies së tyre nuk i plotëson kushtet as të drafteve evropiane, por as të mbrojtjes se mjedisit. Për aq më tepër që janë ndotës të drejtpërdrejtë, siç është lirimi i gazrave, krijojnë më tepër zhurmë dhe mbeturina etj.”, shprehet Bektashi.

Përdorimi i këtyre makinave, thotë Bektashi, çdo ditë e më tepër po rrezikon shëndetin e përgjithshëm të qytetarëve të Kosovës. Sipas tij, 50 për qind e makinave nuk është dashur të jenë në qarkullim në komunikacion.

“Mund të them se makinat të cilat në Kosovë kalojnë mbi 15 vjet, kurse mos të flas për këto që janë mbi 25 vjeç, janë një ndër ndotësit më seriozë të mjedisit edhe rrezikues direkt të sëmundjeve më organe aspirative, siç janë ato të frymëmarrjes, mushkërive e të tjera”, thotë Bektashi.

Efekti pozitiv i heqjes së kufizimeve të veturave është rritja e të hyrave doganore. Por, përfaqësues të shoqërisë civile thonë se efektet negative në ambient, shëndet dhe rrezikshmëria në komunikacion tejkalojnë shumëfish efektet pozitive nga të hyrat doganare. (REL)

Me gjithë përpjekjet e autoriteteve kompetente për mbështetje të sektorit privat, por edhe marrëveshjeve të nënshkruara me vendet e Bashkimit Evropian për lehtësime tregtare, tregu i Kosovës vazhdon të dominohet nga prodhimet e huaja, pasi vazhdon të ketë shpërputhje të madhe mes eksportit dhe importit.

Sipas shifrave zyrtare, vlera e gjithsej importeve në Kosovë, në vitin 2015, ka arritur në 2.6 miliardë euro, që paraqet një rritje vjetore prej 3.8 për qind. Kurse, vlera e eksportit të produkteve të Kosovës në vende të ndryshme të Evropës dhe botës ka arritur në vlerën 325.3 milionë euro, që përkon me një rritje të dobët vjetore prej 0.2 për qind.

Përfaqësues të prodhueseve dhe eksportuesve pohojnë se varshmëria e tregut të Kosovës nga produktet e huaja, tregon për politikat e pafavorshme fiskale, më të cilat përballen prodhuesit e Kosovës.

Problemet e eksportuesve janë të ndryshme, varësisht nga veprimtaria prodhuese, thotë kryetari i Shoqatës së Eksportuesve të Kosovës, Nexhat Hasani.

Sipas tij, edhe vetë pronarët e kompanive prodhuese nuk kanë shumë njohuri për kriteret dhe standardet e kërkuara nga Bashkimi Evropian.

“Te veprimtaria e produkteve ushqimore, sidomos në botën e prodhimeve shtazore kemi probleme, të cilat nuk e njohin origjinën e prodhimit. Vendet e Bashkimit Evropian nuk i pranojnë ato certifikata, kështu që eksportet mund të bëhen në vendet e rajonit, por jo në tregjet e BE-së”.

“Kemi probleme me certifikim, me përcaktimin e standardeve; cilat standarde, cilat kritere, kualitete duhet të përcaktohen për prodhuesit vendor. Ndërkaq, në lëmi tjera, është problemi tregut, nuk jemi njohës të mirë të tregjeve”, thotë Hasani.

Kurse, drejtori ekzekutiv i Klubit të Prodhuesve të Kosovës, Astrit Panxha, për Radion Evropa e Lirë, ka përmendur probleme tjera të prodhuesve të Kosovës, duke filluar nga mosfurnizimi i rregullt me energji elektrike, politikat e pafavorshme fiskale, ekonomia joformale dhe mungesa e fuqisë punëtore të specializuar në profile të ndryshme.

“Qasja duhet të fillojë nga Qeveria- ajo nuk duhet ta shikojë biznesin si burim i të ardhurave tatimore, por si partner që do të zhvillojnë së bashku Kosovën. Deri më tash fokus i Qeverisë ka qenë zhvillimi i infrastrukturës rrugore, do të thotë duhet të ketë një zhvendosje që mos të ndërtojmë më autostrada të reja, por duhet të fuqizohen fabrikat në mënyrë që të kenë qarkullim të mallit në autostradat ekzistuese”.

“Do të thotë ka pasur hapa të Qeverisë në fuqizimin e prodhimit, kemi ndryshime në politikat fiskale, por ato nuk janë të mjaftueshme që prodhuesit tanë të jenë konkurrentë në rajon”, deklaron Panxha.

Edhe përfaqësues të komunitetit të biznesit në Kosovë i vlerësojnë shqetësuese kushtet, në të cilat e zhvillojnë veprimtarinë prodhuesit në Kosovë.

Agim Shahini, kryetar i Aleancës Kosovare të Biznesit, thotë se politikat fiskale në Kosovë janë të pafavorshme për industrinë e prodhimit.

“Duke importuar produkte, po eksportojmë para të gatshme. Në anën tjetër, po importojmë edhe inflacion dhe në shumicën e rasteve edhe produkte të dyshimta. Fjala është për informalitet, i cili vlerësohet se është rritur në 38 për qind. Kjo shifër për bizneset dhe prodhuesin vendor është konkurrencë e padrejtë”, thotë Shahini për Radion Evropa e Lirë.

Prodhuesit në Kosovë, vazhdimisht u kanë bërë thirrje institucioneve të vendit që të krijojnë politika të favorshme fiskale për të rritur eksportin.

Strategjia e orientuar drejt rritjes së eksportit, kishin theksuar ata, duhet të konsiderohet nga autoritetet kompetente si një faktor kyç në zhvillimin ekonomik të vendit.

“Pas publikimit në disa media se është arrestuar shtetasi iranian H. A. B., për hir të informimit të drejtë të opinionit publik, Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës njofton se ky person nuk është arrestuar”, thuhet në fillim të kumtesës së sotme të prokurorisë.

Mëtutje në kumtesë theksohet se kjo prokurori, më 25 korrik 2016, “ka ngritur aktakuzë pranë Gjykatës Themelore në Prishtinë, kundër shtetasit iranian H. A. B., për katër vepra penale”, përfshirë edhe “parandalimin e financimit të terrorizmit”.

Prokurorja e rastit ka kërkuar nga Gjykata Themelore në Prishtinë, “që të akuzuarin ta shpallë fajtor për kryerjen e këtyre veprave penale dhe të shqiptohet dënimi plotësues: ndalimi i ushtrimit të profesionit, veprimtarisë ose detyrës, konfiskimi i shumës prej 30 mijë eurove dhe dëbimi i të huajit nga territori i Republikës së Kosovës”.

Mijëra shqiptarë në Kosovë kanë marrë pjesë në ceremoninë e varrimit të të riut 21 vjeçar, Diamant Zabërgja, i vrarë javën e kaluar në Munih të Gjermanisë.

I ndjeri Zabërgja ishte vrarë nga 18 vjeçari gjermano-iranian, i cili në një qendër tregtare në Munih i ka vrarë 9 vetë, të premten e kaluar, dhe plagosur disa të tjerë. Ai pastaj e ka vrarë edhe vetveten.

Të afërmit, njerëz të tjerë dhe zyrtarë qeveritarë, kanë marrë pjesë në varrimin e Diamant Zabërgjes, në fshatinë Ropicë afër Vushtrisë. Arkivoli i tij ishte mbështjellur me flamurin kombëtar kuq e zi, raporton agjencia AP.

Dy vajza të reja shqiptare, Armela Segashi dhe Sabina Sulaj, po ashtu, janë vrarë në sulmin në Munih.

Armela Segashi u varros sot në Podujevë, ndërsa Sabina Sulaj do të varroset në Gjermani.

Ecim një rrugë të vështirë me baltë, drejt rrugës kryesore të fshatit për të arritur një shtëpi të vogël me tulla.

Një burrë në moshë mesatare qëndron në fund të një oborri të mbuluar nga rrënjë të gjata dhe mobilje. Derisa e fshin djersen nga balli, ai e lyen me të bardhë një depo të vogël.

“Është tragjedi”, thotë bujku Fehmi Maliqi, derisa ulet në një stol që lëshon zëra thua se po thehet.

Ai e thotë këtë për nipin e tij, që është i zhdukur prejse është larguar nga zona e varfër në fushat e varfëra të Kosovës lindore.

Në vitin 2014, 27 vjeçari Alejhim Maliqi i kishte thënë familjes së e ka fituar një bursë për studime në Universitetin e njohur Al Azhar në Kajro. Ai më pas e mori bashkëshorten dhe dy fëmijët e tij dhe u largua nga vendi.

..Për të mos u parë apo dëgjuar më.

Heshtja ka zgjuar dyshimin e të afërmëve nëse ai po lufton në Siri. Ky shqetësim është konfirmuar kur autoritetet e Kosovës në muajin maj e kanë lëshuar një urdhër arrest ndërkombëtar për të.

Fehmiu e mban kokën me duart e mbuluara me ngjyrë. “Nuk kemi më ndonjë kontakt me të, kështu që nuk e dimë nëse është i gjallë apo jo”, thotë ai.

Qeveria vlerëson se Alejhim Maliqi është në mesin e 300 njerëzve nga Kosova që kanë shkuar në Lindje të Mesme për të luftuar përkrah grupeve ekstremiste, duke e bërë kështu Kosovën me gati 2 milionë banorët e tij një nga kontribuesit më të mëdhenj në Evropë për këto organizata.

Rreth 50 xhihadistë të radikalizuar në Kosovë janë vrarë gjatë luftimeve në Siri apo Irak, derisa 120 janë rikthyer në Kosovë.

Fehmiu kujdeset për shtëpinë e familjes derisa të afërmit e tjerë janë larguar për në qytetin e Gjilanit. Vëmendje e mediave ishte bërë e pamundshme për tu përballur.

Fehmiu e përshkruan Alejhimin si njeri “të mirë, të respektueshëm dhe inteligjent”.

“Ai e donte shkollën, ishte nxënës i shkëlqyeshëm. Ka qenë person i mirë”.

Medreseja radikale

Xhaxhai i tij thotë se rruga e Alejhimit drejt radikalizmit ka filluar kur e ka përfunduar shkollën fillore dhe pas regjistrimit në një medrese, apo shkollë fetare në Gjilan ku e ka studiuar Kuranin për disa vjet.

Alejhimi ishte i detyruar të shkojë në Medrese sepse familja nuk kishte mundësi financiare ta dërgonte në shkollë të mesme, thotë Fehmiu.

Medreseja ishte gratis ndërsa Alejhimit i është dhënë një dhomë në konviktin e shkollës si dhe para dhe rroba.

Shkolla udhëhiqej nga Zeqirja Qazimi, një imam famëkeq i cili më 20 maj është dënuar me 10 vjet burg pasi është shpallur fajtor për rekrutimin e të rinjëve nga Kosova për të luftuar përkrah militantëve të grupit radikal, Shteti Islamik në Siri.

Në pjesën e fundit të vitit 2014, autoritetet e Kosovës kanë mbyllur 14 organizata humanitare, përfshirë edhe atë ku Alejhimi mbante mësimin fetar, pasi dyshohej se kanë lidhje me grupe ekstremiste islamike.

Sipas një ligji të ri, Kosova mund të burgos deri në 15 vjet qytetarët e saj nëse marrin pjesë në luftëra të huaja.

Por, pak njerëz janë akuzuar ndërsa shumë janë lënë të lirë.

Dhjetëra organizata humanitare që kanë punuar fshehtas dhe medreset e financuara nga Arabia Saudite dhe vendet e tjera të Gjirit operojnë në tërë Kosovën dhe promovojnë një version ekstrem të Islamit.

Fondacionet humanirate akuzohen se iu shpërlajnë trurin të rinjëve nga Kosova duke i rekrutuar ata për grupet ekstremiste jashtë vendit.

Fondacionet nga Lindja e Mesme kanë abuzuar me të varfërit, komunitetet rurale si Busavata që neglizohen me të madhe nga qeveria dhe ku papunësia mund të arrij deri në 50 %, duke i bërë kështu të rinjët si cak i lehtë për indoktrinim.

Ideologjia ultrakonservative duket që në Busavatë ka fituar terren.

“Të rinjtë nuk kanë çfarë të bëjnë tjetër”, thotë Fehmiu, derisa bën me gisht drejt xhamisë kryesore, ndërtesa e vetme e re në tërë fshatin.

“Ata janë të varfër dhe kështu, për të kaluar kohën shkojnë në xhami për tu lutur”, thotë më tej ai.

“Të gjithë jemi të turpëruar”

Pas studimeve të kryera në medresenë në Gjilan, Alejhimi është kthyer në Busavatë ku është bërë imami i fshatit. Ai ka punuar si hoxhë për gjashtë vjet.

“Atëkohë e vërej se ai ka ndryshuar”, thotë Abedin Maliqi, drejtori i shkollës fillore “Hasan Prishtina” në të cilën ka qenë nxënës edhe Alejhimi.

“Ne mund ta vërenim se ai është bërë me ekstrem”, thotë ai.

Alejhim e ka mbajtur një mjekërr të gjatë ndërsa ka mbajtur ligjerata të ashpra në xhaminë e fshatit, ku ai ka folur për ligjet e sheriatit, përfshirë edhe ndalimin e plotë të alkoolit dhe mbulimin e detyrueshëm të grave.

“E doja shumë sepse ishte fëmijë shumë i mirë”, ka thënë Abedini, një burrë i shkurtë me trup në moshë nga fundi i të 50-ve.

“Jam i befasuar që një fëmijë si ai ka përfunduar aty ku ka përfunduar. Mendoj se ka qenë viktimë”, thotë drejtori në zyrën e tij.

Abedini bën me gisht drejt një dollapi të mbushur me trofe dhe medale, shumica e të cilave janë fituar nga Alejhimi, të cilin drejtori e quan “nxënësi i tij më i mirë”.

“Sot, ai është në një gjendje që të gjithëve na vjen turp”, thotë ai derisa zgjatet në karrikën e tij gati të thyer.

“Ai vidhte dardha”

Para tre vjetësh, Alejhimi i kishte kërkuar ndihmë babait të tij për të udhëtuar drejt Egjiptit për studime.

Babai i tij e kishte shitur lopën e vetme, të vetmën pasuri të familjes, në vlerë rreth 900 dollarë me idenë se po e ndihmon djalin për shkollim.

Abedini thotë se varfëria dhe dëshpërimi e kanë krijuar mundësinë për “manipulimin” e Alejhimit nga fondacionet radikale islamike dhe medreset që janë ende aktive në këtë zonë.

Ai e kujton një ngjarje nga fëmijëria e Alejhimit që ende e trishton atë: “Ai vidhte dardha nga shtëpia ime për t’i shitur që me paratë e fituara të vlej fletore për shkollë”.

“Kur mendoj për Alejhimin, më dhemb zemra”, thotë ai derisa ecën korridoreve të errta të shkollës.

“Nëse do të mundja, do të ulesha dhe do të bisedoja me të”, thotë Abedini. Ai ndalet përkohësisht për të fërkuar sytë me mëngen e këmishes dhe shton: “por nuk e dij se si ta gjejë atë apo nëse është ende gjallë”.

Përgatiti: Artan Haraçia