Naufraghi.ch
Deri para pak ditësh ‘Novaya Gazeta’ (për të cilën punonte edhe Anna Politkovskaya) ishte gazeta më e pavarur dhe më e guximshme në Rusi në denoncimin e diktaturës Putiniane dhe gjithashtu luftës kundër Ukrainës, publikimi i së cilës është pezulluar, për shkak të presionit të Kremlinit, i cili e kërcënonte me heqje licence dhe, si rrjedhim, duke ia hequr mundësinë për të pasur të ardhme. Pezullimin e vendosi drejtori i saj, Dimitri Muratov, Çmimi Nobel për Paqe 2021. Para këtij dorëzimi të përkohshëm, Muratov dha një intervistë të filmuar me plot intensitet dhe me rëndësi të jashtëzakonshme për Katerina Gordeeva, e cila gjithashtu ka mundur të rifillonte punën në një staf redaktues që jeton dhe punon duke ditur në mënyrë perfekte rreziqet që ka çdo gazetar në përpjekjen për të thënë të vërtetën e tij. Muratov gjurmon njëzet vitet e perandorisë Putiniane, pa pasur frikë të renditë të gjitha arsyet pse Rusia sot drejtohet nga një diktator.
Në videon në YouTube mund të aktivizoni titrat në italisht. Më poshtë raportojmë përkthimin nga Elisa Baglioni, Giulia De Florio, Luisa Doplicher dhe Claudia Zonghetti botuar nga Valigia Blu. – Voal.ch e ka bërë përkthimin nga italishtja si më poshtë:
Dmitrij Muratov (në tekstin e mëtejmë DM): A e dini se ju kemi ndryshuar emrin në program? Pyete edhe atë. Tani quhet: “Thuaj JO Gordeeva”.
Katerina Gordeeva (KG): Jo, nuk më pëlqen.
Zëri nga jashtë: Jo luftës, jo asaj!
KG: Unë nuk jam luftë, unë, në fakt …
KG: Nuk e marr nga larg: si është?
DM: Ka dy anë të medaljes, si gjithmonë. Njëra është audienca jonë. Rreth katër milionë e gjysmë njerëz na lexojnë çdo ditë: në uebsajt dhe në rrjetet sociale; ne e shohim nga statistikat: rreth 27, ose më mirë më shumë se 27 milionë kontakte. Pala tjetër… E dini, ne kemi parë tashmë shumë, jemi mësuar me të: vdekjet e miqve dhe kolegëve, lufta në Çeçeni, lufta në Gjeorgji… Kemi pësuar qindra kërcënime. Fashistët, nazistët rusë të BORN-it [organizata militante e nacionalistëve rusë, NdT] na sollën kokat e derrit në mënyrë që ne të kuptonim se çfarë mund të na ndodhte të gjithëve, nga pastruesit deri te kryeredaktori. Me pak fjalë, i kemi parë të gjitha ngjyrat… Prandaj, do të thoja që për momentin nervat janë shumë të tendosura. Sigurisht, për më të rinjtë muzika është ndryshe. Humori i tyre varion nga kurioziteti deri te dekurajimi dhe vetëkuptohet se dëshira për t’u larguar mes tyre është shumë e fortë. Ne kemi skanuar tashmë pasaportat e tyre… Pra, nëse lind mundësia…
(Mbledhja e redaksisë e Novaya Gazeta)
– Nëse nuk ka asgjë tjetër, le të kalojmë te lajmet.
– Ndërmjet natës së kaluar, kësaj nate dhe sot në mëngjes kompanitë e huaja janë larguar të gjitha. Të gjithë prodhuesit e makinave: Mercedes, BMW, Toyota dhe kështu me radhë. Për aeroplanët dhe aeroportet, asgjë nuk është e qartë pse Airbus dhe Boeing po kërkojnë të kthejnë 520 avionë të marrë me qira. Nëse i besojmë RBK-së, i vetmi opsion që mendon qeveria është shtetëzimi i flotës.
DM: Dje fola me mjekët: praktikisht, stomatologët duhet të mbyllen, sepse të gjitha gjërat e përdorimit të përbashkët, duke përfshirë implantet, kurora, trap etj., ishin kryesisht gjermane. Një gjë tjetër: dje fola me një nga kirurgët tanë më të mirë, mund të harrojmë protezat. Femuret, ijet dhe gjunjët: ishin të gjitha gjëra të huaja… Protezat tona konsumohen shumë shpejt. Dhe ndërsa kinezët kopjojnë gjithmonë evropianët më së miri, me ato të tyret nuk bëhet asnjë krahasim.
– Në temën mjekësore, mund të shtoj probleme shumë më serioze: transplantet e palcës kockore janë pezulluar dhe më shumë, Organizata Ndërkombëtare për Ndihmën e Kancerit refuzon pacientët që vijnë nga Rusia – Ata refuzojnë t’i marrin jashtë vendit, por vazhdojnë t’i ndihmojnë këtu – Dhe përsëri, për të kuptuar, një aspekt tjetër kyç. Nuk ka rezerva valutore. Banka qendrore që pretendon të vendosë rregullimin e këmbimit valutor në masën 30% duke taksuar blerjen e valutës dhe duke eliminuar 20% TVSH-në për arin do të thotë se teknikisht nuk ka blerës për tonelatat e arit që kanë llogaritur. Do të thotë se ata menduan se po i shisnin dikujt që, në vend të kësaj, tha jo. Pra, ata do të përpiqen të marrin paratë e njerëzve duke përdorur arin si kolateral.
– A do të kenë në dorë kasafortat?
– Po.
– Fantastike.
– Më shumë lajme?
– Cherson ka rënë dhe ata vazhdojnë të bombardojnë Kharkovin [forma ruse e emrit të qytetit; ai ukrainas është Kharkiv. Për dy qytetet e ardhshme forma ukrainase është përkatësisht Černihiv dhe Kyijv, NdT], ku tashmë kanë goditur katedralen. Bombardimet vazhdojnë gjithashtu në Černigov dhe Kiev. Këto janë lajmet nga fronti.
…
DM: Këto janë kopertinat e këtij viti, shikoni?
KG: Po.
DM: Kam folur me një shokun tim, një pilot i jashtëzakonshëm dhe i njohur. Zakonisht pilotët nuk janë yje, ai është: ai është më i miri. Më tha se avionët “do të ngjiten në beton”. Është zhargoni i tregtisë dhe është i tmerrshëm. Ata nuk do të kenë pjesë dhe avionët e marrë me qira do të kthehen në bazë. Dhe kini parasysh se 50% e flotës sonë përbëhet nga Airbus. Njerëzit nuk do të mund të takohen sepse asgjë nuk mund të ngrihet. Askush nuk do të largohet: as avionët, as ne.
KG: Por deri në momentin e fundit e kishit imagjinuar se lufta ishte e mundur?
DM: Fatkeqësisht e kishim marrë me mend, dhe pak më përpara bile. Kemi pasur shumë diskutime për këtë temë: mes nesh, mes zyrave të ndryshme, me të gjithë. E dinim se do të ndodhte menjëherë pas Olimpiadës. Dhe se Paraolimpiada, e cila ishte menjëherë pas, atyre nuk do t’u interesonte. Ne rregulluam menjëherë disa pika. E para: të flasësh me të gjithë, me të gjithë dhe gjithmonë, sepse reagimi ndaj fjalëve është një mekanizëm i lindur. Por nëse lufta fillon, ata nuk na lënë zgjidhje. Këtë e kishim kuptuar për disa gjëra. Në disa prej deklaratave të tij, Vladimir Putin bëri një listë shumë të qartë të shkeljeve të shkaktuara ndaj Rusisë dhe personit të tij. Dhe shumëçka ishte e qartë nga leksiku që ai zgjodhi të përdorte. I lexova ato fjalime: aty ishin gjithmonë të përfshirë nazistët, fashistët, Lufta e Madhe Patriotike [emri rus i Luftës së Dytë Botërore, NdT], bëmat e mëdha të të parëve tanë. Ishte e qartë se për Putinin ajo luftë nuk kishte mbaruar kurrë. Ai nuk ka qënë pjesë e kësaj lufte (pasi ka lindur më 1952 – shën. i përkth.), Luftën e Dytë Botërore, por më bën të mendoj se është sikur po përpiqej ta fitonte sërish. Dhe fitorja e tij konsiston në mbrojtjen e rezultatit të asaj lufte që ai beson se është e drejtë. Në Ukrainë, Putin po lufton Luftën e tij të Dytë Botërore shumë personale. Ky është supozimi im. Ndërgjegjet janë të militarizuara… Edhe ato filantropike, ndonjëherë, dhe mendoj për Regjimentin e Pavdekshëm [që bën parada me foto të veteranëve të Luftës së Dytë Botërore, Ed.]. Nuk është rastësi që ia morën idenë e TV-2 të Lapenkovit dhe Muçnik-ut [Sergej Lapenkov, ish-gazetar nga Tomsk, një nga krijuesit e Regjimentit të Pavdekshëm; Julija Muçnik, po ashtu nga Tomsk, gazetare e TV-2, NdT] që e kishin shpikur dhe e kishin shndërruar në një lëvizje patriotike qeveritare, ndërsa më parë ishte diçka pak… individuale, pak gjysh e gjithsesi…
KG: Nga familjet, apo jo?
DM: Pikërisht, nga familjet, bravo. Dikur ishte një gjë familjare, tani është një gjë paraushtarake. Këta tempuj janë të dobishëm për ushtarët që të kujtojnë luftën. Që atëherë do të thotë vetëm një gjë: të jetosh në të kaluarën. Per çfare? Për të sjellë në shtëpi fitoren. Sikur të mos e kishin bërë atë atëherë.
KG: Njerëzit në rrethin e Putinit qëndrojnë pranë tij nga frika, apo besojnë në atë që ai bën?
DM: Kam biseduar me disa njerëz të fuqishëm dje. Le të mos i quajmë ata “elitë”, ju lutem. Le t’i quajmë “të fuqishmit”, “enturazhi”, por jo elita. E dini mbledhjen e famshme të Këshillit të Sigurimit, atë në të cilën burra duke u dridhur shkuan në foltore dhe qëndruan atje me këmbët hapur… A e dini pse qëndronin me këmbët hapur, Katya? Është faji i pelenës.
KG: Epo, hajde …
DM: Prandaj nuk dua t’i quaj “elitë”. Dhe në çdo rast të zgjedhurit, njerëzit në pushtet, nuk kanë qenë kurrë kaq të bashkuar me njëri-tjetrin. Dhe nuk po flas për biznes apo para: është një temë e ngjashme, por është tjetër gjë. Për momentin ata janë shumë kompaktë, duke ndarë në të gjitha aspektet botëkuptimin e Presidentit Putin. Dhe imazhi i tij për botën është shumë i fortë dhe i palëkundshëm: si piramidat egjiptiane, në fakt, ku as një rreze dielli nuk kalon midis gurëve. Imazhi i tij për botën është i qartë: Rusia është një kështjellë. E cili jo më kot është titulli i librit të ish-zëdhënësit të Dumës, tashmë i ndjerë. Mikhail Yur’ev, në mos gaboj kështu quhej. Shumë citate, pjesë të tëra nga ai libër (i cili është një libër konspirativ) shkojnë drejt e në tekstet e Presidentit. “I yni është një vend izolacionist, është një vend me burime të mëdha minerale, nuk ka nevojë për askënd. Duhet të kuptojë se Perëndimi është armiku, se bota është armiku”. Dhe ky imazh i botës ka shtrirë breza dhe ka krijuar elitën e sotme …
KG: E shihni, në fund iu shpëtoi prapë ajo fjalë!
DM: Është forca e zakonit!
KG: Në kuptimin politik ata janë një elitë.
DM: Nuk e di, nuk jam gati t’i quaj heronj, elitë…
KG: Megjithatë, elita nuk është kompliment.
DM: Ata janë shokë ushtarë, ata. Dëgjo, elita përbëhet nga njerëz që me gjak, djersë dhe lot fitojnë lumturinë për vendin e tyre.
KG: Kjo quhet nder apo vlerë.
DM: Pra nuk mund t’i quajmë elita. Unë po thosha: të gjithë janë dakord me Putinin, nuk ka ndarje të brendshme. Vazhdojnë të na japin teori sipas të cilave çdo gjë do të përfundojë së shpejti, thonë se do të ketë një ndryshim në krye si pasojë e kushedi se çfarë të çara në elitë … Nuk ka çarje.
KG: Por edhe ju thatë se kishin frikë, në Këshillin e Sigurimit.
DM: Ata kishin frikë, po, por nuk e dinin përgjigjen e duhur! Sepse në fund ata ishin aty për të dhënë provimin, por nuk ishin të sigurt se e dinin të gjithë programin. Tani e kanë mësuar mirë.
KG: Dhe a e ndajnë atë?
DM: Unë nuk do të vendosja dorën time në zjarr për të gjithë, por me siguri do të them se ata bëjnë atë që u thotë Putini, atë e bëjnë gjithsesi. Gjithçka. Nuk mendoj se ka pasur ndonjëherë një qeveri më besnike se kjo.
KG: E çmendur.
(Fjalimi i Dmitry Muratov në Nënkomitetin e Parlamentit Evropian për të Drejtat e Njeriut)
DM: Nuk mund të pranojmë që ushtria ruse vret ukrainas dhe që forcat e armatosura të Ukrainës, për t’u mbrojtur nga agresioni vrasin ushtarë rusë. Sërish kufomat janë fshehur. Sërish kemi dhjetëra nëna të plagosura që qajnë. Dhjetra nëna ruse, si gjatë luftës çeçene, shkojnë në kërkim të fëmijëve të tyre, ndjekin gjurmët e tyre. Megjithatë, një gjë duhet t’ju them. Mos u besoni sondazheve të qeverisë ruse. Në Rusi, njerëzit nuk duan luftë. Mos i ngatërroni rusët me fuqinë që e lëshoi këtë masakër. Kjo luftë ua ka marrë të ardhmen fëmijëve tanë, e ka copëtuar.
…
KG: Kur filloi e gjithë kjo? Dhe pse Ukraina? Gjithsesi, nuk filloi në 2014, apo jo? …
DM: Jo, ka filluar më herët. Për të kuptuar se në çfarë na ka katandisur Putini, duhet të kthehemi para vitit 2006 (aty rreth, nuk dua të gaboj). Nëse ju kujtohet, në Bruksel kishte një përfaqësi diplomatike ruse në NATO me ambasadorë të ndryshëm, duke përfshirë, ndër të tjera, Rogozin [tani drejtor i përgjithshëm i Agjencisë Ruse të Kërkimit Hapësinor, Ed.]. Në atë kohë, Putini kishte propozuar shumë seriozisht për të diskutuar mundësinë e anëtarësimit të Rusisë në NATO dhe u habit shumë kur iu tha se duhej një periudhë prove, se kishte dokumente për t’u përgatitur. Ai ishte i bindur se nuk do të refuzonin një ofertë më unike se të rrallë dhe bënë bujë! Më vonë, kur u bind se po talleshin me të, erdhi fjalimi i Mynihut, në të cilin, në bilanc, tashmë në vitin 2007 dëgjuam pikërisht atë që dëgjojmë tani. Por askush nuk e mori seriozisht. Vetëm regjimet e disa vendeve të Amerikës Latine dhe Kubës.
KG: Megjithatë është një nga fjalimet më të rëndësishme të Putinit.
DM: Vërtet, ashtu është. Por ata nuk e dëgjuan… Vetëm pjesa e dytë, e cila ishte më pajtuese. Politikanë të rëndësishëm, liderë evropianë, nuk e morën seriozisht. Ata menduan se ishte retorikë, por vitin e ardhshëm ishte lufta në Gjeorgji, ku Presidenti Bush i tha një gjë Putinit dhe një tjetër Mikheil Saak’ashvilit. Dhe shërbimet sekrete që krahasuan versionet. Mendoj se ishte momenti më i rëndë i thyerjes nga ajo që Rusia ka thënë gjithmonë për respektimin e vlerave perëndimore, për diktaturën e ligjit, për faktin që ishim të hapur, se bota ishte globale… Në fakt gjithçka mori fund pikërisht në atë moment. “Ata nuk besojnë në asgjë dhe kuptojnë vetëm forcën”. Jo vetëm që nuk besojnë në asgjë, por kuptojnë vetëm forcën! “Ata nuk e kuptojnë gjuhën tonë…”. Ishte një lloj monologu i brendshëm. Monologu i brendshëm i një pushteti kolektiv të ofenduar me Perëndimin. Shumë të ofenduar, me të vërtetë: e morën shumë për keq. Më pas, megjithatë, ndodhi një gjë tjetër: Putini papritmas kuptoi se ata që i folën për vlerën në të vërtetë nënkuptonin “çmim”. Kini parasysh: Putini ka blerë me shumicë një numër të madh figurash kryesore në politikën perëndimore për t’i vendosur në bordet e kompanive dhe kompanive shtetërore ruse.
KG: Njerëz që po ikin nga ato pozicione tani.
DM: Tani i lenë me nxitim, por ashtu si me nxitim vrapuan për t’i pranuar. Midis atyre njerëzve ishin një kryeministër francez, një kancelar gjerman, në të vërtetë një çift, disa politikanë italianë. Të gjithë me kolltukun e tyre të bukur. Dhe në këmbim…
KG: Shumë para.
DM: Nuk e di me siguri për të gjithë, nuk e mbaj mend përmendësh. Por mund t’ju them se ishin disa milionë dollarë në vit. Në atë moment Putini qeshi mirë: dhe ata vijnë të më flasin për vlerat? Paratë i duan ata atje! Ai ishte i sigurt për këtë. Mendoj se ai arsyetoi kështu: “Nuk më deshe për shok? Më keq për ty”. Është një logjikë e njohur. Edhe unë jam rritur në një mjedis të ngjashëm. Është logjika e rrugës, apo e fëmijëve të shkollës fillore e të mesme. Nuk dëshiron të jesh miku im? Më keq për ty! Është një plagë e madhe psikologjike. E cila u rihap në momentin e krizës më të madhe, në momentin më kritik për vendin tonë… Pse, çfarë ndodhi natën e 23 shkurtit? Ata shkatërruan të ardhmen e vendit. E shkatërruan, po. Por edhe atëherë, Putin bëri listën e tij të gjatë të ofendimeve. Dhe kjo nuk është e gjitha, kishte edhe një gjë tjetër në fjalimin e Putinit. Ai tha: më falni, me kë duhet të bëj marrëveshje, unë, nëse politikanët e tyre ndryshojnë gjatë gjithë kohës?! Tani po e perifrazoj, por në përgjithësi, nëse e mendoni mirë, meqë kemi Putinin, disa kancelarë kanë ndryshuar në Gjermani, disa presidentë në Shtetet e Bashkuara, gjysmë duzinë kryeministra në Itali dhe presidentë në Francë. Ata ndryshojnë gjatë gjithë kohës. Dhe në të vërtetë, me kë mund të flasë Putini, nëse jo me Gandin? “Nuk ke kohë të mësohesh, se mbaron mandati! Ku është racionaliteti? Nuk është”. Kështu Putin u bë politikani më me përvojë në botë. Ai ka qenë në pushtet për pak më shumë se 22 vjet: tashmë si kryeministër ai kishte një ndikim të madh. Asnjë politikan evropian apo amerikano-verior nuk ka qëndruar në pushtet kaq gjatë. Ai, pra, i njeh të gjithë si në pëllëmbë të dorës dhe nuk beson më në asgjë dhe askënd. Mund të betohem se ai po mendon: “Vërtet e kuptuat vetëm tani që kemi dërguar trupat – si po quhet? – Operacioni special në Ukrainë? Vërtet nuk keni kuptuar gjë më parë?”. Kur e rrëzuan Janukoviçin… Apo në tetë vitet e Donbasit… Dhe nëse i thonë: po nuk ishte Rusia që hyri në Donbas? Ai do të përgjigjet: “Në Krime, njerëzit votuan”. Gjithçka filloi prej andej. Kjo është logjika e tij. Kjo ndodhi sepse Perëndimi nuk e njohu aneksimin e Krimesë. “Njerëzit votuan, dreqin,” thotë ai. Ekziston kjo vetëdije, kjo bindje për shkeljen e pësuar dhe siguria absolute dhe e palëkundur e të qenit të drejtë. Kur ai mendoi se kishte një arsye më të ngushtë, të nivelit të dytë, fyerjet thjesht u grumbulluan dhe mjaft. Por me ardhjen e raketave Iskander, Bulava dhe Cirkon, u bë e qartë se shkeljet mund të lajmëroheshin në mënyrë të sigurt.
KG: Sipas mendimit tuaj, a e ka kuptuar Putini se, deri sot, askush nuk ka fituar kurrë një luftë kundër atyre që besojnë se po mbrojnë atdheun e tyre? Dhe unë mendoj për BRSS në Luftën e Dytë Botërore, ose për Rusinë me Napoleonin.
DM: Katja, mund të thellohemi edhe në histori, por historia nuk përsëritet, kam frikë. Sigurisht, me një fuqi të tillë, me një forcë të tillë në terren, për disa kohë mund të jepet edhe me qira, një vend tjetër, ndoshta duke e ndarë në disa pjesë. Është vetëm hipoteza ime, por është e besueshme: 1) Një pjesë perëndimore, me kryeqytet Lviv, e cila mund të jetojë si të dojë; 2) Një pjesë qendrore, e cila sigurisht duhet të jetë një protektorat rus (dhe do të shohim se kush do të jetë favorit në çdo zgjedhje); 3) Dhe një pjesë lindore e cila, natyrisht, në fakt do t’i përkasë Rusisë. Plani, pak a shumë, ishte ky, mendoj. Por më pas doli se aty ishte dikush me emrin Zelen’skij. Pakkush besonte në të, dhe në Ukrainë ai tashmë po humbiste mbështetjen. Përveç kësaj, propagandistët tanë mendonin se populli ukrainas do ta priste ushtrinë ruse me lule në dorë.
KG: Kushdo që ka qenë në Ukrainë vitin e fundit mund t’i kishte thënë se nuk do të ishte kështu. A e mashtruan?
DM: Tani do të shpjegoj se çfarë ka ndodhur. Ata nuk e mashtruan: ishte një gjë më delikate. Pra: autoritetet tona urdhërojnë TV shtetëror të transmetojë propagandë për të bindur njerëzit. Pastaj shikojnë në televizor për të kontrolluar nëse ai e kryen detyrën e caktuar dhe pak nga pak edhe ata fillojnë të besojnë atë që shpikën dhe i thanë televizionit të transmetonte. Psikologjia ka një term të veçantë për këtë proces: vetëinduksion. E kuptoni, një nga arsyet më serioze për atë që ndodhi është se ata u gëzuan me propagandën e tyre derisa e ringjallën atë. Dhe ata përfunduan duke besuar gjërat që shpikën.
(Fjalimi i Dmitry Muratov në Nënkomitetin e Parlamentit Evropian për të Drejtat e Njeriut)
DM: Radio Echo Moskvy, të cilën e përmendët, sapo u mbyll. Kishte 32 vjet, ata janë miqtë tanë, janë miqtë e Novaya Gazetës; vetëm në Moskë ata kanë një milion dëgjues dhe disa milionë të tjerë në dhjetëra qytete ruse. Echo Moskvy ishte një radio sistematike, thelbësore për vendin tonë. Por tre punonjës me kollare kanë privuar dhjetëra miliona njerëz nga leximi i faqes dhe dëgjimi i Echo Moskvy. Këta tre burokratë quhen Jurij Alekseevič Kostin, president i Gazprom – Media Radio; Julija Sergeevna Golubeva, Zëvendës Drejtoreshë e Përgjithshme e Gazprom – Media; Leonid Fedorovič Sovkov, kryetar i bordit të drejtorëve. Mos harroni këta emra: Kostin, Golubeva dhe Sovkov. Këta njerëz u kanë hequr një këndvështrim të lirë dhe të pavarur dhjetëra miliona njerëzve në Rusi. Atyre iu deshën vetëm pesëmbëdhjetë minuta në një bord drejtues ku nuk e ftuan as Alexei Venediktov, i cili është drejtori i Echo Moskvy. Është një juntë, një diktaturë ushtarake!
Ne do t’i kushtojmë një numër të tërë luftës në Ukrainë dhe mbylljes së Echo Moskvy. Echo Moskvy është e pandashme nga historia ruse, ajo ka qenë gjithmonë një platformë për shkëmbimin e pikëpamjeve. Echo Moskvy foli kundër luftës, po ashtu edhe ne. Jam shumë i sigurt se kjo është arsyeja kryesore pse e mbyllën. Sepse tani për tani çdo zë kundër luftës konsiderohet sulm ndaj shtetit.
…
DM: Për mua, Echo Moskvy’s është një tragjedi e madhe njerëzore. Shumë prej tyre kanë qenë gjithmonë miqtë e mi. Unë e njoh Venediktov për të paktën 30 vjet. Ai është një miku im shumë i dashur dhe shpresoj të jem edhe unë për të. Kjo frikë për çdo këndvështrim alternativ, pasi vetëm propaganda është e vërteta… Edhe sondazhet e konsensusit duket se bëhen vetëm tek shikuesit e kanaleve shtetërore… Është një tragjedi e madhe kjo që ndodhi. Ata hoqën prizën krejt papritur. Është çmenduri. Ju kujtohet kënga? “Shfaqet në dritare, por me gjembin të fshehur pas shpine”. Është Vysockij [kantautor i njohur rus nga epoka sovjetike, Ed.], apo jo? E hoqën spinën Echo. Ligji për agjentët e huaj ka çmontuar të gjitha mediat më të pavarura, më të reja dhe më të gjalla. Ekziston një eksod gjigant – gjigant – i gazetarëve, profesionistëve, analistëve, programuesve dhe specialistëve që largohen nga Rusia. Së shpejti do ta shihni se çfarë dua të them. Për mua është një humbje personale. Lloji mund të përkeqësohet vetëm në këtë mënyrë. Si mund ta mbyllin kështu radion? Kush do t’i paguajë pagat për dy muajt e ardhshëm? A nuk ka ndonjë ligj që e ndalon? Jo. Çfarë pyetje bëj … “A duan rusët luftë?” dhe “A nuk ka ndonjë ligj që e ndalon atë?” nuk janë më pyetje retorike.
KG: Sa mendoni se do të rezistoj Novaya Gazeta?
DM: Për mendimin tim, dy ditë [ishte 7 mars 2022; në realitet rezistoi shumë më gjatë: deri më 28 mars, Ed.]. Nëse tani miratojnë ligjin për lajmet e rreme, për fake news, çdo bashkëpunëtor ynë mund të përfundojë në burg për një kohë të gjatë, nga 2 deri në 15 vjet. Sepse? Ata do të thonë se ajo që ka shkruar është e rreme. Por si, nëse e kemi verifikuar lajmin me dy-tre burime? Nëse kemi filma. “Është e rreme sepse ne e themi, kupton? Sepse ne në prokurori, në Roskomnadzor [përgjegjës për kontrollin e komunikimeve, në fakt një analog i Glavlit, organi i censurës së kohës sovjetike, NdT] dhe në sheshin Staraja [zyrat e presidencës, NdT] themi se është e rreme”. Në fakt është e vërteta. Është e vërteta për të plagosurit dhe të vdekurit. Sepse detyra jonë është pikërisht të përcaktojmë numrin e viktimave dhe t’u tregojmë njerëzve shtrirjen reale të ngjarjeve. Ky nuk është një operacion special, Katja. E keni parë atë meme që qarkullon, me një buzëqeshje të hidhur? Romani i Tolstoit ka një titull të ri: “Operacioni Special dhe Paqja”. (operacioni special – në vend të Lufta – shpjegim i përkth.)
KG: Ose edhe “…dhe detyrim për paqe…”.
DM: Pikërisht, edhe “paqja” ka ndryshuar. Epo, nëse miratojnë ligjin, me penalitete të atij subjekti, si mund të rrezikoj që kolegët e mi të përfundojnë në burg? Si i bëhet kësaj? Këtu, për shembull, çdo lajm shqyrtohet nga një sërë njerëzish, të paktën një duzinë. Edhe çfarë? A plotësojmë një përkthim vetëm me gazetarët tanë? Me të gjithë të dërguarit? Nëse ky ligj miratohet, mediat e pavarura në Rusi do të mbyllen. Pa gjykata [të paanshme] ligji i lajmeve të rreme do të vrasë median.
(Mbledhja e redaksisë tek Novaya Gazeta)
– Pastaj … është ajo që ndodh në industrinë e filmit dhe muzikës.
– E cila tashmë është ndalur.
– Ata përsërisin premierat: gjëra të çmendura.
– Epo, me pak fjalë, është një fatkeqësi totale.
– Propozime të tjera?
DM: Shpejt.
– Do ta përmbledh. Të gjitha punimet janë dorëzuar. Ndoshta sot ose nesër do të kemi një reportazh: portretin e një rreshteri nga Chelyabinsk që u vra. Ne kemi një të dërguar në vend.
– Arnol sapo më dërgoi diçka, por ai thotë t’ua tregoj avokatëve, gjë që Roskomnadzor me siguri nuk do t’i pëlqejë.
– Unë kam një pjesë të Nina Petljanovaja, nga ana njerëzore e çështjes. Ato janë nëna ukrainase të fëmijëve me kancer që u shkruajnë letra nënave ruse të fëmijëve me kancer gjatë kohës së luftës. Ja ku janë, ka tri shkronja. Ata thyejnë zemrën.
Kopertina kushtuar Echo Moskvy
DM: Kjo duhet të publikohet menjëherë.
– E kam tekstin e dorëzoj së shpejti.
– Nëse asgjë tjetër, le të flasim për faqen e parë të këtij numri. Unë propozoj t’ia kushtoj Echo Moskvy.
– Dhe çfarë tjetër mund të jetë, më fal?
– Do të kishim alternativa: ekonominë dhe …
– Ekonomia ekzistonte para se të mbyllnin Echo Moskvy …
– Le të vendosim si titull “Jehona e luftës”.
– “Jehona e luftës”.
– Po.
(vijon)
Shqipëroi: Elida Buçpapaj