-Bledian Koka: Zoti Smith, faleminderit që pranuat këtë intervistë dhe faleminderit që ndodheni në Tiranë.
– Henry Smith: Faleminderit për mikpritjen tuaj, është kënaqësi që ndodhem këtu!
-Bledian Koka: Së pari, cili është qëllimi i vizitës tuaj këtu në Tiranë?
– Henry Smith: Në fakt, jam këtu në këtë vizitë për tu takuar me politikanë të cilët shpresojnë që të zgjidhen në zgjedhjet lokale të 14 Majit, të zbuloj procesin politik, por edhe të kuptoj disa nga sfidat me të cilat përballet Shqipëria dhe sesi ndikon kjo me pjesën tjetër të Europës dhe Mbretërisë së Bashkuar. Jam këtu edhe për të folur me gazetarë, me politikanë apo dhe mediat si në rastin tuaj, për të zbuluar akoma më shumë.
-Bledian Koka: Zoti Smith, cila ishte përshtypja juaj e parë gjatë qëndrimit në Tiranë? Ju thoni se jeni këtu për të parë situatën para-elektorale, por sot ne dëgjuam se si një automjet i një drejtuesi lokal të PD-së, në rrethinat e Shkodrës, u hodh në erë nga një bombë. A është kjo një situatë normale para-elektorale?
– Henry Smith: Sigurisht që dhuna nuk ka vend në një proces të vërtetë demokratik. Është vërtetë tronditëse të dëgjosh lajme se një kandidati i hidhet makina në erë. Cilido që merr pjesë në një proces demokratik duhet ta zhvillojë atë pa patur frikë nga dhuna apo kërcënimet. Prandaj, unë jam këtu për tu njohur me sfidat me të cilat përballet Shqipëria, por edhe për të kuptuar se si e gjitha kjo ndikon në mënyrë më të zgjeruar tek fqinjët, miqtë në Europë dhe kudo.
-Bledian Koka: Cilat ishin informacionet e para që ju keni marrë sa i takon situatës elektorale këtu në Shqipëri? Ju patët sot një takim me liderin e Partisë Demokratike, Z. Sali Berisha.
– Henry Smith: Sigurisht që është një situatë sfiduese politike, krejt e ndryshme nga ajo në Mbretërinë e Bashkuar dhe mënyra se si zhvillohen zgjedhjet tek ne. Duket qartë se ka disa vështirësi me të cilat politikanët përballen këtu, sa i takon adresimit të mesazhit politik dhe alternativës për vendin. Pra, kanë qenë shumë të rëndësishme bisedat me një rreze të gjërë politikanësh dhe gazetarësh, për të kuptuar më qartë se si Shqipëria po zhvillohet. Në Tiranë, qartazi qyteti është zhvilluar shumë shpejt, me të paktën 1 milionë banorë që përbën 1/3-ën e popullsië. Shqipëria ka ende disa sfida të vërteta ekonomike. Kjo duket se është dhe arsyeja e emigracionit të popullisë, që po regjistrohet në disa vende të BE-së përfshirë edhe Mbretërinë e Bashkuar, pikërisht si rezultat i politikave ekonomike që ndihen këtu.
-Bledian Koka: Ju përmendët valën e emigracionit të cilën po e vuan Shqipëria, por që prek edhe brigjet e Britanisë së Madhe. Cila është optika e Londrës në raport me Shqipërinë, me këtë që po ndodh?
– Henry Smith: Gjithmonë, optika e emigracionit në shkallë të lartë, krijon kryelajme politike dhe jo rrallë këto lajme përdoren në mënyrë politike, që jo gjithmonë reflekton kompleksitetin e situatës. Unë nuk besoj se shumë njerëz i fajësojnë ata që kërkojnë një të ardhme të sigurtë ekonomike për veten e tyre. Mendoj se shqetësimi I vërtetë në Mbretërinë e Bashkuar është natyra e këtij emigracioni ku përdoren trafikantët e qenieve njerëzore për të kaluar Kanalin anglez për në Mbretërinë e Bashkuar. Njerëzit brenda në vend, shumica mendojnë se ky është një problem I paqëndrueshëm që duhet të adresohet. Mendoj një prej problemeve të mëdha është se nëse do të gjendeshin mundësi më të mira për Shqipërinë këtu, atëherë pak njerëz do të donin të largoheshin nga vendi. Dhe, mendoj se emigracioni në të gjitha pjesët e Europës nga Shqipëria, po shkakton pasoja të dëmshme në ekonominë këtu në Shqipëri. Pra, mendoj se është një problem për Shqipërinë dhe si rezultat është problem për pjesët e tjera të Europës. Pa dyshim, është e rëndësishme të bëjmë dallimin mes atyre që po emigrojnë për arsye ekonomike dhe atyre që mbase po përdorin rrugët e jashtëligjshme si ajo e trafikimit të qenieve njerëzore dhe kriminalitetit që e shoqëron atë.
-Bledian Koka: Pa dyshim. Si do ta përshkruanit komunitetin shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar? Mendoj se edhe në distriktin tuaj mund të keni shqiptarë që punojnë dhe jetojnë aty. Cila është përshtypja juaj për ata, për komunitetin shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar?
– Henry Smith: Mendoj se njerëzit nga Shqipëria që vijnë në Mbretërinë e Bashkuar, shumica vijnë sepse duan punësohen, të sigurojnë përfitimet ekonomike dhe mendoj se shumica e shohin këtë gjë si mjaft të arsyeshme. Ka disa shqetësime por mbase kjo gjë është më e përforcuar në media nga sa është realiteti, për deri diku eksportimin e kriminalitetit nga Shqipëria për në Mbretërinë e Bashkuar dhe shtetet e tjera. Mendoj se ka një fokus mjaft të madh në këtë gjë edhe pse ndoshta nuk është një reflektim I saktë I shumicës së shqiptarëve. Unë kam disa miq shqiptarë dhe I vlerësoj miqësitë me ta.
-Bledian Koka: Kryeministri ynë, Z.Rama gjatë vizitës së tij të fundit në Londër, ngriti pretendimin se nuk janë shqiptarët ata që po eksportojnë kriminalitetin por mbase e gjetën atë në Mbretërinë e Bashkuar. Në opinionin tuaj, a është kjo një deklaratë politike e saktë?
– Henry Smith: Në çdo shoqëri ka kriminalitet dhe është një problem me të cilin përballet çdo shoqëri, çdo shtet ka kriminalitet që buron nga vetë vendi. Por, mendoj se një burim i parregulluar i emigracionit mund të lejojë kriminalitetin të kalojë kufijtë në një mënyrë të pakontrolluar. Si pasojë, mendoj se është e vërtetë të thuhet se ka kriminalitet që buron në Mbretërinë e Bashkuar, sigurisht që ka, por po ashtu mendoj se është e vërtetë të thuhet se ka një element të kriminalitetit që po vjen në Mbretërinë e Bashkuar nga Shqipëria, nga shumë shtete të tjera. Por, është e rëndësishme të theksojmë se këta janë një numër I vogël I njerëzve që po hyjnë në vend dhe jo shumica.
-Bledian Koka: Në opinionin dhe pritshmëritë tuaja, çfarë mund të bëjë më shumë qeveria shqiptare për të parandaluar, së pari kriminalitetin që hyn në Angli apo si munden dy qeveritë të bashkëpunojnë për të parandaluar apo kthyer mbrapsht elementin e kriminalitetit. Dhe, çfarë mund të bëjë më shumë qeveria shqiptare për të ndaluar valën e emigracionit të atyre njerëzve të thjeshtë që duan vetëm të kenë një jetë më të mirë?
– Henry Smith: Mendoj se në termat e elementit të kriminalitetit, unë e di që qeveria britanike po bashkëpunon me Shqipërinë në një numër programesh në përpjekje për të ulur fluksin e atyre që po kalojnë kufirin për arsye kriminale. Por, unë mendoj se në fund të fundit, mënyra më e mirë për t’u siguruar që ka emigracion konstant dhe të qëndrueshëm, është të sigurohemi që ka një ekonomi funksionale për shqiptarët këtu në Shqipëri. Që domethënë se pak shqiptarë do ta ndjenin nevojën për të lënë vendlindjen e tyre për të shkuar në shtete të tjera, për të gjetur punësim dhe aktivitetin ekonomik. Mendoj është shumë e rëndësishme që Shqipëria të ketë një shoqëri të hapur, të hapur ndaj tregtisë me Europën, Amerikën e Veriut, Mbretërinë e Bashkuar, që të ketë një shoqëri më të pasur këtu në Shqipëri. Për rrjedhojë, përfiton ky shtet, por edhe njerëzit që emigrojnë ta bëjnë në një mënyrë të rregulluar dhe jo në një mënyrë që akomodon bandat e trafikut të qenieve njerëzore në plazhet e Francës veriore.
-Bledian Koka:A I keni marrë këto mesazhet apo angazhimet pozitive nga qeveria shqiptare gjatë vizitës së fundit të Kryeministrit Rama në Londër?
– Henry Smith: Epo unë nuk jam anëtar I qeverisë britanike, kështu që nuk isha pjesë e këtyre diskutimeve me Kryeministrin Rama por, unë e kuptoj se u arritën një sërë marrëveshjesh. Mendoj se kjo është një çështje më e madhe se thjesht disa marrëveshje mes dy qeverive. Mendoj se ky është problem I qëndrueshmërisë ekonomike këtu në Shqipëri dhe qëndrueshmërisë së emigrimit në Mbretërinë e Bashkuar dhe shtetet e tjera. Ajo që po shohim tani nuk është një situatë e rregulluar, për rrjedhojë krijohen probleme si në Shqipëri ashtu edhe në Mbretërinë e Bashkuar dhe gjithandej. Pra, mendoj se adresimi I disa arsyeve thelbësore se pse njerëzit duan të emigrojnë në numra të mëdhenj, është shumë e rëndësishme.
-Bledian Koka: Por Z.Smith a mund të ngremë pyetjen se pse nuk janë njerëzit nga Mali I Zi, apo shqiptarët e Kosovës, apo qytetarët e Maqedonisë së Veriut, apo grekët, ata që po vërshojnë drejt Mbretërisë së Bashkuar, por janë vetëm shqiptarët? A është ky një problem në vetëvete?
– Henry Smith: Mendoj se rrjedh nga fakti se situata ekonomike këtu në Shqipëri nuk është aq e fortë sa ajo në shtetet fqinje si Mali I Zi, Kosova apo Greqia.
-Bledian Koka: Edhe Maqedonia e Veriut.
– Henry Smith: Po madje edhe Maqedonia e Veriut. Po mund të ketë sfida ekonomike në ato shtete, ka sfida ekonomike edhe në Mbretërinë e Bashkuar dhe shumë pjesë të tjera të botës, teksa po rikuperohemi nga Covid 19, përballemi me luftën në Ukrainë, që kanë vënë presion në ekonomitë në mbarë botën. Por, mendoj se problemet ekonomike këtu në Shqipëri, nga ata me të cilët kam biseduar, më duken në veçanti të thella dhe prandaj mendoj se kjo po nxit emigracionin e paqëndrueshëm. Them i paqëndrueshëm për ekonominë dhe shoqërinë shqiptare, si edhe për ato vende që po presin shifra të larta të njerëzve në periudha të shkurtra kohore.
