Në ditën e pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022, Anton thotë se baza e armëve bërthamore ku ai shërbente ishte vënë në gatishmëri të plotë luftarake.

“Para kësaj kishim vetëm ushtrime. Por në ditën kur filloi lufta, armët ishin plotësisht në vend”, thotë ish-oficeri në forcat bërthamore ruse. “Ne ishim gati të nisnim forcat në det dhe ajër dhe, në teori, të kryenim një sulm bërthamor.”

E takova Antonin në një vend sekret jashtë Rusisë. Për mbrojtjen e tij, BBC nuk do të zbulojë se ku. I kemi ndryshuar edhe emrin dhe nuk po ia tregojmë fytyrën.

Anton ishte një oficer në një objekt të armëve bërthamore top-sekret në Rusi. Ai na ka treguar dokumente që konfirmojnë njësinë, gradën dhe bazën e tij. BBC nuk është në gjendje të verifikojë në mënyrë të pavarur të gjitha ngjarjet që ai përshkroi, megjithëse ato tingëllojnë me deklaratat ruse në atë kohë.

Tre ditë pasi trupat u derdhën mbi kufijtë e Ukrainës, Vladimir Putin njoftoi se forcat e parandalimit bërthamor të Rusisë ishin urdhëruar në një “mënyrë të veçantë shërbimi luftarak”.

Anton thotë se alarmi luftarak ishte vendosur në ditën e parë të luftës dhe pretendon se njësia e tij ishte “mbyllur brenda bazës”.
“Gjithçka që kishim ishte televizioni shtetëror rus,” thotë ish-oficeri, “nuk e dija se çfarë do të thoshte e gjithë kjo. Unë kam kryer automatikisht detyrat e mia. Ne nuk po luftonim në luftë, ne po ruanim vetëm armët bërthamore.”

Gjendja e alarmit u anulua, shton ai, pas dy deri në tre javë.
Dëshmia e Antonit ofron një pasqyrë të funksioneve të brendshme top-sekret të forcave bërthamore në Rusi. Është jashtëzakonisht e rrallë që pjesëtarët e shërbimit të flasin me gazetarë.

“Ka një proces shumë të rreptë përzgjedhjeje atje. Të gjithë janë ushtarë profesionistë, pa rekrutë”, shpjegon ai.
“Ka kontrolle të vazhdueshme dhe teste të zbulimit të gënjeshtrës për të gjithë. Paga është shumë më e lartë dhe trupat nuk dërgohen në luftë. Ata janë atje ose për të zmbrapsur, ose për të kryer një sulm bërthamor”.

Ish-oficeri thotë se jeta ishte e kontrolluar fort.
“Ishte përgjegjësia ime të sigurohesha që ushtarët nën mua të mos merrnin asnjë telefon në bazën bërthamore”, shpjegon ai.
“Është një shoqëri e mbyllur, nuk ka të huaj atje. Nëse dëshironi që prindërit tuaj t’i vizitojnë, duhet t’i paraqisni një kërkesë Shërbimit të Sigurisë FSB tre muaj përpara”.

Anton ishte pjesë e njësisë së sigurisë së bazës, një forcë e reagimit të shpejtë që ruante armët bërthamore.
“Kemi pasur stërvitje të vazhdueshme. Koha jonë e reagimit ishte dy minuta”, thotë ai me një nuancë krenarie.

Rusia ka rreth 4,380 koka bërthamore operacionale, sipas Federatës së Shkencëtarëve Amerikanë, por vetëm 1,700 janë “të dislokuara” ose të gatshme për përdorim. Të gjitha shtetet anëtare të NATO-s së bashku kanë një numër të ngjashëm.

Ekzistojnë gjithashtu shqetësime nëse Putini mund të zgjedhë të vendosë armë “jostrategjike”, të quajtura shpesh taktike, bërthamore. Këto janë raketa më të vogla që në përgjithësi nuk shkaktojnë pasoja të përhapura radioaktive.

Përdorimi i tyre megjithatë do të çonte në një përshkallëzim të rrezikshëm të luftës. Kremlini ka bërë gjithçka mundet për të testuar nervat e Perëndimit.
Vetëm javën e kaluar Putin ratifikoi ndryshimet në doktrinën bërthamore, rregullat zyrtare që diktojnë se si dhe kur Rusia mund të lëshojë armë bërthamore.

Doktrina tani thotë se Rusia mund të nisë nëse goditet nga një “sulm masiv” nga raketat konvencionale nga një shtet jo-bërthamor, por “me pjesëmarrjen ose mbështetjen e një shteti bërthamor”.

Zyrtarët rusë thonë se doktrina e përditësuar “eliminon në mënyrë efektive” mundësinë e humbjes së saj në fushën e betejës.

Por a është plotësisht funksional arsenali bërthamor i Rusisë?
Disa ekspertë perëndimorë kanë sugjeruar se armët e tij datojnë kryesisht nga epoka sovjetike dhe madje mund të mos funksionojnë.
Ish-oficeri i forcave bërthamore e hodhi poshtë këtë opinion si një “pamje shumë të thjeshtuar nga të ashtuquajturit ekspertë”.

“Mund të ketë disa lloje armësh të modës së vjetër në disa zona, por vendi ka një arsenal të madh bërthamor, një sasi të madhe kokash, duke përfshirë patrullën e vazhdueshme luftarake në tokë, det dhe ajër.”

Armët bërthamore të Rusisë ishin plotësisht funksionale dhe të gatshme për betejë, pohoi ai. “Puna për ruajtjen e armëve bërthamore kryhet vazhdimisht, nuk ndalet as për një minutë”.

Menjëherë pas fillimit të luftës në shkallë të gjerë, Anton tha se atij iu dha ajo që ai e përshkruan si një “urdhër kriminal”, të mbante leksione me trupat e tij duke përdorur udhëzime të shkruara shumë specifike.

“Ata thanë se civilët ukrainas janë luftëtarë dhe duhet të shkatërrohen!” – thërret ai. “Kjo është një vijë e kuqe për mua – është një krim lufte. Unë thashë se nuk do ta përhap këtë propagandë.”

Oficerët e lartë e qortuan Antonin duke e transferuar në një brigadë të rregullt sulmi në një pjesë tjetër të vendit. I thanë se do të dërgohej në luftë.

Këto njësi shpesh dërgohen në betejë si “vala e parë” dhe një numër dezertorësh rusë i kanë thënë BBC-së se “ngatërrestarët” që kundërshtojnë luftën janë përdorur si “ushqim për top”.

Ambasada ruse në Londër nuk iu përgjigj një kërkese për koment.
Para se të dërgohej në vijën e parë, Anton nënshkroi një deklaratë që refuzonte të merrte pjesë në luftë dhe kundër tij u hap një çështje penale. Ai na tregoi dokumente që konfirmonin transferimin e tij në brigadën e sulmit dhe detaje të çështjes penale.

Më pas ai vendosi të largohej nga vendi me ndihmën e një organizate vullnetare për dezertorët.
“Nëse do të kisha ikur nga baza e forcave bërthamore, atëherë Shërbimi lokal i Sigurisë FSB do të kishte reaguar me vendosmëri dhe ndoshta nuk do të kisha mundur të largohesha nga vendi”, tha ai.

Por ai beson se, për shkak se ai ishte transferuar në një brigadë të zakonshme sulmi, sistemi i pastrimit të nivelit të lartë të sigurisë dështoi.

Anton tha se donte që bota të dinte se shumë ushtarë rusë ishin kundër luftës.
Organizata vullnetare që ndihmon dezertorët, “Idite Lesom” [‘Go by the Forest’, në anglisht, ose ‘Get Lost’] i ka thënë BBC-së se numri i dezertorëve që kërkojnë ndihmë është rritur në 350 në muaj.

Rreziqet për ata që ikin po rriten gjithashtu. Të paktën një dezertor është vrarë pasi ka ikur jashtë vendit dhe ka pasur disa raste të burrave që janë kthyer me forcë në Rusi dhe janë hedhur në gjyq.

Edhe pse Anton është larguar nga Rusia, ai thotë se shërbimet e sigurisë janë ende në kërkim të tij atje: “Unë marr masa paraprake këtu, i punoj librat dhe nuk paraqitem në asnjë sistem zyrtar”.

Ai thotë se ka ndaluar së foluri me miqtë e tij në bazën bërthamore sepse mund t’i vërë në rrezik: “Ata duhet të bëjnë teste të detektorit të gënjeshtrës dhe çdo kontakt me mua mund të çojë në një çështje penale”.

Por ai nuk ka asnjë iluzion për rrezikun në të cilin ndodhet vetë duke ndihmuar ushtarët e tjerë të ikin. “Unë e kuptoj sa më shumë ta bëj këtë, aq më të larta janë shanset që ata të përpiqen të më vrasin.”bw