Nga Aurenc Bebja*, Francë – 24 Nëntor 2024

“Plaçka e Evropës : teknika naziste e pushtimit politik dhe ekonomik — The spoil of Europe: The Nazi technique in political and economic conquest” është libri i Rifat Tiranës, botuar me pseudonimin Thomas Reveille më 1941, nga shtëpia botuese “W. W. Norton & Company, Inc.” në Nju Jork. Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, sjell për publikun shqiptar parathënien, hyrjen si dhe disa shkrime të mediave të kohës rreth këtij libri :

Parathënie nga Raymond Gram Swing

Adam Smith shkroi një libër të titulluar Pasuria e Kombeve. Nazistët po e rishkruajnë tani këtë libër. Adam Smith mësoi se si mund të grumbullohej pasuria përmes një jetese të ndershme dhe tregtisë së drejtë. Nazistët e zhvilluan grabitjen dhe plaçkitjen kombëtare, si dhe luftën e mekanizuar, në një sistem. Teknikat e tyre janë më shkatërruese se të gjitha ato të praktikuara më parë nga një shtet.

Megjithatë, do të ishte e gabuar të zmadhohej bëma naziste duke e cilësuar atë si një demonstrim të vërtetë të gjeniut krijues. Nazistët janë përshtatës. Metodat që ata përdorin për të grabitur kombet nuk janë origjinale. Të përdorura sot për të shkatërruar demokracitë, shumica e këtyre metodave janë krijuar për qëllime të tjera nga demokracitë. Avioni, i cili fluturoi për herë të parë në Shtetet e Bashkuara, luajti një rol jetik në humbjen e Francës dhe tani përdoret për të shkatërruar portet, industritë dhe shtëpitë britanike. Tanku sulmues, i zhvilluar nga britanikët, ishte baza për pushtimin e kontinentit. Edhe propaganda naziste mbështetet në konceptet e  reklamimit të Amerikës moderne.

Përshtatja është rregulli në format ekonomike që aplikojnë nazistët. Sistemi i tyre bujqësor, për aq sa ai përpiqet për vetë-mjaftueshmëri, frymëzohet kryesisht nga parimet që e kanë bërë Francën një vend të drejtë për fermerët dhe turistët. Kombinati industrial gjerman është modeluar sipas NRA-s sonë. Metodat gjermane të prodhimit janë imponimi më i pamëshirshëm i prodhimit në masë, ashtu siç është ideuar nga shpikja amerikane. Sistemi i kompensimit të këmbimit, përmes të cilit Gjermania është në gjendje të varfërojë kombet përmes tregtisë së jashtme, është një instrument i krijuar fillimisht nga federata zvicerane për qëllime më fisnike.

Në këtë libër shpjegohen teknikat naziste në fushën ekonomike dhe politike si në teori ashtu edhe në praktikë. Unë e njoh autorin e saj prej dhjetë vjetësh. Unë kam arritur t’i besoj gjykimit të tij, të jem i bindur për ashpërsinë shkencore të mendimit të tij dhe për besnikërinë e tij skrupuloze ndaj të vërtetave të revolucioneve amerikane dhe franceze. Meqenëse pozicioni i tij zyrtar e detyron atë të mbetet anonim, garantoj për realitetin dhe integritetin e tij. Mund të them për të se di dhjetë gjuhë, përfshirë gjermanishten, dhe se prej kohësh ka qenë i lidhur me persona udhëheqës që kontrollojnë jetën ekonomike, financiare dhe politike të Evropës. Ai është pjesë e brezit të pjekur pas luftës së fundit, ndaj e kupton mentalitetin e rinisë evropiane. Përmes formimit të tij akademik dhe përvojës profesionale, ai ka njohuri të gjera dhe të specializuara për Evropën Perëndimore.

Libri i tij përmban ushqim për shumë mendje të uritura. Profanët në ekonomi dhe politikë mund të mësojnë se si nazistët përfituan nga mosmarrëveshjet e brendshme për të imponuar vullnetin e tyre mbi kombet e tjera dhe çfarë ndodh me profanët dhe stilet e tyre të jetesës në vendet e pushtuara. Mësuesi profesionist do të mësojë rreziqet që pasojnë nëse një sistem arsimor i lë nxënësit pa bindje të thella. Financieri dhe industrialisti do të humbasin të gjithë iluzionin se është e mundur të merreni në mënyrë komerciale me nazistët ose të ruani sipërmarrjen e lirë dhe pronën private në një sistem që madje i ngjan paksa të tyreve. Ekspertët ushtarakë do ta vlerësojnë sërish faktin që nazistët nuk u mbështetën vetëm në mjetet ushtarake për të arritur pushtimet e tyre. Ky libër përshkruan me çfarë kujdesi dhe mjetesh nazistët krijuan një Shtab të Përgjithshëm Ekonomik të fuqishëm për të promovuar dhe përmbushur detyrat e Shtabit të tyre të Përgjithshëm Ushtarak. Të gjithë lexuesit duhet të ndihmohen të mësojnë se në çfarë mënyrash konkrete beteja për liri mund të fitohet duke korrigjuar gabimet ekonomike. è (Për më shumë për Raymond Gram Swing)

Plaçka e Evropës: teknika naziste e pushtimit politik dhe ekonomik

Arritjet e makinerisë së luftës naziste kanë marrë një publicitet të gjerë dhe tani janë të njohura. Por teoritë dhe teknikat që ndërtuan këtë Wehrmacht, të cilat i mundësuan të fitonte beteja dhe që konsoliduan fitoret e tij ushtarake, mbeten kryesisht të panjohura. Ky libër synon të mbushë këtë boshllëk të rëndësishëm në njohjen e demokracive të mëdha, në mënyrë që të gjithë të kuptojnë funksionimin e brendshëm të një sistemi të cilit Wehrmacht është vetëm manifestimi i jashtëm.

“Plaçka e Evropës” mbulon vetëm ato tema që janë ende të mbuluara me errësirë dhe mister. Fushatat e njëpasnjëshme ushtarake të Gjermanisë janë mbuluar plotësisht nga korrespondentët e guximshëm, inteligjentë dhe të përkushtuar amerikanë jashtë vendit. Përdorimi i kolonës së pestë dhe se si funksionon për të ndihmuar në arritjen e atyre fitoreve janë përshkruar në mënyrë të shkëlqyer, veçanërisht nga Edmund Taylor në “Strategjia e Terrorit”, dhe nga Leland Stowe dhe John T. Whitaker. Transmetimet e William Shirer dhe Joseph C. Harsch dhe artikujt e Wallace Deuel të “The Chicago Daily News” kanë ndihmuar për të krijuar një pamje të qartë të jetës në Gjermani. Të gjitha këto janë shtesa të rëndësishme për të kuptuarit e Gjermanisë naziste. Por ato nuk mjaftojnë.

Ekzistenca e njerëzve të lirë dhe e parimeve demokratike në mbarë botën nuk do të sigurohet kurrë pa një kuptim po aq depërtues të teknikave të pamëshirshme dhe shumë të rafinuara naziste të pushtimit politik dhe ekonomik. “The Spoil of Europe” ofron një kontribut të parë në këtë kuptim.

Pushtuesit gjermanë nuk pushtuan vetëm me forcën e çelikut. Ata nuk e humbën kurrë nga sytë, as për një moment, objektivin e vendosur nga Hitleri në fillimin e kësaj lufte. Ky synim ishte të siguronte dominimin gjerman për “të paktën një mijë vjet”. Për të arritur këtë qëllim, mjeshtrit nazist u vunë në minimin e themeleve të jetës evropiane me një tërësi që edhe metodat e pamëshirshme me të cilat ata imponuan regjimin e Hitlerit në vendin e tyre nuk mund të krahasohen.

Për të formuar të gjithë Evropën për t’iu përshtatur ambicieve dhe aspiratave personale të një grushti njerëzish që sundojnë Gjermaninë, asnjë përpjekje nuk shmanget, asnjë hile nuk lihet pas dore. Sistemi politik po merret hap pas hapi në çdo territor të pushtuar me radhë dhe do t’u dorëzohet pasardhësve vendas të “Master Race”. Mosmarrëveshjet e brendshme dhe lakmia që vazhdojnë ende mbi Evropë, pavarësisht nga katastrofa e madhe, po shfrytëzohen djallëzisht për nënshtrimin më të shpejtë të kontinentit. Sistemi arsimor është duke u riparuar tërësisht për ta bërë atë në përputhje me recetat e përcaktuara në “Mein Kampf” dhe në “Abetaren Naziste”, manuali zyrtar për shkollimin e Rinisë Hitleriane. Vetë burimet e dijes po pastrohen dhe po ndoten në mënyrë që brezat e ardhshëm të të mundurve të mos arrijnë kurrë, kurrë, të mësojnë për lavdinë dhe madhështinë që ishte e tyre.

Manipulimi i politikës, arsimit, librit nuk konsiderohet i mjaftueshëm. Për të siguruar zotërim për të paktën një mijë vjet, nazistët dhe pasardhësit e tyre po zgjerojnë praktikat e tyre në vetë mjetet e ekzistencës së popujve të mundur. Rripat e çantës po kalojnë në duart e gjermanëve. Qytetarëve dhe bizneseve të Rajhut iu dha kontrolli i shumicës së bankave dhe institucioneve të kreditit të kombeve të pushtuara. Fshatarët e Evropës u detyruan të prodhonin ushqime dhe kultura të përshtatshme për shijet dhe strategjinë e luftës së zotërinjve të tyre të rinj. Industritë e të mundurve janë të integruara si dhëmbëza në makinën gjigante industriale të Rajhut. Berlini është bërë qendra evropiane e transportit, sigurimeve, modës dhe tregtisë së jashtme.

Truket, pajisjet dhe teknikat e përdorura në arritjen e këtij nazifikimi të shumëfishtë të Evropës shpjegohen në detaje në faqet në vijim. Për këtë shpjegim autori nuk është mbështetur vetëm në njohuritë dhe përvojën e tij të akumuluar për Evropën dhe Gjermaninë.

Vetë nazistët kanë dhënë dëshmi dhe material elokuent në aktet dhe deklaratat e tyre zyrtare dhe në revistat e tyre shkencore dhe popullore. Shpirtshmëria e shkrimtarëve gjermanë është bërë më e pacipë me çdo pushtim të ri. Planet dhe diagramet e sukseseve të tyre janë të shpërndara aty-këtu, në dorën e kujtdo që është i interesuar. Kjo vlen veçanërisht për revistat shkencore naziste, si “Die Deutsche Volkswirtschaft”, të cilat ata mendojnë ose i besojnë se nuk njihen dhe lexohen jashtë vendit. Vlera e këtyre burimeve mund të ilustrohet nga një shembull konkret. Përfshirja ekonomike e Çeko-Sllovakisë në Rajh ndodhi në 1 tetor 1940. Ligjet dhe masat për këtë inkorporim u botuan siç u miratuan përfundimisht rreth gjashtë muaj më parë, në numrin e prillit 1940, të “Die Deutsche Volkswirtschaft”. Në mënyrë të ngjashme, organi i shtypit i Elitës Hitleriane, “Das Schwarze Korps”, parashikon nga gjashtë deri në nëntë muaj masat zyrtare të regjimit. Kjo vlen edhe për masat e parëndësishme por domethënëse, prej të cilave mund të citohen dy shembuj. E para janë rekomandimet e SS-ëve për marrëdhënie të paligjshme, por të bekuara zyrtarisht midis grave të martuara gjermane dhe ushtarëve gjermanë të pamartuar, por me gjak të plotë. E dyta lidhet me veshjet dhe modën e grave siç përshkruhet në mënyrë të rreptë nga organi i shtypit i SS-ëve.

Me gjithë vigjilencën e pamëshirshme të censurësve gjermanë, përfaqësuesit e palodhur dhe të zgjuar të shtypit amerikan kanë dhënë përditë informacione dhe të dhëna që plotësojnë skeletin e dhënë nga zyrtarët dhe gazetat periodike naziste. Mospërfilljet e pafajshme dhe të llogaritura të autoriteteve vendase të vendeve të pushtuara gjithashtu shpesh gjejnë rrugën e tyre përmes rrjetave të ngushta të censurës gjermane në shtypin dhe radion amerikane. Përfaqësuesit diplomatikë dhe konsullorë të qeverisë së Shteteve të Bashkuara në Evropë vazhdojnë të mbledhin ligje dhe masa kyçe, të cilat më vonë botohen në revista zyrtare, të tilla si “Foreign Commerce Weekly” e Departamentit të Tregtisë së Shteteve të Bashkuara.

Së fundi, shtypi i përditshëm dhe gazetat periodike të Zvicrës neutrale dhe Suedisë, si dhe të palëve ndërluftuese, si London Times, London Economist, Statist dhe Buletini i Lajmeve Ndërkombëtare të Institutit Mbretëror të Çështjeve Ndërkombëtare, të gjitha botime serioze, kanë botuar rrëfime të detajuara të dëshmitarëve okularë të kushteve politike në vendet e pushtuara të sjella nga persona që kanë ikur nga këto vende. Këto burime, të cilat mund të konsiderohen nga disa si të njëanshme, janë përdorur me masë dhe vetëm kur konsiderohen më të arsyeshmet. Për shembull, të gjitha rrëfimet mbi shkallën e suksesit që ndjekin përpjekjet e pushtuesit për të fituar mbi popujt e mundur në kauzën nacionalsocialiste bazohen kryesisht në burime të tilla. Kjo procedurë u ndoq me besimin se shkrimtarët aleatë dhe shkrimtarët e pacensuruar që simpatizojnë aleatët, kishin më pak gjasa të ekzagjeronin sukseset naziste në fushën e asimilimit politik. Kurdoherë që iu është drejtuar burimeve neutrale ose aleate, qoftë për fakte, qoftë për interpretim, ky rekurs tregohet qartë dhe pa mëdyshje në tekst ose në referencat e burimeve në fund të librit. Faktet dhe shifrat mbi metodat naziste, mbi sasinë e shpërblimeve monetare, ushqimore, lëndëve të para dhe industriale të mbledhura nga Rajhu bazohen në burime rreptësisht gjermane, ose në dërgesat e transmetuara nga censuruesit gjermanë.

Autori beson se u takon të tjerëve të nxjerrin të gjitha përfundimet nga kjo histori. Kontributi i tij është i kufizuar në një paraqitje të qartë dhe të plotë të fakteve dhe shifrave. Këto ofrojnë në vetvete një imazh besnik dhe adekuat të Rendit të Ri.

Thomas Reveille

“Plaçka e Evropës” duhet të lexohet nga çdo amerikan

Nga Douglas Miller, autor i librit “Nuk mund të bësh biznes me Hitlerin”

The Nation, 30 gusht 1930, faqe n°187 :

“Pamja më e plotë dhe më e mirëorganizuar e Gjermanisë dhe vendeve të saj të pushtuara, e cila deri tani ka qenë e lidhur mes dy kopertinave. “Plaçka e Evropës” duhet të lexohet nga çdo amerikan që interesohet se çfarë do të thotë sistemi nazist për këtë vend dhe botën. Nuk ka asnjë pamje tjetër të praktikave ekonomike naziste në Evropë kaq të plotë dhe kaq të përgatitur.” — Douglas Miller, autor i librit “Nuk mund të bësh biznes me Hitlerin — You Can’t Do Business with Hitler”. è (Për më shumë për Douglas Miller)

Ka të ngjarë të jetë shumë i cituar përpara se 1941 të përfundojë – Revista Time

The New York Times, 7 shtator 1941, faqe n°29 :

Marrja e pushtetit në Evropë

Plaçka e Europës.

Nga Thomas Reveille. Nju Jork: W. W. Norton & Company, 1941. 324 Faqe; Indeksi; 2,75 dollarë.

Infantry Journal, tetor 1941, faqe n°92 – 93 :

Duke përdorur kryesisht burime gjermane naziste, autori i këtij libri përshkruan në detaje metodat përmes të cilave Gjermania, pasi pushtoi një pjesë të madhe të Evropës, po e kthen çdo burim të kapur të pasurisë dhe punës në avantazhin e saj. Është një histori mahnitëse e një organizimi të pamëshirshëm që ai tregon.

Megjithatë, ndonjëherë z. Reveille nxjerr konkluzione specifike nga një bazë mjaft e hollë referimi. Për më tepër, kërkimi i tij i mundimshëm do të mund të ishte paraqitur me më shumë forcë nëse toni i shkrimit të tij do të ishte pak më i rezervuar; sepse ka njëanshmëri të shprehur hapur në çdo faqe. Por kush mund të shkruajë për gjërat që po ndodhin në Evropë pa paragjykime? Do të ishte vërtet e vështirë të prezantosh kaq shumë fakte ekstreme pa i vënë ato në shtëpi me një gjuhë të fortë. Gjithsesi, goditja me çekan do të kishte qenë më efektive nëse nuk do të ishte kaq konstante dhe e rëndë.

Vlera e madhe e librit është se u mundëson lexuesve të tij të gjejnë rrugën e tyre përmes një organizimi të ndërlikuar të Evropës naziste pas tjetrës. Dhe ky Baedeker i vendeve të robëruara që zoti Reveille ka përgatitur për ne bazohet jo në vëzhgimet e jashtme të një udhëtari që po kthehej, por në shkrimet e atyre gjermanëve nazistë që panë me sytë e tyre shkatërrimin e qëllimshëm të strukturës së vjetër politike dhe ekonomike të Evropës dhe vendosjen e detyruar të çdo guri të strukturës së re që ata përshkruajnë.

Autori shkruan me pseudonim. Raymond Gram Swing në parathënie thotë se ai e njeh autorin prej dhjetë vitesh, i beson gjykimit të tij dhe ashpërsisë shkencore të mendimeve të tij. Ai “garanton për realitetin dhe integritetin e tij” dhe thotë se “ai ka qenë prej kohësh i lidhur me persona udhëheqës që kontrollojnë jetën ekonomike, financiare dhe politike të Evropës”. Ky libër është një kontribut i madh drejt kuptimit të asaj që ia vlen të urrehet më së miri në këtë botë.

Kush ishte Rifat Tirana ?

The New York Herald Tribune, e mërkurë, 16 prill 1952, faqe n°3 :

Një hetues mendjemprehtë, zoti Tirana ishte bërë vitet e fundit një nga analistët më të shkëlqyer ekonomikë në qeveri (në SHBA). I lindur në Shkodër (1907), Shqipëri, ai u bë shtetas i natyralizuar në vitin 1942. Ai kishte studiuar në Robert College, Stamboll, në Universitetin e Londrës dhe në Shkollën për Studime Ndërkombëtare në Gjenevë.

Që nga viti 1946 z. Tirana ishte këshilltar ekonomik për Evropën Perëndimore në Bankën e Eksport-Importit. Para kësaj ai ishte në Departamentin e Shtetit si këshilltar për çështjet italiane. Në vitin 1945 ishte Ndihmës Këshilltar Ekonomik në Ambasadën Amerikane në Paris.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, z. Tirana shërbeu në Zyrën e Luftës Ekonomike dhe më pas si shef i divizionit të Evropës Qendrore për Administratën Ekonomike të Jashtme. Ai shkoi në Itali në vitin 1943 si ndihmës special i Komisionit të Kontrollit Aleat.

Rifat Tirana ishte i martur me Rosamon Walling (Corbett). Çifti kishte tre djem, Bardhylin, Ganiun dhe një djalë të tretë student në Akademinë e Andover-it.

Rifat Tirana shuhet në moshën 44 vjeçare për shkak të një ataku në zemër mbrëmjen e 15 prillit në dhomën e tij në Hotel Palace, në Madrid.