Vitet e para

Michelangelo Merisi, i njohur si Caravaggio (emri i marrë nga qyteti Lombard ku lindi), lindi më 29 shtator 1571 nga një arkitekt në shërbim të Markezit të Caravaggio, Francesco Sforza.

Piktori i përkiste një familjeje të vlerësuar dhe mjaft të pasur. Vokacioni i tij duhet të jetë shfaqur shumë herët, pasi më 1584 tashmë ai hyri si nxënës në punëtorinë e piktorit të Bergamos Simone Peterzano, një nxënës i Ticianit.

Është një periudhë në të cilën ai përfiton nga disa mbrojtës, duke përfshirë Sforza dhe Colonna, ose si kardinali Del Monte, i cili e strehon atë në pallatin e tij dhe e urdhëron të pikturojë nature morte.

Caravaggio në Romë

Më 1592, piktori i shqetësuar vendosi të transferohej në Romë, ku u prit në mesin e shërbëtorëve të Pandolfo Pucci, një fisnik vendas.

Ende jo shumë i pavarur, ai u detyrua të punonte për artistë mjaft të njohur në atë kohë, si Antiveduto Grammatica, Lorenzo Siciliano ose Giuseppe Cesari i njohur si Cavalier d’Arpino, piktor i temave me lule, natyrave të qeta ose temave fetare.

Në këto vite “atë e goditi një sëmundje e rëndë, e cila, duke e gjetur pa para, e detyroi të shkonte në Spedal della Consolazione” (Baglione): kjo është periudha në të cilën ai pikturoi portretet e famshme të pasqyrës dhe “Bacchino-n e sëmurë” (ruajtur në Galerinë Borghese).

Pika e kthesës në karrierën e Caravaggio-s u shënua nga blerja e pikut¨res “I bari” nga kardinali Francesco Maria del Monte: pas kësaj ngjarjeje, ai u transferua në Palazzo Madama, rezidenca e kardinalit (tani selia e Senatit), ku qëndroi deri në vitin 1600.

Admirimi i kardinalit u nda edhe nga fqinji i tij i rëndësishëm, Markezi Vincenzo Giustiniani, banor në pallatin e familjes që ndodhet pak hapa larg Palazzo Madama. Përveç Giustiniani-t, klientët e Caravaggio-s përfshijnë familje të rëndësishme si Barberini, Borghese, Costa, Massimi dhe Mattei.

Vitet e trazuara

Por episodet e jetës së artistit gjatë këtyre viteve të hershme romane mbeten të errëta dhe shqetësuese. Më 1597 atij iu kërkua të pikturonte disa piktura për kapelën Contarelli në San Luigi dei Francesi, të gjitha të përqendruara në jetën e San Matteos:

Këto vepra e bëjnë atë të famshëm dhe të kontestuar. Atij do t’i duhet të japë një version të ri të kësaj vepre të fundit, pasi ajo ishte gjykuar në mënyrë vulgare të pandershme.

Vokacioni i Shën Mateut

Që atëherë e deri në vitin 1606, historia e Caravaggio-s është e mbushur me ngjarje të ndryshme të zymta dhe të dhunshme që mbivendosen.

Më 11 shtator 1599 ai dëshmoi ekzekutimin e Beatrice Cencit në sheshin e Castel Sant’Angelo, i mbushur me turma (midis të pranishmëve ishin edhe piktori Orazio Gentileschi dhe vajza e tij e vogël Artemisia). Tema e prerjes së kokës prek në mënyrë të pashlyeshme artistin: shembuj të qartë dhe të famshëm mund të gjenden në veprat: “Judith dhe Holofernes”, “Davidi me kokën e Goliathit”.

Judith dhe Holofernes

Në fillim të shekullit të ri ai krijoi vepra të shumta me rëndësi të dukshme, të cilat nënvizojnë frytshmërinë dhe fuqinë e tij krijuese: vetëm për të dhënë një shembull, midis viteve 1600 dhe 1601 ai pikturoi “Kryqëzimi i Shën Pjetrit” dhe “Kthimi i Shën Palit”; në 1604 “Madona e pelegrinëve ose e Loretos”, në 1605 “Vdekja e Virgjëreshës”, e refuzuar nga besimtarët e Santa Maria della Scala dhe e blerë në vend të saj nga Duka i Mantovës, me këshillën e të riut Rubens.

Një jetë në arrati

Në të njëjtat vite të shënuara nga ky shpërthim krijues, duke filluar nga viti 1603, ankesat në polici, zënkat dhe gjyqet pasuan njëra-tjetrën pa ndërprerje. Më 1605 Caravaggio u strehua në Genova pasi plagosi një kancelar në gjykatë. Në maj të vitit 1606, një duel përfundoi tragjikisht me vrasjen e kundërshtarit të tij (por ai mbeti i plagosur), një vrasje që e detyroi të arratisej, fillimisht në Palestrinë dhe më pas në Italinë e Jugut.

Më pas fillon një jetë si i arratisur, në të cilën sukseset dhe fatkeqësitë ndërrohen. Në vitin 1607 ai shkoi në Napoli ku ekzekutoi disa kryevepra si “Flagjella e Krishtit” dhe “Shtatë Veprat e Mëshirës” për kishat dhe manastiret.

Por bredhjet e tij nuk ndalen dhe me të vërtetë e çojnë atë, në vitin 1608, në Maltë. Portreti i mjeshtrit të madh Alof de Wignacourt i dha atij urdhra të tjera, në veçanti “nokturnin” e madh të “Prejtimit të kokës së Shën Gjon Pagëzorit”, i ruajtur në katedralen e Valetës.

Caravaggio është i mirëpritur në urdhrin e Kalorësve, por lajmet nga Roma në lidhje me arsyet e mërgimit të tij shkaktojnë një hetim dhe për këtë arsye arratisjen e njëmbëdhjetë të piktorit.
Vitet e fundit

Në vjeshtë shkon në Siçili, ku, duke lëvizur nga një qytet në tjetrin, ai lë shembuj të shumtë të gjenisë së tij: “Varrimi i Shën Luçisë”, i kryer në Sirakuzë për kishën me të njëjtin emër; “Ngjallja e Llazarit” dhe “Adhurimi i Barinjve” (tani i ekspozuar në muzeun e Mesinës); dhe një “Lindje me shenjtorët Lorenci dhe Françeskun e Asizit”, ruajtur në oratorinë e San Lorenzos në Palermo (nga studimet e fundit duket se kjo e fundit është krijuar në Romë në vitin 1600).

Pas kthimit në Napoli në tetor 1609, ai u sulmua dhe u plagos rëndë. Në të njëjtën kohë, mbrojtësit e tij romanë punuan për faljen e tij. Ende duke u shëruar, ai u nis për në Shtetin Papnor në korrik 1610. I arrestuar gabimisht në kufirin e Porto Ercoles dhe i liruar dy ditë më vonë, ai endet nëpër plazhe kot në kërkim të varkës që e kishte transportuar atje.

I goditur nga ethet, Michelangelo Merisi vdiq më 18 korrik 1610 në një han, i vetëm, pak ditë para se të shpallej miratimi i kërkesës për mëshirë. Ai ishte vetëm 38 vjeç.

Personaliteti i Caravaggio-s

Për të kuptuar më mirë personalitetin e Caravaggio, ne përfundojmë duke ofruar një profil përmbledhës të Gianni Pittiglio:

Romantizmi nuk bëri gjë tjetër veçse [bazuar në biografitë e kohës. Shënim i redaktorit] krijojnë një mit i cili, në shekullin e 20-të, siç ndodh në shumë raste të tjera, mezi u hodh poshtë. Edhe sot publiku i gjerë e njeh Caravaggio-n në versionin më pak besnik të gjeneruar në ato vite. Rezultati është një artist “i mallkuar”, bohem, pa marrë parasysh kontekstin. Në fakt, Caravaggio është i dhunshëm, por ai nuk kujton se në të njëjtat vite ngjarje të ngjashme kanë përjetuar figura të tilla si Cavalier d’Arpino, Torquato Tasso, Giovan Battista Marino, Ignazio da Loyola e shumë të tjerë; Prirjet e supozuara homoseksuale të Merisit nuk konsiderohen si një faktor margjinal në personalitetin e tij si artist (për disa ato madje përfaqësojnë rrugën interpretuese për shumë prej pikturave të tij rinore), si në rastet më të caktuara të Leonardo apo Michelangelo Buonarroti. Megjithatë, ateizmi dhe injoranca në lidhje me çështjet fetare janë elementi më i largët nga e vërteta: artisti është thjesht i lidhur me varfërinë e Federico Borromeos me gjithçka që kjo përfshin; Caravaggio nuk trajton kurrë një temë fetare pa pasur parasysh burimet e shkruara ose ikonografike, të cilat tregojnë tek ai një kulturë mbi mesataren e teksteve të shenjta.

Vepra të Caravaggio-s

Djali i kafshuar nga një hardhucë ​​(1595-1596)
Shporta me fruta (1596)
Lahutari (1596)
David dhe Goliath (1597-1598)
Judith dhe Holofernes (1597-1600)
Thirrja e Shën Mateut (1599-1600)
Shën Mateu dhe Engjëlli (1602)
Ngritja e Llazarit (1609)
Davidi me kokën e Goliathit (1609-1610)

Elida Buçpapaj