Në fshatin Gjazë të Lushnjës ku kardinali i parë i kishës katolike shqiptare Mikel Koliqi vuajti nën regjimin komunist interrnimin u përura një obelisk në nderim të tij.
Kardinal Koliqi, është një nga figurat më të ndritura të kishës katolike shqiptare, që kaloi 20 vite burgim dhe 23 vite të tjera në kampet e internimit dhe të punës së detyruar të diktaturës komuniste.
Në Gjazë, një fshat i vogël në hapësirën e pamatë fushore të Lushnjës, ka ende gjurmë të godinave ku qëndronin të internuarit gjatë regjimit komunist, ndonëse strehët kanë nisur të hapen e shumë godina janë rrënuar apo transformuar.
Në njërën prej tyre, fare afër rrugës, jetonte prej tetë vitesh në varfëri dhe në vetmi Mikel Koliqi, i cili ishte 75 vjeç, ku sipas dëshmive të kohës, forcat e Sigurimit të Shtetit e arrestuan.
Simon Mirakaj që vuajti në këtë kamp e kujton ditën e arrestimit të Mikel Koliqit dhe vlerëson lart figurën e tij.
“Ne na kishin vendosur një televizor në sallën e kinemasë dhe po shihnim një ndeshje futbolli. Në momentet e fundit të ndeshjes hynë dy operativë me dy automatikë në krahë. Ne shtangëm. Pasi mbaroi ndeshja vajtëm në shtëpi dhe mblodhëm fotografitë dhe i futëm poshtë një peme në oborr. Thirrëm vajzën e vëllait që ishte shtatë a tetë vjeçe. I thamë shko shiko targën e makinës që ka ardhë. Targa “ 01” ishte e xhipsit të Degës së Punëve të Brendshme të asaj kohe. Ajo nuk vonoi dhe vjen duke qarë” , thotë: arrestuan xhaxhi Dom Mikel Koliqi.”
Ndërsa Muhamet Nela që jetoi në Gjazë thotë se shkonte shpesh për të marrë mësime tek Dom Mikeli, që njihte 8 gjuhë dhe përcillte për të rinjtë një kulturë të jashtëzakonshme.
“Në këtë dhomë ku po zhvillojmë intervistën futën Mikle Koliqin dhe Nuredin Kelmendin. Unë pasi mbaroja gjashtë orë mësimi në gjimnazin e Krutjes vija direkt këtu, nuk shkoja në shtëpi vetëm për të marrë mësime ilegalisht nga Dom Mikeli. Ai ishte poliedrik .Tetë gjuhë i njihte me themel dhe letëristë e atyre gjuhëve i njihte me themel. Kishte njohuri të thella edhe për muzikë.”
Shumë afër vendit ku Mikel Koliqi jetoi në interrnim nën kujdesin e Kryetarit t Unionit Mbarëkombëtar për Integrimin e ish-të Burgosurve Politikë, Besim Ndregjoni u përurua një obelisk në nderim të tij.
Zoti Ndregjoni thotë se Kardinali i Parë shqiptar i Kishës Katolike është një figurë e ndritur jo vetëm e fesë por edhe e kombit shqiptar.
“Mendova që kjo figurë e shquar do ta nderojë Lushnjën, do ta nderojë Gjazën . Ai kaloi 21 vite të interrnimit të tij në gjithë kampet e interrnimit të Lushnëjs. Mikel Koliqi i përket asaj plejade të shekullit të XX-të që dhanë cdo gjë për kombin dhe ne pasardhësit e tyre i kërkojmë sot falje Mikel Koliqit që pas 30 vitesh që u shpall Kardinal ne po i ngremë këtë obelisk madhështor.”
Ndërsa kryetarja e bashkisë së Lushnjës Eriselda Sefa e vlerëoi lart rolin e Mikel Koliqit.
“Dom Mikel Koliqi me thjeshtësinë e njeriut të madh që e shoqëroi gjatë gjithë jetës përjetoi kalvarin e vuajtjeve për dekada me radhë përmes burgosjes dhe interrnimit për të vetmen arsye, sepse besonte në zot.”
Ndërsa nunci apostolik në Shqipëri, Luigi Bonazzi solli përshëndetjet e Papa Franceskut në këtë ceremoni dhe përkujtoi ndërimin që Papa Gjon Pali i Dytë i bëri Mikel Koliqit .
Edhe Arqipeshkvi i kishës katolike shqiptare Angelo Massafra, vlerësoi figurën e Mikel Koliqit jo vetëm si klerik, por edhe si muzikant dhe publicist duke kujtoi mesazhin që Mikel Koliqi la kur u shpall Kardinal.
“Para së gjithash të kemi bashkim . Të mos shikojmë dasitë dhe inatet. Të mos shikojmë interesat vetjake por të shikojmë të mirat e popullit dhe të kombit.”
Mikel Koliqi pas arrestimit të tretë në Gjazë u dënua me 15 vite burg nga regjimi komunist nga të cilat ai vuajti 11 vite dhe u lirua nga burgu për shkak të moshës 86 vjeçare.
Sipas dëshmisë së vet Mikel Koliqit në gjithë jetën e tij ai kaloi në burgjet e tmerrshme të komunizmit 20 vite dhe 23 vite të tjera në kampet e internimit duke e nisur nga kampi i tmerrshëm i Bedenit të Kavajës për të vijuar në Pojan të Korçës , në zonat malore të Vlorës dhe më pas në Gjaz të Lushnjës.
Papa Gjon Pali II e emëroi Mikle Koliqin “monsinjor” në janar të vitit 1992, dhe e shuguroi “Kardinal” në moshën 92-vjeçare më 26 nëntor të vitit 1994 në Vatikan.
Mikel Koliqi u bë kështu shqiptari i parë që u ngrit në Kolegjin e Shenjtë të Kardinalëve, organin më të lartë i Kishës Katolike Romake
“I burgosur dhe i penguar për vite të gjata në ushtrimin e misionit të tij priftëror,” “ai, si një lis i fortë, nuk u frikësua kurrë, duke u bërë një shembull i ndritshëm i besimit”, shkroi Papa Gjon Pali në prag të vdekjes së tij.
Pas rënies së komunizmit Mikel Koliqi u nderua së me titullin “Nënë Tereza” dhe vetëm pak ditë para vdekjes, me titullin më të lartë “Nderi i Kombit”.
