ërktheu dhe përgatiti botimin Xhevdet Shehu
(Vijim)
Unë dhe stafi im e lamë shtypshkronjën dhe u kthyem në godinën tonë rreth orës një të mesditës. Rreziku kishte kaluar për atë ditë, sipas mendjes sonë, dhe të gjithë ndiheshim të izoluar në ndërtesat e shtypshkronjës. Një nga punonjësit e lartë të stafit tim më tha më vonë se jo shumë kohë para se të largoheshim nga shtypshkronja, i kishte thënë një kolegu që sulmet kishin për t’u parë si një dështim i jashtëzakonshëm i shërbimit inteligjent, ndërsa kolegu e kishte parë atë me mosbesim dhe i ishte përgjigjur pak a shumë kështu: “Pse do të jetë ky një dështim i shërbimit inteligjent? Këto gjëra ndodhin. Kjo është një luftë. Kjo është një betejë”. Nuk e di çfarë do të kisha thënë unë në atë moment, sikur e njëjta gjë të më ishte thënë mua. Numri i të vdekurve po ngjitej në mijëra. Tregimi me gisht nga ndonjë tip, drejt nesh apo te dikush tjetër, ishte gjëja më e largët në skutat e mendjes sime. Por diku, mendova, fajësimi kishte filluar tashmë. Ndoshta kjo ishte e pashmangshme. Ndoshta ishte vetëm mënyra e punëve të Uashingtonit.
Ajo pasdite kaloi më së shumti nëpër një mjegullnajë mbledhjesh. Kujtesa historike më tregon se në orën 3.30 të pasdites kishte një telekonferencë, sërish në një linjë të sigurt, me presidentin, i cili kishte zbritur në Air Force Base në Nebraska, ndërkohë që i kishte bishtnuar rrugës së kthimit në Uashington. Presidenti ishte duke folur nga shtabi i nëndheshëm i Komandës Strategjike të Shteteve të Bashkuara.
Më kujtohet kur ai më pyeti se, sipas meje, kush e kishte bërë këtë. Unë i thashë të njëjtën gjë që i kisha thënë zëvendëspresidentit disa orë më përpara: al-Kaeda. I gjithë operacioni dukej, ndihej dhe provohej si i Bin Ladenit, ndërsa lista e udhëtarëve veçse kishte konfirmuar dyshimet tona. Kur i thashë Presidentit në mënyrë të veçantë për al-Midharin dhe al-Hazmin, ai i kishte lëshuar Majk Morelit një nga ato: “Unë mendova se do të isha i pari që do ta dija”. Majku i bëri një telefonatë të zemëruar ndihmësit tim ekzekutiv, Ted Gistaros, i cili ishte për të dytën ditë në punë, duke i kërkuar të shihte pikat e bisedës që unë kisha përgatitur për qarkullim. “Nuk mundem”, i tha Tedi atij. “Ato janë në embargo”. “Embargo ndaj Presidentit të Shteteve të Bahkuara?” ia kishte kthyer Majku. Ishte kjo një nga ato përplasjet e vogla që ndodhin kur të gjithë punojnë nën një stres të madh. Pak kohë më parë Majku ishte në gjendje të kalonte çfarëdo informacioni që ne kishim për Presidentin nëpërmjet Andi Kardit. Atë pasdite në pikat e bisedave të mia ishte edhe një paralajmërim që kishim marrë nga shërbimi inteligjent francez, i cili thoshte se një tjetër grup terroristësh ishte brenda kufijve të Shteteve të Bashkuara dhe ishte duke u përgatitur për një valë të dytë sulmesh.
Gjatë gjithë telekonferencës, Presidenti ishte i përqendruar, i vetëpërmbajtur. Takimi ballë për ballë i asaj mbrëmjeje me të më shërbeu vetëm për të konfirmuar përshtypjen time të parë. Në kohën që unë mbërrita atje, diku pas orës nëntë, Shtëpia e Bardhë ishte një fortesë e armatosur. Megjithatë, unë isha tepër i zënë me leximin e përmbledhjeve të shtypit për të dalluar se çfarë mbrojtje shtesë ishte bërë. Makina ime u vendos në një vend parkimi, ndërsa Shërbimi Sekret më shoqëroi nëpër një korridor të gjatë dhe të ndërlikuar, që të çonte te një bunker, një vend që unë nuk e kisha vizituar kurrë më përpara dhe ku nuk do të shkoja kurrë ndonjë herë tjetër. Atje ishin Presidenti dhe Zëvendëspresidenti, tok me Dik Klarkun, Kondi Rajsin, Kolin Pauellin, Don Ramsfelldin, kryetarin e Shefave të Përbashkët Gjeneral lejtnant Hugh Shelton, si dhe disa të tjerë, përfshi Llajn Çenej dhe Laura Bush.
E mora me mend se “bunkeri” kishte në pjesën mbitokësore fortifikime me thasë me rërë dhe artileri. Ky nuk ishte i saj. Bunkeri i Shtëpisë së Bardhë ishte pak a shumë një imitim i Sallës së Situatave – por në sallë ishte një ndjenjë e qartë luftarake dhe, atë ditë, me shumë emocion të gjallë në një vend që nuk e kisha parë asnjëherë në jetën time: zemërim se si kishte mundur të ndodhte kjo, tronditje nga ajo që kishte ndodhur, dhimbje të thellë për të vdekurit, një ndjenjë detyrimi urgjente që ne duhej t’i përgjigjeshim dhe ta bënim sa më shpejt, si dhe një ndjenjë të vashdueshme frike për atë që mund të shtrihej përpara. Al-Kaeda e kishte bërë të sajën atë ditë, ose ne kështu besonim, por shumë të dhëna të shërbimit inteligjent tregonin se ky ishte akti i fillimit të një vazhdimësie shumëditëshe. Edhe në këtë moment të fillimit, kishte një frikë në rritje – atë që do të përhapej në ditët e ardhshme me mbërritjen e raporteve të reja – se terroristët kishin, në mënyrë sekrete brenda Shteteve të Bashkuara, një armë të shkatërrimit në masë dhe ishin përgatitur ta shkrepnin atë.
Në orën 8.30 atë mbrëmje, duke folur nga Zyra Ovale, presidenti iu drejtua kombit me fjalë sa energjike aq dhe tejet serioze, përfshi edhe shqiptimin për herë të parë të asaj që do të bëhej e njohur si Doktrina Bush. “Unë iu jam drejtuar të gjitha burimeve të shërbimit tonë inteligjent dhe bashkësive të detyrimit ligjor për të gjetur përgjegjësit dhe për t’i sjellë përpara drejtësisë”, i tha ai një audience globale prej rreth tetëdhjetë milionë njerëzish. “Ne nuk do të bëjmë dallim midis terroristëve që kryen këto akte dhe atyre që i strehojnë ata”. Për ne në CIA, doktrina e re donte të thoshte se ishte larguar më në fund vetëpërmbajtja. Ne, tashmë, kishim në sirtarët tanë planin për të ndjekur si al-Kaedën dhe mbrojtësit e saj, talebanët, në Afganistan. Tani ne mund të fillonim ta zbatonim atë. Midis trishtimit të asaj dite, kuptuam se, më në fund, do të jepej autorizimi dhe burimet për të bërë punën, të cilën ne e dinim si bëhej.
Pas fjalimit në Zyrën Ovale, presidenti zhvilloi një takim me krejt Këshillin Kombëtar të Sigurisë, në të njëjtin bunker. Tani ai ishte shndërruar papritmas në një kabinet lufte. Disa orë më përpara nga Peruja, Kolin Pauelli fliste për problemin me një gjuhë diplomatike: Ne do t’ia bëjmë të qartë si Pakistanit, ashtu dhe Afganistanit se ka ikur koha e të folurit me dy kuptime. Unë isha ndoshta më shumë i prirur përpara: Po, ne na duhej ndihma e Pakistanit; ai ishte vendi më i afërt me Afganistanin dhe një nga vendet me më shumë ndikim mbi të. Por koha e bisedimeve me talebanët kishte ardhur e kishte shkuar. Për të shkuar pas Bin Ladenit dhe ushtrisë së tij në errësirë, ne duhej të hiqnim perden pas së cilës fshiheshin ata. Presidenti tha se ne duhej t’i detyronim vendet të zgjidhnin. Zëvendëspresidenti e shihte të arsyeshme të goditeshin në Afganistan objektet që ia vlenin. Por ajo që unë mbaj mend më shumë se çdo gjë tjetër nga ajo mbledhje ishte sjellja e presidentit, jo fjalët e tij. Ai ishte plotësisht në detyrë, i vendosur, i drejtpërdrejtë. Ai theksoi urgjencën e momentit, ndërsa e bëri të qartë, me fjalë dhe me shembull, atë çfarë priste nga ne, për të menduar se si do të përgjigjeshim.
Nuk ka dyshim se 11 Shtatori, apo 9/11 sikurse njihet botërisht, ishte momenti elektrizues për presidencën e Bushit. Kjo datë e transformoi atë në atë mënyrë që unë nuk e mendoj se ndonjë nga ne mund ta parashikonte tërësisht. Udhëheqja e tij në muajt që erdhën më pas pësoi një ndryshim të jashtëzakonshëm.
***
E vetmja gjë që shumë njerëzve pothuajse u ka munguar rreth CIA-s dhe 11 Shtatorit, përfshi dhe Komisionin e 11 Shtatorit, aq sa mund të tregoj, është ajo çfarë ishte personale me ne. Lufta kundër terrorizmit ishte ajo që ne bënim; ajo ishte në gjakun tonë. Në muajt dhe vitet para 11 Shtatorit, ne kishim punuar në këtë terren çdo ditë. Për të penguar terroristët, ne përçanim sulmet, ruanim jetën. Ne sakrifikuam jetën tonë, shpesh figurativisht dhe herë-herë në kuptimin e vërtetë të kësaj fjale.
Nëse politikanët dhe shtypi, madje dhe Komisioni 11 Shtatorit, shpesh nuk arritën ta kuptonin këtë, nuk ndodhi kështu me partnerët tanë globalë në punët e shërbimit inteligjent. Ne ishim ende duke serënditur hollësitë e 11 Shtatorit, kur Evi Dichteri, shefi i Shin Bet-it, më telefonoi nga Izraeli për të më shprehur keqardhjen e tij dhe për të thënë se ai dhe njerëzit e tij ishin me ne, pa asnjë dyshim. Kjo nuk ishte një telefonatë burokratike. Evi dhe unë kishim punuar me Arafatin dhe shumë të tjerë, por ajo thirrje telefonike tregonte një lidhje që shkonte shumë përtej çdo gjëje që i kishte paraprirë asaj. Ji i fortë, më tha Evi. Drejto njerëzit e tu. Ai nuk tha se kishte parë qindra nga bashkatdhetarët e vet të vrarë nga terroristët, para syve të tij, ndërsa unë nuk kisha për të shtuar që tashmë e kuptoja ç’donte të thoshte të ishe shef i shërbimit, kur e njëjta gjë ndodhi mbi tokën time. Gjithë ajo ishte e padyshimtë, e fortë ngaqë nuk u tha kurrë. Megjithatë, disa vite më vonë, në regjistrimin e një mesazhi lamtumire për ceremoninë e largimit të Evit, unë shpreha fjalët që i ndjeva aq fort më 11 Shtator: “Ne të gjithë u bëmë izraelitë atë ditë”, i thashë Evit.
Me gjithë sforcimin në udhëtimet ajrore në Shtetet e Bashkuara, më 12 shtator mbërritën britanikët: Sër Riçard Dirlovi, shefi i MI-6; Eliza Maningam-Buller, zëvendësshefe e MI-5; si dhe Dejvid Maning, këshilltar për politikën e jashtme i Kryeministrit Bler. Unë ende nuk e di se si e gjetën hapësirën e lirë për të fluturuar në vendin tonë, por ata erdhën me një aeroplan privat, vetëm për natën, për të shprehur ngushëllimet e tyre dhe për të qenë me ne. Atë natë ne hëngrëm darkë në Langlej, një tregues i marrëdhënieve të veçanta midis dy vendeve tona aq dhe një nga ngjarjet më emocionuese që unë kam përjetuar gjatë shtatë viteve të mia si Drejtor i CIA-s.
“Ne jemi në luftë”
Më 12 shtator, presidenti kryesoi një mbledhje të Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe theksoi me terma të fortë çfarë kishte thënë në televizion në mbrëmjen e kaluar: ne duam jo vetëm të ndëshkojmë ata që janë pas sulmeve të ditës së djeshme, por të ndjekim terroristët dhe të gjithë ata që i strehojnë, në të gjithë globin.
Ditën tjetër, në Sallën e Situatave të Shtëpisë së Bardhë, unë takova presidentin dhe Kabinetin e Luftës, për herë të parë mbi planin tonë të luftës. “Ne jemi përgatitur të nisim në një kohë të shkurtër një program aksioni të maskuar i cili do të zhvillojë luftë me armikun, veçanërisht me al-Kaedën dhe mbrojtësit e saj talebanë”, i thashë. “Për të bërë këtë, ne do të vendosim një grup paramilitar të CIA-s brenda Afganistanit për të punuar me forcat opozitare, në mënyrë të veçantë me Aleancën Veriore, dhe do të përgatisim terrenin për ndërhyrjen e Forcave Speciale të Shteteve të Bashkuara.” Kjo nuk është e lehtë, i thashë Kabinetit. Vrasja e Ahmed Masudit, më 9 shtator, e kishte lënë Aleancën Veriore pa një figurë të fuqishme dhe të respektuar gjerësisht, por ne, tashmë, kishim teknologjinë në anën tonë dhe një rrjet të shtrirë të burimeve në vend, dhe ne do t’ia dilnim mbanë.
Kofer Blleku më ndoqi me një prezantim në kompjuter, që jepte me hollësi aftësitë tona të aksioneve të maskuara, pozicionimet e menduara e të tjera si këto. Si edhe unë, Koferi e bëri të qartë që ne do të merrnim përsipër të përballonim jo vetëm al-Kaedën, por edhe talebanët. Të dy ishin të pandashëm, po të mos donin vetë talebanët të ndaheshin, gjë që dukej e pamundur, pavarësisht nga përpjekjet tona për të futur një pykë midis tyre. Me pak fjalë, ne do të fillonim, jo vetëm një mision kërkimi dhe shkatërrimi për Bin Ladenin dhe ndihmësit e tij – luftë kundër një armiku që në pjesën më të madhe do të hidhte në erë vetveten para se të kapej. Kjo donte të thoshte viktima në anën e tyre dhe në tonën. Koferi nuk u orvat të parashikonte se sa do të ishte numri i amerikanëve që mund të vriteshin, por ai ia bëri të qartë presidentit që të kuptonte se misioni nuk do të kalonte pa gjak. Bushi i tha se e dinte këtë.
“Sa shpejt mund të dislokojmë ne grupet e CIA-s?” pyeti Presidenti.
“Brenda një kohe të shkurtër”, u përgjigj Koferi.
“Dhe sa shpejt mund t’i thyejmë talebanët dhe al-Kaedën?”
“Punë javësh”, i tha Koferi.
Unë nuk mendoja se ishte e mundur; dhe në fakt nuk ishte. Presidenti shprehu pakënaqësi kur mësoi se Pentagoni nuk kishte një plan të mundshëm në tavolinë për të ndjekur al-Kaedën dhe talebanët. Xhorxh Bushi ecte me njëqind milje në orë që nga ajo kohë, ishte tërësisht i zënë me punë. Nëse nuk ishe në gjendje për ta ndjekur, ai e largonte interesimin nga ti.
Thelbi i asaj që donim të bënim unë dhe Koferi ishte që kjo luftë të zhvillohej nga shërbimi inteligjent, jo thjesht të ishte një demonstrim i fuqisë. Sfida nuk ishte thyerja ushtarakisht e armikut. Sfidë ishte gjetja e armikut. Kur të bëhej kjo, mundja e tij do të ishte e lehtë.
Të premten, më 14 shtator, ne e përmirësuam më tej planin tonë, ku Afganistani ishte i vetmi akt fillestar në një strategji gjithëpërfshirëse për luftimin e terrorizmit ndërkombëtar. Pastaj bëmë një përmbledhje në përgatitjen për paraqitjen që do t’i bëja planit të nesërmen në Kemp Dejvid. Atë mbrëmje, NSC-ja na dërgoi tufën e dokumenteve për t’i këqyrur para se të mbërrinim në Kemp Dejvid, të dhëna që duheshin mbajtur fort parasysh në të gjithë sektorët e shërbimit inteligjent dhe ushtarak të qeverisë. Më kujtohet se ndërsa vozisja me vështirësi përmes tyre mendova se qindra drurë kishin shkuar dëm. Dokumentet ishin të panevojshme, për aq sa mund të tregoj, për gjithçka që do të flisja, ndaj dhe që atëherë isha plotësisht i bindur në drejtësinë e qasjes sonë, të cilën e kisha përdorur fare pak, në krahasim me masat gjysmake dhe strategjitë pa formë që agjencitë e tjera kishin filluar të vinin në lëvizje.
Të shtunën, më 15 shtator, i shoqëruar nga Xhon Meklaflini dhe Kofer Blleku, u takova me Kabinetin e Luftës në Kemp Dejvid. Presidenti ishte ulur përballë meje, në anën tjetër të tryezës së madhe katrore në sallën e thjeshtë të konferencave Kemp Dejvid, me zëvendëspresidentin dhe Kolin Pauellin në secilin krah të tij. Të pranishmit e tjerë ishin Don Ramsfelldi dhe Pol Volfovic, të ulur në krah të njëri-tjetrit, Kondi Rajs, Stiv Hadlli, Riç Ermitejxh, Prokurori i Përgjithshëm, Xhon Eshkroft dhe drejtori i ri i FBI-së, Robert Myler.
Titulli i materialit ishte “Shkatërrimi i Terrorizmit Ndërkombëtar”. Nëntitulli i faqes së parë mbante këto fjalë: “’Kurthi i Parë’: Shkatërrimi i al-Kaedës dhe mbyllja e Strehës së Sigurt”. Unë dhe Kofer Bllejku paraqitëm përmbledhtas pjesët e dukshme të planit.
Ne kishim për ta rrethuar Afganistanin duke siguruar mbështetje të menjëhershme për Aleancën Veriore dhe komandantët e saj, si dhe me përshpejtimin e kontakteve tona me udhëheqësit e Pashtunit Jugor, përfshi dhe gjashtë komandantë ushtarakë të lartë talebanë, që dukej se ishin të gatshëm për të hequr Mullah Omarin nga pushteti. Për këtë ne kishim nisur të punonim që në fillim të vitit 2001, për të krijuar një çarje midis krerëve talebanë dhe Bin Ladenit, dhe luftëtarëve të tij arabë. Ne kishim për t’i mbyllur kufijtë e Afganistanit me angazhimin e drejtpërdrejtë të iranianëve, turqve, taxhikëve, uzbekëve dhe pakistanezëve.
Ne i thamë presidentit se prej kohësh i vetmi aleat i yni i vërtetë në kufijtë afganë kishte qenë Uzbekistani, ku ne kishim ngritur qendra të rëndësishme për mbledhjen e materialeve sekrete, si dhe kishim përgatitur një grup special për të ndërmarrë operacione brenda Afganistanit. Ne e dinim që Uzbekistani do të ishte pika jonë më e rëndësishme në nisje për të mbështetur Aleancën Veriore.
Ne shtruam aty rëndësinë e të qenët në gjendje për të ndaluar njëanshmërisht operativët e al-Kaedës nëpër botë. Ne e kuptonim se për të vepruar, si brenda dhe jashtë Afganistanit, do të na duhej të përdornim sasi të mëdha parash për veprimtaritë e partnerëve tanë të huaj të një niveli të ri në aksionet kundër al-Kaedës.
(Vijon)
Komentet