Ambasadorja izraelite në Tiranë, Galit Peleg, në emisionin ‘Log.’ të gazetarit Endri Xhafo në News24 ka folur për situatën në Lindjen e Mesme, përballjet ushtarake, raportet me Shqipërinë, shtetin Bektashi dhe qëndrimet e vendeve më të mëdha në raport me Izraelin.
Peleg u shpreh në intervistën e saj se Izraeli nuk kërkon luftë me Iranin. “Ne nuk duam luftë në rajonin tonë. Ne përfundimisht nuk duam të shkaktojmë një luftë rajonale dhe akoma më pak, siç disa njerëz po flasin, një luftë botërore. Kjo nuk është dëshira jonë. Objektivi i qeverisë izraelite është të garantojë siguri për civilët e Izraelit, për qytetarët e Izraelit. Dhe ne e dimë me siguri… dua të them, nuk shtrohet fare si çështje që Irani është koka e gjarprit në rajonin tonë. Ata po përpiqen prej kohësh të krijojnë paqëndrueshmëri. Regjimi radikal i Iranit po e thotë me zë të lartë se ata duan të eksportojnë revolucionin e tyre”, thekson ajo.
Peleg u pyet lidhur me shtetin Bektashi, një ide e hedhur pak javë më parë nga Kryeministri Edi Rama, por që ka pasur shumë aludime mbi modelin se si mund të ndërtohet dhe kush e mbështet.
Ambasadorja izraelite tha se kjo është një çështjes në të cilën ne nuk ndërhyjmë.
“Nuk e di nëse duhet thënë që është një çështje e brendshme e Shqipërisë, por ne nuk ndërhyjmë, as në Vatikan, as në komunitetin bektashi, as në Kishën Ortodokse, as në komunitetin mysliman. Ne nuk ndërhyjmë në këto çështje. Nuk është puna jonë”, tha Peleg.
Ambasadorja izraelite duke folur për deklaratat e Presidentit turk në Tiranë, tha se është shumë e trishtueshme për Turqinë që presidenti po bëhet gjithmonë e më radikal. “Vetëm në shkurt 2023 pamë sesi Izraeli u vlerësua nga Presidenti Erdogan për ndihmën e dhënë për viktimat e katastrofës së tërmetit, nëse ju kujtohet. Presidenti Erdogan vlerësoi Izraelin si një vend që ndihmoi shumë”, tha Peleg.
Ambasadorja izraelite ka vlerësuar rolin dhe qëndrimin e mbajtur nga Shqipëria.
“Vërtet admiroj guximin e udhëheqësve shqiptarë, të Kryeministrit Rama dhe të udhëheqësve të tjerë të Shqipërisë. Sepse mendoj se Shqipëria është një vend i vogël, dhe e di që ka shumë ambicie për t’u integruar në BE dhe për t’u përshtatur me qasjen e BE-së. Por ju keni vlera dhe ju i mbroni vlerat tuaja. Madje edhe pas kësaj deklarate të Presidentit Erdogan, kur Kryeministri Rama tha se “Hamasi është një organizatë terroriste dhe Shqipëria është kundër terrorit”, mendoj se kjo kërkon guxim dhe e vlerësoj shumë”, tha Peleg.
Zonja ambasadore përshëndetje, mirësevini në studio.
Ambasadorja- Faleminderit për ftesën.
Izraeli ndërmori sulme të drejtpërdrejta kundër Iranit të shtunën e kaluar, si një hakmarrje e një rëndësie të veçantë ndaj breshërisë së raketave balistike që Teherani lëshoi ndaj Izralit në fillim të tetorit. Katër anëtarë të ushtrisë iraniane u vranë në këtë sulm, sipas raportimeve të mediave shtetërore, kurse Teherani deklaroi më pas se rezervon “të drejtën” të mbrohet. Megjithatë, Irani e minimizoi sulmin në përgjithësi, duke raportuar dëme të kufizuara në baza ushtarake. Udhëheqësit botërorë po i bëjnë tani thirrje të dyja palëve që të shmangin një luftë më të gjerë rajonale. Cilat janë opsionet ushtarake kundër Iranit?
Ambasadorja – Faleminderit për këtë pyetje. Para së gjithash, kjo nuk ishte një hakmarrje. Më lejoni t’i vendos gjërat në perspektivë. Kjo është hera e dytë që Irani po sulmon drejtpërdrejt Izraelin, qytetarët e Izraelit. Kishim një sulm me raketa në prill, dhe tani kishim një sulm të dytë me raketa në Izrael, pa dallim. Izraeli duhet të reagonte. Tani, ne i dërguam mesazh Iranit që të frenohet në sulmet e tij ndaj Izraelit. Nuk është kjo mënyra e vetme që ata po sulmojnë Izraelin. Ne e dimë që ata kanë aleanca me organizata terroriste përreth Izraelit. Por kjo ishte hera e dytë që Irani e sulmoi Izraelin drejtpërdrejt, dhe Izraeli duhej të përgjigjej për të dërguar një mesazh. Sigurisht, sulmi ndaj Iranit nuk reflekton të gjitha kapacitetet e Izraelit. Ne mund të shkaktojmë shumë më tepër dëme. Por ishte sa për të dërguar një mesazh, pikësëpari. Së dyti, ne shënjestruam disa nga objektivat strategjikë në Iran. Pra ideja me të vërtetë ishte të godisnim disa site strategjikisht të rëndësishme për të dëmtuar kapacitetet raketore, të raketave balistike të Iranit, dhe kryesisht për të dërguar një mesazh. Dhe mendoj se mesazhi ishte shumë i qartë. Tani, sa i përket qëllimeve të Izraelit, ne nuk kemi dëshirë të fillojmë një luftë me Iranin. Por mendoj se ata duhet ta kuptojnë se Izraeli është në gjendje të reagojë. Dhe mendoj se përderisa ishte e qartë që ky sulm ishte i koordinuar me Shtetet e Bashkuara, mesazhi nuk vjen vetëm nga Izraeli. Pra që Irani të frenojë agresivitetin e sulmit të tij në rajonin tonë dhe të mos e sulmojë më Izraelin.
Zonja ambasadore, meqë po flisni për mesazhe, vrasjet e shënjestruara të Ismail Haniyeh në Teheran, – dhe kjo ishte arsyeja e parë pse Irani sulmoi Izraelin, kujtoj që Ismail Haniyeh ishte lider i politik i Hamas, Yahya Sinwar në Rripin e Gazës, Hasan Nasrallah i Hezbollah në Liban, shpërthimet në distancë të pagers-ve dhe radiomarrëseve të militantëve të Hezbollah, të gjitha këto kanë dëshmuar aftësi operacionale të shërbimeve të inteligjencës izraelite për të gjurmuar, zbuluar dhe eliminuar kundërshtarë të rrezikshëm në operacione të komplikuara. Cili është mesazhi që dëshironi të jepni?
Ambasadorja – Të gjithë emrat që ju përmendët, Haniyeh, Sinwar, Nasrallah, këta janë vrasës në masë. Këta janë njerëzit që qëndrojnë pas masakrës së tmerrshme që ndodhi në Izrael më 7 tetor 2023. Këta janë njerëzit që vrisnin civilë pa hezitim. Dhe ata ishin udhëheqësit e disa organizatave shumë të forta terroriste në rajonin tonë. Dhe mesazhi është se nëse Izraeli dëshiron t’ju eliminojë, mund t’ju gjejë. Pra, mos u ngatërroni me ne. Fakti që këto organizata po sulmojnë civilët në Izrael është diçka që duhet të jetë shumë, shumë e qartë, jo vetëm për ta, por për të gjithë botën, se ne nuk po përpiqemi të sulmojmë civilët. Ne po përpiqemi të arrijmë tek ata që qëndrojnë pas këtyre sulmeve terroriste, ata që qëndrojnë pas masakrës dhe ata duhet të paguajnë. Dhe gjithashtu është një mesazh i fortë për organizatën e tyre dhe për ata që i dërgojnë, se ne mund t’i gjejmë dhe mund t’i eliminojmë.
Ju e keni bërë, – kur them “ju”, kam parasysh shtetin e Izraelit, – që e ka bërë këtë gjë me organizatën e “Shtatorit të Zi” pas masakrës së Mynihut në vitin 1972, ku humbën jetën 11 anëtarë të ekipit olimpik izraelit, e keni bërë në 2008 në bashkëpunim Mossad-CIA me Imad Mughniyeh, i ashtuquajturi “Fantzma e Bejrutit”. Pyetja që kam është, çfarë fati e prej liderin e ri të Hebollah, Naim Qassem?
Ambasadorja – Nuk e di. Personalisht, shpresoj t’i bashkohet paraardhësve të vet. Por nuk mund ta them. E vetmja gjë që unë mendoj se ai duhet të dijë, është që ne po e vëzhgojmë. Pra, nëse planifikon të sulmojë Izraelin, ka për ta paguar!
Ok. Rikthehemi te objektivat strategjike afatgjata ndaj Iranit, duke marrë parasysh marrëdhëniet e tij me Rusinë dhe Kinën, apo edhe Korenë e Veriut, po të doni. Po lexoja në britaniken “The Telegraph” se Izraeli ndoshta me sulmin ndaj Iranit mund të ketë dëmtuar aftësitë e Iranit për t’i dhënë raketa balistike Rusisë. Pra gjërat janë të ndërlidhura. Ndaj ju pyes për objektivin strategjik kundër Iranit. Ju thatë “ne nuk duam luftë”.
Ambasadorja – Është e vërtetë që ne nuk duam luftë. Ne nuk duam luftë në rajonin tonë. Ne përfundimisht nuk duam të shkaktojmë një luftë rajonale dhe akoma më pak, siç disa njerëz po flasin, një luftë botërore. Kjo nuk është dëshira jonë. Objektivi i qeverisë izraelite është të garantojë siguri për civilët e Izraelit, për qytetarët e Izraelit. Dhe ne e dimë me siguri… dua të them, nuk shtrohet fare si çështje që Irani është koka e gjarprit në rajonin tonë. Ata po përpiqen prej kohësh të krijojnë paqëndrueshmëri. Regjimi radikal i Iranit po e thotë me zë të lartë se ata duan të eksportojnë revolucionin e tyre. E kanë thënë për shumë vite, për dekada. Dhe një nga mënyrat është mbështetja e organizatave terroriste në rajonin e Izraelit. Po flasim për Hamasin në Gaza. Po flasim për Hezbollahun në Liban. Pamë vitin e fundit mbështetjen e tyre për houthis në Jemen. Pamë papritmas raketa që vinin nga Jemeni në Izrael. Çfarë lloj konflikti ka Izraeli me Jemenin? Sigurisht që nuk kemi. Por ne jemi të sigurt se pas kësaj qëndron Irani. Ata po i furnizojmë me materiale dhe po i inkurajojnë të përfshihen në këtë rajon. Qëllimi ynë nuk është të krijojmë një konflikt tjetër me Iranin dhe as me aleatët e tij. Qëllimi ynë është të krijojmë një situatë sigurie. Nëse për këtë qëllim do të na duhet të sulmojmë aftësitë e Iranit, – dhe kjo është ajo që bëjmë, – nëse prek rajone të tjera të botës, atëherë ka për të qenë e vështirë.
Ju përmendët houthis në Jemen, është ajo që quhet luftë by proxy. Por kam një pyetje për kuriozitet: Çfarë mendon Izraeli për muxhahidinët iranianë në kampin e Manzës në Durrës? A i konsideroni ju ata, siç ata vetë pretendojnë, si një alternativë ndaj pushtetit të ajatollahëve?
Ambasadorja – Nuk po hyj në vendimet e brendshme të Shqipërisë lidhur me muxhahedinët. Ne nuk kemi lidhje me muxhahedinët. Ata janë në opozitë me regjimin radikal në Iran. Por mendoj se populli iranian meriton diçka më të mirë se sa ajo që kanë tani. Ata do të meritonin një alternativë që t’u lejojë të jetojnë si të dëshirojnë. Shohim njerëz shumë të guximshëm në Iran që po protestojnë pavarësisht se e dinë se cili është fati i atyre që arrestohen. Ne po marrim shumë sinjale nga njerëzit në Iran dhe gjithashtu nga opozita iraniane në mbarë botën në drejtim të Izraelit. Ata nuk kanë pse e mbështesin Izraelin. Por ata duan një të ardhme tjetër për popullin e tyre. Dhe këtë ne e mbështesim! Çfarëdo që të jetë… çfarëdo që ata do të zgjedhin. Mendoj se do të donim të shihnim një Iran demokratik, ku njerëzit e tyre ta shijojnë jetën siç bëjmë ne.
Nuk dua të jem cinik, por nga përgjigjja juaj po mendoj se fakti që keni njerëz që i dërgojnë nga Irani mesazhe Izraelit, kjo jua bën më të lehtë punën për të gjetur njerëz për të punuar për shërbimet tuaja të inteligjencës?
Ambasadorja – Po flas për mesazhe të hapura, po flas për mediat sociale, po flas për mediat. Ne shohim mesazhe që vijnë nga shumë shumë vullnetarë.
E bëra këtë pyetje sepse historia e Ismail Haniyeh, i cili u eliminua në Teheran, ishte “inside job” nga shërbimet tuaja me njerëz brenda në Iran. Por rikthehemi të çështja. Në kohën e ndërhyrjes së policisë shqiptare brenda kampit në qershor 2023, mediat amerikane raportuan për negociata sekrete mes Amerikës dhe Iranit, që përfunduan në shtator me një shkëmbim të burgosurish, ndërsa Iranit iu dha gjithashtu akses në rreth 6 miliardë dollarë amerikanë, fonde që më parë ishin bllokuar në Korenë e Jugut. A është e mundur të bisedohet me Iranin, siç u bë gjatë negociatave të marrëveshjes bërthamore? Ndërkohë, dua të kujtoj se Shqipëria i ka ndërprerë marrëdhëniet diplomatike me Iranin pas sulmit kibernetik.
Ambasadorja – Mendoj se Kryeministri e bëri shumë të qartë në bisedat e tij si në Kongresin Amerikan, edhe në Kombet e Bashkuara, se pozita jonë ndaj regjimit radikal të Iranit tani është shumë e qartë. Ne nuk shohim negociata me këtë regjimin radikal. Ajo që do të donim të shihnim është që ky regjimi të ndalë agresionin e tij në rajonin tonë. Ky është shqetësimi kryesor i Izraelit. Ne nuk po futemi në vlerësimet e qeverisë amerikane. Ajo që do të donim të shihnim është që ky regjim të ndalet. Së pari, agresioni. Së dyti, zhvillimi i bombave bërthamore. Sepse ky lloj regjimi radikal me kapacitete bërthamore kërcënon jo vetëm Izraelin. Flasim për një kërcënim për të gjithë botën perëndimore. Shumë herë kemi ngritur këtë çështje të kombinimit të kapaciteteve bërthamore me raketat balistike me rreze të gjatë veprimi. Dhe nëse e bëni këtë kombinim, do të shihni se ata nuk po zhvillojnë raketa që të arrijnë Izraelin. Ata po zhvillojnë raketa që të mund të arrijnë Nju Jorkun dhe Uashingtonin. Pa përmendur Shqipërinë, Brukselin, Londrën, që janë brenda kësaj rrezeje veprimi. Pra, kjo nuk është një çështje izraelite, kjo është një çështje botërore. Dhe regjimi në Iran duhet të frenohet dhe të ndalet.
Duke ju dëgjuar juve, më duket sikur dëgjoj përsëri kryeministrin tuaj, siç ju e përmendët, në Kongresin amerikan, kur u tha kongresmenëve amerikanë: Ne, po bëjmë luftën tuaj! Duke qenë që ju pak më parë e konsideruat Iranin si “koka e gjarpërit”, thatë “jo negociata me atë regjim radikal”, pyetja është shumë e drejtëpërdrejtë: A jeni ju në favor të një ndryshimi të regjimit në Iran? A është e mundur kjo?
Ambasadorja – Së pari, po! Përgjigjja është po. Ne do të donim të shihnim një ndryshim regjimi në Iran. Ajo që kemi tani është një regjim terrorist radikal. Irani është një vend shumë i rëndësishëm. Është një vend që ka potencialin të jetë partner me Perëndimin në energji, në ekonomi. Por ajo që shohim që nga koha e revolucionit në Iran, është radikalizimi dhe agresioni. Dhe jo vetëm në rajonin e tyre, por, siç thashë, edhe me aleatët e tyre, duke u përpjekur të krijojnë destabilotet në rajone të tjera të botës. Tani, nëse regjimi ndryshon dhe do të jetë në gjendje të krijojë një lloj bashkëpunimi me botën demokratike, sigurisht që ne do të donim ta shihnim atë.
Përgjigje shumë e sinqertë. Por nëse ju jeni për një ndryshim regjimi në Iran, sa larg mund të shkojë Izraeli në konfliktin në Lindjen e Afërt pa përfshirjen e drejtpërdrejtë të Shteteve të Bashkuara, të cilat e kanë bërë të qartë se nuk do të marrin pjesë në sulme ajrore kundër Iranit? Dhe se, edhe në rast të sulmeve të ardhshme, Presidenti Biden ka inkurajuar Izraelin që t’i përcaktojë objektivat në mënyrë të atillë që të shmangë përshkallëzimin e mëtejshëm.
Ambasadorja – Së pari, duhet të kujtojmë disa gjëra. Njëra është që çdo vend ka interesat e veta. Duhet të jemi realistë, por edhe duhet të punojmë bashkarisht. Pa dyshim që Shtetet e Bashkuara janë aleati ynë më i mirë, aleati ynë më i afërt, dhe ata janë shumë më të fuqishëm se Izraeli. Sulmi i fundit ndaj Iranit ishte i koordinuar me amerikanët. Sigurisht, duhet të marrim parasysh atë që amerikanët po kërkojnë në këmbim. Por gjithashtu, pamë se në mbrojtjen nga sulmet iraniane, kishim bashkëpunim me amerikanët. Mendoj se e dimë që një shumicë e raketave u kapën përpara se të binin në tokë, nga Kupola e Hekurt, nga sisteme të tjera, dhe jo vetëm nga Izraeli për më tepër, por edhe nga Jordania, nga Iraku. Rrugës për në Izrael disa nga këto raketat u interceptuan, jo vetëm në këtë sulm në tetor, por edhe në prill. Dhe ne nuk do të ishim në gjendje ta bënim këtë, pa aleatët tanë. Pra, është çështje e gjetjes së një terreni të përbashkët, kur synon të arrish një qëllim më të madh.
Pra, që ta kuptojmë, sa i varur është Izraeli nga Shtetet e Bashkuara për furnizimin me armë? Lexova këto ditë që edhe Serbia po i shet armë Izraelit.
Ambasadorja – Bashkëpunimi i Izraelit me Shtetet e Bashkuara, edhe në këtë fushë, nuk filloi sot, nuk filloi gjatë kësaj lufte. Të gjithë e dinë që ne kemi një histori të gjatë, shumë të gjatë të bashkëpunimit me mbështetje amerikane. Gjithashtu, jo vetëm në aspektin e blerjeve, por edhe të kërkim-zhvillimit, kërkimit mbi armët, edhe Kupola e Hekurt ishte në bashkëpunim me… ok, ndoshta ishte një shpikje izraelite, por zhvillimi i këtij sistemi mbrojtës u bë me investimin dhe me ndihmën amerikane. Kështu që nuk është sekret që ne kemi një marrëdhënie afatgjatë me amerikanët edhe në këtë drejtim. Izraeli ka kapacitetet e tij, por kini parasysh që kjo është një luftë shumë e gjatë. Nuk mendoj se kemi pasur ndonjëherë një luftë që ka zgjatur më shumë se një vit. Dhe madje edhe kapacitetet e Izraelit në këtë drejtim dhe në këtë në këtë fushë, që janë mjaft mbresëlënëse për një vend të vogël, ne prapëseprapë kemi nevojë për bashkëpunimin me vendet e tjera. Dhe nuk mendoj se është një sekret që ne punojmë me amerikanët. Ne marrim mbështetje prej amerikanëve. Në Shtetet e Bashkuara ka zëra të ndryshëm, ky është vit zgjedhor, por nuk mendoj se ndihma ndaj Izraelit është një çështje që shtrohet për diskutim për administratën amerikane. Nuk është fare çështje.
Ju thatë që është vit zgjedhor dhe javën tjetër kemi zgjedhjet. Situata në Lindjen e Mesme dhe mbështetja për Izraelin është një temë e ndjeshme në fushatën zgjedhore të SHBA-së. Kush do të ishte një President i mirë amerikan për Izraelin?
Ambasadorja – Shikoni, mendoj se ne gjithmonë në marrëdhëniet tona kemi ruajtur një mbështetje bipartizane për Izraelin. Edhe sot, nëse shkoni në Kongresin Amerikan, shihni anëtarë të Kongresit si nga Partia Demokrate ashtu edhe nga Partia Republikane që mbështesin Izraelin. Çdo kandidat ka avantazhet dhe disavantazhet e veta, por nuk vendosim ne se për kë të votojnë qytetarët amerikanë. Mendoj se me këdo që të zgjidhet, ne do të duhet të analizojmë dhe të ndërtojmë marrëdhënie më të forta dhe të vazhdojmë të punojmë me amerikanët sepse, siç e thashë, ata janë aleatët tanë më të mirë dhe aleatët tanë më të mëdhenj, dhe nuk vendosim ne për amerikanët se për kë të votojnë, siç presim të njëjtën gjë nga vendet e tjera që të mos vendosin për ne se për kë të votojmë. Mendoj se çdo demokraci duhet ta shohë në këtë mënyrë.
Pra ju nuk keni preferenca?
Ambasadorja – Preferenca duhet të jetë nga ata që mund të votojnë. Unë nuk jam qytetare amerikane.
Shkojmë në Europë. Çfarë mund të na thoni për përkeqësimin e marrëdhënieve me Kryeministrin Pedro Sanchez të Spanjës dhe Presidentin Macron të Francës? Përse kemi arritur në këtë pikë? Kujtoj që Presidenti Macron ka thënë, po e citoj: “Zoti Netanyahu nuk duhet të harrojë se vendi i tij u krijua nga një vendim i OKB-së”. Frazë ndaj së cilës kryeministri juaj u kundërpërgjigj, po citoj: “Një kujtesë për Presidentin e Francës: nuk ishte rezoluta e OKB-së që themeloi shtetin e Izraelit, por fitorja e arritur në Luftën e Pavarësisë me gjakun e luftëtarëve heroikë, shumë prej të cilëve ishin të mbijetuar të Holokaustit, veçanërisht të regjimit të Vichy-s në Francë”.
Ambasadorja – Do të shtoja për këtë, gjithashtu edhe për atë që tha Kryeministri ynë, se populli hebre ka ekzistuar për 3,000 vjet dhe themelimi i Shtetit të Izraelit është mishërimi modern, do të thoja, i pavarësisë së popullit hebre. Shteti i Izraelit u krijua pas një pune që lëvizja sioniste bënte për, ndoshta, afër 100 vjet për të krijuar situatën që u krijua me atë mundësi në 1948. Pra, në të vërtetë, rezoluta e Kombeve të Bashkuara nuk krijoi Shtetin e Izraelit, ishin njerëzit e Izraelit që krijuan Shtetin e Izraelit. Por sa i përket vazhdimit, ose kuptimit, ose kontekstit të fjalimit të Macronit, dua të them këtë: Ne i kuptojmë marrëdhëniet speciale, – se ai po fliste për Libanin në të vërtetë, jo për Gazën, – ne i kuptojmë marrëdhëniet speciale, marrëdhëniet historike mes Francës dhe Libanit. Më kujtohet kur isha fëmijë, Beirutin e quanin Parisi i Lindjes së Mesme dhe kishte goxha pritshmëri që Libani do të lulëzonte. Ne gjithmonë mendonim kur isha fëmijë se Libani do të ishte vendi i parë arab me të cilin do të bënim paqe. Në vitet ’70 e quanim kufirin mes Izraelit dhe Libanit “Kufiri i Mirë”. Edhe pse nuk kishim marrëdhënie diplomatike, fshatarët nga jugu i Libanit e kishin bërë zakon që vinin në Izrael për të punuar. Ne vërtet kishim marrëdhënie shumë të mira me libanezët. Por, thënë kjo, dhe i kuptoj ndjenjat që një president francez ka ndaj një vendi si Libani, do të doja ta pyesja zotin Macron pse nuk e ngriti zërin kur Hezbollah ose Irani, që është sponsori i Hezbollah, mori kontrollin e Libanit? Pse nuk u ngrit për popullin libanez kur ata u vunë nën kontroll nga kjo organizatë terroriste që ua bëri jetën skëterrë, kur ata shkatërruan Libanin? Pra, kur ne sulmuam në Liban, – se në të fakt është edhe një çështje tjetër, – që nga 8 tetori 2023, një ditë pas masakrës që erdhi nga Gaza, Hezbollah filloi të lëshojë raketa drejt Izraelit. 9,000 raketa, a mund ta imagjinoni? Familja ime, mund t’ju them prindërit e mi janë 88 vjeç, po vrapojnë tani në strehim tre here natën për shkak të raketave. Isha në Izrael përpara dy javësh. Shkova të shihja vëllain dhe ishim ulur në dhomën e sigurisë, duke dëgjuar ndoshta 30 shpërthime rreth nesh. Nuk e dëgjova Presidentin Macron të thotë një fjalë përgjatë një viti për të ndaluar lëshimin e raketave nga Libani drejt Izraelit. Tani, kur Izraeli vendos të ndalojë këto sulme, papritmas ai zgjohet dhe papritmas qëndron me Libanin kundër Izraelit. Nëse ai e ka për zemër Libanin, ai duhet të bashkohet me Izraelin dhe të mbrojë Libanin nga Hezbollahu dhe nga Irani.
Dy ndërhyrje të vogla: E para, Hezbollahu është e njohur si organizatë terroriste nga Bashkimi europina, ku Franca është vend anëtar. E dyta, ju thatë që presidenti Macron e ka për shkak të lidhjeve historike me Libanin. Por a ka edhe arsye të brendshme për shkak të presionit të një popullsie migratore, të brezit të dytë dhe të tretë të një emigracioni nga Afrika e veriut, Magrebi dhe Mashreku?
Ambasadorja – Ajo që përmendni këtu, është diçka shumë e rëndësishme. Sepse ne…
Thjesht po pyes…
Ambasadorja – Padyshim! Jam plotësisht dakord me ju. Mendoj se ka shumë presion, presion të brendshëm mbi presidentin e Francës për shkak të popullsisë, për shkak të një numri të madh votuesish që vijnë nga vendet arabe dhe janë bërë qytetarë të Francës. Me një popullsi të madhe banorësh myslimanë në Francë, mund t’i shihni ata në rrugë duke protestuar dhe ata ushtrojnë shumë presion mbi presidentin. Thënë kjo, unë mendoj se ai ka përgjegjësi sepse… e dini, fatkeqësisht duhet të them diçka që ndoshta nuk duhet ta them, por kam qenë diplomate për shumë vite…
Thuajeni, thuajeni ju lutem…
Ambasadorja – Mendoj se në diplomaci ti sheh shumë hipokrizi. Gjëra që ti i dëgjon nëpër korridore, nuk i gjen në deklarata zyrtare. Dhe mendoj… unë nuk besoj se udhëheqja në Francë po mbështet terrorizmin. Nuk besoj se ata do të donin të shihnin se ajo që ndodhi në Liban, të vazhdojë. Por deklaratat zyrtare janë shumë pavend, sepse mesazhi që përcjellin këto lloj deklaratash është… E dini, në këtë kuptim duhet të them se vërtetë e vlerësoj Shqipërinë. Gjithmonë u them kolegëve të mi në Jeruzalem se Shqipëria është një vend i vogël, por shumë guximtar. Dhe kur ti ke vlera, ti i mbron ato.
Do të flasim për Shqipërinë. Do t’ju pyes për politikën e Shqipërisë ndaj Izraelit…
Ambasadorja – Por ju mund të shihni gjithashtu, duke e krahasuar edhe me vendet kryesore në Europë, se ndonjëherë Shqipëria është shumë më guximtare se vendet e mëdha në Europë.
Një pyetje e drejtpërdrejtë: Qeveria Netanyahu duket se ka shpallur luftë jo vetëm kundër terroristëve, por edhe kundër OKB-së me ndalimin e hyrjes në territor për Sekretarin e Përgjithshëm Guterres; akuzat dhe, së fundmi, edhe një projektligj për mbylljen e UNRWA-s (agjencia e OKB-së për ndihmën e refugjatëve palestinezë në Lindjen e Afërt); akuzat ndaj UNIFIL (Forca e Përkohshme e OKB-së në Liban); prokurorët e Gjykatës Penale Ndërkombëtare, etj. A e keni humbur ju betejën e imazhit, perceptimin e publikut perëndimor? E them këtë zonja Ambasadore, sepse edhe mbështetës të fortë të Izraelit si filozofi hebre francez Alain Finkielkraut ka thënë: “Tsahali/IDF përdor armët e veta për të mbrojtur popullsinë e vet, kurse Hamasi përdor popullsinë e vet për të mbrojtur armët e tij. Megjithatë, për të mbajtur gjallë koalicionin, Netanyahu me kokëfortësi refuzon të marrë në konsideratë të nesermen, çfarë vjen më pas”.
Ambasadorja – Unë nuk mendoj se ai refuzon të marrë parasysh të nesërmen. Unë mendoj se ai është shumë i shqetësuar për të nesërmen. Por dua ta lidh së pari me atë që thatë për komunitetin ndërkombëtar dhe OKB-në. Para së gjithash, Izraeli është anëtar i OKB-së dhe ne respektojmë Kombet e Bashkuara, respektojmë arenën ndërkombëtare, organizatat ndërkombëtare dhe respektojmë të drejtën ndërkombëtare. Thënë kjo, OKB-ja nuk është një laborator, është një organizatë politike. Në shumë raste, veçanërisht në Asamblenë e Përgjithshme, kemi një shumicë automatike kundër Izraelit për shkak të numrit të lartë të vendeve arabe dhe vendeve myslimane. E sheh këtë edhe kur Izraeli vjen me tema si teknologjia dhe inovacioni, ku është shumë e rrallë që ne të arrijmë të miratojmë një rezolutë që do të kontribuojë sadopak për njerëzimin, sepse automatikisht disa vende kur dëgjojnë fjalën “Izrael”, emrin “Izrael”, votojnë kundër. Nuk ka rëndësi nëse nxjerrin ndonjë përfitim nga kjo, apo jo. Dhe ky është fakt. Tani, çfarë ndodhi së fundi? Para së gjithash, në dekadat e fundit, ne patëm disa ndodhi me Kombet e Bashkuara. Nëse ju kujtohet, në vitet ’70, kishte një rezolutë në Kombet e Bashkuara që e konsideronte sionizmin si racizëm. U zhbë, sigurisht, por për ne ishte diçka e madhe që kaloi në Asamblenë e Përgjithshme. Por kjo ishte në vitet ’70. Që atëherë marrëdhëniet tona në Kombet e Bashkuara u përmirësuan shumë. Gjërat ndryshuan edhe në arenën ndërkombëtare dhe gjithashtu në Kombet e Bashkuara. Ajo që ndodhi vitin e fundit, Izraeli është ankuar për disa agjenci të Kombeve të Bashkuara për një kohë të gjatë dhe është injoruar. Nëse marrim UNRWA-n, për shembull, UNRWA ishte një agjenci e Kombeve të Bashkuara që u krijua për të ndihmuar refugjatët palestinezë. Dhe, çfarë zbuluam vitin e fundit, që e kemi ditur edhe me herët, por shumë qartas vitin e fundit, ishte që Hamasi ia doli, – e kam fjalën për UNRWA-n në Gaza, – Hamasi ia doli të depërtonte brenda kësaj agjencie në mënyrë të atillë që jo vetëm ne gjetëm prova se anëtarët që janë punonjës të këtyre agjencive të OKB-së ishin terroristë natën dhe punonjës ndihmash ditën, por kishte edhe njerëz që ishin mësues. I pamë në pamjet e vetë Hamasit më 7 tetor, duke marrë pjesë në vrasjen e izraelitëve. Pra, këtu nuk bëhet fjalë për opinione, “ky tha/ai tha”, këto janë pamje të mirëdokumentuara nga vetë Hamasi. Ne gjetëm në selinë e Hamasit, – konfiskuar nga ushtria jonë kur hyri në Gaza dhe morën kontrollin e selisë së Hamasit, – gjetëm në kompjuterat e tyre listat e punonjësve të UNRWA-s që ishin të regjistruar si terroristë të Hamasit në organizatë, duke marrë nga dy rroga, nga UNRWA dhe nga Hamasi. Ne i morëm të gjitha këto dokumente dhe ia dorëzuam OKB-së. U injoruam. Ne folëm për vendet e UNRWA-s, vendet në Gaza ku pamë tunele, tunele terrori, të vdekur nga zyrat e UNRWA-s në vende të tjera ku fshihnin armë, eksplozivë. Nuk u morën parasysh. Dhe në të njëjtën kohë, mijëra apo dhjetëra mijëra të rinj në Gaza po shkollohen në shkollat e UNRWA-s, ku ne kemi prova se njerëzit që po i mësojnë ata, kanë të bëjnë gjithashtu me organizatat terroriste. Dhe po ashtu kemi gjetur në rrjetet e tyre sociale se si shpalosën gëzimin dhe lumturinë e tyre në 7 tetor. Të gjitha këto ia dorëzuam Kombeve të Bashkuara. Na injoruan. Nëse kjo nuk mjafton, javën e kaluar kur një nga terroristët që u kap në kamera më 7 tetor duke vrarë izraelitë, u vra nga IDF, kishte një deklaratë nga Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara që thoshte: “Një nga kolegët tanë, ne po vajtojmë një nga kolegët tanë”. Nëse ju quani një terrorist koleg… Pra, kjo është njëra nga gjërat. Kjo ka të bëjë me UNRWA-n. Ne thjesht u injoruam, ose ankesat tona nuk u morën parasysh, kështu që kjo çoi në atë rezolutë të re që u miratua në Knesset javën e kaluar. Tani, në lidhje me agjencitë e tjera, ju përmendët UNIFIL në Liban. Ishin dy…
Pati ankesa nga Italia…
Ambasadorja – Po, por ka pasur ankesa nga Izraeli për dekada me radhë. E di këtë, sepse kam marrë personalisht udhëzime nga eprorët e mi për të paraqitur disa prej këtyre ankesave. Pra, e di për shkak të punës sime. Ne jemi ankuar për dekada me radhë në Kombet e Bashkuara se rezolutat e Këshillit të Sigurimit të OKB-së nuk po zbatohen në Liban. Dhe ata që ishin caktuar për të mbikëqyrur zbatimin e këtyre rezolutave, siç është 1701, që vendosi që Hezbollah duhet të qëndrojë 40 kilometra larg kufirit të Izraelit, u injoruan nga UNIFIL. Tani kemi poste të UNIFIL-it pranë kufirit me Izraelin dhe përreth tyre sheh lëshues raketash të Hezbollahut. Tani, ushtarët e UNIFIL-it pranojnë se e dinin për këtë aktivitet të Hezbollahut, por nuk mund të raportonin, sepse ato janë toka private. Por ti e sheh që ka aktivitet të Hezbollahut, ti e di që po shkelin rezolutën e Këshillit të Sigurimit dhe as nuk e përfshin në raportet e tua? Kjo është diçka që… Pra, kur Izraeli hyri në Liban dhe filluam të pastrojmë jugun e Libanit nga pozicionet e Hezbollahut, arritëm afër postit të OKB-së. U kërkuam atyre të evakuoheshin dhe ata papritur vendosën se tani po mbronin zonën. Dhe më pas u bë sikur Izraeli ka ndonjë konflikt me OKB-në. Ne nuk kemi konflikt me OKB-në!
Atëherë e kuptoj këtë, po pse qindra mijëra njerëz në Perëndim kërkojnë në demonstrata në rrugë, në universitete, madje edhe në Parlamentet kombëtare dhe atë Europian po të doni, një armëpushim të menjëhershëm dhe tërheqje të Izraelit nga Gaza?
Ambasadorja – Nuk duam asgjë më shumë sesa ta ndalim, t’i japim fund kësaj lufte. Po humbasim çdo ditë jetë të çmuara të ushtarëve tanë. Kemi pengje për të cilët nuk dimë në çfarë gjendje janë. Dhe duam ta përfundojmë këtë luftë në të dy frontet, si në Gaza ashtu edhe në Liban. Por çështja është te përgjegjësia e qeverisë sonë. Le të themi se e përfundojmë tani. Armëpushim? Mirë, armëpushim! Çfarë na jep kjo? Hamasi mund të riorganizojë forcat e veta tani. Ata ishin të gatshëm t’i lironin të gjitha pengjet. Ne e thamë qysh në krye të herës. E dini çfarë, mund ta kishim përfunduar këtë luftë më 8 tetor të vitit të kaluar. Kërkesa e vetme ishte: Lironi të gjitha pengjet! Kjo është gjëja kryesore. Ne kemi ende 101. Më lejoni t’ju kujtoj, 251 pengje u morën më 7 tetor, përfshirë foshnja dhe njerëz të moshuar, 86 vjeç, tani janë 87. Nuk e dimë sa prej tyre janë ende gjallë…
Vetëm një sekondë. Ne ende kemi 101 pengje në Gaza. Askush nuk di gjë për gjendjen e tyre. Ata kurrë nuk i vizitoi as Kryqi i Kuq apo çfarëdo organizate ndërkombëtare. Nuk e dimë sa prej tyre janë ende gjallë. Ne e themi gjatë gjithë kohës, nëse i lironi sot të gjitha pengjet, ne nuk kemi punë në Gaza.
Pra është cili është objektivi strategjik i ndërhyrjes në Gaza dhe Liban? Kthimi i të gjithë pengjeve? Apo edhe shkatërrimi i Hamasit në Gaza dhe i Hezbollahut në Liban? Çili është objektivi strategjik?
Ambasadorja – Objektivat janë dy. I pari dhe më i rëndësishmi është të kthejmë në shtëpi të gjithë pengjet. Qofshin gjallë apo të vdekur. Sepse disa prej tyre u vranë në robëri. Disa u morën të vdekur. Sepse ata rrëmbyen edhe trupat e njerëzve të vdekur. Pra, gjëja e parë është të kthehen 101 pengjet, të vdekur ose të gjallë menjëherë në Izrael! Ky është njëri objektiv. Objektivi i dytë është të krijojmë siguri për popullin e Izraelit. Ç’vlerë ka të përfundojmë luftën dhe për gjashtë muaj të kemi një tjetër sulm si ai i 7 tetorit? Kush mund t’i sigurojë njerëzit që jetojnë në jug të Izraelit se shtëpitë e tyre janë të sigurta? Që terroristët nuk do të hyjnë sërish në shtëpitë e tyre kur ata të jenë në gjumë, për t’i masakruar, përdhunuar, vrarë dhe rrëmbyer?
Këto janë dy objektivat. Nuk na intereson Hamasi ose Hezbollahu. Unë mendoj se ata janë shumë të dobët tani. Sidomos Hamasi është goditur shumë, shumë fort. Besojmë se komuniteti ndërkombëtar gjithashtu ka përgjegjësinë të sigurohet që Hamasi të mos bëhet sërish i fortë, që Hamasi të mos e kontrollojë Gazën. Shikoni, edhe për njerëzit në Gaza, për palestinezët civilë në Gaza, çfarë përfitimi kanë ata që të kontrollohen nga një organizatë terroriste? Ata nuk i mbrojnë. Ata nuk u dalin për zot. E vetmja gjë që ata krijuan ishte lufta. Sepse kur Hamasi sulmoi Izraelin, ata e dinin që Izraeli do të kundërpërgjigjej. Dua të them, as nuk e fshehën. A bënë diçka për të mbrojtur civilët e tyre nga sulmi i Izraelit? Jo, asgjë! Sepse nuk kujdesen për civilët e tyre. Pra, për të mirën e vetë palestinezëve në Gaza, komuniteti ndërkombëtar duhet të ndërhyjë dhe të krijojë diçka të qëndrueshme për palestinezët. Dhe e dini çfarë? Nëse palestinezët do të kenë një jetë të mirë në Gaza, Izraeli do të ketë një jetë të mirë në Izrael. Nuk ka kontradiktë këtu.
Si ndiheni ju, izraelitët, një popull që u përball me një shfarosje metodike dhe skrupulozisht djallëzore gjatë Holokaustit, kur akuzoheni për spastrim etnik ndaj palestinezëve përmes një politike aparteidi, – p.sh. rrugë të ndryshme për palestinezët, trajtim ligjor i ndryshëm, – dhe një politike kolonializimi në tokat palestineze?
Ambasadorja – Mendoj se përdorimi i fjalëve të mëdha si “apartheid” e të tjera është për të ardhur keq, sepse kur kjo vërtet ndodh në rajone ku ndodh me të vërtetë, nënvlerësohet vuajtja e njerëzve aty ku me të vërtetë ndodh. Në Izrael nuk ka apartheid. Ne kemi më shumë se 20% të izraelitëve të cilët nuk janë hebrenj. Shumica e tyre janë arabë myslimanë. Ata kanë të njëjtat të drejta si unë. Dhe shumë njerëz nuk e dinë se arabishtja është një gjuhë zyrtare në Izrael. Pra, kemi dy gjuhë zyrtare në Izrael, hebraishten dhe arabishten. Nuk është as argument i vlefshëm. Mendoj se ka shumë padituri. Shumë njerëz që vijnë për të vizituar Izraelin… Më lejoni t’ju them këtë: Shumë vite më parë isha zëvendës-ambasadore e Izraelit në Marok. Dhe dërgova dikë në Izrael për një seminar, një për agjencitë tona të zhvillimit. U kthye mbrapsht, – dhe vizitoi Haifan, që është qyteti im i lindjes, – dhe më tha: E di çfarë? Dje sapo u ktheva nga Izraeli dhe pashë arabë të ulur në një kafe. Dhe unë që i them, OKAY. Dhe ai thotë: Jo, ata ishin të ulur në një kafe. Dhe unë që ia kthej: Çfarë po përpiqesh të thuash? Ai ishte i bindur se arabët në Izrael nuk lejoheshin të shkonin në dyqane dhe të uleshin në kafene. Ka shumë mungesë informacioni për Izraelin.
Por ju po flisni për qytetarët izraelitë me kombësi arabe. Unë po pyes për palestinezët e Gazës dhe të Bregut Perëndimor…
Ambasadorja – Izraeli e la Gazën në vitin 2005. Pra, çfarëdo që po ndodh në Gaza është nën përgjegjësinë e qeverisë së zgjedhur atje, që është Hamasi. Që nga viti 2005, kjo është ajo që po përjetojnë palestinezët. Kjo është çështje e tyre. Ata e zgjodhën këtë qeveri dhe që atëherë nuk kanë mbajtur zgjedhje. Kjo është mënyra si funksionon atje. Në Bregun Perëndimor, në territoret palestineze, ata kanë Autoritetin Palestinez. Ata jetojnë nën Autoritetin Palestinez. Izraeli nuk e kontrollon këtë zonë.
Dua t’ju them qysh në krye të herës se unë besoj fuqimisht në të drejtën e Izraelit për t’u mbrojtur! Dhe dua ta theksoj këtë. Ndërkohë terrorizmi përkufizohet si “përdorimi i paligjshëm i dhunës dhe i frikësimit, veçanërisht ndaj civilëve, për arritjen e qëllimeve politike”. Pra, kur një palestinez që shpërthen një bombë në një pikë kontrolli ose stacion autobusi, duke shkaktuar viktima civile, ky është një akt i pastër terrorizmi. 7 tetori është edhe më keq, është një akt i pastër djallëzor dhe mendoj se jemi të gjithë dakord për këtë. Megjithatë, nëse zbatojmë të njëjtat standarde, pse vdekja e 42 mijë njerëzve civilë palestineze, gra dhe fëmijë, dhe plagosja e mbi 100 mijë prej tyre, të gjithë pjesë e 2.1 milionë banorëve të Rripit të Gazës, duhet të konsiderohet ndryshe?
Ambasadorja – E dini, kjo më kujton historinë e dikujt që vrau prindërit dhe pastaj i tha gjykatësit: “Ju lutem, merrni parasysh që jam jetim”. E kuptoni pra? Ju vini në Izrael, shkoni në shtëpitë e civilëve, kryeni një masakër të tmerrshme, vrisni, masakroni, burra, gra, fëmijë, përdhunoni, i digjni të gjallë, – familje të tëra u dogjën të gjallë, – shkatërroni pronat, plaçkitni, rrëmbeni njerëz, pastaj ktheheni në territorin tuaj. Fshiheni pas civilëve dhe pastaj thoni, oh, prit, prit, pse po vrisni civilë? Ne nuk po luftojmë popullin palestinez. Ne po luftojmë Hamasin. Nëse Hamasi fshihet në spitale, në shkolla, në xhami, fatkeqësisht ka civilë që lëndohen. Ne nuk i shënjestrojmë ata. Dhe më lejoni t’ju them edhe diçka tjetër. Ne ndjejmë keqardhje për çdo civil të pafajshëm, veçanërisht për fëmijët që vriten. Por, thënë kjo, le të shohim shifrat. Nëse objektivi ynë do të ishte të vrisnim palestinezë, nuk do të kishim këto shifra. Nga 40,000 personat që ju përmendët, vetë Hamasi pranon se rreth 60 deri 80% e viktimave janë njerëzit e tyre. Pra, nëse merrni këto shifra dhe flisni për 10,000 veta… por le të themi për hir të argumentit edhe 50%, pra 20,000 njerëz janë vrarë në Gaza. Le të themi se ata nuk ishin të përfshirë, megjithëse unë mendoj se nuk janë këto shifrat reale, por le të themi se janë. Kjo është një luftë që po ndodh prej një vit tashmë. Nëse objektivi ynë do të ishte të vrisnim civilë, nuk do të kishin vetëm 20,000. Më tregoni një luftë në histori që ka zgjatur një vit dhe ku janë vrarë vetëm 20,000 njerëz? Këto shifra tregojnë se ne nuk i shënjestrojmë civilët. Thënë kjo, duhet të them se, përpara kamerave, disa herë gjatë kësaj lufte, udhëheqësit e Hamasit në BBC, në CNN, pra në media ndërkombëtare, janë pyetur “pse nuk i mbroni civilët tuaj”, “e dinit që Izraeli do të sulmonte”, “ju keni 500 kilometra tunele në Gaza”, “e dinit që Izraeli po ju bombardon”, “pse nuk i vendosët civilët në tunele”? Dhe çfarë thanë ata? Ata thanë, jo, jo, jo! Këto tunele janë për lufë. Nuk është detyra jonë të mbrojmë civilët.
Detyra juaj si qeveri është të mbroni civilët tuaj. Kjo është detyra e qeverisë izraelite, të mbrojë civilët izraelitë. Detyra e qeverisë së zgjedhur palestineze është të mbrojë civilët e saj, jo të krijojë një luftë. Me gjithë keqardhjen për jetët e humbura të civilëve, – dhe nuk jemi të lumtur të dëgjojmë për këtë dhe ndjejmë keqardhje për këtë, – por kjo është luftë. Dhe lufta është e shëmtuar dhe njerëzit vriten. Nuk po kryejmë ne sulme terroriste ndaj civilëve palestinezë. Kjo është një luftë dhe, për shkak se ata fshihen… ju përmendët citimin se po përdorin civilët për të mbrojtur armët e tyre. Ky është pikërisht rasti.
Ky është pikërisht rasti dhe kur pyesni pse po lëndohen civilët, duhet t’i pyesni ata që janë përgjegjës për ta, dhe përgjegjësia bie mbi qeverinë palestineze në Gaza, që është Hamasi. Kur ke një organizatë terroriste që ti e zgjedh të të qeverisë, ky është rezultati që merr.
Ju thatë pak më parë që komuniteti ndërkombëtar duhet të bëjë diçka “sustainable” (të qëndrueshme) për popullin palestinez. A është ende e mundur zgjidhja me dy shtete?
Ambasadorja – E dini, kur shikoni kohështrirjen e këtij procesi që filloi në vitet ’90 pas marrëveshjes së Oslos, unë mendoj se kemi arritur në një pikë tani ku kemi një problem të madh besimi. Sepse kur udhëheqësit tanë, të dy palët, liderët tanët dhe liderët palestinezë, amerikanët, Bill Clinton në mes, flisnin për të ndërtuar këtë koncept të ri, ideja ishte se ka një të ardhme, ka një vullnet të sinqertë nga të dyja palët. Nuk po flas për radikalët. Se nga çdo anë ka radikalë. Por që kishte një vullnet të sinqertë dhe, edhe me pak mbështetje dhe shtysë nga komuniteti ndërkombëtar, mund të arrihej një zgjidhje me dy shtete. Sot, do të thoja, ka një krizë në Izrael. Duhet të them se, komuniteti që u sulmua më 7 tetor, shumica prej tyre janë nga kibucët (Kibbutz). Kibucët në Izrael konsiderohen si majtas, ato që ne i quajmë komunitete. Dhe shumë prej tyre besonin se ata ishin ura për paqen. Disa nga viktimat që u masakruan më 7 tetor, ishin njerëz që vullnetarisht shkonin çdo javë në pikëkalimet kufitare me Gazën për të marrë fëmijë të sëmurë dhe për t’i çuar në spitale në Tel Aviv, për t’u trajtuar. Dhe ata u masakruan nga këta terroristë. Dhe tani, pas 7 tetorit, dëgjon anëtarë të këtyre komuniteteve që për shumë vite thonin se do të ketë paqe, ne do të sjellim paqe, që papritur thonë se tani kemi probleme me besimin. Ne nuk besojmë se fqinjët tanë duan paqe. Pra, nëse më pyesni mua tani në këtë moment nëse zgjidhja me dy shtete është ende e vlefshme, mendoj se do të duhet të jetë, sepse duhet të besojmë se diçka e mirë do të vijë.
“Duhet të jetë”, por kryeministri juaj tha “jo”…
Ambasadorja – Këtë po them. Po vij tek kjo. I njëjti kryeministër vite më parë, tha “po, ne e duam zgjidhjen me dy shtete”. Tani, në këtë kohë, ai po thotë diçka tjetër. Sepse ka një thyerje të madhe, ose krizë të madhe në konceptin se kemi partnerë nga krahu tjetër. Është shumë e vështirë pas 7 tetorit dhe deklaratave që u bënë. Ah, nuk ishte OÇP-ja që na sulmoi, ishte Hamasi, por ju nuk dëgjuat ndonjë dënim nga udhëheqësit e moderuar palestinezë. Kjo ishte ajo që ne prisnim të dëgjonim. Ne prisnim të dëgjonim udhëheqës që të thonin “kjo nuk është çka ne jemi “. Madje edhe ambasadorja palestineze këtu në Tiranë, e mbaj mend intervistën e saj tre-katër ditë pas 7 tetorit kur u pyet nga gazetarët, ajo u pyet: A mund të thoni diçka për Hamasin? Ajo tha: “Hamasi dhe ne jemi e njëjtë gjë”. Pra, nëse është kjo qasja, kemi një problem të madh me besimin. Mendoj se duhet të besojmë që diçka mund të ndodhë, por duhet të fillojmë ta ndërtojmë këtë besim sërish. Duhet të gjejmë partnerë në anën palestineze që të thonë: Dënojmë atë që ndodhi, nuk mbështesim Hamasin. Nuk duam që Hamasi të jetë pjesë e këtij procesi. Dhe pastaj të fillojmë të ndërtojmë. Shikoni, kur keni një krizë të madhe, ju rrëzoheni dhe duhet ta filloni prapë nga e para. Njerëz jemi. Ne gjithmonë duhet të shohim nga e ardhmja.
Gjatë vizitës së tij në Tiranë me rastin e përurimit të Xhamisë së Madhe të Namazgjasë, Presidenti turk Erdogan bëri, si gjithmonë, akuza të forta kundër Izraelit në prani të Kryeministrit Edi Rama. Mendoni se Turqia po ndikon në politikën e Shqipërisë ndaj Izraelit?
Ambasadorja – Sa për Turqinë, është shumë e trishtueshme që presidenti po bëhet gjithmonë e më radikal. Vetëm në shkurt 2023 pamë sesi Izraeli u vlerësua nga Presidenti Erdogan për ndihmën e dhënë për viktimat e katastrofës së tërmetit, nëse ju kujtohet. Presidenti Erdogan vlerësoi Izraelin si një vend që ndihmoi shumë. Dhe pas 7 tetorit (2023), ai ndryshoi deklaratat e tij dhe u bë shumë radikal. Nuk dua t’i përsëris deklaratat e tij, sepse mendoj se nuk ia vlen. Tani, sa për Shqipërinë, e kam përmendur më parë dhe e përmend sa herë kam mundësi: Vërtet admiroj guximin e udhëheqësve shqiptarë, të Kryeministrit Rama dhe të udhëheqësve të tjerë të Shqipërisë. Sepse mendoj se Shqipëria është një vend i vogël, dhe e di që ka shumë ambicie për t’u integruar në BE dhe për t’u përshtatur me qasjen e BE-së. Por ju keni vlera dhe ju i mbroni vlerat tuaja. Madje edhe pas kësaj deklarate të Presidentit Erdogan, kur Kryeministri Rama tha se “Hamasi është një organizatë terroriste dhe Shqipëria është kundër terrorit”, mendoj se kjo kërkon guxim dhe e vlerësoj shumë. Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Izraelit janë shumë të veçanta. Nuk ka filluar sot. Ka filluar tetëdhjetë vite më parë, gjatë Luftës së Dytë Botërore. Por nuk është vetëm kujtimi i shpëtimit të hebrenjve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Mendoj se vazhdon çdo herë në të qëndruarin pranë njëri-tjetrit në kriza, por edhe në kohë të mira. Dhe jam e lumtur që kam mundësinë për të falënderuar Shqipërinë për qëndrimin e saj të fortë kundër terrorit.
Jo gjithmonë ka votuar në OKB sipas qëndrimeve amerikane dhe izraelite…
Ambasadorja – E di, dhe kemi pasur shumë biseda për këtë, por e kuptoj. Dhe, siç thashë edhe në fillim të kësaj interviste që vendet udhëhiqen nga interesat e tyre, nuk pres që Shqipëria të veprojë sipas interesave izraelite. Pres që Shqipëria të veprojë sipas interesave shqiptare. Por, duke treguar miqësinë dhe qëndrimin e fortë të vlerave dhe duke u ngritur kundër terrorizmit, – Shqipëria ishte një nga vendet e para që iu bashkua përcaktimit të Hamasit dhe Hezbollahut si organizata terroriste, iu bashkua deklaratës kundër antisemitizmit, – mendoj se vlerat janë të forta. Dhe kur vlerat tuaja janë në vendin e duhur, atëherë kemi shumë vlera të përbashkëta për të cilat mund të luftojmë.
A qëndrojnë izraelitët, qeveria izraelite, apo lobet hebreje brenda OKB-së, pas idesë së krijimit të një shteti bektashi?
Ambasadorja – Shikoni, me Bektashinjtë kemi marrëdhënie shumë të mira me ta. Kam marrëdhënie shumë të mira me Baba Mondin. E vlerësoj shumë dhe e di që ai gjithashtu mbështet Izraelin. Por kjo është një çështje në të cilën ne nuk ndërhyjmë. Nuk e di nëse duhet thënë që është një çështje e brendshme e Shqipërisë, por ne nuk ndërhyjmë, as në Vatikan, as në komunitetin bektashi, as në Kishën Ortodokse, as në komunitetin mysliman. Ne nuk ndërhyjmë në këto çështje. Nuk është puna jonë.
Pra ju e mohoni që të ketë lobe hebreje në OKB që mund të jenë pas kësaj ideje?
Ambasadorja – Nuk mendoj, nuk di për këtë.
A do ta mbështeste Izraeli një shtet të tillë në rast se do të krijohej?
Ambasadorja – Nuk mendoj se është puna jonë. Jam shumë e lumtur për ta, por nuk mendoj se është puna jonë.
Pyetja e fundit: Më thatë se keni një vlerësim për të, por çfarë mendoni për kryegjyshin Edmond Brahimaj, i njohur edhe si Baba Mondi? Përse ai ka marrëdhënie të veçanta me izraelitët deri në atë pikë sa edhe Presidenti Herzog u takua me të?
Ambasadorja – Meqë bëra programin e presidentit Herzog dhe e shoqërova nga çasti që zbriti nga avioni deri sa u nis, mund t’ju them se Presidenti Herzog u takua me Baba Mondin te monumenti për përkujtimin e Holokaustit, së bashku me përfaqësuesit e të gjithë udhëheqësve fetarë. Kishim një ceremoni atje, ftuam Presidentin të vendoste kurorë te monumenti së bashku me Kryetarin e Bashkisë Veliaj, dhe ftuam përfaqësuesit e të gjitha bashkësive fetare, të gjitha komunitetet fetare në Shqipëri për t’u bashkuar me ne. Dhe ky ishte i vetmi moment kur ai u takua me të. I dha dorën, kaq, nuk pati takim. Është një mit. Dhe besomëni, sepse isha me Presidentin, për çdo sekondë të vizitës së tij isha me të.
Me këtë zonjë ambasadore kemi mbërritur në fund. Unë dua që ta mbyll me nota paksa personale. Do doja shumë që herën e ardhshme në këtë studio të vini të flisni për mundësinë e paqes në rajon. Miq të mi kanë vizituar Izraelin; ta vizitoj Izraelin është në listën time të dëshirave. Do të doja shumë që herën e ardhshme të flasim për paqe.
Ambasadorja – Shpresoj që herën tjetër që të takohemi të mund të flasim për pengjet që u kthyen në shtëpi, për ta mbyllur këtë çështje. Mendoj se kjo është gjëja më e rëndësishme, dhe prandaj po e mbaj edhe këtë stemë, për t’ua kujtuar të gjithëve rëndësinë e kthimit të pengjeve. Dhe pasi të flasim për këtë, jeni të mirëpritur të vizitoni Izraelin dhe do të jemi të lumtur t’ju mirëpresim. Ju faleminderit shumë që më pritët këtu.
(BalkanWeb)
Mark Vuji një burr i nderuar dhe i pa harruar.
Të lumtë dora Fran.