Kosovarët apo të të ashtuquajturit shqiptarët e Kosovës, Luginës së Preshevës, Maqedonisë Veriore dhe trevave të tjera shqiptare të ish Jugosllavisë, në të shumtën e rastëve janë të pabesë, të paftyrë, të pakurriz, të pa moral, të padinjitet, frikacakë, stupid, nebulozë, mediokritë, dinastikë, komplotist, vasalë, epigonë, bedel dhe kameleon të parikuperushëm.
Ata janë si hijet apo “bimët” helmuese ose asfodelte që rritën ose shumëzohen në terr ose errësirë të plotë.
Ndërkohë që rrenjët e tyre të tradhëtisë, pabesisë, shantazhit dhe komplotit, i mbajnë të fshehura ose maskuara nepër trashe, istikame të ndryshme ose nën rrogoz të një “romantizmi patriotik” ose folkoristik që e shpartallon ose davarisë mengjesi. Flasin shumë më ton të lartë ose me tone të ngritura mbi trimërinë, heroizmin, guximin ose patriotizmin, ndërsa në brendinë e zemrës, shpirtit dhe trurit (mendjes) së tyre, shumica prej tyre janë bosh fare. Shoqërohen në grup ose në turmë si delët ose kafshët në kope. Janë blasfemik, dogmatik, demagog, hipokrit dhe makiavelist të regjur.
Në këtë formë, edhe gjuha e “dashurisë së tyre” intelektuale, profesionale, kulturore, kombtare ose patriotike” të ngjanë në “gjuhën” e pakuptimtë ose aglutinative të lakejve, laikëve, dezertorëve ose rennegatëve të ndryshëm kokëbosh dhe shpirtëshitur.
Të shesin ose tradhëtojnë në gjithëçka ose çdo gjë, për asgjë! Janë të mbarsur ose ngarkuar se tepërmi me sindomet ose komplekset e njojura të Edipit, inferioritetit dhe maliciozitetit. Ndaj, intelektualëve, akademikève, shkenctarève, pedagogève, politikajve, diplomatëve, gazetarëve, moderatorëve, kulturologëve, krijuesve ose artistëve të njohur nga Shteti Amë (Shqipëria)- sidomos. Ndaj të cilëve shpesherë kanë urrejtje dhe xhelozi vdekjepruese ose infantile-patologjike.
Gjithëçka ose çdo gjë që vjen nga arti, kultura, arsimi, shkenca, gazetaria, politika ose diplomacia shqiptare ( në formë elitare, superlative, egalitare etj.) e shohin me plot dyshim, skepsë, urrejtje, xhelozi, cinizëm dhe injorancë. Në bebëzat e syve, në vetulla ose çëpalla, disave prej tyre mund t’iua shohësh ose vereshë “pelhurën hollë” të melankolisë, narkolepsisë, idiopatisë, skizoftenisë, neuorofrenisë, oligofrenisë, debilitetit, inhibilitetit etj.
Sidomos gaze(p)tarëge, artikullshkruesve, skribomanëve ose politikanëve të ndryshëm ditor ose peridik në Kosovè.
E thënë dhe dëshifruar ndryshe, kjo donë të thotë se shumica e mediave të shkruara dhe elektronike në Kosovë se bashku me mekanizmat ose institucionet e atjeshme shtetrore, qeveritare, politike, diplomatike, shkencore, kulturore, akademike, pedagogjike dhe të tjera, janë të mbushura dhe stërngarkuara me mizantrop, filister, paranoid, demagog, hiporit, matrapaz, analfabet ose gjysëmanalfabet të ndryshëm instotucional dhe funksional. Pa i cekur këtu edhe animalitë dhe patologjië tjera reaksionare dhe anakronike të shtetit dhe “popullit të ri kosovarë” ! (…)

Në vazhdim sërish mbi etikën dhe estetikën institucionale, intelektuale dhe profesionale:

Thuhet se fusha kryesore e një intelektuali kulturor, politik ose diplomatik, krijuesi, gazetari, publicisti, poeti, shkrimtari ose artisti të mirëfillët dhe ekselent, janë koha, njerëzit, populli (kombi) dhe atdheu i tij. Respektivisht, edukata, kulutura, arsimimi (emancipimi), disiplina dhe aftësitë e tij intelektuale dhe profesionale në këtë kontekst. Ndërkaq, kredoja, besimi, idealet dhe vizionet e tij kryesore ose substanciale janë arritjet, zhvillimët dhe përparimet e gjithëmbarshme të njerëzve, popullit (kombit) dhe vendit të tij përkatës ose respektivë.
Në këtë frymë lideri, politikani, diplomati, gazetari, publicisti, krijuesi, intelektuali ose kulturologu i mirëfillët dhe ekselent, me të njejtën bukuri, dashuri dhe profeci që e duan Zotin, jetën, botën dhe shpirtin e tij, i duan edhe njerëzit, popullin (kombin) dhe atdheun e tij. Kjo donë të thotë se intelektualet e mirëfillët dhe ekselent, nuk urrejnë dhe nuk xhelozojnë ose injorojnë askënd. Sidomos shtetin ëmë .
Se këndejmi, duke e ruajtur dhe mbrojrur tjetrin nga vetëvetja, ata e mbrojnë vetvetën dhe kredon e tyre intelektuale, profesionale dhe patriotike nga të tjerët.
Ata janë si peshku i cili edhe pse jeton ose noton në ujëra të njelmëta ose të tharta, gjithmonë e ruan mishin të freskët dhe të shijshëm.
Në të kundërtën, atmosferat ose situatat e ndryshme negative, violente, infantile, konfiktuoze ose eskalative së bashku me anomalitë, patologjitë, destruksionet ose dekonstruksionet e ndryshme individuale dhe kolektive, krijohen pikërisht me anë të klanizimëve, fosilizimëve, privatizimëve, komercionalizimëve, instrumentalizimëve dhe monopolizimëve të ndryshme të informimit (medieve) dhe politikës së gjithëmbarshme shtetërore dhe nacionale nga ana e kujtdoqoftë në këtë kontekst.Përkatësisht, me komercionalizimin, fosilizimin, tribalizimin, provincializimin, relativizimin, privatizimin, uzurpimin dhe monopolizimin e moralit të përgjithshëm shtetërorë ose nacional, të cilat në instancë të fundit janë blasfemi, demagogji, hipokrizi dhe makiavelizëm i mbyllur ose egocentrik.
Duke menduar këtu në moralin (etiken) ,estetikën dhe higjienën e krehur shpirtërore, intelektuale dhe profesionale.
Ndryshe nga kjo, të ngritura, mbështetura dhe projektuara ku me pak e ku me shumë mbi motive, premisa, kontura ,ambiente, vizione, ideale, atmosfera ,mite, epose, legjenda ose fenomene të ndryshme njerëzore, natyrore, organike, panorganike, kozmagorike, panteiste, metafizike, ontologjike, epistemologjike, sociopsikologjike dhe të tjera. Respektivisht, mbi ngjarje, zhvillime, procese, simbole, figura ose personalitete të njohura monumentale, lapidare ose emblematike të shtetëve ose shoqërive të ndryshme përkatëse ose respektive: Siç dihet, etika dhe estetika si nocione, si koncepte, kategori ose disiplina të posaçme të artit dhe filozofisë: Parasegjithash ndodhën të ngritura dhe projektuara mbi substancën dhe fundamentët (bazamentët) me të shëndetshme, eksplorative, humane, dialektike, empirike dhe pozitiviste të filozofisë së përgjithshme ose ordinare. Mbi të bukurën, të vërtetën, të veçantën, të përzgjedhurën, të posaçmën, sublimën, madhështorën, historikën, heroiken, patriotikën dhe kështu me radhë.
E thënë dhe dëshifruar ndryshe, kjo donë të thotë se një gazetar, publicist, krijues ose artist i mirëfillët, ekselent dhe profesionist në kuptimin e plotë të fjalës, të tërin -profesionin, vokalin, kohezionin, artin, intelektin dhe talentin e tij, i ngritë dhe projekton mbi gamën, substratin dhe substitutin e gjërë të ligjëve, premisave, simboleve, idealeve, vizioneve dhe fenomenëve të mesipërme njerëzore, shoqërore dhe natyrore të popullit (kombit) dhe atdheut të tij. Në ravijezimin, konturimin, profilizimin, identifikimin, sintetizimin, shquarjen, eksplorimin, konvencionalizimin dhe artikulimet e njohura etike dhe metaestetike të asaj që është e bukur dhe me vlera të posaçme globale ose universale, respektivisht, shtetërore, nacionale, historike etj. Duke i përfshirë dhe nënkuptuar këtu me një theks të posaçëm, edhe studimet, kritikat dhe analizat e njohura etike dhe metaestetike të shijes, formës, strukturës (substancës) ose përmbajtjes së bashku me praktikën dhe teorinë e njohur shkencore dhe filozofike mbi ngritjen, projektimin (projeksionin), shquarjen dhe artikulimin e vlerave të posaçme dhe të përgjithshme në kontekstin e mesipërm global ose univesal të fjalës. Aty janë edhe studimet dhe analizat e njohura të strukturave ,elitave, par-exelencave ose superstrukturave të njohura shkencore, intelektuale, politike, diplomatike, kulturore dhe informative së bashku me studimet dhe analizat e thella të ritmëve, trendëve, standardëve ,levizjeve dhe tendencave të ndryshme tredimenzionale, shumëdimenzionale, matriksiale etj. Ngjarjeve, zhvillimëve, proceseve, fenomeneve ose dinamikave të ndryshme lineare, sublime, relevante, konfidensiale, furioze, eklektike, dinamike, ataraktive, inkarnative, satisfaktive…Procesëve, zhvillimëve, deformimëve, anomalive, patologjive dhe fenomenëve të ndryshme violente, infantile, patologjike, destruktive, dekonstruktive, reaksionare, anakronike dhe të tjera.
Në këtë menyrë kuptimi, esenca dhe rëndësia e gjithëmbarshme e etikës dhe estetikës së njohur intelektuale, profesionale dge institucionale, ndodhën të mbështetura, projektuara dhe konstruktuara pikërisht mbi substratin, konstruktin, enkodimin dhe antinomin e njohur shkencorë dhe humanist. Përkatësisht, në studimin, analizën dhe kritikën e njohur shkencore dhe humaniste. Ndonëse, pa i harruar këtu edhe ndarjet ose klasifikimet e njohura shkencore ose filozofike të etikës së përgjithshme shkencore, profesionale, shtetërore, qeveritare, politike, diplomatike, kulturore, informative ose publicistike mbi bazën e punës dhe angazhimit praktik dhe teorik, gjegjësisht, eudaimonizmin, hedonizmin dhe utilitarizmin, mbi kriteriumet e njohura të obligimit dhe përgjithësisë morale , ligjore dhe profesionale, gjegjësisht, etikën autonome dhe heteronome, mbi kriteriumin e raportëve ose marëdhëniëve të njohura vertikalo- horizontale në relacionin e njohur shteti-qeveria-shoqëria-personi ose individi, gjegjësisht, etikën individuale, etikën kolektive, etikën profesionale dhe etikën sociale, etikën e rastëve ose situatave të ndryshme akute ose kronike, etikën ekzistencialiste, etikën materiale, etikën formale, etikën normative, etikën funksionale, etikën profesionale, etikën strukturale, etikën deontologjike, etikën ontologjike, etikën fetare ose religjioze, etikën kulturore dhe informative, etikën diskriptive, etikën empirike, metaetikën ose etikën e njohur të filozofisë së përgjithshme dhe asaj praktike dhe kështu me radhë.
Ndaj, Çfarë (çka) duhet ditur? (Kritika e unit të ndërgjegjshem ose unit të shëndoshë); Çfarë (çka) duhet bërë ? (Kritka e unit të përgjithshëm ose atij praktik) dhe Çfarë (çka) duhet besuar dhe shpresuar? ( Kritika ndaj forcës së gjykimit dhe reagimit): Janë ato tre pyetjet ose kërkesat e njohura dhe kryesore në kuadrin e “Idalizmit kritikë” të Immanuel Kantit, Sen Simonit si dhe te filozofëve ose mendimtarëve të tjerë në kontekstin e njohur filozofik gneseologjiko-ontologjiko-epistemologjik rreth asaj se çka (çfarë) dhe kush është në të vërtetë njeriu i ditur, njeriu krijues ose inovator…?
Ndonëse, pa i harruar këtu edhe ato tre pyetjet ose kërkesat e njohura çfarë( çka) guxojmë të dijme?, çfarë (çka) guxojmë të besojmë ? dhe çfarë( çka) duhet të bejmë për të mirën e gjithëmbarshme të shtetit dhe shoqërisë sonë…?
Në kontekstin e mesipërm filozofik ose metaestetik, si të thuash të të gjitha kahet, orjentimet ose drejtimet e mundshme shoqërore, politike, filozofike, sociale, societale dhe të tjera, në instancë të fundit ndodhën të përmbledhura, ravijezuara, konturura, sintetizuara, profilizuara dhe konvencionalizuara ne dy drejtimet e njohura shkencore dhe filozofike. Në drejtimin e njohur idealist dhe në drejtimin materialist. Respektivisht, në Idealizem dhe Materializem.
Ndërkohë që nga Idealizmi dhe Materializmi rrjedhin dhe zhvillohen si të thuash të të gjitha tjerat. Qofshin ato pozitive ose negative në sfond.