VOAL – Maya Angelou (Saint Louis, 4 prill 1928 – Winston-Salem, 28 maj 2014) ishte një poete amerikane, artiste dhe veprimtare e shquar amerikane për të drejtat e njeriut.
Maya Angelou (lindur Marguerite Ann Johnson) ka botuar, në më shumë se një gjysmë shekulli, autobiografinë e ndarë në shtatë pjesë, tre libra me prozë artistike dhe disa përmbledhjeve poetike, si dhe libra për fëmijë, shfaqje teatrale, skenarë dhe programeve televizive). Ajo ka marrë dhjetëra çmime dhe më shumë se tridhjetë doktorata nderi. Angelou është e famshme sidomos për shtatë autobiografitë e fokusuara në përvojat e saj si adoleshente dhe nga pjekuria e hershme. Me autobiografinë e parë, Kënga e heshtjes (1969, ose Unë e di pse zogjtë këdojnë në kafaz), në të cilën tregon jetën e saj deri në moshën shtatëmbëdhjetë vjeçe, ajo pati një sukses të madh dhe vlerësim ndërkombëtar.
Nënë kur ishte vetëm shtatëmbëdhjetë vjeçe, Angelou ka bërë punë të ndryshme, duke përfshirë edhe shofere tramvaji, kamariere, kuzhinier, prostitutë, stripere, balerinë, këngëtare e tjerë. Ajo ishte pjesë e trupës së operas së George Gershwin “Porgy and Bess”, ishte gazetare në Egjipti dhe mësuese në Ganë gjatë periudhës së dekolonizimit, koordinatore e të drejtave civile të Konferencës Southern Christian Leadership, kompozitore, shkrimtare, aktore, autore emisionesh, drejtore dhe producente e dramave teatrale dhe programeve televizive. Që nga viti 1982 ajo ka qenë profesore në Universitetin Wake Forest në Winston-Salem, Karolina e Veriut. Aktive në lëvizjen për të drejtat civile, ka punuar ngushtë me Malcolm X, njohur në Gana, dhe, pas vrasjes së tij, me Martin Luther King, Jr. Nga vitet nëntëdhjetë ka marrë pjesë në rreth tetëdhjetë konferenca në vit, aktivitete që vazhdoi të luante edhe tetëdhjetë vjeçe. Në vitin 1993, Maya Angelou recitoi poemën e saj “Në pulsin e mëngjesit”, me rastin e përurimit të presidencës së Bill Klintonit, duke rezultuar poetja e parë që lexon tekstin e saj në inaugurimin presidencial që nga ditët kur, në vitin 1961, Robert Frost lexoi vargjet e tij gjatë përurimit të John F. Kennedyt.
Me Këngën e Heshtjes, Maya Angelou ka vënë në pah aspekte vend të jetës së saj private, me një efikasitet që ka çuar atë për të konsiderohet si një zëdhënëse të instancës së popullsisë Afrikano-Amerikane, si për gratë më ngjyrë, deri në atë pikë sa veprat e saj janë konsideruar një bastion i kulturës afrikano-amerikane. Edhe pse ka pasur përpjekje për të hequr librat e saj në disa biblioteka amerikane, veprat e saj janë studiuar gjerësisht në shkolla dhe universitete edhe jashtë Shteteve të Bashkuara. Veprat më të rëndësishme të Angelou-it janë etiketuar si romane autobiografike, por shumë kritikë i konsiderojnë ato si autobiografi të vërtetë. Maya Angelou ka bërë një përpjekje të qëllimshme për të kundërshtuar strukturën tipike të autobiografisë, nëpërmjet hapjes së debatit, një rishikim dhe një rritje në këtë zhanër letrar. Librat e saj fokusohen në çështje të tilla si racizmi, identiteti, familja dhe udhëtimi. E njohur kryesisht për autobiografitë e saj, Angelou është gjithashtu një poet i mirënjohur. Për sa i përket poezisë, kritika është e ndarë në mes të atyre që nuk iu japin ndonjë rëndësi vargjeve të saj dhe atyre që besojnë se kriteret tipike stilistike të miratuara në interpretimin e poezisë së saj janë të pamjaftueshme për të vlerësuar atë, në atë masë që poezia e saj është e lidhur me mënyrën origjinale të traditës gojore afrikano-amerikane të folësve të tillë si Frederick Douglass, Martin Luther King, Jr dhe Malcolm X. Në fakt, një vëmendje e gjerë e kritikës ndaj veprës së saj poetike ka nisur me “Në pulsin e mëngjesit” në vitin 1993, gjatë inaugurimit të Presidentit Clinton, pavarësisht se q$e nga viti 1971, ka prodhuar vëllime të shumta poezish me shitje të barabarta me atë të autobiografive.
Përveç shumës së lartë të doktoraturave të marra nga universitetet, Maya Angelou ka fituar çmime të shumta letrare dhe të të drejtave civile, nderime të shtetit dhe grupe individuale të interesit. Ajo ishte një finaliste, ndër të tjera, për Çmimin Pulitzer për poezinë me përmbledhjen e saj të parë me poezi Just Give Me a Cool Drink of Water (Tjesht më jep mua një gotë ujë të ftohtë). Ajo mori një nominim për Tony Award për aktoren më të mirë mbështetësee në dramën e Jerome Kilty “Look Away” (1973); ajo fitoi tre çmime Grammy për albumin më të mirë të folur. Ajo u emërua dy herë si anëtare e komiteteve komisioneve të Presidencës së Shteteve të Bashkuara (1975-76 dhe 1977); ajo u nderua me Medaljen Kombëtare të Arteve nga Kongresi në vitin 2000 dhe Medaljen Presidenciale të Lirisë nga Barack Obama në vitin 2011.
Ajo mund të konsiderohet një eksponente e rëndësishme për mbrojtjen e të drejtave civile dhe zëdhënëse e shquar e kulturës afroamerikane. Maya Angelou vdiq më 2014 dhe trupi i saj u kremua/VOAL
Komentet