VOAL – Walt Whitman (Uollt Uitman) ka lindur më 31 maj 1819 në Huntington, Long Island (ishullin në formë peshku për të cilin shpesh flet në poezitë e tij, ishulli i dashur dhe i urryer në të njëjtën kohë), nga një familje me të ardhura të kufizuara ekonomike. Babai, ndonëse pa punë të përhershme, lindi nëntë fëmijë. Në anën tjetër, Whitman kishte një lidhje të veçantë me nënën e tij, aq shumë saqë në vdekjen e saj, ai ra në një gjendje të vërtetë dëshpërimi. Në këtë kuptim, mjafton të theksohet se disa nga poezitë pesimiste të Whitmanit u shkruan menjëherë pas vdekjes së nënës.
Më 1823 familja u transferua nga Brooklin. Poeti i ardhshëm ishte vetëm katër vjeç. Sa për studimet, Walt ndoqi një rrugë të rregullt deri më 1830, pastaj filloi të mësonte punën e tipografit. Më vonë ai ishte mësues i fillores, vijoi me një mijë gjëra të tjera derisa u bë gazetar (në Amerikë në atë kohë kalimi nga një punonjës shtypshkronje në një gazetar ishte i natyrshëm). Dashuria e tij për shkrim lindi gjatë kësaj periudhe
Karriera e tij në botën e shtypit filloi me një bashkëpunim për “Long Islander”, pastaj vazhdoi me “Evening Star” në Brooklin. Në vitin 1841 është drejtor i “Daily Eagle” të Bruklinit, ku ai hyri në “botën e bukur” dhe u bë mik i piktorëve dhe këngëtarëve të operës. Megjithatë, më 1848, ai u largua nga zyra për shkak të disa dallimeve politike. Iu kthye profesionit të marangozit.
Pra, arrijmë në momentin fatkeq që shënon një ndryshim rrënjësor në jetën e poetit. Njëzet e nëntë vjeç, ai ndjen se ka një jetë të pakënaqshme dhe nuk është në përpjesëtim me atë që vërtet ndien brenda. I vjen dëshira për të udhëtuar, pasi ai kurrë nuk ka vënë këmbë jashtë shtetit të tij. I ofrohet punë në një gazetë në New Orleans: ai pranon. Kështu filloi një bredhjen e gjatë që merr fill në kryeqytetin e Luizianës, një udhëtim nëpër rrugët e kontinentit amerikan dhe përmes lumenjve të saj (p.sh. zbret përgjatë Misisipit, lum që ka frymëzuar edhe Mark Twain). Shkurtimisht, poeti bie në dashuri me Amerikën, me peizazhet e saj, me burrat e saj dhe me kulturën e tij, të njëjtat elemente që do të frymëzojnë fizicitetin me të cilin janë mbytur vargjet e tij.
Më 1855, pas aq shumë vitesh ku pothuaj fare nuk mendohej se ai kishte një të ardhme si poet, vjen botimi i parë i librit “Fije bari”. Libri nuk mban emrin e botuesit as të autorit: përfshin vetëm një portret të Whitmanit në një veshje punëtori dhe përbëhet nga dymbëdhjetë poema pa titull dhe një parathënie. Botimi i dytë vjen më 1836. Këtë herë emri i autorit është në ballinë. Në anën e pasme është letra e Emersonit, i cili përshëndet botimin e parë me një gjykim shumë pozitiv.
Në ditën që festohej pavarësia amerikane, del në dritë kështu një vepër që lartëson shpirtin e atij kombi dhe mrekullitë pjesërisht nëntokësore të botës së re. Jo çuditërisht, për dekada, vepra e Whitmanit është konsideruar si Bibla e demokracisë amerikane, emblema e një shteti në rritje, simbol i forcës që vjen nga lodhja dhe puna. Në poezinë e tij, individi bëhet një komb, vargjet “demokratizojnë”, bëhen fjalë të çdo amerikani: përmbajtja shpreh shpirtin e miliona njerëzve. Me një gjuhë të bukur dhe shumë personale, poeti në tekstet e tij krijon një himn pasionant ndaj mundësive ideale të individit dhe botës, duke festuar hyjninë e natyrës njerëzore dhe mrekullinë e realitetit të përditshëm.
Më 1860 shpërtheu lufta civile, një ngjarje kapitale në historinë e Shteteve të Bashkuara. Të gjithë, edhe nëse në një mënyrë tjetër, përfundojnë duke u përfshirë në këtë dramë të madhe që sheh gjakun e njerëzve të të njëjtit komb që rrjedhin nëpër rrugë dhe në fshat. Besimi i Waltit në Amerikën e tij është në krizë, por pastaj rimëkëmbet me një moment të përtërirë. Ai vendos të punojë për ushtrinë dhe të shkojë në Uashington (gjithashtu sepse vëllai i tij George është plagosur në betejë). Më 1865 është viti i rizgjedhjes së Lincolnit, por edhe viti i vrasjes së tij. Këto ngjarje frymëzojnë tekstet e “Daullexhinjtë” dhe atë të “Në kujtim të Presidentit Lincoln” dy nga poezitë e tij më të bukura.
Që nga ky moment, ka botime gjithnjë e më të shpeshta të veprës tashmë të famshme të Whitmant. Edicioni i katërt dhe i pestë panë dritë në mes të ’67 dhe ’68 dhe i gjashti në vitin 1876 dhe i shtatë më 1882. Ndërkohë Whitman bën disa udhëtime: shkoni në St. Louis, atëherë Ontario, për të gjetur Dr. R.M. Bucke i cili do të shkruajë studimin e parë kritik ndaj tij. Më 1873 ai pësoi një goditje paralitike, e cila paralizoi atë pjesërisht, por, fatmirësisht, ai u shërua. Gjatë vitit nëna vdes, një ngjarje e keqe e cila, siç u përmend më parë, e hedh atë në dëshpërimin më të errët.
Më 1884 ai mori me qira një shtëpi në Mickle Street, në Camden; në 1888 ai ka një tjetër paralizë. Në një krizë ekonomike, gjenden mundësitë për ta ndihmuar atë. Më 1889 del edicioni i tetë i Fijeve të barit. Në vitin 1891, Whitman filloi përgatitjen e të ashtuquajturit “botimi në shtratin e vdekjes” që doli më 1892. Në të njëjtin vit, më 26 mars, vdiq në moshën 73 vjeçare. Vepra komplete, vargjet dhe proza, u botua në vitin 1902, në dhjetë vëllime. “Këtu tokat femërore dhe mashkullore, këtu trashëgimtarët dhe trashëgimtaret e botës, këtu flaka e materies, këtu ndërmjetësuesja shpirtërore, e pranuar hapur, gjithnjë e shtrirë, rezultat i formave të dukshme, ai që kënaq dhe tani përparon pas pritjes së duhur, po, këtu është zonja ime, fryma.” Poeti modern Ezra Pound thotë se Whitman është poeti i Amerikës ose thjesht ai është Amerika” /Elida Buçpapaj
Komentet