VOAL

Më 22 nëntor 1963 u nda nga jeta John Fitzgerald Kennedy, Presidenti i 35 i Shteteve te Bashkuar të Amerikës

November 22, 2018

John Fitzgerald Kennedy (lindur më 29 maj 1917 – vdiq më 22 nëntor 1963 i njohur mirë si Jack ose me inicialet JFK ishte politikan Amerikan dhe Presidenti i 35 i Shteteve te Bashkuar të Amerikës ka sherbyer edhe si komandant në Ushtrinë Amerikane në Forcat Detare të Amerikës ne Floten detare dhe si komandant i anijes luftarake PT-190 dhe me vone ne ate PT-59 në Paqesorin e Jugut në Luftën e Dytë Botërore

Pas shërbimit ne flotën detare u përfshi ne politikë ne dhomën e 11 të kongresmenëve nga Partia Demokratike (SHBA) si kongresmen ne vitin 1946-1952 dhe si senator ne Senatin Amerikan nga dhoma e përfaqësuesve nga shteti federal i Massachusetts ku ne vitin 1960 ne 1960 Zgjedhjet e Presidenciale të SHBA-ve do te kandidohej per president ku do ta mposhte kandidatin nga radhët e republikanëve Richard Nixon i cili do te behej president ne vitin 1969 dhe do te jepte dorëheqje nga posti tij ne vitin 1972 pas skandalit te Watergate dhe ne moshën 43 vjeçare Kennedy dote behej presidenti me i ri ne moshë se bashku me Theodore Roosevelt .

Kur ne vitin 1963 në Dallas, Texas në prag të zgjedhjeve presidenciale kur po shkonte ti vizitonte ne trupat ushtarake dhe forcat ajrore të SHBA-ve kur makina e tij pa çati po kalonte në lagjen Dela Plaza u qellua me snajper ne kokë ku qua me urgjencë në spitalin me ta afërt ku ne ora 1:00 dote ndërronte jete në spitalin Parkland në Dallas dhe do te shpallej i vdekur ne ora 1:00 të mëngjesit ku doktorë nuk kishin arritur ta ndalin hemorragji në trurin e tij.

Administrata dhe presidenca e tij do te ishte protagoniste ne shumë ngjarje historike në botë si Lufta e Vietnamit, Grush shtetin ne Gjirin e Derrave, Kriza e Raketave ne Kubë, Gara për Hapsirën, Programi Apollo, Lufta Per Drejta Civile të Zezakëve, Lufta e Ftohët etj…

Jeta e Hershme

Familja

Jack ishte i biri Joseph Joe Patrick Kennedy JR (1888-1969) biznesmen dhe politikan i njohur amerikan dhe e ëma ishte Rose Fitzgerald Kennedy (1890-1995) pisikologe dhe filantroponiste amerikane babai i Jack ishte i biri Joseph Patrick Kennedy SR (1858-1929) ishte tregtar dhe politikan ndersa ema Rose kishte qenë e bija e krytarit të bashksis së Boston-nit John Francis Fritzgerald Jack kishte 3 vëllezë qe quheshin Joe Kennedy(1915-1944), Robert Bobby Kennedy (1925-1968) dhe Edward ”Moore” Kennedy (1932-2009) motrat tij ishin Rosmary Kennedy (1917-2005),Kathleen Kennedy (1920-1948), Eunice Mary Kennedy (1921–2009), Patricia Helen “Pat” Kennedy (1924–2006) Jean Kennedy (lindur 1928-) Eunice dhe Jean kan ushtruar detyren e ambasdores se SHBA-ve në Irlandë gjatë vitive 1993,1998.

Jeta dhe Edukimi

John Firtzgerald Kennedy lindi me 29 maj 1917 në lagjen Balas 83 në Brookline, Massachusetts i lindur ne nje familje intelektualesh dhe te arsimuarish filimisht u regjistrua ne shkollen hebraike Edward Devotion School dhe me von ne shkollen Detxter Shcool ne vitin 1927 kur i kishte vetem 10 vite familja ti u shperngul ne Bronx, New York ku do te regjistrohej ne shkollën e fshatit të Riverdale dhe me vonë ne nje shkolle private në New Milford, Connecticut ku shqua si nxenës i shkelquer talent i diciplinuar yll futbolli i shkolles kishte formuar nje skuader futbolli e quajtur Muckers Club ne vitin 1935 u diplomua nga shkolla Choute dhe me pas shkoi në Londër per te studiuar Ekonomin në kolegjin Harold Laski ku pershkak disa problemeve u kthye në Amerikë ku u regjistrua në Universitetin e Princeton në Boston ku shqua per intelegjencë por me vonë do te shtrohej në spitalin Birmingahm në Boston ku per nje vitë do te qendrone e me pas do te sherohej me rekomandim te mjekut se bashku me vallun e tij do te shkonin ne fermën e familjes Jay ku de punonin 4 hektar tok dhe me von Jack do te antarsohej ne Partinë Demokratike.

Me vone Jack dote transferohet në Universitetin e Havrdit ku si fillestar do te nijeh si student i rregult por pak i pa diciplinuar ishte regjisturar ne ekipin futbollistik te Universitetit por me pas edhe ne ekipin e notit ku ka marr pjese ne gara ne shum shtete te si Francë, Bashkimi Sovjetik e tj…

Ne vitin 1941 do te diplomohej per Ekonomi ne universitin e Havardit dhe me pas dote bashkangjitej Forcave te Armatosra të SHBA-ve.

Shërbimet Ushtarake

shtator 1941 pas problemeve të mënjanuara kronike qe ju kishin shfaqur sa ishte student u regjistrua në forcat e detare ne paqësor në luftë e dytë botërore ne Pearl Harbour me vonë do të emërohej komandant i bordit të anijeve dhe motor skafeve te bordit T-190 në Rhode Island si komandant i gradës së ulët por me pas transferohet ne Panama ku do ta merrte gradën e togerit ne lufte anijen amerikane gjate patrullimit ne Torpedo.

Me 2 gusht 1943 gjatë patrullimit me luftanijen PT-109 në paqësor ishte ndeshur me anijet japoneze Amigari ku kishte pësuar dëme dhe kishte mbetur i plagosur edhe pse anija e tij ishte dëmtuar shume keq ai nuk u dorëzua dhe do te shpëtohej bashkë me ekuipazhin do te dekorohej me medaljen e korpusit me gradën lejtantin ku vlerësua lartë kontributin dhen.

nëntor 1943 do ta marrë komandën PT-59 luftanije e përmasave te vogla duke mos marr pjese ne beteja ne paqësorin e jugut por morri pjese ne shpëtimin ekuipazhit me pas do te largohej nga detyra pasi testet mjekësore dolën native per problemet shëndetësore dhe kronike dhe plagët qe i kishte marr pas përplasjes me forcat japoneze ne frontin jugor ne vitin 1944 do te largohej nga forcat detare ku me pas vëllai i tij do të vritej nga një bombe ne vitin 1944

Ne vitin 1945 do te kalonte 2 muaj ne spitalin ushtarak ne Arizona ku pas shërimit do te dekorohej me medaljen Zemra e Hekurt dhe me vonë me medaljen e shërbimit te mbrojtës Kennedy dhe do te merrte dhe medalje per trimëri ne fushën e betejave. Dhe ne prill do te shkarkohej nga pozita e Lejtantit pas dorëzimit dhe kapitullimit te Japonisë per shkak te pa qëndrueshmërisë shëndetësore dhe kronike.

Pjesmarrja ne Politikë

Karriera si Kongresmen[

Pas vrasjes se vëllaut te tij ne Operacion Aphrodite Jack u frymzua akoma me shum per patriotizmin e tij duke u ber perkrahes i Partise Demokratike qysh kur ishte student por ne vitin 1946 dote mirrte pjese ne Kongresin e 11 te ne vendlindjen e tij në Massachusetts do te sherbent per 6 vite me pas dote garonte per krytar te bostonit por nuk do te fitonte kunder kandidati i tij qe vinte nga republikanet me diference te madhe por sherbeu në Kongresin e Dhomë së prfaqsuesve të Massachusetts.

Karriera si Senator

Ne zgjedhjet 1952 mundi kandiatin e repulikanve per vendin e 2 te senatit amerikan Henry Cabot Lodge II duke marr postin dhe detyrën e senatrori ne senatin amerikan ne dhome e prfaqusesve te shtetitt Massachusetts dhe do te martohej me Jacqueline Kennedy Onassis 23 vjeqare gazetare ne Viking Press dhe me vone ne gazeten Doubleday e njohur per bukurin e saj. Ne fillim morri pushim nga senati pas problemeve shendesore te ciliat i u shkaktuan ne Luftë u operua ne kurriz dhe me probleme shkonte ne seancat e senatit ne vitin 1956 fiton Cmimin e Pulitzer dhe me auto biografine e tij qe kishte marru pjese ne lufte.

Në Konventën Kombëtare Demokratike u propuzua per zevendës president por nuk arriti te fitonte per shka disa problembe shendetsore ne kurrizin e tij. Si snator u tregua aktiv dhe i nje psjestar i zgjuar i demokrateve se bashku me Lyndon B. Johnson kontribuan ne qeshtjen e ligjeve te rendesishme per drejta civile ne SH.B.A ne senat demokratet ishin shumice dhe krytar Lyndon B. Johnson ne vitin 1957 ai u vu perpara si nje pishtar u miratua si Senator dhe u rizgjodh Sentor duke mundur kandidatin e republikanëve akovtin nga Boston Vincet J Cestele ne diferencë të madhe u morri detyrë e caktuar kariers se tij politike u bashkangjit edhe vëllau i tij Rober Francis Kennedy duke u zgjedur senator por do te mirrte pjese ne fushetën poltike te demokrateve kunder republikanve edhe familja e tij si babai miku i familjes Senatori Joseph MC Carthy te cilet morren pjes ne grup bashk me snatoren Eleunor Roosevlet ne grupin liberal brenda partisë demokrate. Si figure liberale do te Kandidohej per president si antar i grupi liberal ne rradhet e demokrateve porpozuar nga shum antare te Partisë Demokrate.

Kenedi ne nje mison televiziv si Senator

Zgjedhja për Kandidat për President dhe fushata Elektorale

Ne vitin 1962 ne Zgjedhjet e Demokrateve per Kandidat per President Kennedy u ballafaqua me kandidatin tjeter te propzuar nga grupi konsevotor Hubert Humphrey Senator nga dhoma e Minnesota dhe kandidatin nga Oregon Wayne Morse. Kennedy fitoi në Massachusetts, Wisconsin, West Virgnia, Maryland, Nebraska, New Hampshire dhe Indiana me diferenc te madhe dhe morri perkrahjen e shumices duke shpallur fitoren ne West Virgina në Konferencën e Demokratve ne disa raste duke marrur edhe pelqimin nga Konservatoret ne Partinë Domkratike dhe u zgjodh kandidat per President të Shteteve të Bashkuara të Amerikës

Fillimish e filloi fushaten elektorale në Appelton,Wisconsin në mars 1960 duke prezantuar Lyndon B. Johnson senator i demokrateve nga Texas i cili mundi kandidatin per zevendes president Adlai Stevenson Kennedy dha shum premtime per permisimin e jetes ne SHBA ekonomike e sociale dhe permisimin e gjendjes civile ne vend dhe permismen e drejtave te zezakve ne vend dhe minatoreve qe kishte premtuar ne West Verginia dhe shtrengoi duart me kunder kandidatin e tij ish zvedes president i SHBA-ve në ate kohë qe ne vitin 1969 do te beher president i cili vinte nga rradhet Republikanve Richard Nixon te cilen e sfidoi ne debate televizive se cili ka kontribuar ne Historine e SHBA-ve ne fillim ne debate ishin barazim por Kenndey ishte me i vendosur ne debat Nixon prezentoi per zevendes president Henry Cabot Lodge, Jr. nga rradhet e Republikanve vinte sentor nga Massachusetts nga vendlinja e Jack

Presidenti i athershem amerikan Dwight D. Eisenhower edhe pse Repulikan do te takohej me kandidatin e Demokrateve John F. Kennedy i cili do te mirrte postin e presidentit me 6 dhejtor 1960 per te diskutuar qeshtje te rendesishme te vendid

Me vrull te madhë Kennedy shpalosi programin e tij te detajuar ne i cili siguronte zhvillim ekonomik,rregullim e qeshtjes per drejt e njeriut ne amerikë per pa punsine dhe shendestin ne debatin e zgjedhor shumica perkrahen Kennedyn dhe planin e tij te detajzuar per gjendjen ekonomike ne vend dhe reformat qe siguron rregullimin e sferave ne shoqëri

Me 8 Nentor 1960 amerikanet i dhan 49.7% te votave John F. Kennedy-t i cili vinte nga Partia Demokratike duke mposhtur Richard Nixon-i qe vinte nga rradhet e Partisë Republikane me 49.5 % votave kolegji zgjdhorë shpalli fitues John Kennedy-in me 112,827 vota me shum se Nixon i cili pranoi rezultatin e Zgjdhejeve qe humbi me diferënë te Ngushtë ndaj Kennedy-t i cili kishte fituar kto vote te cilet e ben president te SHBA-ve Alabama,Massachusetts,Alaska,New Hampshire,New Jersey,New Mexico,New York,Pennsylvania,Vermont,Virginia por votat ne Alabama e ben i fitues te zgjedhjeve. Ne vitin 1969 Richard Nixon do ti fitonte zgjdhje duke mundur kandidantin Demokrat Hubert Humphrey dhe kandidatin e pavarur nga Alabama George Wallace kandidat i pavarur per President.

President i Shteteve të Bashkuara[

JFK me bashkorten e tij ne Wisconsin

Me 20 janar 1961 pas fitores ne zgjedhjet Presidencial Jack u betua ne Mesditë para senatit ne nje fjalim duke cituar fjalet tij para senatiti me pyesin cfar mund te bej per vendin tuaj u betohem se do ti luftoj armiqt siq jan varferia dhe ekonomia sterile ne inaugurimin e tij si president morren pjes shum figuara te squara nderkombëtare të skenës politike dhe kombetare.

Me von themeloj administraten e tij duke filluar ne zbatimin e metodave te reja nga Shtepia e Bardhë dhe shfuqizimin e metodave e ish presidentit. Shpej aji balancoi buxhetin e shtetit duke nivelizuar investimet ne fushtat e ndryshme zgjodhi kabinetin e tij dhe kishte reduktuar taksat duke zbutur gjendjen ekonomike por administrata e tij do te perballej me rritjen e komunizmit neper botë gje qe aji u shfaq haptaz kundra ksaj rritje te komunizmit ne nje fjalim te ashpër ai emroi skretar te mbrojtës Robert Mc Namara me propozim John Mc Clellan ku lidhi kontrata bi blerje e armëve te reja si ajroplan bombardues boing dhe ajroplan taktikal bombardues FT-111 shum historian besojne se kto armë u blen per te luftuar komunizmin nëper botë si Veitnam e Kubë,Laos e Kamboxhia

Politikat e Jashtme

Politika e Jack u bazua fillimisht me aleatet europian per ndaljen e komunizmit ne per botë kta aleat ishin Franca,Britania e Madhe,Gjermania Perendimore,Italia,Austria dhe aleatet kapitalist si Meksika,Kolumbia,Kosta Rika ne fillim te hershem te Luftës së Ftohtë me Bashkimin Sovietik dhe Nikita Hrushçov e cila dominote eurpën dhe shtetet sociajaliste qe po vinin ne rritje filloi ne nje fjalim qe tensoni ne Vijenë në samitin e saj ne vitin 1961 Kennedy kishte injoruar Nikita Hrushçov dhe kishte rritur mardheniet me Francën në fushën e Arsimit,Ekonomis,dhe aleances ushtarake kryeministri francez Charles de Gaulle ishte impresionuar nga President i ri amerikan dhe shoqeroi Kennedy-n në Paris.

Me 4 qershor 1961 Hrushov u largua nga takimet me Jack pasi ishte zgjenyer dhe impresionuar me intelegjencen e presidentit te ri Amerika dhe u tendose mardheniet akoma me shum mes SHBA-ve dhe Bashkimit Sovjetik Kennedy deshironte qe lidhja mes Moskës dhe Berlinit Lindor te prisheh duke then se qdo traktat qe tenton ti prish mardheniet me Gjermanis Perndimore dhe SHBA-ve do te konsiderohet akt lufte.

Ne vitet 1960 shum njerez u larguan nga Gjermania Lindore në cilen kushtet ishin katstrofale vuante nga ekonomia dobë varferia,arsimi jo i mire shumica njerezve vuanin nga depresioni Kennedy do te takohej me krerër e Gjermanisë Perendimore per diskutuar rreth Berlinit dhe gjendjes ekonomike duke lidhur nje aleance ekonomik u perfitoi shteti amerikan shum nga rritja bashkpunimit amerikan du zbutur varferin dhe pa punisnë në amerike 20.000 njerez nga Gjermania Lindore do te shpernguleshin në Gjermanin Perendimore dhe Kennedy shtoi buxhetin e qeveris me 35 miliardë dollarë dhe duke rritur numrin e ushtrise

Gjermania Lindore reagoj shpejt kur forcat ushtarke rrethuan me tela gjemborë Berlinin Lindore duke e ndar nga iji perendimore dhe duke fortifikuar ate rreth vijes teriotriale të Gjermanis Lindore duke formuar ate qe do te njihej me vonë si Muri i Berlinit Kennedy injoroi perpjeke te komunisteve dhe shkoi ne gjeramni per negocimin me Gjermanin Lindore duke vendosur kontrollin ne pikat kufitare me Lindje dhe Perendimit. Kennedy e quajti Bashkimin Sovjetik si pushtues kolonial ne nje fjalim ne vitin 1961 i ashper duke i shpallur luftë haptazi ai tha esht duke u perpjekur te modernizoj boten dhe Amerikën.

Shteti amerika filloi ndikimin ne Shtete Afrikane ku socializmi nuk ishte i perhapur duk njohur pavarsin e Gana dhe disa shteteve ku komunizmi nuk ishte perhpur ishin koloni te shteteve kapitaliste.

Ofenziva në Gjirin e Derrave

Perpjekejt e SHBA-VE per te permbysur pushtetin e Fidel Castro komandantit komunist kisht zanfillen qysh ne administranten Dwight D. Eisenhower me ane të CIA-së dhe Ushtrisë Amerikane te pushtonin Kubën qe gjindjej ne himsfërn perndimore CIA duhet te nxiste nje kryengritje popullore në Kubë pastaj do te mbeshtej nga Forcat Amerikane per te pushtuar Kubën.

Kenedi me 17 prill 1961 pushtimi e Kubes 1.700 Kuban anti-socialist te stervitur ne Brigadën 2506 zbarkuan në ishull me komandant Pepe San Román te mbeshtur nga ajri ajroplanet e SHBA-ve me von do te ish Drejtori CIA-se Allen Dulles si kishte autorizuar disa agjent per permbusjen e Komunizmit ne Kube

Por grusht shteti i ne Gjirine Derrave deshtoi pasi Fidel Castro mposhi rebelet Kubanë ku 176 ushtarë kuban u vranë dhe 600 u plagosen 118 kryengrites u vranë dhe 360 u plagosen dhe 1200 u zun robë kjo ishte humbja dhe deshtimi i pare i administrates Kenedit. Kete deshtim e konfirmoi dhe Shtepia e Bardhë dhe sekretari i mbrojtes Robert Mc Namara dhe Kuba mbeti shtet socijalist

Kriza e Raketave në Kubë 1962[

14 tetor 1962 Bashkimi Sovjetik armiku i SHBA-ve solli raketa në Kubë me rreze te gjata veprimi kjo tensoni akom me shum raportet me SHBA-ve dhe Moskës nga ana Kenedit kjo u konsideru si shpallje lufte nga ana e Bashkimit Sovjetik, Kenedi i dergoi nje leter Moskës ku kerkohej largimi i menjehershëm i Raketave nga Kuba dergurar Hrushovit dhe Urdheroi mobilizimin e ushtrise dhe arsenalit berthamor kundra ksaj gjendje qe dukej e rrezikshme u perhapen zera me nje lufte berthamore me Amerikes dhe Bashkimit Sovjetik.

Organizat Kombeve te Bashkuara berri thirrje per normalizim te raporteve mes Amerikes dhe Bashkimit Sovjetik dhe mes nje negocimi mes Amerikes dhe Bashkimit Sovjetik. Ne nje transmetim televiziv presidenti i Shteteve te Bashkuara John F. Kennedy u beri thirrje Rusisë per largimin e tanishem te armeve dhe raketave të saj ne hemisfern perendimore ne gjirine saj

Ne nje takim mes Hrushovit dhe Kenedit u darkoduam per qmontimin e raketave pasi mardheniet mes Kubës dhe Rusisë u prishen me 28 Nentor kriza u permisua me ndrmjetsimi e OKB-se dhe popllariteti i presidentit u ngrit nga 66% ne 77%.

Lufta ne Vietnam

1960 Jack Kur u kandiua per president kishte dhen permtim se do ta fitonte luftën vietnam dhe do ta ndalte perhapjen e Komunizmit ne Azi dhe Ameriken Latine ne vitin 1961 zevendes presidenti Lyndon B. Johnson do ta vizitonte Saigon-nin qe ate kohe ishte kryqteti i Vietnamit Jugor i cili ishte ne lufte me Vietnamin Verior dhe me kryemister Ngo Dihn Diem qe u mbeshtet nga SHBA duke lidhur aleance duke shtuar numrin e trupave amerikane ne 50.000 trupa qe do te mirrnin pjese Planin Strategjik dhe ne tentimin e kapjes se kerut te komunizmit ne Jug te Vietnamit Pham Ngo Thao i cili dot vritej ne vitin 1965

Politika Kennedy në drejtim të jug të Vietnamit mbështetej në supozimin se Diem dhe forcat e tij kishte për të në fund të fundit të mundur luftëtarët të tyre. Ai ishte kundër vendosjes së trupave luftarake amerikane dhe vërejti se ” për të futur forcat amerikane në numër të madh atje sot , ndërsa ajo mund të ketë një ndikim të favorshëm fillimisht ushtarake , do të pothuajse me siguri të çojë në pasoja të pafavorshme politike dhe , në afat të gjatë , të pafavorshme ushtarake cilësia e ushtrisë Vietnamese Jugut , megjithatë , mbetën të varfër . Udhëheqja e dobët , korrupsioni , dhe promovime politike të gjithë luajtur një pjesë në dobësimin e ushtrisë Vietnamese Jugut ( ARVN ) Frekuenca e sulmeve guerile u rrit sikryengritja mbledhur avull . Ndërsa mbështetja Hanoi për Viet Cong luajtur një rol pa aftësia qeveritare Vietnamese në Jugut ka qenë në qendër të krizës dhe rritjes Komuniste të Shteve fqinje te Vietnami si Laos dhe Kamboxhia .

Lufta e Komunizmit në Amerikën Latine

Rritja e Komunizmit edhe ne Amerikën Latine në shtetet si Portorikoja,Guatemala,Nikaragua,Republika Dominikane levijest komuniste po rriteshin si levizje paqsore e me pas ne levizje te dhunshme e ndisa shtete edhe konflikte armtorsura Kenedi lidhi aleanc diplomatike ushtarake me qevrine Pureto Rika-ne me guvernatorin Luis Munioz Martin

Me psa lidh aleance me Kili-në dhe disa shtete tjera ku interesi per banante dhe komapnit e frutave ne ne hemisfer e amerikes Latine po cenohej nga Komunizmi ne bote ishte ne rritje Kenedi vuri ne pozicion CIA-në sherbin sekret i cili mundesoi qe Komunizmi te mos perhejapej me vrull në Ameriken Latine po ashtu atashe i ne Repulikën Domenikane per mos rritjen e komunizmit ne hemisferne perendimore nje Grush shtet ne Guatemale pengoi zgjedhjet ku mendohej se Partia Komuniste do te fitonte Zgjedhejt e vitit 1962 SHBA-te derguan vezgjuesin filozofin amerikan Noam Chomsky dhe adminstrata e tij perkrahu si president te Guatemalës Jacobo Árbenz i cili kishte udhequr grushtetin e vitit 1954 lidhi nje alence me SHBA-te te ben agresion politik bi guatemalen pershkat e kompanise fitmprurese te United Fruit Company kompani e frutash, me pas Guatemala do te perfshihej ne luft civile ku dote humbni jeten shum njerez. Ne vitet 60′-dhjeta CIA dhe Adminsitata JFK-se u perpoq ta vriste Liderin e Kubës Komuniste Fidel Castro dhe liderin e Republika Dominikane |Republikës Domenikane]] Rafael Trujillo ne vitin 1961 ne Santo Domingo u vra CIA thuhet se me urdherin e John F. Kennedy-t esht vrare qe pushteti te kalonte tek pro amerikani Anstasio Samoza njeri me pikpamje perparimtare me ide anti-marksite dhe lenniste CIA ishte perjekur ta vriste Fidel Castro mes helmit sa edhe ne cigaren tij ishte futur helm per ta vrarë por ky mison deshtoi dhe Kuba mbeti shtet socijalist ne hemisfer perendimore qe i pengonte SHBA-ve sepse komapnia e famshme e frutave United Frut Company nuk mund te shtrinte biznesin ne Kubë. Me von shtete si Nikaragua,Guatemala,Honduras do te akuzonin SHBA-ne per agresion ushtarako-politik.

Politika e brendshme

Për Klubin Ekonomik të Nju Jorkut , ai foli në vitin 1963 e ” … të vërtetën paradoksale që normat e taksave janë shumë të larta dhe të ardhurat shumë të ulët , dhe mënyra më të shëndoshë për të rritur të ardhurat në afat të gjatë është për të ulur normat tani Kongresi e kaloi pak nga programet kryesore Kennedy gjatë jetës së tij , por kanë votuar ata përmes në 1964-1965 në pasardhësit të tij Johnsonia=== Menjëherë pas presidenti u kthye në shtëpi ,Bashkimi Sovjetik njoftoi qëllimin e saj për të nënshkruar një traktat me Berlinin Lindor , shfuqizimin ndonjë të drejtë pushtuese të palëve të treta ose në sektorin e qytetit . Kennedy , depresion dhe i zemëruar , supozohet se opsioni i tij i vetëm ishte për të përgatitur vendin për luftë bërthamore , të cilat ai personalisht mendonte kishte një rast të një- në – pesë të ndodhin .

Fjalimet tij te njohura

Fjalimi parë Universitetit Amerikan

ME 10 qershor 1963 Kenedi mbajti adresën e fillimit në Universitetin Amerikan në Washington DC , ” për të diskutuar një temë për të cilën shumë shpesh injoranca pasur dhe e vërteta është shumë e rrallë perceptohet – por kjo është tema më e rëndësishme mbi tokë : e paqes botërore … unë flas për paqe për shkak të fytyrës së re të luftës … në një kohë kur një armë bërthamore njëjës përmban dhjetë herë forcën shpërthyese dorëzuar nga të gjitha forcat aleate në luftën e Dytë Botërore … një moshë kurvdekjeprurës helmet e prodhuara nga një shkëmbim bërthamor do të kryhet nga era dhe ajrit dhe tokës si dhe pasardhësve me cepat e globit dhe për brezat ende të palindur … unë flas për paqe , pra , si në fund të nevojshëm racional të njerëzve racionale … paqja botërore , si paqe në komunitet , nuk kërkon që çdo njeri e dua fqinjin e tij – ai vetëm kërkon që ata të jetojnë së bashku në tolerancë të ndërsjellë … problemet tona janë bërë nga njeri – prandaj ato mund të zgjidhen nga njeriu . Dhe njeriu mund të jetë aq i madh si ai dëshiron . ” presidenti bëri edhe dy paralajmërime – se sovjetikët kishin shprehur dëshirën për të negociuar një marrëveshje për ndalimin e provave bërthamore dhe se SHBA kishte shtyrë teste atmosferike .planifikuara

Fjalimi ne Berlin

Në vitin 1963, Gjermania u ballafaqua një kohë të cenueshmërisë të veçantë për shkak të agresionit sovjetik në lindje, nacionalizmit francez de Gaulle në perëndim, dhe të daljes në pension afërt e Kancelarit të Gjermanisë Perëndimore Adenauer. Më 26 qershor Kenedi mbajti një fjalim publik në Perëndim Berlin duke përsëritur angazhimin amerikan në Gjermani dhe kritikuar komunizmin. Ai u takua me një përgjigje në ekstazë nga një audiencë masive.

Kennedy e përdorur ndërtimin e Murit të Berlinit si një shembull i dështimet e komunizmit: “Liria ka shumë vështirësi, dhe demokracia nuk është e përsosur, por ne kurrë nuk kanë pasur për të vënë një mur deri për të mbajtur njerëzit tanë në, për të parandaluar ata nga lënë. na. “Fjalimi është i njohur për shprehjen e tij të famshme “Ich bin ein Berliner” (“Unë jam qytetar i Berlinit”). Një milion njerëz ishin në rrugë për fjalimin Ai u shpreh për Ted Sorensen pas:. “Ne nuk do të duhet një ditë tjetër si ky, aq kohë sa ne jetojmë.

Lufta për të Drejtat Civile

Fundi i trazuar i diskriminimit racial të sanksionuar nga shteti ka qenë një nga çështjet më të ngutshme të brendshme të 1960 . Ndarja Jim Crow ishte ligji themeluar në Jug të thella . [ 193 ] Gjykata e Lartë e Shteteve të Bashkuara kishte vendosur në vitin 1954 në Brown kundër Bordit të Arsimit se segregacioni racor në shkollat publike ishte jokushtetues . Shumë shkolla , sidomos në shtetet jugore , nuk e dëgjuan vendimin e Gjykatës së Lartë . Gjykata gjithashtu e ndaluar ndarjen në objektet tjera publike (të tilla si autobusë , restorante, teatro , salla gjyqi , banjo, dhe plazhe ) , por ajo vazhdoi gjithsesi . [ 194 ] Kennedy mbështetur verbalisht integrimin racial dhe të drejtat civile , gjatë fushatës së vitit 1960 ai telefonoi Coretta Scott, gruan e Reverend Martin Luther King , Jr , i cili kishte qenë i burgosur ndërsa duke u përpjekur për të integruar një kundër drekë dyqan . Robert Kennedy quajtur Georgia guvernatorin Ernest Vandiver dhe mori lirimin e Mbretit nga burgu , e cila tërhoqi mbështetje shtesë e zezë për kandidaturën e vëllait të tij .

Kenndy duke folur per drejtat cilvile

Adresa e Presidentit Kennedy Drejtat Civile , 11 qershor 1963 . Në shtetin e tij të parë të Bashkimit Adresa në janar 1961, Presidenti Kennedy tha se “mohimi i të drejtave kushtetuese për disa nga shokët tanë amerikanë për shkak të racës – në kutitë e votimit dhe gjetkë – shqetëson ndërgjegjen kombëtare , dhe na nënshtron me pagesë e opinionit botëror se demokracia jonë nuk është e barabartë me premtimin lartë të heritiage tonë . “Kennedy besoi lëvizje bazë për të drejta civile do të zemëronte shumë bardhët Jugore dhe të bëjë atë më të vështirë për të kaluar ligje të drejtave civile në Kongres , e cila ishte e dominuar nga demokratët jugore konservatore , dhe ai u distancua nga ai . Kennedy gjithashtu ishte shumë i shqetësuar me çështje të tjera të hershme në presidencën e tij , si Lufta e Ftohtë , Gjirit të Derrave fiasko dhe situatën në Azinë Juglindore . Siç është artikuluar nga vëllai Robert , prioritet i hershëm i administratës ishte për të ” mbajtur presidentin nga kjo rrëmujë të drejtave civile ” . Shumë udhëheqës të drejtave civile të shikuarat Kennedy si të vakët , sidomos në lidhje me Riders Liria , të cilët të organizuar një përpjekje të integruar të transportit publik në jug , dhe që janë përmbushur në mënyrë të përsëritur me dhunë nga të bardhët , duke përfshirë edhe oficerë të zbatimit të ligjit , si dhe të shtetit federal . Kennedy caktuar Marshals federale për mbrojtjen e të Riders Liria si një alternativë për të përdorur trupat federale ose agjentët e FBI jobashkëpunues . Robert Kennedy , duke folur për presidentin , u kërkoi Riders Liria për të ” marrë off autobusët dhe të lënë këtë çështje për zgjidhje paqësore në gjykata “. Më 6 mars 1961, Kennedy nënshkroi urdhër ekzekutiv 10925 i cili kërkohet kontraktorët e qeverisë për të ” ndërmarrë veprime afirmative për të siguruar që aplikantët janë të punësuar dhe që punonjësit janë trajtuar gjatë punësimit pa marrë parasysh racën, fenë , ngjyrën, apo origjinën e tyre kombëtare . “Është themeluar Komitetin e Presidentit për Mundësi të Barabarta të Punësimit . Pakënaqur me ritmin e Kennedy trajtimin e çështjes së segregacionit , Martin Luther King Jr dhe bashkëpunëtorët e tij të prodhuar një dokument në vitin 1962 duke i bërë thirrje Presidentit të ndjekin në gjurmët e Abraham Lincoln dhe të përdorin një urdhër ekzekutiv për të dhënë një goditje për të Drejtat Civile si një lloj i dytë Emancipim Shpalljes – Kennedy nuk e ka ekzekutuar urdhër . Në shtator të vitit 1962 James Meredith regjistruar në Universitetin e Misisipit , por u ndalua të hynte . Prokurori i Përgjithshëm Robert Kennedy u përgjigj duke dërguar 400 Marshals federale , ndërsa presidenti Kennedy dëshirën më dërgoi 3,000 trupa pas situatës në kampus u bënë të dhunshme . Ole Mis trazirave e vitit 1962 la dy të vdekur dhe dhjetra të plagosur , por Meredith më në fund e ka regjistruar në vitin e tij të parë klasë . Nxitjensubculture në Old Mis trazirave dhe në shumë ngjarje të tjera të ndezur racore , ishte Ku Klux Klan më 20 nëntor, 1962, Kennedy nënshkroi Urdhërin Ekzekutiv 11063 , që ndalon diskriminimin racor në strehimin e mbështetur nga qeveria federale apo ” objekteve të lidhura ” . Në fillim të vitit 1963 , Kennedy lidhur me Martin Luther King , Jr , lidhje me mundësitë për legjislacionin e të drejtave civile : ” Në qoftë se ne të merrni në një luftë të gjatë mbi këtë në Kongres , ajo do të bela çdo gjë tjetër , dhe ne ende do të merrni asnjë faturë . ” përleshje të të drejtave civile kanë qenë në rritje të atij viti . [ 204 ] Brother Robert dhe Ted Sorensen presion Kennedy për të marrë më shumë iniciativë në frontin e legjislacionit . Më 11 qershor, 1963, Presidenti Kennedy ndërhyri kur Alabama Guvernatori George Wallace bllokuar porta për Universitetin e Alabama për të ndaluar dy studentë African American , Vivian Malone dhe James Hood , që të marrin pjesë . Wallace lëvizur mënjanë vetëm pasi u ballafaquar nga Zëvendës Prokurori i Përgjithshëm Nicholas Katzenbach dhe Gardës Kombëtare Alabama , e cila sapo ishte federalized me urdhër të Presidentit . Atë mbrëmje Kennedy dha adresën e tij të famshme për të drejtat civile në televizionin kombëtar dhe radio , duke filluar iniciativën e tij për të drejtat civile legjislacionin – për të siguruar qasje të barabartë në shkollat publike dhe objekteve të tjera , dhe mbrojtjen më të madhe të të drejtave të votimit . Propozimet e tij u bë pjesë e Aktit të të Drejtave Civile të 1964 . Dita përfundoi me vrasjen e një lideri NAACP , Medgar Evers , para shtëpisë së tij në Misisipi Ndërsa presidenti kishte parashikuar , një ditë pas fjalimit të tij televiziv , dhe si reagim ndaj saj , udhëheqësi i shumicës Carl Albert quajtur për ta këshilluar atë se përpjekja e tij dy-vjeçar nënshkrim në Kongres për të luftuar varfërinë në Appalachia ( Zona Administrimit Rizhvillimi ) ishin mundur , kryesisht nga votat e demokratëve dhe republikanëve jugore . Kennedy me udhëheqësit e marsit në Uashington 28 gusht 1963. Më parë , Kennedy kishte nënshkruar urdhrin ekzekutiv duke krijuar Komisionin Presidencial për Statusin e Grave më 14 dhjetor, 1961. [ 210 ] Ish- Zonja e Parë Eleanor Roosevelt drejtuar komisionin . Statistikat Komisioni zbuloi se gratë janë gjithashtu duke përjetuar diskriminimin Raporti i tyre përfundimtar dokumentimin pengesa ligjore dhe kulturore është lëshuar në tetor 1963 [ 211 ] Më tej , më 10 qershor, 1963, Kennedy nënshkroi Aktin pagës së barabartë të vitit 1963 , një ligj federal ndryshimin Fair Akti Standardet e punës , për qëllim heqjen pabarazinë e pagave në bazë të gjinisë . Mbi njëqind , amerikanët kryesisht afrikane , u mblodhën në Uashington për muajin mars për të drejtat civile në Uashington për Jobs dhe Liria më 28 gusht, 1963. Kennedy frikëmars do të ketë një efekt negativ në mundësitë për faturat e të drejtave civile në Kongres , dhe pranoi një ftesë për të folur . Ai u kthye mbi disa nga detajet e përfshirjes së qeverisë në Dept e Drejtësisë, e cila kanalizuara qindra mijëra dollarë për gjashtë sponsorët e marsit , duke përfshirë NAACP dhe Jugore Konferenca e Martin Luther King-ut Liderit te Zezakeve Kristian e njuhur si ( SCLC ) . Për të siguruar një demonstratë paqësore , organizatorët dhe presidenti redaktuar personalisht fjalime të cilat ishin inflamator dhe dakorduaramars do të mbahet në një të mërkurën dhe do të jetë mbi at 4:00 pm . Mijëra trupa ishin vendosur në gatishmëri . Kennedy shikuar fjalimin e Mbretit në TV dhe ishte shumë i impresionuar . mars u konsiderua si një ” triumf i protestës menaxhohet ” , dhe jo një arrestim në lidhje me demonstratën e ndodhur . Më pas , krerët e marsit pranuar një ftesë për në Shtëpinë e Bardhë për t’u takuar me Kennedy dhe fotot janë marrë . Kennedy ndjerëmarsit ishte një fitore për atë si të mirë dhe të përforcuar shanset për projekt-ligjin e tij të të drejtave civile .

Megjithatë , lufta ishte larg nga përfundimi . Tre javë më vonë , një bombë shpërtheu në e diel, shtator 15 në Kishën Baptiste 16 Rruga në Birmingam , deri në fund të ditës , katër fëmijë afrikano-amerikanë kishte vdekur në shpërthimin dhe dy fëmijë të tjerë qëllua për vdekje në pasojat [ 214 . ] për shkak të kësaj dhune rilindur , legjislacioni për të drejtat civile ka pësuar disa ndryshime drastike që në mënyrë kritike të rrezikuara ndonjë shanset për kalimin e projekt-ligjit , në zemërim e presidentit . Kennedy quajtur udhëheqësit e Kongresit në Shtëpinë e Bardhë dhe nga të nesërmen faturës origjinale , pa shtesa , kishte vota të mjaftueshme për të marrë atë nga komitetit

Gara për Hapsirën

JFK duke folur ne Senatin amerikan per Hapsiren

Programi Apollo ishte konceptuar në fillim në vitin 1960 , gjatë administratës Eisenhower , si një vazhdim të Projektit Mercury . Ndërsa NASA shkoi përpara me planifikimin për Apollonit , financimi për programin ka qenë krejt e sigurt , duke pasur parasysh opozitës Eisenhower -së për të drejtuar spaceflight . Këshilltarët Kennedy spekuluar se një fluturim Hëna do të jetë i shtrenjtë por ai e shtyu vendimin . Kennedy e kishte emëruar Zëvendës Presidenti Johnson si kryetar i Këshillit të Space SHBA , një përkrahës të fortë të programit amerikane të hapësirës cili kishte punuar për krijimin e NASA-s në Senat . Në Kennedy janar 1961 shtetin e Bashkimit , Kennedy kishte sugjeruar bashkëpunimin ndërkombëtar në hapësirë . Hrushovi nuk pranoi , pasi sovjetikët nuk ka dashur të zbulojë statusin e raketari dhe hapësirë e tyre të aftësive . Më 12 prill 1961, kozmonauti sovjetik Juri Gagarin u bë personi i parë për të fluturuar në hapësirë ,duke përforcuar frikën amerikane për të lënë pas në një konkurs teknologjik me Bashkimin Sovjetik . Kennedy ishte i etur për të SHBA për të marrë rolin udhëheqës në Space Gara për arsye të strategjisë dhe prestigj . Ai së pari njoftoi qëllimin e ulje një njeri në Hënë në fjalim në një sesion të përbashkët të Kongresit më 25 maj 1961, duke deklaruar : ” Së pari , unë besoj se ky vend duhet të angazhohet për arritjen e qëllimit , para se kjo dekadë është jashtë , e ulje një njeri në Hënë dhe të kthehen të sigurt në Tokë . Asnjë projekt i vetëm hapësirë në këtë periudhë do të jetë më mbresëlënëse të njerëzimit , ose më shumë e rëndësishme për eksplorimin rreze të gjatë të hapësirës ; . dhe askush nuk do të jetë aq e vështirë apo e shtrenjtë për të përmbushur mesazh të posaçëm në Kongres më urgjente per nevojat e shtetit”

Ekonomia

Kennedy dha fund një periudhe të politikave të shtrënguara fiskale e politikës monetare për të mbajtur normat e interesit poshtë dhe për të inkurajuar rritjen e ekonomisë. Ai kryesoi buxhetin e parë të qeverisë në krye shenjën 100.000.000.000 $ , në vitin 1962 , dhe buxheti i tij i parë në vitin 1961 çuar në mos- luftës së parë të vendit , deficiti jo – recesioni ekonomia , e cila kishte qenë me dy recesionet në tre vjet dhe ishte në një kur Kennedy mori detyrën , përshpejtuar sidomos gjatë presidencës së tij . Me gjithë uljen e inflacionit dhe normat e interesit , PBB është rritur me një mesatare prej vetëm 2.2 % në vit gjatë presidencës Eisenhower ( zor më shumë se rritjes së popullsisë në atë kohë ) , dhe kishte rënë me 1% gjatë dymbëdhjetë muajve të fundit Eisenhower -së në detyrë . Ekonomia u kthye dhe i shkoi mbarë gjatë administratës Kennedy . PBB-ja u rrit me një mesatare prej 5.5% nga viti 1961 deri në fillim të vitit fund të 1963 ndërsa inflacioni mbeti i qëndrueshëm në rreth 1 % dhe papunësia lehtësuar.Prodhimi industrial u rrit me 15% dhe mjeteve motorike shitjes u rrit me 40%. Kjo normë e rritjes së PBB-së dhe të industrisë ka vazhduar deri rreth 1969, dhe ka ende për të përsëritet për një periudhë kaq të gjatë kohore . Jack vëllai Bobby tha “Ne jemi duke shkuar për thyen llogaritë e tyre të shpenzimeve, ku ata kanë qenë dhe çfarë ata kanë qenë duke bërë .FBI është për të intervistuar të gjithë ata ne nuk mund të humbasë këtë. Robert mori qëndrimin se drejtuesit e çelikut kishin komplotuar në mënyrë të paligjshme për të rregulluar çmimet . Veprimet e administratës së ndikuar US Steel të shfuqizonte rritjen e çmimeve .Wall Street Journal ka shkruar se administrata ka vepruar ” me fuqinë e zhveshur , nga kërcënimet , nga agjentët e policisë së sigurimit të shtetit. Yale profesor i drejtësisë Charles Reich thuhej në Republikën e Ri se administrata kishte shkelur liritë civile duke e quajtur një juri madh të akuzojë US Steel për bashkëpunim në mënyrë të shpejtë . Një editorial New York Times vlerësoi veprimet e Kennedy -së dhe tha se rritja e çmimeve e industrisë çelikut ” rrezikon mirëqenien ekonomike të vendit , duke i ftuar një valë të baticës të inflacionit . “Megjithatë , Byroja e administratës së Buxhetit raportuar rritja e çmimeve do të kishte rezultuar në një fitim neto për PBB-së , si dhe një tepricë neto të buxhetit tregu i aksioneve , e cila kishte rënë në mënyrë të qëndrueshme që nga zgjedhja e Kennedy ra me 10% menjëherë pas veprimit të administratës në industrinë e çelikut.

Vrasja 1963

Artikulli kryesor : Vrasja e Presidenti Kenedi

Jack me bashkroten e tij para vrasjes

Presidenti Kennedy u vra në Dallas,Texas, në 12:30 dite premte në 22 nëntor 1963 , ndërsa në një udhëtim politik në Teksas për të qetë mbi fërkime në Partinë Demokratike midis liberalëve Ralph Yarborough dhe Don Yarborough dhe konservator John Connally Ai u qëllua një herë në fyt një herë në shpinë e sipërme por godijen fatale morri atë në kokë . Kennedy u dërgua në Spitalin park për trajtim urgjent mjekësor , por shpall i vdekur në 1:00 Presidenti Kennedy vdiq i ri se çdo president amerikan deri më sot Lee Harvey Oswald një punonjës i Depository Librit Shkolla Texas prej nga të shtënat ishin të dyshuar se janë shkarkuar , u arrestua për vrasjen e një oficeri të policisë lokale , dhe më pas u akuzua për vrasjen e Kennedy . Ai mohoi të shtënat askënd , duke pretenduar se ai ishte një patsy por u vra nga Jack Ruby më 24 nëntor para se ai mund të akuzohet ose provuar Ruby u arrestua më pas dhe të dënuar për vrasjen e Oswald . Ruby apeluar dënimin e tij me sukses bindje dhe me vdekje, por u sëmur dhe vdiq nga kanceri më 3 janar 1967 ndërsa data për gjyqin e tij të re është duke u ngritur. Presidenti Johnson krijoiWarren Komisioni – i kryesuar nga shefi i Drejtësisë Earl Warren – të hetuar vrasjen , i cili arriti në përfundimin se Oswald ishte vrasësi i vetëm . Rezultatet e këtij hetimi janë kontestuar nga shumë . Vrasja provuar të jetë një moment i rëndësishëm në historinë e SHBA për shkak të ndikimit të tij mbi kombin dhe pasojat politike që pasuan . Një sondazh i Fox News 2004 gjeti se 66 % e amerikanëve mendonin ka pasur një konspiracion për të vrarë Presidentin Kennedy , ndërsa 74 % mendonin ka pasur një mbulesë – up . Një sondazh i Gallup-it në mes të nëntorit 2013 tregoi 61 % besonin në një komplot , dhe vetëm 30 % mendonin Oswald bëri atë vetëm.

Funerali

Me vrasjen e tij ne shtet u shpall dite zie dhe ulë flamuri ne gjysme shtizë , u mbajt nje seance perkujtimore ne Katedralën Cathedral of St. Matthew the Apostle ai u varros me nderime te shumta te ne Arlington,Virginia ku varrosen ushtaret amerikan per shak se John Kennedy kishte sherbyer ne Ushtrine Amerikane . Ne varrim morren pjes 16 milion vetë lamtumira e Kennedy-t u udhhoq nga prifti katolik John J. Cavanaugh ne varim morren pjese shum personalitete te shquara dhe familjarët e tij si vellezrit senatoret e partise domkratike dhe udheheqesit e Partisë Repulikane dhe Disa pjestar dhe krer te ushtrise Iralandeze dhe kadete e birgades se 35 per nder te vepres se tij ushtare 3 te shtena per nder te vepres se tij Gruas se tij i shprhen ngushlime shum personalitet te njohura e qytare amerikan.

Jeta private dhe imazhi

Kenedi me familjen e tij ne

Jack u takua me gruan e tij të ardhshme , Jacqueline Lee ” Jackie ” Bouvier (1929-1994) , kur ai ishte një kongresmen . Charles L. Bartlett , një gazetar prezantoi palë në një darkë Ata u martuan një vit pasi ai u zgjodh senator , më 12 shtator, 1953 Familja Kennedy është një nga familjet politike më të vendosur në Shtetet e Bashkuara , duke prodhuar një President , tre senatorë dhe përfaqësues të shumta të tjera , si në nivelin federal dhe shtetëror . Babai Jack , Joe , ishte një biznesmen i shquar amerikan dhe figurë politike duke shërbyer në rolet e shumta , duke përfshirë ambasadorin në Mbretërinë e Bashkuar , 1938-1940 .

Jacqueline Kennedy në Fort Worth Texas, më 22 nëntor 1963 Jashtë në lëndinë Shtëpisë së Bardhë , e Kennedys krijuar një pishinë dhe shtëpi pemë , ndërsa Caroline mori pjesë në një parashkollor së bashku me 10 fëmijë të tjerë brenda shtëpisë Në tetor 1951, gjatë mandatit të tij të tretë si e 11- kongresmen qarkut të Massachusetts -së ,Kennedy atëherë 34 -vjeçar e filloi në një udhëtim shtatë -javor në Indi , Japoni , Vietnam, dhe Izrael me pastaj vëllait të tij 25 – vjeçar Bobby ( i cili sapo ishte diplomuar në fakultetin juridik katër muaj më parë ) dhe pastaj motra e tij 27 – vjeçar Pat . Për shkak se ata ishin disa vite larg në moshë , vëllezërit kishte parë më parë pak nga njëri-tjetri . udhëtim ishte hera e parë e zgjeruar që kishte kaluar së bashku dhe rezultoi në t’u bërë miqtë më të mirë . [ 249 ] Bobby ishte menaxher i fushatës për të suksesshme fushatën e 1952 Kennedy Senatit dhe më vonë , fushatën e tij të suksesshme presidenciale të 1960 . Të dy vëllezërit kanë punuar ngushtë së bashku 1957-1959 në Komitetin e Senatit të Përzgjedhur mbi Aktivitetet pahijshme në fushën e punës dhe të menaxhimit , kur Robert ishte avokati i saj kryesor . Gjatë presidencës Kennedy ,Robert shërbyer në kabinetin e tij të Prokurorit të Përgjithshëm dhe ishte këshilltar i tij më i afërt . Kennedy ishte anëtar jeta e Shoqatës Kombëtare pushkë Kennedy doli i treti ( pas Martin Luther King , Jr dhe Nënë Terezës ) në Gallup -së Lista e Popullit gjerësisht admiruar të shekullit të 20.

Trashëgimia

Televizioni u bë burimi kryesor me të cilin njerëzit janë mbajtur të informuar për ngjarjet rreth vrasjes John Kenedi. Në fakt, televizioni filloi të ardhur të moshës para vrasjes. Më 2 shtator 1963, Kennedy ndihmoi në përurimin televizionit të rrjetit gjysmë ore parë natës Lajmet e mbrëmjes sipas një intervistë me CBS Evening News spirancë Walter Cronkite

Prorteti i JFK-se që ndodhet ne Shtepinë e Badhë

Gazetat janë mbajtur si suvenire në vend se burimet e informacionit të përditësuar . Në këtë kuptim ajo ishte e para e madhe ” ngjarje e lajmeve TV ” në llojin e vet mbulimi TV bashkon kombin , interpretuar atë që vazhdoi dhe krijimin e kujtimet e këtë hapësirë në kohë . Të tre rrjetet kryesore televizive amerikane pezulluar oraret e tyre të rregullta dhe kaloi në mbulimin e të gjitha- të lajmeve nga 22 nëntor deri 25 nëntor 1963 , duke qenë në ajër për 70 orë , duke e bërë atëmë të gjatë ngjarje e pandërprerë e lajmeve në TV amerikan deri 9/11 . Procesion funeral shtetëror Kennedy dhe vrasja e Lee Harvey Oswald ishin të gjithë të transmetohet drejtpërdrejt në Amerikë dhe në vende të tjera nëpër botë . Funerali shtetëror ishte i pari i tre në një hapësirë prej 12 muajsh . Dy të tjerët ishin për gjeneralin Douglas MacArthur dhe presidentit Herbert Clark Hoover . Të tre kanë dy gjëra të përbashkëta :e përgjithshme komandues i Qarkut Ushtarak të Uashingtonit gjatë atyre funeralet ishte i ushtrisë , gjeneral-major Philip C. Wehle dhekali pa kalorës ishte Black Jack i cili gjithashtu ka shërbyer në këtë rol gjatë funeralit Lyndon B. Johnson. Vrasja kishte një efekt mbi shumë njerëz , jo vetëm në SHBA, por në mbarë botën . Shumë gjallërisht kujtohet se ku ishin kur mësimi i parë i lajmeve se Kennedy u vra , si me sulmit japonez në Pearl Harbor më 7 dhjetor 1941, para se të dhe sulmeve të 11 shtatorit pas saj . Ambasadori i OKB-së Adlai Stevenson tha i vrasjes : ” të gjithë ne ….. do të duroj dhimbjen e vdekjes së tij deri në ditën e jona . ” Shumë njerëz kanë folur edhe për lajmet tronditëse , e përbërë nga bajate të pasigurisë rreth identitetit të vrasësit (s) , nxitësit e mundshme dhe shkaqet e vrasjes si një fund të pafajësisë , dhe në retrospektivë ajo ka qenë bashkuan me të tjera ndryshimet e dekadës së trazuar të viteve 1960 , sidomos luftës së Vietnamit . Forcat e posaçme të SHBA kishin një lidhje të veçantë me Kennedy . ” Ishte presidenti Kennedy i cili ishte përgjegjës për rindërtimin e Forcave Speciale dhe duke na kthyer beretë tonë Gjelbër , ” tha Forrest Lindley , një shkrimtar për gazetën ushtarake Stars and Stripes amerikanë që shërbyen me Forcat Speciale në Vietnam . [ C ] Kjo lidhje u shfaq në funeralin e JFK -së . Në përkujtim të përvjetorit të 25-të të vdekjes së JFK -së , gjenerali Michael D. Healy , komandanti i fundit i Forcave Speciale në Vietnam , foli në Arlington Varrezat . Më vonë , një kurorë në formën e Beretave të Gjelbër do të vendoset në varr , duke vazhduar një traditë që filloi ditën e varrimit të tij , kur një rreshter në krye të një detaj të Forcave Speciale burrave ruanin varrin vendosur beretë e tij në arkivol. Kennedy ishte i pari i gjashtë kryetarëve të kanë shërbyer në të marinës amerikane dhe një nga trashëgimitë qëndrueshëm të administratës së tij ishte krijimi në vitin 1961 i një tjetër komandës forcave speciale , vulat marinës i cili Kennedy mbështetur me entuziazëm . Në fund të fundit , vdekja e presidentit Kenedi dhe pasoikonfuzion përreth faktet e vrasjes së tij janë të një rëndësie politike dhe historike për sa i shënoi një pikë kthese dhe rënie në besimin e popullit amerikan në politike themelimit – një pikë të bërë nga komentatorët nga Gore Vidal për Arthur M. Schlesinger, Jr dhe nënkuptohet nga Oliver Stone në disa nga filmat e tij , të tilla si pikë referimi e tij 1991 JFK . Edhe pse Presidenti Kennedy kundërshtuar ndarjen dhe kishte treguar mbështetje për të drejtat civile të afrikano-amerikanët , ai fillimisht besonte në një qasje më të matur ndaj legjislacionit të dhënë realitetet politike që ai me të cilat përballen në Kongres , veçanërisht me konservatorët jugore . [ 288 ] Megjithatë , nxitur nga demonstrata të drejtave civile të Martin Luther King , Kennedy në vitin 1963 propozoi masa legjislative . Në një fjalim në radio dhe TV të kombit në qershor 1963 – shekulli pasi Presidenti Abraham Linkoln kishte nënshkruarEmancipimi Proklamatë – Kennedy u bë presidenti i parë për thirrje të gjithë amerikanët për të denoncuar racizmin si moralisht e gabuar . Propozimet e Kennedy -së të drejtave civile çoi Aktit të të Drejtave Civile të vitit 1964. Presidenti Lyndon B. Johnson , pasardhësi Kennedy , mori mantelin dhe e shtyu historike të Drejtat Civile Akti përmes Kongresit ndarë ashpër nga herë e betimit kujtesën e presidentit të vrarë -së. Presidenti Johnson më pas nënshkroi Aktin në ligj më 2 korrik 1964. Ky ligj i të drejtave civile përfundoi atë që ishte i njohur si ” Solid Jug ” dhe dispozitave të caktuara janë modeluar pas Aktit të të Drejtave Civile 1875 , të nënshkruar në ligj nga Presidenti Ulysses S. Grant . Vazhdimi i presidentëve Harry S. Truman dhe politikave Dwight D. Eisenhower së të dhënë ndihmë ekonomike dhe ushtarake për Vietnamin e Jugut Kennedy la derën hapur për përshkallëzim të Presidentit Johnson të konfliktit Në kohën e vdekjes së Kenedit , ka vendim përfundimtar politikë kishte është bërë si në Vietnam , historianë , anëtarët e kabinetit dhe shkrimtarët kryesorë të vazhdojnë të mos pajtohen nësekonflikti Vietnam do të përshkallëzuar deri në pikën që ka pasur ai mbijetoi . [ 294 ] [ 134 ] marrëveshjen e Tij në NSAM 263 e veprimit e tërheqjen e 1,000 trupave deri në fund të viti 1963, dhe më parë fjalën e tij të 1963 në Universitetin Amerikan , sugjeroi se ishte gati për t’i dhënë fund Luftës së Vietnamit . Lufta e Vietnamit kontribuar shumë në një dekadë të vështirësive kombëtare mes zhgënjimit të dhunshme në peisazhin politik . Shumë prej fjalimeve Kennedy ( sidomos fjalimin e tij inaugurues ) konsiderohen portreti dhe pavarësisht mandatit të tij të shkurtër në detyrë dhe mungesa e ndryshimeve të mëdha legjislative që vijnë për të realizua gjatë mandatit të tij , amerikanët rregullisht votojnë atë si një nga presidentët më të mirë , në të njëjtën ligë si Abraham Lincoln,George Washington dhe Franklin D. Roosevelt . Disa fragmente të adresën përurues Kennedy janë të gdhendur në një pllakë në varrin e tij në Arlington. Ai u dha pas vdekjes Pacem në Terris Award . Ajo ishte emëruar pas një letër enciklike 1963 nga Papa Gjon XXIII që u bën thirrje të gjithë njerëzit e vullnetit të mirë për të siguruar paqe midis të gjithë kombeve . Pacem në Terris është Latine për ” Paqe në Tokë . ” Presidenti Kennedy është i vetmi president që të ketë vdekur nënën dhe atin e tij . Ai është gjithashtu i vetmi president që të ketë vdekur një gjysh . Nëna Rose Mary Josephine ” Josie ” Hannon vdiq në gusht 1964 , disa muaj pas vrasjes së tij . Gjatë gjithë botën anglisht-folëse emri i dhënë Kennedy ka qenë ndonjëherë përdorur për nder të Presidentit Kennedy si dhe vëllai i tij Robertit

twitter
Follow
facebook
linkedin

Fjalë kyçe: John Fitzgerald Kennedy, politikan amerikan, presidenti i 35

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Prof Dr Hektor Çoçoli me fat ai që e ka mjek e pedagog Nga Agron SEJAMINI

Tropoja në dimër

Nuk është titulli ynë. Është ndjesia që shprehin pacientët që janë mjekuar nga doktor Hektori dhe studentët e mjekësisë që e kanë pedagog. Më shumë se ata dy numra lakmitarë me nga 40 e ca vite për secilin pozicion, kanë qenë virtytet e karakterit të tij të përsosur që e kanë renditur në emrat më të shquar të historisë së mjekësisë shqiptare. Mjafton të kujtojmë se mbi 30 vjet, ka qenë krahu i djathtë i “babait të pneumologjisë shqiptare”, të madhit Prof.dr. Shefqet Ndroqi. Të rrije pranë atij njeriu vetëm mirësi do të ndieje dhe përfitoje. Një mjek që shënoi epokë në fushën e tij, në saj të përkushtimit dhe aftësive profesionale. Po aq i madhërishëm doktor Ndroqi edhe si njeri me shpirt të madh dhe të ndjeshëm. Edhe ditën e dasmës, iku në sanatorium për t’i ardhur në ndihmë pacientit që kishte ardhur në urgjencë. E nëse atë ditë të shënuar la nusen, pas disa vitesh do të linte dy gishtërinjtë e tij, pasojë e dëmtimit nga rrezet rengen prej radioskopive të pafundme në luftë me turbekulozin dhe tifon. Pas këtyre humbjeve fitoi madhështinë e emrin që nuk do të harrohet, por dhe një brez mjekësh të denjë për ta prezantuar veten si punonjës të Spitalit Universitar të Sëmundjeve të Mushkërive “Shefqet Ndroqi”. Më i spikaturi mes tyre është doktor Hektori. Dhe kush ecën në gjurmët e më të mirit, mirësia ka për ta ndjekur. Bëri çmos të merrte sa më shumë nga doktor Ndroqi, në aspektin profesional dhe shpirtëror. Nuk ishte e lehtë të zëvendësoje atë njeri dhe mjek të madh. Ky institucion mjekësor ishte bërë shumë i rëndësishëm dhe i njohur. Vetë përhapja dhe pasojat e sëmundjeve të mushkërive kërkonte disiplinë dhe aftësi profesionale. E kush më shumë se Hektori duhej të ndiente peshën e kësaj përgjegjësie dhe besimi. Gjithçka në shërbim të shëndetit të njerëzve të prekur nga këto sëmundje. Një staf i përgatitur dhe i pasionuar për pofilaksinë, diagnostifikimin dhe trajtimin e turbekulozit. Doktor Hektorit i duhej të bënte mjekun, por edhe drejtuesin e këtij stafi mjekësor. Të gjithë ata që kanë punuar me të, kujtojnë komunikimin e ngrohtë dhe thjeshtësinë e shefit të tyre. Por nuk harrojnë as ashpërsinë dhe qëndrimin e tij të prerë nëse vërente dobësi dhe gabime në punë. Në një rast që ai na i kujton vetë, edhe pse kanë kaluar vite, përsëri nuk ndien pishman për masën ndëshkuese që i dha një infermiereje.

Kishte tre-katër ditë që një pacient ishte në gjendje të rënduar dhe me temperaturë të lartë. Edhe me mjekimet e dhëna akoma nuk po dominohej situata. Netë pa gjumë të mjekëve në ato konsulta të gjata ku kërkoheshin arsyet e keqësimit. Lodhje dhe stërmundim kur shkaku ishte shumë i thjeshtë. Infermierja nuk i kishte dhënë pacientit antibiotikun kryesor që i kishin caktuar mjekët. Kjo për arsyen se ai medikament mungonte ato ditë në farmacinë e spitalit. Edhe pse detyra e infermieres ishte që ta ndiqte dhe jo ta gjente atë ilaç, ajo heshti. Heshtje që vuri në tension gjithë stafin e mjekëve dhe mbi të gjitha, në rrezik jetën e pacientit. Nuk u mendua dy herë shefi i shërbimit, doktor Hektori, që të propozonte largimin nga puna të infermieres. Pas këtij rasti, në stafin e shërbimit u shtua edhe më shumë përkushtimi dhe përgjegjësia. Jo rrallë, ndodh që nuk ke mundësi të shpëtosh një jetë njeriu, por ama kur është mundësia nuk të falet të bëhesh aleat me vdekjen. Por jo se i ka shpëtuar edhe këtij emocioni të padëshirueshëm. Çdo rast të humbjes së jetës, edhe pse nuk është për faj të tij, quhet dështim. Por doktor Hektori i ka ndierë më shumë se sa duhet. Madje, kjo është edhe pika më e dobët e tij. Një mjek nuk duhet të përjetojë, por të jetojë me diagnozën e të sëmurit. Por ja që ai në këtë ndjeshmëri, mbase shkon edhe më tej se ata. Kanë kaluar mbi dhjetë vjet dhe ende përjeton me emocion të fuqishëm një rast tragjik. E kuptoi diagnozën e atij djaloshi 20-vjeçar fatkeq, por nuk gjente forca t’i përgjigjej asaj nëne që në përlotjet e çdo dite, i lutej:

-Aman doktor! Më thuaj çdo gjë, vetëm mos më thuaj se ka sëmundje të keqe, se e kam djalë të vetëm!

Më e vështirë se sa ajo luftë që bënte me sëmundjen, i dukej përgjigjja e kësaj lutje nëne.

– Sëmundja është e rëndë, por ne do të bëjmë të pamundurën…, – mezi shqiptonte doktor Hektori.

U përkushtuan dhe u angazhuan natë e ditë i gjithë stafi në atë betejë që e dinin se e kishin të humbur. Një kujdes mjekësor që nuk u zvenit në shpirtin e asaj nëne të plagosur aq rëndë. Kështu, një ditë ndërsa kthehej nga puna, edhe pse u mundua t’i shmangej, ajo nënë dëshironte të takohej me doktor Hektorin. I shprehu mirënjohjen për atë çka kishin bërë për djalin e saj fatkeq. E sikur të çmallej me një relike të djalit të vet, puth duart e doktorit. I prekur tej mase, doktori e fton të ulen dhe të pijnë një kafe. Më tepër edhe për të ngushëlluar zemrën e asaj nëne. Por u çua nga ajo kafe edhe më i dëshpëruar, kur mësoi se para dy vjetësh ajo kishte humbur edhe bashkëshortin. Burrë e grua ishin rritur në shtëpinë e fëmijës dhe gëzimin më të madh në jetë kishin atë djalë… Me ditë të tëra përjetoi doktor Hektori shqetësimet e asaj fatkeqësie. Diçka jo e mirë, për një mjek që duhet të jetësa më i qetë dhe i ftohtë përballë të tilla emocionesh. Ndryshe, do të jetë më i dobët në përballjen me betejën e radhës… Por ama, edhe kjo e keqe dëshmon për karakterin dhe virtytet e larta njerëzore të doktor Hektorit, jo vetëm si mjek, por edhe si pedagog. Janë me dhjetëra studentët që kanë përfituar maksimumin e lëndës së sëmundjeve të mushkërive. I veçantë ky mjek i shquar edhe në mësimdhënie. Nuk kanë për të harruar studentët ditët e para të komunikimit me të. Pasionant, i rrjedhshëm dhe i qartë në ligjëratë e nis leksionin me postulatin: “Asgjë nuk kushton aq pak dhe nuk çmohet aq shumë sa sjellja e mirë!”, sepse mjeku nuk i takon vetes, por të tjerëve. Kush nuk mund të realizojë këtë kusht, është në kohën e duhur për t’i dhënë jetës një drejtim tjetër. Pasi u ka bërë testimin e parë shpirtëror, nuk vonon dhe u citon katër vargjet e popullit që i shërbejnë po shëndetit të popullit.

O more njeri me mend!

Mos e kërko në çdo vend,

Provoje në trupin tënd,

Si të dhemb, ashtu më dhemb!

E ku ka më mirë se të përdorësh mençurinë e popullit, në ngulitjen dhe përsosjen e virtyteve humane dhe njerëzore aq të domosdoshme për profesionin e mjekut. Është këndvështrimi dhe metoda që ndjek një pedagog kaq i suksesshëm, siç është doktor Hektori. Ndoshta është momenti për të dëshmuar edhe faktin tjetër, se në bibliotekën e tij prekëm edhe tre libra voluminozë me arritje dhe informacion të mjekësisë botërore për sëmundjet e mushkërive, botime të vitit 2009. Ndryshe nuk do të ishte aq i vlerësuar dhe i dëshiruar nga studentët e mjekësisë. Nuk ndjehet mirë kur shikon se shumica e tyre tymosin cigare, atë armik kryesor që shkakton edhe sëmundjet e mushkërive. Nuk i lodh apo mërzisë, duke u cituar rreshtat që janë shkruar me gërma kapitale edhe në paketat e cigareve. “Humbet” një orë mësimi dhe i shëtit studentët nëpër dhomat e pacientëve, duke i pyetur se sa prej tyre e pijnë duhanin. Vetë llogaria përfundimtare, u jep përgjigjen tronditëse se mesatarisht në 100 veta të prekur nga kjo sëmundjet e mushkërive, 97 pinë cigare.

Një llogari që na kujton një debat të zhvilluar mes mjekësh të shquar në Edinburg të Skocisë. Me siguri që të gjithë studentët e doktor Hektorit do të ndjeheshin krenar për pedagogun e tyre. Këtë kongres botëror mbi “Kontrollin e turbekulozit në shekullin XXI” e drejtonte doktori i shquar John Crofton, personaliteti më i shquar botëror në fushën e sëmundjeve të turbekulozit. Sapo kishte referuar doktor Hektori studimin me temë: “Gjendja epidemologjike aktuale për turbekulozin në Shqipëri”. Për të përgatitur këtë material ishte bërë një punë parapërgatitore voluminoze. Një grup mjekësh kishte bërë depistimin në gjithë vendin tonë. Ishin vizituar mijëra njerëz, prej të cilëve u gjetën 700 të sëmurë me turbekuloz. Ende pa u larguar nga podiumi doktor Hektori, çohet nga salla një mjek zviceran që kishte referuar pak orë më parë për modelet matematikore që mund të përdoren për vlerësimin e gjendjes me një numër më të vogël pacientësh. Çka do të thoshte kohë më e shkurtër pa e cënuar saktësinë e studimit. Me sa duket, emri pak i njohur i Shqipërisë, serioziteti dhe personaliteti i shfaqur nga mjeku shqiptar, kishte ngacmuar egon e sëmurë të kolegut, për të bërë pyetjen:

-Ku e bazoni ju saktësinë e të dhënave për të cilat ju referuat?

Pa humbur qetësinë dhe pa u menduar, doktor Hektori edhe pse kishte ndier ligësinë e pyetjes, përgjigjet:

-Duke mos vënë në dyshim saktësinë e përdorimit të modeleve matematikore për studimin që ju referuat, të dhënat e studimit tim saktësinë e bazojnë në ekzaminimin mjekësor të të gjithë pacientëve…

E si për të mos mjaftuar kjo shuplakë ndërhyn edhe drejtuesi i Kongresit, sër Crofton, duke e bërë të pavlefshme pyetjen e mjekut zviceran:

– Doktor Hektori nga Shqipëria, ka të drejtë!

Para disa muajsh, doktor Hektori, u shpall “Qytetar Nderi i Tropojës”. Nuk janë pak vlerësimet dhe titujt që atij i janë akorduar, por ky i fundit i ngjalli emocion të fuqishëm. Një mirënjohje e merituar që i rrizgjoi kujtimet e viteve 1960-1965 kur shërbeu si mjek në Tropojë. Pasi mbaroi me rezultate të shkëlqyera Fakultetin e Mjekësisë, shpresonte se do të emërohej në kryeqytet. Nuk u dëshpërua që iku në veriun ekstrem të Shqipërisë, por edhe të lehtë nuk e pati. Përfytyroni një djalosh 21-vjeçar që del për herë të parë nga Tirana dhe përfundon në Tropojë. Sapo kishte mbaruar specializimin njëvjeçar me doktor Ndroqin. Zonat veriore ishin më të prekura me sëmundjet e mushkërive, për arsye edhe të temperaturave të ulëta. Vetëm një mjek gjeti në Bajram Curr. Detyrimisht që nevoja e bëri të shërbente edhe si patollog, gjinekollog, pediatër etj. Çmon faktin që atje gjeti një personel mjekësor të përgatitur dhe të përkushtuar për punën. Akoma më me fat e quan veten që njohu një njeri të mrekullueshëm, të lindur për humor, siç është mjeshtri Ali Mula. Njohja me të ia bëri edhe më të lehtë kryerjen e detyrës së mjekut, por edhe të përshtatjes me banorët mikpritës dhe shumë të kulturuar. Kjo mirënjohje e veçantë që shkon për mikun e tij të respektuar bën që t’ja falë edhe atë “prezantim” torturues si mjek….

I vendosur përballë një aparati të vjetër skopie, fton pacientin e parë. Shikon që zemra e tij ishte në krahun e djathtë. I bën përshtypje, por jo se befasohet, pasi e dinte që në 10 000 banorë ndodh një anomali e tillë. Mbaron punë dhe fton para aparatit qytetarin e dytë. Fshin sytë, por nuk i largohet e njëjta pamje. Edhe ky zemrën e kishte në krahun e djathtë. Të paktën dhe për një arsye tjetër kjo që po i ndodhte nuk duhej të ishte e pranueshme. I kishin thënë që rrethi i Tropojës kishte rreth 11 mijë banorë. Kjo anomali që po shikonte në aparatin e skopisë, do të thoshte se numri i banorëve duhej të ishte mbi 20 mijë banorë. Nuk e jep veten dhe vazhdon punën. Para aparatit i shfaqet trupi i pacientit të tretë. Dhe përsëri, zemra në krahun e djathtë. I tronditur, heq këmbën nga pedali i aparatit që mbante dritën fikur dhe çohet menjëherë në këmbë. Shikon qytetarin që ishte vendosur me shpinë dhe jo siç duhej me fytyrë nga aparati. Nuk përmbahet dhe ngre zërin, duke i treguar se si duhej qëndruar. Ndërkohë edhe dy të tjerët që ishin duke u veshur i thonë se edhe ne kështu kemi hyrë aty, o doktor.

-Hyfshi dhe mos dalshi më! – u lëshoi mallkimin pa shpirt, por me zë të lartë dhe doli nga dhoma.

Por ditët, muajt dhe vitet në vazhdim e bënë doktor Hektorin njeriun më të dashur të asaj treve. Me vrullin djaloshar, pasionin për profesionin dhe dëshirën për të ndihmuar këta njerëz të dashur, por të zhytur në varfëri, nuk la fshat e shtëpi pa hyrë. I qëllonte që të ecte në këmbë ditën apo natën edhe 12 orë pa pushim. Nuk e harron atë përkujdesje dhe dashuri që tregonin për të si të ishte i shenjtë. Edhe sot kujton kur lëvizte në ditë me borë, para tij borën e hapnin dy njerëz të tjerë për t’ja bërë sa më të lehtë udhëtimin. E si të mos u shërbeje dhe ndodheshe pranë këtyre njerëzve në raste urgjente. Edhe sot në shtëpinë e doktor Hektorit trokasin miqtë e vjetër tropojanë. Kush për hall e kush për ta përshëndetur për të mirat e bëra në ato vite dhe në vazhdim, sepse doktor Hektori duke zbuluar dhe bllokuar të gjitha vatrat e infeksionit në Tropojë, hapi për gjithë jetën dyert e shpirtit dhe u bë mysafir i përjetshëm dhe i mirëpritur në çdo vatër tropojane…

Shikon këtë fotografi të çiftit Çoçoli dhe kushdo dallon se Lirika është më rinore. Por po të hysh në shpirtin e doktor Hektorit, këtë hijeshi dhe bukuri e gjen të shumëfishuar… Aq sa shpirti i tij, ndjehet disa vjet edhe më i ri se bashkëshortja e tij. Jo më kot e quan si një nga mbështetëset dhe frymëzueset e karrierës së tij të suksesshme. Një jetë e gëzuar mes harmonisë dhe mirëkuptimit, dashurisë dhe bashkëpunimit. Edhe sot janë po aq të dashuruar dhe të përkushtuar ndaj njëri-tjetrit, si dikur në sallën e Bibliotekës Kombëtare. Hektori përgatitej për temën e Doktoraturës, ndërsa Lirika studionte për provimet e sezonit. Më shumë se sa tek studimi, e kishin mendjen kur do të vinte pushimi që i bashkonte te koridori. Vërtetë kishin diferencë në moshë, por humori dhe natyra gazmore e Hektorit e bënë për vete menjëherë atë bukuroshe. Sepse edhe tek dashuria më shpejt dhe më sigurtë se çdo gjë, të çon mençuria. Rrjedhshmëria në të folur, çiltërsia dhe komunikimi elegant ia lehtësuan shumë fitimin e betejës atij djaloshi simpatik. Po me barcaletë e nisi dhe e bitisi propozimin. Ishte duke i treguar historinë e një personi që kishte rënë në dashuri me një studente që ai kishte pranë. Ia tregoi aq bukur sa edhe ajo vetë nuk po kuptonte se për kë po binin ato këmbana… Pas heshtjes së tij që priste reagimin e saj, kuptoi se ajo ishte studentja dhe ai personi i dashuruar. E pse duhej vështirësuar më shumë ai propozim kur përgjigjja e secilit prej tyre ishte dhënë prej kohësh nga zemrat e tyre?

-Tek Hektori gjeta jo vetëm njeriun me humor të veçantë, por njeriun e përkushtuar ndaj familjes së tij. Një admirues i zjarrtë i leximit, historisë, gjeografisë, arkitekturës, pikturës, muzikës, udhëtimeve… Është e lehtë të jetohet me Hektorin si bashkëshort sepse jetën ta bën të bukur jo vetëm duke u përshtatur me dëshirat e mija, por e pasuron me intelektin dhe natyrën e tij gazmore…

Nuk ka ç’i duhen më shumë se sa kaq një femre për ta ndier veten mirë dhe të sigurtë, në një jetë të lumtur bashkëshortore.

E dëshmon këtë vetë jeta e tyre, e dëshmon edhe kjo fotografi që shpalos hijshëm gëzimin dhe buzëqeshjen e tyre të përditshme…

AKTIVITETI I PUNËS:

1960 Diplomohet: “Mjek” nga Fakulteti i Mjekësisë i Universitetit të Tiranës.

1980 “Kandidat i Shkencave Mjekësore”, në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë,

1983 “Docent” (titull i barasvlefshëm me Prof.Ass), në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë.

1993 “Doktor i Shkencave Mjekësore”,

1994 “Profesor”, Universiteti i Tiranës,

2007 Profesor, në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit privat “KRISTAL”

2008 “Profesor Emeritus”

2009 Përshkruhet biografi e shkurtër në Enciklopedinë Shqiptare, botuar në Tiranë, 2009.

Aktiviteti Shkencor:

Ka marrë pjesë aktive në shumë konferenca, simpoziume, kongrese mjekësore si brenda shtetit ashtu dhe jashtë shtetit.

Jashtë Shqipërisë:

Prishtinë (Kosovë)

Ulqin (Mali i Zi)

Shkup (Maqedoni)

Bukuresht (Rumani)

Constanca ( ” “)

Varna (Bullgari)

Athinë (Greqi)

Janinë ( ” “)

Lubljanë (Slloveni)

Ankara (Turqi)

Budapest (Hungari)

Salzburg (Austria)

Rome (Itali)

Palermo (Itali)

Paris (France)

Nicë ( ” “)

Moskë (Rusi

Mainz (Gjermani

Essen ( ” “)

Fraiburg ( ” “)

Edinburg (Skoci)

Londër (Angli)

Wolfheze (Hollandë)

Seattle (ShBA)

Teheran (Iran)

Tunis (Tunizi)

Lome (Togo)

Ka marrë pjesë në të gjitha aktivitetet shkencore të zhvilluara në Shqipëri, për problemet e sëmundjeve të mushkërive dhe sidomos për ato të tuberkulozit, të zhvilluara në Tiranë apo në qytetet e tjera të vendit; në konferencat e organizuara me mjekë të huaj; në konferencat mjekësore te organizuara nga specialitetet e tjera ku ka diskutuar për problemet e sëmundjeve të mushkërive. Ka botuar studime të shumta: monografi, tekste mësimore, libra për probleme të tuberkulozit dhe sëmundjeve të mushkërive, artikuj shkencore etj. Botimet janë bërë në Shqipëri dhe në disa revista të huaja.

Agron Sejamini

27.08. 2009

https://www.voal-online.ch/index.php?mod=article&cat=SHQIPTAR%C3%8BT&article=2873

Kamala Harris dhe babai i saj

Thyerja me Kamalën është shumë e thellë, dhimbshme dhe nis me divorcin nga gruaja e tij. Por tani 85-vjeçari i ka ofruar këshilla vajzës së tij

Në vjeshtën e vitit 1962, Universiteti Kalifornian i Berkeley-t ishte tashmë kryeqyteti i protestave të studentëve për të drejtat civile me demonstrata në sheshin “Sproul”, në zemër të kampusit.

Shyamala Gopalan, një studente indiane e endokrinologjisë, ishte magjepsur nga një fjalim mbi pabarazitë sociale të mbajtur në një takim nga Donald Harris, një ekonomist i ri xhamajkan që ishte gati të merrte doktoraturën.

Të dy diskutuan për një kohë të gjatë dhe u takuan përsëri disa herë. Pasioni civil u bë një lidhje romantike: në vitin 1963 ata u martuan dhe një vit më vonë lindi Kamala.

Në rrëfimet e jetës së saj, kandidatja demokrate për Shtëpinë e Bardhë, përmend shumë shpesh nënën e saj: një studiuese, e cila u nda nga jeta në vitin 2009, e cila ia kushtoi jetën luftës kundër kancerit.

Megjithatë, figura e babait krejtësisht mungon, me përjashtim të një përmendjeje të shkurtër në fjalimin investitor në konventën e Demokratëve në Çikago, pavarësisht se Donald Harris ka kaluar dekada duke studiuar pabarazitë sociale, një temë qendrore për një udhëheqës politik demokrat.

Dhe megjithëse, siç zbuloi gazeta “New York Times”, 85-vjeçari tashmë ish-mësues, ende me shëndet të shkëlqyer, jeton tre kilometra larg rezidencës së zëvendëspresidentes së Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe që shpesh udhëton rreth Uashingtonit me makinën tip Chevrolet-Corvette të tij të argjendtë, të dy nuk dëgjohen pothuajse kurrë dhe nuk janë takuar kurrë në vitet e fundit.

Përjashtimi i vetëm ishte një darkë në Uashington në vitin 2016, kur Kamala u zgjodh senatore nga Kalifornia.

Është shkruar se Harris e mban të atin në distancë, sepse Donald Trump e përshkruan atë në mitingjet elektorale si një ekonomist marksist që indoktrinoi Kamalën.

Por ai, pavarësisht se kishte kritikuar ekonominë klasike nga e majta dhe kishte studiuar punën e Marksit, si dhe të shumë ekonomistëve të tjerë, nga Keynes te Sraffa, nuk ishte kurrë një marksist.

Historia e ndarjes me Kamalën është shumë më e thellë, më e dhimbshme dhe fillon me divorcin nga Shyamala (mamaja) në vitin 1972. As Kamala në kujtimet e saj nuk shpjegon arsyen e përfundimit të marrëdhënies mes prindërve.

Ai përmend vetëm mosmarrëveshjet në rritje dhe vrazhdësinë midis dy akademikëve, ndërsa Donaldi mori poste profesori në universitete të largëta, fillimisht në Illinois dhe më pas në Wisconsin.

Ndarja kishte ndodhur tashmë në vitin 1969. Kur ekonomisti u kthye në Kaliforni – në vitin 1972, afrikano-amerikani i parë që mori një post profesori në Stanford – beteja e divorcit kishte përfunduar.

Dhe babai i Kamalas shprehu hidhërimin e tij që nuk kishte marrë kujdestarinë e vajzave të tij, Kamala dhe Maya, duke akuzuar shtetin e Kalifornias se kishte vendosur që një baba nuk është në gjendje të kryejë rolin e prindërve, duke shtuar, sipas “Times”, “veçanërisht nëse ai prind është një burrë me ngjyrë që mund të hajë fëmijët e tij për mëngjes…”.

Zemërim, ndoshta, edhe ndaj vajzave që zgjodhën të qëndronin me nënën e tyre: inat që Donaldi e ka mbajtur me vete gjatë gjithë jetës.

Bir i sipërmarrësve të pasur xhamajkanë, ai u kthye në Xhamajka kur doli në pension në Stanford dhe autor i një plani të politikës industriale që i lejoi vendit të Karaibeve të përgjysmonte borxhin e tij publik dhe të reduktonte papunësinë nga 15% 10 vjet më parë, në 5.4% aktuale, në vitin 1978, Harris i dedikoi suksesin më të madh të librit të tij (Akumulimi i kapitalit dhe shpërndarja e të ardhurave) dy vajzave të tij. Por ai kurrë nuk donte t’i takonte.

Ai nuk shkoi në funeralin e Shyamalas në vitin 2009, as në dasmën e Kamalas me Doug Emhoff në vitin 2015. Dhe braktisi ceremoninë inauguruese të presidencës Biden-Harris tre vjet e gjysmë më parë.

Por tani ai duket se ka ofruar t’i japë këshillat e tij të politikës ekonomike vajzës së tij, duke i propozuar një takim publik në Baltimorë, shtëpia e fushatës së Kamalas dhe kompanive për të cilat babai i saj është konsulent.Tema

Corriere della Sera

Jimmy Carter kremton 100 vjetorin e lindjes

Një president amerikan që në detyrë konsiderohej i dobët dhe pesimist, por që me kalimin e viteve ka arritur të ripushtojë një pjesë të madhe të vendit.

VOAL- Jimmy Carter mbush 100 vjet, presidenti më jetëgjatë në historinë amerikane, i cili qëndroi në Shtëpinë e Bardhë për vetëm katër vjet. Gjysmën e jetës “si ish”, aq sa arritja sot është befasuese, si kur kandidoi për post më 1975.

Jimmy kush? Guvernatori demokrat i Gjeorgjisë, një fermer kikiriku jugor, luajti efektin surprizë: një njeri i zakonshëm për presidencën e Nixon dhe Johnson. Pas skandalit Watergate dhe gënjeshtrave për Vietnamin, ai i ofroi vendit humanizmin dhe busullën e tij morale. Ai fitoi mbi amerikanët, por iu desh të përballej me një komb të zhgënjyer, të testuar nga kriza energjetike dhe recesioni.

Dhe fronti ndërkombëtar theksoi aftësinë e tij – me marrëveshjen e paqes Nobel midis Izraelit dhe Egjiptit – dhe kufijtë e tij. Kriza e pengjeve në Teheran në vitin 1979, 52 amerikanë të mbajtur të burgosur nga regjimi i Khomeinit për më shumë se një vit, ishte elektoralisht fatale për të.

Reganizmi e dërgoi në papafingo epokën e përkohshme të Carter-it… meritat e të cilit do të njihen larg Shtëpisë së Bardhë: për betejat e tij humanitare dhe mjedisin dhe për ndërmjetësimin e tij në konfliktet në mbarë botën, aq sa iu dha një Nobel.

Një dashuri e rifituar me dëshmi personale, krahas dhe kundër sëmundjes, pas një tumori të parë.

Një dëshmi besimi dhe optimizmi punëtor, gjithmonë përkrah të dashurës së tij Rosalynn pranë tij për 77 vjet. Me rastin e funeralit të saj, nëntorin e kaluar, dalja e fundit publike e Jimmy Carter.

“Ai është shumë i kufizuar në atë që mund të bëjë. Ai nuk mund të flasë në telefon. Ai ndjek lajmet dhe kur e pyetëm nëse ishte i emocionuar për ditëlindjen, ai tha po, por aq më tepër për të votuar për Kamala Harrisin”, thotë Jason Carter, nipi i Jimmy Carter dhe president i Carter Center.

Misteri i vrasjes së Zija Dibrës: E vranë krerët e VMRO-së…

Një të diel të janarit të vitit 1925, gazeta “Indipendenca Shqiptare” lajmëronte në faqen e saj të parë: “Zija Dibra u vra. Ish-kapiten Zija Dibra, ministër tjetër herë në kabinetin e Pandeli Evangjelit, i akuzuar për çështje bolshevike, tek internohej në Berat, duke kaluar katundin Harizaj të Qarkut të Kavajës, u mundua të arratisej e t’ikë prej duarsh nji aspiranti, i cili e shoqnonte deri në Berat. Kështu, duke qenë i hypur në kalë, atë e ngau me gjithë fuqinë, përpara. Aspiranti i bërtiti nja dy herë të qëndronte, por mbasi s’e dëgjoi, e qëlloi në kokë dhe e rrëzoi të vrarë prej kalit”.

Zija Dibra, figurë e njohur e politikës shqiptare të fillim-shekullit XX u vra në të njëjtën ditë kur në Tiranë shpallej republika me president Ahmet Zogun tashmë të kthyer triumfator nga Jugosllavia. Vetëm pakkush e besoi versionin zyrtar të vrasjes. Zija Dibra, njihej si kundërshtar i vendosur i Ahmet Zogut, ai vetë kishte marrë pjesë si ushtarak në kryengritjen e drejtuar nga Hasan Prishtina në 1921.

Në 1923-in, bënte pjesë në një organizatë antizogiste të themeluar në Vjenë, nga Aqif Pashë Elbasani. Në qershor të 1924-ës, kishte luftuar me armë në dorë, në krah të kryengritësve, pastaj ishte vendosur në garnizonin e Shkodrës. Në vitin 1924, Noli e kishte dërguar Zija Dibrën, për t’i mbushur mendjen Elez Isufit, që të mos bashkohej me Zogun.

Dibra ia arriti t’i mbushte mendjen Elez Isufit, duke u kujtuar dibranëve armiqësinë e kahershme me serbët dhe duke përdorur edhe një shumë të majme parash. Njerëzit e Zogut, i kishin të gjitha arsyet për ta hequr qafe, por jo vetëm se ishte fanolist…! gsh

Nga grabitja e bankave, te dekadat në burg e miqësia me një bretkosë- Cili është Pepe, presidenti uruguajan që magjepsi botën e ndërtoi një nga demokracitë më liberale në botë

Një dekadë më parë, bota u magjeps pas José Mujica, i cili njihej edhe si Pepe, president i Uruguajit.

“Adhurimi” për të erdhi pas një zyrtar i këtij rangu, kishte zgjedhur të mos jetonte në pallatin presidencial, por banonte në një shtëpi të vogël me gruan dhe qenin e tyre.

Po kjo nuk është gjithçka që rrethonte figurën e tij jo konvencionale.

Jeta e tij është e përshtatshme për një skenar filmi.

Në rininë e tij, Pepe grabiste bankat si gueril, i mbijetoi 15 viteve në burgjet vendase, kjo falë edhe një miqësie me një bretkosë ndërsa qëndronte në qeli.

Pavarësisht të gjithave Pepe ishte ai që në transformimin e kombit të tij të vogël të Amerikës së Jugut në një nga demokracitë më të shëndetshme dhe më liberale në botë.

Tani po lufton me vdekjen, ndërsa është prekur nga një sëmundje e rëndë në ezofag. bw

Arbri Kopliku i riu nga Shkodra që përgatitet të nisë studimet në Harvard

Arbri Kopliku

Në Shqipëri, të rinjtë gjithnjë e më shumë po priren të studiojnë jashtë vendit, në universitetet e Europës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Deri në fund të vitit akademik 2023-2024 rreth 14 mijë të rinj shqiptarë studiuan jashtë vendit, ku më shumë se 1000 prej tyre në Universitetet e Amerikës. Korrespondenti i Zërit të Amerikës, Pëllumb Sulo, sjell përvojën e të riut Arbri Kopliku, i cili, pasi përfundoi shkëlqyeshëm studimet në Institutin e Teknologjisë në Masaçusetts të Bostonit, po përgatitet të nis studimet për doktoratur në Universitetin mjeksor të Harvardit.

Për të rinjtë shqiptarë, që studiojnë në Europë dhe Amerikë, janë ditët e fundit të pushimeve verore në vendlindje, pasi shumë shpejt ata do të rikthehen në auditore.

Edhe i riu nga Shkodra, Arbri Kopliku, pas disa ditësh do të udhëtojë për studime drejt SHBA-së. Gjatë 4 viteve të kaluara, ai përfundoi studimet për Bio-Inxhinieri me rezultate të nivelit të lartë në Institutin e Teknologjisë së Masaçusetsit, ndërsa në ditët e para të shtatorit do të nisë studimet për doktoraturë në Universitetin e Harvardit.

“Do të rikthehem në Amerikë, prap në Boston, për të filluar studimet për doktoraturë në programin në mes të shkollës së mjekësisë së Harvardit, Harvard Medical School dhe Institutit Teknologjik të Masaçussets, ku isha për të kryer bachelorin. Do të studioj për inxhinieri mjekësore edhe specifikisht do të punoj në një laborator që zhvillon trajtimet e reja të personalizuara në një shkallë nano, shumë të vogël, për kancerin specifikisht por që të jenë të afta me trajtu shumë lloje të kancerave me të njëjtën teknologji”, tregon ai për Zërin e Amerikës.

Arbri thotë se përvoja e fituar në Institutin e Teknologjisë në Masaçusets është mjaft e veçantë për të si student, pasi studimi në një prej universiteteve më të mira në botë, i krijoi mundësinë e njohjes me zhvillimet më të fundit të kërkimit shkencor, zgjedhjen e lëndëve dhe komunikimin me profesorët që ishin në frontin e parë të imunologjisë dhe luftës kundër COVID-it, mbi të gjitha, zhvillimin e praktikave mësimore në laboratorë dhe kompani me famë botërore.

Ishte periudha pas COVID-it, thotë ai, dhe kjo ndikoi në mënyrën ku u fokusua shkenca. Laboratorët me rritjen më të shpejtë ishin ato që prodhonin antitrupa dhe vaksina dhe po përparonin në kërkimin shkencor, sidomos për sëmundjet infektive.

Kjo, ndihmoi të përfshihet në kërkimin shkencor dhe të aplikojë njohuritë teorike nëpërmjet projektesh madhore te kompanive më të njohura në Amerikë, ku ai zhvilloi praktikat mësimore.

“Hera e parë ishte tek kompania Moderna që është edhe kompania që ka prodhuar edhe vaksinën kundër COVID-it dhe shumë gjëra të tjera. Puna që kisha unë ishte për të testuar lloje të ndryshme kombinimesh të ARN, që ishte përmbajtja e vaksinës, për të arritur që vaksinat të bëhen më të qëndrueshme ndaj temperaturave të larta dhe më thjeshtë të prodhohen. Pastaj, verën pas kësaj unë u futa në një fushë krejt tjetër, çuditërisht ishte krejt e përshtatshme me edukimin që kisha marrë në shkollë, por që ishte për pajisjet biomjekësore. Kompania prodhonte pajisje për diabetin, për sëmundjet neurodegjenerative edhe për kancerin”, thotë ai.

Në Boston jeton një komunitet i madh shqiptarësh, mes të cilëve edhe të rinj nga trevat shqipfolëse, të cilët studiojnë në universitetet e Bostonit. Kjo, thotë Arbri, ishte një mundësi e mirë për të krijuar shoqatën e studentëve shqiptarë në Institutin e Teknologjisë në Masaçusets, përmes të cilës marrin pjesë nëpër panaire, ekspozita, në festivale të kulturës ballkanike dhe europiane si dhe ndërveprojmë me shoqatën “Besa” dhe Kishën e Shën Gjergjit në Boston.

Ndërsa një vit më parë, bashkë me një të ri shqiptar që studion në Kanada, themeluan organizatën jofitimprurëse “Albanian Trailblazers”, e cila ofron mentorim dhe mbështetje për të rinjtë shqiptarë që duan të studiojnë jashtë vendit.

“Arritëm të krijojmë një organizatë që quhet “Albanian Trailblazers”, e cila vitin që kaloi është zgjeruar shumë. Kemi arritur të krijojmë një grup për workshope ku, shqiptarët e suksesshëm nëpër botë mund të vijnë , të ndajnë përvojat e profesioneve të tyre apo pasionet gjithashtu. Kemi krijuar një grup për ndërlidhjen e shqiptarëve me synimin që të bëjnë grupe të veçanta si shqiptarët e Bostonit, të Londrës apo Austrisë dhe me u arritë të takohemi edhe fizikisht dhe jo vetëm virtualisht”, tregon ai.

Studimet në ciklin e doktoraturës në Universitetin e Harvardit pritet të zgjasin pothuajse 6 vite, një rrugë e gjatë dhe plot sfida edhe për të riun nga Shkodra, Arbri Koplikun, por ai ndjehet optimist se do t’i kapërcejë i nxitur nga synimet që ka për të ardhmen.

“Doktoratura në Amerikë është pak e gjatë, është 5-6 vjet, por duke mendu përtej kësaj unë kam dëshirën që njohuritë që arrij t’i thelloj gjatë doktoraturës si dhe zbulimet t’i paketoj në mënyrë të atillë që të jetë një kompani në të ardhmen. Me hap një kompani dhe, pse jo, me përfshi edhe Shqipërinë aq sa ajo mund të ofrojë për zhvillimin e teknologjive për kurimin e sëmundjeve të ndryshme, por edhe për prodhimin e produkteve biofarmaceotike”.

I ati i kërkoi të bëhej doktor, por Eqrem Çabej iu përkushtua gjuhësisë! Nga braktisja e Fakultetit të Mjekësisë, te studimet në Vjenë

Eqrem Çabej, është një ndër përfaqësuesit më të shquar të gjuhësisë shqiptare. Akademiku i shquar shqiptar lindi në Turqi më 6 gusht 1908.

Studimet fillore i kreu në Gjirokastër. Më pas kreu shkollën e mesme në Klagenfurt dhe pasi braktisi Fakultetin e Mjekësisë në Romë, u regjistrua në Fakultetin e Filologjisë në Universitetin e Gracit, e më pas në Universitetin e Vjenës, në Austri, ku dhe përfundoi studimet. Pas mbarimit me sukses të studimeve universitare 25 – vjeçari Eqrem Çabej u kthye përfundimisht në Shqipëri, me diplomën e Universitetit të Vjenës në xhep dhe me dëshirën e zjarrtë për t´i vënë dituritë dhe energjitë e tij në shërbim të Atdheut. Por pasi kreu gjimnazin në Klagenfurt (1923-1926), për shkollimin e lartë pati një fërkim me synimin që i ati i kishte vënë që të bëhej mjek.

U regjistrua në Fakultetin e Mjekësisë në Universitetin e Romës. Por pas këmbënguljes për gjuhësinë, regjistrohet në Grac për vitin akademik 1927-1928 dhe mbasandaj kaloi në Vjenë (1930-1933), ku ndoqi mësimet e Paul Kretschmer, Karl Patsch, Nikolai Trubetzkoy dhe Norbert Jokl. Nën drejtimin e Joklit, Çabeji filloi të kishte interes të madh në zhvillimin historik të gjuhës shqipe. Në 1933, ai dorëzoi disertacionin e doktoraturës mbi “Italoalbanische Studien” (“Studime italoshqiptare”). Çabej u kthye në Shqipëri ku edhe punoi si mësues gjimnazi dhe nëndrejtor i konviktit “Malet Tona” në Shkodër (1933/34) ku dha letërsi shqipe. Në vitin shkollor 1935-’36 u transferua në Normalen e Elbasanit, ku edhe atje ndenji një vit. Që andej u transferua në Ministrinë e Arsimit për t´u marrë me drejtimin e arsimit të mesëm.

Me sa kuptohet nga qëndrimi i tij, ai nuk e kishte mirëpritur një emërim të tillë. Me një lutje më datë 17. 12. 1936, drejtuar Ministrisë së Arsimit, për arsye shëndetësore kërkoi të transferohej duke u riemëruar profesor i letërsisë në liceun e Tiranës. Kërkesa nuk i plotësohet, duke e emëruar në Shkollën e Plotësimit Ushtarak. Me “çështjen Çabej” u mor më në fund edhe Këshilli i Ministrave të asaj kohe, i cili vendosi që Çabej, pas mbarimit të Shkollës së Plotësimit Ushtarak, të transferohej si profesor në Gjirokastër. Më 1938-’39 vijoi si arsimtar në Gjirokastër, ku vazhdoi të jepte mësimin e letërsisë të bashkërenduar me elemente të gjuhës shqipe. Në vitin shkollor 1939-’40 Çabej u transferua në gjimnazin e Tiranës ku u ngarkua me drejtimin e shkollës.

Anëtar i Institutit të Studimeve Shqiptare, më 1940 u dërgua në Romë nga min. i Arsimit Koliqi për të punuar mbi Atlasin Gjuhësor Shqiptar, i cili nuk u krye për arsye të ndryshimeve politike përgjatë Luftës së Dytë Botërore. Në shtator të 1943 u emëruar min. i Arsimit në qeverinë Mitrovica, post të cilin nuk e pranoi. Më 25 janar 1944 i pushkatohet vëllai, Selaudini, nënprefekt i Malësisë së Gjakovës. Në Shqipëri u kthye vetëm pas korrikut 1944. Në 1947, ai u caktua anëtar i Institutit të Shkencave, instituti paraardhës i Universitetit të Tiranës. Nga 1952 deri më 1957, ai shërbeu si profesor i historisë së Shqipërisë dhe fonetikës historike.

Në 1972, ai u bë anëtar themelues i Akademisë së Shkencave. Eqrem Çabej u specializua në gjuhësinë krahasuese indo-evropiane. Veprimtarinë shkencore e shtjelloi në gjuhësi, por edhe jashtë saj, në folklor, etnografi dhe histori të letërsisë. Vend zënë studimet etimologjike dhe leksikologjike historike, dialektologjia e onomastikës si edhe kodifikimi i gjuhës letrare. Çabej ka dhënë një ndihmë të çmuar me një varg sqarimesh etimologjike gjatë hartimit të Fjalorit të gjuhës shqipe të botuar në Tiranë më 1980. Më 1951 shkroi “Sonetet”, një libërth kushtuar së shoqes, Shyhrete Turkeshit, që e kishte njohur pranverën e 1949 e porsadalur nga burgu dhe punonte në Bibliotekën Kombëtare. U botuan për herë të parë me rastin e 100-vjetorit të lindjes më 2008 nga shtëpia botuese Çabej, drejtuar nga e bija, Brikena. Ai ndërroi jetë pak ditë pas ditëlindjes së tij të shtatëdhjetë e dytë, më 13 gusht të vitit 1980, në një klinikë të Romës. gsh

Më 10 korrik 1509 lindi John Calvini, reformues i madh i krishterimit evropian, pararendës i kapitalizmit

VOAL – Në gjysmën e parë të shekullit të gjashtëmbëdhjetë datojnë reformuesit më të mëdhenj të krishterimit evroan: John Calvin (Gjon Kalvin) dhe Martin Luter.

Calvini, megjithatë, ndryshe nga Luteri, donte krijimin e legjislaturës së një shoqërie të kapitalizmit të egër, ndërkohë që Luteri ishte i kufizuar për të marrë parasysh aktivitetin tregtar të borgjezisë si një aspekt të shoqërisë feudale që nevojitet për t’i dhënë më shumë hapësirë, por gjithmonë brenda kufijve të feudalizmit.

I lindur më 10 korrik 1509 në Noyon (Francë) Calvini shpejt u largua nga Kisha në mënyrë të vendosur, i bindur se lumturia e përjetshme është e destinuar për disa të zgjedhur dhe që jepet vetëm me anë të hirit të Perëndisë. Ai ishte gjithashtu i bindur se pas vdekjes, fati i shkuarjes në qiell ose në ferr ishte tashmë i paracaktuar. Ithtarët e tij gjithmonë kanë qenë të kufizuar për të shpenzuar jetën e tyre duke punuar, duke pritur një shenjë hyjnore.

Sipas mendimit të Calvinit, puna ishte e barasvlershme me lëvdatat ndaj Perëndisë. Calvini e shikonte punën si mënyrë për të lavdëruar Perëndinë dhe për të shprehur dukshëm në qëndrueshmërinë e besimit dhe bazimit të saj në hiret hyjnore. Vetëm nëse varen nga e mira e përbashkët, pasurimi dhe fitimi pasues konsideroheshin të drejta. Në këtë kuptim, Calvini konsiderohet pararendës i kapitalizmit. Puritanët e Evropës veriore ishin dishepujt e parë të Calvinit, për të ndjekur shembullin e diktuar nga teologu francez, duke përdorur një mënyrë jetese të drejtuar me kujdes, seriozitet, moderim dhe të bazuar vetëm në punë.

Edhe ekonomisti gjerman dhe sociologu Max Weber në librin e tij “Etika Protestante dhe Shpirti i Kapitalizmit” shpesh flet për marrëdhënien midis fitimit dhe kalvinizmit. Puna prodhuese sipas Calvinit, u bë një formë e lutjes, një ofertë për Zotin ndaj pasigurive të tyre. Por edhe sipas teologut dhe humanistit ishte e drejtë për të dalluar fajdet, me të cilat ata e shtypin dhe e vidhnin të varfërin, nga kredia, interesi dhe investimet produktive. Sipas Calvinit, edhe vetë feja u konsiderua gjithashtu parimi i vetëqeverisjes në sjelljen e përditshme.

John Calvini vdiq në Gjenevë më 27 maj 1564./Elida Buçpapaj

IN MEMORIAM- Profesor Vehbi Hoti, intelektuali i vlerave të mëdha të dritësimit pedagogjik të brezave- Nga Fran GJOKA

(Në kujtim të jetës dhe veprës së pavdekshme të Prof. Vehbi Hotit)

Një vit më parë u nda nga jeta profesori ynë i paharruar, Vehbi Hoti, që për 50-vjet me radhë ja kushtoi dijes dhe edukimit, edukatori i një qyteti të tërë, që aq shumë e deshi dhe aq shumë bëri ai për të dhe për njerëzit. Fëmijëria dhe adoleshenca nuk ishin të lehta për të, e ndoshta ky është shkaku i një miredukimi e shkollimi, me sakrificë, të cilët ai ka ditur t’i mundë shumë mirë. Shkollimi ishte pika më e ndjeshme e tij dhe që i hapi rrugë të reja për të njohur më mirë jetën. Që në rininë e hershme ai njihej si një djalë fjalëpakë, pa zhurmë dhe me energji të pashtershme, punëtor i palodhur në shërbim të arsimit të lartë, dashamirës që nuk iu dëgjua kurrë zëri për keq, gojëmbël dhe me kurajë, që mbronte me dinjitet pikëpamjet e tij. Një burrë që nuk e nisi dhe as e përfundoi karrierën e tij me bujë e reklama, por ua la të tjerëve të gjykonin për shërbimin perfekt dhe me sinqeritet që u bënte studentëve, por që vlerësoi me profesionalizëm, sinqeritet e dashamirësi, punën e mirë që bënin kolegët e tij. Shumë shpejt, profesor Vehbi Hoti u shndërrua një ndër figurat e dashura publike dhe i admiruar jo vetëm nga shkodranët, por nga e gjithë Shqipëria. Duke qenë një burrë me tradita të mrekullueshme fisnike dhe një familje intelektuale, të gjithë të shkolluar në universitetet tona shqiptare, ai ishte një njeri shumë i ndjeshëm, human e tepër miqësor, po kaq ishte dinjitar e konsekuent në gjërat themelore të bindjeve dhe ekzigjencave që të përbëjnë të plotë personalitetin e tij.

Energjitë e tij ai i vuri
në shërbim të studimeve, didaktikës, pedagogjisë dhe edukimit

Tek profesor Vehbi Hoti, mendimi dhe preokupimi i vazhdueshëm rrinte përherë zgjuar, ashtu si rri ndezur zjarri në një vatër të ngrohtë familjare, ëndërronte aspiratën e shpejtë dhe rrugën për demokraci të vërtetë dhe integrim dinjitoz dhe evropian. Them këtë, jo aq nga mosha, por nga energjia dhe vitalitetit që shfaqte në studime dhe kërkime në fushën e didaktikës, pedagogjisë dhe të edukimit në tërësi, nga ndihma dhe mbështetja që profesori ynë vazhdonte t’u jepte studentëve dhe kolegëve të tij pedagog dhe gjithë atyre që dëshironin t’i futeshin punës së bukur dhe të vështirë shkencore dhe pedagogjike. Profesor Vehbi Hotin kam pasur fatin ta njoh që në rininë time të hershme. Ai ishte shembulli më i shkëlqyer i njeriut të formuar me një personalitet dhe kulturë njerëzore. Janë pikërisht këto cilësi tepër të vyera që më nxit të hedh në letër këto radhë për jetën, punën dhe veprën e pavdekshme të këtij njeriu me shumë vlera në fushën e dijes dhe të prosperitetit tonë kombëtar. Ishte sa e lehtë, edhe aq e vështirë dhe, sipas kujtimeve që unë kam ruajtur për figurën e tij, ishte njeriu me vlera të përkushtueshme, me kulturë e vizion perëndimor, i talentuar, i përgatitur, emocional, i dhembshur, me vizion të gjerë për jetën, për familjen e shoqërinë. Ishte “i vështirë”, sepse profesor Vehbiu kishte lindur i talentuar, donte të punonte megjithëse në kushte të vështira në momente të tilla, kur vështirësitë familjare nuk e favorizonin sa duhet dëshirën edhe pasionin e tij. Megjithatë ai punonte e punonte dhe krijonte pa u lodhur njëkohësisht. Si qytetar aktiv i Shkodrës, Vehbiu po ngjiste shkallët e karrierës me shpejtësi marramendëse. S’kishte si të ndodhte ndryshe për një talent dhe shkencëtar që kishte hedhur me kohë ide, kishte botuar shkrimet e para shkencore pedagogjike e didaktike që në vitin e largët 1965, për të mos u ndalur për asnjë çast deri më 5 korrik 2023, ku zemra e profesorit pushoi së rrahuri.

Universiteti i Shkodrës ishte jeta e tij
Profesori i madh na la një pasuri të jashtëzakonshme shkrimore

Prof. Vehbiu thoshte: “Po të ishte e mundur të bëhesha edhe njëherë i ri, veç për Universitetin e Shkodrës do të dëshiroja të punoja e të kontribuoja me dëshirë e pa hezitim”. Janë me dhjetëra veprat e tij, me qindra kumtesa e referate të botuara në revista shkencore dhe të mbajtura në shumë simpoziume kombëtare e ndërkombëtare, me qindra artikuj pedagogjik e didaktik të botuara në organet e ndryshme të shtypit apo në revistat shkencore më prestigjioze të vendit dhe jashtë tij. Pra, gjithë jeta dhe veprimtaria 50-vjeçare e profesor Vehbiut iu kushtua zhvillimit të arsimit të lartë tonë kombëtar. Kështu, u bë shumë shpejt figurë e njohur, falë punës dhe djersës së tij brenda dhe jashtë Shqipërisë. Prof. Vehbiu është autor dhe bashkautor i shtatë botimeve monografike, të katër teksteve mësimore për shkollën e lartë dhe dy për shkollën e mesme. Ka botuar rreth 60 punime në shtypin shkencor dhe ka referuar mbi 50 sesione e konferenca shkencore brenda dhe jashtë Shqipërisë. Është kënaqësi të thuhet në ceremoninë solemne në korrik të vitit 2022, me rastin e 65-vjetorit të themelimit të Universitetit “Luigj Gurakuqi”, Shkodër profesor Vehbi Hoti iu dha titulli: “Profesor Emeritus”, nderimi më i lartë dhe i vetmi për një pedagog të këtij institucioni të lartë arsimor.

Në foto Prof. dr. Vehbi Hoti, gjatë marrjës së titullit “Profesor Emeritus”, korrik 2022

Në nder të profesorit të madh, Universiteti i Shkodrës organizoi konferencën me titull: “Jehonë auditorësh”, me rastin e 80-vjetorit të lindjes. Për më shumë se 15 vjet ai ka qenë Sekretar i Këshillit Shkencor të Universitetit, kryeredaktor i serisë të revistës shkencore të edukimit dhe për 13 vjet dekani i parë i Fakultetit të Shkencave të Edukimit dhe anëtar i Senatit të Universitetit të Shkodrës. Pasioni për auditorin e bën që më shumë se gjysmë shekulli, profesori ynë i paharruar të edukonte breza të tërë studentësh me përkushtim dhe pasion, ndaj dhe kujtimet, përshtypjet, mbresat e miqve dhe të shokëve të shumtë të tij janë të pashlyeshme, sepse ashtu siç thekson Prof. Dr. Tomor Osmani për figurën e ndritur dhe të pavdekshme të Prof. Dr. Vehbi Hotit: “Është dhe mbetët një nga figurat e shquara të shkencës pedagogjike shqiptare, autor i shumë veprave dhe studimeve shkencore nga fusha e pedagogjisë, mësimdhënies dhe didaktikës të botuara brenda dhe jashtë vendit”. Do të thosha me plot gojën se Vehbi Hoti mbetët integrali i vlerave gjurmëlënëse i dritësimit pedagogjik të brezave. Një jetë plot gjurmë, një jetë plot përkushtim, kjo ishte dhe mbeti deviza e jetës së Vehbi Hotit.

I thjeshtë, i ditur dhe i urtë si e vërteta

Një intelektual i fisnikërisë, i mendjes së ndritur. Ai dinte të mësojë të nderojë të tjerët. Për profesorin e paharruar mund të shkruhen plot kujtime, shkrime apo studime. Ai ishte dhe mbeti një thesar, një vlerë e shtuar e pedagogjisë shkodrane kohore e mbarëkombëtare. I thjeshtë, i ditur dhe i urtë si e vërteta. Fjala dhe shembulli i tij rrezatonin kudo mirësi, thjeshtësi e dituri. “Kam pasur fatin ta njoh nga afër kur unë botoja në organin shkencor të Universitetit apo në gazetën “Jeta e re” e Shkodrës, në kohën e tërmetit, asokohe unë shkoja në Bushat, Berdicë, Trush e Velipojë, Vehbi Hoti ishte sa i thellë e filozof i pedagogjisë, aq edhe i thjeshtë e gjurmëlënës, i dashur, e dashamir për botuesit. Me çiltërsinë e zemrës dhe bazuar në studimet e tij, me të drejtë do ta quaja Hasan Tahsini i Shkodrës e më gjerë. Botimet e tij janë të çmuara e me plot vlera. Ndihmesa e tij në arsimin e lartë, urtësia prej një intelektuali zemër drite nuk harrohen kurrë, -kështu e mbyll bisedën e tij poeti dhe shkrimtari dibran, Mevlud Buci. Veprën e tij e pasojnë tre djemtë e mrekullueshëm e të zgjuar në punën e tyre si: Dritani, me profesion jurist, Arbeni, pedagog për lëndën e Psikologjisë në Universitetin “Luigj Gurakuqi” Shkodër, Bledari, me profesion gazetar, aktualisht redaktor lajmesh në televizionin kombëtar Klan. Këta tre pasardhës shikojnë sot modelin e prindërve të devotshëm, babain e tyre të mirënjohur dhe të paharruar, të nënës së tyre, Fitnetit, që personifikon sot modelin njerëzor të nënës së dhembshur, që sa punoi, mbeti një profesioniste e rrallë në arsim, që rrezaton mirësi, një qytetare e denjë shkodrane e me emancipim bashkëkohor.

Njeri i vlerave të mëdha njerëzore

E takoja shpesh profesor Vehbiun në Shkodër e Lezhë, bisedonim për çështje të arsimit dhe shkollës dhe vija re se herë pas here shfaqte interesa të larta intelektuale për frymën e re perëndimore që po hynte në shkollat tona, veçanërisht kur biseda binte për temat e ndryshimeve të tranzicionit, gjithnjë ishte i hapur me atë vështrimin e ëmbël e të respektueshëm, fliste me pasion e logjikë dhe me argument për vlera e alternativa, për ide dhe mendime të dobishme për demokracinë në Shqipëri. Ky njeri i vlerave të mëdha ishte një shembull i shkëlqyer dhe i vlerave njerëzore, nga duhet të marrin shembull ideatorët e sotëm të fushës së pedagogjisë dhe didaktikës si dhe shoqëria njerëzore e ditëve të sotme. Ishte një pedagog me emër të madh, si Vehbi Hoti, vlen jo vetëm të kujtohet, por dhe të përgjithësohet dhe të kapësh dhe detajet më të vogla të aktivitetit të tij studimor 50-vjeçar, pasi dhe ato do të ishin dukuri pozitive për brezat e rinj pedagogë. Dhe, siç duket, do kalojnë plot vite e dekada të tjera dhe emri i ndritur Vehbi Hoti do të mbetet në kujtesën e brezave, ku sot është bërë shpirt e zemra e kujtdo. Kur bisedon me njerëz të profesioneve të ndryshme, e kujtojnë shpesh profesorin ku mbart një shtrirje të gjerë miqësie e shoqërie nga trevat shqiptare brenda dhe jashtë vendit, në fushë veprimtarie leksionesh, duke u skalitur në kujtesën e brezave studentë me atë portretin e një embleme të veçantë, që rrezatonte dashuri e respekt të ndërsjellë. Asnjëherë nuk i uli vlerat e tij, por qëndroi besnik i figurës morale e profesionale. Asnjëherë nuk dinte të diferencojë studentët sipas shoqërisë, miqësisë që kishte, por gjithmonë ishte pranë tyre, me pasionin që i jepte profesioni, edukimi, kultura e lartë shkodrane. Sa jetoi e punoi, Vehbiu kurrë nuk bëri kompromis me karakterin e tij edhe kur ishte përfitimeve e famës shoqërore e miqësore. Mbeti deri në frymëmarrjen e fundit i dashur me të vërtetën dhe i rreptë ndaj padrejtësive.

Një personalitet
si prof. dr. Vehbi Hoti mbetet i pavdekshëm

Sot u mbush plot një vit që është ndarë nga jeta, por trashëgimia e tij në fushën e arsimit dhe kërkimit shkencor do t’i rezistojë kohërave, kontributi i tij do të jetë vazhdimisht i dukshëm dhe me vlera të papërsëritshme. Pas shumë vitesh, mësuesit dhe studiuesit e ardhshëm do ta kujtojnë edhe më mirë thellësinë e mendimit të tij, aftësinë për të vëzhguar dhe eksperimentuar, për të bërë përgjithësime e nxjerrë konkluzione që do të ndihmojnë shkollën e shoqërinë në demokratizimin dhe emancipimin e tyre të mëtejshëm. Këtu më vjen ndërmend një thënie e Hygoit: “Njerëzit e mëdhenj bëjnë piedestalin, e ardhmja u ngre statujën”.

Ndërsa shkruaj këto radhë për ketë njeri që sakrifikoi shumë nga vetja për t’u dhënë dije e kulturë brezave, më vjen keq për harresën e organeve qendrore dhe atyre vendore në Shkodër. Kurrë s’ka punuar për lavdi, ndonëse lavdinë me punë e sakrifica e emrin e mirë la kudo, e meriton plotësisht, pas vdekjes, që t’i jepet titulli “Mjeshtër i Madh”. Për njerëz të tillë të ditur, të emancipuar, tolerant në shërbim të dijes dhe për 50 vjet me radhë mbajti titullin e lartë dhe të denjë “Njeri”, si Vehbi Hoti, sa shumë ka nevojë shoqëria e sotme shqiptare. Sa i thjeshtë në dukje, aq edhe i lartë e njerëzor ishte. Cilido që ka njohur apo ka lexuar për Vehbi Hotin, krenohet dhe frymëzohet dhe pyet veten: “Jeta vlen kur vihet në shërbim të mirësisë e diturisë”. Profesor Vehbi Hoti mbetet intelektuali i vlerave të mëdha të dritësimit pedagogjik të brezave. Përmes kujtimeve synuam të kujtojmë sadopak jetën plot aktivitet të një njeriu, humbja e të cilit një vit më parë preku thellë jo vetëm familjen Hoti, por dhe gjithë Shqipërinë dhe më gjerë. Ishte një humbje e madhe për shkencën pedagogjike dhe arsimin tonë kombëtar. Njerëz të tillë lindin rrallë, por mbetën përgjithmonë të pavdekshëm në mendjen e zemrat e popullit.
I paharruar qoftë vepra dhe kujtimi i tij!

Më 28 qershor 548 u nda nga jeta Teodora, perandoresha bizantine, gruaja e Justinianit

VOAL- Teodora, perandoresha bizantine, gruaja e Justinianit, lindi rreth vitit 500 në Kostandinopojë.

Në vitin 532, përballë një turme të trazuar që thërriste “Fitore! Fitore”, Justiniani I, sundimtari i Perandorisë Romake të Lindjes, ishte në prag të arratisjes nga pallati. Papritur me një thirrje pasionante, gruaja e tij Teodora iu drejtua atij dhe oficerëve të tij të tmerruar: “Nuk është e tmerrshme që një perandor të bëhet i arratisur, nëse do të shpëtosh veten me arratisje, perandor, sigurisht që mund ta bësh, megjithatë, sado shqetësime. Unë, do t’i qëndroj besnik thënies së vjetër se vjollca është një qefin funerali” (Prokopi, Lufta Persiane).

I impresionuar nga këto fjalë, perandori dhe grupi i tij, përfshirë gjeneralin Bellisario, vepruan. Gjenerali trim mblodhi njerëzit e tij dhe lëvizi kundër turmës së zemëruar që ndërkohë ishte mbledhur në Hipodromin, një amfiteatër i madh pranë pallatit. Represioni ishte i menjëhershëm. Flitet për tridhjetë mijë burra të cilët Justiniani fillimisht i vrau dhe më pas i hodhi trupat e tyre në det. E ashtuquajtura kryengritja e Nikës kishte përfunduar pothuajse para se të fillonte.

Justiniani doli nga sprova më i sigurt dhe më i fuqishëm se më parë, falë vendosmërisë së Teodorës. Ai gjithashtu i dha asaj meritën e duhur për sjelljen e saj heroike duke dekretuar që ajo të merrte pjesë me të në qeverisjen e perandorisë, gjë që Theodora e bëri me efikasitet të pamëshirshëm. Në realitet, Teodora nuk ishte një zonjë, përkundrazi vinte nga një familje me origjinë modeste dhe e kishte nisur karrierën e saj si prostitutë. Babai i tij stërviti arinj në Hipodromin e Konstandinopojës, qendra e sporteve popullore si luftimi i qenve me arinj dhe garat me qerre. Ndoshta shokët e parë të lojës së Teodorës ishin dhëndrrat, shitësit ambulantë, tutorët, prostitutat dhe poshtëruesit e vegjël.

Gratë që kujdeseshin për reputacionin e tyre shmangnin korridoret e Hipodromit, por ishte pikërisht në këtë vend që Teodora, në moshën dymbëdhjetë vjeç, u bashkua me motrën e saj më të madhe dhe filloi të shfaqej në skenë në Perandorinë Romake Lindore duke hyrë në një bordello.

Prokopi, një historian bashkëkohor, tha se Theodora nuk ishte një aktore e talentuar, por ajo ishte e bukur, inteligjente, plot hir dhe e gatshme për të interpretuar në situata dhe qëndrime lakmuese.

Sigurisht, aspektet dhe rrethanat më pikante të së kaluarës së tij u ekzagjeruan nga Prokopi, i cili gjithmonë kishte një armiqësi të njohur ndaj perandoreshës. Sidoqoftë, ka pak dyshim për shthurjen e perandoreshës së ardhshme.

Ndoshta, ndryshe nga sa pretendonte Prokopi, ajo nuk bëri akte të turpshme në skenë me patat, as nuk darkoi me dyzet burra të cilëve u dha hiret e saj, siç tha historiani britanik Edward Gibbon.

Për një kohë ajo ishte e dashura e guvernatorit të Pirenekës (Libia e sotme), duke gjetur përfundimisht rrugën e saj me trashëgimtarin e fronit bizantin Justinian, fillimisht si dashnore, pastaj si grua.

Në vitin 527, kur Justiniani u bë perandor, në krah të tij u kurorëzua Teodora, e cila nuk ishte ende tridhjetë vjeçe. Pas martesës, ajo arriti të fitonte një respekt të mirë dhe në dukje ajo ishte gjithmonë besnike ndaj Justinianit. Sido që të jetë, shumë pak guxuan ta vënë në dyshim moralin e saj, edhe sepse ishte më mirë të mos e kishim armike.

Theodora kishte një ushtri spiunësh që i raportonin kush fliste keq për të kaluarën e saj ose e kritikonte sjelljen e saj, kushdo që ishte fajtor për këtë “faj” hidhej në burg, torturohej apo edhe lihej të vdiste. Ajo pati lindur një djalë dhe e kishte braktisur menjëherë. Kur djali u shfaq para saj vite më vonë, duke u shfaqur si djali i saj jashtëmartesor, perandoresha e bëri atë të zhdukej dhe askush nuk dinte asgjë më shumë për të.

Një përkrahëse e vendosur e Kishës Lindore, ajo u tregua intolerante ndaj besimtarëve të Kishës së Romës. Për bashkëshortin dhe perandorinë e tij, një grua si Theodora ishte gjëja më e mirë që mund t’u ndodhte. Guximi i daj, intuita e tij politike dhe vullneti i saj ishin një ndihmë e madhe për Bizantin. Perandoresha ndërtoi manastire, jetimore dhe spitale për më të varfërit.

I dha fund trafikut të prostitutave, duke i shpenguar nga shtëpitë publike për t’i riedukuar dhe për t’i rikthyer në rrugën e duhur dhe e shpalli shfrytëzimin e prostitucionit një krim të dënueshëm me ligj. Perandoresha gjithmonë e shtynte Justinianin të merrte vendime, falë të cilave shumica e historianëve e përfshijnë atë në mesin e perandorëve të mëdhenj të Lindjes.

Pa mbushur ende pesëdhjetë vjeç, Theodora vdiq më 28 qershor 548; Justiniani mbretëroi për shtatëmbëdhjetë vjet të tjera. Kodi i Justinianit, pushtimi i shumë territoreve në Itali dhe së fundi, ndërtimi i Hagia Sophia-s në Kostandinopojë, të gjitha datojnë që nga koha kur Teodora mbretëronte në krah të tij./Elida Buçpapaj

Albin Kurti: Antonio Bellusci jetoi e punoi për çështjen arbëreshe, për çështjen shqiptare

Me hidhërim të thellë mora lajmin që miku ynë i kahmotshëm, Protopresbiteri i Eparkisë së Lungrës, At Antonio Bellusci, ose zoti Ndoni siç e thërrisnin sivëllezërit e tij arbëreshë, shkoi në amshim.

Antonio Bellusci qe figura kyçe në komunitetin arbëresh në Itali, dhe një nga personalitetet më përbashkues mbarëshqiptar.

Puna e tij në vitet ’60 për mbledhjen e materialeve etnografike e gjuhësore te arvanitasit e Greqisë qe e jashtëzakonshme. Ai hyri me mikrofonin e tij në shtëpitë e vëllezërve tanë për të imortalizuar gjuhën e tyre duke faktuar atë ekzistencë.

Antonio Bellusci jetoi e punoi për çështjen arbëreshe, për çështjen shqiptare.

Nismat e tij nuk u ndalën deri në orët e fundit.

Në 1966 themeloi Revistën “Vatra jonë” në “San Costantino Albanese”, në 1980 Revistën “Lidhja në Cosenza”, si dhe botoi edhe dhjetëra vëllime e artikuj.

Për kontributin e tij të gjithanshëm u nderua nga Republika jonë, ku Presidentja znj. Vjosa Osmani-Sadriu i dha ‘Shtetësinë e nderit të Republikës së Kosovës’.

Në ndarje të këtilla nuk ka tjetër veç se mungesë të parikuperueshme.

Ai, u kujdes të na lë pas një thesar të paçmueshëm. Shtëpia e tij në Frasnitë, biblioteka “A. Bellusci”, është sot pasuria e shumëfishtë, ku përveç mijëra vëllimeve mbi albanologjinë, ai themeloi aty edhe një vatër studimesh unike.

Mendimet tona shkojnë sot për familjen e tij, miqtë dhe të gjithë komunitetin arbëresh.

U bëftë emri, puna dhe vullneti i tij, burim frymëzimi për studiuesit e rinj e për secilin prej nesh!

Më 17 qershor 1943 lindi Ukshin Hoti, filozof dhe veprimtar kombëtar shqiptar

Ukshin Hoti (Krushë e Madhe, 17 qershor 1943 – dhe u zhduk nga 16 maj 1999) ka qenë filozof dhe aktivist shqiptar. Profesor i të drejtës ndërkombëtare dhe më pas i filozofisë në Universitetin e Prishtinës dhe themelues i UNIKOMB, një partie politike në Kosovë.

Për shkak se përkrahu demostratat e 1981 në Prishtinë, u arrestua për të parën herë nga autoritetet jugosllave më 21 nëntor tok me Halil Alidemaj, Ekrem Kryeziu, etj. Më 1994 u dënua me 5 vite në burgun e Dubravës. Më 16 maj 1999, kur dënimi i tij mbaronte dhe duhej të lirohej; u mor peng nga rojet e burgut dhe nuk është parë më. Vendndodhja e tij nuk dihet, shumë aktivistë të të drejtave të njeriut e konsiderojnë të vdekur.

Është i pari që shkroi për konceptin e demokracisë autentike në viset shqiptare që nga 1994. Si studjues mbahet mend për veprën Filozofia politike e çështjes shqiptare botuar më 1995 në Tiranë.

Biografia

U lind në Krushë të Madhe të Rahovecit, i biri i Nazif Hotit dhe Fatime Rrustem Danës nga Xërxa. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa të mesmen në Prizren dhe më pas në Prishtinë. Pas diplomimit Ukshini vijoi studimet në vitin 1964 në Zagreb ku u diplomua për shkencat politike dhe u dallua si student i veçantë. Më pas, në vitin 1968, kreu dhe dy vite postuniversitare në Beograd ku ndoqi fushën e tij të preferuar të marrëdhënieve ndërkombëtare në fushën e ekonomisë dhe politikës.

Nisi punë në administratën e parlamentit të Kosovës dhe më 1975 nisi të jepte të drejtën ndërkombëtare në Universitetin e Prishtinës. Më 1978/1979 vijoi specializime postlaureate për shkenca politike dhe marrëdhënie ndërkombëtare në Chicago, Harvard dhe Washington, pasi kishte fituar bursen Fulbright.

Aktiviteti në Kosovë 1970 – 1978

Në vitet ’70 Ukshin Hoti kishte qenë i angazhuar në disa pozita të ndryshme politike dhe arsimore në Kosovë ku fillimisht kishte rënë në kundershtim me udhëheqesit jugosllavë në Kosove dhe me sitemin e regjimit jugosllav në Kosove .

Angazhimi i Politik gjatë viteve ’80 dhe burgosja e parë

Me protestat studentore të 19 nëntor 1981, mbështeti kërkesat e studentëve shqiptarë për shpalljen e Kosovës republikë u dënua me 9 vite burg. Më 1984, Gjykata Supreme e Jugosllavisë në Beograd ia zbriti dënimin në 3,5 vite burg.

Pas arrestimit vuajti denimin në disa burgje fillimisht në burgun e Prishtinës e më pastaj në burgun e Zagrebit e më vone edhe në Ljublanë e se fundi transferohet në burgun e Gjilanit. Më 1985 lirohet nga burgu por izolohet ne fashtin e tij te lindjes në Rahovec me qellim izolimin e aktivitetit te tij politik duke ju marre edhe pasaporta.

Aktiviteti politik gjatë viteve ’90

Në fillim të viteve 90 Ukshin Hoti serish i persekutuar nga regjimi serb i Milosheviçit riaktivizohet në politikë në Lidhjën Demokratike të Kosovës (LDK) si kryetar i degës së LDK-së në Rahovec. Me pas merr detyra arsimore për studentët në Rahovec pasi Universitetet u mbyllën me dhunë nga regjimi serb i Sllobodan Miloshevicit dhe mesimet bëheshin nëpër shtepi private e në objekte fetare.

Në vitin 1992 në fshatin Brestovc të Rahovecit Ukshin Hoti organizon një homazh për viktimat e vrara nga policia serbe dy vjet më parë në një demonstratë për Republikën e Kosovës. Me këtë rast ndodh një përplasje midis qytetarëve që po merrnin pjesë në homazh dhe policisë serbe e cila kishte bllokuar rrugën. Ukshin Hoti kërkoi nga policët që ta lironin, ndërsa policët serbë u përgjigjen me breshëri armësh ndaj qytetarëve të paparmatosur të Rahovecit dhe si pasojë u plagosën disa vetë. Pas kësaj ngjarjeje Ukshin Hoti arrestohet. Në këtë kohë ai jep dorëheqje nga LDK-ja pas përplasjeve që kishte pasur më herët me kryesinë e saj.

Me 1993 ai i bashkohet partisë Uniteti Kombëtar Shqiptarë (UNIKOMB) një parti e cila kishte në program bashkimin kombëtar të Shqiptarëve në një shtet të vetëm. Por pasi represioni i regjimit në Kosovë po rritej, ai në një fjalim në një homazh për nder të dëshmoreve të rënë nëpër demostrata në vitin 1994 në Rahovec del haptazi me idenë e formimit të Forcave të Armatosura të Republikës së Kosovës.

Në prill të vitit 1994 partia Unikomb i ofron Ukshin Hotit që të bëhet lider i saj dhe kur pritej që kjo gjë të realizohej, Ukshin Hoti arrestohet rrugës për në Prishtinë më 17 Maj të vitit 1994 me akuzën se po punonte për rrënimin e shtetit jugosllav dhe se ishte pjesëtar i lëvizjes ilegale Lëvizja popullore për Republikën e Kosovës si dhe se partia Unikomb ishte subjekt ilegal dhe se nuk ishte e regjisturar si parti politike. Pas disa muajsh Ukshini denohet me 5 vjet burg.

Burgimi i dytë

Pas homazhit qe organizoi per deshmoret Ukshin Hoti arrestohet ne vitin 1993 dhe denohet me 55 ditë burg, dhe ne kete kohe braktisë edhe LDK-në.

Dhe pas lirimit organizon takime dhe merr pjesë ne disa tubime politike ne Maqedoni (Kondovë, Tetova 1 e 2), me qellim te zhvillimit te idesë për bashkimit kombëtar.

Burgimi i fundit dhe aktiviteti i tij në burg

Gjatë burgimit të tij, partia “’Unikomb’’’lufton për lirimin e tij, duke u përpjekur ta bëjë të njohur Ukshin Hotin dhe mendimet e tija jashtë kufijve të Kosovës. Shkrimi i aktit të tij të mbrojtjes, është përkthyer në disa gjuhë dhe është shfrytëzuar si mundësi për ta bërë atë të njohur. Shoku i tij Bislim Elshani, po ashtu nxjerr një broshurë në lidhje me Ukshin Hotin : “Politika në Pranga”. Rasti i Ukshin Hotit më në fund bie në veshët e Parlamentit Evropian. Kështu, kur fillon lufta në Kosovë në mars 1998, bëhet një kërkesë në Këshillin Evropian që autoritetet e Beogradit ta bëjnë lirimin e parakohshëm të Ukshin Hotit. Ndonëse KNKK-ja e ka takuar më 1 mars 1999, Beogradi nuk ka pranuar të shqyrtonte lirimin e tij. Në tetor Parlamenti Evropian me propozimin e Partisë Radikale Transnacionale me seli në Romë, vendos ta nominojë Ukshin Hotin për çmimin Saharov. Megjithatë, ishte Presidenti Ibrahim Rugova që e fiton këtë çmim në dhjetor të vitit 1998. Në shkurt të vitit 1999, gjatë konferencës së Rambujesë, që kishte për qëllim ta ndalojë luftën në Kosovë, përfaqësuesit e Kosovës të ballafaquar me përfaqësuesit serbë kërkojnë sipas Hydajet Hysenit, atëherë anëtar i delegacionit shqiptar, lirimin e Ukshin Hotit me qëllim që të mund të marrë pjesë në bisedimet për Kosovën, gjë të cilën Serbia e refuzon edhe një herë. Po ashtu komunikon, me familjen e tij në veçanti me motrën e tij Myrveten, e cila të gjitha letrat që merrte nga i vëllai ua shpërndante gazetave në Kosovë dhe në masën më të madhe redaksisë së “Zërit të Kosovës” në Zvicër. Fshati i lindjes së Ukshin Hotit, Krusha e madhe, bombardohet më 25 mars të vitit 1999. Më pas, forcat serbe hyjnë në fshat duke krijuar një kaos tek banorët. Policia serbe depërton në shtëpinë e Ukshin Hotit dhe atë të prindërve të tij, shkatërruan gjithçka dhe në fund i vënë flakën. Supozohet se midis veprave të djegura të ketë qenë dhe teza e tij e doktoraturës që nuk arriti ta mbronte pas shpërthimit të luftës. Ekziston dyshimi që ndonjë kopje e saj mund të gjendet në ndonjë arkiv universitar të Prishtinës apo Zagrebit. Ndërsa banorët e fshatit marrin arratinë dhe gjejnë strehim nëpër vreshta dhe kodra. Kështu familja e Ukshin Hotit ndahet me dhunë nga policia serbe. Vëllai i tij Ragipi, duke dashur të gjejë gruan dhe vajzën e tij kthehet në fshat, për të mos u kthyer më. Trupi i tij i pajetë do të gjendet 53 ditë më vonë. Prindërit e Ukshin Hotit shkojnë në një fshat të afërt, në Nagavc, ku gjendeshin dhe mijëra banorë të ardhur nga fshatrat përreth. Edhe ky fshat bombardohet dhe Nazifi, babai i Ukshin Hotit, plagoset në krah nga një shpërthim granate. I moshuar, i pafuqishëm dhe në pamundësi për t’u shëruar, ai do të ndërrojë jetë nga plagët e marra më 18 prill të vitit 1999. Në këtë periudhë, kur Ukshin Hoti po vuante dënimin e tij në burgun e Nishit në Serbi, ai dhe shumë të burgosur të tjerë do të transferohen sërish në burgun e Dubravës.

Lirimi nga burgu dhe Zhdukja

Me 16 maj 1999, atëherë kur lufta po zgjaste që gati një vit, Ukshin Hoti arrin tek fundi i dënimit të tij. Sipas Bajrush Xhemailit, një nga të burgosurit, ai do të shoqërohet nga dy roje drejt daljes, ditën e diel, me 16 maj, një ditë jo e zakonshme për lirimin e të burgosurve. Që atëherë nuk dihet gjë për të. Fati i tij ishte në duart e pushtetit serb. Tre ditë më vonë, me 19 maj 1999, burgu i rrethuar me tanke dhe me armë antiajrore të ushtrisë serbe, bombardohet nga NATO. Në ditët në vazhdim rojet dhe paramilitarët serbë radhisin në oborr 800 të burgosur shqiptarë nga 1000 që kishte burgu, ndërsa të tjerët fshihen nëpër qeli të burgut. Rojet dhe paramilitarët serbë zbrazin rafalet e tyre mbi të burgosurit me të gjithë arsenalin që ata kishin në dorë: granata, mitralozë, snajperë dhe bazukë. Masakrohen 176 persona dhe plagosen mbi 200 të tjerë. Organizata mbi të drejtat e njerit Human Right Watch shkoi në vendin e ngjarjes me 24 maj të vitit 1999 dhe vuri në dukje dëmet që do t’i publikojnë më vonë në raportin e tyre.

Veprat

Lufta e ftohtë dhe detanti, 1975;
Filozofia politike e çështjes shqiptare, 1995;
Bisedë përmes hekurash, 2000.

Të tjerët për Ukshin Hotin

Rexhep Qosja: “Ukshin Hoti – ky sot është simbol i vetëdijes historike, i ndërgjegjes dhe i qëndresës së pamposhtur shqiptare. Nuk është e çuditshme pse ky është emri më i kuptimshëm, më domethënës, më frymëzues në jetën tonë politike sot. Dhe, kjo tregon se populli ynë e çmon, ashtu siç duhet, njeriun e gatshëm për sakrifica. Dua të besoj se Ukshin Hoti do të dijë ta mbajë si duhet domethënien gjithëkombëtare, që rrezaton sot emri i tij.”[14]
Ismail Kadare: “Kam frikë se pikërisht ky nivel i lartë ka qenë edhe burim i fatkeqësisë, që e ka ndjekur hap pas hapi këtë martir… Është e papranueshme që një personalitet i një populli, pavarësisht se ç’partie i përket, ose nuk i përket, të mbahet në zinxhirë. Është fyerje për krejt atë popull. Më fort se kurrë, kombi shqiptar ka nevojë për njerëz të aftë e me nivel të lartë. Njerëzit e zotë janë princat e vërtetë të një kombi. Për fat të keq, princat goditen shpesh në mënyrë të vdekshme.”[14]