VOAL – Doris May Taylor lindi në 22 Tetor 1919 në Iran (i cili në atë kohë ishte akoma “Persia”) për prindër anglezë. Pas disa vitesh babai la punën në bankë dhe u transferua me familjen e tij në koloninë britanike të Rodezisë jugore (tani Republika e Zimbabves) për t’iu përkushtuar bujqësisë. Doris fillimisht studioi në një manastir murgeshash dhe më pas ndoqi Shkollën e Mesme për Vajza në Salisbury (kryeqyteti i sotëm i Zimbabve, Harare), por tashmë në moshën trembëdhjetë vjeç ajo la shkollën dhe filloi një udhëtim të gjatë vetë-mësimi (autodidakte).

Në moshën pesëmbëdhjetëvjeçare, e lodhur nga ashpërsia edukative e nënës, ajo largohet nga shtëpia e vendosur të përballet me jetën me forcat e saj. Ajo punon si dado dhe, në të njëjtën kohë, fillon të interesohet për politikë dhe sociologji, ndërsa ka kultivuar një prirje të veçantë për letërsinë për një kohë të gjatë. Në Salisbury, ku u transferua pak më vonë, u takua dhe ra në dashuri me Frank Wisdom. Martohen më 1939 duke sjellë dy fëmijë, John dhe Jean, në botë, por bashkimi do të përfundojë në divorc pas katër vjetësh.

Disa kohë më vonë Doris fillon të marrë pjesë në një shoqatë kulturore të orientuar nga komunistët, “Klubi i Librit të Majtë”: këtu ajo takohet me Gottfried Lessing, i cili bëhet burri i saj i dytë, por edhe kësaj radhe, pas lindjes së Pjetrit, martesa prishet, më 1949. Pas tridhjetë viteve të jetës në Afrikë – e cila pati një ndikim të thellë në edukimin e saj dhe gjatë së cilës ajo filloi të shkruante – Doris Lessing u transferua në Londër me Peter, ku ajo botoi veprën e saj të parë me titull “Bari këndon”(1950).

Dekada e parë e prodhimtarisë së saj letrare është përqëndruar në dështimin e politikave koloniale britanike – përmes historisë së kushteve të dëshpëruara të jetesës së kolonëve të bardhë në Afrikë – dhe mbi hipokrizitë që janë baza e modusit të borgjezisë. Ky angazhim do t’i kushtojë dëbimin nga Zimbabve dhe Afrika e Jugut. “Tregimet Afrikane” (1951-54) i përkasin kësaj faze; cikli i “Martha Quest” në “Fëmijët e dhunës”, i cili filloi në vitin 1952; “Gruaja tjetër” (1953).

Nga 1956 Doris Lessing iu përkushtua temave më introspektive dhe me vendosmëri autobiografike, duke i kthyer një vëmendje të veçantë gjendjes së femrës, me “Mërzia e të qenit grua” (1957), “Zakoni për të dashuruar” (1957), “Fletorja e artë ”(1962). Pas vitit 1969, falë njohjeve me shkrimtarin britanik Idries Shah, ajo hyri në sferën shpirtërore të mistikës islamike (Sufi) me ciklin “Kanopus në Argo: arkivat”, i përbërë nga gjashtë romane të botuara midis 1979 dhe 1983. Por sensibiliteti i saj i shumanshëm, pa paragjykuar fijen e përbashkët – gjithnjë autobiografike – të mbrojtjes së lirive, mbi të gjitha në çështjet e emancipimit të grave edhe në botën e tretë, e ka çuar atë të endet në shumë fusha të tjera, nga bota e maceve (shiko recensionin tonë të librit: Macet shumë të veçanta) deri në trillime shkencore, nga jeta në periferi të Londrës deri tek terrorizmi.

Prodhimi i saj letrar shumë i pasur përfshin, ndër të tjera: “Ditari i Jane Somers” dhe “Nëse i vjetri mund të …”, botuar respektivisht në 1983 dhe 1984 me pseudonimin Jane Somers; “Terroristi i mirë” (1985); “Era i shpërndan fjalët tona” (1986); “Tales London” (1986). Në vitin 1994 botoi pjesën e parë të autobiografisë së saj, “Nën lëkurë”, tërësisht kushtuar viteve të gjata në Afrikë, ndërsa pjesa e dytë, “Ecja në hije”, doli më 1997; për të cilën ajo mendon se është vepra e fundit. Në vitin 1996, vijon “Të duash ende”; në vitin 1999 “Mara e Dann”; në vitin 2000 “Beni në botë”; në 2001 “dreamndrra më e ëmbël”. Libri i fundit i botuar është “Alfred dhe Emily”, në 2008.

Gjatë karrierës së saj të gjatë, Doris Lessing ka marrë shumë çmime dhe njohje: çmimi Somerset Maugham në 1954; çmimi i Shekspirit në 1982; çmimi i Librit të Los Angeles Times më 1995 dhe, në të njëjtin vit, “James Tait Black” dhe një diplomë nderi nga Universiteti Harvard; më 1999 u shpall “Shoqëruese e Nderit”; “çmimi letrar britanik David Cohen”, italiani “Grinzane Cavour – Një jetë për letërsinë”, dhe “Princi i Asturias” spanjoll, të gjitha më 2001; “ST Dupont Golden Pen Award” më 2002 dhe, dulcis in fundo, çmimin Nobel për Letërsi në 2007 me motivacionin e mëposhtëm: “Këngëtarja e përvojës femërore, me skepticizëm, pasion dhe fuqi vizionare ajo ka vënë nën shqyrtim  një civilizim të ndarë».

Doris Lessing vdes në moshën 94 vjeç në Londër më 17 nëntor 2013./Elida Buçpapaj