VOAL – Adam Smith lindi në Kirkcaldy (Skoci) më 5 qershor 1723. Ekonomist dhe filozof skocez, Babai i Kapitalizmit, ai është i njohur për veprën e tij “Hulumtimi mbi natyrën dhe shkaqet e pasurisë së kombeve”, studimi i parë sistematik i natyrës së kapitalizmit dhe zhvillimit historik të industrisë dhe tregtisë midis kombeve evropiane.
Ai mbaroi studimet në universitetet e Glasgow dhe Oxford. Pasi u bë profesor ai mbajti mësime retorike dhe letërsie në Edinburgh nga 1748 në 1751. Gjatë kësaj periudhe ai gjithashtu vendosi një bashkëpunim të ngushtë me filozofin David Hume; marrëdhëniet me filozofin do të zgjasin deri në vdekjen e tij – e cila ndodhi në 1776 – dhe do të kontribuojë ndjeshëm në zhvillimin e teorive etike dhe ekonomike të Smithit.
Adam Smith u emërua profesor i logjikës më 1751 dhe profesor i filozofisë morale vitin e ardhshëm në Universitetin e Glasgow.
Ai mbledh mësimet e tij për etikën në veprën e tij të parë të shkëlqyer, “Teoria e ndjenjave morale” (1759).
Ai u njoh me Volterin në Gjenevë më 1765, pastaj shumë prej eksponentëve kryesorë të shkollës së fiziokratëve të kontinentit, duke u ndikuar veçanërisht nga François Quesnay dhe Anne-Robert-Jacques Turgot; nga këto ai do të tërheqë disa elemente që do të rrjedhin në teorinë e tij. Nga viti 1766 ai punoi në “Pasurinë e Kombeve”: vepra u botua më 1776, dhe në një farë mënyre simbolikisht shënon fillimin e historisë së ekonomisë si një shkencë autonome.
“Pasuria e kombeve” paraqet përpjekjen e parë serioze për të ndarë ekonominë politike nga disiplinat përkatëse të teorisë së politikës, etikës dhe ligjit. Është një analizë depërtuese e proceseve të prodhimit dhe shpërndarjes së pasurisë ekonomike; Smith tregon se burimet kryesore të të gjitha të ardhurave qëndrojnë tek puna (në pjesën e punëtorëve prodhues në popullsinë e përgjithshme) dhe në nivelin e produktivitetit të kësaj.
Teza kryesore është se puna – dhe për rrjedhojë kapitali që rrit produktivitetin – përdoret në mënyrën më të mirë në kushte të ndërhyrjes publike dhe tregtisë së lirë. Për të shpjeguar këtë tezë Smith përdor metaforën e famshme të “dorës së padukshme”: secili individ, duke ndjekur avantazhin e tij, shtyhet – ashtu si një dorë e padukshme – për të punuar për të mirën e të gjithë komunitetit. Çdo ndërhyrje në konkurrencën e lirë nga qeveria prandaj është pothuajse e dëmshme.
Në 1778 Smith u emërua komisioner doganor dhe u transferua në Edinburgh. Përkundër faktit se ai punon shumë, ai gjen kohën që t’i kushtohet rishikimit të “Pasurisë së Kombeve” dhe rishikimit – shumë të përpunuar – të “Teorisë së ndjenjave morale”.
Ai vdiq në 17 korrik 1790, duke lënë udhëzime të sakta për miqtë e tij për të djegur shumicën e shkrimeve të tij./Elida Buçpapaj
Komentet