Përfaqësuesi i posaçëm i Bashkimit Evropian për dialogun Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak, ka thënë se ua ka kujtuar Prishtinës dhe Beogradit, të martën në Bruksel, se normalizimi i marrëdhënieve nënkupton integrim në BE, dhe se dy proceset janë të ndërlidhura me njëri-tjetrin.

Lajçak ka thënë se me kryenegociatorin e Kosovës, Besnik Bislimi, dhe me atë të Serbisë, Petar Petkoviq, kanë diskutuar për hapat drejt zbatimit të Marrëveshjes së Ohrit, teksa ka përmendur “shtensionimin, përgjegjësinë për sulmet e 2023-tës, riintegrimin e serbëve të Kosovës, themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, njohjen e dokumenteve dhe simboleve të Kosovës”.

Deklaratat e Lajçakut erdhën një ditë pasi Kosova dhe Serbia përmbyllën me sukses negociatat për zbatimin e Deklaratës së vitit 2023 për Personat e Zhdukur gjatë luftës në Kosovë.

Lajçak ka thënë se dakordimi për zbatimin e Deklaratës për të pagjeturit ishte “një hap i rëndësishëm që përfundimisht do të sjellë një përmbyllje për familjet”.

Sipas Kryqit të Kuq, në Kosovë janë ende 1.612 persona të pagjetur nga lufta.

Emisari evropian ka paralajmëruar se Brukseli së shpejti do të jetë mikpritës i takimit të parë të një Komisioni të Përbashkët, ndërkaq Bislimi ka thënë se ky komision do të fillojë të merret me çështjet që i takojnë nga janari i 2025-tës.

Kosova dhe Serbia arritën marrëveshje më 2023 për Deklaratën e përbashkët për personat e zhdukur, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian.

Zotimet që u bënë me këtë deklaratë, përfshijnë: qasje të plotë në informacione të besueshme, mes tyre edhe ato me status të klasifikuar; vënie në dispozicion të të gjitha dokumenteve me rëndësi për përcaktimin e fatit të personave të zhdukur, si dhe punë të përbashkët përmes një komisioni të kryesuar nga Bashkimi Evropian.

Por, deri tani, asnjë prej këtyre nuk është realizuar në praktikë. REL

Kancelari Olaf Scholz humbi votë-besimin në parlamentin gjerman të hënën, duke e çuar shtetin me popullsinë më të madhe dhe ekonominë më të madhe të Bashkimit Evropian drejt zgjedhjeve të parakohshme në muajin shkurt.

Kancelarin Schulz e mbështetën vetëm 207 nga 733 ligjvënësit e dhomës së ulët të Bundestagut, ndërsa kundër votuan 394 ligjvënës dhe abstenuan 116 të tjerë. Për t’i mbijetuar një votë-besimi, kancelari gjerman duhet të kishte marrë të paktën 367 vota.

Kancelari Scholz humbi shumicën në parlament, pasi koalicioni i tij jopopullor u shpërbë në 6 nëntor, pasi ai shkarkoi ministrin e financave për shkak të një mosmarrëveshjeje mbi buxhetin. Udhëheqësit e disa partive kryesore ranë dakord më pas që zgjedhjet parlamentare të mbahen më 23 shkurt, shtatë muaj më herët se ç’ishte planifikuar fillimisht.

Mocioni i sotëm i ishte i nevojshëm pasi kushtetuta gjermane e hartuar pas Luftës së Dytë Botërore nuk ia lejon Bundestagut të vetëshpërndahet. Tashmë duhet të vendosë Presidenti Frank-Walter Steinmeier nëse duhet të shpërndahet parlamenti dhe të mbahen zgjedhjet e reja.

Presidenti Steinmeier ka 21 ditë afat për të vendosur dhe pritet sidoqoftë që ta marrë vendimin përpara Krishtlindjes. Zgjedhjet duhet të mbahen brenda 60 ditëve pas shpërndarjes së parlamentit.

Në praktikë, fushata elektorale ka filluar tashmë dhe debatet e së hënës që zgjatën tre orë e reflektuan këtë fakt.

Çfarë thonë palët politike?

Zoti Scholz, social-demokrat i qendrës së majtë, u tha ligjvënësve se zgjedhjet do të përcaktojnë nëse “ne, si një vend i fortë, do të guxojmë të investojmë në të ardhmen tonë; a kemi besim tek vetja dhe vendi ynë, apo vëmë në rrezik të ardhmen tonë? A vendosim në rrezik kohezionin dhe begatinë tonë duke vonuar investime që duhet të ishin bërë prej kohësh?”.

Apeli i zotit Schulz për votuesit përfshin premtimin për “të modernizuar” rregullat e rrepta, të vetë-imponuara të Gjermanisë për borxhin kombëtar, për rritjen e pagës minimale dhe për uljen e taksës mbi ushqimet.

Rivali nga qendra e djathtë, Friedrich Merz u përgjigj se “po e lini vendin në një nga krizat më të mëdha ekonomike në historinë e pasluftës”.

“Qëndron këtu dhe flet sikur gjithçka të ishte në rregull, se duhet të rrisim borxhin në kurriz të brezit të ardhshëm, le të harxhojmë paratë dhe fjala ‘konkurencë’ e ekonomisë gjermane nuk figuroi as edhe një herë gjatë fjalimit që mbajte sot”, tha zoti Merz.

Kancelari tha se Gjermania është vendi evropian që furnizon me më shumë armatime Ukrainën dhe se ai dëshiron që kjo të vazhdojë, por nënvizoi këmbënguljen e tij për të mos dërguar raketa me vetëdrejtim Taurus, që kanë rreze të gjatë veprimi, për shkak të shqetësimeve për një përshkallëzim të luftës me Rusinë, apo një dërgim të mundshëm të forcave gjermane në konflikt. “Nuk do të bëjmë asgjë që rrezikon sigurinë tonë”, tha ai.

Zoti Merz, i cili ka qenë i hapur ndaj mundësisë së dërgimit të raketave me rreze të gjatë veprimi, tha se “nuk na nevojiten leksione për luftën dhe paqen” nga partia e zotit Scholz. Ai tha, megjithatë, se rivalët politikë në Berlin janë të bashkuar në një “vullnet absolut për të bërë gjithçka në mënyrë që kjo luftë në Ukrainë të përfundojë sa më shpejt që të jetë e mundur”.

Cilat janë shanset e tyre?

Anketimet tregojnë se partia e Kancelarit Scholz mbetet shumë pas bllokut kryesor opozitar të zotit Merz, i quajtur Union, i cili kryeson. Zëvendëskancelari Robert Habeck i ambientalistëve të Partisë së Gjelbër, partneri i mbetur në qeverinë e zotit Scholz, po bën gjithashtu ofertë për postin e lartë – megjithëse partia e tij është më mbrapa.

Alternativa e ekstremit të djathtë për Gjermaninë, e cila ka nivel të fortë mbështetjeje në anketime, ka emëruar zonjën Alice Weidel si kandidate të saj për kancelare, por nuk ekziston ndonjë shans për ta marrë këtë detyrë, sepse partitë e tjera refuzojnë të punojnë me të.

Sistemi zgjedhor i Gjermanisë prodhon tradicionalisht koalicione dhe anketimet tregojnë se asnjë parti nuk është afër shumicës absolute. Zgjedhjet pritet të pasohen nga javë të tëra negociatash për të formuar një qeveri të re.

Mocionet e besimit janë të rralla në Gjermani, një vend me 83 milionë banorë që vlerëson stabilitetin. Kjo ishte vetëm hera e gjashtë në historinë e saj të pasluftës që një kancelar bën vetë thirrje për një mocion të tillë.

Hera e fundit ishte në vitin 2005, kur kancelari i atëhershëm Gerhard Schröder mundësoi zgjedhje të parakohshme, që u fituan ngushtë nga sfiduesja e qendrës së djathtë, Angela Merkel.

Një tren rus i nisur nga Krimea për të furnizuar me naftë forcat ushtarake të Moskës në Zaporizhzzhia, është hedhur në erë nga ukrainasit.

Treni që transportonte 40 cisterna me naftë është sabotuar falë një operacionit të Inteligjencës ukrainase (SBU)) dhe ministrisë së Mbrojtjes, duke çuar kështu në zvogëlimin e kapaciteteve logjistike të ushtrisë ruse në rajonin e pushtuar.

SBU pranon se ka bashkëpunuar me grupin kolaboracionist Tavria për të shënjestruar trenin rus. Operacioni filloi në afërsi të fshatit Oleksiyivka në qarkun Bilmatsky, kur SBU-ja ukrainase sabotoi binarët e trenit.

Kjo bëri që treni të del nga shinat dhe rezervuarët me naftë u përfshinë nga zjarri pas kësaj. Ndërkohë grupi Tavria përdori sistemin raketor amerikan HIMARS për të goditur me precizion rusët, duke shkatërruar lokomotivën dhe binarët, duke garantuar që nafta të mos arrinte në destinacion.

Sulmi jo vetëm që shkatërroi rezervuarët e naftës në tren, por edhe binarët që çonin në pjesë të tjera ku janë të shpërndarë trupat ruse, të cilat këtë fundvit po përballen me mungesë të ushqimit dhe karburantit. bw

Investigimi i një jave më parë në resortin me pesë yje në Shëngjin, atje ku janë akomoduar rreth 100 agjentë të policisë dhe karabinierisë, shkaktoi një tërmet të vërtetë në jetën politike italiane, ndërkohë që mediat kryesore të vendit fqinj, i hapën faqet e para me këtë argument që ka zemëruar jo pak italianë.

La Repubblica, La Stampa, La Gazzetta del Mezzogiorno, Dagospia, L’unitá, Domani, Il Secolo Decimo Nono, La Sicilia… e shumë media të tjera të gadishullit apenin, i bënë jehonë kësaj historie.

Po çfarë kishte ndodhur në resortin në fjalë, që shkaktoi kaq reaksion në Itali?

Për të kuptuar se çfarë po ndodh brenda resortit, ne u hoqëm si turiste të strukturës mikpritëse të italianëve, dhe ajo që mësuan në orët e qëndrimit aty, ishte që këta agjentë që kishin ardhur për të mbikqyrur kampin e refugjatëve të Gjadrit, dhe qendrën e pritjes së Shëngjinit, në realitet po bënin turistin me paratë e taksapaguesve italianë.

Pas shpërndarjes së kësaj historie në mediat italianë, reagimet nga politika ishin të menjëhershme.

Eli Shlejn, sekretarja e Partisë Demokratike, do të shkruante në rrjetet e saj sociale për këtë skandal.

Reagime të ashpra erdhën nga pjesa më e madhe e spektrit të majtë në Itali.

Ndërkohë, për të kuptuar më shumë se çfarë po ndodh në vendin mik pas këtij skandali, Piranja Luela Gaxhja realizoi një interviste me dy prej drejtuesve më autoritarë të opozitës italiane.

Matteo Renzi, ish kryeministër, aktualisht lider i Italia Viva, dhe Roberto Maxhi, sekretar i Piu Europa, të dy shumë kritikë ndaj marrëveshjes Rama Meloni për emigrantët.

Deputeti Maxhi u bë i njohur në Shqipëri pas kësaj përplasje me gardën në hyrje të kampit të Gjadrit. Agjentët nuk e kursyen aspak politikanin italian dhe ishte kryeministrja Meloni e cila evitoi një incident diplomatik

Deputeti Maxhi e konsideron të papreçedent sulmin e kryeministres Meloni ndaj gjykatave, madje një rrezik për demokracinë.

Ndërsa lideri i italia Viva Matteo Renzi ka provuar diçka mes qeshjes ironike dhe zemërimit, pasi ka parë investigimin tonë për agjentët italianë në Shëngjin.

Kjo qasje qe sipas Renzit është tipike e një influencerje, shoqërohet edhe me një lloj insistimi, pavarësisht nëse është apo jo e gabuar.

Ky propozim i një senatori me peshë në politikën italiane siç është Matteo Renzi, mund të zërë vërtetë të papërgatitur dy kryeministrat Rama dhe Meloni, por pas këtij operacioni të cilin ne e kemi quajtur një dështim me sukses, kjo ndoshta është zgjidhja më e mirë për të shpëtuar së pari fytyrën e tyre, dhe së dyti gati 1 miliard euro të taksapaguesve italianë, mes të cilëve edhe mbi 500 mijë shqiptarë. Por sa do të jetë dakord zoti Rama me këtë tezë që sapo u hodh nga një eksponent i së majtës italiane? sn

Presidenti francez, Emmanuel Macron, e ka emëruar të premten politikanin e qendrës, François Bayroun si kryeministër të ri, ka thënë Pallati Elysee, vetëm një javë pas rënies së Qeverisë paraprake.

Të mërkurën e kaluar, opozita e ka rrëzuar Qeverinë e ish-kryeministrit konservator, Michel Barnier, për shkak të mospajtimeve për buxhetin, ndonëse ka qenë vetëm tre muaj në zyrë.

Franca është në ngërç politik pasi zgjedhjet e mbajtura në qershor dhe korrik nuk kanë prodhuar ndonjë rezultat të qartë.

Ndërkohë, shteti është duke u përballur me situatë kritike në ekonomi, sidomos për shkak të rritjes së borxhit publik dhe deficitit të madh buxhetor.

Partitë opozitare kanë kërkuar edhe dorëheqjen e Macronit në gjithë këtë krizë ekonomike dhe politike, pasi buxheti për vitin 2025 ende nuk është miratuar.

Por Macroni ka refuzuar të japë dorëheqje. REL

Forcat ruse vazhdojnë t’i afrohen qytetit strategjik në lindje të Ukrainës, Pokrovsk, derisa përpjekjet diplomatike janë rritur për t’i dhënë fund luftës më të madhe në Evropë ndër dekada.

Sipas platformës online të hartave të luftës, Deep State, trupat ruse janë afruar 3 kilometra pranë pjesës lindore të Pokrovskut, i cili është kryqëzim kyç për Ukrainën, si dhe furnizuesi i vetëm i brendshëm i vendit për koks.

“Duhet të ndërmerren vendime jokonvencionale për ta zgjatur qëndresën e mbrojtjes sonë dhe për ta shkatërruar më shumë pushtuesin”, tha gjenerali Oleksandr Syrskiy, kryekomandanti i Ukrainës.

“Luftë jashtëzakonisht e ashpër në fushëbeteja. Rusët po i përdorin të gjitha forcat në përpjekje për ta thyer mbrojtjen tonë”, shkroi ai në Facebook.

Kjo zonë prej muajsh është dëshmitare e disa prej beteja më të ashpra nga fillimi i pushtimit të plotë të Ukrainës prej Rusisë.

Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, i cili vizitoi vijat e frontit në rajonin e Zaporizhjas të enjten, ka kërkuar përforcime, pasi duket se pozicionet ukrainase po hasin në vështirësi për ta përballuar përparësinë e Rusisë në ushtarë.

Duke folur për Radion Evropa e Lirë, Serhiy Filimonov, komandanti i batalionit të 108-të “Da Vinci Wolves”, paralajmëroi se arsyeja kryesore e humbjeve derisa Rusia po çan përpara drejt Pokrovskut, janë “detyrat joreale” për trupat në këtë rajon, duke marrë parasysh numrin e ushtarëve të tyre.

Luftimet në fushëbeteja janë ashpërsuar pasi të dyja palët janë duke synuar t’i përforcojnë pozicionet e tyre, pasi ka shenja për një armëpushim të mundshëm dhe për bisedime për paqe në muajt në vijim.

Vrulli diplomatik

Ministrat e Jashtëm të Francës, Gjermanisë dhe Polonisë u takuan në Berlin të enjten për të biseduar rreth ndihmës për Ukrainën, ndërsa kryeministri polak, Donald Tusk, vendi i të cilit është mbështetës i fortë i Ukrainës fqinje, e priti presidentin francez, Emmanuel Macron, në një takim në Varshavë për të biseduar për hapat pas luftës.

Liderët nga e gjithë Evropa po përpiqen t’ia dëshmojnë presidentit të zgjedhur të SHBA-së, Donald Trump, i cili do ta marrë detyrën më 20 janar, se ata janë të gatshëm ta bartin barrën që u takon për t’i dhënë fund luftës pothuajse trivjeçare në Ukrainë.

Trump ka pohuar se ai mund t’i japë fund luftës për 24 orë, duke ngjallur shqetësim se ai mund ta detyrojë Ukrainën t’i dorëzojë territor Rusisë, duke e rrezikuar sigurinë e BE-së.

Në një Deklaratë të ashtuquajtur “Deklarata e Berlinit”, ministrat e Jashtëm të Gjermanisë, Francës, Polonisë, Italisë, Spanjës dhe Mbretërisë së Bashkuar, si dhe shefja e politikës së jashtme të BE-së, Kaja Kallas, nënvizuan mbështetjen e tyre të vazhdueshme për Kievin.

“Ne jemi të përkushtuar për t’i siguruar Ukrainës garanci të palëkundshme të sigurisë, duke përfshirë mbështetje afatgjate ushtarake dhe financiare”, tha deklarata.

Takimi në Berlin u organizua nga ministrja e Jashtme e Gjermanisë, Annalena Baerbock.

Pas takimit me Macronin, Tusk tha se Polonia nuk ka plane për të dërguar trupa në Ukrainë.

Një media polake raportoi në prag të takimit se Tusk dhe Macron do të diskutonin mundësinë e dërgimit të një force paqeruajtëse evropiane prej 40.000 ushtarësh në Ukrainë.

Zelensky ka kërkuar vazhdimisht garanci të forta sigurie, përfshirë anëtarësimin në NATO, duke thënë se ndryshe nuk mund ta ndalesh Rusisë nga kryerja e pushtimeve të tjera.

Tusk dhe Macron, të cilët u takuan para mbledhjes së ministrave të BE-së, riafirmuan se çdo marrëveshje paqeje në Ukrainë duhet të përfshijë ukrainasit.

“Ne do të punojmë me Francën për një zgjidhje që do të mbrojë mbi të gjitha Evropën dhe Ukrainën”, tha Tusk.

Kryeministri polak tha dy ditë më parë se bisedimet për paqen mund të fillojnë “në dimër”. REL

Zyra e Prokurorit të Specializuar në Hagë ka njoftuar të martën se ish-eprori i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Haxhi Shala, dhe Sabit Januzi kanë pranuar akuzën për frikësimin e një dëshmitari dhe pengimin e drejtësisë, në marrëveshje me këtë zyrë për pranimin e fajësisë.

“Të pandehurit janë akuzuar për frikësim gjatë procedurave penale dhe pengim të personave zyrtarë në kryerjen e detyrave zyrtare”, thuhet në njoftim.

Në një reagim lidhur me marrëveshjet, Prokurorja e Specializuar, Kimberly West, ka deklaruar se “arritja e zyrës sonë për t’i përfunduar këto marrëveshje është dëshmi e forcës së hetimeve tona lidhur me çështjet e frikësimit dhe pengimit të drejtësisë”.

Dhomat e Specializuara, po ashtu, konfirmuan këto dy marrëveshje për pranimin e fajësisë, ku “secila bazohet në ‘faktet e pranuara’, me çka të akuzuarit pranojnë se disa fakte të paraqitura në aktakuzë do të vërtetoheshin jashtë dyshimit të arsyeshëm dhe janë të vërteta dhe sakta”.

Sipas tyre, “Rregullorja e procedurës dhe e provave para Dhomave të Specializuara të Kosovës lejon që Prokurori i Specializuar dhe mbrojtja të arrijnë marrëveshje për pranimin e fajësisë, e cila duhet të miratohet nga trupi gjykues para se të hyjë në fuqi”.

“Trupi gjykues, aktualisht, është duke i shqyrtuar marrëveshjet për pranimin e fajësisë në këtë çështje gjyqësore”, thuhet në komunikatën e Dhomave të Specializuara.

Seanca për marrëveshjet për pranimin e fajësisë është caktuar më 18 dhjetor.

Gjyqi ndaj Shalës dhe Januzit, së bashku me Ismet Bahtijarin, ishte planifikuar të hapej më 14 nëntor 2024. Në vendimin për caktimin e seancës së nesërme për këtë çështje, thuhet se marrëveshja për pranimin e fajësisë e lidhur ndërmjet ZPS-së dhe z. Bahtijari nuk i përmbush kërkesat.

Aktakuza kundër Haxhi Shalës u konfirmua më 4 dhjetor 2023 nga gjykatësi i procedurës paraprake. Ai u arrestua më 11 dhjetor 2023, dhe një ditë më vonë u transferua në qendrën e paraburgimit në Hagë.

Prokuroria në Hagë e ka ngarkuar Shalën me aktakuzë me tri pika: tentativë për pengimin e personave zyrtarë në kryerjen e detyrave zyrtare përmes kërcënimit të rëndë, tentim për pengimin e personave zyrtarë në kryerjen e detyrave zyrtare përmes pjesëmarrjes në veprimin e përbashkët të një grupi dhe për frikësim gjatë procedurës penale.

Sipas aktakuzës, në periudhën midis 5 dhe 12 prillit 2023, Shala, bashkë me Sabit Januzin dhe Ismet Bahtijarin (të dy të akuzuar nga Specialja), kontaktuan një dëshmitar.

Aktakuza thotë se ata, veçmas, takuan dëshmitarin, në dy raste, “për ta nxitur atë që të tërhiqte dëshminë, ose të mos jepte dëshmi në proceset zyrtare para Dhomave të Specializuara të Kosovës, ndër të cilat përmes kërcënimit të rëndë apo premtimit për përfitime”.

Më 15 dhjetor 2023, Shala ishte deklaruar i pafajshëm për pikat me të cilat e akuzon prokuroria në Hagë.

Ismet Bahtjari dhe Sabit Januzi u arrestuan më 5 tetor 2023 në bazë të një urdhërarresti të lëshuar nga Dhomat e Specializuara të Kosovës (DHSK).

Prokuroria, në dhjetor të vitit të kaluar, kishte propozuar që çështja Januzi dhe Bahtijari të bashkohej me çështjen Shala në një gjykim të vetëm.

Dhomat e Specializuara të Kosovës deri më tani kanë shpallur dy aktgjykime për pengim në administrim të drejtësisë.

Dy ish-figura të Organizatës së Veteranëve të UÇK-së, Hysni Gucati dhe Nasim Haradinaj, janë dënuar për pengimin e drejtësisë deri tani.

Ndërkaq, më 6 dhjetor 2024 Gjykata Speciale në Hagë konfirmoi një aktakuzë të re kundër ish-presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, si dhe kundër katër personave të tjerë për vepra penale që lidhen me “pretendime për përpjekje të paligjshme për të ndikuar në dëshmitë e dëshmitarëve në gjykimin e krimeve të luftës Thaçi dhe të tjerët”.

Dhomat e Specializuara të Kosovës thanë se aktakuza u konfirmua kundër Hashim Thaçit, ish-ministrit të Drejtësisë, Hajredin Kuçi, ish-shefit të Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë, Bashkim Smakaj, ish-kryetarit të Malishevës, Isni Kilaj, dhe Fadil Fazliut.

Ndërkohë, Specialja ka shqiptuar edhe dy aktgjykime për krime lufte.

Gjykata Speciale u themelua në vitin 2015 nga Kuvendi i Kosovës dhe është pjesë e sistemit gjyqësor të Kosovës, por vepron me personel ndërkombëtar dhe ka selinë në Hagë.

Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Specializuar hetojnë krimet e pretenduara të pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të kryera kundër pakicave etnike dhe rivalëve politikë që nga janari i vitit 1998 deri në dhjetor të vitit 2000.

Aktualisht, në Dhomat e Specializuara janë duke u zhvilluar disa raste gjyqësore, përfshirë edhe rasti ndaj ish-krerëve të UÇK-së – Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi dhe Rexhep Selimi – që akuzohen për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit. REL

Zëvendëskryeministri dhe ministri i Mbrojtjes i Republikës së Kroacisë, Ivan Anushiq, ka takuar dje komandantin e KFOR-it, gjeneralmajor Enrique Barduani, në selinë e Filmit City në Prishtinë.

Me atë rast, zëvendëskryeministri Anushiq ka vizituar kontingjentin kroat të dislokuar në kuadër të KFOR-it

Siç thuhet në njoftimin e KFOR-it, gjatë takimit Barduani dhe Anushiq kanë diskutuar për tema të ndryshme, duke përfshirë mbështetjen e përpjekjeve të bashkësisë ndërkombëtare për të arritur sigurinë e përhershme në Kosovë dhe stabilitetin rajonal.

Barduani e uroi Anushiqin për pjesëmarrjen afatgjatë të Kroacisë në KFOR dhe stabilitetin rajonal. sn

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, nuk është paraqitur sot në Prokurorinë Speciale për të dëshmuar, pasi që i njëjti ndodhet jashtë vendit.

Lidhur me mosparaqitjen e tij, për Klan Kosova ka folur zëdhënësi i qeverisë, Përparim Kryeziu, i cili ka thënë se Prokuroria Speciale ka qenë e njoftuar, raporton Klankosova.tv.

Megjithatë, Kryeziu thotë se kryeministri ka shprehur gatishmërinë t’i mirëpres prokurorët e rastit në zyrën e tij në një ditë dhe orë të dakorduar.

“Prokuroria Speciale, përkatësisht prokurorët e rastit janë njoftuar se për shkak që kryeministri është jashtë vendit me agjendë të konfirmuar kohë më parë, ai nuk mund të jetë i pranishëm sot sipas ftesës së prokurorisë. Megjithëkëtë, kryeministri Kurti ka shprehur gatishmërinë t’i mirëpres prokurorët e rastit në zyrën e tij në një ditë dhe orë të dakorduar nga të dy palët për të përmbushur kërkesën e dalë nga ftesa e prokurorisë”, ka thënë Kryeziu, njofton Klankosova.tv.

Qeveria ka përzgjedhur tashmë kompaninë, e cila do ta ndërtojë fabrikën e municionit, kanë bërë të ditur për KOHËN burime në Ministrinë e Mbrojtjes.

Sipas këtyre burimeve, kompania turke me të cilën në fillim të javës do të nënshkruhet marrëveshja, është “Makine ve Kimya Endüstrisi” (MKE).

Ajo do të jetë përgjegjëse për ta ngritur gjithë fabrikën.

“Faza e parë që duhet të kryhet brenda dy vitesh, nënkupton që fabrika të nisë të prodhojë dy lloje municionesh. Njëri do të jetë i kalibrit 5.56 mm dhe tjetri 7.62 mm. Marrëveshja do të përfshijë edhe dizajnimin e fluturakeve pa pilotë”, ka thënë ky burim.

Sipas këtij burimi, në emër të Qeverisë, marrëveshjen me MKE-në do ta nënshkruajë kryeministri Albin Kurti.

Muajin e shkuar, Qeveria e themeloi Komisionin Ndërministror për qëllim të vlerësimit dhe nisjes së procedurave dhe negociatave lidhur me hapjen e fabrikës për prodhimin e municionit dhe për laborator mbi dizajnimin e fluturakeve pa pilotë.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, nuk është paraqitur për intervistim në Prokurorinë Speciale, ku ka qenë i ftuar të dëshmojë në cilësinë e dëshmitarit në një rast penal.

Zëdhënësja e Prokurorisë Speciale, Liridona Kozmaqi, ka thënë se nga Kryeministria janë njoftuar se Kurti është në udhëtim jashtë vendit dhe e ka të pamundur të paraqitet.

Ajo ka shtuar se konform ligjit në fuqi, Prokuroria do ta përgatisë një ftesë tjetër për Kurtin.

“Prokuroria Speciale përmes thirrjes së rregullt e ka ftuar kryeministrin Albin Kurti për intervistim në cilësinë e dëshmitarit në një rast penal që kjo prokurori e ka në hetim. Sot nga kabineti i kryeministrit Kurti, Prokuroria Speciale është informuar se kryeministri Kurti gjendet në udhëtim jashtë vendit dhe e ka të pamundur të paraqitet. Prokuroria Speciale konform legjislacionit në fuqi do ta përgatisë një ftesë tjetër për kryeministrin Kurti, për një datë tjetër. Ende nuk është vendosur data për ftesën tjetër”, ka thënë Kozmaqi.

Kryeministri Kurti ishte ftuar nga Prokurorinë Speciale të paraqitet sot në orën 09:30 në cilësinë e dëshmitarit.

Prokuroria Speciale nuk ka treguar se për cilin rast është ftuar të dëshmojë kryeministri. sn

Prokuroria Speciale e Kosovës ka ngritur aktakuzë kundër tetë të pandehurve nën dyshimet për kryerje të veprave penale, “falsifikim i dokumenteve” dhe “shpëlarje të parave”.

Sipas njoftimit të Prokurorisë, të bërë publik më 13 dhjetor, aktakuza është ngritur ndaj personave fizikë, me inicialet; E.M, K.A, E.LL, K.LL dhe I.L, si dhe subjekteve juridike: “M…”, “AHK” dhe “QKK”.

Radio Evropa e Lirë i ka kërkuar Prokurorisë dhe Gjykatës Themelore më shumë hollësi për aktakuzën, si dhe qasje në të, por nuk ka marrë përgjigje.

Mediat lokale në Kosovë, përfshirë mediumin e specializuar për fushën e sundimit të ligjit në Kosovë, Betimi për Drejtësi – që ka thënë se ka siguruar aktakuzën – kanë raportuar se aktakuza është ngritur kundër Ekrem Llukës, në cilësinë e pronarit të Qendrës Kardiake të Kosovës, ndaj Korab Llukës, Klodian Allajbeut, si pronar i Spitalit Amerikan në Kosovë, ndaj Igli Larashit, dhe pronares së Medbrad KS, Edlira Malaj.

Ekrem Lluka dhe Klodian Allajbeu janë edhe pronarë të disa mediave në Kosovë.

Aktakuzë është ngritur edhe ndaj Qendrës Kardiake të Kosovës, Spitalit Amerikan dhe Medbrand KS, si subjekte juridike.

Sipas raportimeve të Betimit për Drejtësi bëhet fjalë për shitblerje në vlerë të miliona eurove në emër të kompanive që nuk kanë qenë të regjistruara.

Radio Evropa e Lirë ka tentuar të kontaktojë Ekrem Llukën si dhe Spitalin Amerikan në Kosovë, por nuk kanë qenë të qasshëm për koment.

Sipas Agjencisë së Regjistrimit të Bizneseve në Kosovë, Medbrand KS, është kompani në pronësi të Alaudin dhe Rigers Malajt.

Radio Evropa e Lirë e ka pasur të pamundur t’i kontaktojë të dy deri në publikimin e këtij materali.

Grupi Dukagjini ka deklaruar pafajësi të plotë për njërën prej kompanive të veta, si referencë për Qendrën Kardiake të Kosovës.

Përmes një postimi në Facebook, Grupi Dukagjini ka thënë se aktakuzën nuk e ka pranuar ende.

“Aty [në gjykatë] do të dëshmojmë jo vetëm pafajësinë e kompanisë tonë bijë dhe drejtuesve të vet, por edhe persekutimin personal dhe të kundërligjshëm të cilit i janë nënshtruar gjatë tre viteve të hetimit të kësaj çështjeje”.

Spitali Amerikan ka thënë për media tjera në Kosovë se avokatët do të kërkojnë të hënën aktakuzën dhe do të dëshmojnë për pafajësinë.

Spitali Amerikan në Kosovë kishte nisur të ndërtohej më 2007 në Kosovë, pak metra larg Qendrës Klinike Universitare të Kosovës (QKUK) me leje të Kuvendit Komunal të Kosovës, por në kundërshtim me vendimin e Qeverisë së atëhershme, me të cilën ndalohej veprimtaria e institucioneve shëndetësore private në afërsi prej një kilometri e gjysmë afër atyre publike.

Më vonë është ndryshuar një nen i udhëzimit administrativ që përcaktonte distancën, dhe kështu ishte mundësuar finalizimi i punimeve.

Ky institucion ka leje për punë deri më 2025. REL

Ekaterina Trendafilova është riemëruar kryetare e Dhomave të Specializuara të Kosovës edhe për një mandat të ri katërvjeçar, njoftoi të premten gjykata.

Mandati i tanishëm i Trendafilovës do të mbaronte më 15 dhjetor. Kjo është hera e dytë që asaj i vazhdohet mandati prej se u emërua në krye të Dhomave të Specializuara të Kosovës më 2016, një vit pas themelimit të tyre.

Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Specializuar, që njihen si Gjykata Speciale, hetojnë krimet e pretenduara të pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të kryera kundër pakicave etnike dhe rivalëve politikë që nga janari i vitit 1998 deri në dhjetor të vitit 2000.

Trendafilova theksoi se e “vlerëson besimin e vazhdueshme” ndaj saj dhe se është e “bindur se Dhomave të Specializuara të Kosovës do të vazhdojnë t’i kryejnë proceset në mënyrë të shpejtë, të drejtë dhe efektive, siç kërkohet nga korniza ligjore e gjykatës”.

Javën e kaluar, Gjykata Speciale në Hagë konfirmoi një aktakuze të re kundër ish-presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, si dhe kundër ish-ministrit të Drejtësisë, Hajredin Kuçi, ish-shefit të Agjencisë së Kosovës për Inteligjencë, Bashkim Smakaj, ish-kryetarit të Malishevës, Isni Kilaj, dhe Fadil Fazliut.

Ata akuzohen për ndikim mbi dëshmitarët në një rast tjetër ku ish-presidenti Thaçi – së bashku me ish-krerëve të tjerë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Kadri Veseli, Jakup Krasniqi dhe Rexhep Selimi – janë duke u gjykuar për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, të cilat i kanë mohuar.

Dhomat e Specializuara të Kosovës deri më tani kanë shpallur dy aktgjykime për pengim në administrim të drejtësisë.

Dy ish-figura të Organizatës së Veteranëve të UÇK-së, Hysni Gucati dhe Nasim Haradinaj, dhe janë dënuar për pengimin e drejtësisë deri tani.

Ndërkohë, Specialja ka shqiptuar edhe dy aktgjykime për krime lufte.

Ish-eprori i UÇK-së, Salih Mustafa, është dënuar me 22 vjet burgim për krime lufte, ndërsa ish-pjesëtari i UÇK-së, Pjetër Shala është dënuar me 18 vjet burgim për ndalim arbitrar, torturë dhe vrasje.

Gjykata Speciale u themelua në vitin 2015 nga Kuvendi i Kosovës dhe është pjesë e sistemit gjyqësor të Kosovës, por vepron me personel ndërkombëtar dhe ka selinë në Hagë. REL

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, u ftua për dëshmi nga Prokuroria Speciale, bëri të ditur zëdhënësi i Qeverisë së tij, Përparim Kryeziu.

Përmes një shkrimi në Facebook, Kryeziu kritikoi sistemin e drejtësisë për ndërhyrje në procesin zgjedhor.

“Në zgjedhjet e kaluara kishte një vendim gjyqësor, i cili ia kishte pamundësuar [Kurtit] kandidimin në garën zgjedhore të 14 shkurtit, 2021, kurse tash, përmes kësaj ftese, po tentohet ndikimi në rezultatin e zgjedhjeve të vitit 2025”, shkroi ai pa dhënë më shumë detaje.

Radio Evropa e Lirë (REL) e pyeti se për çfarë rasti bëhet fjalë, por ai nuk u përgjigj.

Prokurorët nënshkrues të thirrjes së Kurtit për të dëshmuar, Valdet Gashi dhe Milot Krasniqi, janë prokurorë specialë nga Departamenti për hetimin e Korrupsionit dhe Krimit Financiar.

REL-i e ka pyetur Prokurorinë Speciale në lidhje me këtë rast, por nuk ka marrë përgjigje të menjëhershme.

Zgjedhjet parlamentare në Kosovë do të mbahen më 9 shkurt të vitit të ardhshëm.

Në zgjedhjet paraprake, më 2021, Kurtit nuk iu lejua të kandidonte për deputet, pasi Gjykata Kushtetuese nxori vendim që kandidatët, të cilët në tre vjetët e fundit kishin vendim gjykate të formës së prerë, nuk mund të garojnë.

Kurti kishte një dënim të tillë, për shkak të trazirave që ndodhën në Kuvendin e Kosovës derisa ai ishte në opozitë.

Si kryeministër, Kurti në disa raste ka kritikuar sistemin e drejtësisë, duke thënë se është joefikas dhe i ngadaltë. REL

Gjykata Kushtetuese e Maqedonisë së Veriut ka vendosur të shtyjë seancën për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Ligjit për përdorimin e gjuhëve për një datë të pacaktuar.

Në këtë seancë, për të cilën do të vendoset se kur do të mbahet, pritet të marrin pjesë ekspertë të fushës dhe përfaqësues të partive politike, të cilët do të paraqesin argumentet e tyre lidhur me kontestimin e Ligjit për gjuhët.

Propozimi për shtyrjen e seancës u bë nga gjykatësja e Gjykatës Kushtetuese, Elizabeta Dukovska, e cila është përgjegjëse për këtë çështje. Kundër këtij vendimi ishte gjykatësja Dobrilla Kacarska, e cila e theksoi se gjykata duhet të jetë ajo që jep fjalën përfundimtare.

Ligji për gjuhët parasheh përdorim të zgjeruar të gjuhës shqipe dhe e përmend atë në mënyrë specifike në nenin 2.

Në hapjen e seancës të mërkurën, gjykatësi Fatmir Skënderi propozoi shtyrjen e seancës për dy javë, me qëllim që të sigurohej prania e dy gjykatësve shqiptarë dhe plotësimi i përbërjes së gjykatës. Propozimi u hodh poshtë me votim, dhe pas kësaj gjykatësi Skënderi lëshoi seancën.

Seanca e së mërkurës filloi me mungesën e dy gjykatësve shqiptarë, Osman Kadriu dhe Naser Ajdari, që bojkotuan procesin.

Nëpërmjet bojkotit, Kadriu dhe Ajdari synojnë të bllokojnë nisjen e procedurës për këtë ligj. Kjo lidhet me një konkluzion të miratuar nga Gjykata Kushtetuese gjatë viteve 2022 dhe 2023, që kërkon pjesëmarrjen unanime të të gjithë anëtarëve për procedurat që kanë të bëjnë me Ligjin për gjuhët, Marrëveshjen e Prespës dhe Ligjin për komunikime elektronike.

Bojkotin nga ana e gjyqtarëve shqiptarë e kishte përmendur më herët, Izet Mexhiti, zëvendëskryeministër i parë i Maqedonisë së Veriut që vjen nga radhët e VLEN-it. Me këtë, sipas tij, “vendimi nuk mund të kishte legjitimitet”.

“Është prononcuar edhe kryetari që duhet të marrin pjesë të gjithë gjykatësit dhe nëse dikush mungon, atëherë nuk ka legjitimitet vendimi”, kishte thënë Mexhiti më 6 dhjetor duke siguruar se “ligji nuk do të preket”.

Ndërkohë, lideri i BDI-së, Ali Ahmeti, që udhëheq me Frontin Evropian, deklaroi para njerëzve të mbledhur se data e 11 dhjetorit 2024 i rikujton periudhën e vitit 1989, kur, sipas tij, “Millosheviqi suprimoi autonominë e Kosovës”.

“Të punojmë së bashku. Ne kurrë nuk e kemi kontestuar gjuhën apo kulturën e tyre. Gjithmonë kemi qenë përkrah tyre, duke kërkuar mënyra për të mbrojtur së bashku vlerat tona dhe ato të bashkëqytetarëve tanë maqedonas. Në fund të fundit, jetojmë nën të njëjtin qiell dhe na ngroh i njëjti diell. Ne dëshirojmë që vendi ynë të jetë në paqe dhe i integruar në Bashkimin Evropian”, tha Ahmeti, pas vendimit, duke shtuar se paqja nuk duhet të cenohet, dhe vendimet e Kushtetueses nuk duhet të merren në mënyrë të njëanshme.

BDI-ja edhe më herët ka shprehur shqetësim se nëse neni 23, paragrafi 5 i Ligjit për gjuhët abrogohet, atëherë ai mund të bëhet i pazbatueshëm.

Para Gjykatës Kushtetueses në Shkup të pranishëm janë edhe liderë të tjerë të Frontit Evropian në opozitë, si Zijadin Sela, lider i njërit fraksion të Aleancës për Shqiptarë, si dhe një numër i madh qytetarësh dhe simpatizantësh partiakë.

Çfarë është Ligji për përdorimin e gjuhëve?

Ligji për përdorimin e gjuhëve përbëhet nga 25 nene.

Ky ligj hyri në procedurë parlamentare më 5 shtator 2017. Presidenti i atëhershëm, Gjorgje Ivanov, refuzoi ta dekretonte, duke argumentuar se ligji ishte antikushtetues. Megjithatë, më 11 janar 2018, Ligji për gjuhët u miratua me 69 vota pro, pa asnjë votë kundër apo abstenim.

Opozita, e udhëhequr asokohe nga VMRO-DPMNE-ja, nuk mori pjesë në seancë.

Sikurse presidenti Ivanov, edhe opozita e cilësoi ligjin si antikushtetues.

Ndryshimet kryesore që solli ligji i ri ishin: “përdorimi i gjuhës shqipe edhe në procese gjyqësore, në bankënota dhe në uniforma policore”.

Pas miratimit, ligji u kundërshtua nga 13 iniciativa të paraqitura nga qytetarë, parti politike dhe shoqata të ndryshme. Mes këtyre ishte edhe partia më e madhe maqedonase VMRO-DPMNE, e cila në atë kohë ishte në opozitë dhe ishte angazhuar se do të bënte “korrigjime” pasi të kthehej në pushtet.

Megjithëse VMRO DPMNE-ja e kontestonte thuajse çdo aspekt, që nga mënyra e miratimit të ligjit deri te përmbajtja e tij, tani kryeministri Hristijan Mickoski, i cili vjen nga kjo parti, theksoi se “nuk do të ndodhë asgjë” dhe siguroi se situata është “nën kontroll”.

“I lus bashkëqytetarët shqiptarë, maqedonas të gjithë, të jenë të qetë. E gjithë puna është nën kontroll, gjithçka është nën kontroll, të mos lejojmë të biem pre e provokimeve të këtyre njerëzve”, deklaroi të martën Mickoski.

Më herët, ai kishte thënë se nuk po kontestohet i gjithë ligji, por “vetëm dy a tri dispozita”.

Çka po kontestohet?

“Iniciatorët kundërshtojnë tërësinë e Ligjit nga aspekti i Amendamentit V të Kushtetutës, sepse zgjeronte kornizën kushtetuese të dhënë në këtë amendament në lidhje me përdorimin e gjuhëve të komuniteteve joshumicë dhe përcaktonte barazinë e një gjuhe tjetër që flitet nga të paktën 20% e qytetarëve, me gjuhën maqedonase dhe alfabetin e saj cirilik si gjuhë zyrtare në të gjithë territorin e Republikës dhe në marrëdhëniet e saj ndërkombëtare”, thuhet në raportin përmbledhës të Gjykatës Kushtetuese për atë që është objekt i kundërshtimit të 13 nismave.

Rrjedhimisht, nenet apo pjesët e neneve për të cilat propozohet nisja e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë, janë gjithashtu pjesë e vërejtjeve të Komisionit të Venecias.

Cilat janë këto vërejtje?

Në vitin 2019, Komisioni i Venecias kishte dhënë vlerësim për Ligjin për gjuhët, duke thënë se disa dispozita të tij tejkalonin standardet ndërkombëtare për gjuhët rajonale dhe të pakicave.

Komisioni kërkoi:

Rishikimin e dispozitave për dygjuhësinë në procedurat gjyqësore, duke rekomanduar që këto përcaktime të hiqen ose të kufizohen, për shkak të vështirësive teknike dhe administrative që mund të shkaktojnë.

Masa për zbatimin efikas të kërkesave gjuhësore, bazuar në dispozitat e Ligjit të mëparshëm të vitit 2008, për të garantuar zbatueshmërinë e tyre pa krijuar konfuzione, ndonëse ai, sipas njohësve të drejtësisë, përfshinte një interpretim të ngushtë.

Revidimin e nenit 3 të Ligjit për gjuhët, i cili parashikon përdorimin e gjuhës shqipe në komunikimet institucionale dhe fusha të tjera, duke kërkuar një përcaktim më të qartë të fushës së zbatimit për të shmangur keqkuptimet dhe konfliktet në praktikë.

Akademikët shqiptarë me letër ndaj Kushtetueses

Ngjashëm sikurse 13 inicativat e lartpërmendura, mbi 250 intelektualë shqiptarë kanë nënshkruar një letër të hapur, cila i drejtohet Gjykatës Kushtetuese që të veprojë me profesionalizëm dhe jo me vendime të motivuara politikisht, sepse, siç thuhet, “vendimet arbitrare mund të sjellin pasoja të rënda në marrëdhëniet ndëretnike”.

Ata përkujtojnë se e kaluara e punës së Gjykatës Kushtetuese ka shkaktuar “tensione dhe pakënaqësi, sa herë që ka marrë vendime të njëanshme dhe arbitrare, të cilat kanë sjellë pasoja të rënda në marrëdhëniet ndëretnike dhe kanë cenuar të drejtat kombëtare të shqiptarëve për barazi dhe drejtësi, të realizuara përmes rrugëve institucionale”.

Ligji për përdorimin e gjuhëve ka pesë vjet që qëndron në sirtarët e Gjykatës Kushtetuese.

Balancuesi, tashmë i shfuqizuar, dhe Ligji i gjuhëve u përfshinë në rendin e ditës pak muaj pasi VMRO DPMNE-ja mori pushtetin në Maqedoninë e Veriut.

Në një atmosferë të tensionuar politike, gjykatësit e Gjykatës Kushtetuese të Maqedonisë së Veriut do të mblidhen të mërkurën, më 11 dhjetor, për ta shqyrtuar kushtetutshmërinë e disa dispozitave të Ligjit për gjuhët, i cili u miratua në vitin 2018 dhe hyri në fuqi një vit më vonë.

Zëvendëskryeministri i parë i Maqedonisë së Veriut, Izet Mxhiti, i cili vjen nga koalicioni shqiptar VLEN, siguroi gjatë një konference për shtyp të martën se Ligji për gjuhët “nuk do të preket”.

“Ne si VLEN thamë se ligji nuk do të preket, Gjykata Kushtetuese e vërtetoi këtë. Ka dalë dokumenti që nuk preket as Ligji për gjuhët, po as përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe. Të njëjtën e tha edhe kryeminsitri, si dhe kryetarja e shtetit”, tha Mexhiti.

Më herët, gjatë javës së kaluar, Mexhiti njoftoi se gjyqtarët shqiptarë në gjykatën Kushtetuese do ta bojkotonin seancën e 11 dhjetorit, me çka pohoi se “vendimi nuk mund të ketë legjitimitet”.

“Është prononcuar edhe kryetari që duhet të marrin pjesë të gjithë gjykatësit dhe nëse dikush mungon, atëherë nuk ka legjitimitet vendimi”, tha Mexhiti më gjashtë dhjetor.

Për cilin dokument bëhet fjalë?

Sipas një dokumenti të publikuar së fundmi, i përgatitur nga një gjyqtar kushtetues, thuhet se “Gjykata Kushtetuese nuk duhet të iniciojë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve”.

Dokumenti thekson se më 11 dhjetor nuk do të fillojë procedura për të vlerësuar kushtetutshmërinë e ligjit, pasi ai është i mbështetur në Kushtetutën e vendit.

“Përmbajtja e Ligjit të kontestuar për përdorimin e gjuhëve në tërësi ka bazën dhe arsyetimin e vet kushtetues në Amendamentin V të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut. Prandaj, besojmë se kushtetutshmëria e tij nuk mund të vihet në pikëpyetje as me këtë amendament, as me nenin 51 paragrafët 1 dhe 2, nenin 8 paragrafi 1, siç thuhet në nismë”, thuhet në dokument.

Megjithatë, dokumenti sugjeron që të iniciohet procedura për disa formulime të përgjithshme dhe dy dispozita specifike të ligjit, që lidhen me përdorimin e simboleve në monedha dhe proceset gjyqësore. Kjo nënkupton se seanca e së mërkurës nuk do të shqyrtojë kushtetutshmërinë e të gjithë ligjit, por vetëm disa dispozita.

Gjykata Kushtetuese, nga ana e saj, ka njoftuar se nuk do të komentojë shpërndarjet mediatike, besueshmërinë e dokumenteve të publikuar, si dhe deklaratat dhe reagimet politike që vijnë në prag të seancës së caktuar.

Ligji i Gjuhëve

Ligji për përdorimin e gjuhëve përbëhet nga 25 nene.

Ky ligj, hyri në procedurë parlamentare më 5 shtator 2017. Presidenti i atëhershëm, Gjorgje Ivanov, refuzoi ta dekretonte, duke argumentuar se ligji ishte antikushtetues. Megjithatë, më 11 janar 2018, ligji u miratua me 69 vota pro, pa asnjë votë kundër apo abstenim.

Opozita, e udhëhequr asokohe nga VMRO-DPMNE-ja, nuk mori pjesë në seancë.

Si presidenti Ivanov, edhe ata e cilësuan ligjin si antikushtetues.

Ligji për gjuhët parasheh përdorim të zgjeruar të gjuhës shqipe, dhe e përmend atë në mënyrë specifike në nenin 2.

Ndryshimet kryesore që solli ligji i ri ishin: “përdorimi i gjuhës shqipe edhe në procese gjyqësore, në bankënota dhe në uniforma policore”.

Pas miratimit, ligjiu kundërshtua nga 13 iniciativa të paraqitura nga qytetarë, parti politike dhe shoqata të ndryshme. Mes këtyre, edhe partia më e madhe maqedonase VMRO-DPMNE, e cila në atë kohë ishte në opozitë dhe ishte angazhuar se do të realizonte “korrigjime” pasi të kthehej në pushtet.

Megjithëse kjo parti kontestonte thuajse çdo aspekt, që nga mënyra e miratimit të ligjit deri te përmbajtja e tij.

Tani kryeministri Hristijan Mickoski, i cili vjen nga kjo parti, ka theksuar se “nuk do të ndodhë asgjë” dhe ka siguruar se situata është “nën kontroll”.

“I lus bashkëqytetarët shqiptarë, maqedonas të gjithë, të jenë të qetë, e gjithë puna është nën kontroll, gjithçka është nën kontroll të mos lejojmë të biem pre e provokimeve të këtyre njerëzve”, deklaroi të martën Mickoski.

Më herët, ai kishte thënë se nuk po kontestohet i gjithë ligji, por “vetëm dy a tri dispozita”.

Partia shqiptare Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI) të cilët po bëjnë “roje” para Gjykatës Kushtetuese, mendojnë të kundërtën.

BDI-ja ka shprehur shqetësim se nëse neni 23, paragrafi 5 i Ligjit për gjuhët abrogohet, atëherë i njëjti mund të bëhet i pazbatueshëm.

Deputeti Arbër Ademi nga BDI-ja të martën tha se “18 dispozita janë në rrezik”.

“Një presje po të ndryshojë pavarsisht kontekstit mund ta zhvlerësoi në tërësi ligjin e lërë më 18 dispozita. Lexojeni Neni 23 paragrafi 5 tentohet të abrogohet është propozim pët tu abrogu, atëherë asnjë institucion nuk do ta zbatojnë ligjin për gjuhën shqipe”, tha Arbër Ademi gjatë një debati në TV21.

Çka po kontestohet?

“Iniciatorët kundërshtojnë tërësinë e Ligjit nga aspekti i Amendamentit V të Kushtetutës sepse zgjeronte kornizën kushtetuese të dhënë në këtë amendament në lidhje me përdorimin e gjuhëve të komuniteteve jo-shumicë dhe përcaktonte barazinë e një gjuhe tjetër që flitet nga të paktën 20% e qytetarëve, me gjuhën maqedonase dhe alfabetin e saj cirilik si gjuhë zyrtare në të gjithë territorin e Republikës dhe në marrëdhëniet e saj ndërkombëtare”, thuhet në raportin përmbledhës të Gjykatës Kushtetuese për atë që është objekt i kundërshtimit të 13 nismave.

Rrjedhimisht, nenet apo pjesët e neneve për të cilat propozohet nisja e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë janë gjithashtu pjesë e vërejtjeve të Komisionit të Venecias.

Cilat janë këto vërejtje?

Në vitin 2019, Komisioni i Venecias kishte dhënë vlerësim për Ligjin e Gjuhëve, duke thënë se disa dispozita të tij tejkalonin standardet ndërkombëtare për gjuhët rajonale dhe të pakicave.

Komisioni kërkoi:

Rishikimin e dispozitave për dygjuhësinë në procedurat gjyqësore, duke rekomanduar që këto përcaktime të hiqen ose të kufizohen, për shkak të vështirësive teknike dhe administrative që mund të shkaktojnë.

Masa për zbatimin e efikas të kërkesave gjuhësore, bazuar në dispozitat e Ligjit të mëparshëm të vitit 2008, për të garantuar zbatueshmërinë e tyre pa krijuar konfuzione, ndonëse ai, sipas njohësve të drejtësisë, përfshinte një interpretim të ngushtë.

Revidimin e nenit 3 të Ligjit, i cili parashikon përdorimin e gjuhës shqipe në komunikimet institucionale dhe fusha të tjera, duke kërkuar një përcaktim më të qartë të fushës së zbatimit për të shmangur keqkuptimet dhe konfliktet në praktikë.

Çka mund të ndodhë?

Ekspert të Kushtetuteses, thonë se ajo që mund të bëjë gjykata më 11 dhjetor është ta hedhë poshtë inicativën, të vendosë të fillojë një procedurë për ligjin ose vetëm për disa dispozita, ta ndalë përkohësisht zbatimin, deri në marrjen e një vendimi përfundimtar, apo edhe ta kthejë në Kuvend për përmirësim.

Akademikët shqiptarë me letër ndaj Kushtetueses

Ngjashëm si 13 inicativat e lartëpërmendura, mbi 250 intelektualë shqiptarë kanë nënshkruar një letër të hapure, cila i drejtohet Gjykatës Kushtetueseqë të veprojë me profesionalizëm dhe jo me vendime të motivuara politikisht, sepse siç thonë, “vendimet arbitrare mund të sjellin pasoja të rënda në marrëdhëniet ndëretnike”.

Ata përkujtojnë se e kaluara e punës së Gjykatës Kushtetuese ka shkaktuar “tensione dhe pakënaqësi, sa herë që ka marrë vendime të njëanshme dhe arbitrare, të cilat kanë sjellë pasoja të rënda në marrëdhëniet ndëretnike dhe kanë cenuar të drejtat kombëtare të shqiptarëve për barazi dhe drejtësi, të realizuara përmes rrugëve institucionale”.

Ligji për përdorimin e gjuhëve ka pesë vjet që qëndron në sirtarët e Gjykatës Kushtetuese.

Balancuesi, tanimë i shfuqizuar, dhe Ligji i gjuhëve u përfshinë në rendin e ditës pak muaj pasi VMRO-DPMNE-ja mori pushtetin në Maqedoninë e Veriut. REL

Ligji për gjuhët që avancon përdorimin zyrtar të gjuhës shqipe në Republikën e Maqedonisë së Veriut do të shqyrtohet nesër në një seancë te Gjykatës Kushtetuese në orën 09:30.

Ligji i shumë përfolur muajt e fundit, për përdorimin e gjuhëve ka pesë vjet që qëndron në sirtarët e kësaj gjykate ndërsa lënda që lidhet me kundërshtimin e tij, përfshin 13 iniciativa të parashtruara nga qytetarë, parti politike dhe shoqata të ndryshme që prej vitit 2019,një vit pas miratimit, më 2018.

Para Gjykatës Kushtetuese edhe sot po qëndrojnë anëtarë të koalicionit Fronti Evropian që udhëhiqet nga Bashkimi Demokratik për Integrim në opozitë. Ata më 8 dhjetor njoftuan  nisjen e iniciativës “Roja e gjuhës”, një veprim që sipas tyre synon të ndalojë tendencat politike që minojnë Kushtetutën dhe Marrëveshjen e Ohrit. sn

Ambasadorja amerikane në Shkup, Angela Aggeler, ka paralajmëruar për herë të dytë brenda javësh se Uashingtoni po shqyrton mundësi të reja për të vendosur sanksione ndaj personave të tjerë të dyshuar për krim dhe korrupsion në Maqedoninë e Veriut.

Aggeler e bëri këtë paralajmërim të martën, një ditë pasi Departamenti amerikan i Shtetit (DASH) njoftoi se ka vendosur ish-zëvendëskryeministrin e Maqedonisë së Veriut, Artan Grubi, dhe gjykatësin e Gjykatës së Apelit, Enver Bexheti, në listën e zezë të Shteteve të Bashkuara.

“Ka një sërë sanksionesh në dispozicion nga Qeveria amerikane, siç e dini. Ka sanksione të Thesarit. Ka sanksione të zgjeruara të mundshme për anëtarët e tjerë të familjes së atyre që janë emëruar. Pra, në këtë pikë, të gjitha ato shqyrtime janë ende në proces”, tha Aggeler gjatë një konference për shtyp në Shkup.

Ajo nuk përmendi emra ose afate kohore, por shtoi se SHBA-ja do të vazhdojë t’i mbajë përgjegjës “aktorët e korruptuar”.

“[Futja në listën e zezë] e individëve që janë përfshirë në korrupsion kriminal, është një proces që vazhdon. Ka një listë shumë dinamike, në kuptimin që ajo vazhdimisht shtohet, dhe provat shqyrtohen shumë me kujdes në Uashington”, theksoi Aggeler.

Grubi, i cili ishte zëvendëskryeministër i Maqedonisë së Veriut nga radhët e Bashkimit Demokratik për Integrim (BDI) gjatë mandatit të kaluar 2020-2024, dhe gjykatësi Bexheti, sipas DASH-it, “janë përfshirë në korrupsion të madh duke pranuar ryshfet për t’i minuar proceset gjyqësore të lidhura me dënimin penal të Sasho Mijalkovit, ish-drejtorit të shërbimit sekret”.

Aggeler, në përgjigje të pyetjeve nga gazetarët, nuk dha hollësi specifike për rolin e Grubit në këtë çështjen e Mijalkovit, por theksoi se provat shqyrtohen me kujdes të veçantë para se të publikohen.

“Dhe vetëm pasi ka prova të qarta dhe të dukshme për shkelje, individët sanksinohen”, shtoi ajo.

Në listën e zezë janë përfshirë edhe anëtarët e ngushtë të familjes së Grubit.

Në një reagim në Facebook të hënën vonë, Grubi tha se u njoftua për vendimin e DASH-it nga mediat dhe e mohoi të ketë qenë i përfshirë në korrupsion.

BDI-ja tha të martën, përmes një komunikate të shkurtër, se e respekton vendimin e DASH-it për anëtarin e saj. Ajo tha “mbetet e përkushtuar ndaj bashkëpunimit strategjik me SHBA-në”.

Nga ana tjetër, zëvendëskryeministri i parë i Maqedonisë së Veriut, Izet Mexhiti, i cili është pjesë e koalicionit shqiptar VLEN në Qeveri, vlerësoi se vendimi i DASH-it për vendosjen e Artan Grubit në listën e zezë është “konfirmim për angazhimet e drejta të koalicionit”.

Mexhiti i bëri thirrje anëtarësisë së BDI-së që ta braktisin, siç e quajti ai, “anijen që po fundoset”.

Ndërkohë, partia maqedonase VMRO-DPMNE, e kryeministrit Hristijan Mickoski, e quajti sanksionimin e Grubit dhe Bexhetit “një turp të madh për shtetin”.

Lidhur me gjykatësin Enver Bexheti, VMRO-ja tha se ai mbante në sirtarë rastin e Sasho Mijalkovit, i cili, sipas saj, dëshmon për “partizimin” e gjyqësorit.

“Gjykatësit e mbështetur nga Artan Grubi dhe BDI-ja, dalëngadalë po përfundojnë në listën e zezë të SHBA-ve, së bashku me anëtarë të BDI-së”, thuhet në komunikatën e VMRO-së.

Mijalkovi është gjithashtu në listën e zezë të SHBA-së që nga viti 2022.

Ai u dënua në korrik të vitit 2022 me tri vjet burg në rastin e njohur si “Perandoria”, për akuzat për bashkim kriminal, përvetësim dhe fshehje të paligjshme të pasurisë, apo larje të parave, përkatësisht të mbi 8 milionë eurove, përmes kompanive “offshore” (kompani jashtë vendit). Përveç në rastin “Perandoria”, Mijallkov u dënua edhe për më shumë vepra tjera të rënda penale.

Gjykata Penale e Shkupit më 26 shkurt 2021 e dënoi me 12 vjet burgim për veprën penale “bashkim kriminal”, “përgjime të paligjshme” dhe “shkatërrim të pajisjeve për përgjim”.

Ai u dënua me tri vjet burg për përvetësim të paligjshëm të parcelave në malin turistik “Vodno” në Shkup, ndërsa më 8 mars 2019 me dy vjet për keqpërdorime zgjedhore.

Rasti i Sasho Mijalkovit ka bërë që gjyqësori në Maqedoninë e Veriut të jetë në shënjestër të kritikave nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara.

Vendimi i DASH-it për Grubin dhe Bexhetin erdhi rreth një muaj pasi ambasadorja amerikane në Shkup, Angela Ageler, paralajmëroi më 21 nëntor për zgjerimin e listës së zezë edhe me persona të tjetër të dyshuar për krim dhe korrupsion në Maqedoninë e Veriut.

Në listën e zezë amerikane janë edhe ish-kryeministri maqedonas Nikolla Gruevski, ish-zëvendëskryeministri Koço Angjushev, kryetari i Komunës së Strugës Ramiz Merko, biznesmeni Orce Kamçev, kryetari i Partisë Demokratike Shqiptare Menduh Thaçi, ish-deputeti Xhevat Ademi, ish-ministri i Punëve të Brendshme Lube Boshkovski dhe të tjerë. REL

Koalicioni VLEN në një deklaratë për media, kanë njoftuar se Trupi koordinues ka mbajtur mbledhje, ku, sipas tyre, është diskutuar mbi ngjarjet e fundit dhe retorikën përçarëse të opozitës, e cila, kinse në emër të mbrojtjes së gjuhës shqipe, mundohet të manipulojë opinionin publik, madje edhe me skenare të kopjuara nga Nikolla Gruevski të para 8 viteve me tenda para KSHZ-së.

“Shqiptarët le të rrinë të qetë. Gjuha shqipe do të mbrohet. Truket e BDI-së për t’u paraqitur në mënyrë të rreme si shpëtimtarë të problemeve të vetëshkaktuara nuk kalojnë. Ata morën karton të verdhë në zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare, tani është koha për kartonin e kuq. Korrupsioni mbi 20-vjeçar ka faturën e vet! Ai të

zhvesh nga çdo ndjenjë përgjegjësie dhe të bën të papërshtatshëm për mbrojtjen e vlerave kombëtare. Prandaj, nuk mundet një i korruptuar të mbrojë diçka aq të

rëndësishme sa është gjuha shqipe. Nuk mundet një parti që ka individë në lista të zeza ndërkombëtare të pretendojë se mbron kauzën shqiptare! Njëra me tjetrën nuk

shkon! Të nderuar Kjo parti së pari miratoi Ligj për gjuhët me anomali. Së dyti, e dërguan ligjin në Komisionin e Venecias, i cili e kontestoi ligjshmërinë e tri neneve kyçe.

Së treti, pasi kuptuan që do të jenë në opozitë, përmes instalimeve në Gjykatën Kushtetuese dëshiruan të shkaktojnë tensione ndëretnike për të shmangur përgjegjësinë për ish-funksionarët e tyre të korruptuar. Dhe tani, me tenda duan të paraqiten si shpëtimtarë të gjuhës shqipe. Koalicioni VLEN ka muaj që punon për heqjen e grackave dhe korrigjimin e gabimeve të regjimit të BDI-së”, kanë deklaruar nga VLEN. sn

Departamenti amerikan i Shtetit thotë se Shtetet e Bashkuara “nuk i paralajmërojnë publikisht sanksionet”.

“Shtetet e Bashkuara mbeten të përkushtuara për të penguar gjenerimin e të ardhurave të Rusisë, si dhe rrjetet e saj të prokurimit dhe financiare, që përdoren për të mbështetur luftën e saj kundër Ukrainës”, thuhet në deklaratën dhënë Radios Evropa e Lirë.

Ajo pason njoftimin e presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, se SHBA-ja do t’i vendosë sanksione ish-kompanisë shtetërore, Industria e Naftës e Serbisë (NIS), për shkak të pronësisë ruse.

Radio Evropa e Lirë nuk mori detaje konkrete as nga kompania NIS, as nga Ministria e Minierave dhe e Energjisë e Serbisë, se çfarë do të sillnin sanksionet e mundshme dhe si do t’i preknin ato qytetarët.

“Biznesi i NIS-it aktualisht zhvillohet pa pengesa dhe kompania mbetet e përqendruar në vazhdimin e realizimit të investimeve të nisura”, thuhet në përgjigjen e NIS-it për Radion Evropa e Lirë.

Ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Serbi, Christopher Hill, tha më 16 dhjetor se ai nuk mund të konfirmojë vendosjen e mundshme të sanksioneve amerikane ndaj NIS-it, por shtoi se ka “shqetësim të madh se Rusia është duke përfituar” prej se ka blerë ish-ndërmarrjen shtetërore.

Në vitin 2008, shteti i Serbisë ia shiti 51 për qind të aksioneve të kompanisë NIS kompanisë shtetërore ruse, Gazprom Neft, me një çmim prej 400 milionë eurosh, pa tender.

Millosh Zdravkoviq, ekspert i energjisë në Beograd, thotë për Radion Evropa e Lirë se është e vështirë të supozohet se për çfarë sanksionesh mund të bëhet fjalë.

“Skenari më i keq që ne analistët mund ta shohim, është të sanksionohet importi i NIS-it përmes JANAF-it. Ky do të ishte një lajm shumë i keq”, thotë Zdravkoviq.

Nafta në Serbi importohet kryesisht përmes një tubacioni të naftës me të cilin operon kompania JANAF në Kroaci. Përmes tij, nafta dërgohet në Kroaci, Hungari dhe Serbi.

Sipas raportit vjetor të Agjencisë Shtetërore të Energjisë në Serbi, për vitin 2023, gati 80 për qind e naftës në Serbi është siguruar nga importet.

Sipas të dhënave të NIS-it, kompania Gazprom Neft zotëron sot 50 për qind të kapitalit aksionar të NIS-it, Republika e Serbisë zotëron 29.87 për qind të aksioneve, ndërsa kompania Gazprom zotëron 6.15 për qind të aksioneve.

Pjesa tjetër u takon qytetarëve, punonjësve, ish-punonjësve dhe aksionarëve të tjerë më të vegjël.

Gazprom Neft është nën sanksionet evropiane dhe amerikane që nga viti 2014, për shkak të aneksimit të Gadishullit ukrainas të Krimesë nga Rusia, dhe kompanisë i është ndaluar qasja në tregjet e BE-së dhe SHBA-së.

Raporti i Agjencisë serbe të Energjisë tregon se paketat e mëparshme të sanksioneve të BE-së, për shkak të pushtimit rus të Ukrainës, kanë ndikuar në importin e naftës ruse dhe në operacionet e kompanisë NIS.

Çka u paralajmërua?

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha më 13 dhjetor se Shtetet e Bashkuara do t’i vendosin sanksione industrisë serbe të naftës “për disa ditë”.

Vuçiq tha se sanksioneve do t’u bashkohet edhe Britania e Madhe.

Ai tha se vendimi për sanksionet do të hyjë në fuqi më 1 janar, 2025, dhe se bëhet fjalë për “ndoshta sanksionet më të rënda”.

Ai, po ashtu, tha se do ta diskutojë këtë çështje me zyrtarë rusë dhe amerikanë.

“Do të bisedojmë me Rusinë për të parë nëse [pronësia] mund të ulet nën 50 për qind… ta blejmë ne një pjesë. Ose jo, nuk e di”, tha Vuçiq.

Më 14 dhjetor, ai tha se nuk e ka parë ende dokumentin zyrtar me të cilin SHBA-ja do t’i vendosë sanksione NIS-it, por se ka “një lloj konfirmimi zyrtar”.

Ai shtoi se “nuk është gati në këtë moment që të flasë për sanksionet e mundshme kundër Moskës”.

Serbia është një nga vendet e pakta kandidate për anëtarësim në BE, që nuk iu bashkua sanksioneve të Perëndimit kundër Rusisë, për shkak të pushtimit të Ukrainës.

Çka tha Departamenti i Shtetit e çka NIS-i?

Në përgjigjen e Departamentit amerikan të Shtetit për Radion Evropa e Lirë thuhet se SHBA-ja do të vazhdojë t’i marrë “masat e duhura për t’i mbajtur përgjegjës ata që mundësojnë ose përfitojnë nga lufta ilegale e Rusisë”.

Aty, po ashtu, thuhet se SHBA-ja do të vazhdojë të punojë “me vende dhe kompani në mbarë botën, për të garantuar sigurinë e furnizimit me energji dhe për të zbutur goditjet nga çmimet që ndikojnë në ekonominë globale”.

Kompania NIS nuk iu përgjigj Radios Evropa e Lirë se çfarë do të nënkuptonin sanksionet e paralajmëruara për këtë kompani, si do të ndikonin në biznesin e saj dhe nëse ka mënyra për t’i anashkaluar ato.

NIS-i tha se furnizimi i zinxhirit të pikave të karburanteve të NIS-it vazhdon në mënyrë të rregullt dhe se Rafineria e Naftës e Pançevës – pjesë e NIS-it, ku përpunohet nafta bruto – është duke funksionuar në gjendje normale dhe “duke i dërguar në treg të gjitha derivatet e nevojshme të naftës”.

NIS-i, përndryshe, zotëron më shumë se 400 pika karburanti në Serbi dhe në vendet e rajonit: Bosnje dhe Hercegovinë, Rumani dhe Bullgari.

“Kompania NIS vazhdon ta monitorojë situatën aktuale dhe t’i analizojë të gjithë skenarët e mundshëm dhe pasojat e mundshme për funksionimin e kompanisë. Aktualisht, nuk ka kufizime ligjore për aktivitetet e kompanisë dhe të partnerëve tanë”, thuhet në përgjigjen e NIS-it.

Cilat do të ishin pasojat e mundshme?

Zdravkoviq thotë se pasoja më e madhe për Serbinë do të ishte ndërprerja e furnizimit me naftë përmes JANAF-it.

“JANAF-i është kryesisht në pronësi të Republikës së Kroacisë. Kroacia është anëtare e Bashkimit Evropian dhe këto sanksione nuk duhet të ndikojnë në operacionet e një kompanie anëtare të BE-së”, thotë ai.

Zdravkoviq shton se JANAF-i do të ishte në telashe të mëdha në atë rast, sepse NIS-i është “konsumatori kryesor”.

E pyetur për sanksionet e paralajmëruara, kompania JANAF tha se NIS-i është prej kohësh partneri më i madh biznesor i JANAF-it, me të cilin ka të lidhur një “kontratë 3-vjeçare për transportin e 10 milionë tonëve naftë deri në fund të vitit 2026”.

Zdravkoviq thotë se pa këtë import, Serbia do të kishte rezerva për rreth dy muaj.

Si ndikuan sanksionet e mëparshme perëndimore në NIS?

Sipas raportit të Agjencisë për Energji të Serbisë, për vitin 2023, në atë vit, për herë të parë në historinë e industrisë serbe të naftës, nuk ka pasur import të naftës bruto me origjinë ruse.

“Kjo është pasojë e paketës së gjashtë të sanksioneve kundër Federatës Ruse, nga maji i vitit 2022, e cila ka paraparë ndalimin e përdorimit të infrastrukturës evropiane për transportin dhe përpunimin e naftës bruto me origjinë ruse”, thuhet në raport.

Atë vit, sipas raportit, Serbia importoi naftë kryesisht nga Azerbajxhani, Iraku, Kazakistani dhe Norvegjia.

Sipas të dhënave të mëparshme nga Ministria e Minierave dhe e Energjisë e Serbisë, rreth një e treta e naftës së importuar, është prodhuar në Rusi dhe Kazakistan, ka raportuar Shërbimi i Ballkanit i Radios Evropa e Lirë në vitin 2022.

Ndërsa Gazprom Neft është nën sanksionet evropiane dhe amerikane, prodhuesi më i madh i gazit në botë, Gazprom, nuk është subjekt i embargos.

Kur Bashkimi Evropian vendosi sanksione të reja tregtare ndaj Rusisë në vitin 2022, Serbia dhe Hungaria ranë dakord në tetor të atij viti për të ndërtuar një tubacion nafte, që do t’i mundësonte Serbisë të furnizohej me “naftë më të lirë nga Uralet, duke u lidhur me tubacionin e naftës, Druzhba”.

Atëkohë, presidenti i Serbisë tha se vendi i tij nuk e konsideron Kroacinë furnizuese të besueshme dhe se do t’i duhet ta diversifikojë furnizimin me naftë.

Sipas një njoftimi të mëhershëm të ministres së Energjisë së Serbisë, Dubravka Gjedoviq Handanoviq, ndërtimi i atij gazsjellësi do të fillojë në gjysmën e dytë të vitit 2025.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Valona Tela

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, njoftoi të premten vonë se Shtetet e Bashkuara do të vendosin sanksione “brenda pak ditësh” ndaj Industrisë së Naftës së Serbisë (NIS), për shkak se kompanitë ruse gëzojnë shumicën e aksioneve të saj.

“Sanksione do të vendosin edhe britanikët, por kjo do të thotë të gjithë. Ky është ndoshta një nga lajmet më të vështira”, tha Vuçiq të premten gjatë një paraqitje të ftuar në televizionin Informer.

Pronarja kryesore e NIS-it është kompania ruse Gazprom Neft që zotëron 50 për qind të aksioneve, pastaj shteti i Serbisë me 29.87 për qind të aksioneve, ndërsa kompania Gazprom ka 6.15 për qind të aksioneve.

Vuçiq tha se këto janë “mbase sanksionet më të rënda” dhe se vendimi i SHBA-së do të hyjë në fuqi më 1 janar 2025.

“Duhet të presim aktin përfundimtar. Kemi bisedime me Rusinë. Të shohim nëse (pronësia) mund të ulet nën 50 për qind, në mënyrë që të blejmë një pjesë”, tha Vuçiq.

Gazprom Neft është prodhuesi i tretë më i madh i naftës në Rusi.

Serbia është e varur kryesisht nga Rusia në sektorin energjetik dhe Gazprom është furnizuesi i vetëm i gazit në Serbi dhe pronari i shumicës së të dy tubacioneve të gazit që dërgojnë gaz nga Rusia për familjet dhe industrinë në Serbi.

I pyetur nëse vendimi për sanksione është ndonjë lloj trysnie ndaj Serbisë për të vendosur sanksione kundër Rusisë në lidhje me pushtimin e Ukrainës nga ajo, Vuçiq tha se nuk mund të përgjigjet për këtë.

“Unë mendoj se është pjesë e një trysnie më të gjerë gjeopolitike ndaj Rusisë”, tha ai.

Serbia është i vetmi shtet në Ballkanin Perëndimor që nuk u është bashkuar sanksioneve të Perëndimit për ta dënuar Rusinë për luftën e nisur në Ukrainë, dhe vazhdon të kultivojë lidhje me zyrtarët në Moskë.

Vuçiq theksoi ky vendim krijon “disa probleme të reja” me Rusinë, duke shtuar se pas tre vjetësh “nuk do të ishte realiste” që ai të dalë me qëndrim për vendosjen e sanksioneve ndaj Moskës. REL

Studentët po vazhdojnë edhe sot protestat në Novi Sad duke shprehur pakënaqësitë e tyre me presidentin serb, Aleksandar Vuçiç. Fillimisht studentët kanë mbajtur heshtje në shenjë nderimi për viktimat e Stacionit Hekurudhor në Novi Sad, por më pas ka ndodhur një incident i rëndë.

Siç raportohet gjatë aksionit “Stop, Serbi”, shoferi i një makine ka përplasur disa studentë të mbledhur në afërsi të tregut të Futoshkës. Gjihashtu këto pamje i ka publikuar edhe nënkryetarja e partisë opozitare, “Liri dhe Drejtësi”, Marinika Tepiç, duke bërë të ditur identitetin e personit që drejtonte mjtein. Po ashtu disa prej protestuesve shihen duke u rrahur prej mbështetësve, të presidentit të Serbisë.

“Milan Todoroviç nga Novi Sadi është pronar i kësaj Porsche”, ka shkruar Tepiç në platformën X. sn

Studentët në Serbi që nga fundi i nëntorit kanë shprehur masivisht pakënaqësinë e tyre për situatën socio-politike në vend, duke bllokuar fakultetet e tyre. Aktualisht janë të bllokuara mbi 40 fakultete – të cilat funksionojnë brenda universiteteve të Beogradit, Novi Sadit, Nishit dhe Kragujevcit.

“Studentët nuk heshtin më”, është një nga mesazhet që po përcjellin ata.

Studentët kërkojnë të përcaktohet përgjegjësia dhe të ndiqen penalisht ata që janë fajtorë për aksidentin në stacionin hekurudhor në Novi Sad, ku ra një strehë dhe mbyti 15 persona, si dhe të publikohet e gjithë dokumentacioni për rikonstruksionin e atij stacioni. Një nga kërkesat është gjithashtu gjetja e autorëve të sulmeve ndaj studentëve dhe profesorëve gjatë protestave ku ata morën pjesë në periudhën e mëparshme.

Bllokadat e fakulteteve – si një formë proteste e studentëve – mbështeten kryesisht edhe nga profesorët e tyre. Bllokadat në praktikë nënkuptojnë që fakultetet janë të mbyllura, përveç për studentët dhe punonjësit.

Stevan Zdravkoviq, student i vitit të fundit në Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd, ka thënë për Radio Evropa e Lirë se fakti që do të humbasë një afat provimesh ose një semestër “nuk është asgjë krahasuar me një jetë të humbur”.

Nga ana tjetër, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, dhe funksionarë të lartë të Qeverisë së Serbisë i kanë akuzuar këta studentë se me protestat dhe bllokadat po përpiqen të “rrëzojnë pushtetin”, duke i quajtur “mercenarë të huaj”, “dhunues”, “rrugaçë”.

Një reagim i tillë ndaj kërkesave të tyre vetëm sa i ka revoltuar më shumë studentët, duke bërë që çdo ditë e më shumë fakultete të hyjnë në bllokadë.

Ata thanë: “Motivi ynë nuk është paraja”.

“Pas revoltës sonë qëndron drejtësia, qëndron të menduarit e saktë, njerëzimi, solidariteti”, tha për REL-in një studente e Fakultetit të Shkencave Teknike në Novi Sad, e cila nuk dëshiroi të zbulohet emri i saj.

Disa ditë më vonë, presidenti Vuçiq “u dorëzua” përballë presionit të studentëve dhe në një adresim publik më 11 dhjetor deklaroi se kishte “lajme të mira”, duke thënë se i gjithë dokumentacioni në lidhje me rikonstruksionin e stacionit hekurudhor në Novi Sad do të publikohej. Dhe, një ditë më vonë, më 12 dhjetor, Qeveria e Serbisë mori vendim për këtë.

Vuçiq, në adresimin e tij, ndërsa jashtë ndërtesës së Presidencës protestonte një grup studentësh duke bërë zhurmë, tha se do të marrë edhe një vendim për faljen, nëse studentët e arrestuar do të dënoheshin për “dhunë”.

Si filloi gjithçka?

Studentët e Fakultetit të Arteve Dramatike në Beograd ishin të parët që nisën një bllokadë më 26 nëntor, duke kërkuar nga autoritetet që të ndjekin penalisht personat që disa ditë më parë kishin sulmuar kolegët e tyre gjatë aksionit “Ndalo, Serbi!”, i cili shprehte solidaritet me viktimat dhe të plagosurit në aksidentin që ndodhi në Novi Sad.

Gjatë këtij aksioni, disa shoferë, automjetet e të cilëve ishin ndaluar përkohësisht, dolën nga makinat dhe u përleshën me të pranishmit.

Studentët kërkuan me ngulm që policia të konfirmonte identitetet e disa prej sulmuesve, për të cilët në publik qarkullonin spekulime se ishin funksionarë të Partisë Progresive Serbe në pushtet.

Ky veprim nga studentët e Fakultetit të Arteve Dramatike u bë një “shkëndijë” për solidaritet të ndërsjellë, dhe në ditët në vijim nisën bllokadat në Fakultetin Filologjik dhe Filozofik, Fakultetin e Shkencave Politike, Fakultetin e Arkitekturës, Fakultetin e Shkencave Natyrore dhe Matematikës, Fakultetin Ekonomik, Fakultetin e Kimisë, Fakultetin e Biologjisë, Fakultetin e Gjeografisë, Fakultetin Farmaceutik, Fakultetin Juridik, Fakultetin e Pyjeve, si dhe në dhjetëra fakultete të tjera të universiteteve në Beograd, Kragujevc, Nish dhe Novi Sad.

Kush i mbështet bllokadat?

Universiteti i Beogradit njoftoi në fillim të kësaj jave se mbështet studentët, të cilët i kanë bllokuar fakultetet në kryeqytetin e Serbisë, në “kërkesat e tyre fillestare, të cilat i paraqesin si qytetarë të vetëdijshëm dhe akademikë”.
“Në deklaratat dhe njoftimet e deritashme për publikun, është i qartë shqetësimi i studentëve për gjendjen e shoqërisë, si dhe për kushtet e veprimit profesional në fushat për të cilat ne i edukojmë”, thuhet në deklaratë.

Gjithashtu, theksohet se Universiteti “del në mbrojtje të studentëve dhe kolegëve që janë përballur me fyerje të papranueshme mediatike, sulme fizike dhe kërcënime, si dhe me një retorikë të palejueshme kundër komunitetit akademik”.

Sindikatat e pavarura të punonjësve të arsimit në Serbi, gjithashtu i kanë mbështetur studentët në bllokadë dhe kanë kërkuar dorëheqjen e ministres së Arsimit, Sllavica Gjukiq-Dejanoviq, si dhe “ndalimin e të gjitha formave të represionit shtetëror kundër qytetarëve që ushtrojnë të drejtat e tyre kushtetuese dhe ligjore për të shprehur në mënyrë paqësore qëndrimet e tyre mbi fenomenet dhe proceset shoqërore”.

Kjo sindikatë ka njoftuar se të premten, më 13 dhjetor, do ta ndalë punën nga ora 11:45 deri në 12:45 në të gjitha shkollat në Serbi.

“Forumi i Gjimnazeve të Beogradit”, me më shumë se 500 mësues, ka shprehur gjithashtu “mbështetje absolute” për studentët.

Mbështetja po vjen edhe nga profesorë në mënyrë individuale dhe nga figura publike.

Gjithashtu, studentët dhe profesorët e Fakultetit të Arteve Dramatike në Zveçan, në veri të Kosovës, kanë mbështetur bllokadat e kolegëve të tyre, duke theksuar se e dënojnë dhunën dhe se “është e papranueshme të heshtet” në këtë moment. Ky fakultet funksionon brenda Universitetit të Mitrovicës së Veriut dhe është pjesë e sistemit të Serbisë.

Nga ana tjetër, Kolegji i Rektoratit i këtij Universiteti më herët ka ofruar mbështetje për presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, duke deklaruar se komuniteti akademik nuk duhet të politizohet. Megjithatë, disa profesorë janë distancuar nga kjo deklaratë dhe kanë ofruar mbështetje publike për bllokadat e studentëve.

Kush nuk i mbështet bllokadat?

Bllokadat e studentëve janë kritikuar nga Parlamenti Studentor i Universitetit të Beogradit, i cili në një deklaratë më 3 dhjetor akuzoi studentët që organizojnë bllokadat për “abuzim me institucionet e arsimit të lartë”.

Gjithashtu, përfaqësuesit e Qeverisë i kanë dënuar protestat dhe bllokadat.

Ministrja e Arsimit, Sllavica Gjukiq Dejanoviq, deklaroi se “politika dhe aktivitetet ideologjike nuk kanë vend në universitet”.

“Zhurmën po e bëjnë ata që, në mungesë argumentesh, shprehin kërkesa që nuk lidhen me çështje studentore, por kanë një nuancë politike”, tha ajo.

Ndërkohë, paralelisht me bllokadat studentore, qindra qytetarë marrin pjesë pothuajse çdo ditë në aksionin “Ndalo, Serbi!”, ku qëndrojnë në heshtje në kryqëzime, rrugë, sheshe, dhe kampuse studentore, duke kërkuar përmbushjen e kërkesave të protestës.

Historia e protestave studentore në Serbi

Në Serbi ekziston një traditë e protestave studentore, veçanërisht gjatë viteve ’90, me arsye dhe kërkesa të ndryshme – nga luftërat, sanksionet, deri te mashtrimet zgjedhore.

Në mars të vitit 1991, protestat studentore ishin një reagim ndaj qëndrimit të shtetit gjatë demonstratave të mëdha kundër regjimit të atëhershëm të Sllobodan Millosheviqit.

Rezultati i këtyre protestave ishte shkarkimi i drejtuesve të Televizionit të Beogradit, ministrit të policisë Radmilo Bogdanoviq, lirimi i liderit opozitar Vuk Drashkoviq dhe shkarkimi i drejtorit të Radio-Televizionit të Beogradit, Dushan Miteviq.

Në vitin 1992, protestat studentore u rikthyen ndërsa Serbia përballej me sanksione të mëdha ndërkombëtare për shkak të përfshirjes në luftën në Bosnjë e Hercegovinë.

Studentët atëherë kërkuan dorëheqjen e Sllobodan Milosheviqit, shpërndarjen e Kuvendit të Serbisë, shpalljen e zgjedhjeve dhe krijimin e një qeverie koalicioni midis pushtetit dhe opozitës.

Edhe pse këto protesta patën mbështetje të madhe nga profesorët, figurat publike dhe qytetarët e zakonshëm, ato nuk arritën rezultate.

Kur regjimi i Sllobodan Millosheviqit në vitin 1996 tentoi të mohojë fitoren e koalicionit opozitar “Së bashku” nëpërmjet falsifikimit të procesverbaleve të zgjedhjeve lokale, studentët iu bashkuan protestave që zgjatën tre muaj. Shumica e fakulteteve të Beogradit nuk funksiononin, ndërsa studentët dilnin në marshime me bilbila, organizonin performanca të ndryshme dhe bënin zhurmë duke goditur tenxhere.

Në vitin 2017, studentët e mbledhur në një organizatë joformale “Kundër diktaturës” nisën protesta për shkak të pakënaqësisë me rezultatet e zgjedhjeve presidenciale, në të cilat fitoi Aleksandar Vuçiq. Ata kërkuan shkarkimin e drejtuesve të Radio-Televizionit të Serbisë, anëtarëve të Rregullatorit për Mediat Elektronike dhe verifikimin e listës zgjedhore. Asnjë nga këto kërkesa nuk u plotësua.

Edhe në dhjetor të vitit 2023, studentët bllokuan trafikun në qendër të Beogradit duke protestuar për akuzat për manipulime zgjedhore dhe duke kërkuar nga ministria përkatëse t’i hapë listat zgjedhore.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, do të udhëtojë më 5 dhjetor në Sarajevë, ku një ditë më vonë do të marrë pjesë në një konferencë të organizatës joqeveritare “Asociacioni i Intelektualëve të Pavarur Krug 99”.

Lajmi u konfirmua për Radion Evropa e Lirë nga udhëheqësi i kësaj organizate, Adil Kullenoviq, i cili shtoi se kryeministri kosovar do të mbajë një fjalim në këtë konferencë.

“Në këtë sesion do të diskutohet për marrëdhëniet rajonale”, tha Kullenoviq për REL-in.

Vizita e Kurtit në Sarajevë do të komplikojë ndjeshëm marrëdhëniet në Bosnje dhe Hercegovinë, deklaroi presidenti i Republikës Sërpska, Millorad Dodik.

“Ne nuk do të lejojmë që shqiptarëve nga ai rajon t’u lejohet hyrja me letërnjoftim, sepse kjo do të nënkuptonte njëfarë njohjeje të të ashtuquajturës Kosovë. Në këtë drejtim, kemi lajmin se Kurti po vjen në Sarajevë. Dhe kur ndërhymë dhe thamë se kjo do të ishte një shkëndijë për probleme serioze mes nesh në Bosnjë dhe Hercegovinë, ata menduan që ta ftonte ndonjë organizatë joqeveritare në ndonjë sesion”, tha Dodik, raporton RTRS.

Në tetor, Kurti kishte deklaruar gjatë një samiti të Procesit të Berlinit se Kosova do të lejojë qytetarët e Bosnjës dhe Hercegovinës të hyjnë në Kosovë me letërnjoftim, duke nisur nga 1 janari i vitit 2025.

Marrëveshja për heqjen e regjimit të vizave mes Kosovës dhe Bosnje e Hercegovinës, që do të mundësojë që qytetarët e këtyre dy vendeve të udhëtojnë pa viza, ende nuk është ratifikuar në Parlamentin e Bosnjës.

Ajo po bllokohet nga përfaqësuesit e entitetit të Republikës Sërpska, të udhëhequr nga Lidhja e Socialdemokratëve të Pavarur e Millorad Dodikut.

Qytetarët e Kosovës, që duan të udhëtojnë drejt Bosnjës do të duhen të pajisen me viza, “që lëshohen vetëm në raste të jashtëzakonshme”, dhe duhet të miratohen nga Ministria e Punëve të Jashtme e Bosnje e Hercegovinës. Kërkesat për viza mund të dorëzohen në Shkup, Podgoricë dhe Beograd, ndërkaq pagesa për vizë është 31 euro.

Për qytetarët e Bosnjës dhe Hercegovinës që duan të udhëtojnë në Kosovë kërkohet, ndër të tjera, një letër garancie ose rezervim hoteli, kontratë pune dhe certifikatë apo konfirmim se nuk janë të dënuar. Viza kushton 40 euro dhe dorëzohet në ambasadën e Kosovës në Zagreb.

Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova nuk e njohin njëra-tjetrën, për shkak të kundërshtimit të entitetit të Republikës Sërpska, të udhëhequr nga presidenti prorus Millorad Dodik, i cili është nën sanksione amerikane për minimin e Marrëveshjes së Dejtonit.REL

“Mercenarë të huaj” në regjimin e Sllobodan Millosheviqit në vitet ’90, sot “agjentë të ndikimit të huaj”.

Etiketimi si “agjent i huaj” mund të bëhet detyrim ligjor për sektorin joqeveritar në Serbi, nëse Parlamenti në këtë vend miraton aktin e propozuar për agjentët e ndikimit të huaj.

Sofija Todoroviq nga Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut (YIHR) thotë për Radion Evropa e Lirë se kjo organizatë nuk do të pranonte të përdorte një etiketim të tillë.

“Dakordimi me këtë lloj shtypjeje nuk do të ishte opsion”, thotë ajo.

Ligji i propozuar për regjistrimin e posaçëm të agjentëve të ndikimit të huaj përcakton si “agjente të huaja” të gjitha shoqatat dhe organizatat jofitimprurëse, të cilat financohen kryesisht nga jashtë, për qëllime të ndikimit politik.

Këtë propozim e dërguan në procedurë parlamentare deputetët e Lëvizjes Socialiste – themelues i së cilës është nënkryetari prorus i Qeverisë së Serbisë, Aleksandar Vulin.

Ligji për agjentët e huaj – që ndjek modelin e Rusisë, për të heshtur kritikat ndaj qeverisë dhe për të kufizuar punën e aktivistëve të të drejtave të njeriut dhe të mediave të pavarura – është miratuar ose propozuar edhe në disa vende të tjera, përfshirë edhe të Ballkanit.

Në Lëvizjen Socialiste, megjithatë, thonë se model i tyre ishte Akti Amerikan i Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA) i vitit 1938 dhe jo ai rus.

Lëvizja Socialiste dhe themeluesi i saj, Aleksandar Vulin, janë prej vitesh partnerë të Partisë Përparimtare Serbe në pushtet dhe të presidentit serb, Aleksandar Vuçiq.

Kjo parti nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it nëse do ta mbështeste këtë ligj, ndërsa Vuçiq u tha gazetarëve se as Qeveria dhe as shumica parlamentare nuk janë propozuese të tij.

“Po të donte Qeveria, ajo do ta kishte propozuar. Por, do të ketë diskutime për të, kështu që do të bëhet e qartë se kush çka mendon”, tha Vuçiq.

Ai, po ashtu, tha se nuk i ka kushtuar rëndësi faktit që ky ligj është dorëzuar, pasi, siç u shpreh, ai nuk ka pasur ndonjë rëndësi të veçantë për të.

Vulin dha dorëheqje nga Agjencia e Sigurisë dhe Inteligjencës e Serbisë (BIA) në nëntor të vitit 2023, disa muaj pasi Shtetet e Bashkuara e vendosën në listë të sanksioneve, për shkak të lidhjeve me Rusinë, ndër të tjera.

Kur u formua Qeveria e re e Serbisë në muajin maj, ai u bë nënkryetar i saj, i ngarkuar me bashkëpunimin me vendet e BRICS-it – një grupim ku bën pjesë edhe Rusia.

Çfarë thotë ligji i propozuar?

Agjente të ndikimit të huaj, sipas ligjit të propozuar serb, janë të gjitha organizatat joqeveritare që financohen kryesisht nga shtete të tjera, organizatat ndërkombëtare dhe të huaja, shtetas të huaj ose organizata të regjistruara joqeveritare që financohen nga jashtë.

Si agjente të ndikimit të huaj klasifikohen edhe organizatat jofitimprurëse, të cilat janë të angazhuara në aktivitete politike, me synim rrezikimin e demokracisë, cenimin e integritetit të Serbisë, shkeljen e lirive dhe të drejtave të garantuara me Kushtetutë dhe nxitjen e urrejtjes dhe jotolerancës kombëtare, racore ose fetare.

Deputeti i Lëvizjes Socialiste, Gjorgje Komlenski, i cili është një nga dy propozuesit e ligjit, thotë për Radion Evropa e Lirë se masa është e nevojshme, në mënyrë që qytetarët “ta kenë një ide se me çfarë motivesh dikush thotë dhe bën diçka”.

“Shumë organizata joqeveritare janë kthyer në një seksion lobuesish – të financuar shumë mirë – për interesat e huaja”, sipas tij.

I pyetur nëse shteti merr para edhe nga fondet e huaja, Komlenski thotë se shteti i shfrytëzon ato mjete në përputhje me interesat e tij, ndërsa sektori joqeveritar “sipas detyrave të atyre që i ndajnë ato mjete”.

Projekt-ligji parashikon, gjithashtu, që në çdo paraqitje të përfaqësuesve të “agjentëve të ndikimit të huaj”, të shënohet se organizata është e regjistruar në Regjistrin e agjentëve me ndikim të huaj, i cili drejtohet nga Ministria e Drejtësisë.

Në rast të mosrespektimit të detyrimit për t’u shënuar si “agjent i huaj”, ligji i propozuar parashikon dënime si: ndalim të kryerjes së punës dhe kallëzim penal ndaj personave përgjegjës.

Masa parasheh edhe gjoba nga 5.000 dinarë (rreth 42 euro) deri në 2.000.000 dinarë (rreth 17.000 euro).

Në shpjegimin për propozim-ligjin thuhet se në Serbi ka shoqata qytetare, të cilat “punojnë hapur kundër interesave shtetërore dhe kombëtare të Serbisë”.

Përkrahësit e tij besojnë se qëllimi i veprimit të tyre lidhet me destabilizimin e shtetit, në mënyrë që Serbia “të detyrohet ta njohë pavarësinë e Kosovës, të pajtohet me shpërbërjen e Republikës Sërpska dhe të vendosë sanksione kundër Rusisë”.

I pyetur nëse ligji rus ishte model, Komlenski thotë se ai nuk është rus, por amerikan.

“Jo, më besoni, as që e kam lexuar atë ligj. Një nga motivet e mia ishte ligji FARA në SHBA i vitit 1938, por mendoj se ky është një version edhe më i butë i asaj që ai ligj u mundëson autoriteteve në SHBA”, thotë Komlenski.

FARA, megjithatë, i përkufizon “agjentët e huaj” si individë që veprojnë nën drejtimin e vendeve të huaja, angazhohen në aktivitete politike, mbledhin para ose veprojnë nën drejtimin e eprorëve, në kontakt me autoritetet amerikane.

Ligji FARA u krijua në vitin 1938 me qëllim shtypjen e propagandës naziste dhe më vonë bolshevike.

Me rishikimet e mëvonshme, ligji ka në shënjestër pastrimin e parave, korrupsionin, terrorizmin dhe anashkalimin e sanksioneve.

Paralajmërimet nga Brukseli dhe Uashingtoni

Në Komisionin Evropian thonë për Radion Evropa e Lirë se çdo projekt-ligj duhet të jetë në përputhje me standardet evropiane.

“Ju kujtojmë se çdo ligj i një vendi kandidat për anëtarësim në BE, duhet të jetë në përputhje me vlerat themelore demokratike të BE-së, përfshirë lirinë e fjalës dhe të shprehjes”, thuhet në përgjigje.

Para se të bëhet anëtar i BE-së, një vend kandidat duhet t’i harmonizojë ligjet, politikat, institucionet dhe praktikat e tij me standardet dhe kërkesat e BE-së.

Serbia dhe Mali i Zi janë lidere në Ballkanin Perëndimor sa i përket procesit të anëtarësimit në BE.

Nga Departamenti amerikan i Shtetit thonë gjithashtu për REL-in se janë thellësisht të shqetësuar për implikimet që ligji i propozuar për agjentët e huaj në Serbi, mund t’i ketë mbi demokracinë, të drejtat e njeriut dhe liritë themelore, përfshirë lirinë e shprehjes dhe organizimit.

“Një ligj i tillë mund ta ngushtojë hapësirën për veprim të shoqërisë civile, t’i stigmatizojë organizatat e shoqërisë civile që punojnë për të përmirësuar jetën e qytetarëve serbë dhe ta pengojë punën e mediave të pavarura që ofrojnë informacione të sakta për publikun”, thuhet në përgjigje.

“Një ligj i modeluar sipas atij të Putinit, për ta heshtur sektorin civil”

Sofija Todoroviq nga YIHR-ja thotë se ligji bazohet në pretendimet se ka elemente që e destabilizojnë vendin, edhe pse për to nuk ka aktvendime gjyqësore apo informacione të vërtetuara, përveç indikacioneve dhe deklaratave të zyrtarëve të caktuar.

“Qëllimi është represioni”, thotë ajo, duke shtuar se transparenca e financimit të organizatave joqeveritare, tashmë ekziston.

“Një ligj i tillë do të kontribuonte në etiketimin shtesë të shoqatave të qytetarëve dhe në paraqitjen e njerëzve që punojnë në organizata civile si armiq”, sipas saj.

Me të pajtohet edhe Sonja Biserko nga Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut.

Ajo thotë se me këtë ligj “do t’u tregohen dhëmbët të gjithë atyre që mendojnë ndryshe dhe janë kryesisht proevropianë”.

“Është një ligj i ngjashëm me atë të [presidentit rus, Vladimir] Putin dhe ka për synim ta heshtë, ta bëjë të pakuptimtë dhe ta margjinalizojë sektorin civil, që merr donacione nga jashtë, që është kritik dhe që përfaqëson vlerat liberale, ndaj të cilave ata kanë qenë gjithmonë kundër”, thotë Biserko.

Ajo pret që Bashkimi Evropian të mos e lejojë miratimin e ligjit.

Stradner: Iniciativa në Serbi dallon nga ligji amerikan FARA

Ivana Stradner, bashkëpunëtore e Fondacionit joqeveritar për Mbrojtjen e Demokracisë në Uashington, thotë për Radion Evropa e Lirë se është e rëndësishme të bëhet dallimi midis ligjit FARA në SHBA dhe iniciativës në Serbi, e cila, sipas saj, “është e frymëzuar nga ligji i Putinit për agjentët e huaj”.

Ajo thotë se Kongresi amerikan e miratoi FARA-n në vitin 1938, në kuadër të luftës kundër propagandës naziste, përkatësisht për t’i ekspozuar firmat lobuese që përfaqësonin interesat e Gjermanisë naziste.

“Ndryshe nga kjo, përkrahësit e ligjit serb për agjentët e huaj shpesh përmendin financimin e organizatave joqeveritare nga Perëndimi dhe se si Perëndimi dëshiron të organizojë një revolucion me ngjyra”, thotë ajo.

Stradner shton se nuk është e sigurt se ky ligj do t’i shënjestronte njerëzit që punojnë drejtpërdrejt me Moskën ose Pekinin.

Po sipas saj, ligji i propozuar duket se është pjesë e një loje politike, në të cilën Vulin propozon vendime “joracionale”, kurse Vuçiq heq dorë prej tyre dhe, në këtë mënyrë, “i bën nder Perëndimit”.

Si zbatohet Ligji për agjentët e huaj në Rusi?

Ligji rus që kërkon nga organizatat që marrin para nga jashtë, të regjistrohen si “agjente të huaja”, u prezantua në vitin 2012 dhe u zgjerua në vitin 2022.

Objektiv i parë ishin organizatat joqeveritare, e që nga viti 2017 edhe gazetarët e mediat, përfshirë Radion Evropa e Lirë.

Andrej Shary, drejtor për rajonin rus në Radion Evropa e Lirë, thotë se Ligji për agjentët e huaj nënkupton që çdo mundësi për veprim e shoqërisë civile, që nuk korrespondon me kërkesat e qeverisë, të bëhet e pamundur.

“Sipas interpretimit të Qeverisë ruse dhe publikut patriot, ‘agjentë të huaj’ janë njerëzit që punojnë kundër interesave të atdheut të tyre, mercenarët e Perëndimit, spiunët amerikanë apo gjermanë”, thotë Shary.

Sipas tij, disa mijëra persona janë shpallur tashmë agjentë të huaj dhe shumica e tyre janë larguar nga Rusia.

Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut konstatoi në muajin tetor se Ligji rus për agjentët e huaj shkel Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, është “arbitrar” dhe përdoret në “një mënyrë të gjerë dhe të paparashikueshme”.

Ligji kërkon që ata për të cilët zbatohet, për shembull gazetarët, ta vënë etiketën “Unë jam agjent i huaj” në çdo artikull apo postim të vetin në rrjetet sociale.

Nëse refuzojnë ta bëjnë këtë, pasojnë dënimet.

“Ndodh ajo që i ka ndodhur edhe Radios Evropa e Lirë. Për të gjitha projektet në gjuhën ruse ne kemi marrë gjoba deri në 18 milionë dollarë”, thotë Shary.

Në rast të mospagesës së gjobave, autoritetet i bllokojnë llogaritë bankare, ndërsa nuk përjashtohet as përgjegjësia penale.

Në vitin 2017, Shërbimi rus i Radios Evropa e Lirë u fut në listën e agjentëve të huaj.

Në shkurt të këtij viti, ai u shpall “organizatë e padëshirueshme” në Rusi, gjë që, praktikisht, e ndalon atë të punojë në atë vend, ndërsa kushdo që bashkëpunon me të, mund të ndiqet penalisht.

Çfarë do të thoshte për Serbinë miratimi i Ligjit për agjentët e huaj?

Profesori i së Drejtës Kushtetuese në Serbi, Bogolub Millosavleviq, thotë për Radion Evropa e Lirë se Ligji për agjentët e huaj është diçka që mund t’i përshtatet Rusisë, Bjellorusisë, Koresë së Veriut dhe disa regjimeve të vjetra komuniste.

“Pra, diçka që është krejtësisht e vjetruar, diçka që nuk mund t’i përshtatet një vendi që dëshiron të ketë sadopak demokraci”, thotë ai.

Duke komentuar etiketimin “agjent i huaj”, ai thotë se një praktikë e ngjashme ka ekzistuar edhe gjatë sundimit të ish-presidentit të Serbisë dhe Jugosllavisë, Sllobodan Millosheviq, gjatë viteve ‘90.

“Ata që punonin për donatorët e huaj, quheshin të gjithë mercenarë të huaj. Tani janë ‘agjentë të ndikimit të huaj’ dhe janë persona që automatikisht etiketohen si armiq të këtij vendi”, thotë Millosavleviq.

Një projektligj i ngjashëm për agjentët e huaj ekziston në Mal të Zi që nga tetori, por nuk ka hyrë në procedurë parlamentare.

Ai është propozuar nga koalicioni “Për të ardhmen e Malit të Zi”, i cili përbëhet nga partitë proruse të ish-Frontit Demokratik (DF) – Demokracia e Re Serbe e Andrija Mandiqit dhe Partia Popullore Demokratike e Millan Knezheviqit.

Ky propozim është kritikuar nga partnerët e koalicionit në Mal të Zi, si dhe nga opozita, shoqëria civile dhe Bashkimi Evropian.

Në maj, autoritetet në Republikën Sërpska – njërin prej dy entiteteve të Bosnje e Hercegovinës – e kanë tërhequr ligjin e planifikuar për agjentët e huaj nga procedura dhe e kanë kthyer për rishikim, pas një sërë kritikash nga komuniteti ndërkombëtar, mediat dhe sektori joqeveritar.

Masa është paraqitur në vitin 2022 nga Millorad Dodiku, president i Republikës Sërpska dhe udhëheqës i Aleancës së Social-Demokratëve të Pavarur, i cili është nën sanksione nga SHBA-ja dhe Britania e Madhe për shkak të veprimeve jokushtetuese.

Këtë vit, ligje që synojnë ta frenojnë ndikimin e organizatave joqeveritare, janë miratuar në Gjeorgji dhe në Kirgizi – të dyja ish-republika sovjetike.

Në Gjeorgji, ligji është miratuar pavarësisht protestave të qytetarëve dhe ka vënë në pritje integrimin evropian, si dhe ka ndërprerë mbështetjen financiare nga BE-ja.

As Bashkimi Evropian nuk është i kursyer nga këto metoda jodemokratike, ndaj në Hungari tashmë është në fuqi Ligji për mbrojtjen e sovranitetit dhe një zgjidhje e ngjashme është duke u planifikuar edhe në Sllovakinë fqinje.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Valona Tela

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se ka biseduar me ndihmëssekretarin amerikan të Shtetit për Evropën dhe Euroazinë, James O’Brien, për “përshkallëzimin e situatës” në Kosovë.

Përmes një postimi në rrjetet sociale, Vuçiq tha po ashtu se me zyrtarin e lartë amerikan gjatë takimit në Bruksel ka biseduar edhe për zhvillimet aktuale në botë dhe rreziqet në rritje për sigurinë.

“Përsërita qëndrimin e palëkundur të Serbisë që promovon paqen dhe ruan stabilitetin, duke kërkuar mbështetje të fortë dhe të qartë nga partnerët amerikanë në përpjekjet tona”, tha Vuçiq.

Më herët gjatë ditës, Vuçiq tha se Beogradi është i gatshëm të bashkëpunojë në kryerjen e një hetimi me të gjitha organizatat ndërkombëtare dhe institucionet sa i përket shpërthimit në kanalin e ujit të Ibër-Lepencit, në Zubin Potok të Kosovës.

“Nëse [shpërthimi] është kryer nga ndokush që është i kombësisë serbe, dhe ai është në territorin nën të cilin ka kontroll efektiv Serbia, ai do të ndalohet dhe arrestohet në sekondë. Deri tani, nuk kemi informacione të tilla”, tha Vuçiq për gazetarët në Beograd.

Ai tha se Serbia është e gatshme të bashkëpunojë në përputhje me Marrëveshjen e Brukselit dhe në disa mënyra edhe me institucionet në Prishtinë, pa vënë në rrezik sovranitetin dhe pavarësinë e Serbisë.

Vuçiq tha se më pak e rëndësishmja është se kush është autori, dhe më e rëndësishmja është se kush qëndron pas shpërthimit, duke hedhur poshtë mundësinë që prapa kësaj të jetë Rusia.

Shpërthimi ndodhi më 29 nëntor në fshatin Varragë të komunës së Zubin Potokut – komunë me shumicë serbe në veri të vendit.

Policia e Kosovës ka thënë se sulmi është kryer me lëndë shpërthyese deri në 20 kilogramë.

Kanali Ibër-Lepenc furnizon me ujë nga Liqeni i Ujmanit gjithë veriun e Kosovës, rajonet e Mitrovicës, Prishtinën me rrethinë, si dhe Korporatën Energjetike të Kosovës për ftohjen e termoelektranave të saj.

Autoritetet në Kosovë kanë fajësuar Serbinë për sulmin, por Beogradi ka mohuar përfshirjen në të.

Sulmi në Zubin Potok është dënuar ashpër nga faktori ndërkombëtar. REL

Greko-amerikani Michael J. Rigas, është emëruar Zëvendës Sekretar i Shtetit për Menaxhimin dhe Burimet nga presidenti i zgjedhur i SHBA-së, Donald Trump.

Presidenti Trump shprehu besimin e tij për Rigas, duke deklaruar se ai është një konservator që e di se si funksionon qeveria dhe do të ndihmojë në Rindërtimin e Amerikës.

“Jam i kënaqur të nominoj Michael J. Rigas për pozitat e Zëvendës Sekretar i Shtetit për Menaxhimin dhe Burimet. Michael do të sjellë përgjegjësi në Departamentin e Shtetit, ashtu siç bëri për të gjithë Qeverinë, kur shërbeu në mandatin tim të parë si Zëvendës dhe Drejtor i Përkohshëm i Zyrës së Menaxhimit të Personelit, si dhe Zëvendës Drejtor i Përkohshëm për Menaxhim në Zyrën e Menaxhimit dhe Buxhetit. Mike është një luftëtar konservator që e di se si funksionon qeveria dhe do të ndihmojë në Rindërtimin e Amerikës,” tha Trump.

Rigas ka një master në administratën publike nga Shkolla Kennedy e Qeverisë e Universitetit të Harvardit, si dhe diploma bachelor dhe master në ekonomi nga Universiteti i Bostonit.

Gjatë karrierës së tij, Rigas ka punuar në sektorët publik dhe privat, duke u fokusuar në përmirësimin e performancës organizative dhe përmirësimin e operacioneve. Roli i tij në shërbimin publik përfshin detyrat si Këshilltar i Lartë dhe Zëvendës Administrator në Administratën e Shërbimeve të Përgjithshme (GSA) dhe Shef i Shtabit në Departamentin e Shërbimeve për Veteranët të Massachusetts.

Ai ka shërbyer gjithashtu si Drejtor i Projektit të Kalimit “America First” në Institutin për Politikat “America First”. sn

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, i ka falur 39 amerikanë të dënuar për vepra të padhunshme penale, si dhe ua ka zbutur dënime gati 1.500 njerëzve të tjerë.

Shtëpia e Bardhë tha se ky është numri më i madh i faljeve presidenciale brenda një dite të vetme. Ajo nuk i ka bërë të ditur emrat e njerëzve të falur.

Bideni tha se do të ndërmarrë më shumë hapa të tillë në javët e ardhshme dhe se do të vazhdojë t’i shqyrtojë kërkesat për falje.

“Amerika u ndërtua mbi zotimin për dhënien e mundësisë dhe shansit të dytë”, tha Biden në një komunikatë.

Bideni është duke u përballur me trysni nga grupet avokuese për të falur më shumë njerëz, përfshirë ata të dënuar me vdekje, para se presidenti i zgjedhur Donald Trump ta marrë detyrën në janar.

Njerëzit e falur të enjten kanë qenë të dënuar për krime të padhunshme, si droga, dhe e kanë ndryshuar jetën për mirë, thanë avokatët e Shtëpisë së Bardhë.

Në të kaluarën, presidenti i kishte falur 21 njerëz dhe ua kishte zbutur dënimin 122 të tjerëve.

Ai fali gjithashtu të dënuar për përdorimin dhe posedimin e marihuanës në tokat federale dhe në Distriktin e Kolumbisë, dhe fali ish-anëtarët e ushtrisë amerikane të dënuar për shkelje të ndalesës, që është shfuqizuar tashmë, të seksit homoseksual në ushtri. REL

Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, gjatë një takimi në Shtëpinë e Bardhë me drejtorin për Evropën në Këshillin e Sigurisë Kombëtare amerikane, ambasadorin Michael Carpenter, tha se Serbia nuk është e gatshme për normalizim të raporteve me Kosovën.

Bislimi tha se tregues për këtë mosgatishmëri të Serbisë për normalizim dhe fqinjësi të mirë është sulmi i 29 nëntorit në Varragë të Zveçanit, ndaj kanalit të Ibër Lepencit.

Ky kanal furnizon me ujë nga Liqeni i Ujmanit gjithë veriun e Kosovës, rajonet e Mitrovicës, Prishtinën me rrethinë, si dhe Korporatën Energjetike të Kosovës për ftohjen e termoelektranave të saj.

Për këtë sulm, që Kosova e konsideron terrorist dhe i cili është dënuar ashpër nga Shtetet e Bashkuara, Prishtina e bën fajtor Beogradin. Por, Serbia ka mohuar përfshirjen dhe ka thënë se do ta hetojë këtë rast.

“Ai [Bislimi] theksoi dhe nevojën që akti i agresionit i Banjskës i shtatorit të vitit të kaluar si dhe sulmi i fundit në Ibër-Lepenc të ndëshkohen me masa konkrete, në mënyrë që të parandalohet që Serbia të përsërisë sulme të përmasave të tilla që minojnë sigurinë e vendit dhe të rajonit”, u tha në njoftimin e Qeverisë së Kosovës.

Kosova po ashtu fajëson Serbinë për sulmin e 24 shtatorit të vitit të kaluar në Banjskë të Zveçanit, kundër Policisë së Kosovës. Një grup serbësh të armatosur sulmuan Policinë duke vrarë një rreshter. Gjatë këmbimit të zjarrit u vranë edhe tre sulmues.

Serbia mohon akuzat për përfshirje në këtë sulm, përgjegjësinë për të cilin e ka marrë Millan Radoiçiq.

Radoiçiq, ish-nënkryetar i Listës Serbe – partisë kryesore të serbëve në Kosovë që ka mbështetjen e Beogradit – në aktakuzën e ngritur nga autoritetet në Kosovë për Banjskën, konsiderohet si organizatori dhe udhëheqësi i sulmit. Kosova kërkon që Serbia ta ekstradojë atë.

Në takimin në Shtëpinë e Bardhë, Bislimi – i cili njëherësh është edhe kryenegociator i Kosovës në procesin e dialogut – tha se Kosova vazhdon të mbetet konstruktive dhe e angazhuar në dialogun për normalizim të raporteve që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian dhe që mbështetet nga SHBA-ja.

Ai po ashtu ka folur për zbatimin e Marrëveshjes për rrugën drejt normalizimit të raporteve.

Kjo marrëveshje u arrit vitin e kaluar. Palët nuk e nënshkruan atë për shkak të kundërshtimit të Serbisë. Por, BE-ja thotë se pavarësisht se nuk është nënshkruar, marrëveshja është e obligueshme për palët dhe ka thënë se Kosova dhe Serbia ende s’kanë nisur zbatimin e saj.

Marrëveshja prej 11 nenesh, ndër tjerash parasheh një nivel të vetëmenaxhimit për komunitetin serb në Kosovë, njohje të ndërsjellë të simboleve shtetërore, që Serbia të mos bllokojë anëtarësimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare, dhe kërkon nga Prishtina dhe Beogradi që t’i zbatojnë, po ashtu, të gjitha marrëveshjet e mëhershme të arritura gjatë dialogut. REL

Presidenti amerikan, Joe Biden ka bërë të ditur se e ka falur djalin e tij, Hunter Biden, ndonëse kishte premtuar se do të rrinte larg procedurave ligjore që rëndonin kundër djalit të tij.

Hunter Biden është deklaruar i pafajshëm në akuzat për mashtrime me taksa dhe është dënuar për një rast që lidhet me armëmbajtje.

“Sot e kam nënshkruar faljen për djalin tim Hunter. Prej ditës kur e kam marrë detyrën kam thënë se nuk do të përzihem në vendimmarrjen e Departamentit amerikan të Drejtësisë, dhe e kam mbajtur fjalën edhe teksa e kam parë djalin tim duke u gjykuar padrejtësisht edhe në mënyrë selektive”, ka thënë presidenti përmes një deklarate.

Shtëpia e Bardhë ka thënë vazhdimisht se Biden nuk do të falë Hunterin, i cili i është nënshtruar një periudhë rehabilitimit nga përdorimi i drogave.

“Asnjë njeri i arsyeshëm që analizon faktet për rastin e Hunterit nuk mund të arrijë në përfundim tjetër përveçse Hunter është veçuar sepse ka qenë djali im”, ka thënë Biden përmes një deklarate të lëshuar pak para nisjes në një udhëtim në Afrikë.

Vendimi për falje vlen për të gjitha veprimet që mund të jenë kryer në periudhën 1 janar 2014 – 1 dhjetor 2024.

Hunter Biden ishte paraparë për përballej me dënimet këtë muaj.

“E kam pranuar dhe kam marrë përgjegjësi për gabimet e mia gjatë ditëve më të rënda të varësisë – gabime që janë shfrytëzuar për të më nënvlerësuar dhe për të më turpëruar mua dhe familjen tim për shkaqe politike”, ka thënë Hunter Biden përmes një deklarate, duke siguruar të gjithë se është i pastër nga çdo drogë për më shumë se pesë vjet.

Republikanët e kanë kritikuar vendimin e presidentit.

Presidenti i zgjedhur amerikan, Donald Trump e ka quajtur vendimin si abuzim dhe ka pyetur nëse në falje janë përfshirë edhe personat e burgosur për sulmin në Kongresin amerikan më 6 janar të vitit 2021, pasi Trump pati pretenduar se i ka fituar zgjedhjet e vitit 2020.

Biden, në anën tjetër, ka thënë se vendimin për falje e ka marrë këtë fundjavë.

“Shpresoj që amerikanët do ta kuptojmë pse një baba dhe një president mund të marrë një vendim të tillë”, ka thënë mes tjerash ai. REL

Mamaja e Martin Canit, 14-vjeçari që humbi jetën një muaj më parë në ngjarjen e rëndë në shkollën “Fan Noli”ka prekur zemrat e gjithëve me fjalët e thëna në protestën që po mbahet para Ministrisë së Arsimit.

Ajo ka kërkuar dorëheqjen e të gjithë atyre që nuk mbrojtën dot vogëlushin e saj.

“Kam rritur e edukuar një fëmijë, kam punuar vetë në arsim, e kam rritur me vuajtje, por ma morën, ja morën ëndrrat, me morën jetën e shpresat. Kërkoj të japin dorëheqjen ata që nuk e mbrojtën Martinin, që nga dera e shkollës e deri tek ministrja dhe Rama.
Martini ishte një fëmijë i buzëqeshur, e kam cdo moment në sy! Kishte ëndrra të mëdha”, tha ajo.

Kryetari i Partisë Demokratike, Sali Berisha ka bërë sërish thirrje për mosbindje civile. Sipas tij, kjo është rruga e vetme me anë të të cilës do të largohet regjimi.

Për liderin e opozitës Sali Berisha, një avantazh i madh është fitorja e Donald Trump në SHBA. ‘Avantazh është pa diskutim goditja fatale që mori në SHBA nga fitorja e Donald Trump, Xhorxh Soros dhe perandoria e tij e të keqes. Miliarderi që përdorte çdo qindarkë për agjendë politike çnjerëzore’, theksoi kryedemokrati, Sali Berisha gjatë fjalës së tij.

Pjesë nga fjala e kreut të PD, Sali Berisha:

Unë po ndalem vetëm në këto, por kur cenohet- se ka një hierarki në të drejta, më themelorja është e drejta e jetës, po kur tjetri vdes jo nga sëmundja, por se ti nuk i jep ilaçin për të mjekuar sëmundjen, ose kur ti vepron siç veprove me të ndjerën Ina Kasimati, që ia dhe ilaçin tjetër që nuk duhej të ishte, ti mohon edhe të drejtën e jetës.

Këtu u mohohet e drejta e jetës.

Të gjitha çështjet që ju keni shtruar, janë çështje jetike.

Asgjë nuk ka më të rëndësishme për një komb, më të çmuar për shpirtin e tij se sa arti dhe kultura.

Rrallë ndonjëherë në histori mund të kenë qenë në situatën e sotme.

Ato institucione që ekzistojnë në Tiranë, shumica nuk funksionojnë, në rrethe janë formale. Artistët e vërtetë luftohen. Simboli më i shëmtuar i kësaj ishte minimi i teatrit. Por po kaq i shëmtuar është fjalimi i Edi Ramës në qeveri në mbrojtje të Neronit që hodhi në erë teatrin. Ai bëri shumë mirë që e hoqi atë, thotë, me një urrejtje të paimagjinueshme.

Është shumë e vërtetë që të përndjekurit politikë, është një proces që duhet ridimensionuar në ndërgjegjen kombëtare.

E kam thënë dhe e them prapë, nuk lejoi e majta evropiane të dënohej komunizmi. Dhe kur u rrëzuan, ata kushërinj me ta ishin sepse meritonte një gjyq ndërkombëtar. E meritonte një ‘never again’. Po të ishte për viktima, komunizmi ka pasur 100 deri në 200 milionë, Lufta e Dytë ka pasur gjer në 20-30 milionë. Viktima njerëzore këto janë të komunizmit.

Megjithatë, ne u garantoj se nuk do rreshtim për të bërë çdo përpjekje për t’u dhënë përgjigje problemeve të pazgjidhura kësaj shtrese me kontribute të jashtëzakonshme.

Po kështu fermerët, janë si të thuash, qytetarë të ndaluar në Shqipëri. Përfaqësojnë 40 përqind, absolutisht oferta e vetme për ta, largohuni sa më parënga vendi juaj.

Shpopullimi është në gjenocid i vërtetë. Nëse arreston 38 mijë se nuk paguajnë dritat, në një kohë kur prej tyre të paktën 25 mijë nuk mund t’i paguajnë, ti atyre u thua ikni. Nëse brenda një viti prish 9 mijë lokale e banesa dhe mburresh me ta, ti u thua ikni. Nëse ti drejtësinë, ua ke mohuar procesin, duhet të presin 14 vjet, atëherë ai ka dy alternativa, ose vetëgjyqësi, ose largim nga ky vend.

Të rinjtë i largon vetë se ai që nuk kap mesataren, ikën nga ky vend.

Pra, Shqipëria sot është një diktaturë bande dhe diktaturat, e vërteta është, në histori janë larguar me armë, por janë larguar edhe me mosbindje civile.

Se në vetvete janë kalbësira, po të marrësh strukturën e brendshme, ato janë kalbësira.

Na përket ne që jemi të përkushtuar ndaj këtyre të drejtave, që besojmë tek këto drejta, të bëjmë gjithçka me mosbindje civile për të ecur drejt largimit të këtij regjimi.

3 rezoluta janë miratuar, nuk është e pakët ajo. Këto rezoluta ndërkombëtare janë tekstuale me ato që thashë unë këtu.

Por këto nuk e largojnë regjimin, regjimin e largon mosbindja civile e shqiptarëve.

Avantazh është pa diskutim goditja fatale që mori në SHBA nga fitorja e Donald Trump, Xhorxh Soros dhe perandoria e tij e të keqes. Miliarderi që përdorte çdo qindarkë për agjendë politike çnjerëzore.

Në disa aspekte, Xhorxh Soros tejkaloi Marksin. Nuk kam lexuar që të thoshte Marksi se internacionale do jetë bota e re pa gjini. Kurse Soros vendosi në agjendë identitetin njerëzor. vendosi në agjendën e fuqisë më të madhe të botës. Dilte ajo e thoshte se të gjithë emigrantëve ilegalë do ua paguaj operacionin për ndryshimin e gjinisë.

Këto shpresojmë të jenë arkivuar.

Por këto nuk duhet të na dekurajojnë ne, përkundrazi duhet të na bëjnë të luftojmë më shumë me vetëdijen se ky është mision dhe nuk ka asgjë më të madhe që mund të bëjë një njeri se sa të luftojë për një mision të drejtë, se sa të mbrojë ato të vërteta që beson.

Prandaj ju ftoj që të bëjmë gjithçka për shpëtimin e Shqipërisë nga kjo narkodiktaturë dhe u garantoj se PD, së bashku me ju, do u japë përgjigjen më të merituar dhe në mënyrën më të vendosur, problematikave të mëdha, dhe në disa aspekte dhe të tmerrshme, se të përzësh nga vendi nga viti 2014 deri në vitin 2022, 1 milionë shqiptarë vetëm në hapësirën e Shengenit, kjo është gjëja më e rëndë që mund t’i ndodhë një vendi.

Por kombet kanë një energji pozitive të brendshme, e cila në qoftë se arrihet të shfrytëzohet, shndërrohet në forcë jetike për ta.

Ndaj dhe të bëjmë çdo gjë për t’i dhënë përgjigje këtij regjimi.

Kam bindjen më të madhe se këto probleme do madhin zgjidhjen e merituar në qeverisjen e ardhshme, në të cilën zërat tuaj do jenë zëra që do pasqyrohen dhe dëgjohen plotësisht. sn

Aktivitetet e fabrikave të prodhimit të veshjeve dhe këpucëve pësuan rënie të fortë këtë vit në të gjithë treguesit, prodhimit, shitjes dhe pagave.

Sipas të dhënave të INSTAT në tremujorin e tretë të vitit 2024 indeksi i punësimit në industrinë e fabrikave të tekstilit shënoi rënie me 20.8 për qind në krahasim me të njëjtën periudhe të një viti më parë, ndërsa indeksi i pagave në të njëjtën periudhë shënoi rënie me 21%

Në fabrikat e këpucëve indeksi i punësimit shënoi tkurrje me 11.4 për qind, ndërsa indeksi i pagave me 10 për qind.

INSTAT ka vonuar publikimin e treguesve të punësimit që nga tremujori i parë i vitit 2024, por indekse të tërthorta tregojnë se punësimi në fabrikat fason ka pësuar rënie rreth 20 për qind këtë vit. Kjo tkurrje ishte lajmëruar edhe më parë nga shoqatat dhe përfaqësues të sektorit.

Në dy vitet e fundit prodhuesit shqiptarë po kalojnë periudhën më të vështirë të dekadës së fundit, ku kombinimi i shumë faktorëve me ndikim negativ e ka bërë të paqartë perspektivën.

Rënia e vazhdueshme e euros, rritja e kostove të fuqisë punëtore dhe kërkesa e dobët në tregjet e jashtme i kanë vënë fabrikat shqiptare në të gjithë sektorët në vështirësi. Më të voglat po falimentojnë dhe shumë të tjera kanë ndryshuar strategjitë duke u përshtatur me situatën e re. Prodhimi për zinxhirët më të lartë të vlerës po aplikohet nga shumë njësi prodhimi për të mbajtur të ardhurat nën kontroll.

Të dhënat e 11 mujorit 2024 tregojnë se eksportet e veshjeve dhe këpucëve shënuan rënie me 16.5 % në vlerë. Rënia e industrisë së fasonit nisi në gjysmën e dytë të vitit 2023 dhe vijoi përgjatë 2023 dhe 2024.

Kursi i këmbimit dhe rritja e pagës minimale e bënë Shqipërinë jo-konkurruese. Shumë kontrata u zhvendosen nga Shqipëria në destinacione më të lira.

Teksa çmimet e prodhimit në Shqipëri ndryshuan nga rritja e pagës minimale dhe rënia e euros në një kohë që tregjet europiane shfaqen rënie të kërkesës për veshje nga kriza e inflacionit, klientët historike të Shqipërisë po zhvendosen në vende të tjera ku ka kosto më të lira prodhimi.

Nga ana tjetër harta globale e prodhimit të modës po ndryshon. Prodhuesit, veçanërisht nga qendrat tradicionale si India, po zgjerojnë operacionet e tyre në rajone të reja si Afrika, Lindja e Mesme, Turqia dhe Amerika Latine. Këto lëvizje synojnë të kapërcimin e kufizimeve gjeografike në kërkim të kostove më të ulëta të punës, akses në lëndët e para dhe afërsi me tregjet e konsumit në Evropë dhe Amerikë.

Ky diversifikim gjeografik është pjesërisht një përgjigje ndaj ndërprerjeve të zinxhirit të furnizimit gjatë pandemisë dhe tensioneve të vazhdueshme gjeopolitike.

Teksa makineritë po marrin gjithnjë e më shumë detyra të kryera tradicionalisht nga njerëzit, ata kërkojnë punonjës të kualifikuar për drejtimin e tyre./Monitor

Belind Këlliçi, anëtar i Kryesisë së Partisë Demokratike, ka paralajmëruar një protestë të fuqishme në Tiranë, që do të zhvillohet më 23 dhjetor 2024, në orën 17:00.

Këlliçi ka njoftuar se protestuesit do të mbushin sheshet e kryeqytetit për të shkundur sërish situatën politike.

Ai theksoi se kjo protestë ka për qëllim rikthimin e Shqipërisë në duar të shqiptarëve. Protesta do të zhvillohet në zemër të Tiranës, dhe PD i bën thirrje qytetareve të mobilizohen.

POSTIMI I PLOTË:

Me demokratët e degës 8, në zemër të Tiranës✌🏻
Protesta e ditës së hënë, datë 23 dhjetor, ora 17:00, do e shkundë sërish kryeqytetin.
Tirana do jetë në shesh!
Shqipërinë bashkë do i’a kthejmë shqiptarëve.